Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ellhilAjha kI hurSiirl] - guNavaMta baravALiyA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana Satvik Sahchintan by : Gunvant Barvalia June - 2018 (C) Dr. Madhuben G. Barvalia prathama AvRtti H jUna 2018 sAttvika sahaciMtana - guNavaMta baravALiyA - guNavaMta baravALiyA ISBN kimata : prakAzaka azoka prakAzana maMdira A pahelA mALe, kastUrabA khAdI bhaMDAranI upara, ratanapoLanI sAme, gAMdhI roDa, che amadAvAda-380001. phonaH 079-22140770 deg phaeNkasaH 22140771 E-mail : hareshshah42@yahoo.co.in apmbooks42@yahoo.in navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. phona : 2201 7213, 2208 papa93 E-mail: nsmmum@yahoo.co.in USIRIS : navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. phona : 2201 7213, 2208 5593 E-mail : nsmmum@yahoo.co.in navabhArata sAhitya maMdira bukazelpha jaina derAsara pAse, 202, pelikana hAusa, 16, siTI senTara, sI.jI.roDa, ja 2. gAMdhI roDa, amadAvAda -1. | Azrama roDa, amadAvAda-9.| amadAvAda - 380009 mudraNa vyavasthA :
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nivedana parama upakArI saMtonI adhyAtmasabhara saMtavANI, svAdhyAya, pravacana, Adi sAMbhaLavAno avasara prApta thayo tyAra pachI hRdayamAM uThelA bhAvone kalama dvArA ciMtana-mananarUpe rajU karavAno avasara maLyo. koI marmasparzI prasaMga vAcavAmAM Avyo ane pachInA vicAramaMthana dvArA kaMIka lakhavAnI preraNA maLI, Ama A lakhANonI zRMkhalA racANI. A badhAM lakhANo mArI sAdhanA ke vidvattAbharyA jJAnathI lakhelAM nathI. A lakhANo saMtasamAgama ane vidvattavaryonA saMbaMdhonI nIpaja che. vidvattajano ne gurubhagavaMtonAM pravacano sAMbhaLIne ane svAdhyAya dvArA je kaMI jANyuM tene mArI rIte A lekho dvArA rajU karavAno prayAsa karyo che, jemAM mArAM nijI saMvedanonuM Alekhana thayeluM jaNAze. prastuta graMthamAM dharma, adhyAtma, zikSaNa, samAja, saMskRti vagere viSayaka mArA lekho graMthastha karyA che, te chellAM paMdareka varSa daramiyAna lakhAyelA che. A badhAM lakhANo 'muMbaI samAcAra', 'janmabhUmi', "kAThiyAvADa jaina', 'jaina prakAza', 'jAgRti saMdeza', 'jaina saurabha', 'dharmadhArA', 'zAsana pragati', 'vaDalo vihAra', 'prabaddha jIvana', 'divya dhvani' vagere vartamAnapatro ane sAmayikomAM pragaTa thayelA che. temanA taMtrI ane saMpAdaka mahAzayono AbhAra. A lakhANonI preraNA mATe aneka gurubhagavaMto ane satIjIo mArAM upakArI che. dharma ane zrutAnurAgI suzrI pratimAbahena ane padmazrI DaoN. kumArapALa desAI jemanA, prasanna dAmpatyasaritAnA madhura saMgItanA sAtatyanI abhIpsA sAthe vinamrabhAve...
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana = anukramaNikA kama upara pAnAM mArAM dharmapatnI DaoN. madhubahena baravALiyA, putrIo amISA dozI, nileSA jhATakiyA, zaileSI ajamerA, putra ciMtana ane putravadhU a.sau. baMsIe mArA A kAryamAM haMmezAM sahayoga Apyo che. sAnti sahaciMtana'nuM prakAzana karavA badala navabhArata sAhitya maMdiranA zrI azoka bhAI zAha tathA murabbI zrI dhanajIbhAIno AbhAra mAnuM chuM. - guNavaMta baravALiyA 601, smita epArTamenTa, upAzraya lena ghATakopara (I), muMbaI-400 077. eprila-2018, E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com M : 9820215542 1. vijya sAthe vivenuM sAyujya : kAMcanamaNi yoga Avazyaka sutranI kSiAo bAhyAvyaMtara tapa : eka naisargika padha 4. dina zAsananI sAMprata samasyA para sahaciMtana vaizvika mahAmaMtrI - lobha : jhajhavAnA jaLa samAna kamaLa taLAvanI 8. mArgamAM mahela banAvatA ApaNe maMdile jyAre pahoMcI 9. lakamI mahAlakSmI mAre bane? 1ra tapa: eka vaijJAnika abhigama 11. zrImadjInAM sAhityanAM AdhyAtmika mukyo karmanA prerTanI krAmata anekAntavAdanI vyAvahArika bhUmikA na darzanamAM upayoganuM mahattva zrImad rAjacaMdrajI ane jene saMto bhagavAnanAM svapno : sva-para tyAgano saMkta cittavRttinA saMyoganuM pariNAma Ave che maMgalamaya prAgAnuM divya sAmrAjya caturvidha saMgha sthApanA dina : samaktinuM AnaMdaparva sUkSmatA AtmaganI dhotaka kudaratI saMpattino vivekapUrNa upayoga dharmane baMdhiyAra na banAvIe nihAbhAvanA ahamanA munI phANe e ja vaMdanAnI janmakSAmAM - jene patrakAratva : eka daSTipAta 26. jena darzanamAM sevAbhAva 27. jena zAsananI sAMprata samasyA paratva sahaciMtana 28. buma hiMsanA svarUpa raka sAdharmika bhakti jina zAsananI utkRSTa prabhAvanA # 33. tapazcaryA : avagugonuM auSadha ja 31. muni zrI bAlAjInA jIvanamAM sevAbhAvanuM darzana P. 32. caturvidha saMdhane joDatI suvatI samudAya zreNI ke 31. sAdhanazudinA prayogavIra ||||||||||||||||| 114 118 126 ja 133 137 ka. 143 ke
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana vinaya sAthe vivekanuM sAyujya: kAMcanamaNi yoga vinaya viga vidyA nahi, to kima samakita pAve re samakti viga caritra nahi, caritra viga nahi mukti roja sAttvika sahaciMtana zibira netra karavo te ApaNo dharma che. ApaNA jIvanayApanamAM jaDa pudgala ane sthAvara jIvonuM paNa yogadAna che, jethI jaina darzana to AgaLa vadhIne kahe che ke, cetana sAthe jaDa tattvono paNa vinaya karavo joIe. ApaNA jIvanapravAhanA vividha tabakkAmAM ApaNane mArgadarzana ApanAra, sahAyabhUta thanAra, paDatA bacAvanAra ke paDyA to UbhA karanAra upakArI AtmAono vivekasaha vinaya karavo joIe. | vinaya ane viveka eka sikkAnI be bAju che. viveka vinAno vinaya pUrNa banato nathI. sadAcAramAM namratAne vinaya gaNyo che, paraMtu jaina dArzanikoe manovaijJAnika vizleSaNa karatAM vinaya ane namratAnI pAtaLI bhedarekhAne spaSTa karatAM kahyuM che ke, namratA-namavuM te to ziSTAcAra vyavahAra che, e to bAhyAcAra che, jyAre vinayamAM AMtarika bhAva abhipreta che. ziSTAcAramAM daMbha ke ahaMkAra hovAnI zakyatA rahelI che. buddhi sAthenA ahaMkArano mRtyughaMTa vAge tyAre ja vinayanA janmanI madhura ghaMTaDIno raNakAra sAMbhaLI zakAya che. mAtra potAnI icchA pramANe cAlavAno chaMdabhAva maTe to ja vinayabhAva pragaTe. AtmavikAsano abhyadaya vinayanA aruNodaya vinA zakya nathI. vivekavAna puruSo jIvanamAM vinayabhAva pragaTAvavA mATe potAne zunya gaNe eTale svayaM laghutAbhAvanI anubhUti kare che. jyAre ApaNAmAM vinayabhAva Ave tyAre gamA-aNagamA zUnya thavA lAge che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA saMdarbhe sArAsAranI samaja eTale viveka. viveka hRdayano viSaya che. vicAra buddhinI nIpaja che. viveka hRdayanI prastuti che to vicAra mastakanI Upaja che. vicAra adhUro che, apUrNa ane apaMga che. viveka pUrNatA tarapha javAno rAjamArga che. - viveka, vinaya ane jayaNA sahodara che. dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che. vivekamAM AtmajAgRti abhipreta upayoga eTale jayaNAdharma. pANImAM DUbakI lagAvatAM pahelAM AkhA zarIre haLadara coLavAthI pANInAM jherIlAM, DaMkha mAravAvALA jaMtuothI bacI zakAya che. saMsArasAgaramAM DUbakI mAratAM ApaNA jevA jIvo vivekarUpI haLadarathI paripu kaSAyothI bacI zake. jIvananA rojabarojanA prasaMgomAM vivekayukta AcaraNa visaMvAditA TALI sAmaMjasyanuM vinaya vinA vidyAnI prApti thatI nathI ane vidyA vinA samaktinI prApti thatI nathI. samakti vinA cAritra nathI ane cAritra vinA muktinI prApti nathI. AthI phalita thAya che ke vinayanA mArge ja muktinI yAtrA thaI zake che. kavi udayaratnajInI sajajhAyanI A paMktiomAM vinaya ja mokSanuM mULa che, e hArda abhipreta che. mAtA-pitA, gurajI, paramAtmA, jIvananA upakArI AtmAo ane vaDIlo prati vinayabhAva hRdayapUrvaka abhivyakta karavo te mAtra kartavya nahi, paraMtu paramadharma che. jemanA thakI ApaNe A duniyAmAM pravezyA eTale ke dasa dRSTAMto, durlabha mAnavabhava ApaNane maLavAnuM je nimitta banyAM che te mAtA-pitA pratye vinaya te ApaNo dharma che. jemaNe ApaNane vyAvahArika duniyAnuM zikSaNa ApyuM ane jenA thakI ApaNI UjaLI kArakirdI banI te vidyAgura pratye ApaNo vinayabhAva hovo joIe. mAtra A ja bhava nahi, paraMtu ApaNI bhavaparaMparA sudhAranAra, ApaNane jIvananI sAcI dizA batAvanAra kalyANamitra gurUbhagavaMtano hRdayapUrvaka bhAvathI vinaya
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraka sAttvika sahaciMtana sarjana kare che. varSo pahelAM vaDodarAmAM gujarAtI sAhityano eka kAryakrama sAhityakAra kisanasiMha cAvaDAnI adhyakSatAmAM yojAyo. A kAryakramamAM te samayanA jANItA navalakathAkAra ramaNalAla vasaMtalAla desAI bolavA UbhA thayA. mahAnubhAvone saMbodhana karatI vakhate temaNe kisanasiMha cAvaDAne mAtra 'kisana' evuM saMbodhana karyuM. temanA vaktavya pachI e besI gayA. koIe 2. va. desAIne kahyuM ke, "huM mAnuM chuM ke kisanasiMha cAvaDA uMmaramAM tamArAthI nAnA haze eTale tame 'kisana' evuM saMbodhana karyuM, paraMtu AjanI sabhAnA e pramukha che. 2. va. desAIne potAnI bhUla samajAI ane temaNe jAheramAM ekarAra karyo ke, 'AjanI sabhAnA pramukha zrI kisanasiMha cAvaDAne AtmIyatA ane lAgaNInA Avegone kAraNe meM 'kisana' e rIte saMbodhana karyuM je sarvathA yogya nathI.' ahIM AMtarika vinaya pALavAnuM prAgaTaya abhipreta pramukhasthAnethI potAnA vaktavyamAM kisanasiMha cAvaDAe kahyuM ke, "AdaraNIya zrI 2. va. desAI, Ape 'kisanasiMha'ne badale 'kisana' evuM saMbodhana karI mArAmAM rahelA 'pazuone dUra karyo, 'pazutA'ne badale 'prabhutA' 'kisana' tarapha laI javA badala AbhAra. kisanasiMhanA vivekasaha vinayanI abhivyaktithI sabhAmAM haLavAza ane hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM ane sabhAmAM prasannatA chavAI gaI. hita, mita ne priya bolavuM ene vANInuM tapa kahyuM che. ahIM priya eTale 'karNapriya', kAnane game tevA vacano bolavAM tevo mAtra sthaLa artha nathI. priya eTale vinaya-vivekasaha Atmahita, AtmakalyANanAM vacano evo thAya che. vicArayukta buddhimAM jIve te buddha banI zake, paraMtu vivekathI jIve te baddha banI zake che. mATe jIvanano nirNaya vicArathI nahIM, vivekathI karavo joIe. samatAne siddhapadanI prAptinuM paramasAdhana mAnavAmAM AvyuM che. samatA jIvanamAM Ave kaI rIte ? sva parano vAstavika viveka na janme tyAM sudhI sAcI samatAnI prApti thavI azakya che. jinezvaradevoe pharamAvyA mujabano sva parano viveka jIvanamAM AvI jAya to samatAnI prApti thaI jAya che. mATe viveka e siddhatvanI yAtrAmAM dIvAdAMDIrUpa che. jJAnI puruSo sva parano viveka thayo che ke nahIM tenI khAtarI karavAnuM kahe che. evA vivekta pAmelo AtmA jemajema vivekanI mAtrA vadhe tematema AtmahitakArI joka sAttvika sahaciMtana zibira pravRttio tarapha DhaLato jAya che. para vastuothI pAcho haThato jAya che. AtmA bahirmukha maTIne aMtarmukha bane. sva parano Avelo viveka to ja saphaLa gaNAya jo te AtmAne parathI pAcho haThAvI sva svarUpamAM lIna banAve. A rIte jotAM AtmAne sva parano vAstavika viveka thayo che ke nahi te samajI zakAya. vivekaprAptinI A pArAzIzI che. vyAvahArika jIvananI saphaLatAmAM vinaya-viveka kendrasthAne che, to dharmanA zAsanano prANa viveka che. mATe jJAnIo kahe che ke dharma viveke nIpaje. haMsa vivekanuM pratIka che. haMsavRttithI sArAsArano kSIra-nIra viveka prApta thAya che. zrAvikA sAdhujIne kesariyA modaka vahorAve che. sAdhujIne A modaka dADha mAM rahI jAya che. rAtre sAdhu pharI modaka vahorAvavA Ave che. zrAvikA vicAre che ke, AhAra saMjJAnA prabaLa jore rasa AsaktimAM mahArAja, sAdhujInI samAcArInuM vivekabhAna bhUlyA che. be hAtha joDI vinayapUrvaka zrAvikAe sAdhane atyAre zuM samaya thayo che, sAdhune gocarI vahorAvavA mATe dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA saMdarbhe zuM niyamo che tenI yAda ApI. sAdhune potAnI bhUla samajANI. vinayapUrvakanAM vivekayukta vacanomAM zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAnuM sAmarthya che. Ama vinayabhAva, prasannatA ane sugatinuM kAraNa bane che. vinayavAna vyaktinA vacanamAM vacanasiddhi pragaTI zake. Ama vinaya ja ApaNA vikAsanuM mULa che ane saphaLatAnI mAsTara kI che. vinayavAna vyakti badhAmAM svIkRta banI jAya ane sarvamAM priyapAtra banI jAya che. jyAre ApaNI anaMta puNyarAzi ekatra thaI hoya tyAre mAnavabhava maLe ane sarano yoga sAMpaDe. jaina Agama zAstromAM TheraThera grubhagavaMta prati ApaNA vinayadharmanI vAta Ave che. ApaNe tenuM avagAhana karIe. upAsaka dazAMga, uttarAdhyayana, Avazyaka sUtra, dazavaikAlika sUtrakRtAMga ane bhagavatI sUtra vageremAM guru pratyenA vinayabhAvanuM varNana Ave che. sara sAnnidhye jAgRta rahevuM joIe. sannuranI hitazikSA mATe tatpara rahevuM joIe.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana sadgurunI icchAnI ArAdhanA karavI joIe. samAdhAna pAmavA sadgurunI AjJA levI joIe. sadguru samakSa alpabhASI banavuM joIe. sadgurunAM vacanano pratisAda Apavo joIe. sadguru samakSa vaMdhna karI upakAra bhAvanI abhivyakti karavI. sadguruno mana, vacana, kAyAnA yoge vinaya karavo. sadguruthI nIce Asane besavuM. sadgurunI sAme nidrA na karavI joIe. sadgurunI nikaTa (avagrahasthAna) sADA traNa phUTanA vistAramAM javA mATe AjJA levI joIe. sadgurune bhikSA pradAna karatAM (gaucarI vahorAvatI) samaye ane vihAramAM vinayadharmanuM pAlana karavuM. gurunA IMgita IzArAne ziSyae samajI AcaraNa karavuM joIe. vizvanI tamAma dArzanika ane dhArmika paraMparAe vinayane sthAna ApyuM che. vaLI sucAru samAjaracanA mATe ane kauTuMbika sAmaMjasya mATe vinaya-viveka jarUrI che. mATe ja samAjaciMtako ane jJAnIo haMmezAM vinaya-vivekanA sAyujya anubaMdhane ja AvakAre che. 2 * sAttvika sahaciMtana Avazyaka sUtranI kriyAo : AdhyAtmika, sAmAjika, yaugika ane vaijJAnika pariprekSyamAM kevaLajJAnanI upalabdhi pachI tIrthaMkara bhagavaMto dharmapravartana mATe, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa cAra tIrtha eTale caturvidha dharmatIrthanI sthApanA kare che. A cAra tIrthanA sAdhakone savAre ane sAMje ubhayakALa pratikramaNa karavuM Avazyaka hovAthI, tIrthasthApanAnA prathama divasathI ja gaNadhara bhagavaMto tIrthaMkaronA upadeza anusAra Avazyaka sUtra sahita aMgasUtronI racanA kare che. RSabhadeva - AdinAtha ane bhagavAna mahAvIrasvAmI sivAya madhyanA bAvIza tIrthaMkaronA zAsanamAM sAdhu-sAdhvIo mATe pratikramaNa kalpa anivArya na hatuM, kAraNa sAdhako pApasevana thatAM turaMta ja pratikramaNa karI letA, paraMtu bhagavAna mahAvIre "paMca maLyA savADImAM dhamma'' pratikramaNa sahita pAMca mahAvratanI prarUpaNA karI. avazya rtavyamAvazyAM - sAdhakone avazya karavA yogya hoya te Avazyaka che. saMsArI jIvonI Avazyaka kriyAo zarIra sAthe ke bhautika padArtho sAthe saMbaMdhita hoya che, jyAre bhautika jagatathI dUra jaI AdhyAtmika kSetramAM praveza karavA mATe AMtaramukha banelA sAdhakonI Avazyaka kriyA AtmA sAthe saMbaMdhita hoya che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana je kriyAthI AtmaguNonuM pragaTIkaraNa thAya, kaSAyAdi vaibhAvika bhAvo dUra thAya, pApadoSonI kAlimA dUra thaI AtmA ujajavaLa bane te ja kriyA sAdhako mATe avazya kartavyarUpa che. saMkSepamAM samyaka jJAna Adi guNonI pUrNatA mATe je kriyA athavA sAdhanA avazya karavA yogya che te Avazyaka che. Avazyaka sUtramAM ja Avazyaka batAvavAmAM AvyA che : (1) sAmAyika-sAvadyayoga virati (2) caturvizatistava-utkIrtana (covI saMdho) (3) vaMdanA-guNavata pratipati (4) pratikramaNa-AlocanA (5) kAyotsarga - vraNa cikitsA ane (6) pratyAkhyAna-guNadhAraNA. kriyAo ane anuSThAno arihaMtaprabhunI sAkSIe gurudevanI AjJA laIne ja karavAnAM hoya che. AjJAsaha karelI sAdhanA kadI viphaLa jatI nathI. jaina dharmanI zramaNa saMskRtimAM jaina jIvanazailImAM Avazyaka sUtranI A pavitra kriyAonuM khUba ja mahattva che. A kriyAomAM adbhata rahasyo saMgopAyAM che. have ApaNe ja AvazyakanI vistRta vicAraNA karIe. A kriyAonA sAmAjika, vaijJAnika ane yaugika saMdarbhe rasaprada che. sAmAyika eTale samatAnI sAdhanA che (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) kALa (5) kSetra ane (6) bhAva ema sAmAyikanA cha bheda che. e cha bhedothI sAmyabhAvarUpa sAmAyika dhAraNa karavAmAM Ave che. zubha nAma sAmAyikadhArI vicAraze ke, "koIe zubhAzubha nAmano prayoga ryo che tethI mAre zA mATe rAgadveSa karavA ?' AnAthI zubha nAma ke azubha nAma prati rAgadvepa thato nathI. vaLI potAnI niMdA ke stuti pratye rAgadveSa thaze nahIM. sthApanA sAmAyikadhArI vicAraze ke A sthApita padArtha huM nathI, huM to AtmA chuM. tethI te padArthathI mane lAbha-hAni nathI mATe huM rAgadveSa nahIM karuM. dravya sAmAyikadhArInuM ciMtana sonuM ke mATImAM samabhAva rAkhaze. kSetra sAmAyikadhArI jaMgala, jhUMpaDI ke mahela, zahera ke gAmaDAne nizcayadaSTithI joze. te rAgadveSa karaze nahIM. kALa sAmAyikadhArI Rtu ke prakRtinI kadI niMdA karato nathI. tethI te parabhAvajanita vaibhAvika bhAvomAM rAgadveSa karato nathI. bhAva sAmAyikadhArI koI sAthe verabhAva na rAkhe. jIvanamAM maitrIbhAva pragaTAvaze. A cha prakAranI sAmAyikamAM adbhuta anekAMta daSTi abhipreta che. Avazyaka kAkA sAttvika sahaciMtana zibira sUtranI A pAvana kriyAthI kuTuMba-parivAramAM sAmaMjasya jaLavAze. sAmAyika parigraha pratyenI mUrchA ghaTADaze jethI samAjavAdano Adarza caritArtha thaze. sAmAyikanI sAdhanA samAjamAM jAtibheda, aspRzyatA, gorA-kALAnA raMgabhedanA nivAraNamAM sahAyaka bane che. vaLI A sAdhanAnI avadhi 48 miniTa ja kema rAkhI ? kAraNake bhagavAna mahAvIra paramavaijJAnika hatA. AjanA vaijJAnikoe zodha karI tAraNa kADhayuM ke, koI paNa vyaktinI zArIrika sthiratA ane dhyAna 48 miniTathI vadhu kendrita thatuM nathI. mananuM kaoNnsanTezana 48 miniTanI avadhinuM ja hoya che. mATe bhagavAne 2500 varSa pUrve be ghaDInI sAmAyikano Adeza Apyo. Avazyaka sUtranI bIjI kriyA caturvizatistava che. cauvIsantho logassa sUtranI gAthAo (mATupa chaMda) logasa ujajoyagare, dhammatithayare jise; arihaMte kinnairsa, cauvIsa pi ke valI. (1) | (Aya che) usabhamajiyaM ca iMde, saMbhava mabhinaMdANaM ca suma ca; paumapatuM supAsa, jiNa 2 caMdapahaM de. (2) suvihiM ca puSkRdaMta, sIyala-sijajaMsa-vAsupuje ca; vimalamAM ca jiNa, dhamma saMtiM ca vaMdAmi. (3) kuMthuM ara ca malliM, muNisuvyaya naminiNaM ca; dAmi riTTanemi, pAsa taha vaddhamANe ca. (4) evaM mae amithuA, vihuya raya-malA pachINa jara-maraNA; cakavIsa pi jivarA, thiyarA me vasIyatu (5) kittiya caMdiya mahiyA, je e logassa uttama siddhA; Aga baoNhilAbha, samAhi va ma ttama di ta. (6) de su nimalayarA, AIesa ahiyaM payArA; sAgara vara gaMbhIrA, siddhA siddhi mama di saMta. (7) guNIjanonA guNagAna karavAthI guNavAna banAya che. guNIjanonA nAma, guNanuM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana ciMtana, raTaNa karavAthI temanA AtmaguNonuM ApaNAmAM avataraNa thAya che. mATe caturvizatistava eTale covIza tIrthaMkaronI bhAvapUrvaka stuti karavI. tIrthaMkara devonI stuti karavAthI sAdhakane mahAna AdhyAtmika baLa maLe che. tIrthaMkaronI stutithI sAdhaka tenA abhAvano nAza karI zake che. ApaNe jyAre maMdiramAM ghaMTa vagADIe tyAre tenA raNakArathI utpanna thatA ghoSa-pratyAghoSa sAMbhaLIe chIe. ApaNA magajamAM paNa eka ghaMTa hoya che. ApaNe jyAre mahApuruSonuM kIrtana karIe tyAre temAM mahAghoSa utpanna thAya che. mastiSkanuM A kendra zraddhAthI sakriya thAya che. kIrtananA zabdothI bhAsita gharSita thatAM A ghaMTano raNakAra thAya. ahIM dhvanitaraMgo utpanna thAya. ApaNuM magaja kIrtana veLAe eka maMdira svarUpa pavitra ja hoya. emAM maMtro-stuti raTaNa, vaMdana vagerenA Avartanane kAraNe mastiSkamAMthI eka AbhA nIkaLe che. A AbhA mahAghoSanuM rUpa dhAraNa kare che. mahAnAdanA rUpe phlAI potAnuM prabhAva kSetra nakkI kare che. kIrtanathI A prabhAva kSetrano vistAra thAya che. pariNAme UrjAno saMcAra thAya che. mahAghoSanI A vaijJAnika prakriyA AtmazuddhikaraNamAM pariName che. - lorgIsa sUtra sADA traNa valayanuM spekTrama che. sAta gAthAonA sAta raMgomAM kIrtana ane bhAvanAnA be raMgo umerAtA nava raMgo dvArA spekTrama banI ApaNA janmojanmanAM karmo khapAvI de che. ahIM kIrtana magajanA bIjA bhAgathI acetana mana sudhI pahoMcavuM anivArya che. ahIM samarpaNanA bhAva ja Avazyaka che. tIrthaMkara paramAtmAnI stutirUpa A kIrtanamAM karmonuM chedana karavAnI ane kaSAyonuM nivAraNa karavAnI pracaMDa tAkAta che. A pracaMDa tAkAtanI carama sImA to kevaLajJAnanuM anAvaraNa karavA sudhInI che. Avazyaka sUtranuM trIjuM Avazyaka vaMdanA che. vaMdana AvazyakanI zuddhi mATe e jANavuM jarUrI che ke vaMdanIyanI yogyatA che ke nahIM ? avaMdanIyane vaMdana karavAthI doSa lAge. asaMyamI ke patitane vaMdana na karAya. dravya ane bhAva uttama prakAranA cAritryathI saMpanna tyAgI, vairAgI, AcArya, upAdhyAya, sthavira ane sadarane ja vaMdana karAya. vaMdananA AvazyakanI yathAvidhi kriyAnuM yogya pAlana karavAthI vinayanI prApti thAya che, ahaMkArano nAza thAya che, garvano nAza thAya, te jIvanamAM Atmagaurava ujAgara thAya. vaMdananA traNa prakAra che : jaghanya, madhyama ne utkRSTa. anukrame jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira mastaka jhukAvavuM, paMcAMga namAvavuM ane sASTAMga vaMdana karavuM. vaMdananA be bheda, dravya ane bhAvavaMdana. mAtra dravyavaMdana kAyAnI kasarata che. pavitra bhAvanAthI upayogapUrvaka karela bhAvavaMdana trIjA AvazyakanA prANa samAna che. zrIkRSNa vAsudeva ane mitra vIrakakaulika bhagavAna neminAthanA darzanArthe gayA. zrIkRSNa mahArAjAe bhagavAna neminAthane ane anya sAdhuvaMdane pavitra zraddhA ane uca bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. vIrakakaulika paNa kRSNane vaMdana karatA joI kRSNane prasanna karavA khAtara vaMdana karato rahyo. zrIkRSNa bhagavAnane prazna karyo ke, he bhagavAna ! vaMdana karavAthI mane ane vIrakakaulikane zuM lAbha thaze ? bhagavAna kahe, he zrIkRSNa ! tame bhAvavaMdana karyuM che tethI tame kSAyika samakti prApta karyuM. tIrthakara gotrano baMdha karyA ane keTaleka aMze durgatinAM baMdhanane toDyAM, paraMtu vIrakakaulike bhAvazUnya vaMdana karyuM che tethI te mAtra dravyavaMdana hovAthI niSphaLa che. vaMdanathI vinayanA bhAva Ave che jethI te vyakti kuTuMba-parivAra ane samAjamAM vinayathI vartatA lokapriya banaze ane parivAra ane samAjamAM pratiSThita thaze. trIjA AvazyakanI vaMdananI kriyAmAM zarIravijJAna, yogavijJAna ane manovijJAnanAM paribaLo kAma kare che. namavAthI ApaNuM peTa dabAze ane peTa nIcenI penkrIyAsamAMthI rasa jharaze je tAmasI tattvane zAMta karaze. A zarIravijJAnanI prakriyA thaI. sASTAMga praNAmanI sthitimAM vaMdana karavuM eTale samagra kriyAthI samathaLapaNe pRthvInA sAnnidhye ApaNe daMDavat thaIe tyAre vaizvika cetanAnuM ApaNI sAthe ana saMdhAna thatAM jagatanI zaktino sahaja praveza thAya che. bAhyakati sAthe AMtara parivartana thatAM praNAma-vaMdanA mATe ApaNe jyAre namIe chIe tyAre bhItarasthita ahaMkAra paNa namI jAya che, jhUkI jAya che. ApaNAmAMthI ApaNI copAsa satata nIkaLatuM, sarjAtuM ahanI surakSAnuM vartuLa bhAMgI paDe che. A manovaijJAnika prakriyAthI ApaNe racela aham ane mamanI dIvAlomAM tirADa paDe che. zaraNAgatino AtyaMtara bhAvonA praveza mATe sahAyaka bane che. A vaMdananI kriyAmAM pavitra bhAvanA bhaLavAthI A kriyA bhAvavaMdanA bane che. lokottara vaMdananI A yAtrA zaraNAgatimAM pariName che. vaMdanA Avazyaka dvArA ja sAdhaka sapurapa ke paramAtmAnuM zaraNuM aMgIkAra karI zake che je bhAvadIkSAnuM preraka che. Avazyaka sUtranuM cothuM Avazyaka pratikramaNa che, mana, vacana ane kAyAthI svayaM pApa karyuM hoya, anya pAse karAvyuM hoya ke anumodana karyuM hoya tenI nivRtti
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI mATe AlocanA karavI, niMdA karavI tenuM nAma pratikramaNa. svasthAnAd patyarasthanaM, pramodasya va zAha gtH| tatra va kramaNaM bhUyaH pratikramaNamucyate // pramAdavaza zubha yogamAMthI nIkaLI azubha yogamAM gayela AtmA puna: zubha yoga prApta karI le tenuM nAma pratikramaNa che. pratikramaNa eTale pApathI pAchA pharavAnI prakriyA. anyane batAvavA, popaTapATha bolavA, kevaLa yaza Adi mATe thatuM dravya pratikramaNa upayogazUnya ane niSphaLa che. mumukSu sAdhako mATe bhAva pratikramaNa ja upAdeya che. - bhUtakALamAM lAgelA doSonI AlocanA karavI, vartamAnamAM lAgatA doSothI saMvara dvArA bacavuM, pratyAkhyAna dvArA bhAvimAM AvatA doSone rokavA pALa bAMdhavI. hemacaMdrAcAryae yogazAstramAM "azubha yogonI nivRtti arthe pratikramaNa che" tema kaheluM che. ( devasiya - divasanAM pAponI AlocanA karavI. sAMje pratikramaNa - rAtrika (rAIya)-rAtrinA doSonI AlocanA karavA prAta:kALe - pAkSika - mahinAmAM be vAra caudaza, pUnama, amAvAsya, cAturmAsika - cAra mAsa bAda kArtika caudaza yA pUrNimA, phAgaNa, comAsI ane aSADhI caudaza yA pUrNimA vakhate cAra mAsanAM pAponI AlocanA mATe pratikramaNa. jaina dharmamAM sAMvatsarika kSamApanAnA divasanA pratikramaNanuM vizeSa mahattva che. Avazyaka sUtranI A caturtha kriyAnuM "kSamApanA parva' vizvane aNamola bheTa che. A divase vyakti vyakti vacce, kuTuMba, parivAra, sagAM, mitro, svajano, sahakAryakaro, nokara, mAlika vacce gerasamajaNanAM vAdaLo dUra thatAM kSamA ApavA ane mAgavA dvArA samajaNano sUraja uge che. kuTuMbamAM sAmaMjasya sthapAya che. samAjamAM maitrIbhAvano Adarza punaH sthApita thAya che. hArmanInuM sarjana thatAM haLavAza ane prasannatAno anubhava thAya che. bhagavAna mahAvIre jIvananI ekarUpatA para bhAra Apyo che. jaina dharmanuM pratikramaNa jIvananI ekarUpatAno bodha Ape che. jIvana eka saMgharSa che. doDadhAmabharI saMkula jIvanazailIne kAraNe sAvadhAnI rAkhavA chatAM paNa mana, vANI ane karmamAM bhinnatA AvI jAya che. pratikramaNa e bhinnatAnuM ekatAmAM pariNamana karAve che. jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira zramaNa saMskRtinI jaina paraMparAnI pAvana kriyA, pratikramaNa mana, vANI ane karmanuM saMtulana rAkhavAmAM sahAyaka bane che. pazcAttApanA pravAhamAM bhUtakAlIna dopone dhoI nAkhe che. zuddha jIvananA nUtana prakaraNa kholatA sAthe sAdhaka raTe che "chaTuM jUnA pApathI navuM na bAMdhu kAMI', pratikramaNa paNa e ja sUrano pratichaMda che, pratighoSa che. AvuM pratikramaNa e svadoSa darzana ane AtmanirIkSaNano pAvana avasara che. pratikramaNa e AtmAnuM divya snAna che. - pratikramaNa e evI auSadhi che ke pUrvanAM pApa haze to te dUra thaze ane jo nahi hoya topaNa saMyamanI sAdhanA mATe baLa maLaze ane skUrti paNa maLaze. rAITa AIDenTiTI thatAM pratikramaNanI kriyA jIvanamAM sahaja banaze. vesTarna sAyakolaoNjisTa pAzcAtya manovijJAnIo manane ja sarvesarvA mAne che. jyAre jaina dArzanikonA mate manathI AgaLanI vastu AtmA che. Atmadarzana jaina saMskRtinI maulika vizeSatA che. mATe ja jaina dharmanI dareka kriyAonuM aMtima lakSa Atmazuddhi ja hoya che. Avazyaka sUtranI dareka kriyAo AtmA para lAgelAM karmonI nirjarA arthe hoya che. sAMsArika kriyAkalAponI jANakArI indriyonA mAdhyama dvArA dravyamanane thAya che. rAgadveSarUpa kaSAyone bhAvamana grahaNa karI tenuM vizleSaNa kare che ane te karmabaMdhamAM pariNamatuM hoya che. dravya athavA bhAvamana dvArA ajANatAM pAponuM sevana thaI jAya tevAM sUkSma pAponA prAyazcitta mATe paNa pratikramaNamAM vistArathI mArgadarzana ApavAmAM AvyuM che. rAtrinA svapnamAM paNa thayelA doSonI prAtaHkAlIna pratikramaNamAM AlocanA karI levAmAM Ave che. Avazyaka sUtramAM pAMcamuM Avazyaka e kAyotsarga che. jaina dharmanI A viziSTa kriyAmAM yoga ane dhyAna abhipreta che. pratyeka kriyAnI zuddhi (IryAvahI) airyApathikI (AlocanA sUtro pratikramaNa karavAthI thAya che. tasa uttarI sUtra....nA uccAraNa pachI ja lommasanA kAyotsarganuM dhyAna karAya che. pachI eka lograsa pragaTa bolAya che. ATaluM bolyA pachI ja caityavaMdanAdi anuSThAno karAya che eTale losanI sAthe aiyapathikI sUtrane avinAbhAvI (atUTa) saMbaMdha spaSTa rahelo che. zrI haribhadrasUrie temanA yogavizikA graMthamAM yoganA pAMca prakAra darzAvyA che : (1) sthAna (2) varNa (3) artha (4) AlaMbana (5) nirAvalaMbana. pahelA be karmayoga che ane pachInA traNa jJAnayoga che. 11
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana zibira Agamika paribhASAmAM 'yoga' zabdano prayoga mana, vacana ane kAyAnI kriyA mATe karavAmAM Avyo che. AtmAno vIryaguNa mana, vacana, kAyA dvArA abhivyakta thAya che. tethI te traNane 'yoga' evI saMjJA prApta thAya che, paraMtu mokSe lonanA Tu yoga evo mokSasAdhaka yoga kevaLa kriyArUpa nathI, paraMtu jJAna ane kriyA ubhayanA saMmilanarUpa che tethI 'yoga' zabda jJAnakriyAnA saMyogarUpa 'dhyAnamATe prayukta karI zakAya. (1) kAyotsarga mudrA : te kAyotsarga vizuddha che jemAM vyakti banne hAtha lAMbA karIne samapAda Ubho rahe che ane be paga vacce cAra AMgaLAMnuM aMtara rAkhe ne zarIrano koI paNa bhAga halAvyA vinA sthira rAkhI, samapAda eTale ke banne paga sIdhA ane samatola rAkhavA jethI jyAre aMtaramukha thAya tyAre zvAsocchavAsanA gamanAgamana para nAbhicakra para dhyAnamagna thaI zakAya. . (2) Asita mudrA : AmAM sAdhake padmAsana, ardhapavAsana ke sukhAsanamAM besavAnuM hoya che. zarIrane zithila ane nizcala rAkhavAnuM, karoDarajaju TaTTAra chatAM sarala. (3) zayita mudrA: A mudrAmAM saMthAriyA ke zetraraMjI para lAMbA thaIne sUI javuM. mAthA nIce ozIkuM vagere na rAkhavAM. cattA sUvuM. hAtha, paga chuTTA rAkhavA. cattA na phAve to paDakhAbhara sUvuM tene "pArthazayana' kahe che. pachI zithilIkaraNa karavuM. logsasa sUtranI pahelI gAthA doSanI vizuddhi prAyazcittakaraNanI kalpI zakAya. pAMcamI gAthAmAM paNa e ja bhAva che. bIjI ane trIjImAM vaMdananI prakriyA che je cAritra vizuddhinI che. darzana, jJAna ane cAritra vizuddhi mATenI prakriyA longasa sutranI chaThThI gAthAmAM lAvI zakAya che. sAtamI gAthAmAM AlaMbana na hovAthI, paramAtmA sAthenA aikya bhAva zalyanA nivAraNa mATe sahAyaka bane che. kAyotsarga dhyAnamAM sAhajika kriyAonA AgAro sivAya sarva prakAranI kAyika, vAyika pravRttio ane dhyAna sivAyanI mAnasika sarva pravRttio choDI devAthI dhyAna vaDe sthira thavAya che. A prakAre kAyAnuM vyatsarjana karavAthI eTaluM tenuM mamatva chUTe che. kAyotsarga dhyAna samaye 'logsasa sUtra pATha' ke koI zAstrapAThanuM smaraNa ke dhyAna karI zakAya che. zAstromAM kAyotsargane zreSTha AtyaMtara tapamAM sthAna apAyuM che. Avazyaka kriyAmAM madrA vijJAna : Avazyaka sUtranI pratyeka kriyAmAM vaijJAnika raho abhipreta che. vaMdanA, nammotthaNa, kAusagga, dhyAna vagere mudrAomAM jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira zarIravijJAna, manovijJAna, yogavijJAna ane samAja vijJAnanAM keTalAMka tathyo abhipreta che. ApaNe AgaLa joyuM tema vaMdanA sAdhakane zaraNAgatinA mArga para javA sahAyaka bane che. nammothuNAmAM je mudrAmAM besIe chIe tyAre pagano aMgUTho gudA nIcenA bhAgamAM dabAya che te mudrA brahmacaryanA pAlanamAM sahAyaka che. mudrA mATe AcArya namicaMdrajI kahe che ke, mudrAthI azubha mana, vacana, kAyAno nirodha thAya che ane te zubha pravRttimAM rokAya che. Avazyaka kriyAomAM jaina sAhityamAM traNa mudrAono ullekha che : (1) yoga mudrA: eka hAthanI AMgaLI bIjA hAthanI AMgaLImAM nAkhI kamaLaDoDAnA AkArathI hAtha joDavA. banne hAthanA aMgUThAne mukha AgaLa nAsikA para lagADI koNI peTa para rAkhavI tene yoga mudrA kahe che. A mudrA ghUMTaNane bhUmi para TekAvI tene athavA gau-dohana AsanathI ubhaDaka besIne karavAmAM Ave che (2) jina mudrA - jinezvara devonI kAyotsarga mudrA - A mudrA daMDavat sIdhA UbhA rahIne karavAmAM Ave che (3) mukta zukti mudrA: kamaLaDoDAnI peThe banne hAtha vacce khAlI jagA rAkhI joDavA athavA mastake lagADavA. muktAno artha motI, zaktino artha chIpa thAya che. A muktAzukti samAna maLelI mudrAne muktAzukta mudrA kahe che. A mudrAne paNa ghUMTaNane bhUmi para TekavI gau-dohana AsanathI ukTa besIne paNa karAya che. caturvizatistava Adi stutipATha prAya: yogamudrAthI karAya che. Avazyaka sUtranI chaThThI kriyA pratyAkhyAna (paccakhANa) che. pratikramaNa karyA pachI bhaviSyamAM thanArAM pApane rokavA pApavRttinA tyAga mATe samajaNapUrvakanA daDhasaMkalpane pratyAkhyAna kahe che. sAdhako navakArazI, porazI, ekAsaNAM, AyaMbila, upavAsa, abhigraha AdinA paccakakhANa kare che. pratyAkhyAna e AvatAM pApane rokavAnI pALa che. bephAma bhoga-upabhogathI jIvanane saMyamamAM lAvavA mATe pratyAkhyAna atyaMta upayogI che. paccakakhANa e karmanI Avaka eTale Amravane rokanAra kriyA che. saMvaranI puSTi karanAra ane bhaviSyamAM baMdhAnArAM karmabaMdhananI zaktine naSTa karanAra che. AyaMbilanA paccakhANa e svAdavijayanI yAtrA che. vigaI e zatrunuM ghara che. vigaI (rasayukta AhAra)tyAga eTale AyaMbilanuM pratyAkhyAna e paramamitranA gharanuM pravezadvAra che. jaina dharmamAM tapanA pratyAkhyAna mAtra karmanirjarAnA hetuthI ja karAya, paNa A kriyAo zarIrane nIrogI rAkhavAmAM sahAyaka che. upavAsa
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana dvArA pAcanataMtrane khaMDasamayanI mukti maLe che jethI oTolisIsanI prakriyA dvArA te zarIramAM jamA thayelAM viSadravyone bahAra pheMkyAnuM kArya kare che je zarIrane nIrogInirmaLa rAkhe che. tapasAdhanAmAM mana zAMta rahe che ane vicAromAM sAttvikatA vadhe che. pratyAkhyAna dvArA tapa pUrNa karavAnuM dRDhasaMkalpabaLa maLe che. AvazyakathI laukika jIvananI paNa zuddhi thAya che te vicArIe. Avazyaka kriyA te lokottara sAdhanA che, paNa vyAvahArika dRSTithI paNa ApaNA sAdhAraNa mAnavajIvanamAM Dagale ne pagale sahAyaka bane che. samabhAva arthAt zuddha zraddhA, jJAna ane cAritranuM saMmizraNa. jIvanazuddhi mATe sarvotkRSTa jIvana gALela mahApuruSono Adarza. guNIjanonuM bahumAna ane vinaya. kartavyapAlananI skhalanAnuM saMzodhana ane jAgRti. dhyAnanA abhyAsa dvArA vivekazaktino vikAsa thAya che. kAyotsarga dhyAna nirNayazaktimAM vRddhi kare che ane vyasanamuktimAM sahAyaka bane che. tyAgavRtti dvArA saMtoSa, sahanazIlatAnI vRddhi karavI. bAhya jaDa padArtho dvArA prasannatA kSaNika che. aMtaranI sAdhanA dvArA prasannatA TakI zake che. je sAdhanA Avazyaka kriyAomAM abhipreta che. kauTuMbika nItiono mukhya uddeza samasta kuTuMbane sukhI banAvavuM, samAjane sukhI banAvavo ane 'vasudhaiva kuTuMbakama'nI bhAvanA vikasAvavI te che. AnA mATe paraspara prema, vinaya, AjJApAlana, niyamazIlatA, bhUlano svIkAra, kSamApanA, apramAda, parigraha pratyenI mUrcyAtyAga... A sarva guNo Avazyaka kriyAnAM AdhArabhUta uparyukta tattvo sivAya kyAMya prApta thaI zakatA nathI. sAmAjika dRSTithI Avazyaka kriyA upAdeyathI samAjane suvyavasthita rAkhavA tyAga, prAmANikatAnA guNo Avazyaka kriyAnAM cha mULa tattvo vinA AvI zakatA nathI. Ama spaSTa pratIta thAya che ke zAstrIya ane vyAvahArika e banne dRSTie vicAratA Avazyaka kriyA paramalAbhadAyI che ane vyakti, kuTuMba, saMgha, saMsthA, samAja ane samiTa mATe kalyANakAraka che. 15 3 * sAttvika sahaciMtana bAhyAvyaMtara tapa : eka naisargika auSadha zarIra ane mananA aneka prakAranA rogo sAme catura, kuzaLa ane anubhavI vaidya jema vividha prakAranAM auSadho Ape che tema devAdhideva parama tIrthaMkara mahAzramaNa bhagavAna mahAvIre bhavaroganA nivAraNa mATe ekamAtra uttama koTinuM tapazcaryArUpI auSadha ApI ApaNA para parama upakAra karyo che. prabuddha karuNAnA karanArA mahAzramaNe potAnA nija jIvanane prayogazALA banAvI, A auSadhino saphaLa prayoga potAnI jAta para karyo pachI ja tapazcaryA nAmanI utkRSTa jaDIbuTTI ApaNane ApI. pramAdI jIvanacaryAmAMthI apramatta banavA mATe bAhya tapazcaryA che. jIvanI pramAdI sthitimAM zarIra tathA indriyo sAdhanAmAM bAdhaka thaI jAya che. bAhya tapazcaryA dvArA saMyama AvavAthI cetanA jAgRta thaze ane mana tathA zarIra sAdhanAmAM pravRtta thaze. AtyaMtara tapazcaryAthI A mArge AgaLa ne AgaLa vadhI zakAze, mATe ja bhagavAna mahAvIre bAhya tapanuM anusaMdhAna AtyaMtara tapa sAthe joDI AMtarika vizuddhinA rAjamArga para javA nitina karyo. zrI AcArAMga sUtranA navamA upadhAna zruta adhyayananA cothA uddezakamAM bhagavAnanI anazana, uNAdarI, rasaparityAga Adi tapasyAonI, gocarI veSaNA vidhi, dhyAnasAdhanA ane prabhunI apramata avasthAnA varNana para ciMtana karatAM jaNAze ke prabhunI tapasAdhanA AhAra-pANInA svaicchika niyaMtraNapUrvakanI hatI. temanI utkRSTa tapasAdhanAmAM 16
