Book Title: Ashtak Prakaran
Author(s): Khushaldas Jagjivandas
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

View full book text
Previous | Next

Page 57
________________ ~~ ~૧/ ધર્મવાદાષ્ટક धर्मार्थिभिः प्रमाणादेलक्षणं न तु युक्तिमत् । प्रयोजनाधभावेन तथा चाह महामतिः "प्रसिद्धानि प्रमाणानि व्यवहारश्च तत्कृतः । प्रमाणलक्षणस्योक्तौ ज्ञायते न प्रयोजनम् "१ ॥ ५ ॥ આ પાંચેય વ્રતે (દરેક) ધર્મમાં પિતાપિતાની દષ્ટિએ -રીતિએ વાસ્તવિકરીતે કયાં ઘટી શકે છે અને કયાં નહિ તેને જ ધાર્મિક પુરુષોએ તત્વથી–પરમાર્થથી વિચાર કરે, પ્રમાણ (પ્રમેય) વગેરેનાં લક્ષણોને નહિ; કારણ કે તેવો વિચાર, કશું પ્રયોજન નહિ હેવાથી, યુક્તિયુક્ત નથી. મહામતિ (સિદ્ધસેન દિવાકર) પણ કહે છે કે “પ્રમાણે અને તેમનાથી નિષ્પન્ન થતા વ્યવહાર એ બન્ને પ્રસિદ્ધ છે દરેક પ્રાણને સ્વાનુભવસિદ્ધ છે, તે પછી પ્રમાણનું લક્ષણ કહેવામાં શું પ્રજન છે તે સમજાતું નથી.” [૩-૪-૫] પ્રમાણ દ્વારા નિશ્ચિત કે અનિશ્ચિત એવા બન્ને પ્રકારનું પ્રમાણલક્ષણ ગેરવ્યાજબી છે એમ આચાર્ય નીચેના બે કેમાં જણાવે છે. प्रमाणेन विनिश्चित्य तदुच्यते न वा ननु । ગણતર્થ યુગ ચાચતોડ વિનિશ્ચિતિ ને ૬ . सत्यां चास्यां तदुक्तया किं तद्वद्विषयनिश्चितेः। सत एवाविनिश्चित्य तस्योक्तिया॑न्थ्यमेव हि ॥ ७ ॥ (પહેલો વિકલ્પ વ્યાજબી નથી, કારણ કે જેનું લક્ષણ ૧. ન્યાયાવતાર શ્લોક ૨ જે.

Loading...

Page Navigation
1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114