________________
वाऽनाकारं; कियन्तं कालं तत् क्रियत इत्याह-अल्पः कालो .. यस्य तदल्पकालम्-इत्वरकालमित्यर्थः, चशब्दाद्यावत्कथिकं च शाश्वतप्रतिमादि, यत् पुनर्भावेन्द्राद्यर्थरहितं साकारमनाकारं वा तदर्थाभिप्रायेण क्रियते तत्स्थापनेति तात्पर्यमित्यार्यार्थः॥
ઉપર જણાવેલી ગાથા અને તેની વૃત્તિ(ટીકા) વાંચવાથી સમજાશે કે સૂત્રકાર પરમર્ષિના આશય સુધી પહોંચવા માટે વ્યાખ્યાપદ્ધતિ કેવી હોય છે. વૃત્તિનો વિચાર કરવામાં ન આવે તો એકલી ગાથાથી સૂત્રકારશ્રીના આશયને સમજવાનું શક્ય નથી. સંસ્કૃત ભાષાના જાણકારો વૃત્તિનો અર્થ સમજી શકે છે. ગુજરાતી વગેરે ભાષામાં વૃત્તિનો અર્થ સમજવાનું થોડું અઘરું છે. ચા અહીં જે તુ શબ્દ છે તે, પૂર્વે જણાવેલા નામના સ્વરૂપથી સ્થાપનાનું સ્વરૂપ ભિન્ન (જુદું) છે એ જણાવવા માટે છે. “તે એવો જે અર્થ’ તેને તદર્થ તરીકે જણાવ્યો છે, જે ભાવેન્દ્ર ભાવાવશ્યક.વગેરે સ્વરૂપ છે. તેનાથી રહિત જે વસ્તુ, ભાવેન્દ્ર વગેરેના અભિપ્રાય (ધારણા-કલ્પના)થી કરાય છે એટલે કે સ્થપાય છે તેને સ્થાપના કહેવાય છે. એ વસ્તુ કેવી હોય છે કે જે સ્થાપવામાં આવે છે, તે કહે છે-
ત ળ ભાવેન્દ્ર વગેરેની સાથે કરણિ એટલે કે સાદેશ્ય (સરખાપણું) જેને
-
(૧
