Jain Darshanma Mansaharni Bhramna

Author(s): Vijaylavanyasuri
Publisher: Jain Satya Prakash

Page 8

અક૭]
જેનદશનમાં માંસાહારની ભ્રમણ
[૧૫].
જાણવા, ૧. અબ્દમાદિ ઉગ્ર તપ, ૨. આત્મનિરપેક્ષ ઘેર તપ, ૩.વૃતાદિરસને ત્યાગ, અને ૪. સારાનરસા આહારમાં સમભાવ રાખવે.
જ્યારે જૈનમુનિઓને તપ ૧૨ પ્રકારનું છે, ત્યારે ઉપરનો પાઠ આજીવિક સાધુએને ૪ પ્રકારને તપ જણાવે છે. આ વાતને સહકાર આપતાં જુએ ટીકાકાર મહારાજનાં વચન “માતાનાં તુ નવરાત' જૈન મુનિઓને તે ૧૨ પ્રકાર તપ હોય છે. આ ઉપરથી સમજાશે કે ઉપરને પાઠ જૈન સાધુ અને આજીવિક સાધુના તપની સમાનતા જણવતા નથી, કિન્તુ એમ જણાવે છે કે જૈન સાધુઓ કરતાં આજીવિક સાધુઓને તપ અલ્પ પ્રકાર હોય છે. આ પ્રકારના પાઠ પકડીને જૈન જેટલું જ આજીવિક મતને સ્થાન આપવું તે આજીવિક મતને આગળ લાવવાના સાહસનું પરિણામ છે.
બૌદ્ધગ્રંથમાં ગોશાળા નગ્ન ફરી ટાઢ તડકા સહન કરત એવા ઉલ્લેખ હોવાથી પ્રભુ મહાવીરની કોટીમાં તેને મૂકવો તે પણ સાહસ છે. ભલે ગોશાલક નગ્ન ફરી ટાઢ તડકો સહન કરતે હોય, પરંતુ તેની પાછળ ભાવનાનું ચક્ર જુદુ હતું અને પ્રભુ મહાવીરની પાછળ જુદુ હતું. મહત્વ એ આંતરિક ગુણને અવલખનારી છે. કેવળ બાહ્ય વસ્તુને જ જે અવલમ્બતી હોય તે કુતરાઓ પણ નગ્ન ફરી ટાઢ તડકો સહન કરે છે માટે તેને પણ મહત્ત્વનું સ્થાન આપવું પડશે.
લેખકને ગોશાલાની જીવનકથામાં બૌદ્ધગ્રંથ જે પ્રમાણભૂત હોય તે નીચેના બૌદ્ધગ્રંથના પુરાવા પણ લેખકે ટાંકવા જોઈતા હતા. જુઓ બૌદ્ધગ્રન્થો-અંગુત્તર નિકાયના પ્રથમ ભાગમાં મખલિ વર્ગમાં નીચે પ્રમાણે છે- “હે ભિક્ષુઓ, આ અવની ઉપર મિથ્યાદષ્ટિ જે બીજો કોઈ અહિતકર પાપી નથી. મિથ્યાદષ્ટિ એ સર્વ પાપોમાં શિરેમણિ છે, કારણ કે તે સદ્ધર્મથી વિમુખ રાખે છે. હે ભિક્ષુઓ, આવા મિથ્યાદષ્ટિ ઘણું છે. પણ મોઘપુરૂષ ગોશાલક જેવું અન્યનું અહિત કરનાર, હું બીજા કોઈને જેતે નથી. સમુદ્રમાંથી જાળ જેવી રીતે અનેક માછલીઓને દુઃખદાયી અહિતકર અને ઘાતક નીવડે છે, તેવી રીતે સંસારસાગરમાં મેઘપુરૂષ (ભ્રામક–ખલ પુરૂષ) ગોશાલક અનેક જીને ભ્રમમાં નાખીને દુ:ખદાયી અને અહિતકર નીવડે છે.”
ભજિઝમનિકોયમાં ગોશાળાના આચારના વર્ણનમાંને છેડે ભાગ–
“સત્યક કહે છે કે હે ગૌતમ, કેટલાક માત્ર કાય ભાવનાને સેવે છે, ચિત્ત ભાવનાને નહિ. તે કેણુ છે એમ બૌદ્ધે પૂછયું ત્યારે સત્યકે કહ્યું કે નંદવછ કિસસંકિચ્ચ અને મખલિ ગોશાલક આજીવિકાચા અચેલક છે, આચારમુક્ત છે. .... સત્યકે જ્યારે આ પ્રમાણે કહ્યું ત્યારે બુદ્ધ પૂછયું કે હે સત્યક, શું તે લોકો આટલાથી જ સંતોષ પામે છે? સત્યકે જવાબમાં કહ્યું કે હે ગૌતમ, તેમ નથી. તેઓ પાછલથી ખુબ પ્રભુતરસ ભેજન જમે છે તેથી તે લોકોની કાયા બળવાન અને ચરબીવાલી થાય છે.”
- આ રીતે બૌદ્ધ ગ્રંથનાં અન્ય વર્ણન છોડી મને ગમતી કેઇક વાત લઈને તેના પર જે ઈમારત બાંધવી તેમાં બુદ્ધિ કેમ નિવાસ કરી શકે.
ચતુર્થ સારાંશને જવાબ–તેજોલેસ્યાને અર્થ લખવામાં લેખકે ગબ્બીર ભૂલ કરી છે. શરીરમાં કેઈ તેજને ગેળો અલગ મૂકી રાખ્યા નથી કે જેને બહાર