Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જૈન નૃપતિ ખારવેલના શિલાલેખ.
મી. સ્ટલી ગે(Stirling) કર્નલ મેકેન્ઝીની બનાવેલી અપૂર્ણ નકલ ઉપરથી પ્રકાશિત કર્યા હતા.૧ મેજર કીટ્ટએ ઈ. સ. ૧૮૩૭ માં નજરે જોઇને તેની નકલ કરી, અને આ નકલ ઉપરથી પ્રીન્સેપે ભાષાંતરસહુ પ્રસિદ્ધ કરી, તે વખતે આ વિષયના પ્રારભજ હતા તેથી પ્રથમના ભાષાંતરમાં કેટલીક ચૂકા થઈ હાય તેા તેથી કાંઇ આશ્ચર્ય પામવા જેવું નથી. જાણવા જેવું માત્ર એ છે કે જે રાજાના વખતમાં આ લેખ થયેલે છે, તે રાજાનુ નામ પ્રીન્સેપ વાંચી શક્યા નહિ અને હજી પણ આ ભૂલ કાઇએ સુધારી નથી.
..
ઈ. સ. ૧૮૭૭ માં જનરલ કનિંગહામે કારપસ ઇંડીસ્ક્રીÄાનમ ઈંડીકારમ (Corpus Indiscriptionum Indieorum ) ના પુ. ૧ માં આ લેખની નકલ ( પ્રીન્સેપની નકલ સાથે ) આપી છે; પણ મેજર કીટ્ટુની નકલ કરતાં આ નકલથી કાંઈ વધારે પ્રકાશ પડયા નથી. ત્યારબાદ ડૉક્ટર રાજેંદ્રલાલ મિત્રે પેાતાના એન્ટીક્વીટીઝ ઑફ ઑરિસ્સા ( Antiquities of Orissa ) નામક પુસ્તકમાં તેનુ ભાષાંતર બહાર પાડયું. આ ભાષાંતર વિષે ઘણી આશાઓ રાખવામાં આવી હતી; પણ કાંઈ અજવાળું પાડવાને બદલે ઉલટા તેનાથી ગુંચવાડા વધ્યા. આ નિબંધ સાથે જે નકલ આપવામાં આવી છે તે ઇ. સ. ૧૮૬૬ માં ડૉક્ટર ભાઉ દાજીને માટે મેં જાતે પ્રત્યક્ષ જોઈને તૈયાર કરેલી નકલ ઉપરથી તથા કલકત્તા સ્કુલ ઑફ આ સના મી. લોકે ( Looko ) જે પ્લાસ્ટર ફાટાગ્રાફ લીધેલા અને જે જનરલ કનીંગહામે મારા તરફ મેકલી આપ્યા, તે ઉપરથી તૈયાર કરેલી છે. (અપૂર્ણ.)
૩૭
ખગિરિ અને ઉદ્દયગિરિની ટેકરીએ પત્થરીઆ પહાડની લાંબી હારના ભાગે છે આ પહાડ ઓરીસ્સાની પત્થરની ટેકરીઓના તળીઆ નજીક થઈને, આટધર ડેકકુનલ⟨Anghar Dokkumol ) થી ફ઼ાઁ ( Kurla ) થઇ દક્ષિણ દિશામાં ચિલ્કા સરાવર તરફ આગળ વધે છે. ભેાખનેશ્વરથી ઉત્તર-પશ્ચિમમાં ચાર માઈલ દૂર ખડિગિર આવેલું છે; અને કટકથી દક્ષિણુપશ્ચિમમાં ૧૯ માઇલ દૂર છે. આ બે પહાડની વચમાં લગભગ ૧૦૦ યાર્ડ પહેાળી એક ખીણુ છે. ખંગિરિના મથાળા ઉપર બહુ જ થેડી ગુફાઓ છે. ઉદયગિરિના દક્ષિણ તરફના મથાળા ઉપર નાની નાની અનેક ગુઢ્ઢાએ આવેલી છે. લેાકેામાં એવી દંતકથા પ્રચલિત છે કે ઉદયગિરિમાં પ્રથમ ૭પર ગુફાઓ હતી આમાની ધણી ગુફાઓ તૂટી ફૂટી ગઇ છે, તે પણ હજી ધણી ગુફાઓ તદ્દન આખી છે. અમુક કદની કાઈપણ ચુક્ા નથી ઘણીખરી ૬'×૪' લખાઇ પહેાળાઇમાં તથા ૪ થી ૬ પીટ ઉંચાઇમાં હોય છે. તેમની આગળ એક એટલે છે, તથા નાના નાના દ્વાર છે, કે જે પહાડમાંથી કાતરી કાઢેલા છે, કેટલીક ગુફ઼ાએ વિચિત્ર આકારની કારી કાઢેલી છે જેવી કે “ સર્પગુઢ્ઢા ” “ વ્યાઘ્રશુકા ” વિગેરે.
""
૧ એસીયાટીક રીસર્ચીસ પુ. ૧૫