Chandrayash Sanskrit Prashnottarmala

Author(s): Ramyarenu
Publisher: Nesada S M Jain Sangh

Page 16

પ્રશ્ન - ૧૮ સમાન સંજ્ઞા શા માટે ?
ઉત્તર - ૧૮ સમાન સંજ્ઞા ન મૂકી હોત તો સમાન સ્વરોને આશ્રયીને જે જે કાર્ય થવાનું હતું તે ન થાત એટલે કે સમાન સ્વરોને આશ્રયીને થતાં કાર્યોને કરવા માટે સમાન સંજ્ઞા મૂકી છે. (પાઠ ૧૭ નિ.૩માં આનું ફળ જણાશે)
પ્રશ્ન - ૧૯ વર્ગ એટલે શું ?
ઉત્તર - ૧૯ વૃતિ માત્મીયત્વેન વ્યવસ્થાપતિ વા રૂતિ વ: | પાંચ પાંચ વ્યંજનોનું એક ઝુમખું તેને વર્ગ કહેવાય છે. આ પ્રશ્ન - ૨૦ વર્ગ અને વર્ણમાં (સ્વરસંજ્ઞાશ્રિત) તફાવત શું ?
ઉત્તર - ૨૦ વર્ણ એ સ્વરની સંજ્ઞા છે. વર્ગ એ વ્યંજનની સંજ્ઞા છે. વર્ણમાં બે-બે સમાન સ્વરોનું જોડકું આવે છે. અને વર્ગમાં પાંચ-પાંચ સજાતીય વ્યંજનોનું ઝુમખું આવે છે. દા. ત. -મા તે 5 વર્ણ, અને , ૬, , , હું એ વ વર્ગ કહેવાય છે. •
પ્રશ્ન - ૨૧ અંતસ્થા એટલે શું ? તે કેટલા ? કયા કયા?
ઉત્તર - ૨૧ વચનને તિતિતિ અન્તસ્થાવર્ગને અંતે જે રહે એટલે કે વર્ગીયવ્યંજનો પછી જે આવે તેને અંતસ્થા કહેવાય. તે જ છે. , , , ન્યૂ I
પ્રશ્ન - ૨૨ અનુનાસિક એટલે શું? તે કેટલા? કયા કયા?
ઉત્તર - ૨૨ નાસિકાની મદદથી જે વર્ષો બોલાય તે અનુનાસિક વર્ણો કહેવાય. તે આઠ છે. હું , , , , હૈં તેં હૈં
પ્રશ્ન - ૨૩ અધુરુવર્ણ કેટલા? કયા કયા ? * ઉત્તર - ૨૩ ધુમ્ સિવાયના વર્ણો અધુર્ કહેવાય.. અધુર્ ૨૩ છે. ૧૪ સ્વર+ ૯ વ્યંજન (યું ? – ૬, હું શું ન્ મુ)=૨૩, અપેક્ષાએ અસ્વાર દિન ૪ પણ અધુ કહેવાય છે. પણ પ્રયોગમાં બહુ જ ઓછા વપરાતાં હોવાથી ગણના કરાતી નથી.
પ્રશ્ન - ૨૪ અઘોષ એટલે શું? તે કેટલા? કયા ક્યા ?
ઉત્તર - ૨૪ (ગ7:) વિદ્યમાનો પોષઃ યેષાં તે રૂતિ યોષા: || જે અક્ષર બોલતાં સામાન્ય નિ નીકળે તે અક્ષર અઘોષ કહેવાય છે (યોગિગમ્ય છે.) તે ૧૩ છે. $ q, વુ, છુ, , , , ૬, ૫, ૬, ૬, ૬,