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI satata jAgRti, cetanA ane dhyAnamagnatA abhipreta hatI. bhagavAnanA sahaja thaI jatA bAhya tapa sAthe AvyaMtara tapanA anusaMdhAnanuM adbhuta sAyujya racAtuM. bhagavAne be mAsathI vadhAre to kyAreka cha mahinAnA cauvihArA upavAsa ryA hatA. ThaMDA, tuccha ke pheMkI devAyogya bilakula amanojJa AhAra karI letA. A vAta bhagavAnanA AhAra pratyenA taddana anAsakta bhAvanAM darzana karAve che. zabdAdi indriyonA viSayathI virakta thaIne mauna ke alpabhASI banI ThaMDInA samaye paNa chAyAmAM rahI dharmadhyAna ane zukladhyAna karatA. unALAnI baLabaLatI bapore sUrya sAme ugratApamAM sUryAbhimukha AtApanA levA chatAM jIvamAtra sAme caMdana jevI zItaLatA varasAvatA pAMceya indriyone saMyamamAM rAkhI kaSAya para vijaya prApta karyo. ApaNane prazna thaze ke bhagavAnanuM zarIra dharmasAdhanAmAM bAdhaka na hatuM chatAM bhagavAna kAyAka zuM kAma ApatA ? bhagavAnanI A sahaja jIvanacaryA hatI. saMyama ane tapanI aMtaradhArAmAM e evA tallIna banI jatA ke bAhya apekSAnI pUrtino prazna ja gauNa banI jato. zArIrika kaSTonA dardanI anubhUti evI vyaktione vadhu thAya che, jenI adhyAtma cetanA supta hoya. bhagavAnanI adhyAtma cetanAnuM jAgaraNa pUrNataH hovAthI temanI tapasAdhanAnI jAgRti samAdhiprekSA ane apratijJA sAthe joDAyelI hatI tethI teo game tevA kaThina tapa karavA sAthe satata samAdhibhAvamAM ja rahetA ane teo koI paNa prakAranA pUrvagraha ke haThAgrahasthI prerita saMkalpathI taddana muktAvasthAmAM hatA. anArya pradezanI guphA, kotaro, khaDera, verAna sthaLo ke bhayaMkara vanamAM temanuM vicaraNa thatuM. sAdhanA daramiyAna zarIranA bAhya ke AMtarika rogono pratikAra karavA bhagavAna auSadha upacAra karavAnI icchA paNa na karatA. A vAta zarIra pratyenA anAsakta bhAvanI pratIti karAve che. brAhmaNa, zramaNa gAmanA bhikSako, cAMDAla, bilADI, katarAM, pakSIo ke prANIonI AjIvikA (AhAra-pANI)mAM vikSepa na paDe ke bhaMga na thAya tenuM dhyAna rAkhI bhagavAna bhikSA mATe jatA. lukhA, sUkA, nIrasa padArthono AhAra kyAreka maLe, kyAreka na maLe topaNa rAgadveSarahita saMyamabhAvamAM prabhu pAMca samiti ane traNa guptithI yukta rahyA hatA. jIvananA koI paNa kSetramAM tapa vinA siddhi maLatI nathI. jIvananI bAhya pravRtti jevI ke kaLA, sAhitya, saMgIta, vyApAra ke arthopArjanamAM paNa tapazcaryA hoya to ja temAM saphaLatA maLe, paraMtu A to bhautika kSetranI vAta thaI. jaina darzanamAM mahAzramaNa mahAvIranI sarakAraka sAttvika sahaciMtana netra tapazcaryAmAM mukhyatve AdhyAtmika vikAsanI vAta abhipreta che. | munizrInI saMtabAlajI kahe che ke, 'bahirbhata parabhAvathI thatI kriyAomAM caitanyanI je zaktio vaheMcAI ane vikharAI jAya che tene ekatrita karI prakhara saMyama karavo tenuM nAma tapa". judI judI rIte vahI jatI aneka nirjaraNIonA jaLano saMgraha karavAthI jema sthAyI saMcaya thAya che ane tenA yogya upayoga pachI vidyuta jevI pracaMDa zaktionuM sarjana thaI zake tema caitanyanI saMgrahita zaktimAMthI eka ajoDa navacetanA pragaTe che. AthI koI paNa dharma tapAsatAM pratyeka dharmasaMsthApake tapazaktinI anivArya AvazyakatA svIkArI che. A zakti khoTe mArge veDaphAI na jAya ane temAM aniSTa tattva bhaLI na jAya tenI saMbhALa ke takedArI, jJAna, viveka ane AtyaMtara tapa rAkhe che. bhagavAna mahAvIrano kAyotsarga e zarIra pratyenuM mamatva, mUrchAbhAva choDavA preraka bane che ane dehAdhyAsa choDavAnI pAvana prakriyA che. sAdhanAmAM maunane adhika mahattva apAyuM che. maunano vyApaka artha to TheTha mananA saMyama sudhI pahoMce che. sAdhaka mATe vANIsaMyama upakAraka che. sAdhakanI zaktino bahu moTo hisso vANI dvArA ja veDaphAI jAya che. bhagavAna mahAvIranI dIrgha maunasAdhanA pachI juvAlikA nadIne kinAre je jJAna pragaTa thayuM te zAstra banI gayuM. dhyAna ane Asana bhagavAnanI bAhyAbhyatara sAdhanAnAM aMgo che. ukaDuM Asana, padmAsana, sukhAsana ane go-dohaAsananuM bAhya tapazcaryAmAM sthAna che. bhojana e sudhA nivAravA arthe upayogI che ane jIvana mATe padArtha che. padArthajIvana nathI. ATha mAsa bhagavAne bhAta, borakuTa ane aDadanA bAkaLA para jIvananirvAha karyo te ghaTanA emanI zarIrasthitinI sahajatA ane nirmohatAne spaSTa kare che. bhagavAnanA svAda vijayanuM e pratIka che. bhagavAna mahAvIranI sAdhanAmAM temaNe pariSaho samatAbhAve sahana karyA, upasargo para vijaya meLavyo, maitrIbhAvathI prANImAtrane jItI lIdhAM. bhagavAna mahAvIranA tape siddha karyuM ke tapazcaryA naisargika auSadha che. tapa e zarIra, mana ane AtmA e traNene taMdurasta karanAra saphaLa jaDIbuTTI che. vairAgyavRtti ane abhyAsathI te sahaja bane che. yogamAtrano samAveza tapazcaryAmAM che. tapazcaryAe ja zramaNa mahAvIrane bhagavAna mahAvIra banAvyA. pariSahothI pAra UtaryA. upasargo para vijaya meLavI AMtarazatrune parAjita karI arihaMta banyA. vizvamaitrI pragaTAvI jIvamAtrane jItI lIdhA. bAhyAbhaMtara tapathI bhagavAna mahAvIra vizvavaMdya trivijayI mahAvIra banyA. 1
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana jajara jina zAsananI sAMprata samasyA paratve sahaciMtana jina zAsananA sAMprata pravAhamAM keTalIka samasyA udbhavatI hoya che ane samayAnusAra tenuM samAdhAna paNa thatuM hoya che. judAjudA dharma ane saMpradAyomAM dIkSAtyAga, maMdiro, maTha, derAsara, upAzraya, saMgha ke TrasTanA Adhipatya mATe jhaghaDA, mArAmArI, korTa-kacerI ane nANAMnA durbhayanA ciMtApreraka samAcAro maLe che. deza-videzanA khristI pAdarIo, bauddha sAdhuo, bhAratanA hiMdu ane jainonA vividha saMpradAyanA sAdhuo, svAmInArAyaNa ane vaiSNava saMpradAyanA sAdhuo vagerenA zithilAcAranA prasaMgo jANavA maLe che. dIkSA eTale mAnavasantapuMjane grahaNa karavA svIkRta abhimata mATe samarpita thayuM. tapatyAganAM vrata-niyamo pALavAno saMkalpa dharavo ke saMnyAsa grahaNa karavo eTale dIkSaprApti. uttama prakAranAM AcAra, sAdhanA ane ArAdhanAne lIdhe ja jaina dIkSArthInuM vizvamAM ajoDa sthAna che. AjanA viSamayugamAM jaina saMta-satIjIe bhagavAna mahAvIre dazAvela mArge zAtApUrvaka vicarI rahyAM che ane vizvakalyANa ane vizvamAMgalyano saMdeza ApI rahyAM che. dIkSAjIvanamAM sva para kalyANAno uddeza abhipreta che. A pavitra paraMparAnAM mULa paramatatvanA anusaMdhAna sAthe joDAyelAM che. dIkSA lenAra dareka sAcI bhAvanAthI tyAga-vairAgyanI samajaNathI prerAIne saMyama mArge cAle che mATe ja jaina sAdhuonA calita thavAnA prasaMgo nahivata ja bane che. 19 sarakAre sAtvika sahaciMtana zikSaka zithilAcArI saMta ke satInI dezanA ke upadezanuM mUlya beMkamAM baMdha karI dIdhelA khAtAnA ceka jeTaluM paNa nathI. ghaNAnIoe svacchaMdI sAdhune jhAMjhavAnA jaLe badabAda thatA kAgaDA sAthe sarakhAvyo che. svachaMdAcArInI vAMjhaNI kriyAo niSphaLatAne vare che. jo munita DacakAM letuM hoya to pAvakatatvanI zI vale thAya ? AvA saMjogomAM ammApiyA jevAM mahAjano, Tharela buddhinA dharmaniSTha zrAvakoe gItArtha gubhagavaMtonA mArgadarzana heThaLa zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAno puruSArtha karavo paDe. jina zAsanamAM jyAre zithilAcAranA prasaMgo bane tyAre zrAvaka-zrAvikA, mahAjana, saMsthA ke saMgha ane patrakAronI bhUmikAnA vize sahaciMtana karavuM anivArya bane che. tIrthaMkara paramAtmAe tIrthanI sthApanA karI jemAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA e saMghanAM cAra avibhAjya aMgo che. zrAvakadharma ke sAdhudharma bannenuM aMtima eya to mokSa ja che. sAdhudharma TUMko ane kaThina mArga che, jyAre zrAvakadharma saraLa ane lAMbo mArga che. gaNadhara bhagavaMtoe sUtrasiddhAMtanI racanA karI AcAryabhagavaMtoe AcArasaMhitA batAvI. sAdhuo mATe 'samAcArI' ane zrAvakoe pALavAnA niyamo te 'zrAvakAcAra'. 'samAcArI' ane 'zrAvakAcAra' te mArA saMsAramAM mIThA jaLanuM moTuM sarovara che. haMsavRttivALAnuM sarovara tarapha AkarSaNa hoya, kAgavRtti khAbociyA tarapha kheMcAya. sAdhujInI samAcArI aMge nirNaya levA ApaNe adhikArI nathI. dArzanika saMdarbhamAM tapAsIe to zAstrokta AcArasaMhitAnA mULa svasiddhAMto traNe kALamAM eka ja hoya, kAraNake te sarvatabhagavaMto dvArA racAyelA hoya tethI kALanA pravAhamAM te kadI badalAya nahi. chatAM mULabhUta siddhAMtomAM lezamAtra parivartana karyA vinA gItArtha AcAryo zAstrAnusAra parivartana aMge nirNaya laI zake.. jaina dharmano saMyamamArga atikaThina che. aneka paripaho sahIne upasargo sAme jhajhUmatAM saMta-satIjIo cAritrayAtrAmAM AgaLa dhape che. paMcamahAvratadhArI sAdhusaMto paNa ApaNA jevA mAnava che. ApaNe sau chavastha chIe. kyAreka pramAda ke karmodayane kAraNe, mAnavasahaja maryAdAne kAraNe AcArapAlanamAM zithilatA AvavA saMbhava che. AvI zithilatA ke svacchaMdIpaNA vize jyAre sAMbhaLIe tyAre AMkha ADA kAna na karAya, mauna paNa na sevAya ane vagara vicAryuM jAheramAM hobALo paNa na karAya. ziSyonA zithilAcAra ke svacchaMdAcAranA niyamananI javAbadArI ghaNuM karIne to je te 20
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana gaccha ke saMpradAyanA AcArya gurubhagavaMto ja nibhAve che. jo saMtAno bhUla kare to parivAranA vaDIlo tene ekAMtamAM zikSA ApI cetavaNI ApI sAna ThekANe lAve che tema mahAjana ke mahAsaMgho paristhiti pramANe pagalAM le che ane gurubhagavaMta prAyazcitta paNa Ape che. IrSA, pUrvagraha, tejodveSa, gerasamaja ane vikRtine kAraNe ghaNI vAra khoTA Aropo ghaDavAmAM AvatA hoya che. zithilAcAra ke svacchaMdAcAranA vividha prasaMgomAM satyAsatyanuM anveSaNa ke saMzodhana bahu ja muzkela kArya che, jethI jANatA ke ajANatA sAdhunI avahelanA ke niMdAnI pravRttithI bacavA jAgRti ane vivekanI khUba ja AvazyakatA gaNAya. bhoLA, zraddhALu ane yuvA varga khUba ja saMvedanazIla hoya che. AvA samaye pracAramAdhyamo dvArA vahetA thayelA vikRta ke ardhasatya ahevAlo zraddhALu vargane Thesa pahoMcADaze ane yuvA vargane dharmavimukha karaze. AvI pravRtti dharma zAsananI hilanA ke kusevA ja gaNAya. zrAvaka-zrAvikAne ''zrAvakAcAra" zuM che tenI pUrI jANakArI hoya eTaluM ja nahi, paraMtu te "zrAvakAcAra''nuM pAlana kare ane sAdhujInI samAcArInI jANakArI rAkhe to keTalAya doSothI bacI zakAya. dA. ta. ekAMtamAM sAdhujIne strI na maLI zake ane ekAMtamAM sAdhvIjIne puruSa na maLI zake. sUryAsta pachI strI sAdhujInAM darzana mATe na jaI zake ane puruSa sAdhvIjInAM darzane na jaI zake. gocarI-vihAra AdinA niyamonI jANakArI zrAvakazrAvikAe rAkhavI joIe. uparAMta jyAM sAdhu-sAdhvIjIo birAjatAM hoya tevA bhavana ke dharmasthAnaka ke derAsaramAM baramUDA, kurtI, jinsa, slIvalesa jevAM TUMkAM ke custa vastro paheravAM na jAIe. ubhaTa veSano tyAga ane vivekapUrNa zarIranAM aMgaupAMgo DhAke tevuM vastraparidhAna zrAvakAcAramAM abhipreta che. bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayana sUtranA 19mA adhyayanamAM kahyuM che ke, "saMyamanuM pAlana retInA koLiyA jevuM nIrasa che tema ja saMyamane mArge cAlavuM eTale khAMDAnI dhAra para cAlavA samAna che." saMyamano mArga eTale tapta saharAnA raNamAM cAlavA karatAM kaThina mArga che, paraMtu vItarAgamArgano zraddhALu sAdhaka saharAnA raNa jevA duSkara saMyamajIvanamAM dvIpakalparUpa AnaMdanI anubhUti karI zake che. zrAvaka-zrAvikA mATe zrAvakAcAranuM pAlana ane saMgho, mahAsaMgho jevI mahAjana saMsthAnI jAgRti ane viveka, zAsana para AvatI vipattine TALI zake. Ane mATe 21 sAttvika sahaciMtana ApaNe mahAsaMgho ane mahAjana saMsthA jevAM saMgaThanone khUba ja majabUta banAvavA joIe. ApaNAM sAdhu-sAdhvIjIo zramaNa saMskRtinI dharohara che. ApaNI pAse sAdhusaMpadA alpa che. jina zAsananI A amUlya saMpadAne sAcavavI e ApaNI pharaja che. saMyamapaMthamAM sAdhutAnI pagadaMDI para viharatA saMtonuM jIvana divya hoya che. matinI nirmaLatA ane sAdhanAnA pariNAmarUpe saMtonA jIvanamAM sahajabhAve labdhi thatI hoya che. jaina darzana camatkAramAM mAnatuM nathI. sAdhujInI samAcArI pramANe saMtasatIjIone labdhiprayoga pradarzanano niSedha che. svasukha ke lokapriyatA mATe saMto kadI AvA prayogo karatA nathI. bhautika sukhanI jhaMkhanA karatI A duniyAmAM tana-mananA du:khIono koI pAra nathI. zArIrika roga, mAnasika roga, premamAM niSphaLatA, Diprezana, tANa, hatAzA, dhaMdhAmAM muzkelI, saMtAnanI AzA, vahema, daridratA, vaLagADa, dhana ane pada mATe lAlaca vagere kAmanAvALo lokapravAha satata saMta-satIjIo pAse Avato hoya che. teonI apekSA saMta pAsethI dorA, dhAgA, taMtra, mAdaLiyAM ane citra-vicitra vidhio dvArA potAnuM kAma pAra pADavAnI hoya che. sAMsArika du:kho dUra karavA, bhautika sukho meLavavA ane kSullaka kAraNosara guru pAse labdhiprayoga karavA vinaMtI karavI te 'zrAvakAcAra'thI taddana viparIta che. Aje paNa keTalAya saMtonA jIvanamAM vacanasiddhi ane anya labdhi pragaTelI hoya che. saMto potAnI sAdhanAnA paripAkarUpe pragaTelI sahajalabdhino prayoga vinAkAraNa na ja karI zake. caturvidha saMghanI pratiSThA sAcavavA, zIlanI rakSA ke kaTokaTI samaye saMgha ane dharmaprabhAvanA TakAvavA, tapasvI, tIrtha ane dharmanI rakSAnA arthe chellA upAya tarIke anivArya saMjogomAM mAtra karuNAbuddhithI A prayoga kare che. jo ziSyanuM AmAM jarA paNa kheMcANa hoya to gItArtha gurubhagavaMta ane cetave che. 'camatkArano mArga to saMsAra vadhAravAno ane AtmAne khovAno mArga che. emAM to ApaNA aMtaraAtmAno avAja rUMdhAya ane duniyA chetarAya e vaLI pAMca jAMbu mATe hIrAnA sodA jevo khoTano dhaMdho thayo kahevAya.'' itihAsanAM pRSTho tapAsatAM jaNAyuM che ke labdhiprayogane kAraNe keTalAka saMto para zithilAcAranA Aropa ane AkSepa thayA che. 22
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana caturvidha saMgha ane jina zAsananuM hita jaina patrakArane haiye vaseluM hoya. patrakArane zrAvakAcAra pratyenI sabhAnatA ane sAdhujInI samAcAra pratye pUrNa jANakArI hovI joIe. zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAnI bhAvanA hovI joIe. dharma zAsananI hilanA thAya tevA lekho ke samAcAro te kyAreya potAnAM patra ke patrikAmAM pragaTa kare nahi. utAvaLe ane vivekabuddhi vagara satyAsatyanuM anveSaNa karyA vinA cenalamAM samAcAro TelikAsTa kraravA te ghora aparAdhanuM kAraNa che. jina zAsananI garimA jaLavAya te rIte vartamAna samasyAo, tithi ke tIrthanI carcAnuM samyapha vizleSaNa kare. patrakAra haMmezAM pILA patrakAratva-Yellow JournalismthI dUra rahe. lAlacarahita, sthApita hitonA dabANa heThaLa AvyA vinA taTasthabuddhithI Activist- ekTivisTa, jarnAlisTa, karmazIla patrakAra hoya. ( patrakAra lokamata keLavanAra lokazikSaka che. jyAre ardhasatya ane vikRta ahevAlo ke samAcArothI samAja viSubdha bane, zAsanamAM kaTokaTI sarjAya, bhoLA zraddhALu ke yuvA varganI dharma prati zraddhA Dagamage tyAre jaina patrakAra dhIra-gaMbhIra banI DahoLAyelA nIrane nirmaLa kare. sunAmInAM pracaMDa mojAne sarovara jevuM zAMta kare ane zraddhAne punaHsthApita karavAno samyaka puruSArtha karI zramaNa saMskRtinI asmitAne ujAgara karavAno puruSArtha kare. jaina dhArmika zikSaNa borDa, mejika Taca ke lUka eNnDa larna jevAM senTaro dvArA bALakone nAnI vayathI jaina dharmanuM zikSaNa ApavAmAM Ave, yuvAnone sAttvika vikalpa pUrI pADI dharma ane sevAkIya pravRttimAM elarTa yaMga grupa, vIra sainika ke ahema yuvA sevA grupa jevI pravRttimAM joDavAmAM Ave, gharaghara ane janajana sudhI bhagavAna mahAvIranA upadezagraMtho 'Agama' pahoMcADavAmAM Ave ane guraAjJAthI teno svAdhyAya karavAmAM Ave. caturvidha saMghane joDatI majabUta kaDIrUpa dharmapracAraka, dharmaprabhAvaka, samaNa-samaNI zreNI ke suvrata samudAyane jina zAsanamAM nakkara sthAna ApavAthI AvI samasyAo nahivat udbhavaze. amuka saMpradAyanI jema gItArtha gurubhagavaMtanI nizrAmAM, prativarSa dareka saMpradAya - phrikA ke gaccha dvArA caturvidha saMghanuM "maryAdA mahotsava ane anumodanA samAroha"nuM Ayojana thavuM joIe. A mahotsavamAM vItelA varSa daramiyAna banelI ghaTanAo ane prasaMgo para keTaluMka vihaMgAvalokana, keTalIka mahattvanI bAbato para ciMtana ke gaMbhIra carcA karavAmAM Ave. arajI sAttvika sahaciMtana zibira doSo thayA hoya tyAM prAyazcitta ApavAmAM Ave ane utkRSTa suMdara kAryo thayAM hoya tenI anumodanA karI pAritoSika-InAma paNa apAya. Ane kAraNe bhUlo ke doSonuM punarAvartana TaLaze ane saktone uttejana maLaze. maryAdA mahotsava e AMtaranirIkSaNano avasara Ape che. jina zAsanamAM UbhA thayela koI paNa viSayanI kaTokaTI vakhate zrAvaka-zrAvikAmahAjana ane patrakAranI khUba ja javAbadAra ane viziSTa bhUmikA che je teNe khUba ja niSThAthI nibhAvavI joIe. jaina dharmanA dareka saMpradAya ke phirakAe saMghazreSThIo ane gurubhagavaMtone vizvAsamAM laI ane dharmanA jANakAra zreSThIvaryo ane vividha kSetronAM pratibhAzALI uttama zrAvako ane zrAvikAonI niSpakSa svAyatta svataMtra boDInI racanA karavI joIe je sarvamAnya hoya. sattA, saMpatti, siddhAMta ke zithilAcAra jevI bAbatomAM matabheda, jhaghaDo udbhave ane kaTokaTI sarjAya tyAre lavAdI ke AbaTrizananuM kAma karI Ano ukela ane samAdhAna lAvI zake to dharmakSetramAM polIsa, korTa, pracAra mAdhyamo, patrakAro vagere paribaLone nivArI zakAya. dharmanA vAtAvaraNane dUSita thatuM aTakAvI zakAya. deva, gura, dharmamAM zraddhA rAkhI ApaNe sau zrAvakAcAranA samyapha AcaraNa dvArA jina zAsananI pavitra jyotane jhaLahaLatI rAkhIe.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana vaizvika mahAmaMtra | jaina dharma bhAratanI prAcIna dArzanika paraMparA che. maMtra eka zakti che e vAtano sArvatrika svIkAra thayo che. jaina dharmano Adi mahAmaMtra navakAra siddha maMtra che. A maMtra vaizvika, guNapUjaka ane binasAMpradAyika che. namarakAra namananuM sUtra che. namanano artha che : samarpaNa. jeo pAmI gayA temanAM caraNomAM samarpita thaI javAnI bhAvanA che. | navakAra maMtranA prathama padamAM potAnI aMdaranA kaSAyone haNI karmanI nirjarA karI, mAnavajAtane AtmakalyANano mArga batAvI rahyA che te arihaMta prabhune vaMdana karavAno che. A padano raMga veta che. zveta raMga nakArAtmaka bhAvone dUra kare che. ari eTale duzamana ane heta eTale haNavuM. ahIM potAnI aMdaramAM rahelA kapAyarUpI dumanane haTAvavAnI vAta abhipreta che. mAnavInI bhItara rahelAM kAma, krodha, lobha, mAyA jevA AMtarazatruone naSTa karI vyaktitvane sAtvika banAvavAmAM A padanuM mahattvanuM pradAna che. bIjA padamAM tamAma karmono kSaya karIne potAnA AtmAne mokSapadamAM sthira karela che evA siddha paramAtmAne vaMdana karavAno che. A padano raMga lAla che. be AMkhonI vacce A padanuM sthAna che. lAla raMga vyaktinI prANazakti para kAbU dharAve che. mAnavInI sarjanAtmakazakti sAthe lAla raMgane saMbaMdha che. trIjA padamAM paMca mahAvratanuM utkRSTa AcaraNa karI ane anyane tema karavAnI preraNA ApanAra AcArya bhagavaMtane vaMdana karavAno che. A padano raMga pILo kalpavAmAM Avyo che. 25 joka sAttvika sahaciMtana zibira pILo raMga jJAnataMtranI svasthatA mATe khUba ja mahattvano che. magaja ane jJAnataMtuonA rakSaNa ane poSaNa sAthe pILA raMgane sIdho saMbaMdha che. cothA padamAM sUtrasiddhAMtanA pAragAmI jJAnano prakAza pAtharanAra upAdhyAyajIne namaskAra karavAno che. A padano lIlo raMga kalpavAmAM Avyo che. lIlA raMganI vyaktinA jJAnataMtra para suasara paDe che. uparAMta A raMganI svarataMtra para sthita yogacakra para asara paDe che. navakAranA pAMcamA padamAM samagra sRSTinA sAdhutvane varelA tamAma AtmAone vaMdana karavAno che. A maMtrano uddeza paMca parameSTine artha ApavAno che. A padano raMga kALo athavA ghero vAdaLI kalpavAmAM Avyo che. A raMga ekAgratA mATe ane nakArAtmaka vicAronA zoSaNa mATe mahattvano che. navakAra maMtranuM akSaramaya, padamaya ane rUpamaya dhyAna karavAnI jainAcAryoe preraNA karI che. navakAra maMtranA aDasaTha akSaro che. pratyeka akSarane akSaranA padanA zAstrIya raMgamAM kalpavo. dA.ta. "namo arihaMtANaM'nA dareka akSaranuM zveta varNamAM dhyAna dharavuM tema "namo siddhANaM'nA pAMca akSaronuM rakta varNamAM dhyAna dharavuM. maMtranA pratyeka akSara maMtrapadanAM abhinna aMga che te zraddhA sAthe dhyAna karavAnuM che. padamaya dhyAna mATe ApaNA hRdayapaTa para ATha zveta pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA karavI. kramAnusAra eka pachI eka navakAra maMtranAM padonI kamaLa para sthApanA karI dhyAna karavuM. rUpamaya dhyAna mATe navakAra maMtranuM rUpamaya dhyAna citta para lAvavuM, arthAt arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu-sAdhvIjInuM rUpa hRdayapaTa samakSa lAvI tenuM zraddhApUrvaka dhyAna dharavuM joIe. sarva pApono nAza kare tevo A mahAmaMtra che. pApa karatAM pahelAM ApaNI AjubAju vizeSa prakAranuM pApanuM AbhAmaMDaLa taiyAra thAya che. zAstrIya paribhASAmAM AvA AbhAmaMDaLane azubha lezyA paNa kahe che. navakAra maMtranAM raTaNa ane satata smaraNathI A AbhAmaMDaLanA raMgo kRSNa, nIla ane kapotamAMthI zubha jema ke tejo, patra ane zvata varNamAM rUpAMtarita thaI jAya che jethI pApa karavuM asaMbhava bane che. AbhAmaMDaLa vyaktinA bhItaranA taraMgone darzAve che. bhaviSyamAM je kAMI banavAnuM che te ene potAnA gahana acetanamAM nirmANa thaI rahela bAbata paNa pragaTa thAya che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira lobha : jhAMjhavAnAM jaLa samAna ke sAttvika sahaciMtana navakAra maMtranuM raTaNa tene parivartita karavAnI AmUla prakriyA che. A maMtra zabdakoSanA thoDA zabdono samUha nathI, paraMtu hadayakoSanuM amRta che, jenuM bhAvapUrvaka smaraNa mAtra manane caMdana jevI zItaLatA arpe che. nAbhimAMthI A maMtroccAra karIe to bhItaramAM anAdithI paDela kaSAyono kALamIMDha paththara bhAMgIne bhukko thaI jAya. zArIrika pIDA ane mAnasika paritApa harI cittataMtrane zAMta kare che. A maMtranuM ciMtana mAtra ciMtAmaNi samAna nahIM, acinya ciMtAmaNi samAna paNa che. navakAra maMtranAM jApa, smaraNa ke satata zrutalekhana e evI kalyANanI keDI che je AtmotthAnanA rAjamArga sudhI ApaNane laI jaze. lonAvalAmAM svAmI vijJAnAnaMda sthApita vedAMta Azrama (New Way) Avela che. A lakhanAre AzramanI mulAkAta lIdhI hatI. AzramamAM adyatana yaMtro che, je maMtronI zaktinuM mApa darzAve che je TIvInA paDadA samAna paTala para sadazya joI zakAya che. vIjANu yAMtrika sAdhano dvArA keTalAka maMtronA maMtroccAra karI tenuM pratyakSa mApa batAvavAmAM AvatAM navakAra maMtranuM sarvazreSThapaNuM siddha thayeluM jANavA maLyuM. A AzramamAM jaina kuLa ke jaina dharma aMgIkAra karela koI sAdhaka na hatA. mAtra navakAra maMtranA raTaNamAM arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhusaMtonuM smaraNa, raTaNa ane vaMdana abhipreta che. zubha ane zuddhanuM ciMtana jIvananA zubha pravAhane zuddhatA tarapha gati Apaze. jaina kathAnakomAM navakAra maMtranA prabhAvanI je vAto Ave che te mAtra camatkAra ke daMtakathA nathI. temanI pAchaLa vaijJAnika ne manovaijJAnika tathyo ane satyo che. satata zubhaciMtana ane vidheyAtmaka vicAradhArA (Positive thinking) aniTa ane azubhanuM nivAraNa kare che te Adhunika manovijJAne svIkAryuM che. vaizvika navakAra mahAmaMtra nabho arihaMtA nabho siddhA namo AyariyANa namo uvAcA nabho loge savva sAhu asaMkhyAtA bhavothI A jIvane tRSNA sAthe gADha saMbaMdha bAMdhe che. lobha parigrahanuM mULa che ane parigraha-Asakti karmabaMdhananuM kAraNa bane che ane kAraNanuM pariNamana bhavabhramaNa che. Ama, lobha saMsArarUpI vRkSanA mULane sIMce che ane vRkSa navapallavita thayA kare che. jIvanamAM saMtoSa dvArA jo nirlobhatA Ave to bhavabhramANa ochuM thaI jAya. lobhadazA AtmAmAM prabaLa bane eTale AtmAmAM mahAvinAzakArI pApono praveza thAya che. lobha vividha vyasano pAse pahoMcavAno rAjamArga che. lobha sarva apAyenuM AzrayasthAna ane sarva vinAzanuM vizrAmasthAna che. A vAta AgamayuganI eka kathA dvArA samajIe. keTalAka vepArIo dhana kamAvA mATe videza javA ravAnA thayA. rastAmAM khAvA-pIvAnI sAmagrI sAthe lIdhI. gADha jaMgalamAMthI kAphalo pasAra thaI rahyo hato. tRSAtura vepArIo pANInI zodhamAM vyAkuLa thaI gayA hatA. tarasane kAraNe gaLuM sukAI gayuM hatuM. have pAgalanI jema pANInI zodha zarU thaI. AgaLa jatAM ramya vana dekhAyuM, jemAM cAra zikharo dekhAyAM, je nIcethI ardhasarpAkAra vistArAyelAM hatAM. uparathI pAtaLAM zikharo jANe kesarI siMha Doka UMcI karIne UbhAM hoya tevAM suMdara dekhAtAM hatAM. pANInI abhilASAmAM vepArIoe A nAnakaDA zikharane toDI pADyuM. paheluM zikhara tUTatAM temAMthI svaccha, sphaTika jevA zItaLa jaLanI dhArA vahevA 28
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana zibira mAMDI. vepArIoe AnaMdita thaI dharAIne pANI pIdhuM ane sAthenAM khAlI vAsaNomAM bharI paNa lIdhuM. gADAMnA baLadone paNa pANI pAyuM. vepArIoe vicAryuM ke, A prathama zikhara toDatAM to pANI maLyuM. have A bIjA zikharamAM zuM haze ? jijJAsAvaza bIjuM zikhara toDI pADyuM. temAMthI dedIpyamAna zuddha suvarNa maLyuM. badhA vepArIoe sonAne gADAmAM bharI lIdhuM. mAtra besavAnI jagyA bacI hatI. bAkI samagra baLadagADAmAM sonuM bharAI gayuM hatuM. have ! vepArIoe vicAryuM ke A trIjA zikharamAMthI paNa jo dhanasAmagrI maLI jAya to pachI paradeza kamAvA javAnI jarUra nathI. ahIMthI ApaNe ApaNA vatanamAM pAchA pharIzuM. A vicAre emaNe trIjuM zikhara toDI pADyuM. vepArIonA Azcarya vacce temAMthI vimala, nirmala maNiratnarAzi sAMpaDI. vepArIo khUba khuza thayA. bhojanasAmagrInAM khAlI paDelAM vAsaNo bahumUlyavAna ratnothI bharI lIdhAM. have vepArIonA manamAM lobhano kIDo vadhu saLavaLyo. temaNe vicAryuM ke, cothuM zikhara toDIzuM to mahAmUlya ane sarvasaphaLatA pradAna karavAvALuM mahApuruSone yogya vajaratna-pArasamaNi maLaze, mATe cAlo ApaNe sau maLIne A cothA zikharane paNa to pADIe. A badhA vepArIomAM AMzika zrAvaka, dharmanuM pAlana karavAvALo saMtoSIvRttino eka vepArI paNa hato. teNe badhA vepArIone bhegA karI kahyuM, rAta paDavA AvI che, have AvA bhayaMkara jaMgalamAM vadhu rokAI cothuM zikhara toDavAnI jarUra nathI. vaLI ApaNI sAta peDhI khAya teTaluM dhana ApaNane maLI cUkyuM che. ApaNI lobhI-varavI vRttine bahAra AvavA devI yogya nathI. tRSagA to draupadInAM cIra jevI che, teno koI aMta nathI. kRSaNe pUrelAM draupadInAM cIra to eka nArIne upakAraka lAjanA DhAMkaNa samAna banI gayAM tyAre vRSaNArUpI cIra to AtmaguNonuM AvaraNa banI jaze. rAtrinA jaMgalamAM jIva-jaMtuo bahAra nIkaLe che. rAtanA A zikhara toDatAM jIvahiMsAnuM pApa thaze. vaLI cothA zikhara para tIvra pavanathI cakamakanA paththaro ane vAMsa ghasAvAthI thatA agninA taNakhalAnA lAla labakArA ane ghuvaDano avAja jANe amaMgaLanI eMdhANI jevA lAge che." Ama dharmaniSTha vepArIe dravya ane bhAvanAM lAbhahAninI vAto vividha yukti-prayukti dvArA samajAvI, paNa anya lobhI vepArIo para enI koI asara na thatAM te zrAvaka potAnA gADAmAM besI vatana bhaNI sarakAraka sAttvika sahaciMtana netra mAla-sAmagrI sAthe vidAya thayo. pArasamaNinI AzAmAM vepArIoe cothA zikharane toDavAnuM kAma zarU karyuM. zikhara toDatAM keTalAya nAnA jIvone rAtrinA kAraNe maraNane zaraNa karyA. AkhI rAta zikhara toDavAmAM gaI. savAre zikhara tUTatAM, kAjaLanA samUha jevo kALo, kuTila, jaTila, vistRta AkAravALo tIvra gatithI, jenI lAMbI ane pAtaLI jIbha labakArA mAre che tevo viSadhara sApa dekhAyo. enA zarIranI sAthe zikhara toDavAnAM ojArono sparza thatAM sApa krodhAyamAna thayA. agni jevI tejavarNanI lAla AMkho suryanI sAme dharI ane pachI animeSa ane palaka viSadRSTithI vepArIo bhasmIbhUta thayA. tRSaNAthI lobha vadhe che. "lobha" zabdane ulaTAvavAthI "bhalo" bane che. saMtoSI ja bhalo banI zake che. A jIva sukha meLavavA lobha pAse jAya che. "dUrathI bhale' sukha dekhAya, paraMtu te mAtra bhrama che. e sukhanI kalpanAnA paDadA pAchaLa na kalpI zakAya tevAM bhayaMkara duHkho chupAyelAM che. tRSaNA to jhAMjhavAnA jaLa jevI che. rANanA jhAMjhavA joI pANI samajI mRga doDe che paNa pANI maLatuM nathI ne aMte tRSNAtura mRga mRtyune bheTe che. saMtonA jIvana IzuM to saMtoSanI preraNA maLaze ane "saMtoSI nara sadA sukhI"ne jIvanamAM utArI zakAze. 29
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana rAjakoTa tA. sAttvika sahaciMtana zibira tyAra bAda rAgadveSathI para, saMsAra pAra karavAnI kAmanAvALo eka sAdhaka bhikSa tyAM Avyo. teNe DhaLI gayelA cAra puruSo joyA. pachI potAnI sAdhanAnA baLa paranA dRDha vizvAsathI kinArA para UbhAUbhA ja bUma pADI, "he zveta kamaLa ! DIne ahIM Ava'. tarata ja peluM zvetakamaLa UDIne tenI pAse AvyuM. kamaLa taLAvaDI e saMsAra che, tenuM pANI te karyo che, kAdava te rAgadveSa ane kAmabhoga che. zveta kamaLo te janasamudAya che ane zreSTha kamaLa te rAjA. vividha prakAranA matavAdIo te cAra puraSo che. pelo bhikSa te sudharma che. bhikSue pADelI bUma te dharmopadeza che. kamaLanuM UDIne AvavuM te paMcamagati ke nirvANa che. arthAt dharma sivAya A saMsAramAMthI koI mukti na apAvI zake. badhA vAdIo pote ja karmonAM baMdhanamAM baMdhAyelA hoya che. baMdIvAno bIjAne mukti kaI rIte apAvI zake ? te bIjAne nirvANa apAvatAM pahelAM pote ja saMsAramAM DUbI mare che, jyAre ekamAtra dharma ja ApaNane tArI zake che. kamaLa taLAvaDI AtmasudhAraNAnA amUlya dastAveja samA jinAgama dvArA Agama manISIoe adhyAtma amRtanuM pAna karAvyuM che. bIjA aMgasUtra suyagaDAMga, ajJAnarUpI aMdhakArathI duHsAdhya evA mokSamArgane batAvanAra dIpaka samAna che. A sUtrakRtAMga siddhagatirUpa maMdire caDavAnA sopAna samAna che. hitazikSAnI A maMjUSAmAMthI kamaLa taLAvaDInA rUpakane samajavA jevuM che. eka kamaLa taLAvaDI pANI tathA kAdavavALI, kamaLothI bharelI, ramaNIya, manohara tathA darzanIya hatI. zveta kamaLo kamaLanI jAtomAM zreSTha gaNAya che. kamaLa taLAvaDInA barAbara madhya bhAgamAM sarva kamaLomAM zreSTha evuM moTuM zveta maLa UgyuM hatuM. te yogya sthaLe UgeluM hovAne kAraNe tejasvI ane ramaNIya lAgatuM hatuM pUrva dizAmAMthI eka puruSa Avyo. te potAnI buddhi para vizvAsa rAkhI kamaLa taLAvaDImAM A zveta kamaLa levA Utaryo, paraMtu puSkariNInA madhya bhAgamAM kaLaNamAM phasAI gayo. pachI dakSiNa dizAmAMthI bIjo eka puruSa Avyo. potAnA anubhava para vizvAsa rAkhI kamaLapuSpa levA taLAvaDImAM UtaratAM adhavacce ja DhaLI gayo. pazcima dizAmAMthI Avela trIjo ane uttaramAMthI Avela cothA puruSanI paNa e ja vale thaI. - 31 -
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana mArgamAM mahela banAvatA ApaNe maMjile jyAre pahoMcIzuM? zeTha zrInagarathI muMbaI javA mATe plenamAM beThA. zrInagarathI muMbaI koI DAyarekTa lAITa na hatI. vAyA dilhI thaI javuM paDe tema hatuM. dilhI UtarI javAnuM. TikiTa to DAyarekTa muMbaInI hatI, paraMtu dilhImAM plena badalavAnuM hatuM. dilhI AvI gayuM. ahIMdhI cAra kalAka pachI muMbaInI phlAITa maLavAnI hatI. dilhI UtaryA pachI e zeThe agAuthI jANa karyA pramANe tene hoTalamAM jamInanA dalAla, ArkiTekTa, bilDiMganA kaoNnTrAkTara ane inTiriyara DekoreTara maLavA mATe AvyA. zeThe jamInanA dalAla (esTeTa kansalTanTa)ne kahyuM ke ahIM najIkamAM plaoNTa upalabdha hoya to mane batAvo, mAre kharIdavA che. sthApatya niSNAta arkiTekTane kahe ke eka suMdara mahelano plAna-nakazo taiyAra karI do, kAraNa A jamIna para mAre mahela banAvavo che. bilDiMga kaoNnTrAkTarane kahe ke nakazA pramANe tame mahela banAvI do ane inTiriyara DekoreTarane kahe ke tame mahela zobhI UThe tevI DijhAIna karo, paraMtu A mahelamAM suzobhana sAthe badhI sagavaDa maLe tenuM dhyAna rAkhazo. - badhAe zeThane pUchayuM, "hAla Apa kyAM raho cho ? ahIM kyAre rahevA padhArazo ?" zeThe kahyuM, "Ama to huM muMbaI rahuM chuM. zrInagarathI muMbaI jaI rahyo hato. ahIM dilhImAM cAra kalAkano holTa che. mane ArAma karavA suMdara tamAma sagavaDavALA mahelanI jarUra che. tame samaya bagADyA vinA tamAre kAme lAgI jAva.' zeTha navA mahelamAM ArAma karI ane muMbaI javAnA hoya to te kyAre muMbaI pahoMce ?' zrInagarathI muMbaI jatA mArgamAM dilhI Ave ane zeThane mArgamAM mahela - 33 - jo jo sAttvika sahaciMtana sika banAvavo che. basa, A zeTha jevuM ja kaMIka ApaNI jIvanayAtrAnuM che. jIvanathI mRtyu vacce ApaNe anaMtIvAra A saMsAramAM yAtrA karI. ApaNI maMjila to siddhAlaya mokSa che. uttarAdhyayana sUtranA navamA adhyayana, nami pravrajyAmAM indra ane namirAjarSi vacce thayelo rasaprada saMvAda A saMdarbhe ciMtanapreraka banI raheze. mithilAnA mahArAja namirAja dAhajavaranI dAruNya vedanAthI pIDAtA hatA. te vakhate mahArANIo ane dAsIo khUba caMdana ghasI rahI hatI. hAthamAM paherelI cUDIo paraspara aphaLAvAthI je avAja utpanna thato hato te mahArAjanA karNa para athaDAIne vedanAmAM vadhAro karato hovAthI mahArAjAe maMtrIzvarane kahyuM, "A ghoMghATa asahya che, tene baMdha karo.". caMdana ghasanArIoe mAtra hastamAM ekeka cUDI saubhAgyarUpe rAkhI badhuM dUra karyuM ke turata avAja baMdha thaI gayo. namizvare pUchayuM, "kema kArya pUruM thayuM ? maMtrI kahe, "nA che." "to avAja baMdha kema thayo" mahArAjAe pUchayuM. namizvarane hakIkata jaNAvI te ja kSaNe pUrvayogI namizvaranA cittamAM jhabakAro thayo, "jyAM be che tyAM ghoMghATa che, eka che tyAM zAMti che.' A nimittathI pUrvajanmanuM smaraNa thatAM vairAgyabhAva jAgRta thayo. vyAdhi zAMta thatAM yogIe sarSanI kAMcaLI mAphaka rAjapATa tyAgI saMyamatapamArge prayANa karyuM. te apUrva tyAganI kasoTI karavA indra brAhmaNano svAMga sajI keTalAka prazno pUche che, rAjarSi tenA uttaro Ape che. indra kahe, "rAjyanuM rakSaNa karavuM te tAro kSatriya dharma che. pahelAM kSatriyadharma saMbhALa pachI tyAgIno dharma saMbhALa." rAjA kahe, "saMvara saMyamarUpI bhAgoLa, kSamArUpI suMdara gaDha ane puruSArtharUpI dhanuSyathI ja sAcuM rakSaNa thaI zakaze." - indra kahe che, "kSatriyane chAje evA UMcA prakAranA baMgalAo, meDIvALAM gharo, kIDAnAM sthAna karAvI ane pachI tame tyAganA paMthe jAva." namirAjarSi javAba Ape che : "je cAlatA cAlatA mArgamAM ghara kare che te kharekhara saMdehabhareluM che. jyAM javAne icche che tyAM ja zAzvata (nizcita) gharane banAvavuM joIe.' A kathananuM hArda bahu ja gaMbhIra che. zAzvata sthAna eTale mukti, mumukSunuM dhyeya jo mAtra mukti ja che to te sthAna meLavyA vinA mArgamAM eTale ke A saMsAramAM bIjA gharabAranAM baMdhana zA mATe kare che mAruM sAcuM ghara to digaMta che, jyAM daze dizAono aMta che te ja siddhAlaya che. he prabhu, tvarAthI tyAM pahoMcavAnA puruSArthanI mane preraNA kara ! mArgamAM AvatAM asaMkhya prapaMco ane pralobhanomAM aTavAI ane aTakAI jaIzuM to maMjile kyAre pahoMcazuM ? zAzvatane pAmavAnI sAdhanAnI vAta namirAjarSinA A saMvAdamAM abhipreta che. - 34.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana lakSmI mahAlakSmI kyAre bane ? mAnavajIvanamAM mA lakSmInuM sthAna ananya che. jIvanavyavahAra mATe lakSmInI upayogitA ane anivAryatA svIkArAyelI che. mAnavIne mA lakSmInuM varadAna kyAre maLe ? lakSmI mahAlakSmI kyAre bane ? mahAtmA bhartuharIe kahyuM che ke, "lakSmInuM upArjana jo pote ja karyuM hoya to te putrI samAna kahevAya. jo lakSmI pitA dvArA upArjita hoya ane vArasAmAM maLI hoya to te bahena samAna gaNAya ane jo lakSmI anya dvArA upArjita hoya te parastrI samAna che. putrI ke bahena prati apAra vAtsalya ke sneha hoya to paNa lAMbo samaya piyaramAM rAkhI zakAya nahIM. AthI A traNamAMthI koI paNa svarUpe maLelI lakSmI saMgraha karavA yogya nathI. tethI dharmabuddhi dharAvatA AtmAo lakSmInA parigraha karatAM tenA tyAgamAM ja sva-paranuM kalyANa samaje che. saMpattinI mukhyatve traNa gati che - bhAga, corI ane dAna. bhogapabhoga, mojazokha ane vyasanamAM saMpattino nAza thAya che. corI, lUMTa, chetarapiMDI ane daroDA dvArA paNa saMpattino nAza thAya che. nyAyasaMpanna lakSmIno ucita jIvanavyavahAra mATe vivekapUrNa upayoga karyA pachI vadhe tenuM supAtre ullAsa-bhAvapUrvaka dAna devAthI lakSmI, mahAlakSmI rAjakoTa tA. sAttvika sahaciMtana zibira lakSmInA prathama putra dharmanuM kyAre apamAna thAya ? manuSya nItino tyAga karI anItipUrNa AcaraNa kare tyAre, dharmapuruSanA kahevAyelAM vacanono anAdAra kare tyAre, adharmane dharma mAne, kapaTa, hiMsA, asatya ane anItithI dhana ekaThuM kare tyAre. bIjA zabdomAM kahIe to paropakAra dAna-puNya karavuM e ja lakSmInA jyeSTha putra dharmanuM bIjuM nAma che. je vyakti lobha-lAlacamAM AvI phakta dhanano saMgraha kare che ane dIna, duHkhI, pIDito prati anukaMpA lAvato nathI ane dAna karato nathI tyAre mA lakSmInA anya traNa putro kopAyamAna thAya che. kavie A zlokamAM rAjA, cora ane agninA rUpaka dvArA samajAvyuM che ke, AvI saMpatti rAjA TekSa dvArA (sarakAra karaverA dvArA) laI le che, athavA agni dvArA saMpattino nAza thAya che, athavA cora corI karI jAya che. Ama mAtA lakSmI dhanane zubha kAryamAM vAparavAno sakta Ape che. pApAnubaMdhI puNyanI lakSmI pApakarma karAvIne jatI rahe. puNyAnubaMdhI puNyanI lakSmI puNya karma karAvIne vadhatI rahe che. jyAre mana, vacana ane kAyAthI corI na hoya tyAM lakSmIjI mahera kare. 'lakSmI caMcaLa chenI sAthe jJAnIoe niSkAma karmayoganI vAta karI che, jemAM puruSArtha abhipreta che. tenI pAchaLa udhAmA ke doDadhAma karavAthI nahIM, paraMtu puNyanA udayathI lakSmInI sahaja prApti thAya che. lakSmInI prApti mATenA puruSArtha karatAM to azubha karmanA yoge ApaNI saMpatti jatI rahe te samaye ArtadhyAna ke raudradhyAnane badale samabhAva keLavIe te samyapha purUSArtha karyo kahevAya. - pUrvanA puNyodaye saMpatti to maLI, paraMtu ApaNe te saMpatti bhogavI na zakIe ane bIjAne bhogavavA paNa na daIe, AvuM pUrve bAMdhelAM aMtarAya karmane kAraNe thAya che, paraMtu jyAre e aMtarAya karma tUTe ane saMpattino sadupayoga karIe tyAre te lakSmI mahAlakSmI bane che. mahArAjA janaka, kuberajI, dhannA, zAlIbhadra, kevanA zeTha ane AnaMdazrAvaka jevA mahApuruSone lakSmI varI hatI, paraMtu A anAsakta AtmAoe to aMtaraMga tyAga dvArA AtmalakSmIne varamALA paherAvI dIdhI. lakSmIpUjana veLAe 'mane nyAyasaMpanna vaibhavanI prApti thAya'nI prArthanA ApaNane mahAlakSmI samIpa dorI jaze. lakSmIno bhoga tenI bhavyatAnuM pratinidhitva kare che, jyAre lakSmInuM dAna tenI divyatAnA darzana karAve che. jyAre ApaNI lakSmImAM ApaNe divyatAnAM darzana karIzuM tyAre 'mA' lakSmI ApaNane vaibhavanuM varadAna pradAna karaze ane sAcA tyAgano e vaibhava ApaNI bhava paraMparA TuMkAvI Atma tejane ujAgara karaze. ' 36. bane che. lakSmI bAyAdAzyatvAraH dharma rAMgAgni-taskarAH / jyeSTha putrApamAne ne, traya kuTayaMti bAMdhavA / / lakSmInA cAra putra che - dharma, rAjA, agni ane cora. jo lakSmInA jyeSTha putranuM apamAna karo to bAkInA traNa putro krodhAyamAna thAya che. 35 -
