________________
૧૫૦
પંચમ અધ્યાય
આર્બિટ્રેશન કોર્ટ (પંચાયતી અદાલત)ની સ્થાપના કરવા ઈચ્છયું પરંતુ પરિણામ એ આવ્યું કે અમેરિકા અને મેક્સિકો વચ્ચે રણભેરી વાગવા લાગી. તે પછી ઈંગ્લેન્ડના એડવર્ડ સાતમાએ પણ વિશ્વમાંથી યુદ્ધપ્રથાનો સંપૂર્ણ સફાયો કરવા ઈચ્છયું પરંતુ તેના પરિણામ રૂપે આ મહાયુદ્ધ થયું જેણે લગભગ બધા જ દેશોને સપડાવ્યા છે અને સર્વત્ર અશાંતિ ફેલાવી છે. એ વાત કોઈનાથી પણ છૂપી રહી નથી કે પાશ્ચાત્ય શાંતિવાદે ભગવતી કમલાનાં અનેક આનંદવનોને ઉજ્જડ કરી નાખ્યાં છે. અને જાતિઓની પરિકૃતિનો લોપ કરી નાખ્યો છે. અનેક સિંહાસનોનો નાશ કરી નાખ્યો છે. અનેક દેશોની કલા કારીગરી નષ્ટ કરી નાખી છે અને અનેક જાતિઓનો સમૂળગો નાશ કરી નાખ્યો છે.
આથી સિદ્ધ થાય છે કે યુદ્ધ પ્રથા બંધ થઈ શકતી નથી. યુદ્ધ પ્રથા બંધ કરીને વિશ્વવ્યાપી શાંતિનું બીડું ઉઠાવવું તે માત્ર વિડંબના છે. આથી જ આપણા આચાર્યોએ યુદ્ધપ્રથાનો નાશ કરવાની ચેષ્ટા તો ન કરી પરંતુ યુદ્ધની યોજના ધર્મમાં કરી દીધી, અર્થાત્ યુદ્ધ જાતીયલવન માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવ્યું. એના દ્વારા દુષ્ટોનો નાશ અને સાધુઓનું પરિત્રાણ કરવામાં આવ્યું. આવા યુદ્ધ માટે જાતિનો એક ચતુર્થાંશ ભાગ અલગ રાખવામાં આવ્યો. ધર્મશાસ્ત્રમાં આવું યુદ્ધ ધર્મયુદ્ધ કહેવાય છે. આવા જ યુદ્ધ માટે ગીતામાં કહેવાયું છે કે –
धाद्धि युद्धाच्छ्याऽन्यत्
क्षत्रियस्य न विद्यते પરંતુ બધાં યુદ્ધો ધર્મયુદ્ધ નથી હોતાં, અર્થાત બધાં જ યુદ્ધો દ્વારા જાતિઓનું લવન, દુષ્ટોનો નાશ અને સાધુઓનું પરિત્રાણ થતાં નથી, જેમ ખરાબ રીતે કલમ કરાયેલું વૃક્ષ બિલકુલ કલમ ન કરાયેલા વૃક્ષ કરતાં પણ વધુ નષ્ટભ્રષ્ટ થઈ જાય છે. આથી સારી, યોગ્ય રીતે વૃક્ષોની કલમ કરવા માટે ચતુર માળીની આવશ્યકતા હોય છે, જે સારી રીતે જાણે છે કે વૃક્ષની કઈ શાખાઓને અને ક્યાં મૂળોને કલમ કરવાં જોઈએ. તે જ રીતે ખરાબ રીતે યુદ્ધમાં લડેલી જાતિ બિલકુલ ન લડેલી જાતિ કરતાં પણ વધુ નષ્ટભ્રષ્ટ થઈ જાય છે. પ્રાચીન કાળમાં આપણા ભારતમાં ધનુર્વેદ વગેરે અનેક એવાં શાસ્ત્રો હતાં જેમાં એ દર્શાવાયું હતું કે ક્યા યુદ્ધમાં ક્યા મનુષ્યોએ કેવી રીતે લડવું જોઈએ. જેમણે મહાભારત વાંચ્યું છે તે જાણી શકશે કે તે સમયે ભારતમાં જાતીય લવનની ઘણી આવશ્યકતા હતી. આથી જ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ યુદ્ધના પક્ષે હતા. પરંતુ તે સમયે તેમણે યુદ્ધ ટાળવાની ચેષ્ટ કરી કારણ કે તે સમયે નિમિત્તો કંઈક એવાં થઈ ગયાં હતાં જેને કારણે અપિલવન શાસ્ત્રનું અનુસરણ થઈ શકે તેમ નહોતું, અને થયું પણ તેમ જ. એનું પરિણામ એ આવ્યું કે મહાભારત પછી આપણી જાતિમાં વિરાટ ખંડિત થવા લાગ્યો. લોકોમાં સ્વાર્થવૃદ્ધિ થવા લાગી. વૃષ્ણિઓમાં ઉદ્ધતાઈ આવી ગઈ. કોઈનામાં તેમને વશમાં રાખવાની શક્તિ રહી
