________________
ट्रंकी नोंध 'मीण प्रत्ययवाळ अर्धमागधी वर्तमान कृदंतो
१. श्वेतांबर जैन आगमोनी भाषाना अध्येताओ जाणे छे के परंपराथी ए आगमोनी भाषा अर्धमागधीने नामे जाणीती होवा छतां हाल आपणी पासे आगमोनो जे पाठ छे तेनी भाषा मिश्र स्वरूपनी छे । तेमां मोटा प्रमाणमा महाराष्ट्री प्राकृतनां लक्षण छे, क्वचित् शौरसेनी प्राकृतनां तो केटलेक अंशे अर्धमागधीनां. मोटो प्रश्न तो प्राचीन अर्धमागधीनी लाक्षणिकताओ कई कई हती ते निश्चित करवानो छ । आ विषयनी अनेक विद्वानो वर्षोथी विचारणा करता रह्या छ ।
के. आर. चन्द्रे छेल्लां थोडांक वरसोमां आ विषयनां विविध पासांनुं सघन अध्ययन कयुं छे । 'प्राचीन अर्धमागधी की खोज में' (१९९१), Restoration of the Original Language of Ardhamāgadhi Texts (1994), और 'परंपरागत प्राकृत व्याकरण की समीक्षा और अर्धमागधी' (१९९५) ए पुस्तकोंमां पूर्ववर्ती संशोधन तथा आगमग्रंथोनां विविध संपादनोने आधारे समीक्षात्मक सामग्री प्रस्तुत करी छे. अहीं तो मात्र तेमणे एक व्याकरण-रूपने लगती जे माहिती एकत्रित करीने पिशेलने अने अशोकलेखोने आधारे 'प्राचीन अर्धमागधी की खोज में' ना पृ. ५६-५७ उपर आपी छे ते तरफ ध्यान दोरवानो आशय छ ।
संस्कृतमा आत्मनेपदी धातुओना वर्तमान कृदंतनो प्रत्यय ०मान होवानुं जाणीतुं छे । तेनुं प्राकृत रूप ०माण छ । परंतु जैन आगमोमां जे प्राचीनतम गणाय छे ते 'आचारांग' अने 'सूत्रकृतांग'मां थोडांक रूपोमां ०माणने बदले ०मीण प्रत्यय मळे छे। पिशेले पोताना प्राकृत व्याकरणमा जे एवां रूप नोंध्यां छे (जेम के ६५६२) ते नीचे प्रमाणे छे :
अभिवायमीणे : आया० पृ. ४१, १. आगममीण
: आया० १, ६, ३, २; १, ७,४, १; १, ७, ६,
२; १, ७, ७, १. समणुजाणमीण
आया० १, ६, ४, २; १, ७, १, ३. आढायमीण
: आया० १, ७, १, १; १, ७, २, ४, ५.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org