________________
પુરુષ કરતાં પણ વધુ ગંદકીનું વાહક બને છે. આખી દુનિયા એને જુએ છે, જાણે છે, પણ મોહ એને છતી આંખે આંધળી બનાવી દે છે. બુદ્ધિના આ અંધાપામાં માણસ એટલું અવિવેકી કૃત્ય કરે છે, કે જેના પર એને પોતાને જ શરમ ઉપજ્યા વિના ન રહે. પ્રશમરતિમાં પૂ. ઉમાસ્વાતિ મહારાજા કહે છે -
आदावत्यभ्युदया मध्ये शृङ्गारहास्यदीप्तरसाः । निकषे विषया बीभत्स-करुणलज्जाभयप्रायाः ॥
ભોગની શરૂઆતમાં કામરસ વિકસે છે. પછી શૃંગાર ને હાસ્યથી એ રસ વધે છે પણ અંતે તો એમાં જુગુપ્સા થઈ જાય છે. કરુણતા છવાઈ જાય છે. શરમ આવી જાય છે. અને ડર પણ લાગે છે. નશામાં માણસ ગટરમાં સૂતો હોય ને વિષ્ટા ચૂંથતો હોય, પણ જે પળે એનો નશો ઉતરી જાય ત્યારે પોતાની દશા જોઈને
એની કેવી હાલત થાય ? જ્ઞાનીઓ કહે છે –
भोजनान्ते स्मशानान्ते, मैथुनान्ते च या मतिः ।
सा मतिः सर्वदा चेत् स्यान्, नरो नारायणो भवेत् ॥ ભોજનના અંતે, સ્મશાનના અંતે અને મૈથુનના અંતે જેવી બુદ્ધિ થાય છે
બ્રહ્મ
४६
