________________
હેઠળ પારણામાં રસ-પોષણનાં પાપ થયા કરતા હોય તેના પર રસ-ત્યાગથી કાપ પડે છે. આમ ત્યાગ અને તપથી વાસના પર કાપ પડતો આવે એટલે બ્રહ્મચર્ય-પાલન સરળ બને છે. અનુભવ કરવાથી આ સમજાય એવું છે. અહીં એક ધ્યાનમાં રહે કે તપ કદાચ કોઈ મોટો ન બની શકે તો પણ ખાનપાનના ટંક ઓછા કરવા એ પણ તપ છે.
(૬) આ ત્યાગ-તપ પણ શાસ્ત્ર-સ્વાધ્યાય સાથે કરવાના કેમકે મન જો સ્વાધ્યાયમાં રોકાયું રહે, તો મનમાં બીજા ત્રીજા સંકલ્પ વિકલ્પ નહિ ચાલી શકે. નહિતર કહે છે ને કે “નવરું મન નખ્ખોદ વાળ શાસ્ત્રોનો સ્વાધ્યાય કરતા રહેવામાં એ પણ લાભ છે કે શાસ્ત્રોમાં વાતો પણ એ મળે છે કે જેથી બ્રહ્મચર્ય પુષ્ટ થાય.
સ્વાધ્યાયની બલિહારી છે. શ્રાવક્યોગ્ય પણ એટલા બધા શાસ્ત્રો છે, ઉપદેશ ગ્રંથો છે. શ્રાવકધર્મના આચાર વિચારના ગ્રંથો છે. મહાન આત્માઓના ચરિત્ર ગ્રંથો છે, તત્ત્વાર્થ મહાશાસ્ત્ર અને લોકપ્રકાશમાં તત્ત્વનાં નિરૂપણો છે, કે આ બધાનો જો સ્વાધ્યાય સતત ચાલુ રહે, તો એથી બ્રહ્મચર્યનાં પાલનને મહાબળ મળે છે. એમ ભરપૂર ધર્મસાધનાઓ તથા દેવ-ગુરુ-સંઘની સેવા-વૈયાવચ્ચ પણ બળ આપે છે. બ્રહ્મચર્ય પાળવું કેમ સહેલું?
કેટલાકો કહે છે કે “માણસને જેમ ખાવાની ભૂખ લાગે છે એ કુદરતી હાજત છે. એમ કામભોગની ઈચ્છા થાય છે એ પણ કુદરતી હાજત છે. પછી જેમ ભૂખ શમાવવા ખાવું પડે એમાં કાંઈ ખોટું નથી, એમ કામની ઈચ્છા શમાવવા કામ સેવવા પડે એમાં શું ખોટું ? એટલે બ્રહ્મચર્યની વાત વાહિયાત છે ખોટી ઘેલછા છે.'
આ પ્રતિપાદનની સામે પહેલો સવાલ એ છે કે કુદરતી હાજત એટલે શું ? મનની સહજ ઈચ્છાઓ ? ના, એમ જો કહો તો તો ચોરને ધૂતારાને લૂંટારાને પણ સહેજે ચોરી-ઠગાઈ-લૂંટની ઈચ્છા જાગે છે, કિન્તુ એને થોડી જ કુદરતી હાજત ગણાય ? ને એમ ગણીએ તો તો એ ગુના જ ન કહેવાય. ત્યારે કુદરતી હાજત એટલે શું ? એમ જ કહેવું પડે કે શરીરની
_Easy
