________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
ભરત, પાંચ એરવત અને પાંચ વિદેહ એ પંદર ક્ષેત્રનો સમાવેશ થાય છે. તેવી કર્મભૂમિમાં પણ મગધ, બંગ, કલિંગ, સૈારાષ્ટ્ર પ્રમુખ આર્યદેશમાં, અને તેમાં પણ ઈવાકુ કે હરિવંશાદિક ઉત્તમ કુળમાં જન્મ થે ઘણેજ દુર્લભ છે. એ સર્વ વાનાં મજે છતે પણ નિરોગી શરીર, અને દીર્ઘ આયુષ્ય પ્રાપ્ત થવાં અતિ દુર્લભ છે. તે પણ સઘળું પ્રાપ્ત થયે તે ધર્મજિજ્ઞાસા થવી દુર્લભ છે; અને એવી ઉત્તમ ધર્મ જિજ્ઞાસા થયે તે સદ્ધર્મ માર્ગના કથક ગુરૂનો વેગ મળ દુર્લભ છે. તેવા સુગ મળે છતે પણ પ્રાણ દાણા કાર્યમાં વ્યગ્ર થયેલ હોવાથી તેમજ આળસ, મેહ, અવજ્ઞા, મદ, પ્રમાદ, કૃપણતા, ભય, શોક, અજ્ઞાન અને કુતડળાદિક કાઠીઆવડે ઘર્મશ્રવણ કરવામાં પ્રવૃત્તિ થઈ ન શકે માટે તેની દુર્લભતા જણાવી છે. અને એ બધાંય વાનાં પ્રાપ્ત થયે છતે પણ શંકાદિ શલ્ય રહિત સમ્યગ જ્ઞાન સહિત તત્ત્વશ્રેઢા પ્રાપ્ત થવી અત્યંત દુર્લભ છે. મતલબ કે બીજી બધી શુભ સામગ્રી પામ્યા છતાં શ્રી વીતરાગ કથિત ધર્મનો બોધ અને તેની ઉંડી શ્રદ્ધા થવી બહુ દુર્લભ છે.
સેંકડે ભવે પણ પ્રાપ્ત થવું દુર્લભ એવું બધિરત્ન (સમ્યકત્વ) પ્રાપ્ત થયે છતે પણ સર્વ વિરતિ કે દેશવિરતિ(આતમનિગ્રહ એગ્ય સંયમ દિશા) પ્રાપ્ત થવી દુર્લભ છે. તેનાં કારણ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે. આ કાર્ય કરીને કે પેલું કાર્ય કરીને પછી શ્રાવક ધર્મ આદરીશ પણ સર્વ ત્યાગરૂપ સાધુ માર્ગ તે આદરીશ નહિ. એવા પ્રકારે મેહ યા અજ્ઞાન નડે છે, જીવ જાણતો નથી કે આ ક્ષણભંગુર જીવિત પલકમાં પૂરું થઈ જશે તેથી સ્વહિત સાધી લેવામાં વિલંબ ઘટતો નથી. વળી બાપડે જીવ સ્ત્રી પુત્રાદિકમાં અનુરક્ત થઈ જવાથી ઘરવાસ તજી શકતો નથી. તેમ જ અનેક કુપો-મત મતાંતર જેવાથી શંકામાં પડી જાય છે કે આ બધાય માર્ગોમાં કયે માર્ગ અનુસરવાથી ભાવ-સંસારનો પાર પમાય? તેથી અને ત્રાદ્ધિગારવ રસગારવ તથા શાતાગારવથી પણ ચારિત્રધર્મ આદરી શકતા નથી. પ્રાપ્ત થયેલી દ્રવ્ય પદા લોભવશાત્ તજી શકતો નથી. રસના ઈન્દ્રિયને વશ બની જવાથી ઈષ્ટ રશિક્તિ તજી શકતો નથી, અને શરીર મમતાવશ સુખશીલપણાથી ઈષ્ટ ચન્દનાદિ વિલેપન, સ્વાનુકૃળ ખાન પાન શયન ગબ્ધ ધૂપ માલ્યાદિ સેવન તથા સ્ત્રી પરિભેગમાં આસક્ત બની જવાથી તેનો ત્યાગ કરી શકતો નથી, એટલા માટે ઠીક જ કહ્યું છે કે સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થયે છતે પણ મેડાદિક પરવશતાથી ત્યાગ માર્ગ આદર દુર્લભ છે.
પૂક્તિ દુર્લભ એવું સર્વવિરતિ રત્ન પામીને પણ વિરાગ (વૈરાગ્ય) માગેનો પરિચય-અભ્યાસ-પરિશીલન દુર્લભ છે. શાથી? તે શાસ્ત્રકાર પોતે જ જણાવે છે. રસના (જીભ) પ્રમુખ ઈન્દ્રિયો વૈરાગ માર્ગમાં વિઘ-અંતરાય કરે છે.
For Private And Personal Use Only
