Book Title: Parmopnishada
Author(s): Yashovijay Upadhyay, 
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009615/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ motthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANu - 15 nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta paramajyotipaMcaviMzatikA-paramAtmapaMcaviMzatikA, zrI jinaprabhAcAryakRta paramasukhadvAtriMzikA, ajJAtakartRka paramAnaMdapaMcaviMzatikA para gurjara vRtti tathA ajJAtakartRka paramAtmadvAtriMzikA para anuvAda rUpa paramopaniSad mULakRtisaMzodhana + gurjaravRttinavasarjana + anuvAda + saMpAdana che 5.pU.vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemarAndrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna 5.pU.AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja jAgratyAtmani te nityaM udAsate paradravye bahirbhAveSu zerate | lIyante svaguNAmRte // paramakRtionI pAvana paMcavaTI che prakAzaka che zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prabaMdhanuM nAma : paramopaniSad * mULakRtio-5 : (1) paramajyotipaMcaviMzatikA (2) paramAtmapaMcaviMzatikA nyAyavizArada nyAyAcArya laghuharibhadra kUcalI sarasvatI mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjA kRta (3) paramasukhadvAtriMzikA - zrIjinaprabhAcAryakRta. (4) paramAnaMdapaMcaviMtikA - ajJAtakartRka. (5) (mahAvIra) paramAtmadvAtriMzikA - ajJAtakartRka. * mULakRtionuM hastAdarzo dvArA saMzodhana + prathama cAra kRtio para gurjara vRtti navasarjana + aMtimakRtino gurjara anuvAda + saMpAdana : pa.pU.vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja * viSaya : adhyAtma. * vizeSatA : * jJAnanaya - nizcayanaya - zudghanaya - sUkSmanayathI adhyAtmavizvanI adbhuta samRddhino AviSkAra. sahaja samatA ane prasannatA pAmavA, jIvanmuktino AnaMda pAmavA pUrvAcAryoe ApeluM eka suMdara AlaMbana. * prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbaI * paThanapAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA. * AvRtti : prathama * prakAzana varSa : vi.saM.2066, vI.saM.2536, I.sa.2010 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prastuta graMthanA koI paNa aMzano upayoga karatAM pUrve lekhaka ane prakAzakanI lekhita maMjUrI jarUrI che. A graMtha jJAnadravyamAMthI prakAzita thayo hovAthI gRhasthoe tenI mAlikI karavI hoya, to tenuM mUlya jJAnakhAtAmAM arpaNa karavuM. * mudraka : zrI pArzva kompyuTarsa, amadAvAda. phona : 079-25460295 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA paramajyotiSe namaH paramopaniSadra * mULa kRtinA saMzodhanamAM upayukta hastAdarzone paricaya : * rIno zikAra kAmamAM mAtra ' navA janAjAnArA nAmanA makAna " akALa mart = mana thAka kAma kara tamAma kA ma 11, mAmA , * narena ke mAtra kathA arallkhyama nAmano na karavA vinDama mArA marAnapAna pAmavAnI majA ja kA kImahka nAmamAta maNI mAM kAmakAjAma, vALa ja gyAma 4 mI navavika khamAjamAthamikA mAni jAtharamArAmAmAmacariyAmA ghara sAva vAghamaghUmakhAvAmathI maghama, paNa vakama lavenuM kAma kA ma ma mAyA paNa jAtanA kayA mApanA joyAM. nInAmA, mAyAbhaifWifmArI che jAuMffpara kAmarls | mALA DAyarA mA , lAja mA ja kAna kApA pA ,, rAma # ke jA | nA kAkA kapanart trt nA timali 2 [ - (paramati ) zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira (amadAvAda) hastAdarza naM. 442]. vyavahAramAM prANa pUre kriyAone jIvaMta banAve mokSalakSane sadA jAgRta rAkhe saMkalezothI sarvathA mukta rAkhe sukhasAgaramAM nimagna kare paramAnaMdanI anubhUti karAve evI pU. upAdhyAyajI mahArAjanI paramajyotipaMcaviMzatikA, paramAtmapaMcaviMzatikA, zrIjinaprabhAcAryakRta paramasukhAviMzikA, ajJAtakaNvaka paramAnaMda paMcaviMzatikA ane mahAvIra) paramAtmadvAaizikA.. A parama kRtiomAM pUrvAcAryoe potAnA jJAnasAgarano arka ApI dIdho che. lAkho zAstronuM navanIta pIrasI dIdhuM che. AtmaguNonA anubhavanI abhivyakti karI che. nyAya-tarka-khaMDana-maMDana-vAda vagerenA jaTila vanamAMthI pasAra thaIne chevaTe to A ja 'parama'nA upavanamAM vicaravAnuM che evo garbhita saMketa pUrvAcAryoe karyo che. A kRtionA pratyeka zloka para anupekSA karIe to kadAca varSonA varSo paNa ochA paDe, sAthe sAthe rAgAdi doSonA paDaLonuM prakSAlana thatuM jAya, Atmika guNono AvirbhAva thato jAya ane paramAnaMdanA jharaNAo svayaMbhUrUpe jharavA lAge. e anuprekSAnI dizAmAM yatkiMcidu digdarzana eTale ja 'paramopaniSada' gurjara TIkA. A TIkAmAM mULa kRtionA rahasyo samAI jatA nathI. A to hamaNAM ja kahyuM tema digmAtra che. 'parama' e to "parama" ja che. anubhUti vinA agamya che. e anubhUtinA staranI saune prApti thAya e ja A TIkAnA sarjananuM phaLa IcchuM chuM. vire mAmA ghami rIrikAmakArA mAmA nu mamarAkramaHutifmA || mALAmA+++avyavaliyamUkAvAva | "AmawuthahujMa mafaijaniku [kSA yathA yA ka yA || mArA kAmamAM mUkane namavA mavnkhamina kAbumAra zaqfmAmamesh thirijn Bhil | mau{/jya, vinA 141 manIyo ri AiAyA ekama Fit11sa I am/ samasAmAyiAyAmazakaungo minIzIvAzAdirUpANyAta FAma gerA parthaH moInanA dhArmidhamAM cA netaiANavAIna nIpurA =kI 11 tiMiAka navA pApakAma+in+T-1,91 ,mAgamAkunaitinA kA,riyAnapakSI ghanidhi, this nAmA nAyaba us whthAi gayA 11mA nagAmArAnuM kAma pUbhathtpai15.11 " F57: kathbara mAsa, mAdhava rAma dhA nAma mAmAdAra kA | / \ \ kamizaanuel M, REo 1 2 grAma kA nAtha ya vLoma || kri - (paramAtma0) zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira (amadAvAda) hastAdarza nuM, 442] nagunAmriAsAyaravi saMdarapAkakAzmanAbALAnA maroDA pa aa.% =====fdhArAmArInA dhArita:imaginatisfacreraka - mAM 3 mah52 ki rAtre ++rAmi nimara'mamamamama ghAM; e je majyotiyAvirajanAsarIpAvilAsitajyotika nirmapatamItinirakamA yAtrIrmInAaraj, kr/ifra GIka trimaMIi prAMtanoki sazasloresane yathAsakaraspattiAsaryakAsthilonApasanapanika jimamavm morijinani ni na lAgA nAvi varaNa:/Lavi nama: tane kama 1 va ma namana karavA jatana ma mana 1 rimajIvA matat F = iTs[H FImAdhdhamakumAra* ke, nigamI ne kAryAni thaariA manamaitranA 11 varSanI sikana bI nakSanA.sadAnanyAnAsanagIviniziyAmamitiyAbharapevarSapayoyAna patiparamAranAma nITe nai iifnika praznAdiaMQ1maLasininii Tran infmufma) [Na - (rama coti) zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (kobA) hastAdarza naM.22574] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA paramopaniSadra ke OuunemAdhamrmAtaramanA jIvA jIvAnivadhita jJAsyamiyadAtmAnanadAAtaparama NAA savara ThibAsnIvAsIvAdikanavanAzavadharmavanayadharmayAta. yAtmAnasvarupatAsivivAdapazikhAmiyadAdimAvariyA liyAluvatadiSyasi mayAdizAbanAyajadANa2 vivAdaramivAdinAvanA tavyakAmadaMsAmAnakrapAna yAvena minibA/2/nAyAmamrapAnA yA vizvavizvAsanAminI satyavazAmila mAdityAnAvahivAzanavizvanAvi zAsanAzAjanAramidhAjJAvAna vaanprsnmaanaagyaaniimny| siniyarathAhAparijJAyAyadAnalAsvami yAdavarAya 28niyAIpanIpAdAnIasIvArAHaskAyAyAma yAdI sanAlaI si nivAsa chAyadAsamI manAta misunAnavinavyAmA vayavataravAnitya nA vivAhapraaasviSAkyamanAmapadArupamazananityAdi mAmitavAya yAdAmahAvidayAnidhanadhAnyAdivayavArayajJayAgna dA lavAdazanadhanavAnyAdikayayanAviSayanirikSanAgamayaviyarakapayavasa pAzrIvinAyanamanaparamAnaMdamayanAnivikAraMbhirAmamAnAnAnayazyatimijadevAvambita bhUnatamuravamayatrajJAnAzatapayodhamanatabAdhamayanAdarzanaparamAtmanaHzikAranirAdhA 12.megavivakSitaparamAnakSamayanAdavettyanyalakapanamA syAtmavitAvinAma dhyamA pradhamAkAmacinAyadhizAdhamAsamAdhanikittyamasya mAmAsAyAdhivakame nanirUtvAtapiniyasvinasyamayAmaMdamaya mAdhayAnAmAnimayavinAmavanitAramAne samanizkAzamaninyAyAthAnIya.ziza nanitimA ayamAtyAyanAvamAdevana enimabaMdAvyakarmavinimunAnAyaka rivartita nokarakSitaviiinava" zamizanatrayANAmAnimA vyavasniAnadImAmayasyazijAyalA vanArakara yAnakiyAtanAvyAnikarma vilIyatAtdAsyavimarakAna ksse| yadharmazIlAnayAdhAnAkadInAmiyAmanavanimazAgyapriparamAnana atimAcikSamakAmazayAnadamapaeramAtmAmacamamammakalyavikalpaka banA banAnAzivamaniniyAmAnApiyAmAsvayAmavaMtavazvacidAnaMdamayadaMparAyAyanirAma yAnatapuravamayanAmarvamaMgavivawian-khAkamAcapramANAdinizvAyanadhimaMzaya vyA [ka - (paramAnAyaviMzati) zrI bhayandrAyArtha zAnadara - pATA, .246, anya-12228] [ka - (paramasumadAnizaEL) zrI mayandrAyAya zAnabhAhara - pATa, SL. 217, anya-10110] asskAyamavikasakasasymnasamamaterisatavaadavuntainAyAmA saparipakArava yanisamAvikIpaganiyAmAgakAmakAdiyikImA ani savAyaMkazanapavanAmAdakIyakAHamanen.elayAmayinisamApayAviarehi sArAmAsArakhAmaAYRIGanimisuavuqishejdastamarvasnamad sAgasabanisaktiyAvasAyamA vayAmAyAnagayAsakAmagAtmealaimaisaprasana samasasawaamaIAsamasAmAnaIRanAnAsAhivanayAmaRASHANT romasummedadainaingurulinanAlayamApanayamimanARATTeamel samasAmanAsaviyanArAd00pAlamAyAmAmAgAvara RomumanmwarupanisunnileonmamagAra . yAvAkhaBIDHIANAVRRIORNIROpavAramA mikaromentaminatiomasaMvAyAha .airtenmasuriyasinitSHRA IHAromansamaniaminenimyakAmanA samatinyms MARAT H IMIMARATHdhAnAutaamanmainanApayalayan CHORIdAndhemantremelinatirikAsimAsanamAyakavAyamareAEMADAANAR PRAISAROOMA amananemierRIBEmainamaimotion N ORaduinimbuwanamusana-MAI lAyA FammenazkAmATAITRIRAIL amritw al anieuwarIRRIGran MarMarianRETIMAH asinghanisuantumlentitinuinnesed AR mmmmmmmmmromanAnavayAsanAamansam arpanNew JamniwHORITAInavanAnomiveshan taminatanARISTMaraland masmirmwamongtimraineemalenimameramentarien d ly mumtaaTRATIDARASHTRA AmAIYAAR mmunnamamalenimchyaareerintenkaterinainmenhamamtainmeAR I NEERAcense JAIPURNDHIRAININDM C ARPARTEReminatangare rabytmeniligminegmegaummigraminoringaronlinene munaaniya m ota amagunmitu dmininem A Aamdaryarainianjarmnimadimaniainmetauda PAH INisentmeten amam [kha - (paramasumadAnizas1) MisIR52nsTITyuTa - pUnA, aMtha-217] [kha - (paramAnAyaviMzati51) zrI bhayandrAyArtha zAnamAra - pATA, si. 234, anya-11027] autumbaimAlIcAlIvAdinavitrajApanivadAmbAmAtadAnayama gaThiAnatIyADIyAni kanavAnAaviane yAmAnArUpavAdamAniyAaReautalyAktilAma DiyAbubanaviyamiAmivAdinAcanAnavyA javAnA tivAdamikAdinAvamA viNakalesAgarAmarajAdAbAmavinanApAnamayAna vivAsanAminAmavAmidamAgatyAnAvalimacotanAni zAsanAnagAmanAdAnizamazAna banAmAnApanakAyasavara si- tipathAvAya.mnanAsamiyarAmavatama vivAdayavismITAvAlAnamaya yasapanAkAsamapAnyAyarI pinAlassiniyatAmAmAmAnAta manAvirayAmAvalavanamAnAniya vivAravAyatana vinAmadhavAkayananayamita nimAminA yAvAsacivamyAgAdivasa bArapazyadAnamA sajavAyanamasanamAmAdikavAna viSayaninidhanAbAnAyakApasa InsungIkinAvAmAnavama niranirAmayAbInAnapani nidezavinamnaDanamaya kAmasamarAnA mayasInayaramamA kAzidarAra sArvavivAhita mAnavamA sucanabanakaNa 3 samAcAtyajitAmA yaunavinAvamA samAjAbhitamyA savidhAis a nikalanayanya niyamakarama paMkika mAniyA mitapabigAmadAra yasamanimanitA mamelenimAmAna paramAnerakAranajinyAvayAnI nitizatimarvadA nAyanAmAmdanAnidivitinirmita sakAryazanimAmi viniti niyamaviyA sAnasaima amita bAmanImAnayamika AjamAkara nAvAkiyAtana manI basavinAyI kapanamaninanamakAsako dharmanImAnayavAnAvara mAbhivamananimezavarAma banimazAnikamA khAneTasyamA mamanamaka vikAsamAbajInadhi matibhi kAmaniTAmImAyakSamA nirAkAra nirAmayAtamukhamaya mamAvivakSikamAtramA yinadimamaya mavAdamAnavikInana / baratima Hymnalana viBiA REETsamA savaparavanamAnikAMgamayaramamAvaparamaprAramanAtinAvaparanAmasvaparamAraaare anAvamAkalyA.yranaviyauvaibhi6.prAvayArka vAparamavanya mAna pajAbAdaca slatimAmAnimoni:18kAsahita samityAdi misa yugAne nikAnirAmaya mAnimAmA paramAnana kA bhavana nimA mAtra bojAmAnimitaH sa pApati banAe viyatanAmadhArI jAtimAninimAnAmAnanavare ninini sAnAnivAra sambaninidhanamAvimA parameyamAbane inidhIcI bhAmezamanamtyAenana [ga - (paramasumahAzis1) EiLAsI IbhayandrAyArtha jJAnamaMdira (pATa) hastAdarza naM.101 60 (A pratimAM bAlAvabodha paNa Apela che.)] [ga - (paramAnadhyayaviMzati51) zrI bhayandrAyA jJAnamaMdira - pATA, .246, anya-12228] Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 7 na | vaitiar Rrady Ras mAtAjIne vidyuta sadA dekhAvane nAkane pI zAya nadaDha /rA tA.ro*Filiaritihat tIne, te ghaN gaNiI 4 || kamAMjanetaparvA'mahinApajAmaSadakAmadhanakalanivArazrIgurumidAbA vicanIkarSakadina'dhakahI jAnanAtIrthakaranAmAvasyAvirUpamanamanAga| A Trail21stfupa1i111 :11. " T vaghavAnI tamAmarighana, gharama-11e8 mA vAparIaha] paranAka thI mAraMvALaallmakAmaras | emAsama banavanA ani , !AkinInaHI/ paramAnaM mAnA mAM vImA kaMpAunA pAgaraNanuM hastvAgha mArAthaya mamatAsaMgrAOMA niyatA che kI dhyAnamA Maliii #ya #1 | a 4. kApa nA prA jAmaFranAmAmAnA ghaNAyaati mayamAghavI ghamaghanau|| 55 A[manA hittevA nita che + nenAvatA | | papapapa % na!!! mana na pamanA paramaists ma nA namunA -mAma mA che ! =Ila mAjama rAta 1 nu dabANa mane kAma d girlf a mAne 1 vAge A ne temAM +1 mA no mAnay : vInA ja mananane jAnavarane pAna #pavAmAM mA tamAma ke sAi dIka 1 -paramopaniSada IncArja paMDitavarya zrI jitendrabhAI bI. zAhanA ame AbhArI chIe. zrI vimalabhAI dvArA TAIpaseTiMga Adi kArya kuzaLatApUrvaka pAra paDela che. prAnta, prastuta sarjananA mAdhyame sva-parane paramapadanI prApti thAya e zubhAbhilASA saha, bahuzrutone saMzodhana karavAnI nema vinaMti