Aatma Praptino Saral Upay

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla

Page 60

અઠીક માને છે ત્યાં વિકારીભાવ છોડી શકે છે અને શુધ્ધતા-પૂર્ણાનંદ પ્રગટાવી શકે છે, તેથી તેની દષ્ટિ સાચી છે. જેને ઠીક-અઠીક માને છે, તેમાં ઠીકનું ગ્રહણ અને અઠીકના ત્યાગ કરી શકે છે તેની દ્રષ્ટિ સાચી છે, છતાં
ત્યાં પણ ઠીકનું ગ્રહણ કરવાનો અને અઠીકનું ત્યાગ કરવાનો વિકલ્પ વર્તે છે. તેથી ત્યાં રાગ-દ્વેષનો અંશ છે, માટે ત્યાં ચારિત્રની અસ્થિરતા છે. છતાં પણ
ત્યાં માન્યતાનો દોષ નથી. દષ્ટિ સમ્યગ છે. (૪) “મારો સ્વભાવ ઠીક અને વિકારી અવસ્થા અઠીકએવા વિકલ્પ પણ છુટીને જ્ઞાયક સ્વભાવમાં સ્થિર થઇ જાય. પર્યાયમાં વીતરાગતા પ્રગટ થઈ જાય. ત્યાં દષ્ટિ અને ચારિત્ર બન્ને પૂર્ણ છે. ગ્રહણ-ત્યાગનો વિકલ્પ જ છુટી જતાં પૂર્ણાનંદ સ્વભાવ પ્રગટી ગયો તે જ ઉત્તમ છે. સારભૂત : (૧) પરદ્રવ્યમાં તો ઠીક-અઠીકપણું છે જ નહીં અને સ્વદ્રવ્યમાં પણ ઠીકઅઠીકપણાની અપેક્ષા નથી. દ્રવ્ય ઠીક-અઠીકપણાની અપેક્ષાઓથી અતિક્રાંત છે. ઠીક-અઠીકના વિકલ્પ દ્વારા લક્ષમાં આવી શકતું નથી. (૨) પરવસ્તુ જીવને ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ છે ' એમ માનવું તે મિથ્યાભાવ છે, મહાભૂલ છે, મહાપાપ છે. (૩) “ જીવ પોતે ઈષ્ટ અને પરવસ્તુ અનિષ્ટ ' એમ માનવું તે મિથ્યાભાવ, મહાભૂલ, મહાપાપ છે. (૪) પોતાનો શુધ્ધ સ્વભાવ ઈષ્ટ અને વિકારી અવસ્થા અનિષ્ટ ” એમ માનવું-જાણવું તે સાધક દશા છે.
‘પોતામાં થતાં વિકારી ભાવો અનિષ્ટ અને ત્રિકાળ શુધ્ધ ચૈતન્ય સ્વભાવ તથા તેમાં આશ્રયે પ્રગટતી શુધ્ધ દશા તે ઈષ્ટ છે ' એમ જાણવું માનવું તે યથાર્થ છે. જીવ પોતાનું સ્વરૂપ યથાર્થ જાણે અને પોતે ગ્રહણ-ત્યાગ કોનું કરી શકે છે એ જાણે તો જ દોષ ટાળી શકે છે, માટે આ તે સાચી માન્યતા છે પણ તેમાં ગ્રહણ ત્યાગનો વિકલ્પ હોવાથી તે રાગ છે. અસ્થિરતા છે. (૫) ‘પોતાનો શુધ્ધ સ્વભાવ ઈષ્ટ અને વિકારી અવસ્થા અનિષ્ટ’ એવાં વિકલ્પ ટાળી સ્વરૂપમાં સ્થિર થવું તે વીતરીગી ભાવ છે.