Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 10

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

જ્ઞાનસાર સ્ત્ર વિવરણમ.
જોઈએ ? અરે ! જ્ઞાની-વિવેકી જનનું એ કામ નથી એમ શાસ્ત્રકાર સમજાવે છે. ૪
शरीररूपलावण्यग्रामारामधनादिभिः ।।
उत्कर्षः परपर्यायै-श्चिदानन्दधनम्य कः ॥ ५ ॥ ભાવાર્થ—શરીર, રૂપ, લાવણ્ય, ગ્રામ, આરામ અને ધન વિગેરે પર પર્યા. વડે સ્વઉત્કર્ષ માન-અહંકાર કરે એ આત્માનંદી જીવને બીલકુલ ઉચિત નથી. તેવી વરતુવડે તે કેવળ પુદ્ગલાનંદી જીવેજ ગર્વ કરે છે, પણ આમાનદી જે ગર્વ કરતા નથી. ૫
વિવેચન–સડણ પડણ અને વિશ્વસનસ્વભાવવાળું શરીર, તેના ઉપર કરેલા જાતજાતના કલર જેવું દેખાતું દેખાવડું રૂપ, તેમાં કંઈક તરી આવતી લાલપરૂપ લવણિમા-લાવણ્ય, તેમજ ગામ-ગરાસ, બાગ બગીચા પ્રમુખ વૈભવનાં સાધન અને એ ઉપરાંત અનેરાં લક્ષ્મી પ્રમુખ સુખસાધને ગમે તેવાં અને ગમે તેટલાં હોય તે પણ તે બધાં અનિત્ય-ક્ષવિનાશી, અસાર–પરિણામે ખેદ ઉપજાવના અને અંતે અવશ્ય છે કઈ ચાલ્યા જનાર હોવાથી ચિદાનંદઘન-આત્માને તે તે પુદ્ગલિક વસ્તુઓ કમલેગે પામીને તે વડે ગર્વ કરે કેમજ ઘટે? નજ ઘટે. અરે ! તત્ત્વજ્ઞાની મહાત્માઓ તે સ્વગુણને પણ ગર્વ કરતા નથી તે પછી અસાર વસ્તુને તે ગર્વ કરેજ કેમ? એમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે. પ
शुद्धाः प्रत्यात्मसाम्येन, पर्यायाः परिभाविताः ॥
અશુદ્રિાવાવાઝgવારપાવ પઢાને / ૬ / ભાવાર્થ-જ્ઞાનાદિક શુદ્ધ પર્યાયે પણ પ્રત્યેક આત્માને સરખા હોવાથી અને શરીર વિગેરે અશુદ્ધ પર્યાયે અપ ( નજીવા) હોવાથી તે વડે મહામુનિને સ્કર્ષ (અહંકાર) કર લાયક નથી. શુદ્ધ પીવડે પણ ગર્વ કરે યુક્ત નથી તે નજીવા શરીર, રૂપ અને લાવણ્યાદિક અશુદ્ધ પર્યાવડે તે ગર્વ કરે કેમજ ઘટે? ૬
વિવેચન– વેત્તા મહા મુનીશ્વર સારી રીતે સમજે છે કે નિર્મળ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રાદિક શુદ્ધ આત્મિક ગુણે પણ પ્રત્યેક આત્માને સહભાવી જ હોય છે. કેટલાકને તે પુરૂષાર્થયેગે પ્રગટ થયેલા હોય છે ત્યારે બીજએને તેજ ગુણે તિરોત-અપ્રગટ હોય છે. સત્તાગતે તે સહુને સમાન હોય છે. જે ગુણો પ્રથમ અપ્રગટ સતા સહુને સમાન હતા તે ગુણો આપણા પુરૂલાઈથી પ્રગટ થતા હે. ધવડા થયા હોય તે તે ગર્વ ને કરે ?