________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
*
*
કમ મિમાંસા, સુખ છે. તેણે બીજાને સુખ આપ્યું છે તેથી તે સુખ ભગવત હોય છે. જોવાનું માત્ર એજ છે કે એ સુખ કઈ ભૂમિકા ઉપર ભેગવાય છે અર્થાત્ આત્માનો કર્યો અંશ એ સુખથી તૃપ્તિ અનુભવે છે.
આ કાળે ઘણા ધનીક મનુષ્ય આવાજ પ્રકારના પુણ્યનું ફળ ભેગવતા જોવામાં આવે છે. તેઓ બહુધા ચારિત્રહીન અને અંદરખાનેથી બહુ હલકા મનના હોય છે, પોતે વિપૂળ દ્રવ્યના ભક્તા હેવા છતાં બીજાનું સહજ સુખ પણ ઘણીવાર તેઓ ખમી શકતાં હતાં નથી. આ વિશ્વમાં તેઓ એકલાજ સુખી હોય અને બીજા બધા તેમના ગુલામ બને કદાચ ગુલામે નહી તો દ્રવ્યહિન એશીયાળી અવસ્થામાં હોવાનું તેઓ ઈચ્છે છે, તેમને પોતાની બરોબરી કરનાર કેઈ અન્ય માણસને સંબંધ અસહ્ય થઈ પડતો હોય છે. નાતજાતમાં, વ્યવહારમાં, દરબારમાં વિગેરે ઠેકાણે તેઓ એકલાજ કર્તા હર્તા, ધણીરણી અને સહ કેઈને એક લાકડીએ હાંકનાર હેવાનું પસંદ કરતા હોય છે બીજાની સહજ સલાહ અથવા અભિપ્રાય પણ તેઓ સાંખી શક્તા નથી. આવી પ્રકૃતિ હવામાં એજ કારણ હોય છે કે તેમનું પૂર્વ પૂણ્ય એવા પ્રકારનું હોય છે, માત્ર તેમની સ્થળ બાજુ ખીલી હોય છે, હૃદયની, ચારિત્રની, બંધુતાની બાજુએ જોતાં તેઓ એકજ પશુત્વની ભૂમિકાએ હોય છે.
તેમના પૂર્વ પૂણ્યના સ્વાર્થભરેલા સ્વરૂપની અસર આ કાળે તેમના ચારિત્ર ઉપર એવી રીતે થએલી હોય છે કે તેઓ એક ધનસંપન્ન પશુની કેટીમાં આવવા લાયક બન્યા હોય છે. સ્વાર્થ, ઈર્ષા, ભય, અને ઉપલેગ જેમ શ્વાન આદિ પશુને પ્રકૃતિગત અને સ્વાભાવિક છે તેજ પ્રમાણે આવા ચારિત્રહીન ધનીકેના સંબંધે પણ હોય છે. તેઓ એકપક્ષે સુખ, એશઆરામ અને વિભવમાં આળોટતા હોય છે અને અન્યપક્ષે-ચારિત્રપક્ષે દયાપાત્ર સ્થિતિમાં હોય છે. પરંતુ કર્મફળ પ્રદાત્રી સત્તાએ આવા લોકેની સ્વાર્થપૂર્ણ સંસ્કૃતિ માટે તેમને યોગ્ય જ બદલો દીધો હોય છે. એવા લોકોના પક્ષે એટલું સદ્ભાગ્ય છે કે તેમને પોતાની આવી હિનચારિત્ર દશાનું ભાન હોતું નથી અને તેથી તેઓ પિતાને સ્વાથી આનંદ નિર્વિને ભેગવ્યે જાય છે. પરંતુ સહજ ઉચ્ચ જ્ઞાનની દ્રષ્ટિએ જોતા આવી અવસ્થા બહુ વિષમ અને દુશમનને પણું ન હોય એમ ઈચ્છવા ગ્ય છે.
એથી ઉલટું જેઓની સંસ્કૃતિઓ નિસ્વાર્થપણે બંધુતાની ભાવનામાંથી ઉદ્દભવતી હોય છે તેમનું ચારિત્ર પણ તે સંસ્કૃતિના ભૈતીક ફળ સાથે ઉત્તમ પ્રકારનું ઘડાએલું હોય છે. ભૈતિક કૃતિ દૈતિક ફળ આપે છે અને તે કૃતિની અનુષંગી સદ્દ ભાવનાનો પ્રત્યાઘાત ચારિત્ર ઉપર થતો હોવાથી તે સદભાવનાના સ્વરૂપ અને તારતમ્ય અનુસાર ચારિત્ર પણ ખલેલું હોય છે. ડાહ્યા મનુષ્ય અન્ય મનુષ્યના
For Private And Personal Use Only