sAthe, jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. - pa.pU.vairAgyadezanA dakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNakiMkara vijaya kalyANabodhisUri [ dha - (paramAnaMdapaMcaviMzatikA) zrI hemacandrAcArya jJAnamaMdira - pATaNa, (bAlAvabodha sAthe) Saa. 241, grantha -11 365] yama nAM mArA kAna karavAno vAgha kAma kare che, mahA mAsamAM kAma ja ya nava majA mANavA mATe mAM tamAma kAma kare kAma karavAnI kamale kamalA mA kAma karavAnA kAma mAM navA nAkanA 4 bAda jema tamArA para eka para _ma aa ka ma ra ma ya ra 141 eka kAM kAma ka che ke na game ? mI ka na ka ma - ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ya ra kAnA - pa ka na ka ka kAma kare che ? janaka nAmanA namUnA pAkA makara ramavAnI maka ja nA kare te kAma karavA ma ka na ka nanana na kare - - - - - - - - - mamarAmata kakaka htat vAta karavA mAMgatA - - - - - - - - jaya ma ka aa ma ya ra kAM ka - ra ka kA kA kalamakAna nA ke kan rii [ (paramAtmakAtrizikA) zrI haeNmacandrAcArya jJAnamaMdira - pATaNa, s, 249, grantha-12374 ] caramatIrthapati zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAminA zAsanamAM paramakRpALu zrI saMbhavanAthadAdAnA pAvana sAnnidhyamAM bhImabhavodadhitAraka gurudevazrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI kRpAdRSTithI A prabaMdha saMpanna thayela che. saMzodhanamAM upayukta hastAdarza jyAMthI prApta thayA te zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (kobA) nA preraka pa.pU. rASTrasaMta zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAjA tathA ela.DI. InDolojInA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA || Atha paramabyoti: vavizatijJa || aindraM tatparamaM jyoti - rupAdhirahitaM stumaH / udite daMze'pi sannidhau nidhayo nava / / 1 / / aindra Atmasambandhi evI, rAga-dveSa-saMkalpa-vikalpa vagere upAdhithI rahita evI te paramajyotinI ame smruti karIe chIe ke jenA aMzano paNa udaya thAya, eTale nava nidhio sAnnidhyamAM AvI jAya che. pUjya upAdhyAyajI mahArAjanI kRtinuM cihna kaho, prasAda prasarAvatA mA sarasvatI pratye temanI kRtajJatA kaho ke pachI sarva zAstronuM tAtparya AtmaguNonI prApti karavA viSe ja che, ema kaho, kRtinI zarUAtamAM ja chuM" kAra athavA 'nra' zabdanuM vAMcana karatAnI sAthe uparokta vikalponI smRti thAya ane romarAjI vikasvara thayA vinA rahetI nathI. pUjyazrI AtmasaMbaMdhi parama jyotinI stavanA kare che. paNa e jyoti to jIvamAtramAM rahelI ja che, to zuM teo badhA jIvonI stuti kare che ? ahIM samAdhAna che hA, e jyoti bhArekarmI jIvamAM paNa che, dUrabhavya jIvamAM paNa che, ane abhavya jIvamAM paNa che. Ama chatAM paNa tenI stavanA kare che. ane to paNa temanI stuti anucita nathI, kAraNa ke nyAyavizArada pUjyazrI te parama jyotine eka vizeSaNa lagADI de che - je che upAdhirahita. jIvamAM rAgadveSarUpa bhAvamala hoya te upAdhi che. 3pa-samIpam, gAyIyata DyupAdhi: AtmAnA zuddha svarUpane AvarI le tenuM nAma upAdhi. AtmopaniSad nAmanA jainetara graMthamAM kahyuM che upAdhinAzAt brauvAArA 1. hastAdarza prArambhe AtmajyotiHsvarUpapaJcaviMzatikA ityabhidhAnAntaramasyAH / 2. sva - tuma / rU. sa daMse / 4. kha vana / - -paropaniSad upAdhino nAza thAya eTale zuddha AtmasvarUpa ja avaziSTa rahe che. muktipiniSamAM kahyuM che - frffnanuM vaTALAnuM paripUrNatA ghaTa e AkAza mATe upAdhi che. ghaTamAM rahelo avakAza e ghaTAkAza che, e ghaDAmAM raheluM AkAza sImita che - apUrNa che ane jyAre ghaDAno nAza thAya tyAre AkAza anaMta ane paripUrNa banI jAya che, tema rAgAdi upAdhino vilaya thAya eTale AtmA paNa paripUrNa banI jAya che. e paripUrNa AtmA-parizuddha AtmA e ja paramajyoti. ame tenI ja stuti karIe chIe. evuM upAdhyAyajI mahArAja kahe che. 2 Azaya e che ke jIvamAtra paramAtmasvarUpa che. pachI te zuddha che ke azuddha e bIjI vAta che. sonAnI lagaDI kAdavamAM paDI jAya to paNa e sonuM ja kahevAya che, kAdava nahI, enI kiMmata enI mahattA ghaTI jatI nathI. kAraNa ke vyaktinA manamAM tenuM zuddha svarUpa ja bhAse che. tema jJAnIonI dRSTimAM pratyeka AtmA zuddhasvarUpe ja bhAse che. kAdavasthAnIya evI upAdhine teo gaNakAratA nathI. ane tethI ja sarvatra temanI samatA askhalitarUpe pravarte che. tethI ja bhagavadgItAmAM kahyuM che - vidyAvinayasampanne, brAhmaNe gavi hastini / zuni caiva zvapAke ca, paNDItAH samadarzinaH / / 5- 18 / / vidhA-vinayathI saMpanna brAhmaNa hoya, gAya hoya, hAthI hoya, kUtaro hoya ke pachI cAMDALa hoya, te badhAmAM paMDita janone samadRSTi hoya che. A eka naya che. samabhAvane keLavavA, dveSa-matsara vagere doSone dUra karavA mATe tenuM paribhAvana karavuM Avazyaka che. jevuM siddhabhagavaMtonuM AtmasvarUpa che tevuM ja mAruM paNa che. tevuM ja Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA bIjAnuM paNa che. yAvat kSudramAM ya kSudra jIvanuM paNa che. ane ame te pratyekanI stuti karIe chIe. siddha ane asiddha e baMnemAM taphAvata eTalo ja che ke eke potAnuM AtmasvarUpa pUrNapaNe pragaTa karyuM che. ane bIjA nathI karyuM, tenuM AtmasvarUpa apragaTa che, tenI jyoti AvRta che, paNa jo e jyotino aMza paNa udaya pAme - pragaTa thAya, to adbhuta pariNAmonI prApti thAya che. bAhya ane Abhyantara lakSmI svayaMvarA thaIne varamALA paherAve che. kudarata paNa tene vaza thAya che. manamAM je vicAra Ave tenI siddhi thayA vinA rahetI nathI. jenI IcchA thAya te vastu svayaM hAjara thayA vinA rahetI nathI. aMtaramAM sahaja AnaMdanI saravANIo phUTe che. vaizvika samRddhio atyaMta tuccha bhAse che. A sarva vastuone TUMkamAM jaNAvatA ahIM kahyuM che ke tyAre nave nidhio sevAmAM hAjara thAya che. lokamAM navanidhio prasiddha che. paNa tenI vizeSa mAhitI sthAnAMgasUtramAM prApta thAya che - egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa navamahAnihIo paNNattAo, taM jahA- nesappe paMDue piMgale ya savvarayaNe mahApaume / kAle ya mahAkAle mANavaga mahAnihI saMkhe ||nvmsthaane / / pratyeka cakravartInA nava mahAnidhio kahyA che. te A mujaba - naisarpa, pAMDuka, piMgala, sarvaratna, mahApadma, kALa, mahAkALa, mANavaka, ane zaMkha. A nidhio dhana, ratna vagerenA saMcayathI samRddha hoya che. cakravartInA puNyodayathI tene nava nidhio vaza thAya che. nava nidhio vaza thavAthI je phaLa maLe tenAthI paNa vadhu phaLa AtmAnI parama jyotinA aMzano udaya thavAthI thAya che. mATe ahIM nava nidhio sAnnidhya kare che, ema je kahyuM che e sthUlathI kahyuM che, -paramopaniSada bALa jIvane samajAvavA mATe kahyuM che, vAstavamAM to e parama jyotinA aMzanA paNa camakArAnI pAse nava nidhio paNa tRNa samAna che. prazna :- paramajyotinA mAtra aMzano udaya thAya tenuM ATaluM badhuM phaLa kevI rIte hoI zake ? uttara :- agnino kaNa paNa ghAsanI gaMjIne bhasmIbhUta karI devA mATe sakSama che. nAnakaDo dIvaDo paNa aMdhakArone ulecI nAkhe che. te ja rIte pamarajyotino aMza paNa adbhuta camatkAronuM sarjana kare che ema samajavuM joIe. - A paNa upamAmaga ja che. mATe paramajyoti eTale dIvaDo AvI gerasamaja na rAkhavI, paramajyoti to sUraja ane candra karatAM paNa anaMtaguNo prakAzamAna che. A ja vAta jaNAvatA kahe che - prabhA candrArkabhAdInAM, mitakSetraprakAzikA / Atmanastu paraM jyoti-rlokAlokaprakAzakam / / 2 / / candra, sUrya ane nakSatra vagerenI prabhA parimita kSetranI prakAzaka che. jyAre AtmAnI paramajyoti lokAlokanI prakAzaka che. sUryano prakAza urdhvadizAmAM 100 yojana sudhI jAya che. adho dizAmAM 800 yojana sudhI jAya che. pUrva-pazcima dizAmAM 87,263 7/20 yojana jeTalo temanA kiraNono vistAra che. ane uttaradakSiNa dizAmAM meru parvata tarapha 44,820 yojana ane samudra tarapha 33,333 1/3 yojana sudhI samudramAM ane 180 yojana dvIpamAM hoya che. A sthiti jyAre sUrya sarvAtyaMtara maMDalamAM hoya, tyAranI che. zeSa maMDalomAM to tenAthI paNa ocho prakAza-vistAra hoya che. A jabUdvIpanA sUryonA viSayamAM samajavAnuM che. anya dvIpa-samudromAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA A vistAra vadhe che. manuSyalokanI bahAranA sUrya-candrano prakAzavistAra pahoLAImAM eka lAkha yojana ane laMbAImAM aneka lAkha yojana hoya che. jaMbudvIpaprajJapti, sUryaprajJapti Adi AgamomAM prastuta viSayamAM vadhu mAhitI che. AtmAnI paramajyotino prakAza to sUrya vagere karatAM paNa vadhu che. kAraNa ke sUrya vagere vadhumAM vadhu aneka lAkha yojana pramANa kSetrane prakAze che, arthAt saMkhyAtA yojana pramANa-parimita kSetrane ja prakAze che. jyAre AtmAnI paramajyoti to saMpUrNa lokane prakAze che. je sUrya vagerenA prakAzavistAra karatAM asaMkhyagaNo che. eTaluM ja nahIM, e paramajyoti anaMta alokane paNa prakAze che, ke je sUrya vagerenA prakAzavistAra karatAM anaMta gaNo che. mATe ja aparimita che. mATe AtmAnI paramajyotino prakAza sUrya vagere karatAM anaMtagaNI bhAsvara che, e spaSTa ja che. mATe ja samarAdityacaritramAM paNa kahyuM che - citrabhAnu - sudhAmAnu caNDabhAnuprabhAdhikam / zAzvataM jayati jyotiH paramaM paramaGgalam II arthAt agni, rAndra ane sUryanI prabhAthI ya adhika, paramamaMgala ane zAzvata evI paramajyoti jaya pAme che. ahIM lokAloka kahyuM, tenAthI mAtra eTaluM kSetra nathI samajavAnuM, temAM rahelA jIva-ajIvAdi pratyeka dravyo ane tenA traikAlika anaMta paryAyo paNa samajavAnA che. A rIte AtmAnI paramajyotinuM prakAza pAtharavAnuM sAmarthya kahyuM. have e ja paramajyotinuM svarUpa kahe che - nirAlambaM nirAkAraM, nirvikalpaM nirAmayam / gAbhana: paramaM yoti-nirupAdhiniMgjhanam ||rU| AtmAnI parama jyoti nirAlamba che, nirAkAra che, nirvikalpa che, nirAmaya che, nirupAdhi che ane niraMjana che. -paropaniSad koIne avalaMbita hovu e parAdhInatA che. dIvAmAM jyoti to hoya che paNa e tela, vATa vagerene AdhIna hoya che. jyAre AtmAnI paramajyoti nirAlamba che, koIne AdhIna nathI. AtmAmAMthI svayaM skurAyamAna thAya che. mATe ja e sphuraNA Indriyone avalaMbita parokSa nahIM, paNa sAkSAt AtmAmAMthI udbhava pAmatI = pratyakSa hoya che. 6 = tathA A paramajyoti nirAkAra che. AkAra eTale saMsthAna. siddha jIvonA svarUpanuM varNana karatA zAstrakAro kahe che - aLiyaMtyasaMtAne jevA prakAranuM saMsthAna pArthiva zarIranuM ke dRzyamAna paudgalika padArthonuM hoya che, evuM saMsthAna siddhanuM hotuM nathI. paNa lokaprasiddha AkAranI buddhine agocara evuM tenuM saMsthAna hoya che. mATe zuddha AtmasvarUpane nirAkAra kahevAya che. Agamika vyAkhyAkAra paramarSio pharamAve che ke prastuta padathI ema na samajavuM ke 'siddhone saMsthAna ja hotuM nathI.' kAraNake jo sarvathA saMsthAna - AkAra hoya ja nahIM to asat thaI javAnI Apatti Ave - vaMdhyAputra vagerenI jema teno abhAva mAnavo paDe. mATe ahIM prAkRta janone je AkAra paricita che, evA prakAranA AkArathI te paramajyoti rahita che mATe nirAkAra che, ema samajavuM joIe. tathA e paramajyoti nirvikalpaka che. jema pavana na hoya to sAgaramAM taraMgo saMbhavita nathI, te ja rIte parapariNAmanA abhAve zaddha AtmasvarUpamAM vikalpo paNa saMbhavita nathI. sukha ane duHkhanA nimitto hAjara hovA chatAM jyAM sukha-duHkhanuM saMvedana thatuM nathI, tyAM pudgalanA saMyogathI janya bIjA vikalpono to avakAza ja kyAM rahyo ? paramajyotino kevo lokottara mahimA ! kevI adbhuta nirvikalpatA ! A dazAne pAmavAno eka ja upAya che, satata eka maMtranuM raTaNa karavuM joIe ke pudgalajanita bhAvo bhinna che, ane huM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA tenAthI bhinna chuM. huM jJAnamAtra chuM. huM paramajyotisvarU5 chuM. A eka zuddha vikalpa che, ke je nirvikala samAdhine janma Ape che. paramajyotinI A ja nirvikalpatAne upAdhyAyajI mahArAje dharmaparIkSA nAmanA graMthamAM varNavI che - jalahiMmi asaMkhobhe pavaNAbhAve jaha jalataraMgA / parapariNAmAbhAve va viyappA tayA huMti / / kA aratI ANaMde ke va tti viyapaNaM Na jatthuttaM / aNNe tattha viyapA puggalasaMjogajA katto ? / / aNNe puggalabhAvA aNNo ego ya nANamitto'haM / suddho esa viyappo, aviappasamAhisaMjaNago / / 97-99 / / anyatva bhAvanAno A vikalA zuddha Atma tatvane pAmavAno rAmabANa upAya che. A ja vikalpa pachI 'sparza'- saMvedanamAM pariName che ane e saMvedanamAM to 'abhya' mAtra nivRta thaI jAya che. samagra vizva paramajyotimaya bhAse che. ane samatA soLe kaLAe khIlI uThe che. pU. upAdhyAyajI mahArAje eka adbhuta graMtha racyo che, jenuM nAma che adhyAtmopaniSad, temAM A ja vAta karatA teo kahe che - zuddhAtmatattvapraguNA vimarzAH, sparzAkhyasaMvedanamAdadhAnAH / yadAnyabuddhiM vinivartayanti, tadA samatvaM prathate'vaziSTam / / 7 / / prazna :- tamArI vAto to majAnI che. AmAM nathI kerIno rasa choDavAno ke nathI deva-gurunI bhakti karavAnI. A paramajyoti to eza-ArAma ane jalasAbAjImAM paNa maLI zake, basa... nirvikalpatA rAkhavAnI, barAbara ne ? uttara :- nA, viSayatyAga-devagurubhakti-sAmAyika-pauSadha-vyathAzakti virati Adi guNonA viziSTa abhyAsathI jenuM jJAna atyaMta paripakva thayuM hoya, te ja nirvikalpa dazAne yogya che. mATe viSayatyAgAdi to pAyAnI AvazyakatA che. mATe ja ayogyane paramopaniSadra nirvikalapaka samAdhino upadeza ApavAno paNa niSedha karAyo che. jainetara vidvAnoe paNa kahyuM che ke jene upazama, Indriyadamana AdinI zikSA maLI che, pachI ja ene 'sarvam brahma" ItyAdi upadeza Apavo. je A vidhinI darakAra karatA nathI e ajJAnI jIvane vipatipatti karAvavA dvArA mahAnarakamAM ghakele che. A ja vAta karatA pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - atyantapakvabodhAya, samAdhinirvikalpakaH / vAcyo'yaM nArdhavijJasya, tathA coktaM parairapi / / Adau zamadamaprAyai - rguNaiH ziSyaM prabodhayet / pazcAt sarvamidaM brahma, zuddhastvamiti bodhayet / ajJasyArdhaprabuddhasya, sarvaM brahmeti yo vadet / mahAnarakajAleSu, sa tena viniyojitaH / / (adhyAtmapaniSat 2/48-e) (jainetaronuM vacana mahopaniSad nAmanA graMthamAM che.) mATe sau prathama vrata-niyama vagere zubha vikalpothI cittanI zuddhi karavI joIe, kAraNa ke doSono nAza tenA pratipakSI guNathI ja thaI zake che. prazna :- paNa ApaNe to nirvikalpa dazAmAM javuM che ne ? to pachI vikalponuM zuM kAma che ? uttara :- nirvikalpa dazAmAM javA mATe vikalpono nAza karavo jarUrI che, ane e nAza paNa prazasta vikalpothI ja zakya che. mATe ja paradarzanIoe paNa kahyuM che ke, uttama evI avidhAthI ja vidhAnI prApti thAya che. pachI to vighA ja sarva doSone dUra karI de che ane avidhA to svayaM naSTa thaI jAya che. prazna :- paNa jeno nAza karavo che, e ja upAdeya zI rIte bane ? tamArI vAto alaukika nathI ? Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9o paramajyotiH paJcaviMzatikA - uttara :- nA, lokamAM paNa evuM jovAyuM che ke zastranuM vAraNa zarUthI ja thAya che, malathI ja malanuM kSAlana thAya che, viSathI ja viSa zamI jAya che ane zatruthI ja zatru haNAya che. juo pU. upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM ja sAMbhaLo - tenAdau zodhayeccittaM, sadvikalpaitAdibhiH / yatkAmAdivikArANAM, pratisaGkhyAnanAzyatA / / vikalparUpA mAyeyaM, vikalpenaiva nAzyate / avasthAntarabhedena, tathA coktaM parairapi / / avidyayaivottamayA, svAtmanAzodhamotthayA / vidyA samprApyate rAma !, sarvadoSApahAriNI / / zAmyati hyastramastreNa, malena kSAlyate malaH / zamaM viSaM viSeNaiti, ripuNA hanyate ripuH / / (madhyAtmopaniSat 2/6-4, paradarzanInuM vacana mahopaniSad 5-109 mAM che.) ane pachI to jema agni IMdhaNane bALIne IMdhaNa baLI jatAM pote paNa nAza pAme che. ema prazasta vikalpo aprazasta vikalpono nAza karIne pote paNa naSTa thaI jAya che. ane aMte e dazAno sahaja prAdurbhAva thAya che ke jyAM A dhyAna - A dhyeya - A dhyAtA ane A tenuM phaLa- AvA vikalpono paNa avakAza raheto nathI. e nirvikalpa dazAnI utkRSTa kakSAe birAjamAna parama jyotine praNAma karatAM kahevAyuM che - idaM dhyAnamidaM dhyeya - mayaM dhyAtA phalaM ca tat / / ebhirvikalpajAlairya - nirmuktaM tannamAmyaham / / niyamasAravRtti: 193 / / koI evuM mAne che ke A dazAmAM advaitanI bhAvanA bhAvavAnI hoya che. paNa A paNa eka bhramaNA che. dvaita ke advaitano vicAra e paNa savikalpa avasthA che. nirvikalpa samAdhimAM to jJAnAnandanI -paramopaniSada anubhUti sivAya bIjuM kazuM ja hotuM nathI. mATe ja kahyuM che - nirvikalpe samAdhau yo, nityaM tiSThati cinmaye / / dvaitAdvaitavinirmukta-mAtmAnaM taM namAmyaham / / niyamasAravRttiH 201 / / hA, mAre aprazasta vikalpone choDavA che, jJAnAnandamAM magna thavuM che, AvI bhAvanA-tamannA ane tene anurUpa prayatna nirvikalA dazAnI prApti jarUra karAvI zake, jema ke kahyuM che, atha mama paramAtmA zAzvataH kazcidekaH, sahajaparamaciccintAmaNinityazuddhaH / niravadhinijadivyajJAnadRgbhyAM samRddhaH, kimiha bahuvikalpairme phalaM bAhyabhAvaiH / / tathA parama jyoti nirAmaya che. Amaya eTale roga. roga be prakAranA che, (1) dravya (2) bhAva. paramajyoti arUpI-azarIrI hovAthI temAM dravyaroga nathI ane rAgAdi rahita hovAthI bhAva roga paNa nathI. AtmAnA AMtarasvarUpano vicAra karIe to mAtra A nirAmaya parama jyoti ja che. bAkInuM badhuM ja bAhya che. pU. haribhadrasUri mahArAjAnI eka amara kRti che yogadRSTisamuccaya, temAM kahyuM che - abAhya kevalaM jyoti - nirAbAdhamanAmayam / atra tat aa tattva, zeSa: punarupanava: II7ll koI paNa jAtanI AbAdhAthI rahita sarvathA nIrogI evI jyoti ja abAhya che. te ja ahIM parama tatva che, bAkInuM badhuM ja upaplava che. tathA e jyoti nirupAdhi che. upAdhinuM svarUpa ApaNe prathama zlokanI TIkAmAM joI gayA. tathA parama jyoti niraMjana hoya che. rAga-dveSanA lepathI vimukta hoya che. jema puSkarapatra pANInA sAhnidhyamAM paNa nirlepa rahe Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA che. tema paramajyoti rAgAdinA nimittonI vacce paNa niraMjana rahe che. zuddha Atma svarUpamAM bIjA koIno avakAza raheto nathI. A ja vAstavikatAnuM nirUpaNa karatA paradarzanIoe kahyuM che - paraM jyotiH svaprakAzamayo brahmAnandamayo nityo nirvikalpo niraJjano nirAkhyAtaH zuddho deva eko nArAyaNaH, na dvitIyo'sti kazcit / / tripamUtimahAnArAyagopaniSad - 2/8) A jyoti anya jyotio karatAM utkRSTa hoya, to ja tene parama jyoti kahI zakAya, tethI tenI utkRSTatAne pUravAra kare che - dIpAdi pudgalApekSaM, samalaM jyotirakSajam / nirmalaM kevalaM jyoti - nirapekSamatIndriyam / / 4 / / dIpaka vagere jyoti pudgalasApekSa che, Indriyajanita jyoti malina che, jyAre kevala jyoti nirapekSa, atIndriya ane nirmaLa che.. dIvAmAM jyoti che, kabUla, e jyoti prakAza relAve che, kabUla, paNa e jyoti parAdhIna che, tene tela, vATa vagerenI sApekSatA che - sAkAMkSatA che. vizvamAM je vastu sApekSa hoya che, tenI AvaradA lAMbI nathI, moDA-vahelA paNa apekSA tUTe che. jenI pAsethI apekSA hoya che, je AdhAra hoya che, e svaMya nirAdhAra banI jAya che. ane teno AdhAra rAkhanAra hatA - na hatA thaI jAya che. dIvAnI jyoti tela vagerene sApekSa che, eTale tela khUTatA e jyotinuM astitva samApta thaI jAya che. Akhyattara jyotino vicAra karIe to IndriyothI thatuM jJAna e paNa eka prakAza che - jyoti che. paNa e jyoti malayukta che - malina che. IndriyonI zakti sImita che, emAM bhrAntino pUro -paramopaniSada avakAza che, IndriyothI thatA jJAnamAM saMzaya (zaMkA) rahe che, ke meM A joyuM to hatuM, paNa mane dekhAyuM tevuM ja hatuM ke kAMI juduM hatuM ? keTalIka vAra viparyaya thAya che. Indriyo dvArA je nizcaya karyo hoya, tenAthI viparIta vAstavikatA hoya, jema ke sAme Ubhelo ghoDo ja che evo nizcaya karyA bAda najIka jaIne jotA khyAla Ave ke A to gadheDo che. kyAreka anadhyavasAya thAya che. arthAt kAMIka che. eTalo ja khyAla Ave athavA kAMI khyAla ja na Ave, vastasvarUpano nizcaya ja na thAya, jema ke sparzendriya dvArA mane koIka vastuno sparza thayo ATaluM jaNAya, paNa tenAthI vadhu koI jJAna na thAya, te samaye anadhyavasAya dazA kahevAya. ahIM Indriyajanita jyotinuM udAharaNa ApyuM tenAthI bIjI paNa jyoti samajI zakAya, jema ke anumAna vagerethI thatuM jJAna. game teTalI cokasAI rAkhIne prayatnapUrvaka A jJAna karavAmAM Ave, to paNa temAM doSanI pUrI zakyatA rahe che. vAkyapadIya nAmanA graMthamAM kahyuM che - yatnenAnumito'pyarthaH, kuzalairanumAtRbhiH / abhiyuktatarairanyai-ranyathaivopapAdyate / / 1-34 / / kuzaLa anumAtAo prayatnapUrvaka paNa je arthanuM anumAna kare, te arthane temanAthI adhika vidvAno bIjI ja rIte saMgata karI dekhADe che. arthAt pUrve karelA anumAnane tatra viparIta pUravAra karI Ape che. vAstavamAM to anumAnAdi paNa pratyakSapUrvaka che mATe pratyakSamAM ja viparyAno saMbhava hovAthI anumAnAdimAM paNa viparyAsanI zakyatA che ja. A rIte pratyakSAdithI jJAna samala che. saMzayAdisvarUpa malinatA dharAve che. mAtra kevaLajJAnarUpI jyoti evI che ke je pUrNapaNe nirmaLa che. temAM saMzayAdinI malinatA nathI. e paramajyoti vaDe je jJAna karAya e vikALAbAdhita hoya che. emAM leza paNa pheraphArano avakAza nathI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 93 vaLI e paramajyoti nirapekSa che. AtmAmAMthI sAkSAt sahaja pharAyamAna thAya che. tene koInI apekSA nathI. koInI parAdhInatA nathI. tethI ja te atIndriya che. keTalAMkanA mate jyAM sudhI zarIra vagere hAjara hoya, tyAM sudhI parama jyoti prakAzamAna thaI zakatI nathI. temanA matano nirAsa karatA kahe che - karmanokarmabhAveSu, 'jAgarUkeSvapi prabhuH / tamasAnAvRtaH sAkSI, sphurati jyotiSA svayam / / 5 / / karma-nokarmabhAvo jAgRta hovA chatA paNa aMdhakArathI anAvRta, sAkSI evo prabhu svayaM jyotithI skurAyamAna thAya che. karma eTale jJAnAvaraNIyAdi ane nokarma eTale audArikAdi zarIra, A bhAvo jAgRta hoya eTale ke hajI Atmapradezo sAthe saMbaddha hoya te samaye chadmastha avasthAmAM paNa parama jyoti potAno prabhAva batAve che. jAtismaraNa jJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, AmaSaSadhi vagere labdhio, aNimAdi siddhio vagerenI prApti thAya che. prabhu eTale ke AtmA te te aMze ajJAnAdi karmodayajanita bhAvothI mukta thAya che. sAkSAt rUpe jJAnAdi guNono anubhava kare che. 'prabhu" tarIke AtmAno je ullekha karyo che, temAM garbhita tAtparya evuM che ke AtmA svayaM prabhutA dharAve che, sahaja sAmarthyano svAmi che. hA, karma temAM pratibaMdhaka bane che, paNa Atmazaktine pUrNapaNe pratibaddha karavA karma paNa samartha nathI. hajI nIce utarIne joIe to jIvamAtramAM 8 Atmapradeza to sadAne mATe sarva karmothI mukta ja hoya che. tene AgRta karavA, e karmonA gajAnA bahAranI vAta che. nigodanA jIvone paNa akSarano 14 paramopaniSadra anaMtamo bhAga to sadA anAvRta ja hoya che. e rIte paNa anAvRtapaNAnI siddhi thaI zake che. bIjI daSTie joIe to karma-nokarmabhAvo jAgRta hoya to paNa AtmA sadA mATe parama jyoti svarUpa ja rahevAno che. tenuM caitanya sadA ya ghabakatuM ja rahevAnuM che. cetana kadI paNa acetana banavAno nathI. jIva kadI paNa jaDa banavAno nathI. A rIte paNa sarva avasthAmAM paramajyotinA astitvanI siddhi thaI zake che. kevaLajJAnanA AvirbhAvasvarUpa paramajyoti paNa karma-nokarmA sadbhAvamAM ghaTI zake che. kAraNa ke vedanIyAdi aghAti karmo ane dArikAdi zarIra bhavastha kevalImAM vidhamAna hoya che. kevaLajJAnarUpI dIpaka aneka dIpakone pragaTAve che, e jaNAvatA pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - paramajyotiSaH sparzA - daparaM jyotiredhate / yathA sUryakarasparzAt, sUryakAntasthito'nalaH / / 6 / / parama jyotinA sparzathI anya jyoti pragaTa thAya che, jema ke sUryanA kiraNonA sparzathI sUryakAnamAM rahelA agni pragaTa thAya che. agnine pragaTa karavAnI yogyatA sUryakAnta maNimAM rahelI ja che. tene sUryakiraNarUpI sahakArI kAraNa maLe che ane agni utpanna thayA vinA raheto nathI. A ja dRSTAntane dhyAnamAM laIne vicAra karIe to je puNyAtmAmAM parama jyotino AvirbhAva thayo che - dezathI ke sarvathI AtmaguNonuM prAkaTya thayuM che, te puNyAtmAnA prabhAve anya jIvomAM paNa jyoti jhaLahaLI uThe che. jema ke IndrabhUti Adi gaNadharone prabhu vIrasvarUpa paramajyoti maLI ane teo paNa jyotisvarUpa banI 1. '- nA... | Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA gayAM. pradezI rAjAne kezIsvAmi maLI gayA, zayyabhava brAhmaNane prabhavasvAmi maLI gayA, Ama rAjAne bappabhaTTasUrijI maLI gayA, vikramarAjAne siddhasenadivAkarasUri maLI gayA, kumArapALa rAjAne kalikAla sarvajJa hemacandrAcArya maLI gayA. ane e mahApuruSonA prabhAve temanI jyoti paNa jhaLahaLI uThI. AvA aneka dRSTAntothI siddha thAya che ke paramajyotinA sparzathI, anya jyoti AvirbhAva pAme che. prazna :- zuM dareka jyotinA AvirbhAvamAM paramajyotino sparza Avazyaka che. ke tenA vinA paNa jyotinuM prAkaTya saMbhavita che ? uttara :- nA, te saMbhavita nathI. kadAca bAhyarUpe ema lAge ke koI AtmA valkalacIrI vagerenI jema svayaM bodha pAmyo- svayaM jyotirmaya thayo, paNa vAstavamAM to tyAM paNa paramAtmasvarUpa paramajyotino prabhAva kAraNabhUta che ja. pU. haribhadrasUri mahArAjA lalitavistarAmAM pharamAve che vAyaM bhagavadanugramantareNa vicicahetuprabhavatve'pi mahAnubhAva prAdhAnyAt / bhavatyetadAsannasya bhagavati bahumAna:, tato hi saddezanAyogyatA, tataH punarayaM niyogataH, ityubhayatatsvabhAvatayA tadAdhipatyasiddheH, kAraNe kAryopacArAt dharmaM dadatIti dharma: / - 98 - paramAtmAnA anugraha vinA dharma saMbhavita nathI. bhale aneka hetuo dvArA dharmano udbhava thato dekhAya, paNa sauthI moTo prabhAva paramAtmAno ja hovAthI paramAtmAnI ja pradhAnatA che. je jIva dharmaprAptinI samIpa hoya tene bhagavAna para bahumAna jAge che, tenAthI tenAmAM sadezanAnI yogyatA pragaTe che, ane tenAthI avazyapaNe dharmano udbhava thAya che. mATe te ubhayasvabhAvapaNe paramAtmAnuM dharmasaMbaMdhi Adhipatya siddha thAya che. prazna :- dharma e kSAyikAdi bhAvorUpa che. te bhAvo to 16 -paropaniSad AtmapariNAmarUpa hovAthI svayaM AtmA ja che. tenI prApti prabhu dvArA zI rIte thaI zake ? uttara :- tamArI vAta sAcI che. paNa e AtmapariNAmanI utpattimAM paramAtmA nimittakAraNa banatA hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karIne temane dharmadAtA kahevAya che. prazna :- valkalacIrI jevA dRSTAntomAM to dezanA vagere hatuM ja nahIM. to tyAM paramAtmA nimittakAraNa paNa zI rIte ? uttara :- bAhya dRSTie bhale tyAM dezanA vagere na hatuM. paNa dezanAprApti, dezanAzravaNa AdinI viziSTa yogyatA tyAM paNa hAjara hatI. paramAtmA pratyeno bahumAnabhAva paNa jAgRta hato. samyaktva ke cAritrano pariNAma paNa jinAjJAnA bahumAnarUpa hovAthI, valkalacIrI Adine paNa paramAtmA pratyeno bahumAna hato ja ema nizcita thAya che. A rIte parama jyotinA sparzathI