________________
પર્યાય અંદરમાં તો ઢળે છે ને! એમને એમ કોઈ પણ પ્રકારે પર્યાયમાં જ વજન રાખે છે. પરંતુ પર્યાયથી હટીને હું તો ત્રિકાળી દળ જેવો ને તેવો છું, પરિણામમાત્ર મારામાં નથી, એ રીતે ધ્રુવપણામાં અધિકતા સ્થાપતો નથી. કેમ કે વેદનમાં તો પર્યાય આવે છે અને દ્રવ્ય તો અપ્રગટ છે, તેથી અપ્રગટને તો દેખતો નથી, પર્યાયમાં જ અહંપણુ રાખે છે, પરંતુ અહીં તો કોઈ પણ પર્યાય હોય, સુખ અનંત હોય, અથવા જ્ઞાન અનંત હોય, અથવા વીર્ય અનંત હોય તો પણ મને કાંઈ પરવા નથી. હું તો સુખસ્વરૂપ જ સ્વભાવથી છું, એમ ધ્રુવસ્વાભાવમાં જ અધિકપણાનુ વેદન કરવાનું છે અને શુદ્ધ પર્યાયો પણ ગૌણ કરવાની છે-ગૌણપણે વેદન કરવાની છે. ધુવવસ્તુમાં અહંપણ સ્થાપિત કર્યા વિના, પર્યાયથી એકત્વછૂટી શકતું નથી. ૫) પ્રશ્ન - વસ્તુ પકડાતી નથી તો ક્યાં અટકાયત થતી હશે? શું મહિમા નહિ
આવતો હોય? ઉત્તર :- એક સમયના પરિણામમાં અહંપણ રહે છે. બસ તે જ ભૂલ છે. મહિમા તો આવે છે, પરંતુ ઉપર ઉપરથી. વાસ્તવિક મહિમા આવી જાય ત્યારે તો છોડે જનહિ. વસ્તુનો આશ્રય લેવો જોઈએ, તે લેતો નથી. ૬) પર્યાયમાત્રની ગૌણતા કરો. અનુભવ થયો, ન થયો તે ન દેખો. “ત્રિકાળી વસ્તુ જ હું છું', પર્યાયમાત્રને ગૌણ કરીને આ તરફનો (અંતરસ્વરૂપનો) પ્રયાસ કરો. અભિપ્રાયમાં એકવાર બધાથી છૂટી જાઓ. ૭) જેમ ભૂંગળીમાં પકડાઈ ગયેલા પોપટને એમ લાગે છે કે હું ઉલટો છું, જો સુલટો હોત તો તરત ઉડી જાત. તેમ અજ્ઞાનીને એમ લાગે છે કે હું વિકારી છું, તેથી આત્માને કઈ રીતે પ્રાપ્ત કરી શકું? અરે ભાઈ ! ઉલટા-સુલટાની વાત જ નથી. પરિણામથી છૂટ્યો તો ધ્રુવ પર જ આવીશ. (પર્યાયબુદ્ધિ છૂટવાથી આત્મામાં આત્મબુદ્ધિ થશે) ભૂંગળીને પોપટ છોડી દે તો ઉડી જ જાય, કારણ કે ઉડવું તેનો સ્વભાવ છે. તેમ પરિણામથી ખસે તોત્રિકાળીદળમાં જ આવશે. ૮) ઘુવતત્વ પર પગ રાખો તો પર્યાયમાં બધું કાર્યસહજ જ થશે. ૯) પ્રશ્ન - પરિણામમાંથી એકત્વછોડી દેવું, તેજ આપને કહેવું છે ને?
ઉત્તર :- બસ તે જ કહેવું છે. પરિણામમાંથી એકત્વ છોડી દો. પરંતુ તે એકત્વ કેમ છૂટે? નિત્યસ્વભાવમાં એકત્વ કરે ત્યારે નિશ્વય નિત્યસ્વભાવમાં દ્રષ્ટિ
