________________
૧૫૪
હિંદુ ધર્મનું હાર્દ હોય તો પંદર-સોળ વર્ષ કાશીમાં જઈને મારે ગાળવાં જોઈએ. તેને સારુ મારી તૈયારી ન હતી. પણ ગીતા શારીનું દોહન છે, બધાં ઉપનિષદોનો નિચોડ તેના ૭૦૦ શ્લોકોમાં આવી જાય છે, એમ મેં કયાંક વાંચ્યું હતું. એટલે મેં નિશ્ચય કર્યો કે કાંઈ નહીં તો ગીતાનું તો જ્ઞાન મેળવી લેવું. આજે એ ગીતા મારે માટે માત્ર બાઇબલ નથી, માત્ર કુરાન નથી, મારે માટે તે માતા થઈ પડી છે. મારી જન્મદાતા માતા તો ગઈ છે, પણ ભીડને વખતે એ ગીતામાતાની પાસે જવાનું હું શીખ્યો છું. જે કોઈ આ માતાના શરણમાં જાય છે, તેને જ્ઞાનામૃતથી તે તૃત કરે છે. એમ મેં જોયું છે. અસ્પૃશ્યતાનિવારણના મારા કામ વિશે કેટલીયે વાર વિકટ સંકટો મારી આગળ આવીને ઊભાં થાય છે. કેટલાક પંડિતો મને મારા કામમાં આશીર્વાદ આપે છે, અને કહે છે કે આધુનિક અસ્પૃશ્યતાને સારુ હિંદુ ધર્મમાં સ્થાન નથી. પણ બીજા કેટલાક ધુરંધર પંડિતો એવા પણ છે જે કહે છે કે અસ્પૃશ્યતા એ હિંદુ ધર્મમાં આદિકાળથી છે અને એનું અવિભાજ્ય અંગ છે. આવા પ્રસંગોમાં મારે શું કરવું? હું ગીતામાતાની પાસે જાઉં છું અને તેને કહું છું કે ““માતા, આ પંડિતોએ મને દુગ્ધામાં નાખ્યો છે. વેદ, શાસ્ત્ર, સ્મૃતિ એમાં મને મદદ કરી શકે એમ નથી.'' ત્યારે માતા મને ઉત્તર આપે છે કે નવમા અધ્યાયમાં આપેલું મારું આશ્વાસન માત્ર બ્રાહ્મણ માટે નથી, પણ હરિજનો, પતિતજનો, પ્રાકૃત મનુષ્યોને માટે પણ છે. પણ આ આસ્વાસનનો સાચો અનુભવ તો માતૃભક્ત જ મેળવી શકે, બેવફા પત્ર નહીં.
કેટલાક લોકો કહે છે કે ગીતા એ તો મહાગૂઢ ગ્રંથ છે. રવ. લોકમાન્ય ટિળકે અનેક ગ્રંથોનું મંથન કરી પંડિતની દષ્ટિએ એનો અભ્યાસ કર્યો અને એનો ગૂઢ અર્થ પ્રગટ કર્યો. એના ઉપર એક મહાભાષ્ય પણ રચ્યું. ટિળક મહારાજને માટે એ ગૂઢ ગ્રંથ હતો. પણ આપણા જેવા પ્રાકૃત મનુષ્યને માટે એ ગૂઢ નથી. આખી ગીતાનું વાંચન અઘરું લાગે તો તમે માત્ર પહેલા ત્રણ અધ્યાય વાંચો. ગીતાનો આખો સાર આ ત્રણ અધ્યાયોમાં આવી જાય છે. બીજા બધા અધ્યાયમાં એની એ જ વસ્તુ વધારે વિગતથી, અનેક દષ્ટિએ સિદ્ધ કરવામાં આવી છે. આ પણ કોઈને કઠણ લાગે તો ત્રણ અધ્યાયોમાંથી કેટલાક એવા શ્લોકો તારવી શકાય છે કે જેમાં ગીતાનું હાર્દ આવી જાય, અને ત્રણ જગ્યાએ