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana 1 tapa ? eka vaijJAnika abhigama vaibhavivRtti to te vrata bAhya ane AbhyAMtara tapanuM ApaNA jIvanamAM mAnasika ane zArIrika ArogyanI dRSTie paNa ghaNuM ja mahattva che. tapane mAtra ApaNe karmanirjarAnA sAdhana tarIke ja svIkAravuM joIe. chatAM ApaNane tenA vadhArAnA phAyadA maLe che ane keTalAka mAnasika roga dUra thAya che. vyasanamAMthI mukti maLe che. AnAthI vilapAvara vadhe che. vadhu paDatI caMcaLatA-vIvariMga mAInDa hoya temAM sthiratA Ave che. nirNayazakti vadhe che. upavAsa daramiyAna bhojana na levAthI, samagra pAcanataMtrane pAcanakriyAnA kAryamAMthI mukti maLavAthI pAcanataMtramAM zuddhikArya AraMbhAya che ane AkhA zarIramAM koI jagyAe gAMTha ke viSadravyono jamAva thayelo hoya to upavAsa daramiyAna te oTolisIsanI prakriyA dvArA visarjita thavA mAMDe che. tenAmAM rahelA upayogI bhAga zarIranAM mahattvanAM aMgo hRdaya, magaja vagerene poSaNa ApavAnA kAmamAM Ave che. jhera zarIramAMthI bahAra pheMkAya che. gAMTho ane ochI upayogI pezIonuM visarjana thAya che. zarIra nirmaLa ane nIrogI bane che. AyurvedanA graMthomAM upavAsanI ghaNI prazasti karavAmAM AvI che. upavAsa ane prANAyAma dvArA ghaNA rogo ghaTADavAnI paddhati vikAsa pAmI che. kudaratI upacAramAM gAMdhIjIe upavAsanuM ghaNuM ja mahattva darzAvyuM che. - 37 - rAjakoTamAM sAttvika sahaciMtana sika vaibhAvika vRttine toDe te vrata... ApaNAM vidvAna vyAkhyAtA mahAsatIjI DaoN. 5. taralatAsvAmIe Atmasiddhi zAstranI 28mI gAthA samajAvatAM A vAta khUba ja suMdara rIte karI che. lahyuM svarUpa na vRttinuM, cahyuM vrata abhimAnaH cahyo nahi paramArthane, levA laukika mAna... matArthI jIva vrata pratyAkhyAna karato hoya che. sAmAnyataH evuM jovA maLe ke koI paNa jIva pahelA dravya-cAritrarUpa vrata pratyAkhyAnathI ja dharmanI zarUAta karato hoya che. tene bahu khabara na hoya ke zA mATe vrato karavAM ? keTalAkane ema samajaNa paNa hoya ke tapa karavAthI karmanirjarA thAya teno mApadaMDa zuM ? aThThama karIe ke mAsakhamaNa ! ATalA tapanuM vaLatara paNa evuM ja hovuM joIe. ahIM bhautika vaLatara hoI zake ja nahIM - ATalA tapanuM vaLatara paNa evuM ja hovuM joIe. ahIM bhautika vaLatara hoI zake ja nahIM. ahIM karmanirjarAnA vaLataranI vAta che. tapazcaryA pachI ApaNe vicArIe chIe ke ApaNAM keTalAM karmonI nirjarA thaI ? AtmA sAthe sattAmAM paDelAM karmo potAnI sthiti pUrNa karI kSaya sanmukha thAya te nirjarA tapazcaryA karavAthI karmonI sthiti jaladI pUrI thAya che ane te AtmA parathI kharI paDe che. A rahasyane samajAvavA mATe ja zrImadjIe gAthAmAM eka mArmika zabda mUkyo che - 'vRtti'. teo kahe che - lasuM svarUpa na vRttinuM, vRttine oLakhavAnI che. karma sahita AtmAmAM be prakAranI vRttio vahI rahI hoya. eka svAbhAvika vRtti ane bIjI vaibhAvika vRtti. jJAnAdi maulika guNo tathA kSamA, zraddhA, viveka Adi guNonuM pariNAma dhArAmAM pragaTa thavuM te che svAbhAvika vRtti ane krodhAdi kaSAyo rAga, dveSa, vikAra Adi durguNorUpa AtmAnuM pariNamI javuM te ane pachI te rUpe pragaTa thavuM te che vaibhAvika vRtti. A banne vRttionA svarUpane jANI, vaibhAvika vRttio dUra karavA ane svAbhAvika vRttione pragaTa karavA mATe ja AkhIya dharmaArAdhanA che, temAM tapano samAveza paNa thaI jAya. vRttine toDe te vrata. ApaNane herAna karatI * 38
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira ja sAttvika sahaciMtana aMdaranI vikArI vRttine toDavA mATe ja ApaNe tapa karavAnuM che. jarA rUpa jouM ke aMjAI jAuM, vikArI zabdo sAMbhaLuM, vikArI dRzyo jouM ne vikArI vRttio uchALA mAravA mAMDe - bahu satAve. upavAsa dvArA AtmAnI najIka pAsa karIne mArA avikArI svarUpamAM vAsa karI vRttine aMtarathI nihALI, tenI sAthe yuddha karIne harAvavI che. jo tapasvInI ciMtanadhArA A rIte cAle to vRttio keTale aMze nirbaLa banI te paNa anubhavI zakAya. Ama krodhanI sAme kSamA, mAyAprapaMca sAme saraLatA, lobha sAme saMtoSanI vRttimAM, jo tapa-tyAga karyA pahelAMnI sthiti ane pachInI sthitimAM sudhAro thato hoya, vibhAvanAM nimitto Ave chatAM jIva nibhAvarUpe pariNata na thato hoya athavA ocho thato hoya to samajI levuM ke tapathI karmonI nirjarA thaI che. A ja karmanirjarAno mApadaMDa che. jeNe vRttinuM svarUpa jANyuM, te sAdhaka ja vratanA mUlyane samajI zake. anyathA grahyuM vrata abhimAna. ApaNe vratane gaNAvyA karIe chIe ke huM ATalA upavAsa karuM, ATalA AyaMbila karuM, mAro ATalAmuM varSItapa che ane bIjA sAthe sarakhAmaNI karIe to ApaNuM abhimAna poSAya che. jenAthI kaSAyo maMda karavAnA hatA, tenAthI ja kaSAyo vadhu ugra bane. Ama laukika mAnamAM paDelo jIva grahe nahi paramArthane. paramArtha eTale mokSasAdhaka jeTalAM sAdhano. sadgaranAM mokSa sAdhanAnAM vacano te paNa paramArtha. tapasyA laukika mATe nahi, Ihalaukika ke paralaukika hetu mATe paNa nahi, paraMtu mAtra karmanirjarA arthe che. zrImajInAM sAhityanAM AdhyAtmika mUlyo zrImad rAjacaMdrajInA sAhityasarjanamAM AdhyAtmika mUlyonI vAta karIe tyAre emanA vyaktitvanI eka vaMdanIya chabI ApaNI sAme Ave ane ApaNane anubhUti thAya ke zrImadranA samagra vyaktitvamAMthI satata adhyAtma pragaTa thAya che. jANe adhyAtma ane zrImad ekabIjAnA paryAya che, mATe temanA jIvanakavananA AdhyAtmika mUlyAMkananI vivecanA nA thaI zake, paraMtu ApaNI AkaMTha sarasvatIne pAvana karavA temanA sarjananI parikammA abhivaMdanA ja karI zakAya. temanA sarjanamAM ghaNuM ja vaividhya che jemAM mukhyatve, temanuM eka vipula kAvyasarjana, bIjuM mumukSa para lakhAyelA patro, trIje upadeza noMdha, hAtha noMdha vedAMta ane jaina darzana saMbaMdhI noMdho, mokSamALA sahita uparAMta anya sarjanono samAveza thAya che. jyAre ApaNe zrImadjInA sAhityanI vAta karIe chIe tyAre temanI sAhitya aMgenI eka nAnakaDI noMdha tapAsIe. temaNe noMdhyuM che ke, "kAvya sAhitya ke saMgIta AdikalA e AtmazreyArthe na hoya to kalpita eTale ke nirarthaka, sArthaka nahIM. jIvananI kalpanA mAtra bhakti prayojanarUpa na hoya ke AtmArtha na hoya to badhuM ja kalpita. zrImajIe A eka vAkyamAM khUba ja gahana vAta kahI che. gAgaramAM sAgara jevA A mahattvanA eka vAkya para ciMtana karIe to, kalA ane sAhityasarjananI vicAraNAne eka navI dizA maLaze. 39 : 40.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana kRpALudeva zrImadjInA kahevAnuM tAtparya che ke, kAvyasAhitya ke saMgIta vagere kalAomAM jo AtmazreyanuM dhyeya bhaLe, te sarjanane AtmakalyANanuM kAraNa maLe to te kalA sArthaka bane. kalAnuM aMtima dhyeya parama samIpe pahoMcavAnA heturUpa hoya to ja kalA sAdhanA banI zake ane te sva-parane kalyANakArI banI zake. saMgIta, kalA ke sAhityajagatanA sAdhako kadAca A vAta saMpUrNa rIte na paNa svIkAre paraMtu anekAMta daSTie vicAratA A tathyano svIkAra thaI zake. sAMprata samAjajIvanano pravAha, mAnavamananI kalpanAzakti ane vividha kalAonAM aneka pAsAMone lakSamAM laIne ja A vidhAnano yathArtha svIkAra thaI zake. kalAkArane sarjana svAtaMtryano adhikAra che, svacchaMdatAno nahi. sadnacaraNamAMthI parAvartita thayelI kalAmAM sAttvikatA Avaze, mATe ja gAMdhIjI kahetA ke zIla evuM sarjana. ahIM e vAtanuM paNa smaraNa rAkhavuM paDaze ke, A vidhAna zrImadda kahe che ane zrImadghanI dareka vAta ke vicAra AtmalakSI ja hoya. adhyAtma abhipreta hoya ja. koI kalAkAra ke sarjakane kalAkRtinA sarjananuM ApaNe kAraNa pUchIe to mahadaMze e javAba deze ke, huM mArA nijAnaMda mATe kalAkRtinuM sarjana karuM chuM, mArA AtmAnA AnaMda mATe racanA karuM chuM, to kalAkAranI A nijAnaMdanI vAta ane zrImanjInI AtmazreyArthanI vAta taddana samIpa che. kAvyasAhitya ke saMgIta vagere kalAo mAtra bhakti prayojanarUpa na hoya to te mAtra kalpita ane nirarthaka banI raheze. je kalA dvArA AtmaguNono vikAsa thAya te kalA ja sArthaka. je sarjanamAM nijasvarUpane pAmavAnI jhaMkhanA nathI te kRti indriyonA manoraMjana karanArI nIvaDe che, jenuM pariNAma bhoga-upabhoga ane tRSNA vadhAranAruM, rAga-dveSa ane saMsAra vadhAranAruM hoya che. sUradAsa, tulasIdAsa, mIrAM, narasiMha, kabIra ke avadhUta AnaMdaghanajInuM saMgIta ke kAvyasAhitya, bhakti prayojanarUpa ke AtmArthe hovAthI ciraMjIva banI amaratvane pAmyuM. jANe uparauparathI chIcharA pANImAM chabachabiyAM karAvatI kalA ane sAhitya kRtio kSaNika AnaMda Ape ane tenuM AyuSya mAtra parapoTA jeTaluM hoI, kALanA pravAhamAM vistRta banI jAya, paraMtu zrImadbhu jevA sarjakanI kRtio sva-paranI kalyANakArI banI gaI, kAraNake temAM AtmatvanA UMDANamAM DUbakI lagAvyA pachInA nijI bhAva ke utkaTa saMvedanA vyakta thayAM che. zuddha AcaraNamAM parAvartita thayelI sarjakatAe 41 sAttvika sahaciMtana AtmAnI amaratAnuM gAna pragaTa karyuM che. sAhityano uddeza mAtra dharmopadeza ke nItinA prasAra-pracArano ja nathI, paraMtu sAhityasarjanano mULa uddeza to zubha tattvonAM darzanano ja hovo joIe. mATe ja sAhityane jIvanano amRtakuMbha kahyo che. A aMgenA kAryakramonI vicAraNA vakhate zrImadbhunAM sAhitya, saMgIta ke kalA AtmArthe ja hoya te vAta dIvAdAMDI samAna banI raheze, kAraNake vividha kalAo e sAhityajIvananuM eka aMga che. jIvanane ghaDavAmAM, jIvanane susaMskRta banAvavAmAM tenuM ghaNuM moTuM yogadAna che, mATe te kSetranI vizuddhi mAnavajIvanane UMcAI para laI jaze. ApaNe joyuM ke zrImadjInI A nAnakaDI noMdhamAM adhyAtmaamRta chalochala bhareluM che. zrImanA vipula kAvyasarjanamAM sadguru bhaktirahasya (vIsa doharA), Atmasiddhi zAstra, amUlya tattvavicAra, apUrva avasara sahita aneka kAvyonI racanAmAM AtmaciMtananuM nirUpaNa thayuM che. kAvyanI ekaeka gAthA para ekaeka graMthanI racanA thAya ke ekaeka gAthA para ekaeka pravacana zreNI yojI zakAya evAM adhyAtma rahasyo bharelAM paDacAM che. zrImadghanA vicAramaMthana pachI je navanIta pragaTa thayuM tenuM A sarjana zAstra banI gayuM. Atmasiddhi zAstranI 28mI gAthAmA lahyuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna grahe nahi paramArthane, levA laukika mAna. AtmaguNo pragaTa karavA karmonI nirjarA karavAnA A rahasyane samajAvavA mATe zrImadbhue gAthAnA pUrva pakSamAM eka mArmika zabda mUkyo e che '"vRtti'". "lahyuM svarUpa na vRttinuM, vRttine oLakhavAnI che. karma sahita AtmAmAM be prakAranI vRttio vahI rahI che. eka svAbhAvika vRtti ane bIjI vaibhAvika vRtti. jJAnAdi maulika guNo, kSamA, satya, saraLatA, nirlobhatA, samatA, vivekanuM pariNAma dhArAmAM pragaTa thavuM te svAbhAvika vRtti ane krodhAdi rUpa AtmAmAM pariNamI javuM ane pachI te rUpa pragaTa thavuM te vaibhAvika vRtti che. 17 akSaranI hAiku kavitAmAM A vAtane suMdara rIte rajU karI che - 42
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI sAttvika sahaciMtana manamAM rAma ne manamAM rAvaNa rAmane saco". pratyeka mAnavInA manamAM rAma nAmanA zubha vicAronI eka vela Uge che ane rAvaNa jevA duSTa vicAronI paNa eka vela uge che. kavie ahIM zubha ciMtanane poSavAnI, sadvicAranI velane ucheravAnI vAta karI che. zrImadjIe ahIM vRttinA svarUpanuM AtmanirIkSaNa karavAnI vAta karI che. ApaNI potAnI vRttinuM pravRtti ane Asakti sAthe anusaMdhAna che tenuM ApaNe okjharvezana ja nahIM, paraMtu iMsTrospekSana paNa karavAnuM che. vaLI pravRtti sAthe vRtti badalI ane temanI sAthenA AsaktinA anubaMdhane paNa toDavuM paDaze. A vAtane saraLa rIte samajIe. eka saMte tenA bhaktajanane kahyuM, tamane cA-tamAkunuM vyasana che te sAruM nathI. tene choDI do. thoDA divasa pachI pelo bhaktajana saMtanAM darzane Avyo ne kahyuM - bApajI, cA-tamAku choDI dIdhAM che. saMta kahe, sAruM kya, paNa divasamAM cA-tamAku yAda Ave tyAre zuM karo ? cA yAda Ave tyAre kaoNphI pI lauM ane tamAku yAda Ave tyAre guTakA khAI lauM! pravRtti badalI, vRtti nahIM. eka muninI preraNAthI zikSasaMkulanI sthApanA thaI. muninA dasa varSanA pracaMDa puruSArtha bAda saMsthA eka Adarza saMskAradhAma banI. keTalIka saiddhAMtika bAbatomAM saMcAlako ane TrasTIo sAthe e munine matabheda thayo. muninuM ArtadhyAna joI temanA gurue kahyuM ke, A saMsthAmAM tuM Asakta thayo che. tAruM ArtadhyAna, raudradhyAna tarapha jhaDapathI jaI rahyuM che. A saMjogomAM tuM mRtyu pAme to A zikSaNasaMkulamAM sApa tarIke ja janme. munine jhaTako lAgyo. potAnI vRtti ane pravRtti para nirIkSaNa kya. AlocanA karI. AkhI rAtanA manomaMthana bAda cittamAMthI pahelA saMsthAne ane tenA saMcAlakone dUra karyA. vahelI savAre saMsthAnA sthAnakamAMthI vihAra karyo. muninI jAgRta cetanAnA samyapha parAkrame ahIM pravRtti sAthe vRtti badalAI gaI. saMsthAmAMthI muninuM mahAbhiniSkramaNa nijI saMyamajIvanano maryAdA mahotsava hato. nagaramAM eka saMnyAsI AvyA. saMnyAsInI jIvanacaryA joI rAjA e saMnyAsI 43 kAkA chokarA sAttvika sahaciMtana kikAraka banavAnuM nakkI karyuM. rAjapATa, vaibhava choDI rAjA saMnyAsI pAse AvyA ane kahyuM ke mane sanyasta dIkSA Apo. saMnyAsIe rAjAne dIkSA ApI. rAjA to jaMgalamAM kuTira banAvI rahevA lAgyA. rAjAne dIkSA ApanAra guru anyatra cAlI gayA. saMnyAsI banelA rAjA mAtra kuTirane svaccha-sughaDa ja nathI rAkhatA, dhIre dhIre kuTirane vizALa banAve che. vividha vRkSonAM raMgIna lAkaDAMonI kalAkRti banAvI, vAMsanI kamAno banAvI te zaNagAre che. vividha raMgIna phUlo ane parNothI kuTiranuM suzobhana kare che. kuTiranA vizALa AMgaNamAM keTalAMka pazu-paMkhIne pALe che. eka varSa pachI rAjAne dIkSA ApanAra saMnyAsI guru te jaMgalanA rastA parathI pasAra thaI rahyA hatA. rAjAe gura saMnyAsIne potAnI kuTiramAM padhAravA AmaMtraNa ApyuM. rAjAe kuTira, AMgaNa, pazu-paMkhI ane suzobhana batAvI paDyuM, gurujI, mArI kuTira kevI lAge che ? gurujIe kahyuM, kuTira to mahela jevI sohAya che. guru dvArA kuTiranAM vakhANa sAMbhaLI saMnyasta thayelA rAjAnA mukha para aham ane khuzInA bhAva joI gura vicAre che. rAjA mahelamAMthI to bahAra nIkaLI gayA, paraMtu rAjAmAMthI mahela nathI gayo. cittamAM mahela mojUda che ja. guru kahe - pahelA mahela ane rAjyano vistAra ane zaNagAra karatA hatA, have kuTirano. pahelA mahela, rANI, kuMvaro, sevako pratye moha to hato, have kuTira, phUla, jhADa, pAna, pazu-paMkhI pratye moha, AmAM parigraha pratyenI Asakti kema chUTaze ? pravRtti jarUra badalAI, vRtti nathI badalAI. rAjAmAMthI rAjarSi thavuM hoya to pravRtti sAthe vRttine badalavI paDaze. saMnyAsI banela rAjA pramAda ane mohanI nidrAthI jAgRta thayA. pazupaMkhI, phUla-jhADa ane kuTirano tyAga karI anya sthaLe cAlI gayA. pUrve saMnyAsI thavA samagra sAmrAjyano ane vaibhavano tyAga karyo hato te tyAga karatAM jaMgalanI A phaTirano tyAga mahAna hato, kAraNa A tyAgamAM cittavRttimAMthI Asaktino tyAga abhipreta hato. ahIM pravRttinI sAthe vRtti badalAI hatI. kuTiramAMthI anyatra jaMgala tarapha jatI saMnyAsInI yAtrA anAsaktinA mArge muktinI yAtrA hatI. 44
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana kli ApaNe lAkho rUpiyA kharcI videza pravAsamAM jaIe. tyAM paNa gujarAtI vAnagI zodhIe. hoTela choDatI vakhate zempanI baoNTala ke sAbu na choDIe.... A vRtti. | pravRtti sAthe vRtti badale ane Asakti sAtheno anubaMdha tUTe to ja vRtti svAbhAvika banI zake ne pAramArthika banI zake. mATe ja zrImadjIe adhyAtmamArganA sAdhakone vRtti para saMzodhana karavAnI zIkha ApI che. zrImadjInAM vividha sAhityasvarUpomAM patra sAhityanuM viziSTa yogadAna che. mokSamArganA sAdhako mATe A patro amUlya najarANuM che. A patroe adhyAtma zrata saMpadAne samRddha karI che. saMvata 1947thI 1957 sudhInAM tera varSanA gALAmAM lagabhaga 950thI vadhAre patro upalabdha thAya che. 350thI vadhAre patro, juThAbhAI, gAMdhIjI sahita keTalAka mumukSuo ane alagaalaga vyaktio para lakhAyelA che. 125 patro aMbAlAlabhAI para lakhelA. 180 jeTalA patro laghurAja svAmI para lakhAyela che. sauthI vadhu patro eTale ke 250 jeTalA patro temanA paramasakhA zrI saubhAgyabhAI para lakhAyelA che. gAMdhIjIne hindu dharmamAM thayelI zaMkAnuM nivAraNa zrImadjInA patro dvArA thayuM. gAMdhIjIe noMdhyuM che ke, "AdhyAtmika bhIDa" vakhate mane zrImadjIno Azaro hato. e parathI ApaNe jANI zakIe ke zrImadjInA patro keTalI AdhyAtmika UMcAIe haze. uparAMta A cAra AdhyAtmika puruSo AvA viSamakALamAM zrImadjIthI AtmajJAna pAmyA te parathI ApaNe samajI zakIe ke zrImajInuM AdhyAtmika sAhitya keTaluM ucca koTinuM haze. - zrImadjIe patromAM karela saMbodhano paNa temanI AdhyAtmika AMtaracetanAnI sAkSI pUre che. zrImadjIe patromAM karelAM saMbodhano - AtmahitAbhilASI AjJAMkita mumukSu bhAIo sajijJAsu, mArgAnusArI mati mahAbhAgya jIvanamukata bodhasvarUpa, sapuruSa vagere.... A tamAma patro adhyAtma bhAvothI sabhara che. seMkaDo viSayonuM patromAM sahaja 5 jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira rIte nirUpaNa thayuM che. - nizcaya ane vyavahArano adbhuta samanvaya paNa A patromAM jovA maLe che. evA ja eka patranA keTalAka aMza joIe - patra kramAMka 772. mumukSa, sAdhu, saMta, guru, ziSya, putra, gRhastha darekane mArgadarzaka A patramAM zrImadjI pharamAve che keTalAka rogAdimAM auSadhAdi prApta thAya che ane asara kare che. keTalAkamAM auSadhi prApta thatI nathI, asara paNa karatA nathI. amuka karmabaMdha kevA prakArano che te tathArUpa jJAnadaSTi vinA jANavuM kaThaNa che. eTale auSadhAdi vyavahAranI pravRtti ekAMte niSedhI na zakAya. potAnA dehanA saMbaMdhamAM koI parama AtmadRSTivALo prapa tema varte to, eTale auSadhAdi grahaNa na kare to te yogya che, paNa bIjA sAmAnya jIvo vartavA jAya to ekAMtika dRSTie hAni kare.' zrImadjInA patranA A bhAva samajatA vicAravAnuM ke ApaNe to saMto, svajana, mAtA-pitA ke AzritonA roga ke pIDA samaye saMpUrNa vaiyAvacca karavAnI kAraNake te sva-para kalyANakArI che. nagarathI upavana tarapha jatAM rAjamArga para cAlI jatI be sahiyaroe eka dRzya joyuM. kautukabharelA dRzyane nihALavA e banne sakhI AgaLa cAlI. nagarazreSThI hAthInI aMbADI para beThelA hatA. bAjumAM mahAvata, AgaLapAchaLa sevako cAlI rahyA hatA. rAjamArgathI rasto phaMTAyo, nAnakaDo rasto upavana tarapha jato hato, tyAM zreSThI hAthI parathI UtaryA ane ghoDA para beThA. thoDuM AgaLa cAlatA eka pagadaMDI AvI. zreSThI ghoDA parathI UtaryA. anucaro pAlakhI laIne UbhA hatA temAM zreSThIne besADI ubaDa-khAbaDa keDI para jarA paNa AMcako na Ave tema bhoIanucaro pAlakhI UMcakIne cAlavA lAgyA. upavana AvatA zreSThI nIce UtaryA ane baMgalAmAM makhamalI taLAI sAthenI phUla jevI zaiyA para sUtA. anucaro paga dabAvavA lAgyA e kautukabharyuM dRzya jotAM eka sakhI bIjI sakhIne pUche che : hAthI beTho, ghoDe beTho beTho pAlakhImAMya kiyA dinako thako, sakhIrI paDavo dabAvata pAya''. A zeTha hAthI-ghoDA ne pAlakhImAM ja beThA che, cAlyA lagIre nathI, to kyA 46
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana divasano evo te tene thAka lAgyo ke paga dabAve che ? sakhI javAba Ape che : "sAdhu saMta kI sevA kinI cAlyo ANavaNa pAya tA' dinako thako sakhIrI paDayo dabAvata pAya. mAta-pitA kI sevA kinI, dekho nava dinarAta tA' dinako thako sakhIrI paDo dabAvata pAya." he sakhI, tuM sAMbhaLa ! pUrvabhavamAM A zeThe sAdhu-saMtonI khUba vaiyAvacca, sevAzuzruSA karI hatI. pAdavihAramAM sAdhu-saMta sAthe ughADe page cAlyo hato. divasa-rAta joyA vinA mAtA-pitAnI sevA karI teno thAka utAre che. pUrvanA e thAkna utAravA tenA dehane vizrAma ApavA anucaro paga dabAve che. sakhIonA saMvAdano evo saMketa che ke, pUrve sAdhu-saMta ane mAtA-pitAnI vaiiyAvacca, sevA-suzruSA karanArane tenA pracaMDa puNyodaye kevI samRddhi maLe che ! mATe ja zrImajIe patramAM anekAMta dRSTino upayoga karI vaiyAvacca karavAnuM mArgadarzana ApyuM che. paraMtu ApaNAM svajana mAtA-pitA, saMto ke Azrita roga ke pIDAno bhoga bane tyAre ema vicAravAnuM nahi ke have A umare AvA bhayAnaka rogamAM auSadha-upacAra zuM karavA? ApaNe to pramAda choDI vaiyAvacceno pracaMDa puruSArtha Adaravo ucita che. AvA samaye puruSArthamAM karuNA ane anukaMpAbhAva abhipreta che. gRhastha vyavahAramAM vivekabuddhi dAkhavI niravagha nipApa auSadha, upacAranI vRtti rAkhavI joIe. zrImadjInA A patramAM nizcaya ane vyavahArano adbhuta samanvaya jovA maLe che. patrAMka 860, 689, 292 samAdhimaraNanuM kAraNa bane tevA che. Aje paNa aMtima samayanI ArAdhanA mATe A patro divya upacAra samAna che ane azAtAnA udaya samaye samatA ane paramAtA upajAvanAra che. ApaNe joyuM ke zrImadjInAM kAvyasAhitya ke patrasAhitya ke upadeza noMdho ane dareka prakAranA sarjanamAM ApaNane paramaAdhyAtmika mUlyonAM darzana thAya che. apUrva avasaramAM zrImadjIe AtmAnA guNasthAnaka kama darzAvyA che. AtmavikAsanA tabakkAnuM AdhyAtmika nirUpaNa karyuM che. paramadArzanika pU. jayaMtamunie 47. jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira A kAvyane alaukika upalabdhi kahI Ane nigraMthatAthI nirvANa sudhInI yAtrAnuM varNana karatI AkRti svayaM cetanAnuM jAgaraNa kahI AMtarazakti jagADavA mATenI prArthanA che ema kahyuM che. A padanA kartA rAjacaMdra maTIne jJAnacaMdra banI kevaLa jyotirmaya bhAve ApaNI samakSa camakI rahyA che. A kAvya vize "siddhinAM sopAna" pustakamAM muni saMtabAlajIe lakhyuM che apUrva avasaranI racanAmAM kavizrI evA saphaLa thayA che ke AgrAno tAjamahela jema zilpaniyAnI addabhuta kaLAno namUno che tema A gItA jevA sarvamAnya graMthanI haroLamAM Ave evo AdhyAtmika jagatanA AlIzAna maMdirano kaLAnamUno che, gItAnI AsapAsa jema AkhuM AdhyAtmika jagata che tema AnI AsapAsa AdhyAtmika jagatamAMthI kADhI Apelo kevaLa malIdo che. e pacAvavA mATe amuka bhUmikA joIe, e paNa jo jene pace teno beDo pAra. Ama, saMtabAlajI apUrva avasarane gItA jevo mahAgraMtha gaNe che ane tene adhyAtmamaMthana pachI meLaveluM navanIta kahe che. AdhyAtmika mArga mATe gurunuM mahattva che. zrImadjIe TheraThera guruno mahimA gAyo che. zrImadajInI keTalIya racanAomAM mahattvano muddo 'kesaranuM mahattva' che. saranI kRpA vinA mokSamArga prApta na karI zakAya. zrImadjIe Atmasiddhi zAstra 'binA nayana', 'lokasvarUpanuM rahasya', 'atima saMdazo', 'mULa mAraga' Adi racanAomAM gurunuM mahattva batAvyuM che. - binA nayana pAve nahi binA nayana kI bAta, seve sadguru ke caraNa, so pAve sAkSAta. ApaNI pAse carmacakSu che. gurujI divyadRSTi ApI zake. jJAnIoe sarane sonAnI khANanA khANiyA ke panihArI samAna gaNAvyA che. jema panihArI pANI siMcavAno puruSArtha karI phUvAnA jaLane AptajanonI tRSA tRpta karavA samAna banAve che tevI ja rIte gurujana zAstrArUpI kUvAmAMthI jJAnajaLane potAnA puruSArthathI AkAzI jaLa jevuM nirmaLa banAvI ApaNI jijJAsA saMtoSe che. vaLI panihArI kUvAmAMthI pANI siMcIne bahAra kADhatI hoya tyAre panaghaTa pAsethI pasAra thato koI vaTemArgu pANI pIvA Ave to te tene nAta-jAta pUryA vinA potAnI gAgaramAMthI pathikanA khobAmAM jaladhArA karI tenI tRSA tRpta karaze evI ja
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ arajI sAttvika sahaciMtana zibira kaI gAMTha ? to ke rAgadveSa ane ajJAnarUpI gAMTha jenI gaLI gaI che te, te puruSArtha baLe AgaLa vadhatA aMte kevaLajJAna pAmI sarvajJa dazA pragaTa karaze. paramakRpALu deve karuNA karI ApaNA AtmAnA kalyANa arthe A maMtranI racanA karI che. komaLa vyaMjano dvArA racAyela temanI anupama kRtiomAM saraLa gujarAtI bhASAmAM sahaja navA-jUnA gujarAtI zabdono prayoga pAThakanuM mana mohI lya che. zAradAputra tarIke mA zAradAnI anupama sevA bajAvI che. gujarAtI sAhityamAM AvAM AdhyAtmika padono umero karI gujarAtI adhyAtma sAhitya saMpadAne samRddha karI sAhityika kSetramAM teo uttama sthAne birAjyA che. jemanuM sarjana zAra banI gayuM ane jemanA zabdo maMtra banI gayA, evA yugapuruSa zrImad rAjacaMdrajIne abhivaMdanA karI vIramuM chuM. jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI rIte satparaSo pAse ApaNe jJAnanI tarasa laIne parama vinayabhAvathI jaIzuM to ApaNA para karuNA karanArA te saMto ApaNI jijJAsAne jJAnadAnathI paritoSa karaze. gura vinA zAstranAM rahasyo ApaNane samajAI zake nahIM. mATe ja zrImadjIe TheraThera sagarano mahimA gAyo che. japa, tapa, vrata Adi zubha anuSThAno che, te AtmArthe kartavyo che. gurukRpA ane guraAjJAthI ja A sAdhanA saphaLa thAya che. vaLI guru ja sAdhanApaMthe zuddha sAdhana prati aMgulInirdeza karI zake che. guruzaraNamAM javAthI ahaMkAra ane svachaMda dUra thaI zake che. zrImadjIe je maMtro ApyA che te sAdhako mATe bahu ja mahattvanA che. # sahajAnmasvarUpa paramaguru. je zuddha sahajAtma svarUpane pAmyA che te paramaguru pAMca che - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdha. sahaja eTale svAbhAvika, zuddha, nirmaLa, sarva karma/melathI rahita ane AtmasvarUpa eTale AtmAnuM mULa zuddha svarUpa, zuddha sphaTika samAna atyaMta nirmaLa che. A maMtranuM cauda pUrvanA sArasamA mahAmaMtra navakAra sAthe abhedapaNuM che. ja AtamabhAvanA bhAvatA jIva lahe kevaLajJAna. huM dehAdi svarUpa chuM, strI-putra mArAM che evI bhAvanA te saMsArabhAvanA. tethI cAra gatirUpa saMsAramAM jIvane janma-maraNa karavAnuM vadhe che ane huM dehAdi svarUpa nathI ane deha, strI-putra mArAM nathI. zuddha caitanyarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, evI AmabhAvanA bhAvavAnuM paramakRpALu deve ApaNane jaNAvyuM che, kAraNake AtmabhAvanAthI rAgadveSa kSaya thAya ane saMsAra ghaTe. Ama AtmabhAvanA bhAvatA jIva aMte kevaLajJAnane pAme che. A maMtramAM anuprekSA ciMtana Abhipreta che. parama guru nigraMtha sarvajJa deva. paramaguru eTale paMcaparameSTi bhagavAna. te arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhubhagavaMta tenA arihaMta bhagavAna ane siddha bhagavAna to sarvajJa dizAne pAmela che. bAkInA traNa AcArya, upAdhyAya ane sAdhuja teo nigraMtha eTale gAMTha vagaranA. 49
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana || 12 | karmanA korTanI karAmata jaina darzanano karmavAda adbhuta ane viziSTa che. karmanuM gaNita cokkasa ane pAradarzaka che. karmasattAnuM eka supara kaoNpyuTara che je jIvAtmAnAM sArAM ke narasAM karmono hisAba rAkhe che ane A adRzya komyuTara svayaMsaMcAlita che, jene jaina darzananuM karmavijJAna kahe che, A komyuTara karmanA hisAbamAM kadI bhUla karatuM nathI. - vyaktine sArAM ke narasAM karmanuM phaLa acUka maLe ja che. vyakti duSTa karma kare te kSaNe ja acUka tenI sajA nakkI thaI jAya che. nirjarA thaI zake tevuM karma hoya to tenI sajAmAM bAhyAbhyAMtara tapanA puruSArtha dvArA sajAmAM pheraphAra thaI zake che e paNa eTaluM ja nizcita che ane jo karma nikAcita hoya to nakkI thayelI sajA avazya bhogavavI ja paDe che. jaina daMDanIti e karmasiddhAMtanuM ja saMtAna che. jaina darzananI daMDanItino artha che karma pratinA yuddhamAM vyuharacanA. satyugamAM karmayuganA zaizavakALanI vAta che. yugalika yuganA astAcaLanA samaye yugalamanuSyo sukharUpa jIvana pasAra karatA hatA. mAnavajIvanamAM aparAdhabhAvano udaya thayo na hato. irSA, niMdA, corI, hiMsA, laDAI, jhaghaDA na hatAM. kALacakra vItatA kalpavRkSanI zakti kSINa thavA lAgI. parivartana kudaratano niyama che. saMkrAMtikALa pachI kulakara vyavasthAno vikAsa thayo. kuLanA rUpamAM saMgaThita samUhanA netAne kulakara kahetA. A avasthAmAM traNa prakAranI daMDanIti pracalita hatI. 51 sAttvika sahaciMtana kulakara vimalavAhananA samayamAM 'hAkAra' nItino prayoga thato hato. e samaye mAnava ucca nItimatAvALo ane lajjALa hato. te Ama karyuM ? basa ATaluM kahevuM te ja ucca prakArano daMDa hato. ATaluM sAMbhaLavuM paDe te paristhiti ja mAnava mATe asahya hatI. mAnavI AvA Rju hRdayano hato. yazasvI ane abhicaMdra kulakaranA samayamAM nAnA aparAdha mATe hAkAra ane moTA aparAdha mATe mAkAra eTale AvuM na karo eTaluM kahevuM te ja daMDa hato. prasenajita, marUdeva ane nAbhi kulakaranA samayamAM dhikkAra nIti cAlI. nAnA aparAdha mATe hAkAra, madhyama aparAdha mATe mAkAra ane moTA aparAdha mATe dhikkAra nItino prayoga thato hato. e samayano mAnavI samAja ane rAjyanA niyamomAM rahenAro, maryAdApriya ane haju hato. be zabdo dvArA temaNe karelA ayogya kAryanuM du:kha, pradarzana ke dhikkAra tene mATe mRtyudaMDa samAna hatuM. jainonA prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva jyAre rAjya saMbhALatA hatA tyAre samAjajIvana, rAjyavyavasthA ane surakSA vyavasthAmAM krAMtikArI parivartano karyA. e samayamAM aparAdhIne Thapako Apavo, najarakeda karavo eTale nakkI karelA kSetranI bahAra javA para pratibaMdha ane baMdhana tathA daMDo ugAmavA sudhInI daMDanItino vistAra thayo hato. A nIti DaoNkTara dvArA prastAvelI auSadhi jevI che. - zrI somadevasUrijInA mate - daMDa ApavAno hetu aparAdhInuM vizuddhakaraNa eTale ke doSamukti hoIne te paryApta mAtrAmAM jema auSadhi levAmAM Ave tema ja Apavo joIe, tethI lAge che ke pUrve doSamukti mATenA adhikAranuM sAmarthya e mAtra daMDa mATenuM prayojana na hatuM. bhagavAna RSabhadeve sAma-dAma-daMDa-bheda A cAra prakAre rAjanItinI sthApanA karI je jagatanA cAra mArgonuM milanasthAna ke saMgamasthAna hatuM. jaina darzananA karmavAda ane tenA phaLane sacoTa rIte, jaina Agama graMtho vipAka sUtra, du:khavipAka ane sukhavipAka rajU kare che. ubaTadata, soTIrayadata, aMjuzrI, mRgAputra, devadatA, subAhakumAra, jinadAsa vagere kathAono abhyAsa karavo joIe. samAjajIvana sucAru rIte cAle ane rAjyakArabhAra vyavasthita cAle, gunAonuM sAmrAjya na chavAI jAya mATe mAnavIoe kAyadA ghaDyA. dareka vyaktine nyAya maLe ane gunegArone sajA maLe tethI nyAyAdhIza ane nyAyAlaya dvArA nyAyataMtranI racanA karI. kAyadAnI kalama dvArA aparAdhIne gunegAra TharAvI sajA karAvI zakAya. A sajA thavAnA ane samAjamAMthI pratiSThA javAnA Dare keTalIka vyaktio gunA AcaratI aTakI para
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana jAya che. evA umadA hetuthI nyAyataMtranI pratiSThA karavAmAM Ave che. prAcIna bhAratamAM nyAyataMtra para lokone pUrNa vizvAsa hato. kAjhI, rAjyo ke rAjAoe nImelA nyAyAdhIzo jhaDapI ane yogya nyAya prajAne ApatA. keTalAka nyAyapriya rAjAoe gunegAra jaNAtA potAnA putra ke parivArajanone paNa AkarI sajAo karI ane prajAne nyAya Apyo che. tevA asaMkhya prasaMgo bhAratanA itihAsamAMthI ApaNane maLaze. sAMprata samAjajIvana saMkula ane viSama banI gayuM che. aparAdha ane AtaMkanI duniyAno bhedo vistAra thayo che. gunAkhorIe vikarALa svarUpa dhAraNa karyuM che. kAyadA eTalA badhA vadhI gayA che ke dareka pravRtti ane samagra jIvananuM jANe kAyadA dvArA niyamana karavAno prayAsa thaI rahyo che. nIcalI adAlatathI mAMDIne sarvocca adAlata ane AMtararASTrIya nyAyAlayo sudhI vizvamAM nyAyataMtrano vistAra thayo che. korTa, vakIla ane kAyadAnI kalamonA jaMgalamAM athaDAtA-phUTAtA mAnavI mATe nyAya meLavavo kharcALa ane vilaMbita banI gayo che. jaina darzananA karmavijJAnanA saMdarbhe daMDanIti samajavI mAnavajIvana mATe kalyANakAraka che. dArzanika karmavijJAnanA mate, jema samAja ane rAjyanA stare kAjhI, mukhI, nyAyanuM paMca, lokaadAlata ke sarakAranuM nyAyataMtra lokone nyAya apAvavA kAryarata che tema eka vizvavyApI adbhuta svayaMsaMcAlita karmanI korTa che. ApaNI tamAma korTamAM hajI kaoNpyuTara AvyAM nathI, paraMtu karmanI korTa kSatirahita supara kaoNpyuTarathI svayaMsaMcAlita, vAyarasa ke sadI parivartananA bhaya vinA anAdithI cAlI rahI che ane anaMta cAlaze. saMsAranI korTamAM to je gunegAra pratyakSa dekhAto hoya, guno dekhanAra sAkSI maLe, pratyakSa ke sAMyogika purAvA upalabdha hoya to ja gunegArone sajA thaI zake che. sAMyogika purAvAne kAraNe nirdoSane daMDAI javAno paNa bhaya rahe che. khoTA sAkSI, kapaTa ke paDyuMtranA bhoge nirdoSane paNa doSI TheravI zakAya che. eka zrImaMta yuvAna khUnanA kesamAM sapaDAI gayo. eNe UMcI phI ApIne bAhoza vakIla rAkhyo. kesa cAlyo. sAmA pakSanA dhArAzAstrIe badhI dalIla karI. nyAyAdhIze pelA vakIlane kahyuM ke have tame dalIla karo, paNa Azcarya ! eNe dalIla ja na karI. chevaTe nyAyadhIze cukAdo Apyo ke, 'hiMga hima'. pelA vakIle malakAIne potAnA asIlanA kAnamAM kahI dIdhuM ke ciMtA na karIza. tane bacAvI laIza. phAMsInA mAMcaDo taiyAra thayo. yuvAnanA gaLAmAM doraDuM bharAvAyuM ane saheja ja pATiyuM khasyuM ke tarata ja doraDuM kheMcanArane jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira aTakAvI daIne vakIla bolyo : sajAmAM mAtra "henga hima' A ja Adeza che. mAro asIla e sajA atyAre pUrI karI cUkyo gaNAya, mATe ene choDI mUko. kAyadA mujaba eka ja sajAno amala bIjI vAra na karI zakAya ! tyAra pachI nyAyataMtranA kAyadAomAM sudhAro karavo paDyo ke, 'henga hima Tila Detha', eTale ke mRtyu pAme tyAM sudhI laTakAvI rAkho. Ama buddhinA ATApATAthI doSI paNa chUTI gayAnA dAkhalA che. kAyadAnI AMTIghUMTI, lAMcaruzavata ke buddhinA vyabhicArathI gunegAro paNa AbAda bacI jatA hoya che. - ekAMtamAM, gupta rIte guno karanArane karmanI korTa to sajA ApI de che. jANe karmanI korTane karoDo AMkho na hoya ! ahIM bAhoza vakIla, paisAnuM jora ke lAgavaga kAma karatAM nathI, ahIM zaMkAne jere chUTI javAtuM nathI. karmanA kAnUnathI cAlatA nyAyataMtrano vahIvaTa svaracha, spaSTa, pAradarzaka ane samayAnucita che. karmanI korTamAM sajA mATe eka kSaNano paNa vilaMba nathI. jevo guno Acaryo tevI te ja kSaNe sajA e karmano kAnUna che. karma karanArano sAkSI to teno potAno AtmA sadAkALa tenI sAthe ja che. ahIM guno puravAra karavA mATe koI sAkSI ke purAvAnI jarUra nathI. bIjA zabdomAM kahIe to karmabaMdha e ja sajA che. mAnavI mana, vacana ke kAyA vaDe koI paNa guno kare to tene te pramANe karmabaMdha thAya che. karmanA kartAe karma bhogavavuM ja paDe che. saMsAranAM nyAyAlayomAM aparAdhIne sajA guno thayA pachI cokkasa kAnUnI prakriyA bAda guno sAbita thAya tyAre thAya che. AropI nyAyAlayamAM arajI kare to sajA mokUpha rahe ane ucca nyAyAlaya e sajAne mAnya rAkhe tyAre sajAno amala thAya che. paraMtu karmanI korTamAM guno sAbita karavAno prazna ja nathI. manathI hatyAno krUra vicAra karyo ke, 'tane mArI nAkhIza, choDIza nahIM evAM krUra rIte krodhapUrNa vacano kahyAM hoya. AtmAnI pariNAma dhArA ane bhAva pramANe karmanA kAnUnamAM ene guno gaNI levAmAM Ave che ane te pramANe karmabaMdha thAya che. A karmabaMdha te ja sajA che. hA, sattAmAM paDelAM karmo udayamAM na Ave te kALane dArzanika paribhASAmAM abAdhAkAla kahevAya che. sajA bhogavavAno karmodaya tatkALa paNa hoI zake. A janmamAM hoya ke janmAntare paNa hoI zake che. saMsAranA nyAyataMtramAM vIsa varSanI sajA pAmelI vyakti eka-be varSamAM ja mRtyu pAme to bAkInI sajA tene bhogavavAnI rahetI nathI. karmanA kAnUnamAM A 54 paDe.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana sajA pachInA bhave paNa bhogavavI paDe che. seMkaDo mANasanI hatyA karanAra vyaktine saMsAranI korTa eka ja mRtyudaMDa daI zake te tenI maryAdA che. jyAre karmano kAyado te jIvane nArakInI duHkhakAraka yonimAM hajAro vAra mRtyunI vedanA ApI zake ane hajAro varSa sudhInuM tyAMnuM AyuSya ApI zake che. sArI vartaNUkane kAraNe rAjyanA nyAyataMtra dvArA sajA ghaTI zake che ke sajA haLavI banI zake che. karmasattAnA nyAyataMtranI karAmatane eka prasaMga dvArA samajIe. jillA korTanA eka nyAyAdhIza te jillAthI 25-30 kilomITarane aMtare AvelA potAnA mULa gAmamAM vaeNkezana gALavA AvyA. potAnA vatananA A nAnakaDA gAmamAM roja savAre te nadIkinAre pharavA jAya. nadItaTanAM vRkSonA jhUMDa pAchaLa zaucakriyAnuM kAma paNa patAvI le. eka divasa eNe zaucakriyA daramiyAna joyuM ke eka mANase khaMjarathI bIjA mANasanI hatyA karI. hatyAro bhAgI chUTayo. jajasAhebe khUnIne AMkhoAMkha barAbara joyo hato. A aMgeno kesa emanI ja adAlatamAM Avyo. AropI hAthamAM na AvatAM polIse bhaLatA mANasane AropI tarIke Ubho karI dIdho ! nyAyAdhIze teno cahero joIne ja nakkI karI lIdhuM ke hatyAro to A nathI, paraMtu polIse potAnI Ijjata bacAvavA mATe bhaLatA mANasane mArI-pITIne khUnI tarIke kabUlAta karAvIne pAMjarAmAM Ubho karI dIdho che. vaLI, vakIla paNa evo bAhoza nIkaLyo ke teNe potAnuM badhuM ja buddhikauzala vAparIne te mANasane khUnI tarIke sAbita karI dIdho. jaja to stabdha thaI gayA. AMkho nA pADe che ke A vyakti hatyAro nathI, kAyado kahe che ke hatyAro ja che. nirdoSa para sajAnuM jajamenTa lakhatA jaja trAsI gayA, paraMtu nyAyAdhIzane dharmamAM zraddhA hatI. te jANatA hatA ke manuSya bhUla kare, paraMtu karmasattAnuM supara kaoNmpyuTara kadI bhUla na kare. teo pelA AropIne ceMbaramAM laI gayA. sAcI hakIkata jaNAvavAnuM kahetA te raDI paDayo. potAnI nirdoSatA ane polIsanA damananuM varNana karyuM. jaje pUchyuM, A pUrve teM koInuM khUna karela ? AropIe kahyuM hA, meM be khUna karelAM, paraMtu hoziyAra vakIlane kAraNe huM nirdoSa chUTI gayo. A sAMbhaLI jajanA manane zAMti thaI. sAthe vizvanA adRzya adbhuta karmanA svayaMsaMcAlita nyAyataMtra paratve zraddhA dRDha banI. 55 * sAttvika sahaciMtana DaoN. rameza lAlane jaina darzananA karmavAda saMdarbhe daMDanIti aMge keTalAka ciMtanasabhara muddAo TAMkyA che. jaina Agamo badhA gunAzAstrIo ane daMDanItikArone upayogI padArtho pUrA pADe che. jaina zAstro daMDanItino udgama ane vikAsa sAta daMDanItimAMthI kare che. jaina purANomAM daMDanItino vikAsa sAta daMDanIti uparAMta vividha prakAranA gunAo ane kasoTInI sAthe sajAothI zodhI zakAya che. jaina zAstronI kathAo ane daSTAMto dvArA anaMtA janmo sudhI cAlatI vyaktigata javAbadArIo ane pratikULa bAbatone karmasiddhAMtanI pratikriyAnA pariNAmarUpI darzAvI che. gunegArone nAthavA mATe apAtI sajAnA prakAra ane svarUpa tathA narakanI yAtanAonuM jelanI yAtanAo sAthenI sAdazyatAnuM varNana, guno tathA sajAnI asaranI mAhitI meLavavA satata prere che ane kadAca sajAnI nAbUdI mATe joradAra dalIla tarapha dore. karma, jIva jevuM kare tevuM pAme e bhUmikA uparAMta gunAnA kAraNa mATe yathArtha spaSTIkaraNa pUruM pADe che. dharma, vyaktine pAMca mahAvrato ke aNuvrato dvArA saMvarane dhAraNa karyA pachI tene jALavavAmAM lAgatA aticAra ane doSonI zuddhi mATe prAyazcitta e eka zaktizALI prakriyA che. A muddAonA pariprekSyamAM jaina daMDanItinA yathArtha phALAnuM mUlyAMkana karatA e vAta spaSTa hovI joIe ke A siddhAMta kevaLa tattvajJAna nathI, paraMtu te karmanI utpatti ane pariNAmanI bhayAnakatA sAme yuddha karavA mATe vyavahAramAM mUkI zakAya evo mArga batAve che. rAjya ane samAja dvArA cAlatAM nyAyAlayo jarUrI che ja, paNa jyAre temAM nyAya na maLe tyAre e ciMtana karavAnuM ke sarvoparI adAlato karmanA kAnUnanI che. A vicAradhArA nimittane doSa na detAM karmodayane doSI gaNaze. tethI ArtadhyAna ane raudradhyAnathI bacI zakaze. saMyogothI svabhAva para dRSTi jaze tethI manane zAMti maLaze. bhAlanaLakAMThA vistAramAM eka rAjakIya AgevAna samAjasevakanI hatyA thaI, te vakhate sAMprata daMDanIti paratve muni zrI saMtabAlajIe vyathA vyakta karI hatI ke khUnIone 56
