________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૫
કમ મમાંસા. થાય તો તેને ઝેરી જંતુની માફક આપણા શરીરથી દૂર ફેંકી દેવો ઘટે છે. વાસ્તવમાં સ્ત્રી, પુત્ર, ગ્રહ, ધન આદિ મુક્તિના સાધન છે, પરંતુ મનુષ્યોનો અવિવેક તેમને બંધના સાધનમાં ઉલટાવી નાંખે છે. આથીજ પૂર્વના જ્ઞાનીઓએ તેમનો બહિષ્કાર કરવાની ભલામણ કરી છે. પરંતુ હમે તેમ કરવાની પણ ભલામણ કરી શકતા નથી. એકપક્ષે નિતાન્ત ત્યાગ અને અન્યપક્ષે અતિ ગ્રહણ એ ઉભયથી હમે વેગળા રહેવાની ભલામણ કરીએ છીએ. જ્યાં સુધી આત્માને શરીર આદિ સામગ્રી વળગેલી છે અને શરીરદ્વારાજ વિકાસ સાધ પ્રાપ્ત થયો છે ત્યાં સુધી તેને સુંદર પ્રકારે નિભાવ કરવા માટે પ્રત્યેક આવશ્યક વસ્તુનો સંગ્રહ ઉચીત અને અનિવાર્ય છે. આથી અઘટતે ત્યાગ પણ ત્યજવા યોગ્ય છે. અન્ય પક્ષે આવશ્યક ઉપરાંતને અતિસંચય પણ અનિષ્ટ છે. કેમકે તે સંચય આવશ્યક્તાની હદ ઓળંગાવી ભેગલાલસામાં પડવાનું પ્રબળ નિદાન ઉભુ કરે છે. આત્માએ એ ઉભય છેડા (extremes) ની મધ્યમાં પોતાનું સમતલ સ્થાન સાચવવાનું છે. કદાચ તમારામાં દ્રવ્ય ઉપાર્જવાની અસાધારણ શક્તિ હોય તો તે શક્તિના ઉપયોગનું ફળ કઈ કલ્યાણકર પ્રવૃત્તિમાં યોજે. પણ તમારા વિનાશના માટે નહી જ. ઘણા મનુષ્યને ઘણું દ્રવ્ય ભેગુ કર્યા પછી પણ શું હેતુથી એ એકત્ર કર્યું છે, તેનું ભાન હોતું નથી. તેઓ પૂર્વની એક અખંડ વાસનાના બળથી કયાંય પણ આડી અવળી દ્રષ્ટિ કર્યા સિવાય પૂર્વની ઈચ્છાના ફળને એકઠા કર્યો જાય છે. પિતાના અથે પણ તેનો ઉપયોગ કરવાનું તેમને મન થતું નથી. તેમની આંતરુ દશા એક યંત્રના જેવી હોય છે. વિશ્વમાં તેમના અસ્તિત્વનો શું હેતુ છે, ક્યા ઉદ્દેશને અનુસરીને તેમની પ્રવૃત્તિ હોય છે, તે પણ તેઓ જાણતા હોતા નથી. જેમ સેનાની ખુલથી શણગારેલા બળદને પિતાના સુવર્ણ અલંકારનું ભાન હેતું નથી તેમ આવા ધનીક પોતાની પાસે શું સ્વપર કલ્યાણ કર સામગ્રી છે તેનું ભાન હોતું નથી. આ બધું એક વિવેકહીન પ્રબળ દ્રવ્યલાલસાનું ફળ છે.
એજ પ્રકારે યશની, કીર્તિની, ખ્યાતિની લાલસા પણ મનુષ્યને પામર બનાવી મુકે છે. ઘણા મનુષ્યની જીલ્ડા ઉપર પિતાનું નામ રમે, લેકે તેની વાહવાહ કરે, તેના તરફ ક્ષણભર તાકી રહે અને ટુંકામાં સર્વ કોઈનું ધ્યાન તેના તરફ દોરાય એવી વાસના ઘણુ મનુષ્યોને રહ્યા કરતી હોય છે. તેમને એમ ખબર હોતી નથી કે મનુષ્યોના અભિપ્રાયને બે ઉપાડો એટલે દુષ્કર છે, કે યશની લાલસાવાળા મનુબેને જન અભિપ્રાયને માન આપી પોતાની સ્વતંત્ર ઈચ્છાને દબાવી દેવી પડે છે.
મક લેખકનું શાસ્ત્રકારના અભિપ્રાયથી જુદાપણું આ ઉપરથી સુચવાતું નથી કેમકે શાસ્ત્ર કારાએ કોઈ વસ્તુને એકાંત ત્યાગ કે આદર પ્રતિપાદન કરેલ નથી, જેથી લેખક મહાશયની પિતાની માન્યતાવાળી હકીકત પણ શાસ્ત્રકારોના વિચારમાંજ આવી જાય છે. મેનેજર.
For Private And Personal Use Only
