________________
स्थापना : यत्तु तदर्थवियुक्तं तदभिप्रायेण यच्च तत्करणि । लेप्यादिकर्म तत्स्थापनेति क्रियतेऽल्पकालं च ॥ શ્રી અનુયોગદ્વારસૂત્રની ટીકામાં સ્થાપનાનું સ્વરૂપ વર્ણવતી વખતે ઉપરની ગાથાનો ઉલ્લેખ છે. “જે અલ્પકાળ માટે અથવા તો સદાને માટે; ભાવથી રહિત અને ભાવના અભિપ્રાયે તેના સાદશ્યને ધરનારું અથવા તો નહિ ધરનારું જે લેપ્યાદિ કર્મ (પૂતળી વગેરે સ્વરૂપ કાર્ય કરાય છે, તેને સ્થાપના કહેવાય છે. આ પ્રમાણે સામાન્યથી ગાથાનો અર્થ છે. શિષ્યોના અનુગ્રહ માટે ટીકાકાર પરમર્ષિએ એ ગાથાનું વિવરણ કર્યું છે, જે અક્ષરશઃ નીચે મુજબ છે.
तु-शब्दो नामलक्षणात् स्थापनालक्षणस्य भेदसूचकः; स चासावर्थश्च तदर्थो-भावेन्द्रभावावश्यकादिलक्षणस्तेन वियुक्तं रहितं यद् वस्तु तदभिप्रायेण' भावेन्द्राद्यभिप्रायेण ‘क्रियते' स्थाप्यते तत् स्थापनेति सम्बन्धः; किंविशिष्टं यदित्याह-यच्च 'तत्करणि' तेन-भावेन्द्रादिना सह करणिः सादृश्यं यस्य(तत्) तत्करणि-तत्सदृशमित्यर्थः; चशब्दात्तदकरणि चाक्षादि वस्तु गृह्यते, असदृशमित्यर्थः; किं पुनस्तदेवंभूतं वस्त्वित्याह- लेप्यादिकर्मेति लेप्यपुत्तलिकादीत्यर्थः, आदिशब्दात् काष्ठपुत्तलिकादि गृह्यते; अक्षादि
.
