Aatma Praptino Saral Upay

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla

Page 68

ઓછી કેમ થાય એ જ સાધનાનું પ્રયોજન છે.
જીવની અનાદિની મૂળ ભૂલ છે – “સ્વરૂપની વિપરીત માન્યતા' શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આ વાત આત્મસિધ્ધિ શાસ્ત્રની પ્રથમ જ લીટીમાં કરી છે, જે
સ્વરૂપ સમજ્યા વિના પામ્યો દુઃખ અનંત...' જીવની આ સૌથી મોટી ભૂલમિથ્યાત્વ-વિપરીત માન્યતા-એ મિથ્યાત્વને જૈનદર્શનમાં મોટામાં મોટું પાપ ગણવામાં આવ્યું છે જે પાપનું ફળ અનંત દુઃખ છે.
આત્મજ્ઞાની ગુરૂદેવે એ જ વાતને કરૂણાથી રજૂ કરી છે. “બધા ભૂલેલા ભગવાન છે, પોતે એ ભૂલી ગયા છે કે સ્વભાવથી બધા જ સ્વયં ભગવાન જ છે'. બધા જીવો ભગવાન આત્મા જ છે. સિધ્ધનું સ્વરૂપ અને જીવનું સ્વરૂપ એક જ સરખું છે. આ વાત સમજવા જેવી છે અને સમજવાથી પર્યાયમાં એ જ સ્વરૂપ પ્રગટ થાય છે એની વાત છે.
હવે ભાવોની અપેક્ષાથી એ જ વાતનો જો વિચાર કરવામાં આવે તો જુદા-જુદા ભાવો જે જણાય છે તેનાથી પણ સ્થિતિ સાગરના એક જળબિંદુના દષ્ટાંતથી સમજાવવામાં આવી છે. (૧) અશુભ ભાવ : હિંસા, ચોરી, અસત્ય, પરિગ્રહ, અબૌચર્ય એ બધા જ આત્માની પર્યાયમાં થતા અશુભભાવો છે. જેનું ફળ તિર્યંચ અને નારકી ગતિ-જે દુઃખ ભોગવવાના સ્થાનો છે. દષ્ટાંતથી-પાણીના બિંદુને જો સહરાના રણની ગરમીમાં લઈ જવામાં આવે તો તરત જ બાષ્પીભવન થઈ પાણીના બિંદુનો નાશ થાય છે. એવી જ રીતે અશુભભાવોથી જીવના જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવનો નાશ થાય છે. (૨) શુભભાવ : દયા, દાન, વ્રત, તપ, પૂજા, ભક્તિ આદિ ભાવો એ શુભભાવ છે. એના ફળરૂપે પુણ્ય પ્રકૃતિ બંધાય છે જેના ફળમાં સ્વર્ગાદિ ગતિ અને અનુકુળ સંયોગો પ્રાપ્ત થાય છે, થોડોક સમય માટે. પાણીનું બિંદુ-એક ઝાકળના બિંદુ રૂપે પાંદડા પર પડે તો થોડોક સમય ચમકે છે પણ પ્રકાશ – તડકો આવતા તેનો નાશ થાય છે. (૩) વિકલ્પાત્મક ચિંતન : સત્સંગ, સ્વાધ્યાય, સ્વરૂપનો વિચાર, તત્ત્વનો અભ્યાસ, ચિંતન, મનન અને તત્વનો યથાર્થ નિર્ણય આ પણ એક શુભભાવ જ છે-જેમ પાણીનું બિંદુ જો કાલુ નામની માછલીના મોઢામાં પડે તો