________________
કરવાથી મન એમાં જ લાગ્યું રહે. તેથી બીજા ત્રીજા વિચાર જ ન આવે, એટલે વાસના વિકારના વિચાર પણ ન આવે.
(૩) અથવા એક ઉપાય એ પણ છે કે પૂર્વ પુરુષોનાં સ્તવનો સજ્ઝાયો ખૂબ પ્રમાણમાં કંઠસ્થ થઈ શકે તો તે કરીને પછી એનું વારંવાર રટણ મનમાં ચાલ્યા કરે. એ કંઠસ્થ કરવાની શક્તિ ન હોય તો એના પદાર્થ નોંધી લઈ એને વારંવાર વાંચતા રહી કંઠસ્થ જેવા કરાય. જેથી પછી એ પદાર્થ ક્રમસર મનમાં ચલાવ્યા કરાય.
(૪) અથવા તીર્થંકર ભગવાનના અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય ક્રમસર એકેક મનની સામે લાવી આબેહુબ જેવા જોવાય, તે પણ એક પ્રાતિહાર્ય જોયા પછી બીજા પ્રાતિહાર્યને જોતા એને પહેલા બે પ્રાતિહાર્ય જોવાનો... એ રીતે આઠેય પ્રાતિહાર્ય એક સાથે નજરમાં આવે એવીરીતે મનથી જોવાના, એનો અભ્યાસ થયા પછી નવરા મનને એમાં જોડાય.
(૫) યા, સકલાર્હુત સ્તોત્રમાંના ચોવીસે ભગવાનના શ્લોકના પદાર્થને ચિત્રાત્મક તૈયાર કરાય. એક પછી એક દરેક ચિત્રને પછીના ચિત્ર સાથે શો સંબંધ તે નક્કી કરી ચિત્રો વચ્ચે કડી જોડાય. આમ કડીબદ્ધ ચોવીસ ભગવાનનાં ચિત્ર મનમાં ગોઠવી લઈ, પછી એની કડીબદ્ધ વિચારણાં ચાલે, ને અરિહંત ભગવાનની જુદી જુદી મુદ્રા અવસ્થાની હારમાળા નજર સામે આવ્યા કરે, એટલે મન એમાં જ પરોવાયેલું રહે; ને તે પણ પરમ સાત્ત્વિક પદાર્થોમાં, એટલે મનમાં બીજા ત્રીજા કે વાસના વિકારના કોઈ વિચાર ન જાગે, ને એમ બ્રહ્મચર્યને બળ મળે.
બ્રહ્મચર્ય માટેના કેટલાક ચિંતનો ને ઉપાયો ઃ
બ્રહ્મચર્ય એટલે બ્રહ્મ યાને શુદ્ધ આત્મામાં ચર્યા = રમણતા એ વ્યુત્પત્તિઅર્થ છે. રૂઢઅર્થ છે અબ્રહ્મત્યાગ મૈથુનત્યાગ (૧) બ્રહ્મચર્ય એ સર્વ વ્રતોમાં શિરદાર છે, દીવો છે. સરદાર વિનાનું લશ્કર હારી જાય. દીવા વિનાના વ્રતો અંધકારમાં રહે. ‘શીલ સમો વ્રત કો નહિ.' મોક્ષાર્થી જીવને આ ઝંખના હોય છે કે મારા જીવનમાં કેમ સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્યનું પાલન આવે; કેમકે એના લાભ અનેરા છે. (૨) બ્રહ્મચર્યથી વીર્ય રક્ષા થાય છે. જે
બ્રહ્મ
८८
