________________
દૈશિક શાસ્ત્ર
૧૩૧
(૧) વંશના પરંપરાગત સંસ્કારો ઉચ્ચ હોવા. (૨) દંપતિઓનો જાતિ અને વર્ણ એક હોવાં પરંતુ ગોત્ર અને પિંડ ભિન્ન હોવાં. (૩) દંપતિઓના ગુણોમાં સામ્ય હોવું. (૪) પિતાનું બ્રહ્મચર્ય અને માતાનું પતિદેવત્વ હોવું. (૫) સંતોનાત્પાદન માત્ર પૂર્ણ યૌવનમાં જ થવું. (૬) ગર્ભાધાન સંસ્કાર થવા. (૭) દોહદ પૂરણ થવું. (૮) પુંસવન સંસ્કાર થવા. (૯) અનવલોભન હોવું. (૧૦) સીમન્તોન્નયન સંસ્કાર થવા. (૧૧) ગર્ભસ્મૃતિ થવી. (૧૨) જાતકર્મ સંસ્કાર થવા. (૧૩) શૈશવસંસ્કાર થવા. (૧) ઉભયવંશના પરંપરાગત સંસ્કારો ઉચ્ચ હોવા
એ પહેલાં કહેવાઈ ચૂક્યું છે કે ચૌદ પેઢી પિતૃવંશી અને પાંચ પેઢી માતૃવંશી પૂર્વજોના નિઃશેષ સહજ સંસ્કાર અપત્યને વારસારૂપે મળે છે. આના આધારે જ આપણા આધિજનનિક શાસ્ત્રનો એ સિદ્ધાંત બની ગયો છે કે શ્રેષ્ઠ મનુષ્ય ઉત્પન્ન કરવા માટે ઉભયવંશમાં પરંપરાગત સંસ્કાર ઉચ્ચ હોવા જોઈએ.
પાશ્ચાત્ય યુજિનિક્સ અનુસાર પણ અભીષ્ટ સંતાન ઉત્પન્ન કરવા માટે અભીષ્ટ દંપતિ પસંદ થવાં જોઈએ. પાશ્ચાત્ય બાયોલોજિસ્ટોના મત અનુસાર પ્રત્યેક જીવમાં બે સંસ્કાર હોય છે. એક વેરિએશન (Variation) અને બીજો મોડિફિકેશન (modification). આ જ બે સંસ્કારોના સંયોગથી મનુષ્યોનો સ્વભાવ બને છે.
વેરિએશન એ સંસ્કારોને કહે છે જે બિંદુ અર્થાત્ જર્મપ્લાઝમ (Germ Plazm) માં અસ્તિત્વમાં રહેતા સંસ્કારોનું પરિણામ હોય છે. એમનું પ્રભુત્વ એ સમયે વ્યક્ત થાય છે જ્યારે બે જીવોના સકિર્યો અને નિમિત્ત બિલકુલ સમાન હોવા છતાં પણ તેમનામાં ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારના ગુણ ઉત્પન્ન થાય છે. વેરિએશનને કારણે જ તેમનામાં ગુણભેદ થાય છે. જન્મ ધારણ કરતાં પહેલાં જ જીવને વેરિએશન પ્રાપ્ત થયેલાં હોય છે.
મોડિફિકેશન એ સંસ્કારોને કહે છે જે જીવના બાહ્ય સનિકર્ષજન્ય સંસ્કારોનું પરિણામ હોય છે. એમનું પ્રભુત્વ એ સમયે વ્યક્ત થાય છે. સર્ષોિના ભેદ અનુસાર