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana korTa pUrepUrI tahomatadAra TharAve to zArIrika sajA sivAya korTa bIjuM zuM karavAnI che ? e thAya toya amArA jevAne to rovAnuM che, kAraNake zArIrika sajAthI gunegAra sudharato nathI ane hiMsA thAya che. jo zaMkAno lAbha ApI choDI mUke to samAjamAM e pratyAghAta paDavAno che ke AvA moTA mANasanuM dhoLedahADe khUna karanAra paNa chUTI jaI zake che. AmAM prathama karatAM bIjAmAM vadhu bhayaMkara hiMsA che, kAraNake temAM khUnI sthULa rIte sajA nathI bhogavato, paNa abhimAnI ane samAjaghAtaka dizAmAM AgaLa dhapavAnuM-vadhavAnuM ene kAraNa maLe che tethI mahAna hiMsA bane che. samAjamAM ghaNAM aniSTo emAMthI pAMgare che. AcArya mahAprajJajI A saMdarbhe hRdayaparivartana para bhAra mUke che. anuzAsana kevaLa daMDazakti dvArA vyavasthAparivartananI vAta kare che. A daMDazakti dvArA karavAmAM AvI raheluM A vyavasthAnuM parivartana aMte saphaLatAmAM pariNamaze nahIM ke sthAyI paNa banI zake nahIM. eka sImA sudhI daMDazakti ane tenI sAthesAthe hRdayaparivartananuM lakSaNa ane banne sAthesAthe cAle tyAre vyavasthAmAM AmUla parivartana thaI zakze. vyavasthA badalavAnI sAthe vyaktinuM hRdaya badalavAnI kriyA saMyukta rIte cAle tyAre parivartananI bhAvanA sAkAra thaI zake. adhyAtmayoginI pU. lalitAbAI mahAsatIjIe prAyazcittanA bhAvo samajAvatAM kahyuM che ke, guru ke paramAtmAnI sAkSIe doSadarzana, pApanuM prakSAlana, gunA ane karmonI kabUlAta ane te pAponuM punarAvartana na thAya. tenA nirmaLa hRdayathI pratyAkhyAna pratijJA mAnavIne prAyazcittanI punitagaMgAmAM snAna karAvI pAvana kare te ja sAcuM pratikramaNa che. je rAjya daMDa, bhaya ane lAlacathI na thaI zakatuM hoya te aMtaHkaraNanA anuzAsanane anusaravAthI sahaja bane che. svavikAsa mATe anuzAsana jarUrI che. giri pravacanamAM izue dasa AjJAo karI... jo koI eka tamAco tArA gAla para mAre to bIjo gAla tuM dharaje...! eno artha e ke janasamAjamAM moTA bhAge evA mAnavIo hatA ke eka tamAco mAravA jeTalI ja bhUla karI zake. pelI vyakti sajA mATe gAla dhare, paraMtu sAmevALo bIjo tamAco mAravA jeTalI hiMmata na kare. A hatI e samayanA mAnavInI hRdayanI RjutA. koI paNa gunAhita kRtya AcaratAM pahelAM jAgRti rahe ke karmabaMdha e ja sajA che. eka vizvavyApI, svayaMsaMcAlita adbhuta kAyadAnuM nyAyataMtra astitvamAM che tenuM smaraNa rahe to jIvanamAM nirmaLatA vadhe ane karmanA aTala kAyadAmAM zraddhA jAge to ApaNA hradayamAM karuNAnA bhAva pragaTAvaze ane sahaja banaze. . 57 13 * sAttvika sahaciMtana anekAntavAdanI vyAvahArika bhUmikA anekAMtavAda ke sApekSavAda e vastune yathArtharUpe jaNAvanAra che tethI te yathArthajJAna che. ekAMtavAda e nirapekSavAda che. tethI vastune ayathArthapaNe ane viparIta rIte batAvanAra che - tethI te mithyA che. apramANa che. syAdvAda zrutarUpI pramANa vaDe jANelI vastunuM jJAna e ja asaMdigdha ane nirbhrAta che. bhrAMti ane saMdeha e jJAnanA doSa che. duSita jJAna vaDe thatI prakRti yathArtha na hoya. yathArtha prakRti vinA ISTa siddhi na thAya. ISTa siddhi mATe jema yathArtha prakRtinI jarUra che tema yathArtha prakRti mATe asaMdigdha (zaMkA ke kanphyujhana vagaranuM) bhrAMti rahitanA jJAnanI jarUra che. AvA sApekSajJAna vaDe heyanuM hAna (je choDavA jevuM che te choDI zakAya), upAdeyanuM upAdAna (je grahaNa karavA yogya che tene jIvanamAM grahaNa karavAnI pUrvabhUmikA-pAtratA sarjAya) ane upekSaNIyanI sAcI upekSA rojabarojanA jIvanamAM tenI mAdhyasthabhAva dvArA upekSA karI zakAya. koI paNa kathana nirapekSapaNe satya nathI. satya haMmezAM ApaNAM dRSTibiMduone sApekSa che. mAnavI potAnI daSTi choDI bIjAnI dRSTithI paNa joze to bIjAnI vAta paNa sAcI che evuM mAnavAthI, svIkAravAthI aDadhuM jagata zAMta thaI jaze. anekAMtavAdane nAme keTalIka gerasamajaNo phelAya che. keTalAka kahe che ke syAdvAda e saMzayavAda che, vaLI keTalAka Adhuniko kahe che ke syAdvAda e samanvayavAda che. vastutaH bemAMthI eka vAta paNa barAbara nathI. 58
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana syAdvAda e saMzayavAda nathI, paNa sarva saMzayono cheda uDADanAra nizcitavAda che. je apekSAe je vAkya kahevAya te apekSAe te vAkya tema ja che ema syAdavAda 'ja'kArapUrvaka kahe che. dAkhalA tarIke syAdvAdI dravya dRSTie AtmAne nitya 'ja' mAne che ane paryAya daSTie anitya ja mAne che. dravya dRSTie nitya paNa che ane anitya paNa che, ke paryAya daSTie anitya paNa che ane nitya paNa che ema syAdavAd kahetA nathI. 'ja'kArapUrvaka kahevA chatAM syAtpadano prayoga te eTalA mATe kare che ke AtmA jema dravya dRSTie nitya dharmavALo tema paryAya daSTie anitya dharmavALo paNa che. e vAtanuM vismaraNa thAya to ekAMtavAda AvI jAya ane ekAMtavAdathI tattva pAmI zakAya nahIM. Ama anekAMtavAda paryApta nirNaya karanAro nizcitavAda che. vyavahAramAM ghaNA tene samanvayavAda tarIke oLakhAve che, paraMtu e barAbara nathI. vastumAM rahelA anaMta dharmomAMthI ekanI paNa upekSA (apalApa) karyA vinA vastunA sarva dharmano samanvaya karanAra tarIke oLakhAvIe te ThIka che, paraMtu ekAMtavAdanA pAyA para racAyelA sarva dharmo ke sarva dharmamArgo mukti apAvanArA che ema kahevuM te nitAnta asatya che. vyavahAramAM syAdvAdIno sarva dharma samanvayavAda ke sarva dharma tulanAvAda judo ja che. te satyane satyarUpe ane asatyane asatyarUpe oLakhI asatyano parihAra ane satyano svIkAra karavAmAM rahelo che. jaina darzanamAM 'syAdvAda' tattvajJAnane samajavA mATe je paddhati taiyAra karavAmAM AvI che tene 'naya' nAmathI oLakhavAmAM Ave che. 'naya' zabdano artha ApaNe apekSArthe thatuM vastunuM jJAna Relative Knowledge evo karIzuM. A nayanA mukhya be vibhAga che : (1) dravyArthika eTale vastunA sAmAnya svarUpane saMbhave te (2) paryAyArthika eTale vastunA vizeSa svarUpane samajAve te sAta naya : 1 : naigama 2 : saMgraha 3 : vyavahAra 4 : Rju sUtra 5 : zabda 6 : samabhirUDha 7 : evaMbhUta... dharmanA AcaraNa mATe jaina dArzanikoe ene nizcaya ane vyavahAranaya ema be vibhAgamAM vaheMcyA che. ahIM nizcayano artha mULabhUta siddhAMta dhyeya athavA eka ane abAdhita satya evo thAya che. mATe vyavahAranayamAM e siddhAMtanI pUrti mATe vyavahAramAM AcaravAmAM upayogI thAya evI bAbatono samAveza karavAmAM Avyo pada * sAttvika sahaciMtana che. mULa siddhAMtano bAdhaka virodhI ke unmUlaka hoya evA vyavahArano Ama paNa emAM samAveza thato nathI pratyeka vastu aneka dharmAtmaka che. A aneka dharmAtmaka eTale pratyeka vastune eka nahi, paNa vividha bAjuo hoya che. AmAMya pAchI khAsa khayAlamAM rAkhavAnI ane samajI levAnI vAta e che 'ke' A aneka dharmomAM parasparavirodhI evA guNadharmo paNa hoya che. jhera eka ja hoya che. pramANa ane avasthAbhede te mANasane mAre paNa che ane jivADe paNa che. mAratI vakhate e jhera kahevAya che ane jivADatI vakhate e auSadha amRta kahevAya che. eka ja vastuno A parasparavirodhI svabhAva thayo. mULa vastu ekanI eka hovA chatAM tenA judAMjudAM svarUpo judAM judAM nAmathI oLakhAya che. A judAMjudAM svarUpo pAchAM parasparavirodhI guNadharmovALAM hoya che. lokhaMDa eka vastu che. temAMthI banAvavAmAM AvatAM DhAla, talavAra, cAku, kAtara ane soya vageremAM lokhaMDa hovA chatAM te badhAM judAMjudAM nAme oLakhAya che ane vaLI parasparavirodhI kAma paNa kare che. talavAra kApe che jyAre DhAla ane kApavA detI nathI. kAtara cIrA pADI zake che jyAre soya e cIrAne sAMdhIne pAchA eka karI de che. pistola ApaNA hAthamAM hoya che tyAre ApaNuM rakSaNa kare che. pratipakSInA hAthamAM jAya to e ja pistola ApaNuM mota nipajAve che. ahIM pistolano kSetrabheda thayo. pelA jheramAM (pramANa) bhAvabheda thayo hato. ra mANasanI paNa bacapaNa, kizorAvasthA, yauvana, AdheDa avasthA, vRddhAvasthA ane aMtima avasthA joIe chIe. deha ane nAma eka ja hovA chatAM kALabhede kALanI apekSAe-keTalAM svarUpo thayAM ? temAM pAchAM parasparavirodhI. A virodhI paNa mAtra STi pUratAM ja, dekhAva pUratAM ja nahi. svabhAva paNa pAcho parasparavirodhI hoya che. saMskRtamAM vidvAna 'to' jarmana bhASA mATe 'Dha' kahI zakAya. Ama eka vyakti vidvAna paNa ane 'Dha' paNa che. sapheda dIvAlavALA rUmamAM rAtre pILA raMganI lAITa thAya tyAre dIvAla pILI lAge. divase jonArane sapheda lAge. eka apekSAe banne sAcA che ane banne khoTA paNa che. gharamAlika Ano phoDa pADI zake. 60
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana dravyabhede-dravyanI apekSAe te ekano eka ja deha sukomaLa, vajra jevo majabUta, mAMdalo, taMdurasta, sazakta, azakta, dADhI-mUcha vagarano, dADhI-mUchavALo, TaTTAra, vAMko, makhamala jevo mulAyama ane karacalIovALo jarjarita, parasparavirodhI guNadharmovALo paNa bane che. e ja deha kSetranI apekSAe aMgreja, amerikana, yuropiyana, Aphrikana, baMgALI ane gujarAtI vagere judAM judAM nAme oLakhAya che. bhAvanI apekSAe ja mANasa saumya, raudra, zAMta, azAMta, sthira, asthira, dhIra, adhIra, chIcharo, gaMbhIra, rUpALo ane kadarUpo paNa dekhAya che. kALanI apekSAe ene ja ApaNe bALaka, kizora, yuvAna, AdheDa ane vRddha kahIe chIe. Ama manuSyano deha ekano eka hovA chatAM, vastu tarIke eka ja hovA chatAM dravya-kSetra-kALa-bhAvanI bhinnabhinna apekSAthI judojudo dekhAya che, judojudo banI jAya che, A badhuM ApaNe sAcuM mAnIe ja chIe. badhA mAne che. A badhuM e niHzaMka puravAra kare che ke koI paNa padArthamAM parasparavirodhI evA guNadharmonuM astitva hoya ja che. A vAtano svIkAra karavAmAM have kazI aspaSTatA nahi rahe, kaMI muzkelI nahi rahe. jaina dArzanikoe anekAMtavAdano Azraya laIne AvI ghaNI vAto spaSTatAthI samajAvI che. Adhunika manovijJAnazAstrIo kahe che ke, dareka mANasomAM 'DaoNkTara jekila ane misTara hAIDanI jema' parasparavirodhI, uttara dhruva ane dakSiNa dhruva jeTaluM aMtara dharAvatI vRttio hoya ja che. eTale koI paNa saMsArI mANasane sarvathA sAro athavA sarvathA kharAba-bUro ema kahI zakAya ja nahi. eka sajjane potAnA nAmathI eka sArvajanika davAkhAnuM bAMdhavA mATe paMdara lAkha rUpiyA ApyA. tene tyAM kAma karatA eka nokarane oNparezana karAvavA mATe jarUrI paMdara hajAra rUpiyA ApavAnI temaNe ghasIne nA pADI. pariNAme jarUrI sAravAra pelo gumAsto meLavI nA zakyo ane enuM avasAna thayuM. A sajjana mATe ApaNe zuM kahIzuM ? dayALu ? udAra ? nirdaya ? adhama ? javAba ApavAnI kazI AvazyakatA nathI. saheje samajAI jAya evI vAta che. AvAM to aneka dRSTAMto bhinnabhinna kSetromAM jovA maLaze. e badhA parathI saheje samajAze ke 'eka ja vastu che ane nathI' ema jyAre jaina dArzaniko kahe che te anekAMta daSTithI kahe che ane te yathArtha che, ema kahevAmAM teo taddana sAcA che. 61 * sAttvika sahaciMtana A vAtano svIkAra ApaNe karavo ja joIe. anekAMta dRSTinI AvI vAto khUba ja samajavA jevI che. jo barAbara samajAI jAya to pachI jagata ane jIvananI tamAma samasyAono ukela bahu ja saraLatAthI AvI jAya. anekAMta diSTa rAkhIne A vAtano vadhAre vicAra karIzuM to eka ja vastumAM sattva ane asattva, nityatva ane anityatya tema ja ekatva ane anekatva vagere eka ja samaye rahe che, e samajavAmAM kazI muzkelI nahi naDe. e badhuM jovA ane samajavA mATe anekAMtavAdano Azraya levo paDaze. eno AdhAra jo na laIe to te ApaNane kadI paNa nahi samajAya. eka ane aneka ekasAthe eka samaye rahe che te samajavAmAM to AjanA A vijJAnavAdI aNu-paramANu-saMzodhanayugamAM kazI muzkelI nahi paDe. vastunuM nityatva ane anityatva samajavuM paNa saheluM che. badhuM ja parivartanazIla che; A vAta to sau koI svIkAre che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe tathA avasthA (paryAya) bhede eka ja vastu aneka parivartano pAme che. e parivartanazIla che eTale ene anitya kahI zakAya-anitya che, chatAM enuM mULa dravya, judAMjudAM svarUpamAM paNa emAM kAyama rahe che, eTale ene nitya paNa kahI zakAya-nitya che. ekaluM nitya kahevuM e jema khoTuM Thare tema ekaluM anitya kahevuM e paNa khoTuM che. A parivartana paNa sahasA-ekAeka nathI thatuM. e eno samaya le ja che. kapaDuM ekadama meluM thatuM nathI, cokhAmAMthI bhAta ekadama nathI banI jato, ghauMmAMthI sIdhI roTalI nathI banatI ane bALaka ekadama vRddha nathI banatuM. A badhAno eka kALakrama che. AvAM badhAM parivartano chatAM enI mULa vastuno sarvathA nAza paNa nathI thato. mATImAMthI ghaDo jyAre banAvyo tyAre te ghaDAnA svarUpamAM paNa mULa padArtha mATInuM astitva to rahyuM ja. e ghaDAnA jyAre TukaDA thAya che, tyAre enA e bIjA svarUpamAM paNa mULa dravya mATInuM astitva hoya che. e ja nyAye tattvajJAnanI bhUmikA para koI paNa vastutattvane sarvathA satya ke sarvathA asatya, sarvathA nitya ke sarvathA anitya ema mAnavuM e paNa bhUla che. badhAM ja vastutattvo jevAM che tevAM ja rahevAnAM hoya, emAM parasparavirodhI guNadharmo jo na hoya ane e parivartanazIla na hoya to pachI enuM astitva kevaLa nirupayogI banI jAya che. paththara eka kALe jevo ane jevaDo che, tevo ane tevaDo ja jo sarvakALe te na 62
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana rahevAno hoya, to pachI eno artha e thayo ke tenAmAM kriyAzIlatA nathI. have enAmAM kriyAzIlatA jo na hoya, to pachI enA dvArA kaMI paNa kArya thAya evI AzA kema rAkhI zakAya? evI ja rIte, brahmane ekane ja mAtra satya mAnavAmAM Ave ane enA astitvane taddana sthira tema ja aparivartanazIla mAnavAmAM Ave, to pachI enAmAM kriyAzIlatAno abhAva hoI enI upayogitA zuM? jagatane je sarvathA mithyA ja mAnavAmAM Ave, to pachI tene vAstavika (satya) mAnavAmAM Ave che tevA brahma sAthe eno saMbaMdha joDI ja kevI rIte zakAya. evI ja rIte jaDa ane cetanane ekabIjAthI taddana bhinna ja mAnavAmAM Ave to pachI ekanI asara bIjA para thAya evI AzA paNa kema rAkhI zakAya? jagata jo parivartanazIla hoya to pachI e jagatamAMthI utpanna thayuM hovAnuM vaidika tattvajJAnIo mAne che ne batAve che te brahma paNa parivartanazIla ja hovuM joIe. ema jo na hoya to eka nitya ane aparivartanazIla brahmamAMthI anitya ane parivartanazIla jagata uddabhave ja kevI rIte? ekAMta nityamAMthI anitya ke ekAMta anityamAMthI nityano svataMtra udbhava kadI saMbhavI zake ja nahi. A vAta jaina tattvajJAnIoe khUba ja bhArapUrvaka ane asaMdigdhapaNe kahI che. e vAta khUba samajavA jevI che. daita, advaita ane enA badhA phATAomAMthI tathA kSaNikavAda vagere badhAM ekAMta tattvajJAnomAMthI A badhI samajaNa maLatI nathI, kemake, e badhA pAchaLa darzAvyuM che te mujaba eka naya (ekAMtajJAna)nA AdhAre ane ekAMtika nirNayo dvArA racAya che. e badhAnI sAme sarovaranA samUha samakSa ghUghavAtA mahAsAgara samo jaina tattvajJAnano anekAMtavAda Ubho che. enI samajaNa e ja sAcI samajaNa che. A vAta svIkAravAmAM have kazI Apatti rahe che? nathI rahetI. haju thoDuMka vizeSa spaSTIkaraNa karIe. satya ane asatyane badale ApaNe sattva ane asattva evA be zabdo mUkIe. A baMnemAM parasparavirodhI evA guNadharmo che, paNa ahIM ApaNe pelI cAra apekSAone, catuSTayane lAvIne mUkIzuM to jaNAze ke svadravya kSetrakALabhAvathI ke sattva che, te ja sattva paradravya kSetrakALabhAvathI asattva che. A dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAmAM sva zuM ane para zuM? A vAta navI AvI, kema? kazA saMbhramamAM na rahevAya eTalA khAtara eka TUMkI samajaNa ApaNe jo jo sAttvika sahaciMtana sika ahIM laI laIe. jyAM 'pote' che e 'va' ane jyAM 'pote' nathI e 'para'. A viSaya para ApaNe AvIe tyAM sudhImAM Ano thoDoka vicAra je karI rAkhazo to te vakhate e samajavAnuM bahu saheluM thaI paDaze. A rIte asattva ane sattva, anityatva ane nityatva, anekatva ane ekatva vagere parasparavirodhI guNadharmavALI bAbatone, te vastuone ApaNe jo vividha bAjaothI joIe to pachI e badhuM anekAMtAtmaka che e vAta khUba ja saraLa rIte ane sahelAIthI samajAze. eka ja vastumAM aneka prakAranA guNadharmo hoya che e vAta jainetara tattvajJAnIoe paNa svIkArelI che. je loko anekAMtavAdane pUrNapaNe samajyA nathI e loko evo prazna pUche che ke "A to amArAmAM paNa che ! jaina philasUphoe navuM zuM kahyuM?' ahIM ja jaina dharmanI viziSTatAnuM darzana thAya che. pratyeka vastumAM aneka guNadharmo hoya che e dekhADavA mAtrathI ja jaina tattvajJAnane anekAMtavAda nAma nathI apAyuM. jaina darzane e vastu, e vAta sAbita karI batAvI che. taduparAMta, e pratyeka vastumAM 'parasparavirodhI' evAM tattvo 'ekasAthe rahelAM che ane vastu mAtra 'aneka guNadharmAtmaka nahi, paNa 'parasparavirodhI evI aneka guNadharmAtmaka' che ema jaina tattvajJAna kahe che. A je virodhI guNadharmo che te ekAMta dRSTithI dekhAtA nathI. anekAMta dRSTithI ja ene joI tathA samajI zakAya che. jaina tattvajJAnanI, anekAMtavAdanI je viziSTatA che te A che. A kaMI nAnIsUnI viziSTatA nathI. tattvajJAnanA viSayamAM e eka mahAna siddhi che. eTalA mATe ja A anekAMtavAdane tattvaziromaNi mAnavAmAM AvyuM che. akAraNa karuNAnA karanAra bhagavAna mahAvIranI ciMtanapradhAna tapasyAe temane anekAMta dRSTi sujhADI ane emanI satpanna zodhano saMkalpa saphaLa thayo. emane potAne sAMpaDelI e anekAMta dRSTinI cAvIthI vyaktigata tema ja sAmUhika jIvananI vyAvahArika ane pAramArthika samasyAonAM tALAM ughADI nAkhyAM ane samAdhAna meLavyuM tyAre emaNe jIvanamAM upayogI vicAra ane AcAranuM ghaDatara karatI vakhate e anekAMta dRSTine nIce pramANenI mukhya zaratothI prakAzita karI ane potAnA jIvana dvArA enuM anusaraNa karavAno keTalIka zaratoe upadeza Apyo. rAga ane dveSamAMthI pedA thatA saMskArothI vaza na thavuM, arthAt tejasvI madhyasthabhAva dhAraNa karavo. 63. 64
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana che jyAM lagI madhyasthabhAvano pUrNa vikAsa na thAya tyAM sudhI e dhyeya rAkhIne kevaLa satyanI jijJAsA rAkhavI. * game tevA virodhI dekhAtA pakSathI gabharAvuM nahi ane potAnA pakSanI jema e pakSanI paNa AdarapUrvaka vicAraNA karavI ane potAnA pakSa tarapha paNa AkarI samAlocaka daSTi rAkhavI. * virodhI lAgatA hoya tevA bIjAnA anubhavomAMthI jeje aMzo sAcA lAge teno vivekabuddhithI samanvaya karavAnI udAratA sAthe abhyAsa karavo. samanvaya karavAmAM mithyAbhimAnano tyAga karavo. jIvanavyavahAramAM anekAMtanA AcaraNa mATe bhagavAnanI A zIkhamAM sva para kalyANa abhipreta che. jaina tatvajJAnIoe haMmezAM evo Agraha rAkhyo che ke tIvra buddhizakti hovA chatAMya taTasthabhAva jyAM sudhI pragaTato nathI tyAM sudhI pUrNa satyanI prApti thatI nathI. e taTasthavRtti keLavavA mATe ajJAna dUra karI samyaka jJAna meLavavuM paDe. pUrvagraho, abhiprAyo ane ahaMkArathI mukta thavuM paDaze. IndriyAdika vRttio sAtheno saMbaMdha dharAvatA bhautika svArthane tyAgavo paDaze. vivekabuddhinA jAgaraNa sAthe vizva vAtsalya, karuNA ane maitrIbhAva keLavavo paDe. vaLI, paramata sahiSNutAnI pAvana jyota pragaTe to ja anekAMtano anero lAbha maLe. bIjo paNa sAco hoI zake, bIjI dArzanika paraMparA ane anya dharmonI vAta sahiSNutAthI sAMbhaLavI tene mAnI levI evuM jarUrI nathI). tema karavAthI dharmajhanUna nivArI zakAya, anekAMta samajIne dareka pAsAMno vicAra karavAthI vyAvahArika jIvanamAM - pati-patnI, mAtA-pitA, putra-putrI, bhAI-bhAI, sAsu-vahu, naNaMda-bhojAI jevA saMbaMdhomAM sAmaMjasya sarjAze. ziSya-gura, bhakta-gura, nokara-mAlika (zeTha), saMsthAnA kAryakaro, rAjakIya pakSo, zikSaka vidyArthI, netA, amaladAra, prajA vacce dareka tabakke hArmanI jaLavAI raheze. anekAMta dvArA rASTranI sImAo, jaLa, jamIna, AkAza ane kudaratI saMpattinI vaheMcaNI mATenA gharSaNa aTakaze. anekAMtanuM AcaraNa vyaktine anya dharma pratye thatI napharata roze, paNa jyAM jyAM sAruM che te mAruM che, mAruM che te ja sAruM che nahi, paNa anekAMtanI samajaNathI haMsadaSTino viveka, pramodabhAva ane mAdhyasthabhAva pragaTaze. lohIne hiMsA sAthe saMbaMdha che. sAmAnya rIte hiMsaka pravRttimAM ApaNane lohI joka sAttvika sahaciMtana zibira dekhAya che, paraMtu A to sthULa hiMsAnI vAta thaI. keTalIka hiMsaka pravRttio evI hoya che ke je hiMsA dvArA lohI vahetuM nathI chatAM e pravRtti tIvra ane ghAtaka hoya che. vizvAsaghAta, koInAM gupta rahasyone vivekahIna rIte ughADAM pADavAM, dhrAsako paDe tevuM bolavuM ke samAcAra ApavA, zoSaNa ane anyAya dvArA parigrahanI pravRtti paNa hiMsA che. ayogya mArge koInuM breIna vaoNza karavuM ke paDyuMtro racavAM e hiMsA che. | vicAronA vikRta arthaghaTana ane abhivyakita dvArA ApaNe hiMsaka banI anekAMtanA hatyArA banIe chIe. AkarI, zuSka, azakya ane kAlpanika vAto dvArA yuvAnone dharmavimukha banAvavAnI hiMsAthI bacIe. aparigrahanA ekAMtika AgrahathI huM kadAca kaTTara digaMbara banI zakuM. ahiMsAnA ekAMtika AgrahathI huM kadAca kaTTara sthAnakavAsI banI zakuM. jIvadayA ane hiMsAnA vaicArika anubaMdhathI huM kadAca kaTTara terApaMthI banI zakuM. jinapUjAmAM AraMbha-samAraMbhanI vivekahIna anivAryatA mane kadAca kaddara mUrtipUjaka banAvI de. kaTTaratAmAM dharmajhanUna abhipreta che. dharma e amRta che, paNa jhanUna e viSa che. e viSathI ApaNe bacavAnuM che. vivekapUrvaka vicArIzuM to ahIM anekAMta vicAradhArA ApaNane bacAvI zake. ekAMta kriyAvAda ke ekAMta jJAnavAda mokSa tarapha javAnA mArge nahIM laI jaI zake. jJAnanI AMkha ane kriyAnI pAMkha dvArA ja A Atama paMkhI urdhvagamana karI zake. mArI vicAradhArA, dRDha mAnyatA ane Agrahane kAraNe huM tyAgamArgamAM paNa zAMti meLavI zakuM nahi. kAmarAga ane sneharAgathI chUTavuM hajI saheluM che, paNa dRSTirAgathI mukta thavuM kaThina che. dRSTirAgathI parAdhIna evA mane mArI dayA Ave che. dayA-dharmanA jJAtAoe kahyuM che ke pahelAM svadayA pachI padayA. svadayA eTale potAnAM jJAna, zAMti, AnaMda ane samatvanA bhAvaprANa haNavA na devA te. ahIM paLepaLe bhayaMkara bhAvamaraNathI AtmarakSaNanI vAta abhipreta che. potAnA bhAvaprANa haNAya tevI pravRtti svahiMsA che. jyAre bIjAnA bhAvaprANa haNAya tevI pravRtti parahiMsA che. sAdhanAnA mArge AgaLa vadhato sAdhaka viveka ane jayaNA dvArA lohI vahe tevI sthaLa hiMsA to sahaja nivArI zake, paraMtu ahIM AgaLa vadhIne sUkSma ahiMsAnuM ciMtana karavAnuM che. lohI na vahe tevI hiMsAthI bacavAno puruSArtha sAdhakano samyaka paraSArtha che ane bhagavAna mahAvIre ciMdhelI anekAMta vicAradhArAnuM AcaraNa ja temAM sahAyaka banI zake. * 65
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ # sAtvika sahaciMtana ka R) jaina darzanamAM "upayoga'nuM mahattva upayoga e jaina darzanano pAribhASika zabda che. jJAna e AtmAno guNa che. A AtmAnA jJAnaguNanuM pravRttirUpamAM pariNamana thavAne upayoga kahe che. 'upa' eTale samIpa ane 'yoga' eTale jJAnadarzananuM pravartana. Ano saraLa artha e thAya ke jenA vaDe AtmA jJAnadarzananuM pravartana karavAnI abhimukhatAvALo thAya evo je cetanAno vyApAra che tene upayoga kahevAya che. zrI umAsvAti mahArAje tattvArtha sUtranA bIjA adhyayanamAM jIvanuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke, rUpathI jaHUAm - upayoga e jIvanuM lakSaNa che. jJAna ane darzana e A upayoganA ja be prakAra che. je upayoga sAkAra eTale vizeSatAvALo hoya te jJAna kahevAya ane je upayoga anAkAra eTale sAmAnya prakArano hoya tene darzana kahevAya. ApaNI hajI yoganI pravRtti che. yoganI pravRtti pUrI thayA pachI ekalo upayoga kAma karaze. yoganI pravRtti badalavI te sAdhanA nathI, upayoga badalAya te sAdhanA che. jJAna ane darzana e to jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ke kSayathI vartatI jIvanI jJAna ane darzanalabdhi che, paraMtu potAnI e labdhine labdhivaMta chava jJAnopayoga ane darzanopayoga dvArA jyAre prakAzita kare che tyAre ja te zeya padArthane jANI zake che. zakti hovA chatAM upayoga # sAtvika sahaciMtana ja vinA padArthane jANI-dekhI zakAya ja nahi. A jJAna ane darzananI labdhi vaDe vartatA prayatnane ja upayoga kahevAya che. eka samaye to eka jIvane eka ja zeya vastu yA viSaya pratyeno upayoga hoI zake che. eka samaye kiyAnI vividhatA hoI zake, paNa upayoga to ekamAM ja varte che. ekIsAthe be vastumAM ApaNo upayoga rahI zakato nathI. koI paNa jIva koI paNa kALe upayoga rahita to hoI zake ja nahi. eka yA anya kSeya viSaya pratye upayoga to dareka jIvane vartato ja rahe che. viSayAMtara thavAmAM upayoganuM parivartana ke palaTo bhale thato rahe, paraMtu eka yA bIjI rIte upayoganuM astitva to pratyeka samaye jIvamAM vartatuM ja rahe che. koI "anupayoga dazA" evA zabdano upayoga kare eno artha e nathI thato ke te samaye jIvanI dazA taddana upayoga rahita che, paraMtu je vastu athavA viSaya aMgenA upayoganI ja je samaye jarUra hoya te samaye te vastu athavA te viSayane choDI anya vastu athavA viSayamAM jIvano upayoga cAlyo jAya tyAre vivakSita vastu aMgenI jIvanI anupayoga arthAt lakSarahita dazA varte che tene upayogazUnyatA paNa kahI zakAya. upayoga, azuddha kema thAya che ? te aMge jJAnIjana samajAve che ke - upayoga, e to AtmAnuM lakSaNa hovAthI sva para vastuno bodha thavArUpa che, paraMtu temAM iSTapaNA ane aniSTapaNArUpa vibhAva ja paravastunA saMgathI thayela anAdi paraMparAjanya azuddhatA che. jIvane rasa, rUpa, gaMdha Adi varNanuM jJAna thavAthI kaMI upayoganI malinatA thatI nathI, paraMtu varNAdi viSayamAM ipaNuM ane anirupaNuM thavAthI IsTa viSayamAM rAga ane aniSTa viSayamAM 5 tathA rAgadveSa aMge vartatuM ajJAna (moha) ja upayogamAM azuddhatA utpanna kare che. mATe ja gItArtha gurabhagavaMto ApaNane rAgadveSa (moha)ne kAraNe thatI AtmahAni aMge satata sAvadha karatA rahe che. jaina darzane vizvane cha dravyonuM vargIkaraNa ApyuM - jIva, ajIva, dharma, adharma, AkAza ane kALa. chellA cAra jaDa arUpI hovAthI indriyagamya nathI. vizva, jIva-ajIva eTale cetana-jaDathI bharela che. jaDamAM pAMcamuM te pudgala che, jene vaijJAniko Matter (meTara) kahe che. - jaina darzana kahe che ke, samasta sRSTi, jIva ane pAMca ajIva paikInA pAMcamA ajIva 68 -
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana padArtha puddagalanA vividha aNu yA aNusamUha svarUpa vividha vibhAgothI bharapUra che. dazyajagata to vividha aNusamUha svarUpa puddagalanuM ja baneluM che. tevI rIte Adhunika vijJAna paNa jaNAve che ke, 'samasta sRSTi vIjaLImaya che' ane pratyeka padArtha te vIjaLInA kaNa, vIjaLInA taraMgothI bharelA che. mAnavazarIra eka Powerhouse-vIjaLIghara che. vijJAna to mAtra jaDa padArtha svarUpa Electricity-vIjaLI sudhI ja pahoMcyuM che. ahIM vIjaLI e eka paudagalika zaktirUpa che. jyAre jaina darzane Atmika zaktirUpa vIjaLInuM paNa spaSTa ane vizad varNana karyuM che. jaina darzana kahe che Atmika vIjaLIne karanTa adazya zakti vaDe saMkalpanA spaMdanathI akhaMDa vicAradhArAnA vAyaro dvArA (tAra dvArA) lakSaparyaMta lAgu thAya tene upayoga yA lakSa kahevAya. e rIte varNavatA upayoganA kAraNe, te samaye indriya pratyakSa vartatA padArtha aMge agara pUrve anubhavela pratyakSatAnI smRtirUpa padArtha aMge AtmA pote vividha lAgaNIomAM vartI potAnI buddhi ane viveka anusAra potAnAM hitAhitanuM yA grahaNa yA tyAganuM lakSa nirNita karI rahe tyAre te nirNatAne bhAvanA kahe che. ahIM bhAvanAM pariNAma ane pravRttimAM upayoganuM anusaMdhAna to hoya ja che. Atmika vidyuta karanTanA joDANa vinA bhAvanAM pariNAma ane pravRtti saMbhave ja nahIM. jaDa ane cetana padArthanI bhinnatAnuM kAraNa e ja che. jyAM upayoga hoya tyAM ja cetana (jIva) che, jyAM upayoga nathI tyAM cetana nathI, jaDa che. upayoga e jaina pAribhASika zabda hovAthI keTalAkane tenI samaja hotI nathI. laukika bhASAnAM dhyAna, ekagratA, tanmayatA, lakSa rAkhavuM, bhAna rAkhavuM, Concentration - dhyAna rAkhavuM. A zabdo upayogasUcaka ja che. amuka kArya karavA bahAra nIkaLanAra vyakti temAMthI koI kAma vIsarI jAya, bhUlI jAya ke adhUruM kare tyAre tene bhAna vinAno kahe che. ahIM bhAna bhUlI javuM te ja upayogazUnyatA kahevAya che. prakaMpita vIrya dvArA ja AtmAmAM navAMnavAM karmano baMdha thato ja rahe che, paraMtu te samaye karmanuM zubhAzubharUpe utpanna thatuM pariNamana to te samaye vartatA jIvanA upayoganA ja AdhAre che, kema ke, upayoga vinA vIrya sphUrita thaI zakatuM nathI, mATe karmanuM zubhAzubhapaNuM upayoganA AdhAre ja thAya che. A upayoganI pravRtti jyAre zubha kAryamAM hoya tyAre zubha upayoga kahevAya. azubha ke azuddha bhAve pravRtti hoya tyAre azubha upayoga kahevAya. sAdhanA kSetramAM upayoga vinAnI kriyA ekaDA vagaranA mIMDA jevI che. upayoga SC sAttvika sahaciMtana e saMcita zaktinI vaparAza che. je zaktino veDaphATa IMdriya jagatamAM thaI rahyo che te zaktine AtmA tarapha vALI te upayoga che. zrutajJAnanuM ApaNA upayogamAM rUpAMtara thAya to ja te ApaNA mATe upakArI banI zake che. dharmadhyAna pravRtti zubha upayoga, viSayavAsanA indriyonA viSayanI pravRtti azubha upayoga. zubha upayoga pravRttithI deva ane manuSyagati maLe. azubha upayogathI tiryaMca ke narakagatinAM karma baMdhAya. tIvra krodha Adi raudradhyAna te azuddha upayoga che. zubha, azubha ane azuddha upayoga uparAMta cotho zuddha upayoga che. sahaja svarUpathI nirvikalpa svarUpamAM pariNamita rahevAnI sthiti te zuddha upayoga che. zuddha upayoganI pravRttimAM karmanirjarA thaI zake ane mokSaprAptino mArga sahaja bane che. manoyoganA saMdarbhe upayogano vicAra karIe to mananI vicArazuddhi ja ApaNA upayogane zubhamAMthI zuddha tarapha laI jaze. upayoganI zuddhatAthI AdhyAtmika kSetre Atmika utthAna ane vizvazAMti che, jyAre upayoganI azuddhatAe Atmika patana, vizvamAM vera, jhera, IrSA, jhaghaDA ane yuddho sarjAya che. vaLI, upayoganI azuddhatA te mAnasika vicAronI malinatAne kAraNe hoI ajJAnanA vikRta vicArothI mAnavInA bAhya zarIramAM paNa vividha rogo utpanna thAya che. mATe ApaNe vicArazuddhi TakAvI rAkhavA lakSa ApavuM jarUrI che. sAhyonuM vAMcana, AdhyAtmika anuSThAnomAM pravRtta ane sadguruno satsaMga ApaNI vicArazuddhine TakAvI rAkhaze. zuddhApayogArthI jIve sadA jAgRti rAkhavI ke vartamAna samaye huM paudgalika pariNAmono grAhaka chuM ke nija pariNAma Atmadharmano grAhaka chuM ? vaLI, ciMtavavuM ke indriyajanya sukhathI huM nivRtti icchuM chuM ane mArI grAhakatA ane ramaNatA paraguNa paryAyathI svaguNaparyAyanI bane. huM Atmika zaktine cAhuM chuM. cetanazaktine phoravavA icchuM chuM. A jAtanuM ciMtana ane jAgRti sevavAthI ApaNA zubha upayoganI yAtrA kramekrame zuddha upayoganI vRtti tarapha thaze. vizvamAM cotarapha bhoga-upabhoganI saMskRtino vistAra thaI rahyo che, jyAre jaina dharmanI zramaNa saMskRtie vizvane upabhoga nahi, paNa upayoganI saMskRtinI bheTa ApI che. rojabarojanA vyavahAru jIvanamAM bhoga-upabhogamAM saMyama jIvane zubha upayoga tarapha laI jaze. nizcaye zubha upayoga sAdhakane zuddha upayoga tarapha laI jaze ane A zuddha upayoga ja jIvane ziva sudhInI yAtrA karAvaze. 7.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana 15 zrImad rAjacaMdrajI ane jene saMto zrI yugapuruSa zrImadjIno janma kRSNabhakta kuTuMbamAM thayo, paraMtu jainonA pratikramaNa sUtramAMno kSamAno bhAva temanA aMta:talane sparzI gayo ane jaina darzana prati ruci thaI. A rucine kAraNe ja temanAM lakhANomAM TheraThera temaNe mahAvIradharmano mahimA karyo che, eTaluM ja nahi, temaNe AtmAnurAgI vItarAga dharmane ujAgara karavAno samyaka puruSArtha karyo che te emanAM jIvana-kavananAM darzanamAM pratIta thayA vinA rahetuM nathI. e ja kAraNe AtmadharmamAM mAnanArA ghaNA mumukSo sAdhucirata gRhastho ane munio e kALamAM zrImadjI pratye AkarSAyA hatA. temAM lallujI mahArAja, muni zrI devakaraNajI, nyAyAdhIza zrI dhArazIbhAI, zrI saubhAgyabhAI, zrI juThAbhAI, zrI popaTalAla, zrI aMbAlAla, zrI manasukhabhAI, zrI kRSNadAsa, zrI tribhovanabhAI, zrI prANajIvanadAsa vagere. tyAra pachI paNa jaina saMto ane sAdhucarita puruSone zrImadjI prati satata AkarSaNa rahyuM. vartamAne keTalAMka jaina saMta-satIo ane sAdhucarita gRhastho, vidvAno ane mumukSo zrImadjIne pUjyabhAve jue che, eTaluM ja nahIM, temane mATe zrImad rAjacaMdrajInuM pAvana jIvana-kavana saMzodhanano viSaya banI gayAM che. temanuM A saMzodhana sva-para mATe kalyANakArI banI gayuM. muni zrI saMtabAlajInA aMtevAsI saMtasAthI dulerAya mATaliyAe noMdhyuM che ke, jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira zrImad rAjacaMdra, mahAtmA gAMdhIjI ane pU. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja e nAmathI joIe to traNa alagaalaga vibhUtio hatI, paraMtu e traNenAM janma ane kArya eka ja mizana (hetu) mATe hatAM. nAmathI bhale traNa gaNAya, paNa anekAMtavAda, satya, ahiMsA ane aparigrahanuM temanuM mizana eka hatuM. zrImadrajInuM mizana - "yathA hetu je cittano, satya dharmano uddhAra re, thaze arazya A dehathI ema thayo niradhAra re. satyadharmathI ja sAcuM sva para zreya ekIsAthe sAdhI zakAya, sarvasaMga parityAgI jaina nigraMtha muni banIne potAnA dethI satyadharmano uddhAra karavAnA hatA, paraMtu te kALa pahelAM ja temanuM avasAna thayuM. AkhA jagatanA uddhAra mATe teo munipaNuM icchatA hatA. eka prasaMge temaNe muni devakaraNa sAthenA vArtAlApamAM kahela ke muninuM jIvana jagahitArthe che. zrImadjI AkhAya jagatamAM satya, ahiMsA ke dayA ane aparigrahanA guNone jagatamAM pratiSThita karavA mAgatA hatA. emanA avasAna pachI A kAma pratyakSa vyavahAramAM gAMdhIjIe upADI lIdhuM zrImajInI kAryavAhIne dharmanI vyAsapITha para AgaLa dhapAvavAnuM pAtra kavivarya pU. nAnacaMdrajI mahArAja bane che je gujarAta dvArA bhAratanI dharmavyAsapITha para ajoDa kArya karI jAya che. teo zrImajInI vADAbaMdhIvirodhI hilacAlanA ane mAnavatAnA saphaLa puraskartA bane che. saMvata 1957nA phAgaNa suda trIjanA aMjAra gAme thanAra potAnI sAdhu dIkSA mATe e dIkSArthI jatA hatA tyAre emane morabImAM zrImad rAjacaMdrajInAM darzana thayAM hatAM. 'saMtaziSyanI jIvanasaritA' puskatanA pRSTha naMbara 43 para A prasaMgAlekhanamAM A rIte noMdhAyuM che ke, 'nAgaradAsabhAI (nAnacaMdrajI mahArAja sAheba)nA hRdayamAM zrImad mATe sadbhAvabharyo suvicAraNAno camakAro jAgI UThyo ane potAnA sarvasaMga tyAganA bhAvijIvana mATe amITa chApa mUkI gayo." - mahAtmA gAMdhIjInI rAjanItinI kAryavAhI ane nAnacaMdrajInI dharma-nItinI kAryavAhI A banne pAtranI kAryavAhI punaH punaH vicAraNIya banI rahe che, kAraNake zrImad rAjacaMdra potAnA dehe satyadharmano uddhAra jagata jIvo pratyenA paramakAruNyamaya bhAvathI ane saddharmanI bhaktithI icchatA hatA. pU. saMtabAlajInA gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje emanA AgamajJAna ane svAnubhavathI spaSTa joyuM ke bhagavAna mahAvIranI AjJAno nizcaya paramArtha ke tAttvika
