Aatma Praptino Saral Upay

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla

Page 52

૩) શુભભાવ જ્ઞાની ને અજ્ઞાની બંનેને થાય છે, પણ અજ્ઞાની જીવ એમ માને છે કે તેનાથી ધર્મ થશે પણ જ્ઞાનીઓને તે હેય બુધ્ધિએ હોવાથી, તેનાથી ધર્મ થશે તેમ તેઓ કદી માનતા નથી.
૪) આ ઉપરથી શુભભાવ કરવાની ના પાડવામાં આવે છે એમ સમજવું નહિ, પણ તે શુભભાવને ધર્મ માનવો નહિ. તેમજ તેનાથી, ક્રમે ક્રમે ધર્મ થશે એમ માનવું નહિ, કેમ કે તે વિકાર હોવાથી અનંત વીતરાગ દેવોએ તેને બંધનું કારણ કહ્યું છે. ભાવો તો ભૂમિકા અનુસાર રેક જીવને આવે છે. આત્મધર્મ તો ફકત શુધ્ધ ભાવથી જ થાય છે. ત્રણ કાળમાં મોક્ષમાર્ગ એક જ છે, તેની પ્રરૂપણા બે રીતે નિશ્ચય અને વ્યવહારથી હોય છે.
૫) જિનમતમાં તો એવી પરિપાટી છે કે પહેલાં સમ્યક્ત્ત્વ હોય પછી વ્રત હોય, હવે સમ્યક્ત્ત્વ તો સ્વ-પરનું શ્રદ્ધાન થતાં થાય છે, માટે યથાર્થ શ્રદ્ધાન કરી સમ્મદ્રષ્ટિ થવું.
૬) પહેલા ગુણસ્થાને જીવોને જ્ઞાની પુરૂષના ધર્મોપદેશનું શ્રવણ, નિરંતર તેમનો સમાગમ, સત્શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ, વાંચન-મનન, દેવદર્શન, પૂજા, ભકિત દાન વગેરે શુભભાવો હોય છે પરંતુ પહેલા ગુણસ્થાને સાચા વ્રત, તપ વગેરે હોતા નથી. આત્માજ્ઞાન વગર મુનિ દીક્ષા પણ સંભવીત નથી.
૭) હવે વસ્તુની સ્વતંત્રતાનો સિદ્ધાંત આ પ્રમાણે છે. દરેક વસ્તુ દ્રવ્યગુણ-પર્યાયથી સ્વતંત્ર છે, એક વસ્તુ બીજી વસ્તુનું કાંઇ કરી શકે નહિ, પરિણમાવી શકે નહિ, પ્રેરણા કરી શકે નહિ, અસર-મદદ કે ઉપકાર કરી શકે નહિ, લાભ-નુકશાન કરી શકે નહિ, મારી-જીવાડી શકે નહિ, સુખદુઃખ આપી શકે નહિ, એવી દરેક દ્રવ્ય- ગુણ-પર્યાયની સ્વતંત્રતા અનંત જ્ઞાનીઓએ પોકારી પોકારીને કહી છે.
વધારામાં બધી પર્યાયો ક્રમ નિયમિત છે.
તે પર્યાયો ઉપાદાનની યોગ્યતા પ્રમાણે ગોઠવાયેલી છે અને તે વખતે નિમિત્તની હાજરી હોય છે પણ નિમિત્ત કાંઇ કરતું નથી.
આ વસ્તુ વ્યવસ્થા અને સુનિયત વ્યવસ્થિત વિશ્વ વ્યવસ્થાના સિદ્ધાંતો
છે.
re