________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
માણુથી પણ એ વાતની ખાત્રી થાય છે. વનસ્પતિમાં જીવ છે એ વાતની ખાત્રી પ્રત્યક્ષ પ્રમાણુથી થાય છે, તો આગળ જતાં એક વખત એવો પણ આવશે કે બાકીના ચારે એકેદ્રિયમાં પણ જીવ છે, તે વાત પ્રત્યક્ષ પ્રમાણુથી ખાત્રી કરી આપનાર મળી આવશે કે તે ચારેમાં જીવ છે. એ વાતની શ્રદ્ધામાં ફેરફાર કરવાને આપણને કારણ નથી. કેમકે તે વાત સર્વજ્ઞ ભગવંતે પોતાના જ્ઞાનથી પ્રત્યક્ષ જેએલી છે. અને તેમણે જેએલી વાતજ કહેલી છે. તેઓ વીતરાગ એટલે રાગદ્વેષથી રહિત હતા, તેથી બેટી વાતની પ્રરૂપણ કરવાની તેમને જરૂર ન હતી.
(૫) ભાષા પર્યાપ્તિ—-આ શકિતથી જીવ ભાષાવર્ગણ ગ્ય પુદગલ દ્રવ્યો ગ્રહી તેને વચનપણે પરિણુમાવી મુકે છે. આ શક્તિ વીકલેંદ્રિને બે, ત્રણ, ચાર, ઈદ્રિયવાળા જીવને હોય છે, જગની અંદર ભાષા વર્ગનું ચગ્ય પુદગલે છે, એને માટે હવે વાદ વિવાદ કરવાનું કારણ જ રહ્યું નથી. એડીશનના ફોનોગ્રાફે આપણુ ખાત્રી કરી છે. જેને શાસ્ત્રકારો શબ્દને પુદ્ગલ દ્રવ્ય માને છે, જ્યારે બીજા કેટલાક દર્શનવાળાઓ શબ્દને આકાશ માને છે. પૂર્વકાળમાં આ વિષયના વાદને માટે મેટા ઝઘડાઓ ચાલતા હતા, પણ હવે જ્યારે પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી એ વાતની આપણુ ખાત્રી થઈ છે કે વચન–ભાષા-પુદ્ગલથી બને છે. તો પછી તે માટે વિશેષ વિચારની જરૂર નથી. (૬) મનપ્રાપ્તિ–આ શક્તિ વડે જીવ મનોગ્ય વર્ગણાનાં દલિયા ગ્રહણ કરી તેને મનરૂપે પરિણમાવી મુકે છે. જે પંચેંદ્ધિ જીવોમાં એ શક્તિ હોતી નથી, તેઓને અસંજ્ઞી પંચંદ્રિય કહેવામાં આવે છે અને જેમનામાં એ શક્તિ હોય છે, તેમને સંજ્ઞી પંચેંદ્રિય કહેવામાં આવે છે. આપણે સમાવેશ આ સંજ્ઞી પંચંદ્રિમાં થાય છે.
જીવની જે છ શક્તિઓનું આપણે ઉપર દીગદર્શન કરી ગયા છીએ તે - કિતઓ જ્યાં સુધી વ્યવસ્થાસર ચાલે છે, ત્યાંસુધી શરીરની ચાલું વ્યવસ્થામાં કંઈ હરકત આવતી નથી. જ્યારે એ છ શકિતઓમાં કંઈ કમી નાસ્તી થાય છે, ટલે શરીરનો ચાલું વ્યવસ્થામાં ફેરફાર થાય છે અને વ્યાધિઓ ઉત્પન્ન થાય છે.
દારિકાદિ શરીરમાં પ્રથમ બાંધેલા પુદ્ગલ કાયમ હોય અને જીવ નવા ગ્રહણ કરે તે નવા ગ્રહણ કરેલા પુદગલને જુના સાથે મેળાવી દેવામાં આવે છે, તે મેલાવી દેવાનું કામ બંધન નામ કર્મનું છે તે એ કાર્ય બજાવે છે. એ કર્મનું કાર્ય એવા પ્રકારનું છે કે લાખ અથવા રાળ બે કાણાદિ પદાર્થને જોડી દે-એકીભાવ કરે, તેમ તેમ ગૃહીત અને ગૃહ્યસાણ યુગલને એક કરે છે.
જગની અંદર દરેક શરીરને લાયકની પુગલ વગણુઓ જથ્થાબંધ ભરેલી
For Private And Personal Use Only