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana ke tattvadRSTithI zrImad rAjaMcadra vAstavika banAvI rahyA che. tattva pramANe potAnuM jIvana jIvI anya sAdhuo ane mumukSuone preraNA ApI rahyA hatA ane vyavahAradaSTithI dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA anusaMdhAna gAMdhIjI rAjacaMdra pAsethI preraNA laI jIvananAM sarva kSetromAM satya, ahiMsA, saMyama ane temanA sAmudAyika prayogo dvArA mahAvIranA maMgaladharmanuM AcarI-AcarAvI rahyA hatA tethI e be vibhUtinA mizanane AgaLa dhapAvI jaina sAdhunI maryAdAmAM rahIM potAnuM mizana banAvyuM hatuM. lImaDI saMpradAyanA A sthAnakavAsI saMte zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjInA mizanane AtmasAt karI laI ane prasAra karyo. svayaMe vastromAM khAdI apanAvI hatI ane zrImadjInA sAhitya ane gAMdhI vicAradhArAnuM UMDuM adhyayana karyuM hatuM. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAjanA ziSya muni saMtabAlajIe muMbaInA eka cAturmAsamAM 'apUrva avasara' pada para saLaMga vyAkhyAno ApyAM. emaNe kaheluM ke, 'apUrva avasara' pada para bolatAM mArA manamAM e pada pratye AkarSaNa rahyuM che ane gAtI veLAe jarA AdratA sAthe zAMtarasanuM vedanA aneka vAra thayuM che. emAM jemajema UMDA UtarAya tematema suSupta AtmAne DhaMDhoLI koI navA jagatamAM dorI jatuM hoya evo bhAsa mane ghaNI vAra thayo che. e padamAM sAdhujIvana ane sAdhutAmaya jIvana vize vizeSa che. ethI ja e kahetA, 'aMtaHkaraNamAM niraMtara ema AvyA kare che ke paramArtharUpa thavuM ane anekane paramArtha sAdhya karavAmAM sahAyaka thavuM e ja kartavya che. adhika zuM kahevuM ? paranA paramArtha sivAya deha ja gamato nathI.' pAchaLathI muni zrI saMtabAlajajIe zrImakRta 'apUrva avasara' kAvyanuM rasadarzana ane vivecana karatuM 'siddhinA sopAna' nAmaka pustaka lakhyuM jemAM guNasthAnakanA tabakkAnuM supere rahasyodghATana karI nirUpaNa karyuM che. 1970mAM muni zrI saMtabAlajIe vizva vAtsalya prAyogika saMgha aMtargata cIMcaNa. tA. dahANumAM mahAvIra nagara AMtararASTrIya kendranI sthApanA karI. A kendramAM cAra vibhAgo sUcita kya. (1) zrImad rAjacaMdra vibhAga (2) mahAtmA gAMdhI vibhAga (3) muni zrI nAnacaMdrajI vibhAga (4) paMDita javAharalAla naheru vibhAga zrImad rAjacaMdra vibhAga mATe munizrIe noMdhyuM che ke, 'A kendramAM emanuM nAma kAkA sAttvika sahaciMtana zibira eTalA mATe mukhya raheze ke teo vizvavaMdya vibhUti gAMdhIjIne preraNA denAra puruSo paikI uttama koTInA preraNApAtra puruSa hatA. A vibhAgamAM zrImadbhA jaina dharmanA vicAronuM tathA duniyAnA tamAma dharmonuM zikSaNa ApavAnuM hatuM. sarvadharmane lagatI upAsanAnI pravRttimAM tathA nivRtta thayelA loko AdhyAtmika sAdhanAmAM potAno samaya gALavA mAgatA hoya temane mATe nAta-jAtanA, dharma ke dezanA bhedabhAva vagara AvAso-rahevAnI vyavasthA karavAnI hatI. munizrIe sthApelA zrImad rAjacaMdra vibhAga aMtargata zrIma sAhityanAM keTalAMka prakAzano thayAM che. varSamAM be vAra A kendramAM zrImad rAjacaMdra svAdhyAya zibiranuM Ayojana thAya che. avAranavAra mumakSa AdaraNIya gokuLabhAInA svAdhyAyanI zibironuM Ayojana thAya che. saMtabAlajInA 'apUrva avasara' paranAM vyAkhyAnonA pustaka 'siddhinA sopAna'nI eka AvRttinuM vimocana rAjasobhAga satsaMga maMDaLa - sAyalAnA adhiSThAtA pUjya zrI nalinabhAInA haste karavAmAM Avela. kendramAM rASTrasaMta pU. zrI namramuni ma.sA.nI nizrAmAM saurASTra kesarI prANaguru jaina seMTara dvArA yojAyela jaina sAhitya jJAnasatramAM zrImad rAjacaMdranA patra ane kAvya sAhityamAM vyakta thatuM 'adhyAtma' viSaya paranI beThaka, rAjacaMdra mizana, dharamapuranA paramazraddheya pU. zrI rAkezabhAInA adhyakSasthAne yojAyela. rASTrasaMta zrI namramunijInI nizrAmAM - bIjuM jJAnasatra paramazraddheya pappAjI (pU. zrI pravINacaMdra)nA adhyakSasthAne ghATakopara - esa.ena.DI.TI. kaoNlejamAM 'zrImajInA sAhitya' para yojAyela jemAM bhAratabharanA pacAsa jeTalA vidvAnoe bhAga lIdhela. munizrIe zrImad rAjacaMdra vize, sva. araviMdabhAI ane puSpAbahena mahetAne lakhelA samagra patrono saMcaya "saMtabAlajI patra saritA' nAme pragaTa thayo che. muni zrI saMtabAlajIe noMdhyuM che ke, "sAmAnya janasamAjamAM eka evI chApa che ke jaina dharma karma - tyAga tarapha jhoka Apato dharma che, paNa bhAgye zrImade potAnA gAMdhIjI jevA sAthI dvArA samAjagata sAdhanone jhoka Apyo. A vAta jyAre zrImadjInA anurAgIjano mAnavA lAgaze tyAre zrImajInA nAme jema bhakti ane jJAnadhArAo vikasI che tema karmadhArA paNa vikasaze ja. sthAnakavAsI-goMDala saMpradAyanA saurASTra kesarI prANagurunA ziSya paramadArzanika pU. jayaMtamunijI mahArAja sAhebe zrImadjInA sAhityanuM khUba dohana karyuM. varSo sudhI 73
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana jhArakhaMDanA peTarabAramAM Aya haoNspiTala, zALAo, sAdhanA kendra vagerenI sthApanA karI zrutanI sAdhanA sAthe jaina dharmamAM sevA bhAvane ujAgara karyo. paramadArzanika pU. pUjya jayaMtamunie lakhela 'zrI Atmasiddhi mahAbhASya' vize DaoN. AratIbAI mahAsatIjI lakhe che : 'adhyAtmaniSTha prajJApuruSa zrutasthavira, saMyama sthavira, vyayasthavira paramadArzanika gurudeve darzanazAstrano talasparzI abhyAsa karyo che, paraMtu temanuM parama ane carama lakSa Atmazuddhi ane Atmasiddhi ja rahyuM che. teoe potAnI tIkSNa prajJAno prayoga AvAM adhyAtmasabhara zAstrone samajavAmAM karyo che. Atmasiddhi zAstra temanI anuprekSA mATenuM kendrabiMdu banI rahyuM che. pUjyazrIe pratyeka gAthAnI pUrvabhUmikArUpa upodghAta, tyAra pachI gAthAnA pratyeka zabdano bhAvArtha ane gUDhArtha, tyAra pachI gAthAno AdhyAtmika bhAva ane aMte gAthAnA sArabhUta upasaMhAranuM nirUpaNa karyuM che. A mahAbhASyanuM vivecana adhyAtmayogIrAja zrImadbhunI uccatama Atmasthiti tathA bhASyakAranI anuprekSAnuM darzana karAve che. 'Atmasiddhi zAstra' adhyAtma sAhityanA bahumUlya ratnahAranuM sthAna dharAve che. jyAre koI zreSTha jhaverI te ratnanI kiMmata AMke tyAre tenuM mUlya samAjamAM vizeSa pragaTa thAya che. kharekhara ! bhASyakAra AtmasiddhirUpa ratnahAranI kiMmata AMkanAra eka zreSTha jhaverI che. teozrIe karelA vistRta vivecanathI A zAstranAM ekaeka pada ratnanI jema jhaLakI UThyAM che. zrImaddanAM AtmalakSI ciMtana ane vicAramaMthana pachI teonI AMtarachIpamAM Atmasiddhi nAmanuM motI pAkyuM. pUjya brahmacArIjIe Atmasiddhine sura-saritArUpa gaMgAnI upamA ApI che. paramadArzanika pU. jayaMtamunijIe 'zrI Atmasiddhi bhASya' lakhIne A gaMgA-maMdAkinInA pAvana pravAhamAM ApaNane abhisnAna karAvavAno paramaupakAra karyo che. ekaeka gAthAnuM rasadarzana AtmasAt karatAM mumukSu sAdhako ane vidvAnonA chatrIse koThe dIvA jhaLahaLaze evI zraddhA che. zrImad rAjacaMdra viracita 'apUrva avasara'nI vivRttinuM Alekhana pUjya zrI jayaMtamunijIe karyuM je lakhANa 'alaukika upalabdhi' nAme graMthastha karavAmAM AvyuM. e prasaMge munizrI noMdhe che ke, ApaNe je paramArthapUrNa kAvyanuM prakAzana karI rahyA chIe teno sAmAnya artha-bhAvArtha to samajI zakAya tevo che, paraMtu tenA apragaTa rahelA gUDhArtha bhAvo achavadyA, vaNakathyA rahI jAya che, jenuM maMthana ke valoNuM karavAthI te bhAvo 75 sAttvika sahaciMtana prakAzarUpe pragaTa thaI ApaNane paramadhodha pUro pADe che. A padanA raciyatA kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI, rAjacaMdrajI maTIne jJAnacaMdrajI banI kevaLa jyotirmaya bhAve ApaNI samakSa camakI rahyA che, eTale pada ane 'pada'nA kartA baMne ghaNI vizeSatAthI bharapUra che. A kAvyamAM je prArthanA che te prabhucaraNamAM AdhIna thaI kahelI nathI, paraMtu svataMtra cetanAnuM jAgaraNa karI svayaM AMtarazakti jagADavA mATenI prArthanA che. parvatIya pradezamAM parvata ane jaMgalomAM vahetI saritA, jaLadhArA zrImadbhunA aMtara kSetramAM vahetI jJAnadhArA kAvyarUpe janasamAjane eka mahAnadIrUpe apAra jaLarAzi gocara thAya che. pUjya jayaMtamuni vAMcaNI ane vyAkhyAnamAM keTalAya viSayanA saMdarbhamAM zrImad rAjacaMdrajInAM tattvajJAna ane jIvanano ullekha karatA. saurASTra kesarI guruprANa parivAranAM adhyAtmayoginI pU. bApajInAM ziSyaratnA pUjya DaoN. tarulatAbAI mahAsatIjIe kabIra, AnaMdaghanajI, banArasIdAsa ane zrImad rAjacaMdranAM tattvajJAna, jIvana ane sAhitya para saMzodhanAtmaka zodha prabaMdha lakhI muMbaI yunivarsiTImAM 1971mAM Ph.D. karyuM. zrImaddanA sAhityamAM satata svAdhyAya karavAne kAraNe madrAsa (cennaI) cAturmAsamAM temaNe 'zrI Atmasiddhi zAstra' para pravacano ApyAM. zrI saMghe e vyAkhyAnono graMtha 'huM AtmA chuM'rUpe pragaTa karyo. e graMtha khUba ja lokapriya banyo ane tenuM aMgrejImAM "I am the soul'rUpe bhASAMtara paNa pragaTa thayuM. hiMdImAM paNa Ano anuvAdita graMtha pragaTa thayo. gujarAtImAM zrI prANaguru seMTara dvArA tenI sAtamI AvRtti prakAzita thaI. A graMthanI lokapriyatA darzAve che. deza-videzanAM keTalAMya svAdhyAya vartuLomAM A graMthanI niyamita vAMcaNI-svAdhyAya thatAM hoya che. 'huM AtmA chuM'nAM vyAkhyAtA guruNI lalitAbAI ma.sa. (pU. bApajI) A graMtha vize lakhe che ke, A vyAkhyAnomAM alaMkArI bhASA vAparI zabdonA sAthiyA pUryA vagara ja viSayanI rajUAta karavAmAM AvI che. jo ke, Atmasiddhino viSaya sahajatAthI bharelo che, sAthesAthe A vyAkhyAnakAranI dareka pravRttimAM sahajatA ane saraLatA dekhAya che. vyAkhyAnakAranI bhAvabharelI bhASA jijJAsujanonA hRdayane bhIMjavI AtmAnubhUti sudhI laI jaze.' paramadArzanika pU. jayaMtamuni ma.sA.e 'huM AtmA chuM'ne devatAI arIsA jevo 76
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAgraMtha kahyo. Atmasiddhine suvarNa para kaMDAravAnuM kAma ghaNA sAdhako, dravyAnuyogIo, manISI AtmAoe karyuM. amArAM tarulatAjIe paNa Aja suvarNa sparza karI temanA para nakazI karI che. 'adhyAtmasAra' kahI zakAya. emaNe nizcayanI vANIne ahaMpe pariNamavAnI vAta karI, vANInA sArane pragaTa karyo che. Akho graMtha eka khAnadAna putravadhUnI jevI saMskArarUpa alaMkArayukta koI nUtana pratibhAvavALI zAradAnI pratikRti jevo che. kAvyamaya madhuratAthI pIrasAyelA tattvajJAnathI A graMtha amRtabhaMDAra jevo banI gayo che. 'huM AtmA chuM'nAM dareka prakaraNanA aMte 'AtmaciMtana'nI kAvyAtmaka zailImAM lakhAyelI keTalIka paMktio mUkI che, je 'huM AtmA chuM'nA rAjamArga tarapha jatI pagadaMDI jevI bhAse che. AtmadharmanI parikramA samI 'AtmaciMtana'nI A suvarNa reNunI eka nAnakaDI pustikA paNa pragaTa thaI. sAdhako nityakramamAM dararoja ekaeka 'AtmaciMtana' vAMce che. atyAra sudhImAM lagabhaga vIza hajAra pustikAo pragaTa thaI che je deza-videzanA mumukSuo svAdhyAyamAM upayogamAM le che. pU. DaoN. tarulatAjIe zrImad rAjacaMdrajInAM patro, pado, kAvyonA vivecanane lagatAM aneka pravacano paNa ApyAM che. rASTrasaMta pUjya zrI namramuni ma.sAhebe mahinAo sudhI 'Atmasiddhi zAstra' para vAMcaNI karela. maMdiramArgI pUjya zrI kesarasUri mahArAjasAhebanA ziSya pUjya bhuvanatilakasUri ane pUjya bhAnuvijayajI ma.sAhebe zrImadnA sAhityanuM UMDuM adhyayana kareluM. pUjya zrI bhAnuvijayajInI preraNAthI sAgoDiyA (pATaNa)nA sarva maMgala AzramamAM zrImadghanA citrapaTanuM sthApana thayela ane tyAM svAdhyAya paNa thAya che. pUjyazrInA AtmasiddhinuM rasadarzana karatA vivecananA graMtho paNa pragaTa thayA che. pUjya muktidarzanasUrie paNa zrImanA sAhityanuM UMDuM adhyayana karela. zve. mU.pU. pU. vicakSaNAjI mahAsatIjInAM ziSyA pU. maNiprabhAjI jemaNe bhagavAnanI kevaLajJAna bhUmi RjuvAlikAmAM bhagavAnanI godoha Asana pratimAjI pratiSThita karAvI te mahAvIra maMdiranA praNetAe zrImadghanA tattvajJAna para ghaNuM ja UMDuM ciMtana karela ane vyAkhyAno paNa pharamAve che. Ama ghaNAbadhA jaina saMtoe yugapuruSa zrImad rAjacaMdrajInAM vividha sAhitya svarUpone AtmasAt karI tattvajJAnane sAdhako ane mumukSo samakSa abhivyakta karyuM che. - 77 * 16 bhagavAnanAM svapno : sva-para kalyANano saMketa bhagavAna mahAvIre gRhavAsa tajI saMyamanA mArge prayANa karyuM. sAdhanAkALa daramiyAna bhagavAna mahAvIrane manuSya, deva ane tiryaMcakRta upasargo sahevA paDyA. emanI ajaba titikSAne kAraNe e bhayabhairavane jItavA zaktimAna thayA. mahAvIre tene tattvopadeza ApI ahiMsAnA divya mArge caDAvyo. prazna thaze ke maunasAdhaka bhagavAne upadeza kaI rIte Apyo ? kathAkAre A upadeza apadeva thayelA siddhArtha dvArA apAvyo che. zUlapANi bodha pAmyo. anya jIvonA ghAtathI potAnA AtmAno ja ghAta thAya che. aMte e rahasya te samajyo ane zAMta thaI gayo. A upasarga sAme jhajhUmatA sahevA paDelA mAnasika ane zArIrika zrama ane trAsane kAraNe bhagavAnane moDI rAte alpa nidrA AvI. upasargamAMthI sAMgopAMga pAra UtaratA AtmavizvAsamAM vRddhi karanAra A ghaTanAthI bhagavAnane nidrAmAM havethI bhaviSyamAM thanArI temanI pragatinAM sUcaka daza svapno AvyAM. bIja divase savAre, sAdhaka avasthAmAM rahela prabhunI zI dazA thaI haze te jANavA bhaya, zaMkA-kuzaMkAsaha gAmaloko yakSanA maMdirakSetramAM AvyA. loko sAthe AvelA utpala nAmanA nimittazAstrajJa bhagavAnane AvelAM te svapnono artha karI batAvyo. .7. *
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira 17 cittavRttinA saMyoganuM pariNAma Asrava che joke sAttvika sahaciMtana zibira he mahAmAnava ! prathama svapnamAM tame je tAlapizAcane haNyo te mahAmohanIya karmakSayanuM sUcaka che. moharUpa pizAca tamAre hAthe naSTaprAya thaze. bIje svapna tame zveta raMgano kokila joyo. te divya puruSa Arta ane raudradhyAnathI Apa mukta cho. dharmadhyAnathI pAraMgata thayelA he parama puraSArthI! Apane zukladhyAna prApta thanAra che. trIje svapna tame je raMgaberaMgI kokila joyo te he prajJAvaMta mahAmanISI ! ApanA nimitte thanArI vividha zAstraracanAonuM ane anekAntadarzananA pratipAdananuM sUcana kare che. pAMcame svapna tamArI sevAmAM upasthita gopAlakavarga joyo, te caturvidha saMghathI thanArI tamArI sevAnuM sUcaka che. chaThe svapna tame padha-kamaLothI bhareluM je sarovara joyuM te devono samUha tamArI sevA mATe utsuka thaze te bInAnuM sUcaka che. sAtame svapna tame je samudra tarI gayA te A bhavasAgarane tame taravAnA cho teno saMketa kare che. AThame svapna tame je sUrya joyo te tamane utpanna thanAra dedIpyamAna kevaLajJAnanuM sucaka che. navame svane potAnA AMtarALamAMthI vIMTaLAyela manuSyalokane jado pADanAra manuSyatara (mAnuSotara) parvata tame joyo te tamArAM yaza, AbhA ane pratApathI vyApta thanAra trilokano saMketa kare che. dazame svapna tame meru parvatanA zikhara para AruDha thayelA joyA, te dharmasiMhAsana para besIne tame upadeza ApavAnA cho. dharmanI uccatama prasthApanA karavAnA cho tenuM sUcana kare che. - svapnazAstrIe dasamAMthI nava svapnAMnAM phaLa jaNAvIne kahyuM ke, cothA svapnAmAM tame je bALAo joI tenuM phaLa huM jANato nathI. bhagavAna mahAvIre kahyuM ke, huM gRhasthano tema ja sAdhuno eTale AgAra ane aNagAradharmano preraka banIza tenuM e svapnasUcaka che. A dasa svapnonA saMketa sva-para bannenuM kalyANa bhagavAna mahAvIra dvArA thaze tenAM sUcaka che. prabhunA AtmAnI vadhatI vizuddhatAnAM pariNAmo, ucca parAkASThAnAM Atmika phaLa ApavA samartha che. vaLI, sadharmanuM pravartana karavA mATe carama tIrthaMkara prabhunI nikAraNa karuNAnA phaLasvarUpa saMghane zuM upalabdha thaze teno saMketa kare che. jJAnIonI sUkSma dRSTi jIvAtmAne taLAvarUpe ane jharaNAMne AsavarUpe nihALe che. jevI rIte cArebAjuthI vegathI vahetAM jharaNAM taLAvane pUrNarUpe bharI de che e ja rIte jIvAtmA aneka prakAranA AsavothI UbharAI jAya che. AkuLavyAkuLa, asthira ane malina banI jAya che. thoDoka purUSArtha karIne jaladI jaladIthI keTalAMka karmo dUra karIe chIe eTalAmAM to AsavarUpa zatru humalo karIne pratikSaNa - pratipaLa karmothI AtmAne bharI de che. - A Asavone rokavA kevI rIte ? mahAmaniSI puraSoe AsavonuM pRthakkaraNa karI ane tene rokavAnA upAyo batAvyA che. cittavRttinA saMyoganuM pariNAma Asava che. AsavanA pravAhanuM sAtatya AtmAne satata karmothI bharatuM rahe che. A sAtatyanI zRMkhalAne rokavAno puruSArtha karavAnuM ciMtana Asava bhAvanamAM karavAnuM che. bhAva Asava ane dravya Asava e AsavanA mukhya be prakAra che. zarIra Adi saMyogI padArthomAM ekatva-mamatva ane zarIra Adi lakSathI AtmAmAM utpanna thatAM rAgadveSarUpI vikalpa taraMgo bhAva Asava che. A bhAva AsavanA nimittathI kAzmaNa vargaNAonuM karmarUpamAM pariNamana thavuM dravya Asava che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga A pAMca bheda dvArA paNa Asavane vibhAjita karavAmAM Avela che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana jevI rIte jaLamAM zevALa melarUpe utpanna thAya che, cittavRttionA saMyogathI AtmAmAM e ja rIte Asava utpanna thAya che. Ama asava AtmAnI nirmaLatAne apavitra kare che. Asava bhAvanAnA ciMtanamAM vicArone pravAhita karavAnA ke, eka to karmothI baMdhAyelo chuM ane navAM karmo bAMdhato jAuM chuM to have mArA puruSArtha ane sadgurunI kRpAthI mithyAtvanAM vAdaLo dUra thaI samyag darzanano sUrya mArA Atmapradezane prakAzita kare. A bhavavanamAM pAMca AsavonAM vAdaLo satata varasI rahyAM che. mAtra viratinI chatrI ja tenAthI ApaNuM rakSaNa karI zake. je prakAre vIrya skhalana sAthe ugra kAmasaMskAra naSTa thaI jAya che, koIthI rokAI zakatuM nathI te ja rIte karyodaya samApta thavAne kAraNe Asava nAza pAme che. tene rokavuM saMbhava nathI. Ama Asava azaraNa che. jyAre svayaM cittazaktirUpa caitanya zaraNa sahita che. Asava heya che, upAdeya nahi. mAtra jJAna ke jJeya che. mAtra jANavAyogya che. sArA-narasAnI jANakArIthI vivekajJAna pragaTa thAya che, mATe dareka bhAvanAnuM jJAna ke samajaNa jarUrI che. e samajaNathI ja ApaNe chAMDavAyogya chAMDI zakIzuM. jevI rIte dariyAnA vamaLamAM phasAyelI nAva hAlaDolaka thayA kare che. sthiratA ke gati prApta karI zakatI nathI. tevI ja rIte Asavane kAraNe jIvanuM saMsAraparibhramaNa laMbAyA kare che. jIvasarovaramAM pAMca Asava dvArothI karmanuM jaLa vahI Ave che. Asava bhAvanA dvArA Asava dvArone baMdha karavAnI tIvra icchA pedA karavAnI che ane e dizAmAM puruSArtha karavAno che. Asavono paricaya karI tene rokavAnA upAyo vicAravAnA che. prathama Asava mithyAtva che. mithyAtvano artha che mithyAdarzana, vastuviSayaka yathArtha zraddhAno abhAva ayathArtha zraddhA. mithyAtvanuM makhya kAma e che ke te sudeva guru ane sudharma para jIvane zraddhA karavA deto nathI, paraMtu kudeva, phuguru ane kudharma para rAga karAve che. sudeva, sadguru ane sudharma paranI zraddhA jIvane samyag darzana sudhI laI jAya. bIjo Asava avirati che. hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigraha A pAMca prakAranAM avrata A AsavanA udbhavasthAna che. 81 * sAttvika sahaciMtana sthAvara-jaMgama saMpattimAM Asakti rAkhavI ene parigraha kahe che. vratonuM pAlana Asavone roke che. trIjo Asava kapAya che. cAra kaSAyane be vibhAgamAM vaheMcIzuM. mAyA ane lobhane rAga sAthe saMlagna karI zakIe. krodha ane mAnane dveSa sAthe joDI zakAya. mithyAtva Adi sahAyako dvArA rAgadveSarUpa kaSAyo AtmabhUpa para kabajo jamAve che. mamatva ane ahaMkAra kaSAyonA mULa che. mAtra kaSAyono upazama karavAthI AtmA akaSAyI nahi banI zake. ene to jaDamULathI ukheDavA pracaMDa puruSArtha karavo paDaze. rAgadveSa mamakAra ahaMkAranA ja paryAyo che. A rAgadveSanI jaDo AtmAnA ati UMDANamAM phelAyelI che tyAM sudhI kaSAyonAM jherI vRkSo hA~bharyAM raheze. ahaM ane mamane ucchedavAthI kaSAyo moLA paDaze. cothuM Asava dvAra pramAda che. jAtvika dRSTie joIe to pramAda eka prakArano asaMyama che je eTalA mATe ke avirati ke kaSAyanI aMtargata AvI ja jAya che. rAgadveSane pUrNa sahayoga ApI ATha prakAranAM karmabaMdhananuM kAraNa bananAra pramAda bahArathI miSTa-madhura che. jenI pAse dezakathA, rAjakathA, strIkathA ane bhojanakathAno khajAno che. bhautika viSayanA AkarSaNanuM kheMcANa, UMgha ane indriyone svacchaMda vihAra pramAdanAM lakSaNa che. AtmajAgRti ane sAmAyika A AzravathI AtmAnuM rakSaNa karI zake. pAMcamo Asava azubha yoga che. enA traNa bheda che. pudgalonA avalaMbanathI pravartamAna yoga e 'kAyayoga' che. karmavargaNAnA AlaMbanathI manayoga thAya che. A traNa prakAranA yoga dvArA ja AtmAmAM karmonuM AsavaNa thAya che. zubha yoga puNyakarmano Asava che. azubha yoga pApakarmano Asava che. azubha yoga bhavabhramaNa karAvanAra che. zubha karmanA AsavathI puNyanA kAraNe svargAdi sadgatimAM janma maLe che. jIve asaMkhya varSo sudhI e sukha bhogavavuM paDe che. e apekSAe zubha karmono Asava mokSamArgamAM bAdhaka che. A vAta sApekSa dRSTithI samajavAnI che. puNyakarmano udaya mokSamArgamAM ArAdhanAmAM sahAyaka bane che. puNyakarmanA kAraNe manuSyabhava, indriyonI pUrNatA, sadguruno yoga prApta thAya che, je mokSamArgamAM sahAyaka che ane aMte AtmAnI eka evI dazA Avaze ke puNya Asava paNa sahajapaNe chUTI jaze. Asavone rokavAthI jIva zAMtasudhArasanuM pAna karI jIvamAMthI ziva banavAnA rAjamArga prati jaI zake che. ra
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana maMgalamaya karuNAnuM divya sAmrAjya saryanAM saumya kiraNo rAtrinAM aMdhArAne dUra karI nagarI para prakAzanuM Adhipatya jamAvI rahyAM che. prabhAtanA ramya vAtAvaraNamAM jyotiSavidyAnA prakhara vidvAna chAyAzAstrI vidyApALa ane temanA mitra harSadatta cAlI rahyA hatA. zAMta vAtAvaraNamAM mauna toDatAM harSadatte kahyuM, "mitra ! thoDI kSaNo pahelAM A mArga parathI koI mahAna vyakti pasAra thaI hovI joIe." "mitra, zA kAraNe Ama kahe che ?' vidyApALe prazna karyo. koyalano Tahuko ane khaLabhaLa vahetAM jharaNAMnA saMgItanuM sAmaMjasya, malayAnilane sugaMdhita banAvatI phUlonI parAga, sAmenI eka talAvaDImAM siMha ane haraNa banne sAthe maLI pANI pI rahyAM che. eka ja vRkSanI chAyAmAM sApa ane noLiyo vizrAma karI rahyA che, mArga niSphaTaka che. mitra ! koI divya puruSanA paramANunI upasthitinI anubhUti karAve che. vAtAvaraNanuM mAdhurya ane prasannatAnI pratIti karAve che. AtmasAdhanAmAM masta rahetA dharmaniSTha harSadatte vAta pUrI karI. natamastaka cAlI rahela paMDita chAyAzAstrI nIce rastA para joI daMga thaI gayA. thaMbhI gayA ane bolyA, mitra, tArI vAtamAM tathya lAge che. jo A pagalAM! koI samrATanAM pagalAM...zatadala kamaLanI pAMkhaDImAMthI jANe parAvartita thayela rekhAo...! sAmudrika lakSaNa pramANe eka cakravartI samrATanAM pagalAM ja hoya, paraMtu paMDita vidyApALa kSaNika camakyA ane pachI bolyA, cakravartI samrATa... ekalA... ane khulle page...jo * 83 ?' jIgara sAttvika sahaciMtana zibira sarakAra samrATa jatA hoya to temanI sAthe parivAra, sevako ke senA paNa hoya, paraMtu A pagalAM to eka ja vyaktinAM che. mitra ! zuM mArI jyotiSavidyA mane dago daI rahI che ? zuM A umare mArI buddhi naSTa thaI rahI che ? harSadatta kahe nA, mitra nirAza na thAya. mane tArI jyotiSavidyAmAM zraddhA che... ane banne mitro pelAM pagalAMnuM anusaraNa karatA AgaLa cAlyA. A pagalAM rAjagRhI nagaranA guNazIla caityaudyAnamAM kAyotsarga mudrAmAM dhyAna karI rahelA eka sAdhaka pAse samApta thayAM. 1 khinna vadane vidyApALa bolyA, harSa ! kyAM che samrATa ? ahIM to eka bhikSuka...! harSavibhora harSadatta bolyA, vidyApALa tArI vidyAne gaurava apAve evI A ghaTanAnI vAta sAMbhaLa, "jemanA mukhAraviMda para prathama bhAvo ramI rahyA che tevA kalyANamitra bhikSaka bIjA koI nahIM, paraMtu svayaM bhagavAna mahAvIra che.' "AMtarakarmo sAme dAruNa yuddha karI vijaya meLavanAra cakravartI che. aSTakarmanA kAlInAgane saMyamanAM zastrothI emaNe jItI lIdho che. nirvikalpa dhyAnarUpI pitAnA khoLAmAM te UbhA che. te ahiMsArUpI aSTapravacana mAtAnI nizrAmAM che. brahmacaryarUpI bhAI, anAsaktirUpI bahenane emanuM sadaiva sAnnidhya che. zAMtirUpI priyatamA enA jIvanamAM abhipreta che. vivekarUpI putra ane kSamArUpI putrI tenI sAthe ja hoya che. anekAMta teno maMtrI che.' rAjAnI senAne eka nizcitta sImA hoya, paraMtu prabhunA AbhAmaMDaLamAMthI nIkaLelAM divya kiraNo agaNita lokonA kalyANanuM kAraNa banI jAya. akAraNa karuNA karanArA A yugapuruSanA ucca puSya ane tIrthaMkaranA atizayonI asarane kAraNe temanI upasthitithI copAsa vaira-vikhavAda maTe-roga na hoya, duSkALa na hoya, mAlakauMsa rAgamAM pravAhita thatI temanI pAvana vANI sRSTinA tamAma jIvo potAnI bhASAmAM samajI ane svanuM kalyANa sAdhI zake.' 'emanA zubha taraMgonI senA ja cArebAju surakSA karI zake che. emanuM dharmacaka sarvatra AnaMda, zAMti ane mAdhurya phelAvatuM rahe che. temane sparzeluM vAyumaMDaLa sarvatra pavitratA ane caMdana jevI zItaLatA prasarAve che. saMsAranAM tamAma sAmrAjya karatAM A sAmrAjya utkRSTa che. koI paNa vyakti sAthe laDAI nathI karI, hiMsA nathI karI, chatAM hRdaya-siMhAsana para rAjya karanArA A rAjAnuM ja vAstavika rAjya che, kAraNake 84
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ************* zulus askinlol sssssssss A sAmrAjyamAM, hiMsA nathI, corI nathI, abrahmam nathI, jUTha nathI ane parigraha nathI. ahIM satyanA siMhAsana para ahiMsA, brahmacarya, asteya ane aparigrahane rAjatilaka karAyuM che.' harSadatte jyAre vAta pUrI karI tyAre banne mitroe bhagavAnanAM zrIcaraNomAM bhAvapUrvaka vaMdanA karI ane chAyAzAstrI vidyApALe kahyuM, 'have mane samajAyuM ke sAmudrika lakSaNo mAtra bAhya cihno ke saMketo para AdhArita nathI hotAM. mAnavInI AMtarika lAkSaNikatAomAM agaNita saMbhAvanA chupAyelI paDI hoya che. Aje huM bhagavAna mahAvIranA AMtaravaibhavanA ghUghavatA sAgaranAM pracaMDa mojAMo nihALI rahyo chuM.' mitra! Aje mArI jyotiSavidyA sAce ja sArthaka thaI. Aje mane sAcA samrATanuM darzana thayuM. paMcamahAvratanuM mAhAtmya samajAyuM. praNAma ho anekAMta daTAne, vaMdana ho! maMgalamaya karuNAnA divya sAmrAjyane ! | 19 caturvidha saMgha sthApanAdina : samaktinuM AnaMdaparva vizvanAM vividha darzanomAM vItarAga darzanano mahimA anupameya che. lokAloka prakAzaka kevaLajJAnane prApta karI pratyeka tIrthaMkara bhagavaMta, cAre prakAranA devoe racela samavasaraNamAM besI, zramaNa-zramaNI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghanI sthApanA kare che, je jina zAsananI sva-para kalyANanI paraMparAnuM darzana karAve che. sAMprata pravAha karatAM bhAratavarSa aneka rIte samRddha hato. te samayanAM lAkho varSanAM lAMbAM AyuSya, zarIranI lAMbI UMcAI, ArogyanI suMdaratA, prajAmAM putra jevI zaraNAgatinA bhAva, rAjAmAM vAtsalyasabhara lAgaNInI bhInAza hatI. lokonI bhautika saMpattinI jema guNa-samRddhino AMtarakhajAno samRddhithI chalochala hato. nAbhideva ane marudevI mAtAnuM saMtAna eTale e samayanI dharatImAtAno zreSTha mAnavaputra RSabhadeva. e deve mANasamAM mANasAI jagAvI. agnio upayoga zIkhavyo. jyAre temaNe mATIno ghaDo banAvyo ne vijJAnano janma thayo. zilpasthApatya samajAvyuM - ghara bAMdhatA zIkhavyuM, khetI karatA zIkhavADI, lagnavidhi yojI, pazutAmAM prabhutA ANI. samAjanIti, rAjanIti racI. 72 kaLA ane 18 lipi zIkhavI daMDanIti samajAvI. gaNitajJAna ApyuM. asi-masi ane kRSi (zaurya, vyApAra lekhana, kRSi-khetI)nuM zAsana ApyuM. tyAga-tapasyA-saMyama dvArA mokSamArge javA bhagavAna AdinAtha-RSabhadeve dharmatIrthanuM pravartana karyuM. zrI RSabhadeva bhagavAna pachInA trevIsa tIrthaMkaro paNa zrI RSabhadeve prarUpela dharmaartha-kAma ane mokSa e cAra puruSArthanI ahiMsaka saMskRtine ja vyavasthita karavAno '' 86 *
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana prayatna kare che. Aje ApaNe jemanA zAsanamAM chIe evA vartamAna avasarpiNI kALanA carama tIrthaMkara prabhu mahAvIre AjathI lagabhaga 2568 varSo pUrve vaizAkha suda agiyArasanA zubha dine apApApurI nAmanA gAmamAM prANImAtranuM kalyANa karavAnA uddezathI zAsananI sthApanA karI. A tIrthanI sthApanA svayaM tIrthaMkara paramAtmA kare che. janmadAtA pitA evA tIrthaMkara sthApanA pachI navajAta zrI caturvidha saMghane 'namo tityasa' bolIne namaskAra kare che. paramAtmA upAdiSTa mArge cAlatAM zramaNa-zramaNI, zrAvaka-zrAvikAono samUha eTale zrI caturvidha saMgha. traNeya lokamAM viziSTa lokottara ane zreSThatama zrI saMgha saune vaMdanIya ane upAsanIya bane che. zrI caturvidha saMghanAM cAra aMgoe jina zAsananI divya jyotane jhaLahaLatI rAkhI che. tIrthaMkaroe saMsAranA karmAdhIna jIvone caturvidha saMghanA mAdhyama dvArA jJAna-darzana ane cAritranI ArAdhanAno samyak mArga batAvyo che. yuga pramANe parivartana ANI caturvidha saMghanI evI rIte sthApanA karI che ke A zAsana lekhita baMdhAraNa vagara paNa aDhI hajArathI vadhAre varSathI akhaMDa cAlyuM AvyuM che. prabhu mahAvIre kalyANa arthe sthApela AvA zAsanamAM sarva jIvo zAMta-prazAMta ane upazAMta hoya, paraMtu vartamAna paristhitimAM jagatanA jIvo bhayaMkara azAMtinA bhoga banyA che. parigraha pratyenI Asaktine kAraNe jamIna-sImAvivAda, kudaratI saMpatti ke nadIonAM nIra mATe jhaghaDA kuTuMbathI zarU thaI kaoNsmika vizva sudhI pahoMcyA ane kalaha prasaryo tathA vistaryo ane hiMsA vakarI che. vaizAkha suda agiyArasano zubha dina zAsananI sthApanAno pAvana divasa che. A divasa ApaNA sau mATe samaktinuM AnaMdaparva che, kAraNake prabuddha karuNAvaMta prajJApuruSa prabhu mahAvIre prANImAtranA kalyANa arthe caturvidha saMghanI sthApanA karI ahiMsA-aparigrahane AcAra ane anekAMtano vicAra Apyo... vizvazAMti mATe anekAMtavAda uttama vicAra che. koI paNa vAtane aneka dRSTikoNathI tapAsIe to saccAI ane temAM rahelA tathyanI pratIti thAya. guru-ziSya, pati-patnI vacce, nokara-mAlika-majUra vacce, be dharmo vacce, be rAjyo ke be rASTro vacce, zAsako ane prajA vacce, be pakSo ke sahakAryakaronA vicAravinimaya veLAe anekAMta daSTikoNa najara samakSa rAkhatA gerasamajUtI dUra thaI maitrIbhAva pragaTaze. visaMvAditA dUra thaI saMvAda sarjAze. vyakti potAnI dRSTi choDI bIjAnI dRSTithI jue to aDadhuM jagata zAMta thaI jAya e vAta bhagavAna mahAvIre anekAMta dvArA samajAvI. pazcimI dezonA svArthI lokonI 87 * sAttvika sahaciMtana sArAya jagatanA jIvo, kudaratI saMpatti Adi sattA para hakka jamAvavAnI duSTa bhAvanA ane te bhAvanAne caritArtha karavA vikAsane nAme utpanna karAyela yaMtravAda, keLavaNI ane vijJAnanAM sAdhanomAM buddhinA vyabhicAra dvArA karAyelA vyApaka pracArane kAraNe jagata duHkhanA dAvAnaLamAM phasAyeluM che. tIrthone bhraSTa karavAM, zAstrabhaMDAro ane TrasTonI dhArmika milakata para sarakArI kabajo jamAvavAno kAraso, keMdrIya khAtara ane sajIva khetIne badale hiMsaka jaMtunAzaka davAo ane rAsAyaNika khAtarone ja protsAhana ApavAnI nIti paraMparAgata khetI ane bhAratIya jIvanapaddhatine duSita karI rahI che. navI kalyANakArI zodhone dUragAmI ane vivekabuddhipUrNa dRSTikoNathI AvakArI zakAya. pazuhatyA, dArU, jugAra, laoNTarI, kIklaba, nazIlI davAo, DAnsabAra, tambAkuvALA pAnamasAlA, abhadra vIDiyo caeNnalonI pravRtti dvArA meLavela kara ke saMpatti prajAnuM kalyANa na karI zake. sAdhanazuddhi vinA meLavela saMpatti patananuM kAraNa bane che. AnuM sahaciMtana karIe. zAsanasthApanAnA A maMgaladine vizvakalyANanA A mahAyajJamAM ApaNe ApaNA samyak puruSArthanA samidhanI Ahuti arpaNa karIe. cAlo, sAthe maLIne ApaNe jina zAsananA maMgalamaya sthApanAdine ArAdhanAmAM joDAI saMkalpa karIe : caturvidha saMghanAM cAre aMgo, sAdhujI-sAdhvIjI, zrAvaka-zrAvikA, samAcArI ane zrAvakAcAranA pAlana dvArA anuzAsanamAM rahevAno dRDhasaMkalpa karIe. - zAsanarUpI dIpanA pratIka tarIka dravyadIpakanA prAgaTaca sAthe ajJAnanAM aMdhArAM ulecavA svAdhyAya dvArA zrutadIpaka pragaTAvIe. zAsanasthApanAnA maMgaladine AyaMbila tapanI ArAdhanA karIe. sAdhu-sAdhvIjIonI vaiyAvacca karavAno saMkalpa karIe. 'huM bAra vratadhArI zrAvaka banuM, mane sAdhupaNuM prApta thAya ane aMte mane samAdhimaraNa maLe' tevA zrAvakanA traNa manoratho vAraMvAra ciMtavIe. OM zAsana-saMsthAnA saMcAlanamAM sAmela thaI zAsanasevaka banavAno saMkalpa karIe. 'namo titthasa' 20 navakAravALI gaNIe. tIrtharakSA-saMgharakSAno saMkalpa karIe. * jina zAsananA anuyAyI banavA mATe dharmasthAnomAM, dharmAnuSThAnomAM tathA aMgata jIvanamAMthI jamAnAnA zAsanane haDaselI daI 'jina'nuM zAsana svIkAravAno saMkalpa karIe. vizvakalyANakara jina zAsanarUpI peDhInI sthApanAnA gauravavaMtA itihAsane ujAgara karIe. 88
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana 20 sUkSmatA AtmamArganI dyotaka adhyAtma sAdhanAmAM AgaLa vadhavA mATe ApaNe prArthanA karavAnI che ke, he prabhu! mArI kAyAnI sthiratA ane mananI ekAgratAmAM mane sahAya karajo. anubhavIjana kahe che ke, jyAM sudhI zarIra sthira ane mana ekAgra na thAya tyAM sudhI adhyAtma paripakvatAnA mArge pragati thaI zakatI nathI. eka mitra rastAmAM maLI gayA. emaNe pUrNa"hamaNAM khAssA samayathI dekhAtA nathI? pelA to tamArA pramukhasthAne varSamAM be-traNa pravacanamALA thatI. have to e vyAkhyAnamALAmAM paNa tame dekhAtA nathI." "dosta, pramukhasthAna ghaNAM varSa nibhAvyuM. gurukRpAe have aMtarmukha thavAnA bhAva jAgyA che." emanA A javAbe mArAmAM ciMtananI cinagArI cAMpI dIdhI. anaMta saMsAranA A paribhramaNane kAraNe ApaNe bahirmukhI thaI gayA chIe. indriyo ane manamAM niraMtara UThatI anekavidha vRttio uchALA mAryA kare che. mana ane indriyo satata bAhya viSayomAM bhaTake che. A uchALA zAMta paDe to aMtarmukhI thavAya che. aMtarmukhatA cittanI ekAgratA ane zuddhimAM madada kare che. azAMta mana sthaLa tarapha, indriyo, mugala-sthaLamAM sukha zodhe che. zAMta ane ekAgra cittadhArA sUkSma tarapha vahyA kare che. sUkSmatA AtmamArganI yAtrAnuM ekamAtra prayojana che. giranAranI yAtrAmAM eka sthaLe jhINAbAvAnI maDhI che. jANavA maLyuM che 89 kAkA chokarA sAttvika sahaciMtana zibira ke eka sAdhubAvA ahIM sAdhanA karatA hatA. bIjA eka pradezathI giranAranI yAtrAe Avela sAdhubAvAnA eka samUhane jANavA maLyuM ke A sAdhune siddhi virelI che eTale teo jijJAsAthI te sAdhune maLavA AvyA. sAdhusamUhanA mukhIe pUchyuM ke, "ATalAM varSanI sAdhanAnA phaLarUpe tamane zuM siddhi prApta thaI che ?" "koI paNa prakAranI siddhi meLavavA huM sAdhanA karato nathI. A sAdhanA dvArA huM AtmAnI najIka pahoMcavAno puruSArtha karuM chuM ane te cAlu che, eTaluM kahetA sAdhakabAvAno deha nAno thaI gayo. jotajotAmAM enuM zarIra eTaluM jhINuM thaI gayuM ke mukhIbAvAnA hAthamAM rahelI calamanA eka mukhamAM te pravezI gayA ane bIjA mukhamAMthI bahAra nIkaLI gayA ane kSaNomAM te hatA tevA ja kadAvara svarUpanA banI gayA. sAdhubAvAnuM vRMda stabdha banI gayuM ane temaNe A sAdhubAvAne uddezIne harSAvezamAM ekaavAje 'jhINAbAvAnI je' kahI giri parvatanA vAyumaMDaLamAM jhINAbAvAnA jayajayakArano nAda guMjato karI dIdho. ApaNe jANatA nathI A daMtakathA ke upanayakathA hoI zake paraMtu 'jhINA' thavAmAM sUkSmatAnI vAta abhipreta che. buddhi sthaLano paNa vicAra karI zake. koIka vastunI prApti mATe buddhi vyabhicArI paNa banI zake. aMtarmukhatA ane cittanI ekAgratA buddhinuM prajJAmAM pariNamane karAvaze. prajJAnI pavitratA sUkSmamAM jaze ane te AtmamArganI dhotaka banaze. he prabhu! mArI khIcaDI kayAre pAkaze? guru-ziSya eka gAmathI bIje gAma jaI rahyA hatA. sAMja paDI gaI eTale gAmanI sImamAM maMdiramAM rAtavAso karavA rokAyA. ziSya maMgALo mAMDyo ane khIcaDInuM AMdhaNa mUkyuM. magadALa-cokhA (bhAta) nAkhyAM. ziSyane bhUkha lAgI che. khIcaDI jaladI thatI nathI. adhIrAIthI ziSya pUche che, gurajI khIcaDI kyAre pAkaze ? guru eka sAkhImAM javAba Ape che - 'jaba lagI TIbI uSNa, taba lagI sIjhI nahi, sIjhI to taba AnI ye, nAcata kudata nAMhi, (makA khojI khoja le. - sa. dhoLakiyA) saMta mekaNa be AMtaravRttione grAmya bhASAmAM khUba suMdara rIte samajAve * 90 -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana che. "jyAM sudhI hAMDalImAM Ubharo Ave tyAM sudhI khIcaDIne sIjhelI samajavI nahIM. jyAre tenuM nAcavuM-kUdavuM baMdha thAya tyAre samajavuM ke te sIjhI gaI che.'' dekhAvamAM sIdhI-sAdI lAgatI sAkhI eka adbhuta satyane ujAgara karI jAya che. 'hAMDalI' eTale zarIra athavA mana hAMDalImAM Ubharo Avavo eTale indriyo athavA manamAM satata vRttio UchaLyA karavI, bahirmukhI thaI javuM. jema khIcaDI sIjhatI nathI tema mana paNa sIjhatuM nathI. ahIMthI pAchA vaLavA mATe "pratikramaNa'" prArthanA karavAnI che. 'he prabhu ! huM lokasaMjJAnA pravAhamAM taNAto jAuM chuM. mane pradarzana ane prazaMsAmAM vadhu rasa che. sanmAna ane nAmanAnI kAmanA tarapha mArI vRttio vahI rahI che. alpajJAnI huM mahAjJAnI hovAnI hAma karuM chuM. mArA dAnamAM tyAganI bhAvanA nathI, ahaMkAranuM AvaraNa che. parahitaciMtA, maitrI ane karuNAbhAvane badale mArI sevAmAM padanI lAlasA che. he prabhu! huM mArA ajJAnane oLakhI jJAnIne namaskAra karuM. mArA dAnamAM tyAganI bhAvanA pragaTo, mArI sevAmAM karuNAbhAva ane vaiyAvacca abhipreta bano... he prabhu! mArI khIcaDI kyAre pAkaze ?' jyAM sudhI bhramara madha para beTho nathI tyAM sudhI bhramaranuM paribhramaNa ane gaNagaNATa cAlu ja che, paNa jevo madha cUsavAnuM cAlu kare che tevo zAMta-mauna thaI jAya che. gurukupAe adhyAtma amRtanuM madha maLatAM vyakti sIjhelI bane ane sahaja samAdhi maLe che. 91 21 * sAttvika sahaciMtana kudaratI saMpattino vivekapUrNa upayoga bhautika samRddhi maLI che khAvA-pIvA, paheravA, oDhavA ane pharavA mATe. bhautika sAdhano maLyAM che teno bephAma upayoga karavo, amaryAdita bhoga bhogavavA tevA vivekahIna upabhoganI saMskRti (ke vikRti) phUlIphAlI rahI che. kudaratI sAdhanono manaphAve tema kahevAto upayoga hakIkatamAM durupayoga, anIti ane anyAya che je samAja, rASTra ane vizvamAM viSamatA sarjI zake. 80 TakA kudaratI sAdhano (necarala risorsIsa)ne mAtra 20 TakA loko bhogave che. 80 TakA lokone bhAge mAtra 20 TakA kudaratI sAdhano Ave che. prakRtie ApelI tamAma saMpatti e koI ekalAnI mAlikInI nathI. samagra jIvasRSTinI sahiyArI mAlikInI che. koI paNa vyaktine A kudaratI saMpattino bephAma durupayoga karavAno adhikAra nathI. vaLI agni, vAyu, pANI, pRthvI ane vanaspatimAM paNa jIvana che. aniyaMtrita bhoga-upabhogothI A jIvonI virAdhanA ke hiMsA thaze. AzramanA eka aMtevAsI jAjarU (zaucakriyA) jaI AvI saphAI mATe sAthe khetaramAMthI vadhu mATI laI AvyA tyAre gAMdhIjIe e mATIne khetaramAM pAchI mukAvI. pote lImaDAnI caTaNI vAparatA. eka bhAI lImaDAnI moTI DALakhI laI AvyA to gAMdhIjIe caTaNI mATe e DALakhI cAra divasa calAvI. snAna mATe pANI paNa khUba ja vicArIne jarUra pUratuM ja vApare. eka divasa pANInI AvI karakasara joI eka bhAIe bApune kahyuM, 'ATalI moTI khaLakhaLa vahetI saritA ApanI pAsethI 92
