________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
હરિભદ્રસૂરિનાં કાળધર્મની પ૮૫ ની સાલ બેટી હોવી જોઈએ. વિશેષ હરિભદ્ર સુરિ લિંગના ત્રણ રૂપ બુદ્ધ ન્યાય પ્રમાણે ૧૧ મા લેકમાં આ પ્રમાણે આપે છે.
रूपाणि पक्षधमत्वं सपक्षे विद्यमानता । .. विपने नास्तिता हेतोरेवं त्रीणि विभाव्यताम् ॥
આ બધન્યાયને જાણીતા સિદ્ધાંત છે પણ હરિભદ્ર વાપરેલે પક્ષપલ્વે શબ્દ ધ્યાન આપવા જેવું છે, કારણ કે ન્યાય ઉપરના જુના ગ્રંથમાં આ શબ્દ આવતું નથી. પણ તે જ વિચાર જુના ન્યાયના પ્રથમાં જુદા શબ્દોથી દર્શાવેલ છે અને લવ શબ્દ ન્યાયશાસ્ત્રમાં તે પછીના વખતમાં વપરાવા માંડેલે છે. તે ઉપરથી જણાય છે કે હરિભદ્રસૂરિ કહેવામાં આવે છે તે પછીના સમયમાં થયેલા હોવા જોઈએ. અષ્ટકના ૪ થા અષ્ટકના બીજા લેકમાં હરિભદ્ર શીવધર્મોત્તરની શીખ આપે છે તે ઉપરથી પણું એમજ સમજાય છે કારણ કે સાલ વિનાને તે ગ્રંથ બહુ જુને હેય એમ લાગતું નથી. કારણ કે શંકરની શ્વેતા Aતર ઉપનિષની ટીકામાં તે ગ્રંથનું નામ આવે છે. જે હરિભદ્રસૂરિના ગ્રંને બરાબર અભ્યાસ કરવામાં આવે અને તે શેની બરોબર શોધ થાય તે તે ગ્રંથોના કર્તાર ને સમય દંતકથામાં કહેલી વખત કરતાં મોડે હો એમ ઘણું. કરીને જણાઈ આવે.
હરિભદ્રસૂરિના કાળ થયાની સાલ (દંતકથા પ્રમાણે પ૮૫ એટલે વીર સંવત ૧૦૫૫) ૧૬ મા સૈકા કરતાં જુના નહીં એવા શેમાંથી જ મળી આવે છે. પછીના ઇતિહાસકારોએ આ સાલ બેટી ઉભી કરી એમ મારું ધારવું નથી પણ ખરી હકીક્તને છેટો અર્થ કરવાથી આ ભૂલ થઈ છે. નીચે આપેલી ૩જી નેટમાં મેં દેવું અનુમાન કબૂલ કરીને પ્રોફેસર લેમન કહે છે કે બીજી તારીખની પેઠે હરિભદ્રના કાળ સમયની સાલમાં સંવત લખવામાં ગ્રંથકારોની ભૂલ થઈ છે. જે પ૮૫ ની સાલ છે તે વીર- કે વિક્રમ સંવતની નથી પણ ગુપ્ત
1 જુએ, સતીશચંદ્ર વિવાભણ, પીટરસન ૩ જે રીપીટ પાનું ૮૫, ન્યાયબિંદુ ૨ જે પરિચ્છેદ. .
૨ જુએ, આફર કેટલોગસ કેટલાંગોરમમાં શીવધાર.
૩ જરમન આરીએન્ટલ સોસાઈટીના પુત્રના ૪૦ માં વોલ્યુમના પાને ૯૪ માં મેં લખ્યું છે કે બન્નેના ગુરૂ જિનભર અથવા જિલદ હોવાથી શીલાંક અને હરિભદ્ર સમકાલિન હતા તથા ગુરૂભાઈ હતા. શીલા આચારાંગ સૂત્ર ઉપરની ટીકા શક છ૯૮ એટલે ઇવીસ ૮૭૬ માં લખી છે.
: જુઓ, જમન ઓરીએન્ટલ સોસાદીનું પત્ર, પુસ્તક ૪૩, પાનું ૩૪૮.
For Private And Personal Use Only