anya jyoti pragaTa thAya che evuM nirapavAdarUpe siddha thAya che. A parama jyoti lakSya rUpe na rahe e ja patana che ane e lakSyarUpe hoya e ja utthAna che. e samajAvatA pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che pazyanna paramaM jyoti - vivekAdreH patatyadyaH / paramaM jyotiranvicchannAviveke nimajjati ||7|| je parama jyotinA darzana karato nathI e vivekagirithI nIce paDI jAya che. je parama jyotinuM avalokana kare che, e avivekamAM nimagna thato nathI. vyaktine dhanArjananI laganI lAge che. tyAre te ThaMDI, garamI, bhUkha, tarasa, anukULatA, pratikULatA kazuM ja gaNakAratI nathI. tenI dRSTimAM satata dhana ramaNa kare che. athAga parizrama karavA chatAM paNa Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 paramajyotiH paJcaviMzatikA 90 tene thAkano anubhava thato nathI. cittamAM kheda udbhavato nathI. te samaje che ke, jo dhana maLatuM hoya to tenA badalAmAM A parizrama Adi kazuM ja nathI. ahIM upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke, vadhuM kazuM ja nahIM, mAtra paramajyotine tamArA lakSyabiMdu tarIke pratiSThita karI do. tamArA mATe koI sAdhanA duSkara nahI rahe, paramajyotine prApta karavAmAM tamane koI aMtarAya nahIM naDe. paNa jo paramajyotinuM vismaraNa thaI gayuM to AtmAnuM adha:patana nizcita che. kAraNa ke paramajyotinA vimaraNanI sAthe ja viveka jato rahe che. viveka eka pAyAno guNa che. pratyeka dharmAnuSThAnano prANa che. aneka durguNone sadgaNomAM pheravI nAkhavAnI camatkArika zakti vivekamAM che. - ahIM vivekane eka parvatanI upamA ApI che. parvata jevI virATatA, mahAnatA ane uccatA vivekamAM hoya che. viveka eka apUrva umadA vRttino janaka bane che. ghanArjanamAM pravRtta vyakti kadI ema nathI vicAratI ke amuka mANasa kema paisA kamAto nathI ? te barAbara samaje che ke e nathI kamAto to e duHkhI thaze. mArA parizramathI huM sukhI ja thavAno chuM. AkhI duniyA ALasu thaIne besI rahe to ya huM tanatoDa mahenata karatA acakAIza nahIM, kAraNa ke mane tenAthI sukha maLavAnuM che. te ja rIte adhyAtmasAdhanAnA kSetramAM paNa AtmA kadI ema na vicAre ke koI glAnAdinI sevA nathI karatuM to huM kema karuM ? koI tapa-tyAga nathI karatuM to huM kema karuM ? kAraNa ke te barAbara samaje che ke avasarocita anuSThAnathI ja mane paramajyotinI prApti thavAnI che. A sevAthI ja mane muktinA mevA maLavAnA che. A tapa-tyAgAdithI jo paramajyotinI prApti thatI hoya, to tenA badalAmAM je kaSTa paDe che, te kazuM ja nathI. kAraNa ke enAthI to -paramopaniSada mane paramajyotirmaya zAzvata ane nirupama sukha maLavAnuM che. AnuM nAma viveka. A vivekagirinI ucca vRttimAM kSudratA ne tucchatAno avakAza nathI. "mAre ja karavAnuM ?' A prazna avivekano sUcaka che. bharata cakravartI ane bAhubalijIne pUrvajanmamAM lakSyabiMdu tarIke parama jyoti pratiSThita thaI, vivekarananI prApti thaI, baMne puNyAtmAo ekale hAthe 500-500 mahAtmAonI vaiyAvacca karatAM. jarA vicAra karIe, baMnene ati dIrgha paryAyamAM paNa kadI eTalo vicAra paNa nahIM Avyo hoya ke "amAre ekalAe 5oo mahAtmAnI sevA karavAnI ?' teo tIrthakaranA praziSyo hatAM. temanA samakAlIna-gurubhAIo jevA - prAyaH 1 abaja mahAtmAo haze. ATalA mahAtmAo hovA chatAM ekalAe 500 nI sevA ? e paNa ekAda divasa nahIM paNa pratidina ? te ya anukULatA-pratikULatA kazuM joyA vinA ? - nA, Avo kSudra vicAra temane sparzI paNa zakyo nathI. teo to sadA vardhamAna bhAve uchaLatA ullAsa - parama prasannatAnI sAtheuttarottara vizuddha bhAvothI mana mUkIne sevAmAM tatpara banyA hatAM. sarvArthasiddha vimAna, tIrthakara kuLa, cakavartInI Rddhi, cha khaMDanA sAmrAjya sAthe ya jvalaMta vairAgya ane ArIsAbhuvanamAM kevaLajJAna... A badhAnA mULamAM hatI e anupama sevA,... hajI UMDe jaIe, A badhAnA mULamAM hato viveka... hajI UMDA utarIe.. A badhAnA mULamAM hatI lakSyabiMdu tarIke pratiSThita parama jyoti. paramajyoti ane vivekanA A adbhuta camatkAro che. eka vAra A guNo kriyAzIla bane eTale apUrva abhyadayone janma Ape che. kAraNa ke abhyadayonI kAraNabhUta sAdhanAo A guNonA prabhAve sahajasiddha banI jAya che. pUjya upAdhyAyajI mahArAje eka Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA 99 prakaraNanI racanA karI che, jenuM nAma che sAmAcArI. temAM teozrI jaNAve che ke - ___mokSopAyecchA'vicchedena hi pravRttyavicchedaH, tadavicchedazca mokSecchA'vicchedAt, tadavicchedazca pratikUlecchApramAdaparihArazca vivekAt, vivekazca nairantaryeNa bhagavadvacanaparibhAvanam / tacca kSayopazamavizeSapraguNIkRtazaktemahAzayasyaiva kasyacid goSpadIkRtabhavajaladhereva jantoH sambhavati / / 63- vRttiH / / sAdhanA avicchinna bane che, kAraNa ke mokSanA upAyanI IcchA avicchinna che. mokSopAyanI IcchA avicchinna bane che, kAraNa ke mokSanI IcchA avicchinna che. mokSanI IcchA avicchinna che, kAraNa ke sAMsArika IcchAthI teno pratibaMdha nathI thayo ane apramAda vidyamAna che. sAMsArika IcchA ane pramAdano parihAra thayo che, kAraNa ke viveka jAgRta che. ane viveka jAgRta che, kAraNa ke niraMtara prabhuvacananuM paribhAvana karAya che. ane prabhuvayananuM niraMtara paribhAvana to te ja karI zake, ke jene kSayopazamavizeSathI AdhyAtmika zaktino vikAsa thayo che, jenuM hRdaya vizALa hoya - kSudra na hoya ane jeNe bhavasAgarane goSpada (gAyanA pagalA) jevo karI dIdho hoya. parama jyotinI jhaMkhanA eTale ja mokSanI IcchA. A jhaMkhanA sAdhanAnA thanaganatA ullAsathI vyakta thAya che. pUjya upAdhyAyajI mahArAja sAmAcAra prakaraNamAM AgaLa pharamAve che - chuhiyassa jahA khaNamavi vicchijjai Neva bhoaNe icchA / -paramopaniSadra ke evaM mokkhaTThINaM chijjai icchA Na kajjammi / / 65 / / jema kSadhAthI pIDita vyaktine eka kSaNa mATe paNa bhojananI IcchAno viccheda thato nathI, tema mokSanA arthIone sAdhanAnI IcchAno viccheda thato nathI. A rIte parama jyotinI pipAsA sAdhanAbhilASane satata jIvaMta rAkhe che. bhavatRNA ane pramAdano nAza karato viveka tenAthI jAgRta thAya che. paramajyotinA prabhAve udbhava pAmato viveka jyAre parAkASThAe pahoMce che, tyAre zarIra ane AtmAnA bhedabhAvano sAkSAtkAra thAya che. viSayAnubhavathI zUnya banI javAnI adbhuta sAdhano AMtmasAt thAya che. AvI paramaprabhAvI parama jyotine pU. upAdhyAyajI mahArAja namaskAra karatA kahe che - tasmai vizvaprakAzAya, paramajyotiSe namaH / kevalaM naiva tamasaH, prakAzAdapi yatparam / / 8 / / vizvaprakAzaka evI te parama jyotine namaskAra thAo, ke je mAtra aMdhakArathI ja nahIM, paNa prakAzathI paNa atIta che. kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArye racela triSaSThizalAkApuruSacaritramAM eka sUkti che - udite hi sahasrAMzI, na tejAMsi tamAMsi ca / sUryano udaya thAya pachI aMghakAro to nathI ja rahetA, prakAzako paNa adRzya thaI jAya che. TagamagatA tAralAo daSTine agocara thaI jAya che. candra to sapheda vAdaLAnA TukaDA jevo lAge che. arthAt prakAzakarUpe to candra paNa nAmazeSa thaI jAya che. ahIM upAdhyAyajI mahArAja kahevA mAMge che ke paramajyoti aMdhakAranI to pele pAra che ja, paNa prakAzakane paNa oLaMgI jAya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 paramajyotiH paJcaviMzatikA - che. aMghakAranuM ullaMghana to kadAca nAnakaDA dIvaDAthI paNa saMbhavita che. jyAre prakAzano atikrama karavo, e sUrya vinA bIjA koInA paNa gajAnI bahAranI vAta che. paNa paramajyoti to sUryathI paNa atizAyinI che. pU. siddhasena divAkarasUri mahArAjA paramajyotinI stuti karatA kahe che - kulizena sahasralocanaH, savitA cAMzasahasralocanaH / na vidArayituM yadIzvaro, jagatastad bhavatA hataM tamaH / / (siddhasenI kUtrazikSita 4-3) Indra potAnA dedIpyamAna vajathI je aMdhakArane dUra karavA samartha nathI, sUrya potAnA hajAra kiraNorUpI AMkhothI paNa je aMdhakArane parAsta karavA asamartha che, vizvano te aMdhakAra Ape dUra karyo che. samagra vizvamAM ajavALA pAtharanArI te parama jyotine namaskAra thAo. bhagavadgItAmAM paramajyotinuM varNana karatAM kahyuM che - jyotiSAmapi yajjyotiH / / 13-18 // jyotionI paNa je jyoti che. paramajyotino kevo mahimA- zrIkRSNanI stuti karatAM ko'ka bhakta kahyuM che - "koTi AbhUSaNanuM e bhUSaNa.' karoDo AbhUSaNo zrIkRSNane paherAvavAmAM Ave, ane e AbhUSaNo mATe zrIkRSNa svayaM AbhUSaNa banI jAya. zrIkRSNathI e AbhUSaNo zobhAyamAna thAya. che ne majAnI vAta ! jyotione paNa ajavALatI o parama jyoti ! tane lAkha lAkha namaskAra che. kadAca koIne evo prazna thAya, ke parama jyoti to siddhAvasthAmAM athavA bahu bahu to kevalI avasthAmAM AvI zake. atyAre enI carcAthI zuM lAbha ? A to ghaNI uparanI bhUmikAnI vAta che. to tene pratibodha karatAM ahIM kahe che - -paramopaniSad jnyaandrshnsmyktv-caaritrsukhviirybhuuH| paramAtmaprakAzo me, sarvottamakalAmayaH / / 9 / / jJAna, darzana, samyakta, cAsTi, sukha ane vIryanI bhUmikA, sarvotama kalAmaya evo mAro paramAtmAkAza che. citranA nirmANa pUrve tenI bhUmikAnuM nirmANa Avazyaka hoya che. koI paNa vastunuM astitva tenA AghArane sApekSa hoya che. mULa vinAnuM vRkSa asaMbhavita che. te ja rIte jJAnAdi guNonI pRSThabhUmi hovI jarUrI che. A bhUmi eTale ja paramajyoti. Azaya e che ke paramajyoti prakRSTa kakSAmAM ja hoya che evuM nathI. paramajyoti adhyAtmavizvanuM prANabhUta tatva che. enA camakArAno sparza thayA vinA sAdhAnAjagatamAM praveza maLavo paNa zakya nathI. yogabiMdu granthamAM pU. haribhadrasUri mahArAjA pharamAve che - bhinnagranthestu yatyAyo, mokSe cittaM bhave tanuH / tasya tatsarva eveha, yogo yogo hi bhAvataH / / 203 / / jene granthibheda thayo che, tenuM cita prAya mokSamAM hoya che ane mAtra zarIra ja saMsAramAM hoya che. tethI tenI sarva pravRtti nizcayathI to yoga ja banI jAya che. A che parama jyotino pragaTa prabhAva - cAritrI paNa jaghanyathI vaimAnika devalokamAM jAya che, to samyakatvI paNa jaghanyathI vaimAnika devalokamAM jAya che. parama jyotinI hAjarImAM vaimAnikathI nimna gati saMbhavita ja nathI. e parama jyotinuM eka gaMbhIra vizeSaNa ahIM kahyuM che te che - sarvottamakalAmaya. kalAnA be artha thAya che - (1) saMgItAdi kaLA (2) aMza. gautama kulakamAM kahyuM che - maLA nA thaHvAranA nA dharmakaLA bAkInI badhI kaLAne jItI le che. strI-puruSonI 64 ane 72 kaLAonA pAragAmI paNa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 paramajyotiH paJcaviMzatikA jo gharmakaLA na jANe to temanI badhI kaLA niSphaLa thAya che. parama jyoti e dharmanI pariNatithI udabhava pAmatI hovAthI dharmakaLArUpa che. tethI ahIM tene sarvottamakalAmaya kahI che. bIjo artha laIe to paramajyoti sarvazreSTha aMzothI banelI che, mATe sarvottama kalAmaya che. koI vastu atyaMta suMdara hoya tyAre kavio evI kalpanA kare che, ke traNa lokanA utkRSTa aMzo laIne vidhAtAe tenuM nirmANa karyuM che. parama jyoti tailokyanuM sarvotkRSTa tattva che. mATe tene sarvottamakalAmaya kahI te ucita ja che. Avo mAro paramAtmaprakAza eTale ke paramajyoti che. pratyeka jIvamAM AvA svarUpanI paramajyoti che, tethI mAro AtmA paNa paramajyotirmaya che. A ja sarvottama kalAnuM samarthana karatA kahe che - yAM vinA niSphalAH sarvAH, kalA gunnblaadhikaaH| AtmadhAmakalAmekAM, tAM vayaM samupAsmahe / / 10 / / jenA vinA guNa ane baLathI adhika evI sarva kaLAo niSphaLa bane che, tevI AtmatejarUpI eka kaLAnI ame upAsanA karIe chIe. Atmateja eTale ja parama jyoti. A eka evI kaLA che, ke jenA vinA sarva kaLAo vyartha bane che. ane te kaLA hoya to zeSa kaLAo sArthaka thAya che. mUlazuddhi prakaraNamAM mUladeva nAmanA eka kalAdhara puruSanuM daSTAnta Ave che. te sarva kaLAomAM pravINa hato. saMgItathI mAMDIne tailamardana sudhInI pratyeka kaLAomAM teNe prakRSTa siddhi prApta karI hatI. paNa te dhRta, vezyAgamana Adi pApomAM parAyaNa raheto hato. tethI te padabhraSTa thayo, apamAnone sahana karyA, ane tene pazunI jema vanamAM bhaTakavuM paDyuM. A rIte tenI sarva kaLAo dharmakaLA vinA eLe gaI. paramopaniSada bhikhArInI dazAmAM mUladeva bhaTakI rahyo hato. ko'ka gAmamAMthI mAMgI mAMgIne teNe thoDA kubhASa meLavyA, keTalIya lAMghaNonuM jANe pAraNuM thavAnuM hatuM, evAmAM tene mahAtmAno yoga thayo, apUrvollAsathI teNe supAtradAna karyuM ane tenA prabhAve te ja bhavamAM bhikhArI maTIne rAjA thayo. kharekhara, paramajyotinI kaLA sarvakaLAomAM ziramora che. tenA vinA zeSa sarva niSphaLa che. tethI ame tenI ja upAsanA karIe chIe. kadAca koI prazna kare ke mULadevane to te ja bhavamAM rAjya maLyuM. paNa tamane paramajyotinI upAsanAnuM zuM phaLa maLyuM ? pU. upAdhyAyajI mahArAja bahu khumArIthI teno uttara ApI rahyA che - nidhibhinavabhI ratnai-zcaturdazabhirapyaho / na tejazcakriNAM yatsyAt, tadAtmAdhInameva naH / / 11 / / nava nidhio ane cauda ratnothI paNa cakavartIonuM je teja na thAya, te amAre svAdhIna ja che. cakavartInI pAse nava nidhio hoya che, jenuM varNana ApaNe prathama zlokanI vyAkhyAmAM joyuM. cakravartInA cauda ratno AgamamAM A mujaba jaNAvyA che - egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavadrissa cauddasa rayaNA paNNattA, taM jahA - itthIrayaNe seNAvairayaNe gAhAvairayaNe purohiyarayaNe vaDairayaNe AsarayaNe hasthirayaNe asirayaNe daMDarayaNe cakkarayaNe chattarayaNe cammarayaNe maNirayaNe kAgiNirayaNe / / samavAyAGgasUtre / / 31 / / / pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAnA 14 ratno kahyA che - (1) zrI ratna (2) senApati ratna (3) gAthApati ratna (4) purohita ratna (5) vardhakI ratna (6) azva ratna (7) hasti ratna (8) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 paramajyotiH paJcaviMzatikA ati ratna (9) daMDa ratna (10) cakra ratna (11) chatra ratna (12) carma ratna (13) maNi ratna (14) kAkiNI ratna. je svajAtimAM sarvotkRSTa hoya tene ratna kahevAya. ahIM zrIratna vagere prathama sAta paMcendriyaratno che ane asiratna vagere sAta ekendriya ratno che. A badhI sAmagrIthI cakravartInuM je teja na thaI zake te teja - paramajyoti amAre AdhIna ja che. AvuM pU. upAdhyAyajI mahArAja pharamAve che. tejano eka artha che prabhAva. bhautika vizvanI utkRSTa sAdhanasAmagrInA svAmino paNa je prabhAva nathI e prabhAva amArA caraNomAM ALoTe che. pahelI daSTie to A vAta manamAM bese tevI nathI. kyAM cakravartI, jyAM tenuM cha khaMDanuM sAmrAjya, kyAM cosaTha hajAra rANIo, kyAM tenuM 'kalyANa' nAmanuM divya bhojana, kyAM soLa hajAra devonuM sadAtana sAnnidhya ane kyAM malina zarIra, jIrNa vo, muMDita marataka ane ughADA paga sAthe ghare ghare bhikSA mAMgIne jIvato zramaNa... paNa have jarA vicAra karIe, teja eTale prakAza kaho ke prabhAva kaho. chevaTe to te sarvano upayoga zuM ? tenI sArthakatA zemAM ? jIvane sukha ApavAmAM ja ne ? eTale ja zrIbhagavatIsUtramAM tejalezyAno prayoga paNa sukhAsikAnA arthamAM karyo che. ane sukhano vicAra karIe, to vadhu sukha kone ? pUjya upAdhyAyajI mahArAja jJAnasAra prakaraNamAM kahe che - sukhino viSayAtRptA, nendropendrAdayo'pyaho ! / bhikSurekaH sukhI loke, jJAnatRpto niraJjanaH // 10-8 / / Indra, vAsudeva ane cakravartI paNa sukhI nathI kAraNa ke teo viSayothI atRpta che. samagra vizvamAM koI sukhI hoya, to eka mAtra bhikSa ja che. kAraNa ke te jJAnatRpta che ane niraMjana hovAthI -paramopaniSadra ke rAgAdinA saMklezothI mukta che. kevI mArmika vAta ! 60,000 varSanA yuddho pachI prApta thatuM cha khaMDanuM sAmrAjya, jenI prAtinA prayatnonI sAthe ja klezonI paraMparAo ane saMklezonI vaNajhAro cAlu thaI jAya, temAM vaLI sukha kevuM ? brahAdata cakravartIe samagra jIvana viSayonA bhogavaTAmAM pasAra karyuM. zuM te sukhI thayo ? tene tRpti thaI ? tenI chellI ghaDIe koIe pUchyuM hota ke tamane tRti keTalI ? to brahAdata cakravartIe javAba Apyo hota ke hajI evo ne evo tarasyo chuM. are, teNe to potAnI vANI ane vartanathI A javAba Apyo paNa hato, brAdatanA caritrano aMtima zloka dhrujAvI de evo che - yAteSu janmadinato'tha samAzateSu, saptasvasau kurumatItyasakRd bruvANaH / hiMsAnubandhipariNAmaphalAnurUpAM, tAM saptaka naravatomuvaM nIma | janma divasathI mAMDIne 700 varSa pUrA thayA hatAM. te samaye kurumatI.. kurumatI... evI cIso pADato brahAdata hiMsAnubaMdhI raudrapariNAmanA phaLane anurUpa evI sAtamI narakamAM pahoMcI gayo. cakravartInI kevI dayanIya dazA ! kadAca prazna thAya ke A to bahAdata ane subhUma - be ja cakI pUratI vAta che. bharatacakrI vagere to sukhI ja hatA ne ? teno javAba e che ke, teomAM sukha hoya paNa, to ya te cakravartIpaNAne kAraNe nahIM paNa yatkiMcit guNone kAraNe. pU. kanakaratnavijayajI mahArAje sajhAyamAM lalakAryuM che - maname hI vairAgI bharatajI, maname hI vairAgI causaTha sahasa aMtaurI jAke to bhI nA huA anurAgI... Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA tethI jyAM pAramArthika sukha che, tyAM tenuM kAraNa guNo che ema mAnavuM ja paDaze. akarAMtiyA banIne bhogo para tUTI paDavAthI to bhogatRSNA vadhe che ane duHkha paNa vadhe che. pachI to 64000 strIo kema na hoya ! jhAjhe gumaDe jhAjhI pIDA... mATe jo cakravartIonA jIvanamAMthI paNa guNo cAlyA jAya to temanI sthiti brahmadatta jevI ja thaI jAya. 20 pUjya upAdhyAyajI mahArAja ahIM cakravartIothI paNa caDhiyAtI dazAnuM varNana kare che, temAM temanA bhautikasukha sAthe sarakhAmaNI karavAnI che. cakravartIo to dIkSA paNa le che ane cAritranI sAdhanA paNa kare che, ane tenA dvArA parama sukhano paNa anubhava kare che, paNa e sukha ahIM levAnuM nathI- hRdayapradIpa SatriMzikAmAM kahyuM che na devarAjasya na cakravartina stanno sukhaM rAgayutasya manye / yadvItarAgasya muneH sadAtma- 1-niSThasya citte sthiratAM prayAti prA sadA ya AtmAmAM ramaNa karanArA, rAgAdi saMklezothI vimukta evA muninA cittamAM je sukha pratiSThita thAya che, te sukhane devendra ane cakravartI paNa pAmI zakatA nathI evuM huM mAnuM chuM. pU. upAdhyAyajI mahArAja jJAnasAramAM pharamAve che bhUzayyA bhaikSamazanaM, jIrNavAso vanaM gRham / tathApi ni:spRhasyAro, voi'dhi, muham ||2-zA jamIna para zayana che, bhojanamAM bhikSAcaryAthI meLavela tuccha vastu che, vastra jIrNa che, vana e ja nivAsasthAna che, chatAM paNa spRhAzUnya evA munine cakravartI karatA paNa adhika sukha hoya che. upalaka dRSTie kadAca AmAM Azcarya lAge, paNa vAstavamAM AmAM Azcarya jevuM kazuM ja nathI. tRSNA e ja to duHkhasvarUpa che. cakrIne bhogatRSNA che mATe e duHkhI che. ane munine koI spRhA -paropaniSad nathI mATe e parama sukhI che. sukhanuM rahasya hoya to e che samatA, ane spRhAnA tyAgathI AtmAnA pratyeka pradeze samatA pariNata thayA vinA rahetI nathI. raca prazna :- badhI vAta sAcI, paNa A vihAro, kezalaMcano, TADhataDakA, ghare-ghare bhikSAcaryA AmAM kyAMya amane sukhanA darzana thatA nathI. to pachI cakravartIthI paNa adhika sukha hovAno to kyAM avakAza ja rahyo ? uttara :- bhoganuM sukha kevuM hoya e kuMvArI vyakti jANI zakatI nathI. koI game teTalI upamAthI samajAve to ya e samajI zakatI nathI. e to mAtra anubhavakartA ja samajI zake che. basa, A ja rIte samatA ane samAdhinA anubhava vinA loko paNa zramaNanA prazama sukhane samajI zakatA nathI. A sukha paNa anubhavagamya ja che. A ja vAtane pU. upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM joIe prANapriyapremasukhaM na bhogA -''svAdaM vinA vetti yathA kumArI / samAdhiyogAnubhavaM vinaiva, na vetti lokaH zamazarma sAdhoH / / / / samAdhisAmyadvAtriMzikA hajI A vAstavikatAne pUrNarUpe jovA mATe eka stutino aMza joIe. stutikAra che, pU. siddhasenadivAkarasUri mahArAjA. teoe paramAtmAne kahyuM che dI - nyUno'pi te nAsti kutaH samAnaH ? prabhu ! tArAthI caDhiyAtI vyakti to vizvamAM che ja nahIM. ane jo koI mane kahe ke amuka vyakti tArI samAna che. to huM beghaDakarUpe kahevA mAMgu chuM ke- tArAthI to nyUna paNa koI nathI, to samAnanI to vAta ja kyAM rahIM ? bahu majAnI vAta che, paramAtmAthI nyUna paNa kAMI nathI. ema kahevAmAM Azaya e che ke be moTA udyogapatio hoya emanI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 2e sarakhAmaNI karIne ema kahevAya, ke A tenAthI utarato che - jUna che. paNa eka udyogapatithI eka bhikhArI utarato che AvuM kahevAya kharuM ? bhikhArI utarato hovA chatAM Avo vyapadeza - AvI sarakhAmaNI ja na thaI zake. te ja rIte paramAtmA to nirupama guNothI alaMkRta che. anaMta jJAna-darzana-sukhanA svAmI che. temanI sAthe guNadaridra evA bIjAnI zI sarakhAmaNI thaI zake ? mATe ahIM stutikAre ucita ja kahyuM che ke ApanAthI koI dhUna paNa nathI, to samAnanI to vAta ja kyAM rahI ? ahIM A ja rIte muni ane cakravartInI sarakhAmaNImAM paNa samajavuM joIe. pU. upAdhyAyajI mahArAje prastuta zlokamAM eka viziSTa sthAne "a" kAra mukyo che. cakrI pAse je nathI, e amane svAdhIna ja che. AvuM kahevAmAM e Azaya che ke cakrI kadI janmathI cakI nathI thato. pUrve keTakeTalA klezone veThIne mahAprayAso karIne cakravartIpaNuM meLave che. ane e cakavartIpaNAno moTo kArobAra, vyavasthAtaMtra, e badhAnA badalAmAM viziSTa sukhanI spRhA, bhogatRSNA ane vaLatara tarIke AbhimAnika, tuccha, kAdAyika sukha ane pharI kleza paraMparA. pAramArthika sukhane to e pAmI zakato ja nathI, je sukha pahelAthI ja amane prApta thayuM che. zramaNamAtramAM A sukha sahajasiddha hoya che. che ne kamAla nAnakaDA 'ive kAramAM garbhita rIte thAmaNyanA zikharanuM ya darzana karAvI dIdhuM ane cakravartInI atyaMta adhodazA paNa pradarzita karI dIdhI. AgamasUtra paNa ahIM sAkSI pUre che - taNasaMthAranisanno vi, muNivaro bhaTTarAgagayamoho / jaM pAvai muttisuhaM, katto taM cakkavaTTI vi / / (saMskAra pravIf - 48). jeno rAga naSTa thayo che, jeno moha jato rahyo che, evo 3o -paramopaniSada munivara bhalene tRNanA saMthArA para beThA hoya, paNa te je jIvanmuktinA AnaMdanI anubhUti kare che, te to cakravartI paNa kyAMthI karI zake ? have cakavartIthI ya AgaLa vadhIne paramajyotino mahimA jaNAve che - dambhaparvatadambholi-jJAnadhyAnadhanAH sadA / munayo vAsavebhyo'pi, viziSTaM dhAma bibhrati / / 12 / / daMbharUpI parvatane bhedavA vaja samAna evA jJAna-dhyAnarUpI dhananA dhAraka munio haMmezA IndrothI paNa vadhu tejane dharAve che. laukika jagatamAM atyaMta virATa ane abhedha svarUpa dharAvanAra koI hoya to e che parvata. paNa ema kahevAya che ke IndranuM vaja parvatane paNa bhedI nAkhe che. eka lokavAyakA evI che ke pahelA badhA parvatone pAMkho hatI. tenAthI teo yathecchapaNe uDatA hatAM. pachI Indra potAnA vajathI temanI pAMkho kApI nAkhI tethI teo niSkriyapaNe sthira thaI gayAM. A vAtone dhyAnamAM laIne ahIM munivara ane devendranI tulanA karI che. lokottara vizvamAM duSparihArya doSa che daMbha - mAyA. e jANe abhedha parvata samAna che. tene bhedavA mATe vajasamAna sAmarthyazALI zastra hoya to e che jJAna-dhyAna, prazna :- jJAna-dhyAnathI vaLI daMbha zI rIte jato rahe ? uttara :- pratyeka doSono vinAza karavAnuM ane guNonI vRddhi karavAnuM sAmarthya jJAna dhyAnamAM raheluM che. pU. haribhadrasUri mahArAjA kahe che - NANAilAbhao cciya dosA hAyati vaDae caraNam / (paJcavastuke) jJAnAdinA lAbhathI ja doSo hAni pAme che, ane cAritranI vRddhi thAya che. 1. 23 - munanI vAsavai | Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA 31 prazna :- paNa evuM ya jovA maLe che ke jJAnI-dhyAnI vyakti paNa daMbhI hoya. tyAre zuM samajavuM ? uttara :- saMjvalana kakSAnA kaSAyonI vyavahArathI kaSAya tarIke vivakSA nathI thatI. mATe ja zrIjIvAbhigama AgamasUtramAM kahyuM che ke vyavahArathI muni daze saMjJAthI atyaMta mukta hoya che. mATe saMjvalana kakSAnI mAyA jJAnImAM paNa saMbhave che. paNa tenAthI temane daMbhI na kahI zakAya. A rIte anya kaSAyonI bAbatamAM paNa samajavuM joIe. evo nyAya che ke pradhAnAcaveza: praghAnathI vyapadeza thAya, eTale viziSTa krodhAdi kaSAyo hoya to 'A krodhI che' evo vyapadeza thaI zake, anyathA nahIM. vaLI saMjvalana kakSAnI mAyA paNa anaMtAnubaMdhI mAyA jevI, apratyAkhyAnIya mAyA jevI tathA pratyAkhyAnIya mAyA jevI thAya che. tethI ja kaSAyonA (4 4 4 4 4 = 64) cosaTha bhedo zAstramAM batAvyA che. A rIte saMjvalana kaSAyanI paNa tIvratA - maMdatA saMbhave che, je jJAnI evA paNa chadmasthamAM hoI zake che. paNa eTalA mAtrathI jJAnathI daMbha dUra na thayo ema na kahI zakAya. kAraNa ke vItarAgapaNAnI prApti na thAya, tyAM sudhI saMjvalana kaSAyo to rahevAnA ja che. vaLI ajJAnI jIvonI apekSAe vicArIe to jJAnIo vItarAgaprAyaH hoya che. ajJAnIo karatAM temanA kaSAyo atyaMta maMda kakSAnA hoya che. mATe ahIM je kahyuM ke daMbhaparvatane bhedavA jJAna-dhyAna vajra samAna che - - e ucita ja kahyuM che. hA, tIvra saMklezamaya kaSAyo vidhamAna hoya teno to e ja artha che ke hajI pAramArthIka jJAnanI prApti ja thaI nathI. arthAt e vyakti nizcayathI jJAnI ja nathI mATe ja zAstrakAro kahe che - tajjJAnameva na bhavati yasmin sati vidyate rAgAdigaNaH / tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthAtum ? / -paropaniSad jenI hAjarImAM rAgAdi gaNa vidhamAna hoya, te jJAna ja nathI. arthAt jJAna hAjara hoya ane rAgAdi doSono vilaya na thaI jAya e saMbhavita ja nathI. sUrajanA kiraNonI sAme ubhA rahevAnI aMdhakAranI zakti kyAMthI hoya ? sUraja Uge ane aMdhakAra dUra thAya ja, ema jJAnano udaya thatAnI sAthe doSono nAza thAya ja. AvA mahAprabhAvaka jJAna-dhyAna e ja jemanuM dhana che - sarvasva che evA munio Indro karatAM paNa vadhu teja dharAve che. prazna :- bharata cakravartIe eka vAra Indra mahArAjAne vinaMti karI hatI ke, 'tamArA mULa rUpanA mane darzana karAvo.' ane tyAre Indra mahArAjAe kahyuM hatuM ke, 'amAruM mULarUpa to manuSyo joI paNa na zake eTaluM tejasvI hoya che. Ama chatAM tamArI prArthanA vyartha na thAya eTalA mATe mArI eka AMgaLInA mULa rUpanA darzana karAvuM chuM.' Ama kahIne temaNe mAtra eka AMgaLInA mULarUpe darzana karAvI bharaya cakravartIne saMtoSa Apyo hato. AvuM IndranuM teja hoya che. have munino vicAra karIe to temane badhA joI zake che, eTaluM ja nahIM, temano tapakRza deha vadhu nisteja lAge che. tethI ja AgamomAM tapasvI muni bhagavaMtonuM varNana karatAM kahyuM che jIva muzke jIvante / (jJAtAdhamaMthA --40) nIrasazarIra hovAthI zuSka, atyaMta bubhukSAthI vyApta, atyaMta RkSa. AvA zarIramAM IndrathI vadhu teja zI rIte saMbhave ? uttara :- ahIM AtmaguNonA AvirbhAvarUpa parama jyotinuM prakaraNa che. tethI 'teja' zabdathI te parama jyoti levAnI che. ane A teja to Indro karatAM paNa munivaramAM adhika che e spaSTa ja che. vaLI, tapa AdinA prabhAve munione je labdhio prApta thAya che, te devone paNa durlabha hoya che. tethI IndrathI paNa vadhu teja utpanna