________________
सुखमात्रे सद्धेतावनुबन्धयुते परे च मुदिता तु । करुणानुबन्धनिर्वेदतत्त्वसारा ह्युपेक्षेत्ति ॥१०॥ પ્રમોદભાવનું વર્ણન કરતાં કહે છે -
સુખમાત્ર :- પરિણામે અસુંદર એવા અપધ્યાહારની જેમ સામાન્યથી વિષય સુખ ભોગવતાં પોતાના આત્માને અને બીજા જીવને વિશેષરૂપે વિષયસુખ ભોગવતાં જોઈ જે આનંદ માનવો તે સુખમાત્ર પ્રમોદભાવના.
સહેતુ હિતમિતાહાર જનિત સ્વારમાં આલોકનું સુખ થવુ તે સહેતુ પ્રમોદભાવના.
અનુબંધ : અવિચ્છિન્ન પરંપરાયુક્ત દેવમનુષ્યમાં કલ્યાણની પરંપરા વધારનારું આલોકને પરલોકમાં સુખ કરનારતે અનુબંધ પ્રમોદ ભાવના
પર (પ્રકૃષ્ટ) પ્રકૃષ્ટ મોહનાક્ષયથી ઉત્પન્ન થતું જે શાશ્વત સુખ તે ૪ ચોથી પરં પ્રમોદ (મુદિતા) ભાવના.
માધ્યસ્થ (ઉપેક્ષા) ચાર પ્રકારે છે :
કરૂણા-માંદો માણસ સ્વયં અપથ્ય આહારને જાણતો હોવા છતાં તે અપથ્ય આહાર કરે છે પણ તેનું નિવારણ ના કરે, અટકાવે નહિ તે કરૂણાભાવથી થતી ઉપેક્ષા તે પહેલી કરૂણાઉપેક્ષા.
અનુબંધ :- કાર્યવિષય પ્રવાહથી પરિણામ સારૂં તે અર્યાદિ ઉપાર્જનમાં આળસને કરનાર ઉપર (તૂર્ત કહેવાથી નુકસાન થાય તેમ હોવાથી) ઉપેક્ષા કરવી પણ વિવક્ષિત કાલે પરિણામ સારું આવે એટલે તાત્કાલિક તેની પ્રવૃત્તિને નહિ જોવી બીજી અનુબંધ સારોપેક્ષા.
નિર્વેદ - નારક, તિર્યચ, મનુષ્ય, દેવભવમાં જીવોના વિવિધ દુઃખોને જોતો ક્યારેક મનુષ્યગતિ, દેવગતિમાં ઈદ્રિયોનાં સુખનાં વિષયોને જોતો. તેની અસારતાને વિચારતો. તેમાંથી ચિત્તને પાછું પાડતો. તે ત્રીજી નિર્વેદ સારોપેક્ષા. ષોડશકભાવાનુવાદ
(૭૫)