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana vahI jAya che to pANI vAparavAmAM AvI kaMjUsAI zAne karo cho ?' bApue kahyuM, 'bhAI, A sAbaramatI mArA bApAnI nathI. A nadInAM jaLa para mArA dareka rASTrabaMdhuono adhikAra che. huM pANIno durupayoga karuM ane mArA dezavAsI tarasyA rahI jAya ?' jIvana TakAvavA mATe, jarUrI jIvananirvAha mATe bhoga-upabhoga karIe te upayoganI saMskRti che. A kriyAmAM pramAda nathI, paNa jAgRti che, viveka che, jyAre amaryAda bhogopabhoga upabhoktAvAda che. jIbhanA svAda mATe pAMceya indriyone popavA, zokhane poSavA, dArU, mAMsa, tambAku, nazIlI davAo, abhakSya AhAra ane sauMdarya-prasAdhano pAchaLa hiMsA ane kudaratI sAdhanono durupayoga te sAmAjika anyAya ane pApa che. mAnavIe sarjela bhagavAnanI mUrti para ApaNe dUdha, naivedya ane phUla caDAvIe chIe, paraMtu dehamaMdiramAM birAjela Atmaprabhu para ApaNe mAMsa-madirA, tambAku, nazIlI davAo jevI vastuo caDAvI ene apavitra karIe chIe. mAMsAhArathI kudaratI saMpattinuM nikaMdana thAya che. 450 grAma ghauM pedA karavA mATe 273 liTara pANI, 450 grAma DAMgara pedA karavA mATe 1136.5 liTara pANI joIe che, jyAre 450 grAma mAMsa pedA karavA mATe lagabhaga 9092thI 27276 liTara pANI joIe che. vizvanA pazupAlana udyogamAM moTA bhAganAM pazuono uchera mAMsa meLavavA mATe thAya che. vizvanA pANInA kula jaththAmAMthI 80% jaththo mAtra pazupAlanamAM ja vaparAya che. pazuo dvArA utsarjita padArthomAMthI utpanna thato mithena vAyu samagra vizvanA vAtAvaraNanI garamImAM vadhAro kare che ane ojhona vAyunA starane jADuM kare che. PETA saMzodhakoe batAvyuM che ke ekalA amerikAmAM dara varSe 260 karoDa prANIone (90 karoDa jamIna paranAM ane 170 karoDa dariyAI prANIone) phakta khorAka mATe mArI nAkhavAmAM Ave che. mRtyunI A prakriyA globala vaoNrmiMgamAM vaizvika tApamAnamAM vadhAro kare che. jo mAtra eka ja mANasa zAkAhArI bane to AkhI jiMdagI daramiyAna 2400 prANIone abhayadAna ApI zake. mAsanuM paeNkiMga karanArAM kArakhAnAM kacaro ane nakAmA padArtho, rasAyaNo, grIsa vagere zaheranI gaTaromAM ThAlave che ane te pachI ApaNI nadIomAM Ave che. A rIte nadIonuM pANI pradUSita bane che. talakhAnAM ane mAMsAhAranA utpAdako jamIna, pANI ane havAne khUba ja pramANamAM pradUSita kare che. zAkAhArI mATe vyakti dITha 93 * sAttvika sahaciMtana 1/4 ekara jamIna joIe jyAre mAMsAhArI vyakti mATe vyakti dITha be ekara jamIna joIe che. prakRtinA ghaTakone ApaNe banAvI zakatA nathI to tene bagADavAno ApaNane adhikAra nathI. kudaratI saMpattino nyAya, nItipUrNa ane vivekasaha upayoga e mAnavadharma che. hiMsA, bhaya, AtaMkavAdane kAraNe vizvanA dezonuM saMrakSaNa bajeTa vadhatuM jAya che. rASTra kahe che ke amArA rakSaNa mATe sArvabhaumatva jALavavA ame hathiyAro utpanna karIe chIe, paraMtu bhagavAna mahAvIra ane gAMdhIjInI ahiMsAnuM AcaraNa ja sArvabhaumika vrata che. dArU, nazIlI davAo, mAMsa ane mAMsAhArane lagatI pedAzo ane hathiyAronA utpAdanamAM mAtra 15thI 20 TakA ghaTADo thAya to bhUkhamarAno ukela AvI jAya. dUdhanI banAvaTonA utpAdanamAM ghaTADo thAya, vadhu loko zAkAhArI ane annahArI bane, muThThIbhara loko kudaratI saMpattinuM zoSaNa baMdha kare, kudaratI sAdhanono nyAyI ane vivekapUrNa upayoga ApaNane globala vaoNrmiMgathI bacAvaze ane paryAvaraNa saMtulanamAM sahAyarUpa thaze. 94
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana dharmane baMdhiyAra na banAvIe eka evuM sthaLa hoya jyAM eka jhADa hoya, eka pAMdaDuM hoya, eka phaLa hoya, te jhADa para eka phUla hoya, tenI eka DALa para eka paMkhI beThuM hoya to tene bagIco na kahevAya, kAraNake temAM upavananI samRddhi nathI. je udyAnamAM hajAro choDa, vRkSa, velIo hoya, hajAro phaLa-phUla hoya te bagIcAnI zobhA raMgaberaMgI pataMgiyAM vadhAraze. madhukara guMjArava karaze. hajAro pakSIone dUradUrathI tyAM AvavAnuM AkarSaNa thaze ane sarva pakSIone tyAM ja MIGRATE thavAnuM mana thaze. bagIcAmAM vRkSo bhinna hoya, paNa vRkSatva eka ja hoya, pakSIonA alagaalaga avAjo hoya, paNa mAdhurya eka ja hoya, phUlonI sugaMdha vividha hoya, paNa sauMdarya eka ja hoya te ja upavananI sAcI samRddhi che. ema dharmo ghaNA hoya, te dharmonA paMtha, saMpradAyo, kiA ke gaccha aneka hoya, paraMtu dharmatva eka ja hoya evuM svIkArIe to bhinnatAmAMya ekatva haze ane te eka ja dharmaparaMparAonuM rakSaNa ane saMvardhana karaze. paMtha, mata, gaccha ke saMpradAya vyavasthA mATe che. saMpradAya zarIra che, dharma AtmA che ema svIkArI paMtha, phikA ke saMpradAyamAM rahI dharma karavo te mAnavajAtano Adarza che. alagaalaga kALamAM, te dezakALanI sAMprata sthitine lakSamAM rAkhI, : 95 kAkA chokarA sAttvika sahaciMtana zibira alagaalaga dharmaprarvatako, RSimunio, saMto, AcAryo ane puruSoe zAstro, prAMta ke bhASAne kAraNe, AcAra ke vicAranI bhinnatAne kAraNe vividha dharmapaMthonI preraNA karI tethI aneka paMtha ane saMpradAyo astitvamAM AvyA, paraMtu te saghaLAmAM je sanAtana ane pUrNata: satya che te dharmatattva ja che. satyane kadI zAstronuM oziyALuM banAvI zakAya nahIM. prazna udbhave ke vividha dharmonA aneka paMtha, saMpradAya, gaccha ke pakSa ke mata ahaMkAranuM pratIka ke vikAsanuM ? dezakALa pramANe je-te dharma, paMtha ke saMpradAyanI paraMparA vidhi-vidhAnamAM je kAMI potA karatAM vadhu sAruM che tenuM bIjo saMpradAya vivekapUrvaka anusaraNa ke svIkAra karaze to teno vikAsa ja thavAno che. Azramo, pavitra tIrthasthAno, maMdiro ke maMdirono vahIvaTa karatI peDhIo, dhArmika saMsthAo ane tenA TrasTIo, mahaMto, saMto, AcAryo, maTha ane tenA adhipationI paramata sahiSNutA ane pAramArthika dRSTi saMtonuM utkRSTa cAritrya ane TrasTIonA hisAbanI pAradarzakatA koI paNa vivAdane TALI zake. anya dharmI ke anya paMthI mATe sahodarabhAva pragaTa kare to paMtho ke saMpradAyo vikAsanuM pratIka banI zake. | muni vAtsalyadIpa dharmane AkAzI jaLa kahe che. AkAzanuM pANI pRthvIne sparza nathI karatuM tyAM sudhI tenA svAda ane guNa ekasarakhA rahe che. pRthvI para paDyA pachI tenA guNadharmo badalAI jAya. samudramAM paDe to khAruM, pRthvI para amuka sthaLe paDe to pacavAmAM bhAre ane amuka sthaLe paDe to pacavAmAM halakuM. pRthvInA pANImAM bheda che, paNa AkAzanA pANImAM abhedatA che. dharma e AkAzamAMthI varasatuM pANI che, temAM kyAMya bheda nathI. AdhyAtmika AnaMdarUpe dharmanuM darzana eka ja che, paNa paMthano sparza thayA pachI temAM 'tArA' 'mArAnI vikRti na praveze tenI sAvacetI rAkhavI paDe. dharmane saMkucita dIvAlomAM pUrI devAno nathI ke nathI baMdhiyAra banAvavAno. jo tene mukta saritArUpe vahevA daIzuM to jaLarUpI dharma nirmaLa raheze. e dareka paMthanA lokonI dharmatRSAne tRpta karaze ema dharmathI anekonAM kalyANa thaze. taLAva, kUvA, vAva ke sarovaranAM pANIne ApaNe A amuka kUvAnuM pANI ke A amuka sarovaranuM pANI evAM bhinnabhinna nAma ApI zakIe. e to alaga alaga jagyAe maryAdita rIte mAtra pANI sAcavavAnI sahaja vyavasthA che. - 96 -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira nirjarAbhAvanA jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI te tamAma sthaLonAM pANImAM jaLatatva eka ja che. AkAzI jaLa sarvatra ane satata varasatuM hoya che. ene ApaNe zuM nAma ApI zakIe ? evuM ja dharmatattvanuM che. nirmaLa jhAkaLabiMdurUpe e jaLane ApaNe jhIlI levAnuM che. amaramuni vihAra karatAMpharatAM eka gAma pahoMcyA. rAtavAso karavA sthaLanI zodhamAM hatA. AzramanA eka mahaMte temane kahyuM ke, "jainonI dharmazALA che tyAM jAva.' muni dharmazALAmAM pahoMcyA. rAtavAso karavA dharmazALAnA vyavasthApake pUchuM, te kahe, "sthAnakavAsI sAdhu mATe ahIM vyavasthA nathI.' muni AgaLa cAlyA. ekAMta jagyAmAM eka jhUMpaDI hatI. jhUMpaDInuM bAraNuM baMdha hatuM. munie bahArathI pUchuM: 'rAtavAso karavo che, jagyA maLaze ?' jhUMpaDInAM bAraNAM kholI aMdarathI eka saMte munine AvakAryA. muni kahe che - saMte jhUMpaDImAM ja nahi, manamAM bAraNAM kholI nAkhyAM. dharmamAM sAMpradAyika kaTTaratA ke saMkucitatA, vizALatA ane maitrIbhAvanAM bAraNAM baMdha karI de che. saMta kahe - "mahArAja, bIjuM to kAMI nathI, thoDuM dUdha che te lezo ?' | muni kahe, 'jaina sAdhu sUryAsta pachI kazuM na le, paraMtu tamArA prema ane snehanuM amRta to meM laI lIdhuM che." dharma ane paMthane alaga karavA jarUrI che. paMthamAM jyAM sudhI dharma jIve che tyAM sudhI to temAM eka nahi, paNa hajAra paMtho hoya to paNa te mAnavajAta mATe varadAnarUpa che. paMtha dharmarahita bane tyAre te khAbociyAnI jema saDe che. mATe ja jJAnIoe paMthane zarIra ane dharmane AtmA kahyo. AtmA gayA pachI zarIra saDavA mADe che. mATe tene agnidAhathI visarjita karIe chIe. mahattva saMpradAya ke paMthanuM nathI, mahattva dharmanuM che. paMtha ke saMpradAya prerita vAda-vivAdomAM aTavAze to sadharmano mArga cUkIzuM. 'Atmatattvane pAmavAnI jhaMkhanA rAkhIzuM to game te saMpradAya paMtha, gaccha ke matamAM hoIzuM topaNa AtmadharmanA rAjamArga prati jaI zakIzuM. mAnavadharmanA satata smaraNa sAthe AtmalakSI sAdhanA, vicAra, sarvadharma samabhAva, A mATe sarvadharma upAsanAmAM vilIna thaze to sva-paranA kalyANanuM kAraNa banaze. akhaMDAnaMda zuddha AtmasvabhAvanA baLe AMzika zuddhinI vRddhi ane azuddha (zubhAzubha icchArU5) avasthAnI AMzika hAni karavI te bhAvanirjarA ane tenuM nimitta pAmIne ja karmanuM kharI javuM te dravyanirjarA che. jJAnI, samyak daSTi jJAnI jeTalo Atmamanana ke AtmAnubhavano abhyAsa kare che teTalo te ratnatraya bhAvathI adhika karmonI nirjarA kare che. te puSyanA udayamAM ane pApanA udayamAM samabhAva rAkhe che. Asakta thato nathI. vedanA vipAkanuM nAma nirjarA che. jJAnI bhedavijJAnathI AtmAne sarva rAgAdi parabhAvothI bhinna anubhava kare che. ahaMkArarahita, kadAgraharahita, lokasaMjJArahita AtmAmAM pravartavuM te nirjarA che. nava tattvamAM mokSanI pahelAMnuM tattva nirjarA che. sarva karmabaMdhanano AMzika kSaya te nirjarA ane sarvathA kSaya te mokSa. Ama nirjarA e mokSanuM purogAmI aMga che. nirjarAnA be bheda che : akAma ane sakAma. sakAma nirjarA eTale mokSanA hetubhUta nirjarA ane akAma eTale vipAka nirjarA. savipAka nirjarA eTale pUrvanAM bAMdhelAM karmo udayamAM AvI kharI jevAM ane avipAka nirjarA eTale svabhAva sanmukha thaI karmo phaLa Ape te pahelAM ja kheravI devAM. AtmAnA anubhava tarapha DhaLavAnA vizeSa puruSArtha batAvavA mATe avipAka nirjarA kahI che. 97.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana narakagatimAM karmaphaLanA vipAkathI utpanna thatI je abuddhipUrvaka nirjarA thAya che te akuzaLa anubaMdhA che ane parivahane jItavAthI je nirjarA thAya che te kuzalamUlA nirjarA che. te zubha anubaMdhA ane nirAnubaMdhA hoya che. sakAma nirjarA kSAyopazatmika bhAve thAya che je karmanA abaMdhanuM kAraNa che. jeTale aMze sakAma nirjarA thAya teTale aMze AtmA pragaTa thAya che. svabhAvanA ugra puruSArthapUrvaka karmonuM kharI javuM. svabhAvano puruSArtha batAvavA mATe sakAma nirjarA kahI che. akAma nirjarA audayika bhAve thAya che. ahIM paNa karmanuM nirjaravuM hoya che, paraMtu AtmA pragaTa thato nathI. kSAyopathamika bhAve thaI nathI. kaSAyanI maMdatApUrvaka nirjarA thaI svabhAvano puruSArtha nathI eTale akAma nirjarA kahI che. nirjarAnA bIjA be bheda che : svakAla prApta ane tapathI. svakAla nirjarA cAregatimAM thAya che, tapathI phakta vRttadhArIne ja hoya che. bAra prakAranA (bAhya tathA AtyaMtara) nidAnarahita tapathI karmanI nirjarA vairAgyabhAvanA bhAvita, ahaMbhAvarahita jJAnIne thAya che. upazamanI vRddhi thAya tema tapa karavAthI karmanI ghaNI nirjarA thAya che. mithyA darzanamAM vartato paNa thoDA vakhatamAM upazama samyaka darzana pAmavAno che evA saMyati jIva karatAM asaMyata samyaka dRSTine asaMkhyAta guNI nirjarA thAya che. adhyAtma graMthomAM nirjarA vize zuM kahyuM che te joIe : (1) pahelAM karelAM karmonuM kharI paDavuM e nirjarA che. be prakAro vipAkajA ane avipAkajA. (mULa sUtra - 245). (2) vanaspati-phaLanI jema samaya pramANe ane potAnI rIte samaya pahelAM paNa karelAM karmaphaLa ApIne kharI paDe che. (mR. - 246). (3) nidAnarahita, ahaMkArarahita jJAnInA bAra prakAranA tapathI ane vairAgabhAvanAthI nirjarA saMbhave che. (dvAdaza anuprekSA - 102). (4) jemajema munionAM saMyama ane tapanI vRddhi thAya che tematema nirjarAnI vRddhi thAya che. dharmadhyAna ane zukaladhyAnathI nirjarAnI savizeSa vRddhi thAya che. (dvA. a. - 105). (5) je kaSAyarUpI duzamanane jItIne durvacanAne sahana kare che, je sahadharmI dvArA karAyelA anAdarane sahana kare che, je upasargone sahana kare che ene vipula - 99 - rAjakoTamAM sAttvika sahaciMtana sika nirjarA prApta thAya che. (dvA. a. - 109). (6) je zarIrane mamatva utpanna karanAra, nazvara ane apavitra mAne che ane sukha utpanna karanAra nirmaLa ane nitya evAM darzana-jJAna-cAritrarUpI AtmAnuM ciMtana kare che tene vipula nirjarA prApta thAya che. (dvA. a. - 112). (7) je pote karelAM duSkRtyonI niMdA kare che, guNavAna puruSonuM bahumAna kare che, potAnAM mana ane indriyone jItanAra hoya che te potAnA svarUpamAM tatpara hoya che ane tene vipula pramANamAM nirjarA prApta thAya che. (dvA. a. - 118). (8) nirjarA utpanna karanAra AvAM kAraNomAM je pravRtta che teno ja janma saphaLa che. tenAM ja pApakarmo nirjarAne prApta thAya che. tenAM ja puNyakarmo vadhe che ane tene ja utkRSTa sukha prApta thAya che. (dvA. a. - 113). (9) je vItarAga bhAvarUpa, samya rUpa, sukhamAM lIna thaIne vAraMvAra AtmAnuM sAraNa kare che ane indriya tathA kaSAyone jIte che tene utkRSTa evI nirjarA prApta thAya che. (dvA. a. - 114). (10) tenA pachI badhAM ja karmothI ane janma, vRddhAvasthA ane mRtyarUpI baMdhanothI mukta thaIne jIva atula sukhane prApta thAya che. A badhAM kAraNothI manamAM nirjarAbhAvanAnuM ciMtana karavuM joIe. (mU. - 749). zrI kuMdakuMdAcArya zrI samayasAramAM nirjarA adhikAramAM jaNAve che ke : : dravyanirjarAnuM svarUpa : indriya dvArA bhogave, dravya saceta aceta; te paNa samya daSTine, thAya nirjarA heta (193) : bhAvanirjarAnuM svarUpaH divya taNA upabhogamAM, sukha duHkha je vedAya; jJAnIne te vedatAM, aho ! nirjarA thAya. (194) samyam daSTi jIvane karma bhogavavA chatAM karma vaDe baMdhAtA nathI te jJAnanuM sAmarthya che athavA vairAgyanuM sAmarthya hoya che. * 100
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna sAmarthya : sAttvika sahaciMtana vaidya khAya viSa te chatAM, paNa te mare na jema; udayakarma vede chatAM, jJAnI abaMdha ema. (195) jema vaidya auSadha rasAyaNanI jANakArIne kAraNe viSa khAvA chatAM marato nathI tema jJAnI bhedajJAnanarUpa amogha, adhyAtmavidyAnA baLe rAgadveSa baMdhanA kAraNa evA puddagala karmanA udayane vedatA chatAM baMdhAtAM nathI. A jJAnanAM sAmarthyane kAraNe thAya che. vairAgya sAmarthya : arucithI madirA pIe, te jana thAya na matta; bhogavatAM baMdhAya nA jJAnI tema virakata (196) jema aci hovAthI madirA pIvA chatAM tIvra aratibhAvanA sAmarthyathI unmatta thato nathI tema jJAnIne viSayo pratye tIvra vairAgya hovAthI udayAnusAra viSayasukha bhogavavA chatAM baMdhAtA nathI. tIvra vairAgyabhAvanA sAmarthyayogane kAraNe Ama thAya che. nirjarAnA bIjA be prakAra dezanirjarA ane sarvanirjarA che. dezanirjarA : jJAnAvaraNIyAdi karmonuM sarvathA saMpUrNapaNe nahIM, paraMtu AMzika arthAt dezika thoDA pramANamAM kSaya thavuM te dezanirjarA. AtmaguNo sarvathA pragaTa thatA nathI paNa thoDA pramANamAM pragaTa thAya che. sarvanirjarA : jJAnAvaraNIyAdi karmono sarvathA saMpUrNapaNe jaDamULamAMthI kSaya thavo, nAza thavo te sarvanirjarA. ghAtI karmonI sarvanirjarA teramA guNasthAne thAya ane sarvakarmonI sarvanirjarA caudamA guNasthAne mokSa pAmavAthI thAya che. tattvArtha sUtramAM zrI umAsvAtijIe jaNAvyuM che ke, "navarmakSayo mokSaH" - saMpUrNa karmanA kSayane mokSa kahyo che. = nava tattvamAM nirjarAne sAtamuM tattva jaNAvyuM che. bAra bhAvanAmAM navamI nirjarAbhAvanA che. tattvArtha sUtramAM nirjarA anuprekSAmAM jaNAvyuM che, "karmanAM baMdhanone naSTa karavAnI vRttine daDha karavA mATe vividha vipAkonuM ciMtana karatAM samAdhAnavRttine sAdhavI ane jyAM zakya hoya tyAM tapa ane tyAga dvArA kuzaLa 101 * sAttvika sahaciMtana pariNAmanI prApti thAya tevA prakAranAM saMcita karmone bhogI levA e ja zreyaSkara che evuM ciMtana nirjarabhAvanA che.'' AgaLa pUrvajo kevaLajJAna pAmyA te kaI rIte zakya thayuM ? karmono kSaya kevI rIte karyo ? ApaNA para jJAnAvaraNAdi karmonAM AvaraNo haTAvI nirAbAdha ane amara padane kevI rIte pAmyA? kayA puruSArthathI karmonI nirjarA karI ? ityAdi vicAraNA karavI e nirjarAbhAvanA che. bAhya ane aMtaratapanA sahAre, samyag jJAnapUrvaka karmonI nirjarA karI paMcamatine sahu pAmIe e ja abhyarthanAsaha. karmanirjarAnI prakriyAnI zAstrIya vAta thoDI jaTila che. have ApaNe A vAtane saraLatAthI samajIe... nirjarAbhAvanAnI anaprekSA karatAMkaratAM karma prakriyAne samajI levI jarUrI che. agAu ApaNe Azraya ane saMvara vize vAta karI gayA. navAM AvatAM karmonA pravAhane aTakAvavA jema puruSArtha jarUrI che tema agAunAM kAryone khapAvavA paNa puruSArtha jarUrI che. dareka samaye sAta karmo baMdhAya che. bhale udayamAM ATha karmo hoya, paraMtu udaya karatAM karmabaMdha vadhAre thayo hovAthI AtmA para karmonA ghara baMdhAtA jAya che. AtmA para karmono bhAra ocho karavA teno nikAla karavo jarUrI che. A nikAlanI prakriyA e ja nirjarAbhAvanA che. karmano baMdha AtmA sAthe thAya che, te vakhate tenI sthiti paNa nakkI thAya che. e sthiti eTale udayakALa. karma vipAka phaLa kyAre udayamAM AvI zake teno nirNaya sthitibaMdha kare che. e samayanI prApti thAya te pahelA karma paDyuM rahe, kaMI paNa phaLa na Ape, te vacagALAnA samayane abAdhAkALa kahevAmAM Ave che. AvI rIte aneka karmo AtmAne coMTelAM hoya che. te karmonI udayakALa pahelAM udIraNA karavI eTale nIce paDelA hoya tene sapATI para kheMcI lAvI, udaya sanmukha (udaya sanmukha eTale koI ApaNA gharamAM praveza na kare, paNa gharanAM dvAra sudhI AvI moDhuM batAvI jAya) karI ene kheravI nAkhavA e nirjarA kahevAya che. karmane nirjaravA eTale tenI zakti maMda pADI devI athavA kheravI nAkhavA. nirjarA be prakAranuM kArya kare che. karmanI soya ane zaktine nirbaLa karI nAkhe che. e karmanI sthiti ochI karI nAkhe ane karmano rasa maMda karI nAkhe che. zULInI sajA soyathI 102
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraka sAttvika sahaciMtana pate te nyAye AkarAM karma hoya tene nirjarA taddana nirmAlya jevA karI nAkhe che. nirjarAnI prakriyAne kAraNe karmanI nirbaLatAnuM pariNamana aMtamAM AtmAnI nirmaLatAnuM saMvardhana kare che. nirjarAbhAvathI bAhya ane AtyaMtara tapa dvArA keTalAMka karmone sIdhesIdhAM (vipAkamAM bhogavyA sivAya) Atmapradeza parathI (pradezodayathI) kheravI zakAya che. Ama nirjarA dvArA saMcita karmono kSaya thaI AtmA haLukarmI bane che. bAhya tapa cha prakAranAM che. anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasaparityAga, kAyAkaleza, saMlInatA ane cha prakAranAM AtyaMtara tapamAM prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, zubhadhyAna ane kAyotsargano samAveza thAya che. karmabaMdha be prakAre thAya che : nikAcita karmabaMdha ane niddhata anikAcita karmabaMdha. bAMdhelAM kama bhogavavAM paDe che. A janmamAM yA janmAMtaramAM koI paNa upAyo dvArA nikAcita karmabaMdha tUTato nathI, kSaya pAmato nathI, paraMtu ugra tapane sahAre nikAcita karma paNa prAya: moLAM paDe che. tapa dvArA jUnAM karmono nAza thavo ane jJAnabaLa dvArA navA karmo na Ave te nirjarA che. jevI rIte sarovaramAM AvatuM navuM pANI aTakI jAya, tevI rIte saMvara, Atmapradeza para karmonA AvatA pravAhane roke che ane jema sUryano tApa sarovaranA pANIne zoSe che, tevI ja rIte nirjarA jUnAM karmone zoSI le che eTale naSTa kare che. karmarUpa vyAdhinuM auSadha tapa che. bImArI dUra karavA mATe jema auSadhi levAmAM Ave che, tema karmarUpa vyAdhino upAya tapa che. AyurvedamAM auSadha kaI cIja sAthe levuM te cIjane anupAna kahe che, paraMtu pUrvAcAryoe karmaroganA upAya mATe anupAna ane auSadha bannemAM tapano svIkAra karavA jaNAvyuM che, jema ke, auSadhamAM AtyaMtara tapamAMthI dhyAna ke kAyotsarga lIdho hoya to anupAna tarIke upavAsAdi bAhya tapa laI zakAya. vadhArAmAM brahmacaryapAlana ke abhakSya tyAga, e jinAjJA anupAna che. A samajaNathI tapa du:kharUpa nahIM, paNa sukharUpa lAgaze ane tapathI AMtarika AnaMdanI dhArA akhaMDita raheze. tethI AMtarika prasannatA ane mAdhuryamAM vRddhi thaze. ajJAnInA lAkha varSanA tapa karatAM paNa jJAnInuM samajaNapUrvakanuM, bhAvapUrvakanuM eka zvAsocchavAsa jeTaluM tapa arthapUrNa che. - nirjarA be prakAranI che, kAma ane akAma. IrAdApUrvaka karmano jethI kSaya thAya tene sakAma nirjarA kahevAmAM Ave che. bAhya sAthe AvyaMtara tapathI je karmo 103 joka sAttvika sahaciMtana zibira kharI paDe che te sakAmanI kakSAmAM Ave che. ApaNe IrAdApUrvaka tyAga karIe, samajIne vastuno lAbha sulabha hoya chatAMya mana, vacana ane kAyAnA yoga para aMkuza rAkhIe jethI sakAma nirjarA thAya che. jIvanamAM vrata-niyama dvArA, tyAgabuddhie bhoga-upabhogano tyAga karIe tyAre sakAma nirjarA thAya che. ethI UlaTuM samajaNa ke icchArahita tyAga karIe tyAre akAma nirjarA thAya che. pazune khAvAnuM na maLe to te bhUkha-tarasa jANIbUjIne sahana karatAM nathI. temane je karma kSaya thAya te akAma nirjarA kahevAya che. ahIM 'kAma' zabda mAtra kriyA pAchaLa rahelA Azaya paratve ja che. sakAma nirjarA puruSArthajanya che. akAma nirjarA to mAtra AgaMtuka hoI saheje banI Ave che. Ama sakAma nirjarA mATe AvyaMtara tapa anivArya banI jAya che. samakti jIva, jJAnI samajaNapUrvaka nirjarA kare tene sakAma nirjarA kahe che. mithyAtvI jIvo akAma nirjarA kare che, paraMtu baMnenI karmanirjarAnA pariNAmane samajavuM rasaprada thaI paDaze. eka vyaktine zikSA karavAmAM AvI ke tene Aje jamavAnuM ApavAmAM Avaze nahIM. mithyAdi chavanI na jamavAne kAraNe akAma nirjarA to thaze, paraMtu sAthesAthe te ArtadhyAna ane raudradhyAna karaze. zikSA karanAra pratye dveSabhAva karaze tethI tene karmabaMdhana thaze. jyAre samyapha sanmukha jIva sAmevALI vyakti para dveSa karaze nahIM. potAnAM karmane nimitta gaNI bhUkha sahana karI leze tethI tenAM navAM karmo baMdhAze nahIM. jJAnIoe karmanirjarA mATe AvyaMtara tapamAM dhyAnanI viziSTatA batAvI che. dhyAna dvArA vyakti vartamAnamAM jIvavAno puraSArtha kare che. zarIranAM bAhya ane AMtara aMgonI saMvedanA ane spaMdanonuM sAkSIbhAve nirIkSaNa kare che. A paLa jIvana mATe svayaM saMvara banI jAya che. Asava pravAha aTakAvavAne kAraNe navAM karma baMdhAtAM nathI. saMvedana sAkSIbhAve samatApUrvaka vedAya, tethI karmanirjarA thAya che. pUrva saMcita karmonI udIraNA kare tenI nirjarA karavAnA sAdhana tarIke dhyAnano upayoga thAya che. tapane mAtra dehadamana nahIM, paraMtu vRttionA upazamananA upAya tarIke svIkAravAno che ane laukika mana mATe nahi, paraMtu paralaukika ke lokottararUpe ja svIkArI zakAya. pUrvAcAryoe batAvelI vairAgyabhAvanAomAM mokSabhAvanA nAmanI koI bhAvanA nathI, paraMtu A nirjarAbhAvanAmAM ja saMpUrNa rIte mokSabhAvanA abhipreta che. 1961
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana ahamnA mRtyunI kSaNa e ja vaMdanAnI janmakSaNa zaizavakALathI ja kuTuMba, parivAra ke zALAmAMthI vaMdana, namaskAranA saMskAra maLe che. namana-vaMdana namratAsUcaka che tethI ja "name te sarvane game'nI ukti ApaNA jIvanapravAha sAthe joDAyelI che. savAramAM UThIne ke zALAe jatI vakhate prabhune, vaDIlone vaMdana karavAnI zIkha zALA ane pAThazALAmAM paNa vaMdanano pATha bhaNAvavAmAM Ave che. bALapaNathI A suTevane kAraNe moTA thatAM gharanI bahAra jatI vakhate prabhuvaMdananI A Teva jaLavAI rahe che. vaMdana e mAtra ziSTAcAranuM pradarzana karavAnI kasarata nathI. vaMdananI kriyA dvArA bAhya ane bhItara thatI prakriyAno eka viziSTa vaijJAnika dRSTikoNa che. vaMdana karatI vakhate namavAne kAraNe peTanI nIcenI graMthio dabAze jene kAraNe ahaMkAra moLo paDaze, bAhya kRti badalAtA AMtaravikRtio TaLI tenuM prakRtimAM parivartana thaze je vinaya guNa pragaTAvavAnuM kAraNa banaze. sarvaprathama mAtA-pitA, guru ane mAtRbhUmi vaMdanAnA adhikArI che. dasa dRSTAMte durlabha evA mUlyavAna mAnavabhavanA janmanuM zubha nimitta ApaNAM mAtApitA che. ajJAnanA aMdhakAramAMthI jIvanamAM saMskAra ane jJAnanuM avataraNa karAvavAnuM zreya vidyAguranuM che. je paMcamahAbhUta tattvomAMthI ApaNA dehanuM sarjana thayuM che te tattvonuM pradAna karanAra janmabhUmi paNa ApaNI upakAraka che. kuTuMbanA vaDIla ane jenA Azraya heThaLa ApaNe rahetA hoIe te sarve vaMdanane pAtra che. 105 jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira lokasaMjJAnA saMdarbhe rAjA, kuLadeva-devI vagerene vaMdana karIe te badhAM laukika vaMdana che. laukika vaMdana A bhavamAM lokapriyatA ke bhautika sukhamAM vadhAro karanAra bane, paraMtu lokottara vaMdana AtmaguNono vikAsa karAvI bhavaparaMparA TUMkI karanAra nIvaDe che. paMcaparameSTine vaMdana, samyaka darzananI prApti thaI che tevA satpuruSane vaMdana te lokottara vaMdana che. jJAnIone sadharmanI prarUpaNA karanAra sudeva eTale arihaMta bhagavAna ane saddagurune ja vaMdanane pAtra kahyA che. AdhyAtmika vaMdanamAM bhAvanAnuM mahattva uccatama bhUmikAmAM che. bhAva vinAnI vaMdananI kriyA mAtra vyAyAma che. kRSNa paramAtmA ane mahArAjA zreNikanI bhAvapUrvakanI vaMdanA kroDo karmanirjarAmAM pariNamI te ApaNe sau jANIe chIe. apAtrane vaMdana karmabaMdhanuM kAraNa bane ane jIvanamAM mithyAtvano pravAha vadhI jAya, paraMtu AgAra dharmamAM apavAda mArga che. kartavya ke kadAgrahe, rAjA, baLavAna, svajana, vaDIla, rakSakadeva ke kuLadevane viveka dAkhavI vaMdana karavuM paDe. prANAne kaSTa Ave athavA AjIvikAnI paNa muzkelI UbhI thAya tevA vikaTa saMjogonA prasaMge anicchAe karela vaMdana doSayukta nathI. rastAmAM guru maLe, be hAtha joDI mastaka namAvI "mantha eNa vaMdAmi" zabda bolI vaMdana karIe te nAnI jaghanya vaMdanA che. tikhutonA pATha vaDe paMcAMga namAvI karIe te madhyama vaMdanA, dvAdazAvartana (bAra AvartanavALuM), 'IcchAmi' khamAsaNonA pATha sAthenuM vaMdana utkRSTa vaMdana che. namolyuzaMnA pATha dvArA paNa deva ane gurune vaMdana karIe chIe. ahaMnI mRtyukSaNa e ja vaMdananA janmanI kSaNa che. ahaMkAranA visarjanathI cetanamAM dharmanI vikAsayAtrAno AraMbha thAya che. nagaranI bahAra udyAnamAM jyAre gura padhAratA hatA tyAre zreSThIvaryo, nagarazeTha ke rAjA gune vaMdana karavA jatA tyAre zarIra parathI mugaTa, sApho, astra-zastra ane AbhUSaNo utArIne vaMdana karatA je vinayasUcaka che. guNapUjaka jaina paraMparA lokottara dharma che. ahIM vyakti nahIM, vyaktinA guNane vaMdana karavAnuM kahyuM che. vaMdanamAM zaraNa abhipreta che. zaraNAgata vaMdanAnI viziSTa nIpaja che. sASTAMga praNAmanI sthitimAM vaMdana karavuM eTale samagra zarIranI samarpita zaraNAgatinI sthiti. - 106 -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana A mAtra bAhya kRtinI vAta thaI. jyAre samathaLa pRthvInA sAnnidhya samAMtarapaNe ApaNe daMDavat thaIe tyAre vaizvika cetanAnuM ApaNI sAthe anusaMdhAna thatAM jagatanI zaktino sahaja praveza thAya che. praNAma mATe ApaNe jyAre namIe chIe tyAre bhItara sthita ahaMkAra paNa namI jAya che jhUkI jAya che. ApaNI copAsa ApaNAmAMthI nIkaLatuM ahaMkAranI surakSAnuM vartuLa bhAMgI paDe che. A manovaijJAnika prakriyAthI ApaNe racela ahaM ane manI dIvAlomAM tirADa paDe che ane te AtyaMtara zaraNAgatinA divya bhAvonA praveza mATe sahAyaka bane che. Ama lokottara vaMdananI yAtrA zaraNagatamAM praveza pAme che. - tamAma dArzanika paraMparAmAM zaraNAgatine dharmano mulAdhAra gaNyo che. vaMdanAnA utkRSTa bhAvo jIvane ananya zaraNa sudhI javA prere che. zaraNAgatinA carama zikharanI yAtrAnI pUrNatAe jIva arihaMtanuM zaraNuM aMgIkAra kare che. 107 25 * sAttvika sahaciMtana jaina patrakAratva : eka daSTipAta patrakAratvanuM bIja khUba prAcIna che. prAcInakALamAM samAcAra-saMdezA mokalavAnuM kAma kabUtara ane popaTa jevAM paMkhI dvArA karAtuM. nagArA, Dhola, buMgiyA, DaphalI, DhaMDhero pITAvavo, Dhola vagaDAvavA, bherI vagADavI, zaMkha, jhAlara vagaDAvavA, saMdezA mATe khepiyo mokalavo, anucara ane dUta dvArA khabara mokalavI vagere pracalita hatuM. kavi kAlidAse meghane ane kavi kAnte caMdrane saMdezavAhaka batAvyA che. Adhunika yugamAM mAnavamUlyonI sthApanA ane tenA saMskaraNamAM samAcArapatronuM sthAna sarvoparI che. mANasanA jijJAsu svabhAvane kAraNe ane tenA manoraMjana, kalAudyogavyApAra, Arogya, dharma, havAmAna, navI zodho, deza-videzanA samAcAro vagere gatividhio jANavA samAcArapatro, sAmAyikonuM, samUha mAdhyamonuM sthAna jIvanamAM mahattvanuM banyuM che. 18mI sadIthI vartamAnapatro ane sAmAyikonI zarUAta thaI. mudraNakalAnA vikAsa sAthe samAcArapatrono vikAsa thayo. sana 1780mAM hindustAnanA patrakAratve prathama Daga mAMDayuM. 24 jAnyuArI, 1780nA roja zanivAre kolakAtAthI jeksa oNgasTa hikkI nAmanA aMgreje "hIkIjha baMgAla gejheTa oNpha dhI oNrijInala kolakAtA" nAme akhabAra kADhavuM. pAchaLathI te "baMgAla gejheTa'"nA nAmathI prasiddha thayuM. A akhabArathI bhAratamAM patrakAratvano zubha AraMbha thayo. baMgALImAM 31 me, 108
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI 1818nA kolakAtAthI "samAcAra darpaNa"nA nAmathI zarU thayuM te dezI bhASAnuM prathama patra. 1828mAM rAmamohana rAye "saMgabAda kaumudI' ane 1822nI pahelI julAIe phadunajI marjhabAne zrI muMbaInA samAcAra' nAmanuM patra kADhayuM. sana 1859mAM amadAvAdamAMthI "jaina dIpaka' nAmanA mAsikanuM prakAzana thayuM ane Ama jaina patrakAratvanI jyota pragaTI. eka rIte joIe to jaina patrakAritvano itihAsa 150thI vadhu varSano gaNI zakAya. 1lpa9thI 2012 sudhImAM jenonA badhA phirakA ane jaina saMsthAonAM maLIne 700 jeTalAM patro pragaTa thayAM che ane te uparAMta inTaraneTa para mAtra onalAIna paranAM patronI saMkhyA paNa ghaNI che. duniyAnA koI eka samAje ATalI moTI saMkhyAmAM dhArmika, sAmAjika patro pragaTa karyA hoya evI zakyatA jaNAtI nathI. bhAratanA vividha prAMto ane videzamAMthI hindI, gujarAtI, marAThI, tamiLa, kaDa, baMgAlI, saMskRta ane iMgliza sahita 10 bhASAomAM A patro pragaTa thAya che. prathama gujarAtImAM 1859mAM amadAvAdathI "jaina dIpaka', 1880mAM hindI bhASAmAM prathama 'jaina patrikA', prayAgathI 1884mAM prathama marAThI bhASAmAM ''jaina bodhaka' ane urdU bhASAmAM "jIyAlAla prakAza' anukrame zolApura ane pharUkhanagarathI, 1903mAM prathama tamiLa bhASAmAM "dharmazIlana" madrAsa (cennaI)thI, praLata kannaDa bhASmAM 1980mAM "jinavijaya" belagAmathI ane 1923mAM baMgALI bhASAmAM "jinavANIprathama kolakAtAthI pragaTa thayAM. saMcAlananI dRSTie jaina patrakAratvane nIce pramANenA vibhAgomAM mUkI zakAya. * phirakA ane saMpradAyanAM patro * vyaktigata mAlikInAM patro-patrikAo * jJAtinI saMsthA-maMDaLo, samAjanAM patro * pU. gurubhagavaMto, pU. satIjIo prerita patro-patrikAo deza-videzanI jaina saMsthAo ane pheDarezananAM mukhapatro kacchI dazA osavALa jJAtie sana 1881mAM muMbaIthI prathama jJAtipatrano zubhAraMbha karyo. yoganikha zrImad buddhisAgarasUrijInI preraNAthI sana 1909mAM sAdhujI prerita prathama "buddhiprabhA' mAsikanuM amadAvAdathI maMgalAcaraNa thayuM. zarUAtanA tabakkAmAM "jaina dIpaka', "jaina divAkara mAsika", "jaina sudhArasa', "jaina hitecchuM, "jJAnaprakAza", "dharmodaya", "tattva vivecaka", "AnaMda", "zrAvaka', - 109 kAkA chokarA sAttvika sahaciMtana zibira sanAtana jaina", "zvetAmbara kaoNnpharansa heralDa", "jaina patAkA', "samAlocana', buddhiprabhA', "jaina sAptAhika', 'prabuddha jaina', "AtmAnaMda prakAza', jaina prakAza" ane "jaina" jevAM gujarAtI mAsika patroe dharmanI samaja ane samAjasudhAraNAnuM noMdhapAtra kAma karyuM hatuM. A patroe lokakeLavaNInuM paNa kAma karyuM tyAre bALalagno ane vRddhalagno sAmAnya hatAM. kanyA vikraya thato. bALavidhavA ke yuvAvidhavA para samAjanAM kaDaka niyaMtraNo hatAM. mRtyu pachInI vidhi divaso sudhI cAlatI. jamaNavAro thatAM. lagnaprathA paNa jaTila hatI. upapatnI rAkhavI ke ekathI vadhu patnI rAkhavI te mobho gaNAto. paradezagamana karanArane AkrI sajA thatI. sAdhusaMsthA para yati saMsthAnuM niyaMtraNa hatuM. sAta kSetronI jALavaNInuM jJAna na hatuM. AvA kALamAM A patroe dharmanI sAcI samajaNa ApavAnuM ane sAmAjika sudhArAnuM utkRSTa kArya karyuM. pachInA tabakkAnAM patro, dhArmika sAthe jJAtipatro ne sAmAjika patrono udaya thayo. temaNe jJAtiutkarSa ane zAsana saMgaThananI vicAradhArAne AgaLa dhapAvavAno puruSArtha karyo. jaina patrakAratvanA trIjA tabakkAnAM patro zAsana samAcAra, jaina zikSaNa, yuvA ane mahilA utkarSanAM lakhANomAM rasa dAkhavI rahyAM che te zrAvakAcAranI samajaNa ApavA sAthe sAdhujIvananI samAcArInI paNa samajaNa Ape che. jJAtipatro sagapaNa (vevizALa)nA prazno hala karavA kanyA-muratiyAnI yAdI paNa pragaTa kare che. samAja ke jJAtimAM cAlatI vaidyakIya-tabIbI rAhata ane zikSaNa rAhatanI vigato uparAMta nokarI-dhaMdhA-ghara vagerenI vigato pragaTa karI samAjaupayogI janahitanAM kAryo kare che. 'dazA zrImALI', 'ozavALa', 'poravALa', 'ghoghArI darpaNa', 'kAThiyAvADI jaina', 'samAja utkarSa (macchukAMThA)', kacchI patrikA, jhAlAvADI patrikA, rAjasthAnI patrikA 'mevADa samAja', paMjAba jaina sabhA vagere aneka jaina jJAtipatro dhArmika uparAMta samAja ane jJAtinAM kAryonI vigato pragaTa kare che. dazA zrImALI'' patra sattvazIla sAhitya, janahita pravRtti ane 'lagna saMbaMdhI' vigato mATe ghaNuM ja lokapriya banyuM che. pahelA "prabuddha jaina" ane have "prabuddha jIvana" dharma, tattvajJAna ane saMzodhanAtmaka lekho pragaTa karatuM uttama mAsika che. 'vizvavAtsalya", "prANapuSpa', 'jaina krAMti', 'jina zAsana sadeza (surata)', 'muktidUta', 'preraNApatra' kalyANa, * 110
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraka sAttvika sahaciMtana 'zAsana pragati', 'guruprasAda', 'dharmaprabhAvanA' jinavANI gujarAtImAM to jaina jagata, zAzvata dharma, 'jinavANI', 'jaina prakAza (dilhI)', 'jaina gejheTa (lakhanau)', zvetAMbara jaina "zramaNopAsaka', 'digaMbara jaina mahAsamiti patra', 'zramaNa saMgha darpaNa', 'gajendra saMdeza', 'sAdhumArgIya patrikA', amarabhAratI' hindI jaina patro che. digaMbara phirakAnI mukhya patrikAo hiMdI bhASAmAM "ata vacana' (indora), 'anekAMta' dilhI', 'jaina mitra' (surata), 'jaina gajeTa' (dilhI), sanmativANI, vItarAgavANI 'jina bhASita' (bhopALa)thI pragaTa thAya che. amadAvAdathI pragaTa thatAM tIrthaMkaravANI hindI, gujarAtI ane iMgliza traNa vibhAgomAM vividha sAhitya ane zodhapatro pragaTa kare che. yugadivAkara pU. namramuni ma.sA. erati "lUka eNnDa larna' sAptAhika jaina zALAnAM bALakomAM atyaMta priya banyuM che. 'chato' jenA kaoNnphaDarezana ane jainA (amerikA) tenAM mukhapatronuM prakAzana kare che. - terApaMtha saMpradAya 'vijJapti', 'prekSAdhyAna', 'yavAdaSTi', 'jaina bhAratI', 'terApaMtha TAImsa' ane 'tulasI prajJA' hindImAM pragaTa kare che. terApaMtha saMpradAyanuM eka paNa patra gujarAtImAM pragaTa thatuM nathI. 'jIvadayA' ane 'hiMsA nivAraNa' jIvadayAnI pravRttino pracAra kare che to 'viniyoga parivAra' ane 'mahAjanama' sAMprata samasyA prati jAgRti ane tenA ukalanA prayAsa darzAvavA uparAMta jIvadayA, jaLa-jamIna rakSA ane jena jIvanazailIne lagatAM suMdara lakhANo pragaTa kare che. bhArata jaina mahAmaMDaLanuM mAsika hindI ane gujarAtI vibhAga sAthe pragaTa thAya che. jainonA tamAma phikAnI vizALa sabhyasaMkhyA dharAvatI deza-videzamAM prasarelI sAmAjika saMsthA jaina jAgRti seMTarsanuM mukhapatra "jAgRti saMdeza' sattvazIla sAhitya uparAMta vividha seMTaranAM kAryonA samAcAro pragaTa kare che. jaina soziyala gRpanuM mukhapatra 'maMgala yAtrA' tenA seMTaranI pravRttionA ahevAla pragaTa kare che. zrImad rAjacaMdra Azrama-kobAthI 'divyadhvani' to dharamapurathI 'saddaguru ekko'nuM prakAzana thAya che. dAdA bhagavAna prerita 'akrama vijJAna' ane 'AptavANI' prakAzita thAya che. ujavala prakAzana muMbaI samagra bhAratanA tamAma phirakAnI jaina cAturmAsa sUcinuM prakAzana kare che. jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira AmAMnAM keTalAMka prakAzano inTaraneTa para onalAIna para paNa upalabdha che. A uparAMta AvAM keTalAMka patro mAtra potAnI vebasAITa para onalAIna che. zAsanasevA, samAjasevA, dharma ane adhyAtmanA utkarSamAM A patronuM yogadAna ghaNuM ja noMdhanIya rahyuM che. vividha prAMta ane bhASAnAM vartamAnapatromAM paNa jaina samAcAranI kaoNlama cAle che. A kaTAralekhako-patrakAro paNa jina zAsananI sevAmAM noMdhapAtra yogadAna ApI rahela che. patra-patrikAo ane patrakAronA saMgaThananI atiAvazyaktA che. gurubhagavaMtonI nizrAmAM ane samAjanA AgevAnonI upasthitimAM varSamAM ekAda vAra paNa jo patrakAronuM saMmelana yojAya to A kSetramAM ghaNuM sAruM kAma thaI zake. patrakAra eTale badhI khabara rAkhe ane badhAnI khabara le. sahastra talavAra karatAM eka kalamanI tAkAta vadhAre che. eka samayamAM iMgleMDamAM umarAvo hAusa oNpha laoNrDajha, sAmAnya prajAnA pratinidhio hAusa oNpha kaoNmansa ane carcanA pAdarIo e traNa jAgIra gaNAtI. kALakrame dharmanuM varcasva ghaTya ane saMsada, kArobArI ane nyAyataMtra e traNeya lokazAhImAM jAgIra gaNAvA lAgyAM. ekavAra briTiza pArlAmenTamAM carcA daramiyAna eDamanDa barTanuM dhyAna presa gaeNlarImAM beThelA patrakAro tarapha gayuM ane emaNe kahyuM ke, ApaNI pAse traNa jAgIra to che, paNa tyAM vRttAMta nivedakonI cothI jAgIra beThelI che. e A traNeya jAgIrothI vadhu mahattvanI che. A vidhAnamAM patrakAratvanI viziSTa zaktinI vAta abhipreta che. | samAcArapatro ane sAmAyiko evAM hovAM joIe je prajAnA saMskAraghaDataranuM kArya kare, vikRtinuM saMskRtimAM, vyabhicAranuM sadAcAramAM, anyAyanuM nyAyamAM, azlIlatAnuM saMskAritAmAM pariNamana kare, je patra satyanuM puraskRta banI teno pracAraprasAra karavA sakSama nathI ke nathI tenA puruSArtha para nirbhara, te pratyeka prabhAte prajAnuM hIra haNavA mATe mokalAvelA viSapyAlA samAna che. jaina patro asatya ane anyAyane sthAne satya ane nyAya, hiMsAne sthAne ahiMsA, parigrahane sthAne dAna ane tyAga, vaicArika saMgharSane sthAne anekAMta dvArA sAmaMjasyanI pratiSThAno samyapha puruSArtha kare che. upabhoktAvAdathI upayoganI saMskRti tarapha laI jaI janajananAM haiyAMmAM viveka ane saMyamanA bhAvone pravAhita karavAnuM kArya 112 111 -