karavAnuM sAmarthya munivaromAM hoya che. tethI laukika tejanI 32 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 33 apekSAe paNa munivarone IndrothI vadhu teja saMbhave che. tathA tapasvInuM varNana karatA AgamomAM je zabdo kahyA che, te vikRSTa tapasvIonI apekSAe che. dareka munibhagavaMta evA ja hoya evuM nathI. vaLa gaNadhara bhagavaMto to anutara devo karatAM ya anaMtaguNa rUpavAna hoya che. tethI temanuM varNana karatAM AgamomAM - - moryAsI teyaMzI vaLyuM evo ullekha karyo che. je bIjA munivaromAM paNa yathAsaMbhava ghaTe che. prazna :- ThIka che, munivaromAM teja che, eTaluM mAnI laIe. paNa jene manuSyo joI paNa na zake evA IndranA tejathI vadhu teja to te na ja hoI zake ne ? uttara :- Ano uttara pUrve Apyo ja che ke - A vidhAna Atmika paramajyotinI apekSAe che. ahIM to mAtra prAsaMgika tejanI vicAraNA karI che. vaLI bAhya tejamaNa mahattAnuM cihna nathI. kAraNa ke e teja to ekendriya jIvomAM paNa saMbhave che. sUryanuM vimAna je ekendriya jIvonuM baneluM che, te jIvonuM teja paNa ApaNe joI zakatA nathI. paNa evA tejathI AtmAne koI lAbha thato nathI. tethI prakaraNAgata parama jyotirUpa tejane ja upAdeya rUpe tathA mukhyarUpe dRSTigocara karavuM joIe. kAraNa ke e ja sAcuM teja che. ane A teja to munimAM Indra karatAM adhika che, temAM koI zaMkA nathI. pUrvanA zlokanI jema teno artha sukhAsikA paNa karI zakAya. munine IndrathI paNa vadhu sukha hoya. e to pUrve spaSTa karyuM ja che. saudharmendrano vicAra karIe to tenuM AyuSya 2 sAgaropama hoya che. ane tenA samagra AyuSyamAM karoDo vAra tenI prANapriyAnuM cyavana (mRtyu) thAya che. divyaprema atyaMta gADha baMdhanavALo hoya che. asaMkhya varSo sudhI jenI sAthe snehanA tAMtaNe baMdhAyo hoya, jenI 38 paramopaniSadra sAthe hajAro varSo sudhI nATako joyA, layalIna thaIne jalakrIDAo karI, jenA risAmaNAnA manAmaNA karavAmAM koI kasara na rAkhI, jaMbudvIpapramANa bhogabhUminI vidurvaNA karIne jenI sAthe divyabhogo bhogavyA, e prANapriyA akalpitapaNe - aNadhArI ghaDIe - akasmAta, ekAeka cyavI jAya, ane Indra je vilApa kare... jo e vilApae rudana - e AkraMda sAmAnya manuSya kare to enuM hRdaya phATI gayA vinA na rahe, Indra je rIte mAthu paTakI paTakIne potAnA zokAgnine vyakta kare che, e rIte jo koI sAmAnya mAnava mAthuM paTake to ghaDInA chaThThA bhAgamAM tenA mAthAnA cUrecUrA thaI jAya. kevI dayanIya dazA ! devendranI paNa kevI karuNApAna avasthA ! AvuM to tenA jIvanamAM ekAda vAra nahIM, karoDo karoDo vAra thAya che. A to eka IndrANInA cyavananI vAta thaI. AvI to ATha - ATha IndrANI che. ane pratyeka IndrANI vyave ane Indra gojhAro vilApa kare, tenA sthAne bIjI IndrANI utpanna thAya, e yave ne trIjI, cothI... Ama karoDo karoDo IndrANIo utpanna thAya ane cyave. ane pratyeka cyavane Indra bahAvaro thaI jAya, e adhIro thaI jAya, lAcArInI parAkASThAnA emAM darzana thAya. e jANe sAva asahAya thaI jAya, ane hRdayadrAvaka AjhaMdo ne rudano kare. phTa re vidhi ! A to enA jevuM che ke patinuM AyuSya so varSa ane patnInuM AyuSya 1 miniTa paNa nahIM. bicAro Indra... jyAre IndrANInI hAjarI hoya, tyAre paNa risAmaNAne manAmaNAmAM pheravavA mATe - bhogatRSNAne saMtoSavA mATe lAkho vimAno ne asaMkhya devono svAmi devendra IndrANInA pagamAM ya paDe.... re viDaMbanA, kharekhara munio Indra karatA vadhu teja dharAve che. evuM je kahyuM te satya ja kahyuM che. kAraNa ke munivaronA sukhanI pAse IndranuM sukha koI visAtamAM nathI. are, Indra to sukhI ja kyAM che ? e Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 deva paramajyotiH paJcaviMzatikA 3 to mahAduHkhI che. tenuM du:kha joIne ja pU. upAdhyAyajI mahArAjanA mukhethI zabdo sarI paDyA che - ghaTate tatra su thatiH ? (madhyAtmasAra: 7-11) A paristhitimAM sukhanuM avasthAna zI rIte ghaTe ? e taddana asaMbhavita che. have upAdhyAyajI mahArAja cakravartI ane IndrothI AgaLa vadhIne zramaNasukhanI parAkASThAno sAkSAtkAra karAve che - zrAmaNye varSaparyAyAt, prApte paramazuklatAm / sarvArthasiddhadevebhyo-'pyadhikaM jyotirullaset / / 13 / / zrAmaNyamAM eka varSanA paryAyathI parama zuklatAnI prApti thAya, tyAre sarvArthasiddhanA devo karatAM paNa adhika jyoti ullasita thAya che. bhautika vizvanI utkRSTa dazA eTale sarvArthasiddha vimAna. uttarottara sarva devo ane devendro karatAM paNa anaMtaguNa sukha A sthAne rahelA devone hoya che. zramaNane eka varSano paryAya thAya tyAre temanAthI paNa vadhu jyotinI prApti thAya che, tene zrIbhagavatIsUtramAM A mujaba kahI che - je ime bhaMte ! ajjattAe samaNA NiggaMthA ete NaM kassa teulesaM vItivayaMti ? goyamA ! mAsapariyAe samaNe NiggaMthe vANamaMtarANaM devANaM teulesaM viiivyi| evaM dumAsapariyAe samaNe NiggaMthe asuriMdavajjiANaM bhavaNavAsINaM devANaM teulesaM vItIvayati / timAsapariyAe samaNe NiggaMthe asurakumAriMdANaM devANaM teulesaM vItIvayati / caumAsapariyAe samaNe NiggaMthe gahagaNaNakkhatta-tArArUvANaM jotisiyANaM teulesaM viitiivyti| paMcamAsapariyAe samaNe NiggaMthe caMdimasUriyANaM jotisiMdANaM teulesaM vItIvayati / chammAsapariyAe samaNe NiggaMthe sohammIsANANaM devANaM -paramopaniSadra teulesaM vItIvayati / sattamAsapariyAe samaNe NiggaMthe saNaMkumAramAhiMdANaM devANaM teulesaM viitiivyti| aTThamAsapariyAe samaNe NiggaMthe baMbhalogalaMtagANaM devANaM teulesaM vItIvayati / NavamAsapariyAe samaNe NiggaMthe mahAsukkasahassArANaM devANaM teulesaM vItivayati / dasamAsapariyAe samaNe NiggaMthe ANaya-pANaya-AraNa'ccuyANaM devANaM teulessaM vItIvayati / ekkArasamAsapariyAe samaNe NiggaMthe gevijjANaM devANaM teulesaM viitivyti| bArasamAsapariyAe aNuttarovavAtiyANaM devANaM teulesaM vItIvayati / (zrIvyAkhyAprajJaptisUtram 14-9-537) jema jema zramaNano paryAya vRddhi pAme tema tema te uttarottara vyattarAdi devonI tejolezyAne oLaMgato jAya. (ahIM tejalezyAno artha che cittasukhanI prApti.) jeno krama A mujaba che - paryAya (mAsa) vANavyaMtara asurendra sivAyanA devo asurakumArendro graha-gaNa-nakSatra-tArA jyotiSio candra- sUrya jyotiSendro saudharma - IzAnanA devo sanakumAra-mATendranA devo brahAloka - lAtaMkanA devo mahAzuka - sahastrAranA devo Anata-prANata-AraNa-arcyutanA devo raiveyakanA devo 12 anutaropapAtika devo vANavyaMtara Adi devonuM sukha uttarottara anaMta-anaMta guNa hoya che. anuttara devonuM, temAM paNa sarvArthasiddha vimAnanA devonuM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3o paramajyotiH paJcaviMzatikA sukha sarvotkRSTa hoya che. e sukha karatA paNa eka varSanA paryAyanA sAdhunuM sukha vadhI jAya che. prazna :- paryAya to varSono thaI gayo che. chatAM evo anubhava thato nathI to zuM samajavuM ? uttara :- anaMtajJAnIoe kahela Agamavayana mithyA na hoya. ane Agamavacana to sASTarUpe upalabdha thAya ja che, je ahIM jaNAvela che, tethI jo evA sukhano anubhava na thato hoya to samajavuM paDe ke vAstavamAM hajI 1 varSano paryAya thayo nathI. veSabAhyAcAra A badhuM to vyavahAra che. cAritranI pariNati e nizcaya che. mAtra divaso jAya ene paryAya na kahevAya. upadezamAlAkAra to sASTarUpe pharamAve che - na tahiM divasA pakkhA, varasA vi saMpannatA je mUlauttaraguNA, akkhaliyA te gaNijjati / / 479 / / cAritranA paryAyamAM divaso, pakSo, mahinAo ane varSo nathI gaNAtA, paNa je mUla - uttaraguNo akhkhalita hoya te gaNAya che. ApaNA nizcaya paryAyanI kSaNono saravALo karIe to e keTalo samaya thato haze ? evuM paNa nathI ke - "saMghayaNahAni, duHSamAkALa Adi kAraNothI atyAre nizcayaparyAya ja saMbhavita nathI - apavAdone kAraNe mUla-uttaraguNonI asmalitatA ja saMbhavita nathI" - kAraNa ke utsargasApekSa apavAda e paNa jinAjJA ja che khalanA nathI, A viSayamAM satvopaniSamAM vadhu vistAra che. TUMkamAM jinAjJAnurAga ane yathAzakti tatpAlanathI Aje paNa nizcayaparyAya ane anutaravAsI devane paNa TapI jAya evuM sukha saMbhavita che. paramopaniSadra prazna :- AgamavayananA prAraMbhe ja 'mana' je kahyuM che, teno artha 'vartamAnamAM' evo thAya che. tethI A sUtra cothA ArAnA mahAtmAo mATe ja ghaTI zake ne ? uttara :- TIkAkArazrIe 'manAi' padanA be artha karyA che. (1) AryatayA pApakarmabahirbhUtatayA (2) adhunAtanatayA vartamAnakAlatayA ahIM prathama je artha che, te Aje paNa ghaTI zake che. kAraNake apavAdasevana e pApakarma nathI. jinAjJAsApekSapaNe vidhipUrvaka apavAda seve e nirdoSa che, pU. upAdhyAyajI mahArAje A viSayamAM devadharmaparIkSA nAmanA graMthamAM spaSTIkaraNa karyuM che, jenA para meM devadharmopaniSadra gurjara TIkA lakhI che. e jovA bhalAmaNa karuM chuM. vaLI zrIbhagavatIsUtranA TIkAkArazrI pharamAve che ke paryAyavRddhi sAthe vANavyantarAdi devonI tejolezyAnA vyativajananuM je vighAna che, teno Azaya evo nathI ke pratyeka zramaNane AvuM sukha hoya. paNa zramaNavizeSane AzrIne evuM kahyuM che. A rIte to caturthaArAmAM paNa pratyeka zramaNane AvuM sukha hoya evo niyama raheto nathI. kALavizeSanI maryAdA vinA tathAvidha zramaNavizeSamAM tevuM sukha saMbhave. ane tevuM sukha na anubhavAya, to ya zramaNyano bAdha nathI evuM phalita thAya che. jainetara darzanamAM paNa eka varSanA paryAye yogI siddhivizeSasaMpanna thAya che evuM pratipAdana karAyuM che. jema ke - brahmacArI mitAhArI, yogI yogaparAyaNaH / abdAdUrdhvaM bhavetsiddho, mAtra 1 vivAranA II grAnavana -72 II brahamacArI, mitAhArI ane yogamAM tatpara evo yogI eka varSa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - rUe pachI siddha thAya che, emAM koI vicAraNA (zaMkA) na karavI. A avasthAvizeSanI prApti thayA bAda te zramaNa zukla bane che. ane kramazaH siddhi pAme che. ahIM Agamavacana sAkSI che - teNa paraM sukke sukkAbhijAtI bhavittA sijjhati / / vyAkhyAprajJaptiH 24-1-rU7 || tyAra bAda zukla ane zuklAbhijAtya thaIne siddha thAya che. zukla eTale viziSTaguNonA paripAkane gharAvato jIva. pU. haribhadrasUri mahArAjAe paMcasUtranI vRttimAM kahyuM che ke zukla jIva (1) abhinnavRta hoya, arthAt akhaMDitayAtrino ghAraka hoya, tenuM zIla nikalaMka hoya. te atyaMta AcArayukta hoya. (2) amatsarI - bIjAnA utkarSane sahana na karavo tenuM nAma matsara. tenAmAM A doSa na hoya. ulyu te atyaMta guNAnurAgI hoya. (3) kRtajJa - bIjAe potAnA para karelA nAnA paNa upakArane te jANato hoya. upakArI para pratyupakAra karavA mATe tatpara hoya. upakArI para bahumAna dharAvato hoya. (4) sadArazmI - te kadI duSTAraMbha na kare. pote jeno adhikArI che, je kAlocita che evA prazasta anuSThAnano ja kartA bane. (5) hitAnubaMdha - te jIva kalyANanI paraMparAno sarjaka bane. evuM kArya na kare ke je ApAtamAgathI suMdara bhAse, paNa chevaTe tenuM aniSTa pariNAma Ave. mahAbhAratamAM kahyuM che - ja kSaya mahArAga !, : kSaya vRddhimAvat kSaya: sa vaDha moM ,. yaM labdhvA bahu nAzayet / / 40 -paramopaniSada he mahArAja ! je kSaya vRddhinuM kAraNa bane te vAstavamAM kSaya ja nathI. paNa je lAbhathI ghaNo vinAza thAya, tene ja kSaya mAnavo joIe. tathAvidha kSayopazama, bhavasthiti paripAka, aucitya ane vivekAdinA prabhAve te jIva hitAnubaMdhI anuSThAnamAM ja pravRtta thAya che. zaktino atikrama karIne, bhaviSyamAM aneka rIte yogahAni Adi thAya tevA anuSThAnamAM te pravRtta thato nathI. ane kramazaH te jIva zuklAbhijAtya bane che. arthAt zukla jIvomAM utkRSTa dazAnI prApti kare che. pU. haribhadrasUri mahArAjAe paMcavastakanI vRttimAM zukla ane zuklAbhijAtyanI bhinnarUpe vyAkhyA karI che - jIvana: vakarmA, guvannAImanAya mIzanA te zramaNa AcArathI zukla bane che ane AzayathI paramazukala bane che. AvA jIvanA karmAnubandhano viccheda thayo hoya che. arthAt temane je karmano udaya thayo hoya, tathAvidha anya karmano teo baMdha karatA nathI. A paramazukla dazAnI abhUtapUrva anubhUti karatA mahAtmA sarvArthasiddhanA devonA sukhathI to adhika sukha meLave ja che, paNa have pU. upAdhyAyajI mahArAja tenAthI paNa AgaLa vadhIne kahe che - vistAriparamajyoti-otitAbhyantarAzayAH / jIvanmuktA mahAtmAno, jAyante vigataspRhAH / / 14 / / vistRta parama jyotithI jemano Abhyantara Azaya prakAzita che, evA niHspRha mahAtmAo jIvanmukta thAya che. paramajyotinuM ahIM eka vizeSaNa kahyuM che vistRta. jyAM tucchatA ane kSudratA che, tyAM vistRtatA nathI, vistRtatA eTale 9. mudrita - vistAra param | Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 89. vizALatA-udAratA-umadApaNuM. AvA guNathI saMpanna evI paramajyotinA yogathI zramaNanuM aMtara prakAzita bane eTale te atyaMta udAra ane gaMbhIra AzayavALo banyA vinA na rahe. kSudratA e bahu moTo doSa che. yogAcAryoe bhArekarmI-dIrdhasaMsArI evA bhavAbhinaMdI jIvano pahelo doSa e batAvyo che ke enAmAM kSudratA hoya, ahIM haLukarmI-Asannasiddhika jIvano prathama guNa batAvyo ke teo udAra AzayavALA hoya. udabharI na hoya. mAtra potAnuM karI levAnI vRtti na dharAvatA hoya. oghaniryukti AgamamAM kahyuM che ke mahAtmAo vAparavA bese ane e ja samaye prAthUrNaka mahAtmAo Ave tyAre temane vAparavA besADI temanI pUrNa bhakti karavI ane jarUra paDe to potAnA mATe pharI gocarI levA javuM. zAstrakAroe pharamAvelI kevI umadAvidhi ! sAmAcArImAM batAvyuM ke utkRSTa kArya vinA (zakyaparihAra hoya tyAM sudhI) koI mahAtmAne potAnuM kArya na soMpavuM. ane jyAre koI mahAtmA potAne koI