________________
શ્રતચિંતા અને ભાવના જ્ઞાનના વિભાગને કહે છે. -
શ્રુતજ્ઞાન - પોતાના દર્શનનો કંઈક રાગ હોવાથી મારું સારું છે બીજાનું સારું નથી. તેવો પુરુષને (જીવન) આગ્રહ કરાવે છે.
ચિંતાજ્ઞાન :- સૂક્ષ્મચિંતનથી નય પ્રમાણ અધિગમથી સ્વ-પર શાસ્ત્રના ન્યાયબલથી અંગીકાર કરે છે. તેને કોઈ કાલે આગ્રહ હોતો નથી.
ભાવનાજ્ઞાન :- બધા જીવો પ્રત્યે હિતની બુદ્ધિથી પ્રવૃત્તિ. ગાંભીર્ય-સમતાદિ ગુણોવડે બધાનાં ઉપર ઉપકાર કરવાની જ બુદ્ધિ, ચારી સંજીવની ન્યાયે.
દા. ત. પોતાના પતિને વશ કરવા પ્રયોગ કરતાં તે બળદ થઈ ગયો. તેને ચરાવવા લાવેલી તેની પત્ની સાથે ફરતો-ફરતો એક ઝાડ પાસે આવ્યો. જતાં એવા વિદ્યાધર બોલ્યા કે, આ ભૂમિ પર એક એવું ઘાસ છે કે, જે તેને ખાય તે પશુ મટી માનવ બને. પછી તે સાંભળી તેણે તે બળદને જંગલમાં પડેલું બધું ઘાસ ખવડાવ્યું અને તે પુરુષ બની ગયો.
બળદને પુરુષ કરવા માટે કરેલી પ્રવૃત્તિની જેમ પ્રાણીઓ પર હિતબુદ્ધિથી પ્રવૃત્તિ કરવી તે ભાવના જ્ઞાન.
ભાવનાજ્ઞાનથી બધું વિચારતા આત્માની પરિણતી શુદ્ધ બને છે. ભાવનાજ્ઞાનવાળો સર્વજીવની હિતચિંતા કરતો હોય છે....૧૦-૧૧ गुर्वादिविनयरहितस्य यस्तु मिथ्यात्त्वदोषतो वचनात् । दीप इव मण्डलगतो बोधः स विपर्ययः पापः ॥ १२ ॥
વિપર્યય બોધ (વિપરીત જ્ઞાનવાળો) કેવા હોય તે કહે છે. - ગુર્વાદિ, ઉપાધ્યાયાદિના વિનય વગરનો વળી મિથ્યાત્વના દોષથી દુષિત, તત્ત્વાર્થ નહિં જાણતો હોવાથી આગમરૂપ દીપકમાં મંડલાકાર બોધ (ઉંબાડીયાને ભમાડવાથી ગોળાકારે દેખાય છે તેવી ાન્તિ)વાળો તે સ્વરૂપથી પહેલેથી જ પાપી છે....૧૨
ખ
૦૦ ડશકલાવાનુવાદ
