Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
લીંટી ૧૦) એમ લખે છે. વળી તેઓ કહે છે કે રૂપકમાં જે ધર્મબેધક ર લખ્યા છે તે મને ઘમ પ્રાપ્ત કરાવનાર સૂરિ છે (મૂરિ મરાવધારા કલેક ક૭૪), એટલે શ્રી હરિભસૂરિ છે (ખારા સમદ ઇર્ષ વીજ ગુરુ પ્રતા મારતા
ત gવારા નિતિઃ | પ્રશસ્તિ પાનું ૧૨૪૦). છેવટે ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા બનાવવામાં અને પ્રસિદ્ધ કરવામાં પોતાની જાતનીજ અને પિતાનાજ અનુ. ભવની વાત કહે છે, એ રૂપક ઉપરથીજ જણાય છે, કારણ કે જ્યારે ધર્મ પામેલે. ભિક પિતાને અદભૂત આહાર લેવાને બીજા કોઇને લલચાવી શકતું નથી, ત્યારે તે આહાર કાષ્ઠના એક પાત્રમાં તે, ભિક્ષુક મૂકે છે અને તે પાત્ર ચેકમાં જે કોઈની મરજી હોય તેને ગ્રહણ કરવા માટે રાખે છે. આ ઉપરથી ગ્રંયકતાં જીવને ઉંચે ગતવાને રસ્તે બતાવવામાં અમુક તે ગયે સારૂં થશે એવું પિતે કપનાથી માને છે તેથી તે રસ્તો બતાવે છે એમ નથી; પણ પોતાના જાત અનુભવથી અમુક રસ્તે ગયાથી ફાયદો થવાનો જ એવી સંપૂર્ણ ખાતરી પોતાને જાતે થયાને લીધેજ તે રસ્તે બતાવે છે. ગ્રંથકતોએ પિતાના વર્ણનો સર્વ સાધારણુ લાગુ પાડી શકાય તેમ કરવાની અને પિતાની જાતને બને તેટલી દૂર રાખવાની સંભાળ લીધી છે; પણ તે ઉપરથી સાંસારિક સંબંધ અને વૃત્તિઓ દૂર કરવાના બતાવેલા એક પછી એક પ્રયત્ન તરફ આપણો આનંદ તથા ભક્તિભાવ ઓછા થતા નથી. બીજા સંસ્કૃત ગ્રંથકતાં આના કરતાં સિદ્ધપની આંતરિક વૃત્તિઓનો ઇતિહાસ આપણને ઘણો મળે છે એ કહેવું સહગત ભરેલું નથી. આ ઉપરથી આપશુને સિદ્ધષિના સંપૂર્ણ નિખાલસપણે તથા તીવ્ર મનેભાવનાની ખાતરી થાય છે અને વાંચક જેમ જેમ આ પુસ્તક વાંચતા જશે તેમ તેમ તે બાબતની તેને વિશેષ ખાતરી થતી જશે. તેથી હિંદુસ્તાનના ધર્મ અને નીતિના લખનાર ગ્રંથકામાં સિદ્ધાર્થ પ્રથમ દરજજાના ધર્મ તથા નીતિના ગ્રંથતાં છે એમ આપણે ખુશીથી કબૂલ કરીએ છીએ,
હવે સિદ્ધના જીવનચરિત્રની બીજી હકીકત તપાસીએ. આ હકીકત ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથાની છેડે આપેલી પ્રશસ્તિમાંથી મુખ્યત્વે કરીને આપણને મળે છે. સિદ્ધપની ગુરૂ પરંપરા નીચે મુજબ હતી. (૧) સૂયાચાર્ય, જેઓ નિવૃત્તિ કુળના હતા અને લાદેશ (એટલે ગુજ
રાત) માં થઈ ગયા. - (૨) ક્ષમહત્તર, જેઓ જોતિષ અને મંત્ર શાસ્ત્રમાં પ્રવિણ હતા. * ૧ પ્રભાવક ચરિત્રના ૧૪મા શગના ૮૫માં શ્લોકમાં સૂર્યચાર્યને સુરાચાર્ય કહેલા છે અને તેઓ ગગને ગુરૂ હતા એમ લખ્યું છે અને દેલમહત્તર વિવે કાંઈ લખ્યું નથી.