kArya ApatA hoya, te samaye zakya hoya tyAM sudhI nA pADavI nahIM. A to upalakSaNa che. zAstrakArono to Azaya che ke he zramaNa ! jIva caramAvartamAM Ave, mArgAnusAritA Adi guNone pAme, tyArathI tenA kSudratAdi doSono vilaya thato jAya, udAratAdi guNonuM prAkaTya thatuM jAya, tuM to temanI apekSAe atyaMta ucca bhUmikAne pAmyo che. tArA to rome rome audAryAdi guNo ramatA hoya, tAruM hRdaya to AkAza jevuM vizALa hoya, tArA AtmAnA pradeza pradeze vistRta parama jyotino prakAza patharAI rahyo hoya.' udAratA mAtra bIjAnI sevA karavAmAM samApta nathI thaI jatI. matabhedanA samaye potAnI vAta jatI karavI e paNa udAratA che. bIjAnA doSone bhUlI javA e paNa udAratA che. bIjAnA doSone DhAMkI devA e paNa udAratA che. ane A kakSAnI udAratA adhika 42 -paramopaniSadra mahattvanI hovA sAthe adhika durlabha paNa che. ane AvI udAratA jyAre AtmasAt thAya che, tyAre e zramaNane upasargonI jhaDI varasAvanAra pratye paNa abhAva jAgato nathI. are, sadbhAvamAM oTa paNa AvatI nathI. zArIrika svAdhyanI - sukhAkAritAnI spRhA che to upasarga karanAra pratye asadbhAva jAge che. dhananI spRhA che to cora vagere para asadabhAva jAge che. ujvaLa vastronI spRhA che to mela lAgatA mana bagaDe che. svAdiSTa bhojananI spRhA che to besvAda vastu AvatA kacavATa thAya che. paNa jemane koI spRhA ja nathI evA mahAtmAne zAnuM duHkha ? zramaNonuM ahIM adbhuta vizeSaNa mUkI dIdhuM che. "viyAtapRdA:" jemanI spRhAno vilaya thaI cUkyo che. ane tethI ja A mahAtmAo jIvanmukta bane che. pU. umAsvAti mahArAje prazamarati prakaraNamAM kahyuM che - nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSo suvihitAnAm / / 238 / / mada ane madanane jItI lenArA vacana-kAyA-mananA vikArathI rahita ane paraspRhAthI vinivRta evA mahAtmAone ahIM ja mokSa che. AnuM nAma jIbhukti. vartamAnamAM ja mokSanA sukhano anubhava, niHspRhatA e sukhanuM bIjuM nAma che. spRhA e ja duHkha che. paMcasUtrakAra kahe che - 'viSNA aTv' apekSA e ja duHkha che. | sarva apekSAonA vilaya thavAnI sAthe jImuktinI e vacanAtIta avasthAno AnaMda mANatA mahAtmAo kevA haze ? teo zuM karatA haze ? AvI jijJAsAo sahajarUpe udbhava pAme che, jene saMtoSavA mATe pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - 9. mudrita - tni te | 4 - nIyanta | - nIte | Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA jAgratyAtmani te nityaM, bahirbhAveSu zerate / udAsale paradravye, 'liyane svaguNAmRte / / 15 / / . teo haMmezA AtmAmAM jAgRta rahe che, bahirbhAvomAM zayana kare che, paradravya pratye udAsIna rahe che ane AtmaguNorUpI amRtamAM lIna thaI jAya che. sAdhanAjIvananuM prANabhUta tatva che AtmajAgRti, upadezamAlAmAM kahyuM che - jo na vi diNe diNe saMkaler3a ke ajja ajjiyAmi guNA / aguNe ana hu khalio kaha so u karijja appahiaM ? / / 480 / / je pratidina evI saMkalanA nathI karato ke Aje meM kAM guNonuM sarjana karyuM ? ane kayAM doSomAM skhalanA na pAmyo, te Atmahita zI rIte karI zake ? Azaya spaSTa che, AtmajAgRti vinA Atmahita zakya ja nathI. mATe ja dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke pratidina dharmajAgarikA karatA Atmakartavya vagereno vicAra karavAno che - ke meM zuM karyuM ? mAre zuM karavAnuM bAkI che ? kayuM zakya dharmakRtya huM karato nathI ? ItyAdi. AnuM nAma AtmajAgRti. ane A jAgRti parAkASThAe pahoMce tyAre e kakSA Ave ke jyAM bahirbhAvomAM pUrNarUpe suSupti hoya. koNa AvyuM-gayuM - zuM cAle che... ItyAdinuM koI dhyAna na hoya, eTaluM ja nahIM svazarIrano paNa anubhava na thAya, ISTopadeza nAmanA graMthamAM kahyuM che - 43 kimidaM kIdRzaM kasya, kasmAtkvetyavizeSayan / svadehamapi nAvaiti, yogI yogaparAyaNaH ||42 / / A zuM ? kevuM ? konuM ? kyAMthI ? kyAM ? AvI koI vicAradhArAmAM yogI lIna thato nathI ane yogaparAyaNa banelo te 44 -paropaniSad yogI potAnA zarIrane paNa jANato nathI. prazna :- AvuM zI rIte banI zake ke vyakti potAnA zarIrane paNa na jANe ? uttara H- A sthiti laukika jagatamAM paNa anubhavasiddha che. vyakti eka kAryamAM ekAkAra bane eTale tene bIjI koI vAtono khyAla raheto nathI. te ja rIte AtmapravRttinI jAgRtimAM ekAgracitta banela zramaNane bahirbhAvonuM saMvedana na thAya temAM koI Azcarya nathI. prazna :- zramaNane koI mahAtmA vagere kAMI pUche, bhikSAcaryA mATe javAnuM thAya, anivAryapaNe ochA-vattA vyavahAro karavA paDe, tyAre to bahirbhAvomAM praveza karavo ja paDaze ne ? uttara :- nA, jinAjJAnusArI pratyeka pravRtti e AtmajAgRtinI ja sAdhaka che. temAM pravRtta thayela AtmA bahirbhAvamAM varte che evuM na kahI zakAya. je apramatta che, avasarocita anuSThAnane niSThApUrvaka sAdhe che, tenI sarvapravRtti AtmajAgRti ja che, bAhya vyavahAra tenI AtmajAgRtimAM bAdhaka banI zakato nathI. ISTopadeza graMthamAM kahyuM che - bruvannapi hi na brUte, gacchannapi na gacchati / sthirIkRtAtmatattvastu, pazyannapi na pazyanati // 41 // jeNe Atmatattvane sthira karyuM che, te bolavA chatAM paNa bolato nathI, cAlato hovA chatAM paNa cAlato nathI, ane joto hovA chatAM joto nathI. prazna :- svAdhyAya-dhyAnAdinI pradhAnatA dharAvatA zramaNa je aMtarmukhatA jALave che, tevI aMtarmukhatA vaiyAvacca AdinI pradhAnatA dharAvatA mahAtmA jALavI zakatA nathI, evuM jovA maLe che. to vyavahAra AtmapravRttimAM bAdhaka thayo, ema na kahevAya ? uttara :- nA, A viSayamAM sUkSma vicAraNAnI jarUra che. kAraNa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA ke svAdhyAyI zramaNa ekAMte aMtarmukha ja hoya ane vaiyAvaccI zramaNa ekAMte bahirmukha ja hoya evo koI niyama nathI. ubhayama anekAMta paNa hoI zake che. khyAti vagerenA AzayathI svAdhyAyamAM macI paDavuM e AtmapravRtti nathI. duniyA kadAya mAnI le ke A zramaNa atyaMta antarmukha che, paNa jJAnIonI daSTimAM te bahirmukha hoya che. saMpUrNa mauna sAthe Akho divasa khUNAmAM besIne jJAnasAdhanA kare, paNa je Azaya malina che, to e yoga paNa malina ja che, AtmapravRtti nathI. kAraNa ke nizcayanaya to Azayane ja pramANa mAne che. ane vaiyAvaccI zramaNa aneka vAyika-kAyika vyavahAromAM pravRta hovA chatAM jo apramata che, to bahirbhAvomAM pravRta nathI paNa AtmapravRta ja che. mATe ja Azavyakaniryukti Adi zAstromAM vAcikAdi dhyAna paNa batAvyuM che - evaMvihA girA me vattavvA erisI na vattavvA / iya veyAliyavakkassa bhAsao vAigaM jhANaM / / mAre AvI vANI bolavI joIe, ane AvI na bolavI joIe. Ama je vicArIne bole che, tene vAcika dhyAna kahevAya che. susamAhiyakarapAyassa akajje kAraNami jayaNAe / kiriyAkaraNaM jaM taM kAiyajhANaM bhave jaiNo / / kArya na hoya tyAre hasta-caraNa vagere susamAhita rAkhe ane kAraNa Ave tyAre jayaNApUrvaka kriyA kare te yatinuM kAyikadhyAna che. A rIte vaiyAvaccI zramaNanI jayaNApUrvakanI pravRtti kAyikadhyAna hovAthI AtmapravRtti bane che. te ja rIte vayavavivekapUrvaka jinAjJAsApekSa zramaNanuM vacana paNa AtmajAgRtimAM bAdhaka banatuM nathI. dazavaikAlikaniryuktimAM kahyuM che - vayaNavibhattIkusalo vaogayaM bahuvihaM viyANaMto / divasaMpi bhAsamANo tahAvi vayaguttayaM patto / / 46 -paramopaniSadra zuM bolavA yogya che ane zuM bolavA yogya nathI, temAM je kuzaLa che ane vacanaviSayaka utsargAdi bahuvidha bhedone jANe che, te siddhAntavidhithI Akho divasa bole to paNa te vAgyupta ja che. ahIM sAra eTalo ja che ke zuddha Azaya-jinAjJAsApekSatA Adi hAjara hoya to koI paNa pravRtti AtmajAgRtinuM ja aMga che. ane tenA vinAnI mauna vagerenI pravRtti paNa bAhyabhAva che. hA, vaiyAvacca AdinA yogomAM paNa nirarthaka vayana, sAvadha-kaMdarpAdi vacana, nirarthaka pravRtti hoya to e bAhyabhAva che, paNa temAM vaiyAvacca yogano doSa nathI. e pravRtti vaiyAvaccanI aMtarbhata paNa nathI. e to vyaktino potAno pramAda che. AthI sarvatra viveka Avazyaka che, pAMca miniTanA kAryamAM paMdara miniTa lAge to daza miniTanI nirarthaka pravRtti e pramAdamAM paryavasita thAya che. ane pachI jo e zramaNa ema kahe ke sevA AdinA kAraNe mArI aMtarmukhatA, svAdhyAya vagere sacavAtA nathI, to te eka mAyA-mRSAvAda bane che. hA, prastuta viSayanA ajJAnathI paNa tevI mAnyatA hoI zake. paNa je gaMbhIra vicAraNA karavAmAM Ave to jaNAze ke doSa sevAyogano nahIM paNa potAno che. je apramata che tene sarva kSetromAM sarvAgINa vikAsa sAdhavAmAM kAMI paNa bAdhaka banI zake tema nathI. ahIM yogIonA svarUpanuM je prathama vAkya che - 'nAgratyAni te nitya' tenuM atyaMta manana karavuM joIe. jo dareka sAdhaka satata AtmanirIkSaNa kare, ke mArI kyAM kyAM khalanA thAya che ?- huM kyAre kyAre ekAda akSara paNa vadhu bolyo ? meM kyAre nirarthaka spaMdana-hAtha-paga halAvavAnI ceSTA karI ? meM kyAre "koNa AvyuM - gayuM" e jovA mATe mAthuM UMcuM karyuM ? meM kyAre mArI adhyAtmasAdhanAthI ADA phaMTAtA sAhityamAM daSTipAta karyo ? meM kyAre bAhyabhAvapoSaka vAtacIto pratye kAna saravA karyA ? to AvA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kao paramajyotiH paJcaviMzatikA AtmanirIkSaNathI bAhyapravRttino tyAga thato rahe ane AtmajAgRtino satata vikAsa thato jAya. prazna :- tame pahelA kahyuM ke bAhya vyavahAra AtmajAgRtimAM bAdhaka nathI. to have AtmanirIkSaNa karavA dvArA bAhya vyavahArano tyAga karavAnuM kema kaho cho ? uttara :- bAhya vyavahAra jo nirarthaka ceSTArUpa hoya to e AtmajAgRtino bAdhaka hovAthI heya ja che. ane jo e jinAjJAnusArI vidhipUrvakanI vaiyAvacyAdi hoya to te AtmajAgRtirUpa ja hovAthI upAdeya ja che. A baMne vastu ahIM spaSTa karI ja che. mATe ahIM koI virodha nathI. prazna :- antarbhAva ane bahirbhAva A baMne mAnasika staranI vastuo che. tene vacana ane kAyAnI pravRtti sAthe zuM lAge-vaLage ? ke tame AtmanirIkSaNamAM tenA para bhAra Apo cho ? uttara :- bhAvane vAcika-kAyika pravRtti sAthe gADha saMbaMdha che. jo tIvra aMtarmukha sAdhaka paNa nirarthaka vAtacIta AdimAM paDaze, to tenI aMtarmukhatAnuM AyuSya tyAM ja samApta thaI jaze. beThA beThA paga halAvavAnI pravRtti paNa aMtarmukhatAnI bAdhaka che. kAraNa ke te nirarthaka che, sAvadha che ane pramAda che. - jainetaradarzano paNa mAne che ke nirarthaka vacana ane ceSTAthI zarIramAM sAMdano utpanna thAya che. ane te spaMdano cittavibhramanA janaka bane che. jainadarzanamAM paNa A ane anya kAraNothI traNa guptinuM pratipAdana karAyuM che. upadezamAlAmAM kahyuM che hatthe pAe na nikkhive kAyaM cAlijja taM pi kajjeNaM / kummo vva sae aMge aMgovaMgAI govijjA / / 484 / / vikahaM viNoyabhAsaM aMtarabhAsaM avakkabhAsaM ca / jaM jassa aNiTThamapucchio ya bhAsaM na bhAsijjA / / 485 / / 48 - -paramopaniSadraka hAtha-pagonI vyartha ceSTA na karavI, kAyAnI pravRtti paNa Avazyaka kArya mATe ja karavI. ane kAcabAnI jema potAnA zarIramAM aMgopAMgone saMvRtta karIne rAkhavA. vikathA, hAsyakathA, koI bolatuM hoya temAM vacce bolavuM, na bolavA yogya bolavuM, je jene aniSTa hoya tevuM bolavuM ane potAne pUchayuM na hoya tyAre bolavuM, evA bhASaNano tyAga karavo joIe. kAraNa ke AvA prakAranA saMvarathI manogupti, aMtarmukhatA ane AtmajAgRti surakSita rahI zake che. mATe AtmajAgRti mATe A jarUrI che. TUMkamAM parabhAvo pratyenI taddana suSupti e ja AtmajAgRtinI paripUrNatA che. prazna :- 'para' pratyenuM koI dhyAna na hovuM. tene tame AtmajAgRti kaho cho, paNa bIjA pratyenI hitabuddhithI temanuM dhyAna rAkhIe, temAM zuM doSa che ? uttara :- A praznano uttara eka AgamamAM suMdara rIte Apelo che, jenuM nAma che RSibhASitasUtra. temAM kahyuM che - sae gehe palittammi kiM dhAvasi parAtakam ? / sayaM gehaM NirittANaM tato gacche parAtakam / / AtaDhe jAgaro hohi mA paraTTAbhidhArae / AtaTTho hAyae tassa jo paraTThAbhidhArae / / jai paro paDisevejja pAviyaM paDisevaNaM / tujjha moNaM kareMtassa ke aTe parihAyati ? / / AtaTTho NijjarAyaMto paraTTho kammabaMdhaNaM / attA samAhikaraNaM apaNNo ya parassa ya / / aNNAtayaMmi aTTAlakammi kiM jaggieNa vIrassa ? | fthama nAyabre Dro zu vadurasto nAma 1 (rU5/24-28) sUtrakArano upadeza che ke - jyAre tAruM potAnuM ghara bhaDake baLe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA 40 che, tyAre bIjAnA ghare kema doDI jAya che ? pahelA tAruM ghara bujhAva ane pachI bIje jA. tuM tArA AtmArtha viSe jAgRta thA. parArthazUra nA bana. je parArthaghUra bane che, tenA AtmArthanI hAni thAya che. jo koI pApasevana kare to emAM tAruM kAMI bagaDI jatuM nathI. zarata eTalI ja che ke tuM tArA munibhAvathI vicalita na thAya. TUMkamAM kahuM to AtmArthathI karmanirjarA che ane parArthathI karmabaMdha che. ane AtmArthamAM nimagna yogI sva-paranuM kalyANa kare che. jyAre potAnA gAmamAM ja ghaNA coro phare che, te samaye bIjA gAmanA kile cokIdArI karavAthI zuM lAbha ? potAnA gAmamAM ja jAgRtipUrvaka surakSA karavI joIe. prazna :- to zuM paropakAra heya che ? uttara :- je adhikArI nathI, tenI apekSAe upAdeya pravRtti paNa heya bane che. adhikArI vyakti zAstramaryAdAne vaLagI rahIne sva-paranuM hita karanArI pravRtti kare e nizcitapaNe upAdeya che. paNa je adhikArI nathI, ekAMta karuNAdaSTino dhAraka nathI, doSadaSTiIrSyA-matsara-bahirbhAva Adi doSone AdhIna che, tenA mATe prastuta upadeza samajavo. tenA mATe AtmAnI upekSA karIne bIjA pratyenI pravRtti anucita che, e samajAya evI vAta che. vaLI je pote susthita nathI e bIjAnuM sthirIkaraNa karI