________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧.૮૪
જૈનધર્મ પ્રકાશ,
ગયું, બાકીનું કૃતરા ચાટી ગયા. ગાડીમાં જે ડું દાણું રહ્યું હતું તે ઠગ પુરૂ લઈ ગયા. તેની સાથે આવેલા બીજ આભ તથા આભીરીઓ પિતપિતાનું ધી વેરીને પોતાના ગામ તરફ ચાલ્યા. પછી દિવસ વીતી ગયો એટલે બન્ને યુદ્ધથી નિવૃત્તિ પામી સ્વસ્થ થયા. ત્યારે પ્રથમ જે કાંઇક ઘી વેચ્યું હતું, તેનું દ્રવ્ય લઈને તેઓ પોતાના ગામ તરફ ચાલ્યા. માર્ગમાં અધે પથે જતાં સૂર્ય અસ્ત થયો, સર્વત્ર અંધકારનો સમૂહ પથરાઈ ગયો. એટલે ચાર લોકોએ આવીને તેમનાં વો, દ્રવ્ય તથા બળદો હરી લીધા. આ પ્રમાણે તે બો ટા દુ:ખના ભાગી થયા.
આ દષ્ટાંતનો ઉપનય આ પ્રમાણે છે. જે શિવ અશુદ્ધ પ્રરૂપણ કરતો હોય અથવા અશુદ્ધ ભણતો હોય, તેને આચાર્ય કડાણ વેચવડે શિક્ષા આપે ત્યારે તે આપપૂર્વક એવો પ્રત્યુત્તર આપે કે- તમે જ મને આવું શીખવ્યું હતું, અને હવે કેમ તેને ઓળવો છો?” ઇત્યાદિક વચનો બોલે છે, આ શિષ્ય કેવળ પિતાના આત્માને જ સંસારસાગરમાં પાડે છે, એટલું જ નહીં પરંતુ આચાર્યને પણ કઠણ વાકયે કહેવાવડે તેને તીવ્ર કોપાગ્નિ પ્રદીપ્ત કરવાથી આચાર્યને પણ સંસારસાગરમાં પાડે છે, કારણ કે કુશિષ્ય કોમળ એવા ગુરુને પણ કઠણ વચનેવડે બેલાવવાથી તેના કોપને ઉદ્દીપન કરનારા થાય છે. તે વિષે શ્રીઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં
छ-" अगासवा थूलवया कुसीला मिउं पि चंडं पकरंति सीसा" । “ગુરૂની આજ્ઞાને નહીં માનનારા, સ્થળ વ્રતવાળા અને કુલવાળા શિષ્ય કોમળ આચાર્યને પણ પ્રચંડ કરે છે.” વળી ગુરૂ તો ગુણોવડે મોટા જ હોય છે. તેથી તેઓ જે કોઈપણ પ્રકારે દુષ્ટ શિષ્યને શિક્ષા આપવાથી કોપ પામતા જણાય તે એ રીતે પણ ભગવાનની આજ્ઞાને લોપ થવાથી શિષ્યને ગુરૂની આશાતના લાગે છે, અને તે શિષ્ય ઘણાં અશુભ કર્મો ઉપાર્જન કરીને અવશ્ય અત્યંત ઢોદ સંસારનો ભાગી થાય છે. વળી આ રીતે વર્તવાથી તે શિષ્ય કદાચ બુદ્ધિમાન હોય તો પણ ધૃતરનથી પાપા (બહિરુખ) થાય છે, કારણ કે બીજે સ્થળે પણ તેને શ્રુતની પ્રાપ્તિ દુર્લભ થાય છે. ચિરકાળ જીવવાની ઈછાવાળા કક્ય પ્રાણી સપના મુખમાં પોતાના હસ્તવડે દુધના બિંદુઓ નાંખે ?” આ શિષ્ય એકાંતે કરીને અગ્ય છે.
પ્રતિપક્ષ (આથી ઉલટી-વિપરીત) ભાવનાને વિષે પણ આ જ દાંત - હાવું. તેમાં વિશેષ એ કે-જ્યારે ઘીને ઘડો પૃથ્વી પર પડીને ફુટી ગયો, ત્યારે તરત જ તે બન્ને દંપતી એક વાસણમાં પોતાની શક્તિ પ્રમાણે પૃથ્વી પરથી યત્નપૂર્વક થી લઇ લેવા લાગ્યા. તેથી છેક જ ઘી નાશ થવા પામ્યું. વળી તે આભીર તે વખતે પોતાના આત્માની નિંદા કરતો સ્ત્રી પ્રત્યે બે કે-“ અહો ! મેં બરાબર
For Private And Personal Use Only
