________________
અમોઘ આશરો
૨૩૫
ધાર્મિક સંવાદ છે. જીવાત્માની પરમાત્મા પ્રત્યેની પ્રગતિનું એ વર્ણન માત્ર છે. એટલે એમાંથી ચૂંટણી કરવાનો સવાલ જ નથી રહેતો.
નવંધુ. ૬-૧૨-૧૯૩૬, પા. ૩૧૧
૧૧૬. અમોઘ આશરો (સાપ્તાહિક પત્ર'માંથી)
લકમ આગળ નિરાશ્રિતોની છાવણી છે. અને ગાંધીજીનાં દર્શન કરવાનું તથા તેમને સાંભળવાનું પ્લેટફોર્મ પર જમા થયેલા ટોળા મારફતે ગાંધીજીએ નિરાશ્રિતોને ઉદ્દેશીને બે શબ્દો કહ્યા. “હું કોઈ ઝપાટાબંધ પ્રચાર કરવાના પ્રવાસ અહીં આવ્યો નથી. હું તો તમારામાંનો એક થઈને તમારી સાથે રાવા માટે અહીં આવ્યો છું. મારામાં પ્રાંતીયતાની રસંકુચિત ભાવના નથી. હું તો દ્દિી હોવાનો દાવો કરું છું અને તેથી હું ગુજરાતી હોવા છતાં બંગાળી પણ છું. મેં મારા મન સાથે એવી પ્રતિજ્ઞા કરી છે કે, જ્યાં સુધી ઝેરવરને છેવટનાં દફનાવવામાં ન આવે અને એક એકલદોકલ હિંદુ કન્યા મુસલમાનો વચ્ચે છૂટથી હરતાંફરતાં કરે નહીં, ત્યાં સુધી હું અહીં રહીશ અને જરૂર પડશે તો અહીં મરીશ.''
ગાંધીજીએ તેમને કહ્યું કે, ''તમારા દિલમાંથી ભયને તમે દૂર કરશે તો તમે મને ભારેમાં ભારે મદદ કરી ગણાશે.'' પણ કઈ જાદુઈ વસ્તુ તેમનામાં એ વસ્તુ સાધી શકે? ગાંધીજીનો અમોઘ મંત્ર “રામનામ' એ વસ્તુ છે. “તમે કદાચ કહેશો કે અમને એમાં શ્રદ્ધા નથી. તમને એની ખબર નથી, પરંતુ તેના વિના તમે એક શ્વાસ પણ ન લઈ શકો. ચાહો તો એને ઈશ્વર કહો યા અલ્લા, ગૉડ કે અહરમર્દ કહો. દુનિયામાં જેટલા માણસો છે તેટલાં અગણિત તેનાં નામો છે. એની સમાન વિશ્વમાં બીજું કાંઈ નથી. એ જ એક મહાન છે, વિભુ છે. એનાથી મોટો જગતમાં બીજું કોઈ નથી. તે અનાદિ, અનંત, નિરંજન અને નિરાકાર છે. એવો મારો રામ છે. તે જ એક મારો સ્વામી અને માલિક છે.''
