________________
''''- ''.
...
વાગ્યાષ્ટક
આત્મા- એક જ છે અથવા નિત્ય જ છે અથવા અબદ્ધ જ છે અથવા ક્ષણિક જ છે, અથવા અસરૂપ જ છે, એવા નિશ્ચયદ્વારા અનેક્વાર સંસારની અસારતા જેવાથી, સંસારનો ત્યાગ માટે નિગ્રહિત ઈન્દ્રવાળા સાધુચરિત પુરુષને ભાવથી ભવવિષયક જે વૈરાગ્ય થાય છે તે મેહગર્ભિતઅજ્ઞાનજન્ય વૈરાગ્ય કહેવાય છે.
[૪–૫ भूयांसो नामिनो बद्धा बाह्येनेच्छादिना ह्यमी। आत्मानस्तद्वाशात्कष्टं भवे तिष्ठन्ति दारुणे ॥६॥ एवं विज्ञाय तत्यागविधिस्त्यागश्च सर्वथा । बैराग्यमाहुः सज्ज्ञानसतं तत्त्वदर्शिनः ॥७॥
નામ-પર્યાય-પરિણામ વાળા અર્થાત પિતાના સ્વરૂપને છોડ્યા વિના પર્યાયરૂપે ઉત્પન્ન તથા નષ્ટ થવાના સ્વભાવવાળા, બાહ્ય ઈચ્છા આદિથી બદ્ધ-જકડાએલા ઘણુ આત્માઓ ઈચ્છાધીન-પરવશ થઈ ગયેલા હોવાને કારણે દારુણ સંસારમાં દુખપૂર્વક રખડે છે એમ જાણીને સંસારના ત્યાગની કિયાને તથા તેના સર્વથા ત્યાગને તત્વજ્ઞ પુરુષે સજ્ઞાનયુક્ત વૈરાગ્ય કહે છે. एतत्तत्त्वपरिज्ञानान्नियमेनोपजायते । यतोऽतः साधनं सिद्धेश्तदेवोदितं जिनैः ॥८॥
કારણ કે આ ત્રીજા પ્રકારને વૈરાગ્ય નિયમથી-માત્ર તત્ત્વજ્ઞાન દ્વારા જ થાય છે, તેથી જિનેશ્વરેએ તેને જ મેક્ષના સાધનરૂપ કહેલ છે.