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira jaina darzanamAM sevAbhAva jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI jaina patrakAra kare che. koI paNa ghaTanAnuM talasparzI avagAhana karI mArmikatAthI samAjajIvananA hitamAM je yogya lAge te pragaTa kare. adabhuta nirIkSaNa ane spaMdana sAthe vRttAMtane vivekabuddhi ane taTasthatAnA kAMThA vacce nirmaLa saritA jema vaheNa ApavAnuM kAma kare te Adarza patrakAra kahevAya. kAkAsAheba kAlelakare kahyuM che ke, patrakAra eTale lokazikSaNano AcArya, brAhmaNono brAhmaNa ane cAraNono cAraNa, dIna-durbaLa ane mUka varga para julama ane anyAya sAme patrakAra senApati thaI kSAtradharma nibhAve, rAjakartAonI ayogya nIti sAme lokamata keLavI prajAno pratinidhi thaI lokomAM cetanA jagAve che. Ama lokasevaka, lokapratinidhi, lokanAyaka ane lokaguranI caturvidha padavIno dhAraka patrakAra banI zake che. patrakAre kaheluM eka satya itihAsa banI jAya che. patrakAra satyano saMzodhaka hoya che. zvetAMbara, digaMbara, gaccha, paMtha ke saMpradAyanI vADAbaMdhIthI patrakAra haMmezAM dUra rahe. jaina patrakAratvano artha patrakAratvamAM jaina dRSTi. jaina patrakArane haiye caturvidha saMgha ane jina zAsananuM hita vaseluM hoya. zrAvakAcAra pratyenI sabhAnatA, sAdhujInI samAcArI pratye jAgRti ane zithilAcArane cAritryamAM sthira karavAnA samyapha puruSArthanI bhAvanA hoya. zAsananI hilanA thAya tevA lekho, samAcAro potAnAM patra ke patrikAmAM kadI pragaTa kare nahi. nahi ke potAnI caeNnalamAM TelikAsTa kare nahi. jina zAsananI vartamAna samasyAo, tIrtha ke tithinI carcAnuM vizleSaNa avazya kare, paNa dharma ane zAsananI garimA jaLavAya tema jaina patrakAra haMmezAM pILA patrakAratvathI aLago rahe. lAlaca vagara sthApita hitonA dabANa heThaLa AvyA vinA taTastha vRttithI ekTivisTa jarnAlisTa karmazIla patrakAra hoya. lokamata keLavanAra lokazikSaka evA patrakAra jyAre ardhasatya ane vikRta samAcArathI samAja vikSubdha bane, zAsanamAM kaTokaTI sarjAya, bhoLA zraddhALu ke yuvAvarganI dharma prati zraddhA Dagamage tyAre te potAnI kalama dvArA e DahoLAyelA nIrane nirmaLa kare, sunAmIne sarovara jevuM zAMta kare ane zraddhAne punaH sthApita karavAno samyapha puruSArtha karI zramaNa saMskRtinI asmitAne ujAgara kare. jaina dharma mokSapradhAna dharma che. zramaNa paraMparA mokSalakSI pravRttinI preraNA kare che, mATe jaina saMskRtinI AdhArazilA mukhyapaNe nivRtti che. mokSamArgamAM lezamAtra paNa bAdhaka hoya evI pravRttino jaina dharma sarvathA niSedha kare che. jJAnIoe sarvaprathama to 'sva' AtmAnI sevA karavAnuM kahyuM che. karma sahita AtmAmAM be prakAranI vRttio vahI rahI hoya che. eka vaibhAvika vRtti ane bIjI svAbhAvika vRtti. jJAnAdi maulika guNo kSamA, zraddhA, viveka Adi guNonuM pariNAma dhArAmAM pragaTa thavuM te che. svAbhAvika vRtti ane krodhAdi kaSAyo rAga, dveSa, vikAra Adi durguNorUpa AtmAnuM pariNamI javuM te ane pachI te pragaTa thayuM te che vaibhAvika vRtti. A banne vRttionAM svarUpane jANI, vaibhAvika vRttio dUra karavA ane svAbhAvika vRttio pragaTa karavA mATe puruSArtha karavo te sAdhanA AtmAnI sevA che. A 'sva'nI sevAnI vAta thaI. have para sevAnAM bIjAM pAsAM vize vicAraNA karIe. jaina dharmanI keTalIka vAto mAnavIne janasevA prati AkarSita kare tevI che. pratyeka prANI ekabIjAnI sevA kare, potAnI yathAyogya zakti dvArA ekabIjAne kAma Ave. jaina dharmamAM eka apekSAe jIvAtmAnuM lakSaNa vyaktigata nahIM, paraMtu sAmAjika mAnavAmAM AvyuM che. 'parasparopadI navAnAma' tattvArtha sUtranI A ukti pelA vidhAnane caritArtha kare che. 113 - * 114 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sAtvika sahaciMtana ra pratyeka sAMsArika prANI potAnA maryAdita vyaktigata rUpamAM apUrNa che. emanI pUrNatA AsapAsanA samAja ane saMghamAM abhipreta che. Ane kAraNe ja jaina saMskRti jeTalI AdhyAtmika sAdhanA prati DhaLelI che teTalI ja grAmanagara tarapha DhaLela che. ThANAMga sUtranA dazamA adhyayanamAM rASTraciMtananuM supere nirUpaNa thayuM che. jinAgama ke jaina kathAnakomAM rASTrahitanI vAto TheraThera jovA maLe che. eka sabhya nAgarika ane rASTrabhakta ja sAco jaina hoI zake. ekAnta nivRttipradhAna jaina dharmano ekamAtra uddeza paralokahita che. chatAMya A lokottara dharme Aloka ane paraloka bannene pavitra, bhavya ane divya banAvavAnI sadA preraNA ApI che. dazavaikAlika sUtramAM bhagavAne kahyuM, "asaMvibhAgI na ha taksa makhyo'. vivekahIna saMgraha ane teno bhoga-upabhoga mAnavIne durgati tarapha laI jaze, paraMtu potAnA saMgrahamAM bIja jarUriyAtavALAno paNa bhAga che ane tene hissedAra banAvavAnI sevAbhAvanA, tene baMdhamAMthI mukti prati avazya laI jaze. bhagavAne mAtra gRhastha ja nahi, sAdhuone paNa sevAmArganuM pAlana karavA jaNAvyuM che. je koI sAdhu potAnA bImAra athavA saMkaTamAM sapaDAyelA sAthIne choDIne cAlyA jAya ane tapazcaryA ane zAstra svAdhyAya karavA mAMDe to te aparAdhI che. te saMghamAM rahevA pAtra nathI. tene prAyazcitta karavuM paDe che. sevA ja eka moTuM tapa che. tIrthaMkara nAmakarma upArjananA vIsa bolamAM 16mo bola vaiyAvaccano che. utkRSTa bhAve sevA vaiyAvacca karavAthI svayaM bhagavAna banI zakAya che. eTale ja uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAne kahyuM che, 'vaiyAvacceNa tiththayara nAmagotaM kamma nibandha'. | 'vaiyAvacca guNadharANe namo nama:' vaiyAvaccano guNa dhAraNa karanAra ane jIvanamAM caritArtha karanAra vaMdanane pAtra che. bALaka, vRddha, glAna, rogI, tapasvInI vaiyAvacca sevAne jaina tapomArgamAM trIjA AtyaMtara tArUpe sthAna maLyuM che. vizvanI tamAma dharmaparaMparAe sahAnubhUtinI vAta kahI che. jyAre jaina dharma tyAMthI AgaLa vadhIne samAnAbhUtinI vAta karI che. sahAnubhUtimAM dayA ane anukaMpA abhipreta che, jyAre samAnAbhUtimAM gaurava abhipreta che. anyane du:kha ke pIDA * 115 jIgara sAttvika sahaciMtana zibira sarakAra utpanna thatAM huM duHkhI, pIDita vyakti pratye sahAnubhUti pAThavuM te eka vAta, paNa anyanAM duHkha ke pIDA joI mAtra duHkhI na thAuM, paraMtu mane evA ja prakAranuM du:kha thayuM che evI sahAnubhUti karuM, jevo mAro AtmA che evo ja sAmenI pIDita vyaktino AtmA che, A du:kha mane thaI rahyuM che evI vedanAnI anubhUti karuM ane pachI tenI sevA vaiyAvacca karuM to nijI saMvedanA banI jaze. tIrthakaro dIkSA pahelAM varSIdAna dvArA parigraha visarjana kare che temAM paNa sevAnI bhAvanA abhipreta che. A saMdarbhe bhagavAna mahAvIra ane gaNadhara gautama vacce thayelo eka saMvAda preraka che. | 'gautamaje dIna-du:khInI sevA kare che te zreSTha che. mArA dhanyavAdane pAtra che.' gautame jijJAsA svare pUchyuM, 'bhanta ! duHkhIonI sevAnI apekSAe to ApanI sevA vadhu mahattvanI che. Apa to pavitra AtmA cho, kyAM Apa ane kyAM saMsAranAM A pAmara prANIo je potAnAM karmonAM phaLa bhogavI rahyAM che. | 'gautama ! mArI sevA mArI AjJAnuM pAlana karavAmAM che, enAthI upara kazuM nathI. mArI AjJA to dIna-du:khInI sevA ane prANImAtra para dayA rAkhavI te che ane te ja muktino kharo mArga che.' sAco sevaka tenA Azrito mATe kalpavRkSa samAna che. kalpavRkSanI chAyAmAM Ubhela vyakti tenI manavAMchita IcchAnI tRpti kare che tema sAco sevaka tenI nizrAmAM rahela AzritonI tamAma IcchAo pUrNa kare che. samrATa caMdragupta, zreNika, kaliMga samrATa khAravela, gurjara nareza kumArapALe sevAbhAvanuM pratibiMba jhIlyuM. jagaDuzA, pethaDazA ane bhAmAzA jevAe dAna dvArA sevAbhAvane caritArtha karyA ane zramaNa paraMparAnA ane jaina saMskRtinA sevAbhAvane ujAgara karyA. jainAcArya vijayavallabhasUri ane upAdhyAya amaramuni jevA saMtoe sevAbhAvanI viziSTatAnAM darzana karAvyAM che. 3 maiyAnA ArAdhaka ane vizvavAtsalyanA saMdezavAhaka krAMtikArI jaina saMta muni zrI saMtabAlajIe narmadAkAMThe eka varSa mauna ekAMtavAsa gALyo e samaye emane dhArmika ane AdhyAtmika sAdhanA uparAMta lokakalyANa mATenI sevAkIya pravRttimAM kaI rIte sakriya thavAya te - 116
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira sAttvika sahaciMtana bAbata aMgenA krAMtikArI vicAro udbhavyA. munizrIe darzAvyuM ke jaina saMta tarIke dIkSA lIdhA pachI teo eka vizALa vizvayojanAno bhAga che. jaina sAdhuoe samAjasudhAraNA ke sevAkIya kAmo na karavAM joIe evI koI manAI pharamAvavAmAM AvI nathI. munizrInuM A vidhAna bhagavAna mahAvIranA jIvana saMdarbhe vicAravuM rasaprada thaI paDaze. bhagavAna mahAvIre potAnA saMghamAM zudra jAtinA lokomAMthI metAryamuni ane muni harikezIne dIkSita karI aspRzyatA nivAraNanA vicArane puSTi ApI, pazubali prathAne baMdha karAvI hiMsA rokI, caMdanabALAne hAthe bAphaLA vahorAvI dAsI prathAnI nAbUdI mATe preraNA ApI. - bhagavAne morAka gAmanA tAMtrika acchedakanA pAkhaMDane khulluM pADI lokone aMdhazraddhA ane vahemanI beDImAthI mukta karyo. kozAmbInI rANI mRgAvatInA rUpa para mohita rAjA caMdrapradyota pAgala banyo tyAre caMdrapradyotane dharmadezanA saMbhaLAvI mRgAvatIne mukti apAvI. A yuddhabhUminuM sthaLa azuci, rudhira ane mAMsathI kharaDAyeluM hovA chatAM bhagavAna ugra vihAra karI padhAryA te vIraprabhunI prabuddha karuNA, sAmAjika cetanAnA vikAsaranuM preraka baLa banI eka strInA zIlanuM rakSaNa kare che. bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasaMgomAM janahita-sevAbhAva ane lokakalyANanI bhAvanA abhipreta che. mahAvIra dharmanA kaNakaNamAM mAnavatAnuM amRta chalakAI rahyuM che. | muni zrI saMtabAlajIe kahyuM che, 'sarva kSetramAM rahIe topaNa AtmabhAna nava vismarIe.' munizrInI A paMktimAM sevAbhAva sahita badhI pravRtti karatAM paNa AtmajAgRtimAM rahevAnI zIkha abhipreta che. jina zAsananI sAMprata samasyA paratve sahaciMtana jina zAsananA sAMprata pravAhamAM keTalIka samasyA udbhavatI hoya che ane samayAnusAra tenuM samAdhAna paNa thatuM hoya che. judAjudA dharma ane saMpradAyomAM dIkSAtyAga, maMdiro, maTha, derAsara, upAzraya, saMgha ke TrasTanA Adhipatya mATe jhaghaDA, mArAmArI, korTa-kacerI ane nANAMnA durthayanA ciMtApreraka samAcAro maLe che. deza-videzanA khristI pAdarIo, bauddha sAdhuo, bhAratanA hiMdu ane jainonA vividha saMpradAyanA sAdhuo, svAmInArAyaNa ane vaiSNava saMpradAyanA sAdhuo vagerenA zithilAcAranA prasaMgo jANavA maLe che. dIkSA eTale mAnavasantapuMjane grahaNa karavA svIkRta abhimata mATe samarpita thavuM. tapatyAganAM vrata-niyamo pALavAno saMkalpa dharavo ke saMnyAsa grahaNa karavo eTale dIkSA prApti. uttama prakAranAM AcAra, sAdhanA ane ArAdhanAne lIdhe ja jaina dIkSArthInuM vizvamAM ajoDa sthAna che. AjanA viSamayugamAM jaina saMta-satIjIo bhagavAna mahAvIre darzAvela mArge zAtApUrvaka vicarI rahyAM che ane vizvakalyANa ane vizvamAMgalyano saMdeza ApI rahyAM che. dIkSA jIvanamAM sva para kalyANAno uddeza abhipreta che. A pavitra paraMparAnAM mULa paramatattvanA anusaMdhAna sAthe joDAyelAM che. dIkSA lenAra dareka sAcI bhAvanAthI tyAga-vairAgyanI samajaNathI prerAIne saMyama mArge cAle che mATe ja jaina sAdhuonA calita thavAnA prasaMgo nahivat ja bane che. 118 117 :
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana zithilAcArI saMta ke satInI dezanA ke upadezanuM mUlya beMkamAM baMdha karI dIdhelA khAtAnA ceka jeTaluM paNa nathI. jJAnIoe svachaMdI sAdhune jhAMjhavAnA jaLa badabAda thatA kAgaDA sAthe sarakhAvyo che. svacchaMdAcArInI vAMjhaNI kriyAo niSphaLatAne vare che. jo munitva DacakAM letuM hoya to zvAvakatattvanI zI vale thAya ? AvA saMjogomAM ammApiyA jevAM mahAjano, Tharela buddhinA dharmaniSTha zrAvakoe gItArtha gurabhagavaMtonA mArgadarzana heThaLa zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAno puruSArtha karavo paDe. jina zAsanamAM jyAre zithilAcAranA prasaMgo bane tyAre zrAvaka-zrAvikA, mahAjana, saMsthA ke saMgha ane patrakAronI bhUmikAnA vize sahaciMtana karavuM anivArya bane che. tIrthaMkara paramAtmAe tIrthanI sthApanA karI jemAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA e saMghanAM cAra avibhAjya aMgo che. zrAvakadharma ke sAdhudharma bannenuM aMtima eya to mokSa ja che. sAdhudharma TUMko ane kaThina mArga che, jyAre zrAvakadharma saraLa ane lAMbo mArga che. gaNadhara bhagavaMtoe sUtrasiddhAMtanI racanA karI AcAryabhagavaMtoe AcArasaMhitA batAvI. sAdhuo mATe 'samAcArI ane zrAvakoe pALavAnA niyamo te 'zrAvakAcAra', 'samAcArI' ane 'zrAvakAcAra' te mArA saMsAramAM mIThA jaLanuM moTuM sarovara che. haMsavRttivALAnuM sarovara tarapha AkarSaNa hoya, kAgavRtti khAbociyA tarapha kheMcAya. - sAdhujInI samAcArI aMge nirNaya levA ApaNe adhikArI nathI. dArzanika saMdarbhamAM tapAsIe to zAstrokta AcArasaMhitAnA mULa sUtrasiddhAMto traNe kALamAM eka ja hoya, kAraNake te sarvajJabhagavaMto dvArA racAyelA hoya tethI kALanA pravAhamAM te kadI badalAya nahi. chatAM mULabhUta siddhAMtomAM lezamAtra parivartana karyA vinA gItArtha AcAryo zAstrAnusAra parivartana aMge nirNaya laI zake. jaina dharmano saMyamamArga atikaThina che. aneka pariSado sahIne upasargo sAme jhajhUmatAM saMta-satIjIo cAritrayAtrAmAM AgaLa dhape che. paMcamahAvratadhArI sAdhusaMto paNa ApaNA jevA mAnava che. ApaNe sau chavastha chIe. kyAreka pramAda ke karmodayane kAraNe, mAnavasahaja maryAdAne kAraNe AcArapAlanamAM zithilatA AvavA saMbhava che. AvI zithilatA ke svacchaMdIpaNA vize jyAre sAMbhaLIe tyAre AMkha ADA kAna na karAya, mauna paNa na sevAya ane vagara vicArye jAheramAM hobALo paNa na karAya. ziSyonA zithilAcAra ke svacchaMdAcAranA niyamananI javAbadArI ghaNuM karIne to je te 119 jIvana jIvI sAttvika sahaciMtana zibira gaccha ke saMpradAyanA AcArya gurabhagavaMto ja nibhAve che. jo saMtAno bhUla kare to parivAranA vaDIlo tene ekAMtamAM zikSA ApI cetavaNI ApI sAna ThekANe lAve che tema mahAjana ke mahAsaMgho paristhiti pramANe pagalAM le che ane gurubhagavaMta prAyazcitta paNa Ape che. IrSA, pUrvagraha, tejodveSa, gerasamaja ane vikRtine kAraNe ghaNI vAra khoTA Aropo ghaDavAmAM AvatA hoya che. zithilAcAra ke svacchaMdAcAranA vividha prasaMgomAM satyAsatyanuM anveSaNa ke saMzodhana bahu ja muzkela kArya che, jethI jANatA ke ajANatA sAdhunI avahelanA ke niMdAnI pravRttithI bacavA jAgRti ane vivekanI khUba ja AvazyakatA gaNAya. bhoLA, zraddhALu ane yuvA varga khUba ja saMvedanazIla hoya che. AvA samaye pracAra mAdhyamo dvArA vahetA thayelA vikRta ke ardhasatya ahevAlo zraddhALu vargane Thesa pahoMcADaze ane yuvA vargane dharmavimukha karaze. AvI pravRtti dharma zAsananI hilanA ke kusevA ja gaNAya. zrAvaka-zrAvikAne "zrAvakAcAra" zuM che tenI pUrI jANakArI hoya eTaluM ja nahi, paraMtu te "zrAvakAcAra''nuM pAlana kare ane sAdhujInI samAcArInI jANakArI rAkhe to keTalAya doSothI bacI zakAya. dA. ta. ekAMtamAM sAdhujIne strI na maLI zake ane ekAMtamAM sAdhvIjIne puruSa na maLI zake. sUryAsta pachI strI sAdhujInAM darzana mATe na jaI zake ane puruSa sAdhvIjInAM darzane na jaI zake. gocarI-vihAra AdinA niyamonI jANakArI zrAvakazrAvikAe rAkhavI joIe. uparAMta jyAM sAdhu-sAdhvIjIo birAjatAM hoya tevA bhavana ke dharmasthAnaka ke derAsaramAM baraDA, kurtI, jinsa, slIvalesa jevAM TUMkAM ke custa vastro paheravAM na jAIe. udbhaTa veSano tyAga ane vivekapUrNa zarIranAM aMgaupAMgo DhAke tevuM vastraparidhAna zrAvakAcAramAM abhipreta che. bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayana sUtranA 19bhA adhyayanamAM kahyuM che ke, "saMyamanuM pAlana retInA koLiyA jevuM nIrasa che tema ja saMyamane mArge cAlavuM eTale khAMDAnI dhAra para cAlavA samAna che." saMyamano mArga eTale tapta saharAnA raNamAM cAlavA karatAM kaThina mArga che, paraMtu vItarAgamArgano zraddhALu sAdhaka saharAnA raNa jevA duSkara saMyamajIvanamAM dvIpakalparUpa AnaMdanI anubhUti karI zake che. zrAvaka-zrAvikA mATe zrAvakAcAranuM pAlana ane saMgho, mahAsaMgho jevI mahAjana saMsthAnI jAgRti ane viveka, zAsana para AvatI vipattine TALI zake. Ane mATe 120
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana ApaNe mahAsaMgho ane mahAjana saMsthA jevAM saMgaThanone khUba ja majabUta banAvavA joIe. ApaNAM sAdhu-sAdhvIjIo zramaNa saMskRtinI dharohara che. ApaNI pAse sAdhusaMpadA alpa che. jina zAsananI A amUlya saMpadAne sAcavavI e ApaNI pharaja che. saMyamapaMthamAM sAdhutAnI pagadaMDI para viharatA saMtonuM jIvana divya hoya che. matinI nirmaLatA ane sAdhanAnA pariNAmarUpe saMtonA jIvanamAM sahajabhAve labdhi thatI hoya che. jaina darzana camatkAramAM mAnatuM nathI. sAdhujInI samAcArI pramANe saMtasatIjIone labdhiprayoga pradarzanano niSedha che. svasukha ke lokapriyatA mATe saMto kadI AvA prayogo karatA nathI. bhautika sukhanI jhaMkhanA karatI A duniyAmAM tana-mananA duHkhIono koI pAra nathI. zArIrika roga, mAnasika roga, premamAM niSphaLatA, Diprezana, tANa, hatAzA, dhaMdhAmAM mukelI, saMtAnanI AzA, vahema, daridratA, vaLagADa, dhana ane pada mATe lAlaca vagere kAmanAvALo lokapravAha satata saMta-satIjIo pAse Avato hoya che. teonI apekSA saMta pAsethI dorA, dhAgA, taMtra, mAdaLiyAM ane citra-vicitra vidhio dvArA potAnuM kAma pAra pADavAnI hoya che. sAMsArika duHkho dUra karavA, bhautika sukho meLavavA ane kSullaka kAraNosara guru pAse labdhiprayoga karavA vinaMtI karavI te "zrAvakAcArathI taddana viparIta che. Aje paNa keTalAya saMtonA jIvanamAM vacanasiddhi ane anya labdhi pragaTelI hoya che. saMto potAnI sAdhanAnA paripAkarUpe pragaTelI sahajalabdhino prayoga vinAkAraNa na ja karI zake. caturvidha saMghanI pratiSThA sAcavavA, zIlanI rakSA ke kaTokaTI samaye saMgha ane dharmaprabhAvanA TakAvavA, tapasvI, tIrtha ane dharmanI rakSAnA arthe chellA upAya tarIke anivArya saMjogomAM mAtra karuNAbuddhithI A prayoga kare che. jo ziSyanuM AmAM jarA paNa kheMcANa hoya to gItArtha grubhagavaMta ene cetave che. "camatkArano mArga to saMsAra vadhAravAno ane AtmAne khovAno mArga che. emAM to ApaNA aMtaraAtmAno avAja saMdhAya ane duniyA chetarAya e vaLI pAMca jAMbu mATe hIrAnA sodA jevo khoTano dhaMdho thayo kahevAya." ItihAsanAM pRSTho tapAsatAM jaNAyuM che ke labdhiprayogane kAraNe keTalAka saMto para zithilAcAranA Aropa ane AkSepa thayA che. 121 arajI sAttvika sahaciMtana zibira caturvidha saMgha ane jina zAsananuM hita jaina patrakArane haiye vaseluM hoya. patrakArane zrAvakAcAra pratyenI sabhAnatA ane sAdhujInI samAcArI pratye pUrNa jANakArI hovI joIe. zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAnI bhAvanA hovI joIe. dharma zAsananI hilanA thAya tevA lekho ke samAcAro te kyAreya potAnAM putra ke patrikAmAM pragaTa kare nahi. utAvaLe ane vivekabuddhi vagara satyAsatyanuM anveSaNa karyA vinA cenalamAM samAcAro TelikAsTa karavA te ghora aparAdhanuM kAraNa che. jina zAsananI garimA jaLavAya te rIte vartamAna samasyAo, tithi ke tIrthanI carcAnuM samyapha vizleSaNa kare. ( patrakAra haMmezAM pILA patrakAratva-Yellow JournalismthI dUra rahe. lAlacarahita, sthApita hitonA dabANa heThaLa AvyA vinA taTasthabuddhithI Activist- ekTivisTa jarnAlisTa, karmazIla patrakAra hoya. patrakAra lokamata keLavanAra lokazikSaka che. jyAre ardhasatya ane vikRta ahevAlo ke samAcArothI samAja vikSabdha bane, zAsanamAM kaTokaTI sarjAya, bhoLA zraddhALu ke yuvA varganI dharma prati zraddhA Dagamage tyAre jaina patrakAra dhIra-gaMbhIra banI DahoLAyelA nIrane nirmaLa kare. sunAmInAM pracaMDa mojAMne sarovara jevuM zAMta kare ane zraddhAne punaHsthApita karavAno samyak puruSArtha karI zramaNa saMsakRtinI asmitAne ujAgara karavAno puruSArtha kare. jaina dhArmika zikSaNa borDa, mejika Taca ke lUka eNnDa larna jevAM senTaro dvArA bALakone nAnI vayathI jaina dharmanuM zikSaNa ApavAmAM Ave, yuvAnone sAtvika vikalpa pUro pADI dharma ane sevAkIya pravRttimAM elarTa yaMga grupa, vIra sainika ke ahama yuvA sevA grupa jevI pravRttimAM joDavAmAM Ave, gharaghara ane janajana sudhI bhagavAna mahAvIranA upadezagraMtho "Agama' pahoMcADavAmAM Ave ane guraAjJAthI teno svAdhyAya karavAmAM Ave. caturvidha saMghane joDatI majabUta kaDIrUpa dharmapracAraka, dharmaprabhAvaka, samaNa-samaNI zreNI ke suvrata samudAyane jina zAsanamAM nakkara sthAna ApavAthI AvI samasyAo nahivat udabhavaze. amuka saMpradAyanI jema gItArtha gurubhagavaMtanI nizrAmAM, prativarSa dareka saMpradAya - kiA ke gaccha dvArA caturvidha saMghanuM "maryAdA mahotsava ane anumodanA samAroha"nuM Ayojana thavuM joIe. A mahotsavamAM vItelA varSa daramiyAna banelI ghaTanAo ane prasaMgo para keTaluMka vihaMgAvalokana, keTalIka mahattvanI bAbato para ciMtana ke gaMbhIra carcA karavAmAM Ave. * 122 -
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana doSo thayA hoya tyAM prAyazcitta ApavAmAM Ave ane utkRSTa suMdara kAryo thayAM hoya tenI anumodanA karI pAritoSika-InAma paNa apAya. Ane kAraNe bhUlo ke doSonuM punarAvartana TaLaze ane suSutone uttejana maLaze. maryAdA mahotsava e AMtaranirIkSaNano avasara Ape che. jina zAsanamAM UbhA thayela koI paNa viSayanI kaTokaTI vakhate zrAvaka-zrAvikAmahAjana ane patrakAranI khUba ja javAbadAra ane viziSTa bhUmikA che je teNe khUba ja niSThAthI nibhAvavI joIe. jaina dharmanA dareka saMpradAya ke phrikAe saMghazreSThIo ane gurubhagavaMtone vizvAsamAM laI ane dharmanA jANakAra zreSThIvaryo ane vividha kSetronAM pratibhAzALI uttama zrAvako ane zrAvikAonI niSpakSa svAyatta svataMtra boDInI racanA karavI joIe je sarvamAnya hoya. sattA, saMpatti, siddhAMta ke zithilAcAra jevI bAbatomAM matabheda, jhaghaDo udbhave ane kaTokaTI sarjAya tyAre lavAdI ke ArbITrezananuM kAma karI Ano ukela ane samAdhAna lAvI zake to dharmakSetramAM polIsa, korTa, pracAramAdhyamo, patrakAro vagere paribaLone nivArI zakAya. dharmanA vAtAvaraNane dUSita thatuM aTakAvI zakAya. deva, guru, dharmamAM zraddhA rAkhI ApaNe sau zrAvakAcAranA samyak AcaraNa dvArA jina zAsananI pavitra jyotane jhaLahaLatI rAkhIe. 123 28 * sAttvika sahaciMtana sUkSma hiMsAnAM svarUpa : lohI na paDe tevI hiMsAthI bacIe lohIne hiMsA sAthe saMbaMdha che. sAmAnya rIte hiMsaka pravRttimAM ApaNane lohI dekhAya che, paraMtu A to sthULa hiMsAnI vAta thaI. keTalIka hiMsaka pravRttio evI hoya che ke je hiMsA dvArA lohI vahetuM nathI chatAM e pravRtti tIvra ane ghAtaka hoya che. vizvAsaghAta, koInAM gupta rahasyone vivekahIna rIte ughADAM pADavAM, dhrAsako paDe tevuM bolavuM ke samAcAra ApavA, zoSaNa ane anyAya dvArA parigrahanI pravRtti paNa hiMsA che. vicArAnAM vikRta arthaghaTana ane abhivyakti dvArA ApaNe hiMsaka banI anekAMtanA hatyArA banIe chIe. AkarI, zuSka, azakya ane kAlpanika vAto dvArA yuvAnone dharmavimukha banAvavAnI hiMsAthI bacIe. aparigrahanA ekAMtika AgrahathI huM kadAca kaTTara digaMbara banI zakuM. ahiMsAnA ekAMtika AgrahathI huM kadAca kaTTara sthAnakavAsI banI zakuM. jIvadayA ane hiMsAnA vaicArika anubaMdhathI huM kadAca kaTTara terApaMthI banI zakuM. jinapUjAmAM AraMbhasamAraMbhanI vivekahIna anivAryatA mane kadAca kaTTara mUrtipUjaka banAvI de. kaTTaratAmAM dharmajhanUna abhipreta che. dharma e amRta che, paNa jhanUna e viSa che. e viSathI ApaNe bacavAnuM che. vivekapUrvaka vicArIzuM to ahIM anekAMta vicAradhArA ApaNane 124
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira jemAM sAttvika sahaciMtana bacAvI zake. ekAMta yiAvAda ke ekAMta jJAnavAda mokSa tarapha javAnA mArge nahIM laI jaI zake. jJAnanI AMkha ane kriyAnI pAMkha dvArA ja AtamapaMkhI Urdhvagamana karI zake. mArI vicAradhArA, dRDha mAnyatA ane Agrahane kAraNe huM tyAgamArgamAM paNa zAMti meLavI zakuM nahIM. kAmarAga ane sneharAgathI chUTavuM hajI saheluM che, paNa dRSTirAgathI mukta thavuM kaThina che. dRSTirAgathI parAdhIna evA mane mArI dayA Ave che. dayA-dharmanA jJAtAoe kahyuM che ke, pahelAM svadayA pachI para dayA. svadayA eTale potAnAM jJAna, zAMti, AnaMda ane samatvanA bhAvaprANa hamaNavA na devA te. ahIM paLepaLe bhayaMkara bhAvamaraNathI AtmarakSaNanI vAta abhipreta che. potAnA bhAvaprANa haNAya tevI pravRtti svahiMsA che, jyAre bIjAnA bhAvaprANa haNAya tevI pravRtti parahiMsA che. sAdhanAmArge AgaLa vadhato sAdhaka viveka ane jayaNA dvArA lohI vahe tevI sthaLa hiMsA to sahaja nivArI zake, paraMtu ahIM AgaLa vadhIne sUkSma ahiMsAnuM ciMtana karavAnuM che. lohI na vahe tevI hiMsAthI bacavAno puruSArtha sAdhakano samyaka puruSArtha che ane bhagavAna mahAvIre ciMdhela anekAMta vicAradhArAnuM AcaraNa ja temAM sahAyaka banI zake. sAdharmika bhakti jina zAsananI utkRSTa prabhAvanA pUrvAcAryoe 'jina zAsanamAM sAdharmika bhaktinuM utkRSTa sthAna che' e vAta samaye samaye kahI che. vaLI zrAvakanAM kartavyomAM sAdharmika bhaktine eka agatyanuM aMga gayuM che. bhagavAna mahAvIranI vANI, jina Agama zrI bhagavatI sUtranA soLamA zatakanA bIjA udazakamAM sAdharmikanuM kathana avagrahanA saMdarbhe jovA maLe che. samAna dharmanuM, eka ja dharmanuM AcaraNa karanAra sahadharmiko, te sAdharmika che. tethI eka rIte joIe to sAdharmika bhakti te jina zAsananI prabhAvanA ja che. AvA prakAranuM kArya karanAra ane lAbha lenAra bannenI dharmamAM zraddhA baLavattara bane che. pUrvAcAryo AcaraNa dvArA sAdharmika bhaktinI preraNA karatAM te ghaTanAo jaina itihAsamAM suvarNAkSare aMkti che. - zAkaMbharI nagarImAM dhanAzAha nAme zrAvaka rahetA hatA. nAma dhanAzAha, paNa dhananuM nAmanizAna na maLe. temanI strI reMTiyo kAMte, sUtara kADhe ane dhanAzAha tenuM kApaDa vaNAvI vece. Ama karI pati-patnI potAnuM gujarAna calAvatAM hatAM. eka vakhata dhanAzAhe potAnA mATe ja sUtara kaMtAvI temAMthI cophALa vaNAvyo, jethI ziyALAmAM oDhavA kAma Ave. eka divasa zAkaMbharI nagarImAM mahArAjA kumArapALanA guru pU. zrI hemacaMdrAcArya padhAryA. emane mana to zrImaMta ane raMka so samAna hatA. AvA mahAna AcArya potAnI nagarImAM padhAratAM dhanAzAhane khUba bhAva Avyo eTale temaNe sUjhato AhAra vahorAvyo : 126 125
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana ane pelo cophALa paNa vahorAvI dIdho. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArye tene grahaNa karyo. keTalAka divasa pachI zrI hemacaMdrAcArya pATaNa padhAryA. tyAM temanuM bhavya svAgata thayuM. sAmaiyAnI zobhAyAtrAmAM mahArAja pote paNa sAmela hatA. zrI hemacaMdrAcAryano cophALa joI rAjAe kahyuM, "bhagavAna, Apa to mArA guru gaNAva, Apa je AvA jADA coLa jevAM kapaDAM pahero te joI mane zarama Ave che.' zrI hemacaMdrAcArye mArmika javAba Apyo, 'hA, bIjI rIte paNa tame zaramanA adhikArI to cho ja.' rAjAe Azcaryasaha pUchyuM, 'gurudeva ! bIjI rIte eTale ?'' zrI hemacaMdrAcArye kahyuM, 'jo bhAI, amane munione zuM ? amane alpa, bahumUlyavAna, jADAM ane jIrNa vastro paNa zobhe, paNa tame to rAjA cho, tamArA ja rAjyamAM sAdharmika garIba ane kaMgALa hAlamAM rahe te zaramajanaka kahevAya ke nahIM ?' rAjA marma pAmI gayA. AcaraNane kAraNe A upadezanI evI asara thaI ke kumArapALe sAdharmika bhakti pAchaLa dara varSe eka karoDa sonAmahora kharcavAno nirNaya karyo ane A rIte satata 14 varSamAM cauda karoDa sonAmahorono sadvyaya karyo. itihAsamAM kumArapALe sAdharmika vAtsalyamAM mokharAnuM sthAna prApta karyuM. bhagavatI sUtranA bAramA zatakanA pahelA uddezakamAM zaMkha polInI vAta Ave che, je avAranavAra samUhabhojana yojato. hAla gurubhagavaMto paryuSaNanAM kartavyomAM zrAvako mATenuM eka kartavya svAmIvAtsalya gaNAve che, jemAM sAdharmikonI samUhabhojana dvArA bhakti karavAnI vAta abhipreta che. jaina kathAnuyogamAM tAmalI tApasanA caritramAM saMnyAsa vakhate te bahu ja moTA pAyA para samUhabhojananuM Ayojana kare che. vartamAne dIkSA mahotsava prasaMge svAmIvAtsalyanuM je Ayojana thAya che te sAdharmika bhakti ja che. mAnavasarjita ke kudaratI Aphato vakhate karAtI sAdharmika bhakti mUlyavAna che. kaparA samaye kahevAya che ke jagaDuzA zeThe lADavA banAvaDAvyA. e lADavAnI aMdara sonuMrUpe mUktA. koInI sAme hAtha laMbAvI zakatAM na hatAM ane bhUkhe maravAno vAro Avato hato evAM kuTuMbo ghaNAM hatAM. dararoja vahelI paroDhe jagaDuzA khuda jAte jaI jarUriyAtavALAM, AbarUdAra evAM kuTuMbomAM lADavAnI prabhAvanA karatA. A lADavA 'jagaDuzAnA lapiMDa'nA nAme prasiddha thayA. chokarA sAtvika sahaciMtana zibira varSo pahelAM pATaNamAM hajAro jaina kuTuMbo vasavATa karatAM. AjIvikA ke Arogya ke koI agamya kAraNasara koI jaina kuTuMbane potAnuM vatana choDI pATaNa vasavATa karavA AvavuM hoya to pATaNanA pratyeka samRddha TuMba tene ekaeka sonAmahoranI madada karatA. hajAra sonAmahorathI te mANasa ghara ane dhaMdhA-vyavasAyamAM sthira thaI zakato. thoDAM varSomAM saddhara thaIne pharI te samAjane A madadanI rakama parata karato. Ama seMkaDo DhuMbone sthira vasavATa karavAmAM sahAya thatI sAdharmika bhaktino A ananya dAkhalo che. vyavahAra samaktinA 67 bolamAM dasa prakAranA vinayamAM eka sAdharmika vinaya kahyo che, je sAdharmika bhaktino eka prakAra che. aupapAtika sUtramAM dasa prakAranI vaiyAvaccamAM sAdharmikanI vaiyAvaccane sthAna ApyuM che je sAdharmika bhakti ja che. - bAvIsamA tIrthaMkara neminAthanA zAsanamAM kRSNa paramAtmAe jAhera karela che, je parivAramAMthI tenuM saMtAna bhagavatI dIkSA aMgIkAra karI saMyama paMthe jAya tenAM mAtApitA ane parivAranI jarUriyAta pramANe huM bharaNapoSaNanI vyavasthA karIza. A prakAranI sAdharmika bhakti jina zAsananI utkRSTa prabhAvanA kahevAya. jaina kathAnuyogamAM to TheraThara sAdharmika bhaktinAM jvalaMta udAharaNa jovA maLe che. have vartamAna paristhitinA saMdarbha sAdharmika bhaktinuM vizleSaNa jarUrI che. moTAM zahera ane madhyama kakSAnAM zaheromAM sAdharmikone yogya jagyAe AvAsanI vyavasthA khUba muzkela banI che. sAdharmiko mATe dharmasthAnako sahitanI kaoNlonI-sosAyaTImAM rAhatanA dare AvAsa maLe tevI vyavasthA jarUrI che. jainonuM mAtabara Donezana keLavaNI kSetre che. anya TrasTo calAvatI kaoNlejomAM jainonAM saMtAnonA eNDamizana mATe kaeNpiTezana phI peTe jaino karoDo rUpiyA prativarSa kharce che, to jainAnA TrasTa dvArA ja AvI kaoNlejo ane guraphaLanI sthApanA jarUrI che. moTAM zaheromAM vayasko mATe Tiphina ane bhojanAlayonI vyavasthA rAhatanA alpa dare karavI jarUrI che. haoNspiTala, DAyagnosIsa senTara, Ayurveda ane kudaratI upacAra kendro dvArA nirdoSa cikitsA ane upacAra vAjabI dare sAdharmikone ane niHzulka saMta-satIjIone maLe te jarUrI che. sattvazIla, sAdharmika pratibhAvaMtane sthAnika svarAjanI saMsthAo rAsabhA, lokasabhA ane vidhAnasabhAmAM cUMTIne mokalavAthI zAsana ane sAdharmikono utkarSa thaze. jaina soziyala grupa ane jaina jAgRti senTarsa ucca abhyAsa, tabIbI sahAya ane svarojagAra mATe kArya kare che te anumodanIya che, paraMtu aneka TrasTo karI zake te 128 127
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ joka sAttvika sahaciMtana zibira tapazcaryA avaguNonuM auSadha tapatattva vicAra ke sAttvika sahaciMtana khUba ja jarUrI che. siniyara siTijhana sAdharmiko mATe nivRtti nivAsa ke vAtsalyadhAmonuM sarjana karavuM joIe, jethI te amuka samaya tyAM rahIne adhyAtma sAdhanA ane saMsthA ke samAjane upayogI kAryo tenI kSamatA pramANe karI zake te paNa sAdharmika bhaktino eka prakAra che. udyogapati ke vepArIoe potAnI peDhImAM jenone prAyoriTImAM nokarI ApavA prayatna karavo jarUrI che. ApaNA vepAramAM kharIda-vecANamAM jaina pArTIna prAyoriTI ApavI joIe. nAnA sAdharmika vepArIne sahAya karavI. jainomAM AgamayugathI A prathA astitvamAM che. upAsaka dazAMga sUtranA prathama adhyayanathI chaThThI gAthAmAM AnaMda zrAvakanA caritranA vivecananA rasaprada aMzo. AnaMda zrAvaka potAnI saMpattino dviguNA lAbha mATe prayoga karato hato, arthAt jarUriyAtamaMdane dAna Apato ane vyApArAdikamAM sahAyaka banato hato. A rIte te sAdharmikone sahAyaka banato hato. A rIte te zAhukArI pravRtti karato hato. A adhyayananI AThamI gAthAmAM jaNAvyuM che ke te vaibhavazALI, zreSThI tema ja nAnAnAnA vepArIone sAthe laIne vepAra karanAro sArthavAha hato. jarUriyAtavALA sAdharmika parivArone mata anAja-mIThAI ane thoDI rakama tabIbI ke keLavaNI sahAya mATe ApI saMtoSa mAnI levAthI sAdharmikonuM daLadara phITatuM nathI. tene pagabhara karavAnI yojanAnI jarUra che. jainonAM TrasthanA abajo rUpiyA beMkomAM thApaNarUpe paDayA che je baMko katalakhAnAM, mAMsaniyaMta, hiMsaka ane karmAdAnanA dhaMdhArthIone lonarUpe Ape che. tenI AvakamAMthI beMka jaina TrasTone 8 TakA vyAja Ape te AvakamAMthI ApaNe dharmanAM sAta kSetromAM vAparIe chIe, ApaNI sAdhanazuddhi gaI-pApanA bhAgIdAra banyA. jo TrasTonA paisA tabIbI, zikSaNa ane ghara banAvavAmAM rokavAmAM Ave ne tenuM sAdharmiko pAsethI vAjabI vaLatara-vyAja levAmAM Ave to te TrasTanI Avaka paNa jaLavAze ane sAdhanazuddhi jaLavAze ane sAdharmikonuM kalyANa thaze. dareka sTeTamAM jainone potAnI beMka hoya ane TrasTo AvAM nANAM te beMko dvArA roke to rokANane yogya sAcI dizA maLI zake. A beMko dvArA sAdharmikone svarojagAra mATe saraLatAthI lona paNa ApI zakAya. gItArtha gurabhagavaMtonA mArgadarzana heThaLa ApaNe sau sAMprata pravAhane oLakhI sAdharmikonA utkarSanI yojanA banAvI, jina zAsananI zramaNa saMskRtinuM rakSaNa ane saMvardhana karIe. * 129 1 AcAryabhagavaMto ane zAstrakAra parAmarzIoe jaina darzanamAM tapatattvanI vicAraNA khUba ja UMDANa tema ja vistArapUrvaka karI che. upAdhyAya yazovijayajIe kahyuM che ke, bAhya ane AtyaMtara tapa ekabIjAnAM pUraka che. lokasaMjJA ke lokapravAhamAM taNAIne tapanI upekSA karavI te sukhazIlatA nahIM, paNa ajJAna dazA che. AMtaravizuddhi mATe AvyaMtara tapanI jarUra che, paraMtu AtyaMtara tapamAM sudaDha thavA mATe bAhya tapanI jarUra che. tapa e azAtanA vedanIya karmano udaya nathI. svecchAe kaSTa sahana karI karmanirjarA karavAnI sAdhanA che. tapazcaryAmAM aMtaraMga AnaMdanI akhaMDita dhArA vahe che. tapa tophAnI deharUpa ghoDAne kahyAgaro banAvavAmAM mahattvano bhAga bhajave che. AhArasaMzAno tyAga vadhu kaThina che. mAsakSamaNanI ghora tapasyA karI zakatA AtmAo pAraNAne divase AhAra saMjJAnI saMpUrNa zaraNAgati letA prAyaH jovA maLe che. vastutaH AhArano tyAga, AhAranI saMjJAno tyAga aNAhArIpadanI prApti mATe ja karavAno che. tapasyA pachI A saMjJA pAtaLI na paDe to ApaNI tapasyA saphaLa thaI gaNAya nahIM. dhyAna (mananuM) ane kAyotsarga (manAdi traNeya) uttarottara caDiyAtAM tapo che. temanA dvArA samAdhistha banAya che. vipazyanA ane prekSAdhyAna paddhatinAM zikSaNa-pracAra-prasAra vadhyAM che. adhikArI * 130
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo jo sAttvika sahaciMtana sika indriyonuM damana e bhale tapa hoya, paNa e bAhya tapa che, AtyaMtara tapa nahi. AtyaMtara ane AdhyAtmika tapa to bIjuM ja che ane Atmazuddhi sAthe ene anivArya saMbaMdha che. bhagavAna mahAvIre nigraMtha paraMparAmAM pahelethI pracalita zuSka dehadamanamAM sudhAro karyo, tyAM bIjI tarapha zramaNa paraMparAomAM pracalita judIjudI jAtanAM dehadamanone paNa apUrNa tapa ke mithyA tapa tarIke oLakhAvyAM. tethI ema kahI zakAya ke tapomArgamAM devAdhideva mahAvIranuM viziSTa arpaNa che ane te e ke kevaLa zarIra ane indriyonA damanamAM samAI jatA tapa zabdanA arthane emaNe AdhyAtmika zuddhinA baMdhAya upAyo sudhI vistRta karyo. eTalA mATe jaina AgamomAM TheraThera AtyaMtara ane bAhya, ema banne prakAranAM tapono nirdeza sAthosAtha maLe che. baddha tapanI pUrve paraMparAno tyAga karIne dhyAna samAdhinI paraMparA para ja vadhAre bhAra Apyo hato. temaNe bAhya tapano pakSa lIdho nathI. jyAre bhagavAna mahAvIre bAhya tapamAM AMtaradRSTi umerI ene aMtarmukha banAvyuM. saranAM mokSasAdhanAnAM vacano te paNa paramArtha. tapasyA laukika mATe nahi, | Ihalaukika ke paralaukika hetu mATe paNa nahi, paraMtu mAtra karmanirjarA arthe che. jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI yogya vyaktinA mArgadarzana dvArA A sAdhanApaddhati upakAraka nIvaDI zake che. bhAvapUrNa kriyA ane jJAnano samanvaya jaina dharma AcAra dharma che. yugapuruSa zrImad rAjacaMdre kahyuM che ke, jJAna ane kriyA banne hoya tyAre ja mokSaprApti thAya che. aMtaramAM tyAga virAga na hoya to jJAna prApta thatuM nathI. bhogavilAsamAM sukhazIla jIvana gujAre ane ema kahevuM ke A badhI muddagalanI kriyA che, AtmAne teno koI sparza thato ja nathI, to te khoTI AtmavaMcanA che. tyAga ane vairAgya AtmajJAnanI prAptinA hetu che. eTalA mATe ja munidharma vikaTa che. gRharathone paNa aNuvratothI saMyama ane tapanA mArge javAnuM kahyuM che. bhagavAna mahAvIra tIrthaMkara nAmakarma bAMdhIne janamyA, chatAM kevaLajJAnanI prApti pahelAM sADA bAra varSanI ghora tapasyA karavI paDI. asahya parISaho ane ghora upasargo sahana karavA paDyA. indra ane devo bacAva karavA AvyA tyAre temane kahyuM ke tamArI madada-sahAya nahIM svIkAruM, kAraNake mArA karmo mAre ja khapAvavAM paDaze. mAtra nizcayanI vAto karI savyavahArane lope ane sAdhana (tyAga, vairAgya, ta5) tajI de te ucita nathI. nizcaya vANInA mahAna graMtha samayasArano saMdarbha ApI jIvanamAMthI dhArmika kriyA, AdhyAtmika anuSThAno (tapa)no bheda uDADI devo te paramAgamanuM sanmAna nathI. AtmArthI AvuM kadI na kare. te to vyavahAra ane nizcayano samanvaya jue. tapa vinA vAsanA kaSAyo pAtaLA paDatA nathI, tethI dehAdhyAsa (dahanI Asakti) chUTato nathI. dehAdhyAsa na chUTe tyAM sudhI AtmajJAna thatuM nathI. A AMtarayuddha niraMtara cAle che. AtmAnA svarUpanI mAtra vAto karavAthI AtmajJAna thatuM nathI. temaNe tyAga, vairAgyanI samakti sAdhanA para bhAra mUkyo che. sAcI samajaNathI jJAnayukta ane bhAvanAsabhara tapa ja karmanirjarAnuM kAraNa banI zake che. ajJAnInAM lAkho varSanAM tapa karatAM jJAnInA eka zvasocchavAsa jeTalI takriyA vadhu karmanirjarA kare che. paMDita sukhalAlajIe tapanI vizeSatAnuM nirIkSaNa UMDANathI karyuM che. temanA mate buddhanI jema mahAvIra paNa kevaLa dehadamanane jIvananuM dhyeya gaNatA na hatA, kAraNake AvAM aneka tapa karanArAone tApasa ke mithyA tapa karanArA kahyA che. bhagavAna mahAvIre paraMparAthI cAlyAM AvatAM sthaLa tapano saMbaMdha AdhyAtmika zuddhi sAthe anivAryapaNe joDI dIdho ane kahI dIdhuM ke badhI jAtanA kAyAkaleza, upavAsa vagerethI zarIra ane 131 - 13ra :*
