Book Title: Apbhramsa Kathakavya evam Hindi Premakhyanak
Author(s): Premchand Jain
Publisher: Sohanlal Jain Dharm Pracharak Samiti
View full book text
________________
२९८ : अपभ्रंश कथाकाव्य एवं हिन्दी प्रेमाख्यानक
उस समय के प्रासादों में चित्रशाला, प्रमदवन, पुष्पवाटिका, कृत्रिमनदी, क्रोडाशैल, धारागृह, यंत्रव्यजन, शृंगार-संकेत, माधवी-मंडप, विश्रामचौरा आदि होते थे। कीर्तिलता में उसका उल्लेख इस प्रकार है:
. . प्रमदवन, पुष्पवाटिका, कृत्रिमनदी, क्रीडाशैल, धारागृह, ... यन्त्रव्यजन, शृंगारसंकेत, माधवीमंडप ॥ २.२४४.
विश्रामचौरा, चित्रशाली, खट्वा-हिंडोल, कुसुमशय्या, प्रदीपमाणिक्य, चन्द्रकान्तशिला । चतुस्सम पल्लवकरो परमार्थ"॥ ..
–२.२४४-४६ रसरतन में सूरसेन की चित्रसारी का वर्णन इस प्रकार किया गया है : सखि रहइ भूमि मृग पहुंमिपाल।
अति रुचिर रुचितवरं चित्रसाल ॥ राखिय सुगंध भरि करि वनाइ।
अंगनह मध्यि सरवर सुभाइ॥ गुंजरत मूंग रसवास लोन।
मृगवाल नाद स्वादह अधीन ॥ परजंक मंड तहं चित्त चारि। परवार हेतु जनु अमर नारि॥
-चंपा० खंड, २२३-२५. चित्रसाल चित्रित बहुरंगा । उपजतु निरषि सुषद सुष अंगा॥ विविध चित्र अनवन विधि साजे । जल थल जीव जंतु सब राजे ॥ लिखो बहुत लीला करतारा। चित्र चारु दसउं अवतारा ॥ ब्रज विनोद बहु भांतन चीन्हा । राम चरित्र चारु सब कीन्हा॥ सोरह सहस अष्ट पटरानी। चित्री इंद्र धरनि इंद्रानी॥ नायक नाथ लिषे सुर ग्यानी । रुकमिन आदि आठ पटरानी ॥ रति रतिनाथ चित्र पुनि कीन्हा । ऊषा हित अनुरुध मनु लीन्हा॥ चित्रित सकल प्रेम रस प्रीति । माधो कामकन्दला रीती॥ अग्निमित्र यौरावत धाता । भरथरि प्रेम पिंगला राता॥
-स्वयंवर खंड, २३०--२३४ आदि.

Page Navigation
1 ... 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382