________________
હિંદુ ધર્મનું હાઈ
આગ્રહી રહેશે અને તેને માટે ઝધ કરતા અટકશે? આમ હિંદુમુસલમાન ઝઘડા માટે ઉપાય અમેતર વિષયોનું શિક્ષણ છે. પણ આપને મારો આ ઉપાય વધી રુચવાનો. આપની પ્રવૃત્તિ જ જુદી છે.
‘‘આ હરકણ લોકોના દેશમાં નિર્ભયતા, કર્મવીરતા અને ત્યાગવીરતાનું અપૂરી દટાંત બેસાડનારા તરીકે આપના અને ભારે પ્રાણી છીએ, પણ જ્યારે આપની કારકિર્દીનો એકંદર રરવાળો કરવામાં આવશે ત્યારે કહેવાશે કે આ દેશમાં આપને વિશે બુદ્ધિવિકાસની ગતિ બહુ અટકી.”
જ વીસ વર્ષના કુમારને 'છોકરો' ન કહેવાય તો સામાન્ય રીત 'છોકરો' કોને કહેવાય તે હું નથી જાણતો. હું તો શાળા જતા વિદ્યાર્થીઓને તેની ગમે તેટલી ઉંમર હોય તોયે છોકરા - છોકરી જ કહું પણ પ્રાર્થના વિશે સંશયગ્રસ્ત વિદ્યાર્થી છોકરો હોય કે પુખ્ત ઉંમરના પુરપ હોય તોપણ મારી દલીલ તો છે તેની તે જ છે. વિદ્યાર્થી તો સિપાઈ છે (અને સિપાઈ તો ચાળીસ વર્ષના પણ હોય), એક વાર આજ્ઞાપાલન કરવાનું તેણે સ્વીકાર્યું પછી તેનાથી તેની સામે દલીલ થાય જ નહીં. સિપાઈ અમુક હુકમ પાળવા કે ન પાળવાની મુખત્યારી પોતાની પાસે રાખે તો તે પોતાની ટુકડીમાં ન જ રહી શકે. જ રીતે વિદ્યાર્થી સૂઝ તેટલો ડાહ્યો અથવા ઘરડો કેમ ન હોય તોપણ શાળા અથવા મહાવિદ્યાલયમાં ગયો કે તેના નિયમોનો ભંગ કરવાનો હક ગુમાવે છે. આમાં આપણ વિદ્યાર્થીની બુદ્ધિની કિંમત ઓછી નથી આંકના કે તને અનાદર નથી કરતા. આજ્ઞાપાલન સ્વચ્છાથી સ્વીકારવામાં તેની બુદ્ધિન લાભ છે. પણ ઉપરના કાગળ લખનાર તો શબ્દાના ત્રાસનું ભારે સરું ખુશીથી ઉપાડી લીધું છે. જે જે કાર્ય કરતાં કરનારને અણગમા થાય તે બધામાં પત્રલેખકને બળાત્કારની ગંધ આવે છે. પણ બળાત્કાર કોઈ એક જ જાતનો નથી. તેના અનેક પ્રકારો છે. દાખલા તરીંક પોત જ રવીકારી લીધેલા બળાત્કાર આત્મનિગ્રહ છે. તે બળાત્કારને આપણે છાતીસરસો ચાંપીને તેમાંથી હુંક મેળવીએ છીએ. પણ આપણી ઇચ્છા વિરુદ્ધ, અને ઘણી વાર આપણને નામોશી ઉપજાવવાને માટે અને મનુષ્ય તરીકે – કે તમારે છોકરા તરીકે કાવવું હોય તો છોકરા તરીકે, આપણું સ્વમાન તૂટવાના હેતુથી, નાખવામાં આવેલો નિગ્રહ એવાં બળાત્કાર છે કે જેનો પ્રાણને ભોગે પણ ત્યાગ કરવું જોઈએ. સામાજિક અંકુશ