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana jo jo sAttvika sahaciMtana sika 31 muni zrI saMtabAlajInA jIvanamAM sevAbhAvanuM darzana kAnadaNa muni zrI saMtabAlajIe jaina dharmanA parighamAM rahI sevAbhAvane ujAgara karyo. temaNe cIdhalAM janakalyANa ane dharmamArga Aje paNa aneka saMsthAo ane vyakti mATe Adarza preraNArUpa banI rahyAM che. vizvavAtsalyanA ArAdhaka muni zrI saMtabAlajIno I.sa. 1936no pUrA eka varSano samaya narmadA nadInA kAMThe mauna ekAMtavAsasaha sAdhanAkALano hato. A samaya daramiyAna temaNe badhA dharmono abhyAsa kya. vizeSamAM dhArmika ane AdhyAtmika sAdhanA uparAMta saMtane sAmAjika bAbato aMge zuM karavuM, lokakalyANa mATenI pravRttiomAM kevI rIte sakriya thavuM vagere bAbatonA saMpUrNa krAMtikAraka vicAro udbhavyA. A ekAMtamAM satyanI ane svanI zodhamAM temane viziSTa AdhyAtmika anubhavo sAMpaDe che. A aMge vadhumAM yazavaMta zukale noMdhyuM che ke, "divyaprakAzanI anubhUtine teo viziSTa, alaukika camatkArarUpe dharAvatA nathI, paNa vizvamAM vyApta satyanI eka jhalaka tarIke pramANe che." saMtabAla navA avatAre Ave che. eka varSanI A mauna tapazcaryA jagatanA anya vyApaka dharmonAM tattva sAthe saMdhAna karAve che, to satya e ja badhA AcAronuM prerakatattva banI rahevuM joIe e zraddhAmAM jaIne mana kare che. je gAMdhIno, TaoNsToyano, rAmakRSNa paramahaMsano, svAmI vivekAnaMdano dharmAnubhava che tene maLato pU. saMtabAlajIno A dharmAnubhava che. saMtabAlajIne vyApaka dharmanA A pariprekSyamAM ja oLakhavA rahyA.' maunanA anubhava pachI mahArAjazrIe je bAhyAcAro hatA te choDI dIdhA. koI paNa zAkAhArI manuSyane gharethI bhikSA grahaNa, manuSyamAtranI tAttvika samAnatA vize Agraha, prAmANika parizrama, strIo mATe Adara ane samAjasevA, saMtabAlajInA eka varSanA maunanA A ciMtanaphaLa jIravavAne rUDha dharmasamAja taiyAra nahoto. guru nAnacaMdrajI mahArAjanuM ene AMtarika anumodana kharuM, paraMtu e vyavahAranipuNa dharmapurapa adITha parivartananA upAsaka hatA eTale saMtabAlajInA arUDha nizcayone jAheramAM tALI ApavAne e taiyAra nahotA. roSe bharAyelA dharmasamAjane zAMta pADavA gurue ziSyane ziSyatvamAMthI jAhera rIte rada karyo e saMtabAlajInA jIvananI dAruNa avasthAno prasaMga hato. guru nAnacaMdrajIe bAhya dRSTie asvIkAra bhale karyo hoya, paNa aMtarathI ziSyane emanI anumodanA che ane ziSya to gura karyA te kya ja ! gune pAkI pratIti thaI ke ziSya vizvadharmane mArge che, paNa e lokAcAranA mArge nathI, eTale vyavahAradaSTie saMbaMdhanA cheDA choDavA paDe che. mAtra ATalethI aTakI javuM eTale ardhasatyanuM anumodana karavA jevuM thAya. ardhasatya vikRtinuM pratinidhitva kare che. koI paNa ghaTanAnuM ekAMgI arthaghaTana asatya karatAMya vadhu khataranAka che, je mahAna saMtanI azAtanA kare che. ahIM guranuM pagaluM mAtra vyavahAradharma nibhAvanI pratikriyArUpa che. gurajI para dabANa lAvavAmAM AvatA, nAchUTake temane A pagaluM bharavuM paDe che. jAhera nivedana ane jAhera lokasevAnAM kAryone lIdhe teo saMpradAyathI alaga thayA, paraMtu sAdhuveza na choDayo ane potAnA gurudeva sAthe bhAvadaSTie saMbaMdha rahyo eTale ja aMtima samaya sudhI saMbaMdha sAcavyo. potAnA gurunI aMtima mAMdagImAM saMtabAlajI emanI sevAmAM chellA chaeka mAsa jeTalo samaya rahelA. gurunI janmazatAbdI ujavaNI prasaMge muMbaInA dharmapremIoe temanA A ziSyane Agraha karI guruzatAbdI ujavaNImAM padhAravA vinaMtI karela. saMtabAlajI para gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI paNa eTalI kRpAdRSTi UtarI ke teoe bhAlanaLakAMThA vistAramAM potAnI vihArayAtrA goThavI hatI. temaNe saMtabAlajInI pravRtti najare nihALI ane aMta samaye paramasaMtoSa laIne gayA hatA. potAno ziSya jena paraMparAne Adhunika yuganA vicAranA anusaMdhAna dvArA AgaLa dhapAvaze evI pratIti thaI tethI ja gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAje kahela ke 'saMtabAla jaina sAdhu nahIM, jagatasAdhu che.' gura koI ziSya mATe te vizvasaMta che, AvA uccAraNa kare te ziSya mATe utkRSTa upalabdhi, padavI ke saMpadA karatAM ochuM na gaNAya. 134 * 133
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana jaina saMgho ane zreSThIone aMte pratIti thaI ke A saMtanAM jIvana ane vicArane samajavAmAM kaMika gerasamaja thaI rahI che...ane aMte gerasamajanAM vAdaLAM vIkharAI gayAM ane samajaNano sUraja Ugyo. aMte ghATakopara hiMgavAlA upAzrayamAM pU. saMtabAlajInuM bhavya cAturmAsa karAvyuM. jaina zreSThI bhANajIbApAe bhilAImAM cAturmAsa karAvyuM, jyAM sarvadharma samanvaya ane upAsanAnAM kAryo thayAM. 7 jaina zreSThI zrI kAmANI ane anya jaina AgevAnoe kolakAtA padhAravA vinaMtI karI jyAM munizrI prerita pazubalI vadhu niSiddha samiti dvArA aitihAsaka kAmagIrI thaI. * muni zrI saMtabAlajInA jIvanakALa darimayAna temaNe karelAM janahitanAM kAryo para eka STipAta karIe to temanI mahAnatAnAM darzana thayAM vagara rahe nahIM. bhAlanaLakAMThA prAyogika saMgha uparAMta vidhavAtsalya prAyogika saMgha dvArA muMbaImAM mAtRsamAja ane cIMcaNanA mahAvIra nagara kendra dvArA aneka janahitanAM kAryonA preraka banyA. lokaghaDatara mATe 'vizvavAtsalya' pAkSika 1947thI zarU karyuM. "abhinava rAmAyaNa'", "abhinava mahAbhArata'' ane jaina daSTie ''gItA darzana'' graMthanAM sarjanoe munizrIne lokahRdayamAM pratiSThA ApI. jANe munizrI utkRSTa lokazikSakanI bhUmikAmAM rahyA ane pU. saMtabAlajInI vividhalakSI pravRttimAM ApaNA rASTranA jANItA saMto pU. ravizaMkara mahArAja, muni nemicaMdajI, pU. mAnavamuni, pU. janakavijayajI ane pU. jJAnacaMdrajI Adi saMtono sahakAra maLyo. munizrI nyAyane puSTi karatAM AMdolano, zuddhiprayogo ane samAjamAM naitika hiMmatane prabaLa karavAnA samyak puruSArthanA preraka hatA. sudhAraNAnA kAryakramo ane AMdolanonA aDAbIDa jaMgala vacce paNa munizrI 'uttarAdhyayana sUtra', 'dharmAnubaMdhI vizvadarzana' ane 'AcArAMga sUtra'nI vivecanA lakhI adhyAtmanuM naMdanavana sarjatA hatA. muni zrI saMtabAlajI sva-para sAdhanA mATe khUba ja jAgRta hatA. pratyeka sAdhaka sAthe ekAtmAtAno anubhava karatAM teonA nIcenA zabdo pratyeka sAdhakane potAnA banAvI de che. "sAdhakono vikAsa mAro pramoda che, sAdhakonuM sUkSma patana paNa mAruM AMsuDuM che.'' munizrIe sAdhakone lakhelA patro : vizvacetanA sAthe anusaMdhAna A patro vAMcatAM munizrImAM gurupadamAM lokottara pratiSThAnuM ciMtana karanAra Atmastha saMtanAM darzana thAya che. OM maiyAnA ArAdhaka ane vizvavAtsalyanA saMdezavAhaka muni zrI saMtabAlajInA 135 sAttvika sahaciMtana jIvanamAM nizcaya ane vyavahArano adbhuta samanvaya jovA maLe che. munizrIe darzAvyuM hatuM ke jaina saMta tarIke dIkSA lIdhA pachI teo eka vizALa vizvayojanAono bhAga che. jaina sAdhue samAjanI sudhAraNA mATe kAma na karavuM joIe evuM nathI. AvAM kAma mATe koI manAI pharamAvavAmAM AvI nathI. munizrInuM A vidhAna bhagavAna mahAvIranA jIvana saMdarbhe vicAravuM rasaprada thaI paDaze. bhagavAna mahAvIre potAnA saMghamAM zuddha jAtinA lokomAMthI metAryamuni ane muni harikezIne dIkSita karI aspRzyatA nivAraNanA vicArane puSTi ApI pazubalI prathAne baMdha karAvI, hiMsA rokI, caMdanabALAnA hAthe bAkuLA vahorAvI dAsIprathAnI nAbUdI mATe preraNA karI. bhagavAne morAka gAmanA tAMtrika achaMdakanAM pAkhaMDane khullAM pADIne lokone aMdhazraddhA ane vahemanI beDImAMthI mukta karyA. kauzAmbInI rANI mRgAvatInA rUpa para mohita rAjA caMdrapradyotane dharmadezanA saMbhaLAvI mRgAvatIne mukti apAvI. A yuddhabhUmimAMnuM sthaLa azuci, rUdhira ane mAMsathI kharaDAyeluM hovA chatAM bhagavAna ugra vihAra karI padhAryA te mahAvIranI prabuddha karuNA, sAmAjika cetanAnA vikAsanuM prerakabaLa banI eka strInA zIlanuM rakSaNa kare che. bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasaMgomAM janahita ane lokakalyANanI bhAvanA abhipreta che. mahAvIra dharmanA kaNakaNamAM mAnavatAnuM amRta chalakAI rahyuM che. muni zrI saMtabAlajI AvA amRtapyAlAnA puraskartA hatA. saMta to saMsAranI baLabaLatI baporamAM caMdana jevI zItaLatA Ape che. jaina darzanamAM "sva-para-kalyANa''nI vAta Ave che. mArA kalyANa sAthe vizvakalyANano vicAra A khyAlamAM abhipreta che. zramaNa saMskRtinA viziSTa pUrvAcArye pU. hemacaMdrAcArya, pU. vijayavallabhasUri, pU. amaramuni ane muni zrI saMtabAlajI jevAo A dizAmAM kArya karI jaina dharmanA sevAbhAvane ujAgara karyo che. AcArya AnaMdaRSi, saurASTrakesarI prANaguru, AcArya tulasIe lokakalyANanI preraNA kare, samayanA sAMprata pravAhamAM AcArya caMdrazekhara ma.sA.e vIra sainika tapovana saMskAradhAma, pU. hemaratna vijayajInA ziSyoe elarTa yaMga grupa, yuga divAkara pU. namramuni ma.sA. 'ahaMma yuvA grupa'ne, pU. nayapadmasAgarajI 'chato' dvArA janahitanAM kAryo mATe prere che. ghATakopara hiMgavAlA upAzrayamAM bhAratanA pUrva vaDA pradhAna sva. morArajI desAInA adhyakSasthAne yojAyelI zraddhAMjali sabhAmAM jaina ciMtaka cImanalAla cakubhAI zAha sahita ane saMghapatio ane zreSThIvaryoe muni zrI saMtabAlajIno guNAnuvAda karI zraddhAMjali ApI hatI. 136
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 * sAttvika sahaciMtana caturvidha saMghane joDatI suvratI samudAya zreNI jaina saMtonI jIvanacaryAno prabhAva janasamUha para paDe ane te ahiMsAdharma apanAve te jina zAsananI viziSTatA che, kAraNake jaina dharma AcArapradhAna che. sAMprata jIvanapravAhamAM Arthika, bhaugolika, sAmAjika ane rASTrIya paristhiti badalAI che. jaino deza-videzamAM cotarapha vasavATa karI rahyA che. sAdhujInI samAcArI ane saMyamajIvananI maryAdAne kAraNe saMto badhI jagAe javA asamartha hoya che. jyAM jainAnAM thoDAMghaNAM kuTuMbono vasavATa hoya, paraMtu vihAranI vikaTatAne kAraNe dUra ke durgama sthaLoe jaina saMta-satIjIo jaI na zake ane AvuM lAMbo samaya cAle to jaina parivArone vArasAmAM maLela saMskAra navI peDhImAM na Utare, zrAvakAcAra lupta thaI jAya ane anya dharmaguru ke dharmasthaLanuM AlaMbana maLatAM navI peDhI jinakathita ahiMsAdharmathI vaMcita rahI jAya. AvA kAraNe sAMprata paristhitimAM jaina dharmapracAraka ke pravartakanI jarUriyAta UbhI thaI che. tAjetaramAM paryuSaNa parva para amerikAnI yAtrAe javAnuM banyuM, jyAM hyusTanamAM terApaMtha jaina saMpradAya prerita jaina vizvabhAratI saMsthAnI mulAkAte javAnuM thayuM, jyAM AcAryazrI mahAzramaNanAM suziSyA pU. samaNI akSaprajJAjI ane pU. samaNI vinayaprajJAjInA pAvana sAnnidhye "samaNa-samaNI zreNI eka viziSTa vyavasthA'' viSaye saMgoSThImAM sahabhAgI thavAno lAbha maLyo. ahIMnA jaina vizvabhAratanA A vizALa saMkulanuM saMcAlana banne samaNIjIo .137. * sAttvika sahaciMtana sucAru rIte karI rahela che. A saMkulamAM meDiTezana mATe pirAmiDa haoNla, jaina maMdira, graMthAlaya, jaina pAThazALA, atithinivAsa, saMtanivAsa, bhojanAlaya vagere vividha vibhAgo AvelA che. ahIM yojAya che parivasaMvAda, dhyAna, pravacano, gIta-saMgItanA nATaka vagere. jaina dharma ane bhAratIya saMskRtine lagatA kAryakramomAM jainonA tamAma phrikAnAM zrAvaka-zrAvikAo tathA anya bhAratIya ane videzI jainetaro paNa ullAsabhera lAbha le che. terApaMthanI samaNa-samaNI zreNInI paraMparA rasaprada che. svapnadaSTA AcArya tulasIe, bhagavAna mahAvIre prarUpela dharmanA pracAra mATe deza ane videzamAM dharmapravartaka tarIke kArya karI zake te mATe sAdhu ane zrAvaka vacce joDatI kaDIrUpa samaNa zreNInI kalpanA karI. vi. saM. 2037, kAtaraka suda bIja, tA. 9-11-1980nA AcArya tulasInA janmadine cha mumukSu bahenone dIkSA daI samaNa zreNInI vidhivat zarUAta karI. zrAvakazreSThI chogamalajI copaDAnA pracaMDa puruSArtha ane AcAryazrInA AzIrvAdathI sthapAyela '"pAramArthika zikSaNa saMsthA lADanu''mAM samaNa zreNImAM dIkSA lenArane saMyamajIvananI tAlIma ApavAmAM Ave che. jaina darzana, anya darzano, hindI, aMgrejI, saMskRta, prAkRta ane Adhunika zikSaNano pAMca varSa sudhI abhyAsa karAvavAmAM Ave che. dIkSA be prakAranI hoya che. eka mahAvrata dIkSA jemAM sAdhu-sAdhvIjI saMpUrNa paMmahAvratanuM pAlana kare che. vIramaNa dIkSA-samaNI dIkSA eTale vratadIkSAmAM samaNa-samaNIjIoe niyama pramANe vrato pALavAnAM hoya che. ahiMsA satya acaurya brahmacarya parigraha - - AMzika chUTa pUrNa pAlana pUrNa pAlana pUrNa pAlana AMzika chUTa samaNa-samaNIjIe varSamAM be vAra kezalaMcana karavAnuM hoya che. rAtribhojana tyAga ane zveta vastra paridhAna karavAnAM hoya che. .138
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane sAttvika sahaciMtana zibira kAraka sAttvika sahaciMtana AhAra : samaNIjI nimitte banAvelo AhAra khape. vihAra : jarUriyAta mujaba vAhanano upayoga karI zakAya. nihAra : TaoNIleTa, bAtharUma, resTarUma ke zaucAlayano upayoga karI zakAya. saMdezavyavahAranAM sAdhano Teliphona - inTaraneTa, kaoNpyuTara ane mAIkano upayoga karI zakAya. 1980thI atyAra sudhImAM 184 dIkSA thaI, jemAMthI 80 sAdhvI thayA eTale emaNe samaNI thayA pachI paMcamahAvratanI pAkI pUrNa dIkSA lIdhI. 102 samaNIo ane be samaNanI javAbadArI "tulasI adhyAtma nigama" suMdara rIte saMbhALI rahela che. samaNanA sUcitArtho - samaNa : samatAnI sAdhanA zramaNa : zramanI sAdhanA khamaNa : zAMtinI sAdhanA evA arthagAMbhIryane varelA A sAdhako eka ja gunA prabhAvazALI netRtva heThaLa guraAjJAthI saMpUrNa samarpaNabhAva sAthe dharmapracAra ane vyavasthAnuM kArya saphaLa rIte pAra pADI rahyA che. sAdhu-sAdhvIjI mahAvrata, zrAvaka-zrAvikA aNuvrata ane samaNa-samaNIjI suvratanuM pAlana kare che. madhAkAlIna jaina sAhityamAM "vidyAputro"no ullekha che je zAsana prabhAvanAnuM kArya karatA hatA. tAjetaramAM sthAnakavAsI saMpradAyanA zrI jayamala jaina zrAvaka saMgha dvArA samaNa-samaNI zreNI zarU karavAmAM AvI che. AjathI lagabhaga 200thI vadhu varSa pahelAM ekAvatArI moTI sAdhuvaMdanAnA sarjaka AcArya zrI jayamalajI mahArAje bhikSu-bhikSaNI dIkSAnA rUpamAM AvI paraMparA zarU karavAnI preraNA karI hatI. AcAryasamrATa jayajanmatrizatAbdI varSanA upalakSamAM jayagacchIya zrI AcArya pU. zubhacaMdrajI ma.sA. tathA upAdhyAya pU. pArdhacaMdrajI ma.sA.nI svIkRti sAthe pU. DaoN. padmacaMdrajI ma.sAhebe akhila bhAratIya zvetAMbara sthAnakavAsI jayamala jaina zrAvaka saMgha dvArA zrImatI vasaMtAja mahetA ane suzrI dIptijI mahetAne samaNI dIkSA pradAna karI A pavitra paraMparAne pravAhita karI je zrAvaka-zrAvikA vRMdane sAdhusamAja 139 sAthe joDatI majabUta kaDIrUpa banI raheze. jayamala saMgha dvArA apAtA A samaNI dIkSAnA svarUpanI rUparekhA : 0 A dIkSA sAdhanAnA prazikSaNarUpa che. 0 AgaLa vadhatA paripakva banI pUrNarUpe sAdhu dIkSA dvArA saMyama aMgIkAra karI zakaze. 0 A zreNInA AcaraNa dvArA ahiMsA dharmano pracAra, jina zAsananI prabhAvanA ane vaiyAvacca dvArA tIrthaMkara gotranuM upArjana karI zakAya. * paMca mahAvratamAM pravezavAnuM prAthamika sopAna che. * aDhAra pApathAnomAM prathama prANAtipAta nAmanAM pApasthAnono AMzika rUpamAM tyAga ane bAkInA pUrNarUpa tyAganI pratijJA. * ahIM paMcamahAvratanA pAlanamAM ahiMsAvratamAM jina zAsananI prabhAvanA arthe mAIka-vAhana, pracAra-prasAranAM sAdhanono upayoganA AgAra ane pAMcamA parigraha vratamAM paNa saMyama, rakSA ane jinavANI pracAranA hetu mATe upayoganI Avazyaka vastunA AgAra pachI badhAM vratonuM pUrNa pAlana karavAnuM raheze ane rAtribhojanano tyAga raheze. vaLI indriya nigraha dvArA mana-vacana ane kAyAnA viyogonuM gopana karI saMyamamAM ramaNa karavA vAraMvAra kAyotsargamAM lIna raheze. zveta vastra dhAraNa karaze. muhapattI, yAtrA ane rajoharaNa rAkhaze. yAtrAmAM rAkhavA mATe sapheda kapaDAno jhoLo ke thelI rAkhaze. vAhana vAparatI vakhate rajoharaNa ane muhapattI (mukhavastrikA)nuM pradarzana na thAya tenuM dhyAna rAkhaze. jayamala saMghanI dareka zramaNInA nAma sAthe "nidhi" zabda joDavAno raheze. jayamala zrI saMghanAM pratyeka samaNa-samaNIne "madhyeeNaM vaMdAmi" zabda sahita vaMdananA adhikArI gaNavAmAM AvyA che. AtmAnuzAsana ane vyavasthA aMtargata pU. Do. padmacaMdrajI ma.sA.nI sparNa AjJAmAM raheze. dharmapracAra mATe ochAmAM ochA be samaNa ke be samaNIne sAthe mokalavAnAM raheze. ochAmAM ochuM cha mahinA sAdhu-sAdhvI sAthe samaNa-samaNIe ArAdhanA karyA pachI "jaya pArzva mumukSa InTaranezanala' saMsthAnI pAsethI dIkSA mATe likhita 140
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sAttvika sahaciMtana svIkRti arajI karI meLavavAnI raheze. AcArasaMhitAmAM koI paNa prakArano doSa lAgaze to zuddhikaraNa mATe be vAra prAyazcitta ApavAmAM Avaze. trIjI vAranA doSa vakhate punaH veSaparivartana karAvI saMsArI kuTuMbIjanone soMpI devAmAM Avaze. AcArasaMhitAthI viparIta ke jaina dharmanI hilanA thAya tevuM kRtya karanAra sAme "jaya pArzva pavodaya inTaranezanala' saMsthA kaDaka kAryavAhI karaze. samaNasamaNIne nizcita sthaLe mokalavAnI vyavasthA saMsthA karaze. pracAra-prasAra vakhate vAhana vAparavAnI ane Tiphina gocarInI chUTa svIkArAI che. mumukSu inTaranezanala saMsthA dvArA AgamanA zikSaNanI vyavasthA che. vyAvahArika zikSaNa mATe snAtaka (grejyueTa), anusnAtaka (posTa grejyueTa - Ph.D.)nA zikSaNanI vyavasthA jayamalalAla, jJAna malecA svadhyAya bhavana, veperI, cennaI madhya karavAmAM Ave che. anuprekSA dhyAnapaddhati dvArA dhyAnasAdhanA para bhAra ApavAmAM Ave che. jayamala sthA. jaina saMghanI A samaNIo jyAM jyAM saMto na pahoMcI zakatA hoya tevA kSetramAM zAsananI prabhAvanA karaze. potAnA utkRSTa AcAra dvArA AbAlavRddhone prabhAvita karaze ane vItarAga dharmanI pAvana dharAne gharagharamAM pravAhita karaze. terApaMtha jaina saMpradAya ane sthAnakavAsI zrI jayamala jaina saMghanI samaNa zreNI paraMparA caturvidha saMgha, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAne joDatI majabUta kaDIrUpa sAMkaLanuM kArya supere karI che, tyAre jainonA anya saMpradAya ane phirakAoe AvI zreNI zarU karavAnI anivAryatA aMge gaMbhIratAthI vicAra-vimarza karavAno samaya pAkI gayo che. varSo pahelAM akhila bhAratIya sthAnakavAsI jaina kaoNnpharansanA mahAsaMmelanamAM AvA dharmapracArakanI zreNI zarU karavAno TharAva karavAmAM Avela ane tenuM prAthamika baMdhAraNa banAvavA kavivarya pU. nAnacaMdrajI mahArAjane vinaMtI karavAmAM Avela. pU. mahArAjasAhebe emanA musaddAnI rUparekhA zreSThIvaryane jaNAvela, paraMtu pachI koI kAmagIrI thaI hoya tevI mAhitI maLatI nathI. A kAma kaoNnpharansa, mahAsaMgha, pariSada ke maMDaLo jevI mahAjana saMsthAnuM che. 141 jo jo sAttvika sahaciMtana sika temaNe samartha saMtanA netRtva nIce AvI zreNI zarU karavAnI pahela karavI joIe. A zreNI mATe samaNa zabdano prayoga kadAca gUMcavADo Ubho karanAruM ke bhrama utpanna karanAruM bane. paramadArzanika pU. jayaMtamuni kahe che ke, sArA vratadhArIo mATe suvrata zabda zAstramAM vAraMvAra Avyo che. jethI AvAM vrato pALavAvALA samudAyane "suvratI samudAya" kahI zakAya. derAvAsImAM ane sthAnakavAsImAM pahelAM jati varga hato. digaMbara saMpradAyamAM AvA yatijIone bhaTTAraka kahevAtA. digaMbara saMpradAyamAM AvI zreNI che jene dIkSA mATe kramaza: brahmacArI, phUlaka ane elaka thayA pachI ja sAdIkSA apAya che. jethI sthAnakavAsImAM AvA dharmapracArakonI suvratI zreNI zarU karavI joIe. sAMprata jaina zAsanamAM AvA tAlIma pAmelA dharmapracArako - zAsana prabhAvaka - pravartako ke suvatIo chellI vaijJAnika zodhothI vAkepha thaI Adhunika sAdhano ane upakaraNonA upayoga dvArA yuvAno ane pAzcAta saMskRti tarapha DhaLI gayelI vyaktione dharmAbhimukha karI zake. vaLI zAsananI keTalIka bAbatonuM sAdhujI ane sAdhvIjIo saMcAlana kare che. ane je zramaNa samAcAramAM vikSeparUpa bane che tevA saMjogomAM AvAM kAryo dharmapracArako ke suvatI samudAya kare to sAdhujIvanamAM AvatA doSo TaLe che ane sAdhu-sAdhvI zuddha samAcArInuM pAlana karI zake che. saMpradAyomAM vivekapUrvaka niyamosaha gItArtha grUrajanonA mArgadarzana heThaLa AvA suvatI samudAyanI zreNI zarU karavAmAM Ave to sva para kalyANakArI banI zake.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja sAttvika sahaciMtana sAdhanazuddhinA prayogavIra dareka vyaktine jIvanamAM kaMI meLavavAnI, kazuMka pAmavAnI ke koIka lakSe pahoMcavAnI tamannA hoya che. e jhaMkhanAnI tRpti arthe tenI gati ane puruSArtha satata hoya che. ApaNuM lakSa eka hoya, paNa e lakSe pahoMcavAnA mArgo, rastAo eka paNa hoI zake ane aneka paNa hoI zake. ApaNuM sAdhya eka hoya, paNa e sAdhyane sAdhavA mATenAM sAdhano aneka paNa hoI zake. vividha sAdhanomAMthI ekanI pasaMdagI karI ApaNe lakSa prati prayANa karIe. Ama jIvananAM dareka kSetramAM ane jIvananA pratyeka tabakkAmAM sAdhya pAmavA, lakSe pahoMcavA sAdhana anivArya che. - vyAvahArika ane bhautika jIvana, dhArmika ane adhyAtma jIvanamAM sAdhananI anivAryatA dekhAI Ave che. yugapuruSa zrImadjIe eka paMktimAM kahyuM che ke, "sAdhana sau baMdhana thayAM..." sAdhana to sAdhya siddha karavA mATe che, lakSe pahoMcavA mATe che, to A sAdhana baMdhana kema bane ? sAdhananI khoTI pasaMdagI thaI hoya, sAdhanAmAM azuddhi hoya to e ja sAdhana baMdhana banI jatuM hoya che. vyAvahArika jagatamAM niSpakSa, taTastha, zANA mANasa athavA anubhavI vaDIlanI salAha laI vivekasaha sAdhananI pasaMdagI thAya to te sAdhana dvArA sAdhya saraLatAthI 143 joka sAttvika sahaciMtana zibira pAmI zakAya che. dhArmika ane AdhyAtmika jagatamAM zAstra sammata, guraAjJAsaha sAdhananI pasaMdagI karavAmAM Ave to lakSaprApti sahaja bane. vyavahArika jIvanamAM ApaNane mAtra beMka belensa vadhAravuM che tevuM nathI. sAthesAthe ApaNuM lakSa pada ane pratiSThAnI tijorI bharavAnuM paNa hoya che. pada ane pratiSThA sAdhya karavA kAvA, dAvA ane prapaMca jevAM sAdhanono upayoga, rAgadvepa ane pariNAme karmabaMdhana. dharma kSetramAM sAdhanazuddhine keTaluM mahattva apAI rahyuM che te vicAravuM rahyuM. upAzraya, maMdira, Azrama ke dhArmika saMsthAnA TrasTImaMDaLa game te dhanavAna vyaktinuM dhana saMsthA mATe dAnarUpe grahaNa karI ane jo e vyaktinA vicAro ke svabhAva barAbara na hoya to te TrasTImaMDaLane saMsthAmAM potAnuM dhAryuM karAvavA dabANa lAvaze. pachI te kArya dharma zAsananA niyama viraddha paNa hoI zake. ahIM TrasTInA kAmanI svataMtratA para baMdhana AvI jaze ane dhananuM A sAdhana baMdhanarUpa banI jaze. varSo pahelAM muni zrI saMtabAlajInuM cAturmAsa kolakAtA hatuM. e samayamAM kolakAtAmAM kAlImAtAne prasanna karavA pazubalI dvArA pUjA karavAno rivAja hato. baMgALanA ghaNA vistAronA lokone kAlImAtAnI pazubalI dvArA pUjAmAM vizvAsa hato. saMtabAlajIe e vigata jANI. jIvadayA to jainonI kuLadevI che tethI jaina saMtanuM hRdaya dravI uThyuM. temaNe jainAnA vividha saMgho ane jIvadayAmAM mAnanArA anya hinduonI eka kamiTI banAvI ane A aMge jAgRti lAvI pazubalInA niSedhanuM AMdolana karavA TharAvyuM. AMdolananI A prakriyA-pracArano samagra prAMtano kharca eka lAkha thaze evuM nakkI thayuM. eka lAkha rUpiyA te samayamAM khUba ja moTI rakama gaNAya. bIje divase be bhAIo munizrI pAse AvyA ne kahyuM ke, eka vepArI AMdolana-pracAra vagereno pUrNa kharca rUpiyA eka lAkha dAnamAM ApavA taiyAra che. ApaNe prathama sabhAmAM tenuM sanmAna karavAnuM raheze. munizrIe jaNAvyuM ke e vepArIno mane paricaya Apo ane tene zeno vepAra che te mane kaho, to te bhAIoe jaNAvyuM ke te maTana-Telono vepArI che ane pADozI dezo dvArA mAMsanI chUpI niryAta dvArA khUba dhana kamAya che. | munizrIe kahyuM ke, AvA dhananuM dAna ApaNe svIkArI na zakIe. anaitika mArge Avela dhanano ApaNe A kAryamAM upayoga karIe to ApaNe saphaLa to na ja
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkA sAttvika sahaciMtana zibira tyAM baMdhana zuM jAya? sAdhanAmArge sAdhanazuddhinuM sAtatya rahe to ja baMdhana chUTe. sAdhake sAdhanane lezamAtra duSita na thavA devuM joIe, to ja te sAdhanAmAM AgaLa vadhI zake. mukti lakSe svIkArAyela sAdhana duSita thAya to sAdhana ja baMdhanarUpa banI jAya. Asakti pramAda ke zithilAcAra sAdhanane duSita karI zake. pAMcaso ziSyonA vaDA maMgu AcArya tapazcaryAne sAdhanAnuM mukhya sAdhana gamyuM. AyaMbila upavAsathI mAsakSamaNa sudhInI tapazcaryAnI zRMkhalA racANI. amane pAraNe aThThamatapanI ArAdhanA cAlI, paraMtu pAraNAnA divase svAdiSTa AhAra levAnI zarUAta thaI. vividha vyaMjano dvArA pAraNAmAM AhAranI Asakti parAkASThAe pahoMcI. vihAramArge pAraNAmAM vadhu paDato AhAra levAthI ajIrNa thatAM AhAranI tIvra AsaktimAM kALadharma pAmyA. aNa AhArapadanI prApti mATe tapasAdhanAne sAdhana banAvI tapasAdhanAnA AgaLa vadhatA A tapasvI para AhArasaMjJAe atikramaNa karyuM. sAdhana duSita banI gayuM. karI sAttvika sahaciMtana thaIe, paNa doSanA bhAgIdAra banIe ane munizrIe sAdhanazuddhinI mArmika vAta samajAvI, jethI kolakAtAnA tamAma jaina saMghoe sAthe maLI kArya pAra pADyuM.. dhArmika kAryo, kAryakramo ke anuSThAno mATe jo saMto ayogya vyaktinuM dhana dAna mArga svIkAraze to te ayogya vyaktine saMte sAmAjika pratiSThA ApavI paDaze ane dharmasthAnakomAM ayogya dhanikone pratiSThA maLaze. dharmasattA para dhananuM Adhipatya svIkArI na ja zakAya. bAhya vratadhArI aneka zrAvaka-zrAvikAoe potAnA nyAyasaMpanna vaibhavamAMthI dAnanI gaMgA vahAvI lakSmIne mahAlakSmI banAvI che ane itihAsanAM suvarNa pRSTho para temanAM dhanya nAma AlekhAyAM che. ahIM kahevAno Azaya e nathI ke dharmazAsanamAM dhanikone dAnavIrone sanmAna ApavuM nahi. dAnavIranuM sanmAna e tyAga tathA dAnabhAvanAnuM sanmAna che, paNa ahIM sAdhanazuddhine visAre pADavAnI nathI. mahArASTramAM manamADa najIkanA gAmamAM eka dhyAnayogI jaina saMtano Azrama che. tyAM dAna denAranI Avaka nyAya/naitika sota dvArA ja che te jANI levAmAM Ave che. vaLI dAna denAra vyakti saptavyasana, rAtribhojana ane kaMdamULano tyAgI hoya to ja dAna svIkAravAmAM Ave che. saMtanA A niyamamAM nyAyasaMpanna, vaibhava ane sAdhanazuddhinI vAta abhipreta che. vyAvahArika jIvanamAM, dharma kSetramAM jema sAdhanazuddhinI AvazyakatA che tema adhyAtma kSetramAM, sAdhanAnA kSetramAM sAdhanazuddhi anivArya che. sAdhanAnuM aMtima lakSa mukti che. muktinA lakSane sAdhya karavA mATe saMsAdhana jarUrI che. asatu, tattvo-karmathI baMdhAyelA AtmAne sat sAdhana dvArA karAyelI sAdhanA ja choDAvI zake. guraAjJAthI, svaviveka dvArA sAdhana zuddha che ke nahi te jANI zakAya ane pachI te mArge jaI zakAya. sara bhakti rahasyanA 17mA doharAmAM yugapuruSa zrImadjIe vAtane mArmika rIte samajAvI che : sau sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya satsAdhana samajyo nahi - 15 - pAMcaso ziSyo vyathita haiye gurajInA nazvara dehanI aMtimakriyA karI AgaLa vadhyA. bIje divase vahelI paroDhe vihArayAtrA zarU karI. thoDe AgaLa jatAM dUrathI eka vRkSamAM jhabakArA dekhAvAnI sAthe kAMika avAja Avato saMbhaLAyo. ziSyo AgaLa vadhatA vRkSa najIka AvatA temane eka vizALakAya jIbha labakArA letI dekhAI. ziSyavRMda A joI stabdha banI UbhuM rahyuM. avAja Avyo, "he mArA vahAlA ziSyo, A jIbha tamArA gurUnI che, e huM ja chuM. huM sarvane eTaluM ja kahevA mAguM chuM ke AhAra saMjJAnI tIvra Asaktine kAraNe huM A bhayaMkara jIbhavALo vyaMtara deva banyo chuM. tame sau AhAranI AsaktithI cetajo." ahIM duSita sAdhana baMdhana banI gayuM. bhavadeve saMyamane sAdhanAnuM sAdhana banAvyuM hatuM je guraAnA vinA ane samajaNa vinAnuM hatuM, tethI saMyama tajavAnI taiyArImAM hatA. sAdhana duSita thavA jaI rahyuM hatuM. pUrvapatnIe jAgRta karI saMyamamAM sthira karyA. bAhubalInA ahaMkAre dhyAnasAdhanAnA sAdhanane duSita karyuM. bahena brAhmI ane suMdarIe jAgRta karI sAdhanazuddhinI preraNA karI. bhautika sukha ke verabhAva ke badalo levAnI icchAthI sAdhanAmArge AgaLa vadhatA sAdhakanuM sAdhana ja baMdhanamAM pariName che. A parathI ApaNe sAdhanazuddhinI 146
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogika ke sAttvika sahaciMtana zibira yojAI anivAryatAne samajI zakIe chIe. 'dha bIja ona dhI rivara phlAI' philmano hIro eleka ginesa A philmathI sinejagatamAM prakhyAta banI gayo hato. yuvA varga tenI pAchaLa pAgala thaI gayo hato. philmanirmAtAne A philmathI karoDonI Avaka thaI hatI. A badhuM joI eka dArU banAvatI kaMpanInA mAlikse A hIrono upayoga karavAnI icchA thaI AvI, kAraNake enI pAchaLa pAgala banelo yuvA varga potAnI brAMDano dArU pIto thaI jAya to to pachI kaMpanImAM paisAnI TaMkazALa paDI jAya. te bIje ja divase eleka pAse pahoMcI gayA ane kahyuM: 'huM eka khUba ja sarasa vAta laIne Avyo chuM, je tamArA ane mArA, banne mATe phAyadAkAraka che.' eleke tene kahevA mATe potAnI mUkasaMmati ApI. kaMpanInA mAlike utsAhamAM AvI jaIne kahyuM, 'huM dArUnI eka brAnDeDa kaMpanIno mAlika chuM ane mArI icchA che ke enA pracAra mATe jAherakhabara para tamAro pojha joIe che. huM e kArya mATe tamane sAta karoDa DaoNlara sudhIno ceka ApavA taiyAra chuM.' eka najara eleka para nAkhI kaMpanInA mAlike AgaLa calAvyuM : 'AnAthI tamane to karoDo DaoNlarano phAyado cokhkho che ane mane phAyado thaze tamArI jAherakhabarathI A brAnDeDa dArU pInArAthI.' eleka potAnI khurazI parathI Ubho thatAM bolyo : 'mApha karajo, huM dArU pIto nathI. A kAma mArAthI thaI zakaze nahIM.' - elekano hAtha pakaDI UbhA rAkhatAM kaMpanInA mAlike kahyuM: 'paNa juo, AmAM tamAre dArU pIvAnI vAta paNa nathI. tamAre to mAtra dArUnI boTala moDhe aDADavAnI che ane zarIramAM tAjagI AvI gaI evo abhinaya mAtra karavAno che, jemAM tame kuzaLa cho ane AvA mAtra eka miniTanA kAma mATe kaMpanI tamane sAta karoDa DaoNlara ApavA taiyAra che. rakama nAnIsUnI nathI.' paNa kaMpanInA mAlikano A dAva sAva niSphaLa karatAM eleke kahyuM: 'huM mArAM lAkho cAhaka yuvaka-yuvatIone dArUnA ravADe caDAvavA nathI mAgato ane e rIte huM temanuM zArIrika ane naitika adhaHpatana karavA nathI mAgato.' ane bIjI paLe ja eleka potAnI kebinamAM jato rahyo. 'potAnA niyamane akabaMdha rAkhavA mATe sAta karoDa DaoNlarane paNa lAta mArIne jaMgoLI denArA A jagatamAM che' ema bolato sanmAnabharI najare joto kaMpanInA mAlika * 147 sAttvika sahaciMtana karatA tyAMthI ravAnA thayo. Avo ja prasaMga bhAratanI bhUmi para janmelA ane jAdujagatanA samrATa gaNAtA jAdugara ke. lAla (kAMtilAla) sAme paNa upasthita thayo hato. | eka guTakhA kaMpanIno mAlika jAdugara ke. lAla pAse pahoMcyo ane kahyuM: 'tamAre mAtra guTakhAnuM pAuca hAthamAM rAkhIne mAtra vAha guTakhA' A pAMca akSaro ja bolavAnA che.' ane sAme pacAsa lAkhathI pAMca karoDa rUpiyAnI oNphara mUkI. jaina dharmane pAmelA ane dhana tathA sanmAnane pacAvI jANelA jAdugara ke. lAle kahyuM: 'huM A pacAsa-pAMcaso lAkhanI rUparaDI mATe mArI so karoDanI janatAne mRtyunA mukhamAM dhakelavA nathI cAhato.' ane ATaluM kahI bIjuM kazuM ja sAMbhaLyA sivAya temane alavidA ApI dIdhI. 'paisA karatAM pratiSThA mahAna che' A sUtrane bolato te vepArI paNa tyAMthI ravAnA thayo. jIvanamAM sukhane dhana ane vaibhava sAthe gADha saMbaMdha sthapAI cUkyo che. sukhanA dareka tabakkAne lakSmInA samIkaraNanA saMdarbhe mUlavavAnI bhramaNAmAMthI ApaNe bahAra nIkaLI zakatA nathI ane vaibhavathI ja dareka sukhanI prApti thAya che evA mAnI lIdhelA satyane kAraNe jIvanane mAtra bhautika najare joyA karIe chIe. - koI paNa vyakti sAthe bhautika vastunI Apa-lenA vyAvahArane premano vikalpa mAnI lIdho che ane koI paNa sAdhano dvArA bAhyAbhyAMtara parigraha, eTale saMpatti, vaibhava ke sattA prApta karavI te jIvananuM dhyeya banI gayuM che. padArthane badale prema ane sAdhanazuddhino vicAra ja jIvanapravAhanI dizA badalI zake ke sAcI dRSTi ApI zake. saMpatti ane vaibhava jIvanavyavahAra mATe jarUrI kharAM, paraMtu ApaNe tene agrIma sthAna ApI dIdhuM che. dareka kSetramAM saMpattinI pradhAnatAne kAraNe jIvananAM kharAM mUlyonI avagaNanA thaI che. kuTuMbajIvana ke samAja jIvanamAM saMpattinA mApadaMDanAM trAjavAMe mAnavInA sattvazIla guNonI avagaNanA karI che. samagra samAjajIvana dvArA mAnavInA sattvazIla guNone pradhAnatA ApavI hoya to pUrvAcAryoe Apela nyAyasaMpanna vaibhavanA vicAranuM sAdhanazuddhinA saMdarbhe jIvanamAM avataraNa karIe to sattvaguNono vikAsa thAya. * 148
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAttvika sahaciMtana zibira ja sAttvika sahaciMtana zrImadjIe jhaverAtanA dhaMdhAmAM potAno lAkho rUpiyAno napho jato karI sAmevALAnI mUMjhavaNa dUra karI jiMdagI bacAvI hatI. dharma-nIti ane adhyAtmanuM arthazAstra nirALuM che. temAM game te rIte napho gATha karI levAnI vAta nathI. vyakti, paristhiti ane saMjogone paNa Arthika vyavahAra karatI vakhate lakSamAM levAmAM Ave che. sAmevALAnI lAcAra paristhitino phAyado uThAvI zoSaNa karavuM, anyanI zArIrika pAyamAlI thAya, mAnasika athavA naitika adhaHpatana thAya, anya jIvone dubhAvIne ke haNIne hiMsA dvArA thatI Avaka nyAyasaMpanna vaibhava nathI. taMdurasta samAja ke rASTranA nirmANa mATe A pAyAnI vAta che. TUMkamAM, nyAyasaMpanna vaibhava eTale hiMsA, anyAya, zoSaNa ke anaitika dhaMdhA dvArA saMpatti ke vaibhavanI prApti na karavI, nItimaya mArge AjIvikA ke saMpatti prApta karavI. nyAyamArge AvelI saMpatti ApaNe sukhapUrvaka bhogavI zakIzuM ane parivAramAM saMtoSa ane prasannatAnuM vAtAvaraNa jaLavAI raheze. hiMdanA dAdA, dAdAbhAI navarojI emanA muMbaInA keTalAka mitronA AgrahathI, te mitroe vilAyatamAM eka peDhInI sthApanA karI hatI, temAM pote paNa sAmela thayA hatA. peDhI khUba sArI cAlatI. varSane aMte tenA saravaiyAmAM sAro evo napho thayo. bhAgIdAro vacce naphAnI vaheMcaNI thavA lAgI. dAdAbhAIne naphAnA bhAga sAthe dhaMdhAnI levaDa-devaDanA praoNphiTa eNnDa losa ekAunTa ane belensazITa (saravaiyuM)nA kAgaLo ApavAmAM AvyA. te vAMcyA pachI dAdAbhAIe potAno bhAga levAnI nA pADI. tenuM kAraNa darzAvatAM kahyuM ke, ApaNI peDhImAM dArU ane aphINano paNa vepAra thAya che e A hisAbanA kAgaLo vAMcI-jANI mane duHkha thAya che. lokone dArU ane aphINa vecI koIne dArUDiyA ke aphINanA baMdhANI banAvavA e pApa che. AvA pApanA mArganI kamANIno bhAga mAre joIto nathI ane mAre pApanA bhAgIdAra banavuM nathI'. Ama kahI te peDhImAMthI bhAgIdAra tarIke chUTA thaI gayA. AnA parathI ApaNe jANI zakIe ke te nyAyasaMpanna vaibhava ane sAdhanazuddhinA sAcA AgrahI hatA. nyAyasaMpanna vaibhava ane sAdhanazuddhinA AvA prayogavIrone abhinaMdanA ! guNavaMta baravALiyAnAM pustako sarjana tathA saMpAdana khAMbhA (amarelI)nA vatanI guNavaMtabhAIe c.A. sudhI abhyAsa karyA bAda, hAla TekasTAIla inDasTrImAM pravRtta che. jaina kaoNnpharansanA maMtrI, munizrI saMtabAlajI prerita vizva vAtsalya prAyogika saMgha, muMbaI-cIMcaNI, kalpataru sAdhanA kendra-devalAlI, pArasadhAmAM saMgha ghATakopara, prANagura jaina seMTara, ema. bI. baravALiyA phAunDezananI spaMdana holIsTIka insTiTayUTa vageremAM TrasTI che. ghaNI saMsthAonA mukhapatramAM taMtrI tarIke sevA Apela che. amerikA, siMgApora vageremAM temanAM saphaLa pravacano yojAyAM che. temanAM dharmapatnI madhubahene hindI sAhityamAM DaoNkaTareTa karela che. jaina vizvakoza, "gujarAta vizvakoza" tathA jaina AgamAM mizana sAthe saMkaLAyelA che. * hRdayasaMdeza * prIta-guMjana : zrImad rAjacaMdra eka darzana * amRtadhArA * samarasena vIrasena kathA * saMkalpa siddhinA sopAna * Glimpsis of world Religion * Introduction to Jainism * Commentray on non-violence. Kamdhenu (wish cow). Glorry of detachment - upasarga ane parISahuM pradhAna jaina kathAo - vinaya dharma ke bhAratIya saMskRtimAM dAnabhAvanA * bhAratIya saMskRtimAM gurumahimA * Agama avagAhana * jJAnadhArA (bhAga 1 thI 15) (jaina sAhitya jJAnasatramAM vividha vidvAnonA prastuta thayelA nibaMdho ane zodhapatronA saMgraha) - kalApIdarzana (DaoN. dhanavaMta zAha sAthe) vicAramaMthana * dArzanika deza * adhyAtmasudhA (DaoN. madhubahena baravALiyA sAthe) * jaina dharma (paricaya pustikA) * ahiMsA mImAMsA (DaoN. kanubhAI zeTha sAthe) * caMdrasena kathA (DaoN. kanubhAI zeTha sAthe) * amaratAnA ArAdhaka * jaina darzanamAM keLavaNI vicAra * jaina darzana ane gAMdhIvicAradhArA - adhyAtmaniSTha saMtabAlajI * ApanI sanmukha * marma sparza (DaoN. jayaMta mahetA sAthe) * vItarAga vaibhava : Agama darzana * jaina kathAmAM sodhanA spaMdano - jJAnasAdhanA ane sarasvatI vaMdanA - vizva vAtsalyano saMka9pa vAtsalyanuM amIjharaNuM (mAtRvAtsalpanAM vividha svarUpo) * AdhyAtmika kAvyomAM Atmadarzana : jIvanasaMdhyAe aruNodaya : sarvadharmadarzana (vizvanA mukhya dharmono paricaya) * Adarza keLavaNIne upaniSada aNagAranAM ajavALAM (pro. pravINAbahena gAMdhI sAthe) * uranirjhArA (kAvya saMgraha) tapAdhirAja varSItapa * uttama zrAvako : dAmpatyavaibhava ( dAMpatyajIvanane lagatA lekhono saMcaya) - bhagavAna mahAvIra ane saMyamajIvana che. mRtyunuM smaraNa (mRtyu ciMtana) * Aagam An Introduction Development & Impact of Jainism in India & abroad. 8 Red * adhyAtma AbhA * zrI uvasagara stotra : eka adhyayana : zrutajJAnanAM ajavALAM * jena thAnakomAM sabodhanA spaMdana. * zailezI (AlocanA ane upAsanA) * jaina dharmanA covIza tIrthaMkaro * jena vizvakoza (DaoN. kumArapALa desAI sAthe) E-mail: gunvant.barvalia@gmail.com 022 - 42153545 -1pa0 -149
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
_