________________
આગમને આશ્રયીને શરીરભવ્યશરીરવ્યતિરિફત દ્રવ્યનિક્ષેપાનું વર્ણન અનેકાનેક રીતે કરાયેલું છે. એને ધ્યાનમાં લીધા વિના તેનું વર્ણન કરવામાં આવે તો ધર્મદેશક એવા પરમોપકારી મહર્ષિઓના આશય સુધી પહોંચવાનું કોઈ પણ રીતે શક્ય નહિ બને. દાર્શનિક પરિભાષા અને આગમિક પરિભાષા : એ બન્ને પરસ્પરબાધક નથી, પરંતુ પરસ્પરપૂરક છે. શ્રી અનુયોગદ્વારસૂત્રમાં જે વસ્તુ વર્ણવી હોય તેનાથી વિરુદ્ધ તો શ્રીનયરહસ્ય, શ્રી નયોપદેશ વગેરે ગ્રંથમાં નહિ જ વર્ણવી હોય : એ ભૂલવું ન જોઈએ. પદાર્થની ગંભીરતા અને છીછરી વિદ્વત્તા : આ બેનો યોગ ખૂબ જ ગંભીર પરિસ્થિતિને સર્જે છે. એમાંથી કદાગ્રહ જન્મે છે, જેથી પરિસ્થિતિ વણસી જાય છે.
ભાવ : દ્રવ્યનિક્ષેપાનું વર્ણન કરીને ભાવનિક્ષેપાનું વર્ણન કરતાં-“ભાવો વિવણિતશિયાડનુભૂતિયુ દિ હૈ સમાહયાત: I સરિન્દ્રાવિત્તેિજનાજિયાડનુમવા 'આ ગાથાથી “ભાવ”નું સ્વરૂપ વર્ણવ્યું છે. એનો આશય એ છે કે પરમ ઐશ્વર્યાદિ પરિણામસ્વરૂપ ઈન્દનાદિ ક્રિયાનો અનુભવ કરતા હોવાથી દેવલોમાં રહેલા ઈન્દ્રને જેમ ભાવેન્દ્ર કહેવાય છે તેમ વક્તાએ જે ક્રિયાની વિવક્ષા
D