zake evI zakyatA paNa nahIvat che. RSibhASita sUtranI vRtti ArSopaniSaddhAM prastuta padArtha vadhu spaSTa karyo che. te temAMthI jANI zakAya. prazna :- prAthamika bhUmikAnA sAdhako mATe parapravRtti ucita nathI, eTaluM to samajAya che, paNa prastutamAM to jIvanmukta yogIo AtmAmAM nitya jAgRta rahe che, ane bahirbhAvomAM suSupta rahe che, ema kahyuM che, to zuM samajavuM ? uttara :- jIvanmukta yogIo pAtratA joIne sAraNA, vAraNA so -paramopaniSadra vagere badhu kare, Ama chatAM e temanA mATe bahirbhAva nathI. adhikArInI sUbAnusArI pratyeka pravRtti AtmajAgRti ja che, e pUrve spaSTa karyuM ja che. te ahIM paNa samajI zakAya. - A yogIo paradravya mAtramAM udAsIna rahe che. AtmA sivAyanI badhI vastu paradravya che. te sarvamAM madhyasthacittavRtti tenuM nAma udAsInatA. udAsa zabda vartamAnamAM 'gamagIna' arthamAM pravRtta thayo che. e artha prastutamAM levAno nathI. udAsamAM be aMza che. (1) sat upasarga = uMce (2) kam dhAtuthI banela sAm zabda = besavuM, rahevuM. rAgadveSanI kSudratAthI mukta banIne ucca bhUmikIe rahevuM enuM nAma udAsInatA. paravastumAM pravRtti-vyavahAmAtrano tyAga e udAsInatA nathI. kAraNa ke AhAragrahaNa AdimAM e vyavahAra to thavAno ja che. paNa paravastumAM rAga-dveSanA parihArapUrvaka madhyasthapaNe rahevuM, tenuM nAma che udAsInatA. A udAsInabhAva Ave eTale AtmikaguNonI anubhUti thAya. A anubhUti ja eka amRtakuMDa samAna che, jemAM jIvanmukta yogIo layalIna banI jAya che. pU. upAdhyAyajI mahArAja eka anya upamAM dvArA paNa temano mahimA kahe che - yathaivAbhyuditaH sUryaH, pidadhAti mahAntaram / cAritraparamajyoti-otitAtmA tathA muniH / / 16 / / jema pUrNarUpe udaya pAmela sUrya moTA aMtarane DhAMkI de che. tema cAritrarUpI paramajyotithI prakAzita muni paNa mahAaMtarane DhAMkI de che. sUryodaya thAya eTale AkAza ane dharatI varono virATa avakAza sUryakiraNothI vyApta thaI jAya che, e vizALa polANa ne 9. mudrita - 05ramaM cau0 | Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA - 99 sUrya potAnA kiraNothI bharI de che, te ja rIte cArirUpI paramajyotithI muni prakAzita bane arthAt munino pratyeka Atmapradeza yAtrinI pariNati pAme. saMyama raMge raMgAI jAya. tyAre te paNa mahAaMtarane pUrI de che. aMtarapUraNanI A ghaTanAnI saMgati aneka rIte thaI zake. (1) yathAkhyAta cAritranA svAmi mahAtmA samuThThAtanI avasthAmAM samagra lokane pUrI de che. te lokakAzanuM pUraNa ahIM ghaTI zake. (2) cAtrinA prabhAve kevaLajJAnanI prApti thAya che, je jJAna lokAlokanA pratyeka AkAzapradezane svaviSaya banAve che. te rIte paNa mahAttarapUraNa ghaTI zake. (3) cAritrarUpI parama jyotithI prakAzita jIva AtmA ane paramAtmA vaccenA moTA aMtara pUrI de che. arthAt svayaM paramAtmasvarUpa banI jAya che. (4) cAritrI AtmA potAnI parama jyotithI sura, nara ane asurothI upalakSita evA urva-madhya-adho lokane ajavALe che. surAdinA mithyAtvAdi aMdhakArane dUra kare che, tethI parama jyotithI traNe lokane vyApta karavA dvArA mahA aMtarane pUrI de che. prazna :- prAraMbhamAM ja Ape kahyuM ke jIvamAtramAM paramajyoti rahelI che. ane pachI tenA adbhuta mAhAbhyanuM paNa varNana karyuM. paNa evo koI anubhava kema thato nathI ? ane e anubhava karavA mATe zuM karavuM joIe ? uttara :- pU. upAdhyAyajI mahArAja A ja praznano pratyuttara ApI rahyA che - pracchannaM paramaM jyoti-rAtmano'jJAnabhasmanA / kSaNAdAvirbhavatyugra-dhyAnavAtapracArataH / / 17 / / 2 -paramopaniSada ajJAnarUpI bhasmathI DhaMkAyelI AtmAnI parama jyoti ugra dhyAnarUpI pavananA saMcArathI kSaNa vAramAM pragaTa thAya che. parama jyoti to pratyeka AtmAmAM astitva dharAve ja che. paNa te ajJAnathI AvRtta che. jema agni bhasmathI AvRta thAya eTale tenuM teja tirohita bane che. tema ajJAnarUpI bhasmathI Atmateja paNa tirohita bane che. A ja kAraNathI paramajyotinI anubhUti thatI nathI. parama jyotine pragaTa karavAno e ja upAya che, ke ugra dhyAnasAdhanA dvArA ajJAnane dUra karavAmAM Ave. dhyAna e pavananA sthAne che, je ajJAnarUpI bhasmanA AvaraNane dUra kare che. paNa ajJAna to anAdikAlIna che. sukhethI dUra thAya evuM nathI. bhasmanA thara gADharUpe bAjhelA hoya to tene dUra karavA mATe pavana paNa tIvra joIe. tema gADha ajJAnane dUra karavA mATe dhyAnAdinI sAdhanA paNa ugra koTinI joIe. tenA vagara paramajyotinuM prAkaTya asaMbhavita che. jyAre paNa A prAkaTya thaze, tyAre ugra dhyAnAdinI sAdhanAthI ja thaze. mATe temAM pramAda na karavo joIe. ane e ugra sAdhanAno to eka ja upAya che, jene pU. upAdhyAyajI mahArAja raju karI rahyA che - parakIyapravRttau ye, mUkAndhabadhiropamAH / svaguNAjanasarjAzca, taiH paraM jyotirApyate / / 18 / / jeo parapravRttimAM mUMgA, AMdhaLA ane baherA jevA che, vaguNArjanamAM sajja che, teo paramajyotine pAme che. eka ramaNIya udyAna hatuM. udyAnamAMthI eka mahAmArga pasAra thato hato. te mArganI pAse ja eka mahAtmA birAjamAna hatA. ko'ke te mahAtmAne prazna karyo ke hamaNA ahIMthI koI gayuM ? mahAtmAe . - sanA | Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU paramajyotiH paJcaviMzatikA saumya svare uttara Apyo ke "mane khabara nathI.' ane A sAMbhaLatAnI sAthe ja praznakartA AzcaryamAM garakAva thaI gayo. kAraNa ke te svayaM uttara jANato hato ane mahAtmAnI parIkSA mATe ja prazna karyo hato. vAta evI banI hatI ke te samaye te mArga parathI AkhuM cakravartInuM sainya pasAra thayuM hatuM. 84 lAkha hAthI, 84 lAkha ghoDA, 3 karoDa sainiko, keTakeTalA raNaziMgAo ane zaMkhanAdo, jorazorathI gAjatI nobato, jANe hajAro-lAkho varaghoDAo eka sAthe pasAra thatA na hoya, evo e divya mAhola hato. je mahAtmAnI barAbara bAjumAMthI pasAra thaI gayo ane chatAM paNa mahAtmAne teno aNasAra paNa na Avyo, kevI aMtarmukhatA ! jJAnAnaMdamAM kevI nimagnatA ! pU. upAdhyAyajI mahArAje adhyAtmopaniSad graMthamAM kahyuM che - AtmapravRttAvatijAgarUkaH, gharapravRttI dharAvapUrva: | sadA cidAnandapadopayogI, lokottaraM sAmyamupaiti yogI // 4-2 / / je AtmapravRttimAM atyaMta jAgRta che, parapravRttimAM badhira, aMdha ane mUka samAna che evo sadA jJAnAnandathI paripUrNa padamAM upayukta yogI lokotara samatAno svAmI bane che. - atyanta nikaTanA kALamAM ja mokSe javAnA hoya tevA AbhAmAM ja lokotara sAmya saMbhavita che. pU. umAsvAti mahArAje evA AtmAnI anumodanA karatAM kahyuM che - svaguNAbhyAsaratamateH paravRttAntAndhamUkabadhirasya / madamadanamohamatsara-roSaviSAdairadhRSyasya / / prazamAvyAbAdhasukhAbhikAGkSiNaH susthitasya saddharme / tasya kimaupamyaM syAt sadevamanuje'pi loke'smin ? / / (praNAmataH ra3ra-ra36) 4 paramopaniSadra jene eka mAtra Atmika guNonA abhyAsamAM ja sa che. paravRtAta viSe je mUka, abdha ane badhira che. mada, madana, moha, matsara, roSa ane viSAdAdi doSo jenI kadarthanA karI zakatA nathI, jene prazamanA avyAbAdha sukhanI abhilASA che, ane je saddharmamAM susthita che, tevA mahAtmA to kharekhara nirupama che, devo ane manuSyo sahita samagra vizvamAM koI temanI tole AvI zake tema nathI. parapravRtti kutuhalavRttithI thAya che. A vRttine saMtoSIne paNa aMte to jIvane sukhanI ja AkAMkSA che. paNa bicArA jIvane khabara nathI, ke AvA tuccha sukhane lAta mArIne jo huM parapravRtti mATe mUka, aMdha ane badhira banI jAuM to mane evuM sukha maLaze ke je sukhanA sAgaranI samakSa svarganA sukho biMdumAtra paNa nahIM hoya. ko'ka varaghoDA ne saraghasane jovA gelerImAM jatAM pUrve, pelA mahAtmAne yAda karIe. cakravartInI senAne jemaNe gaNakArI paNa na hatI, are ! tenI noMdha paNa lIdhI na hatI. mAtra be miniTa mATe Indriyone sateja karI hota, to ya kevuM divya dRzya jovA maLata ! kevA divya zabdo sAMbhaLavA maLata ! paNa temanI tatvadRSTimAM te badhu asataprAyaH hatuM, tenAthI aneka gaNA divya IndriyaviSayAtIta anupama anubhUtine teo mANI rahyA hatAM. parapravRtti karato jIva zuM gumAve che ? ane zenA mATe gumAve che ? ATalo vicAra karIe to ya parapravRttimAM mUka-aMdha-badhirapaNu AtmasAt thaI jAya. eka mahApuruSa dIkSArthIne hitazikSA ApatA eka ja vAta kahetA hatA, ke "dIkSA laIne mUMgo, bahero ane AMdhaLo banI jaje.' je A sAdhanA kare che teo bhaviSyamAM potAnA AtmAnA ane hajAro-lAkhonA tAraNahAra thAya che. parapravRtti pratye mUkAdibhAvane keLavyA vinA svaguNAbhyAsa zakya ja nathI. ane jeNe svaguNAbhyAsa nathI karyo, te sva-parano tAraka bane evI koI ja zakyatA nathI. mATe ukta jIvo ja Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA svaguNonuM upArjana karavAmAM sajja banIne paramajyotine pAmI zake che. ane bIjI aneka jyotione pragaTAvI zake che. prazna :- bIjAnA doSo na jovA joIe = paradoSadarzana pratye aMdha banavuM joIe, evuM to samajAya che. paNa parapravRttimAtra pratye aMdha-mUka-badhira banavAnuM kahyuM tenuM zuM kAraNa ? uttara :- AnuM kAraNa ApaNe pU. upAdhyAyajI mahArAjanA mukhe ja jANIe - pareSAM guNadoSeSu, dRSTiste viSadAyinI / VInumavAno-da: pIpaffort II bIjAnA guNa-doSomAM tArI daSTi viSadAyikA che. AtmIyaguNonA prakAzamAM je dRSTi che te sudhAvarSiNI che. jema paradoSadarzana heya che, tema dazAvizeSe paraguNadarzana paNa heya che. zubha anuSThAna paNa adhikArIvizeSanI apekSAe azubha bane che. jema ke zramaNa mATe jinapUjAno yoga azubha che. te ja rIte je bhUmikAe eka mAtra AMtaravizvamAM khovAI javAnuM che, jJAnAnaMdamAM nimagna thavAnuM che, te samaye para pratyenI koI paNa jAtanI pravRtti heya bane che. bIjAnA guNa ke doSa koI paNa vastu pratye leza paNa lakSya ApavuM - e te samaye anucita kare che. pU. umAsvAti mahArAje kahyuM che - yAvatparaguNadoSaparikIrtane vyApRtaM mano bhavati / / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum / / (prazamaratiH 184) mana paraguNa ke paradoSanA parikIrtanamAM vyAvRta thAya tenA karatAM manane vizuddha dhyAnamAM parovI devuM zreSTha che. bhUmikAne ananurUpa tamAma anuSThAna heya che. tethI ja ahIM wdda paramopaniSada paraguNadoSamAM pravRtta daSTine bedhaDakapaNe viSadAyinI kahI che. ane tenAthI viparIta svaguNonI anubhUtine ajavALatI dRSTine sudhAvarSiNI kahI che. A ja padArthane have vadhu spaSTa kare che - svarUpadarzanaM zlAghyaM, pararUpekSaNaM vRthA / etAvadeva vijJAnaM, parajotiprakAzakam / / 20 / / svarUpadarzana ja prazaMsanIya che. paraspadarzana vyartha che. ATaluM ja vijJAna parama jyotinuM prakAzaka che. rUpano artha ahIM varNa nahI, paNa svarUpa che. Azaya e ja che. ke AtmasvarUpanuM darzana ekAMta hitakara che. tenAthI ja doSonI uparAta ane guNonuM upArjana saMbhavita che. Ama nizcayanayathI paryAlocana karIe to parasvarUpanuM darzana nirarthaka che. ATaluM ja vijJAna parama jyotinuM prakAzaka che. prazna :- jJAnamAtrathI paramajyotinuM prakAzana zI rIte thaI jAya ? tene anurUpa kriyA paNa karavI paDe ne ? uttara :- hA, ahIM sakriya jJAnanI ja vivakSA che, jene 'vijJAna' zabdathI spaSTa karyuM che. vAstavamAM to nizcaya nayathI je jJAna sakriya hoya, te ja jJAna tarIke mAnya che. AcArAMgasUtranA A padArthano anuvAda karatA pU. upAdhyAyajI mahArAje kahyuM che - lokasAra adhyAyamAM samakita munibhAve munibhAve samakita kahyuM nija zuddhasvabhAve | (savAso gAthAnuM stavana) samyagdarzananI sAthe samyajJAna avazya hoya che. samyajJAna e ja munibhAva (cAstri) che. kAraNa ke jJAnane anurUpa kriyA na kare to e vAstavika jJAna ja nathI mATe AcArAMgasUtranA lokasAra 9. g - 4 TUIT0 2. 4 - nIvaI I ] - 1 || 1, 4 - svarUpo 2. 3 - HTTI rU. mudrita - para jyotiH pra0 | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA adhyAyamAM kahyuM che ke je 'samyattva che te ja sAtri che. ane je cAritra che, te ja samyattva che.' A ja rIte prastutamAM paNa jyAre AtmAne evuM vijJAna thaze, ke svarUpadarzana ja prazaMsanIya che, pararUpadarzana vyartha che, tyAre te tene anurUpa kriyA karaze ja. arthAt svarUpadarzanamAM te nimagna banaze ja, ane pararUpadarzanano parihAra paNa karaze ja, A rIte te vijJAna ja parama jyotinuM prakAzaka banaze. prazna :- tame AMtara jyotino anekavidha mahimA batAvyo. paNa te dizAmAM ame prayatna karIe to kAMI lAbha thato nathI - e jyotinI koI anubhUti thatI nathI. jyAre bAhya jagatamAM to pratyakSapaNe aneka kAryo pAra paDe che. to pachI ame bAhya jagatamAM ja pravRtti karIe e ja ucita nathI ? uttara :- pU. upAdhyAyajI mahArAja A ja praznano uttara ApI rahyA che - stokamapyAtmano jyotiH, pazyato dIpavaddhitam / andhasya dIpazatavat, parajyotirna bahvapi / / 21 / / jema dekhatAne dIpaka hitakara thAya che, tema thoDI paNa AtmAnI jyoti hitakAraka che. ane jema AMdhaLAne so dIpaka paNa lAbhakArI thatA nathI tema ghaNI paNa parajyoti hitakara nathI. kriyAmAtrathI phaLa maLatuM nathI. kriyA yogya kSetramAM karavI paNa jarUrI hoya che. AMbAnA phaLanI IcchAthI lImaDAne pANI sIMce to tenAthI abhivAMchita pariNAmanI prApti thavI asaMbhavita che. tema Atmajyotine ja lakSyabiMdu banAvIne prayatna karatA rahevuM joIe. enAthI AtmAnuM kalyANa thavAnuM che. hA, ajJAnAvaraNa jeTaluM gADha 9. g - ddhitA 8 -paramopaniSadra haze, tema te jyotino AvirbhAva thavAmAM vadhu samaya lAgaze. prayatna ane ghIraja baMnene TakAvI rAkhavA paDaze. ane eka dhanya kSaNe ajJAnarUpI AvaraNamAM eka nAnakaDuM chidra paDaze, AtmajyotinuM AMzika prAkaTya thaze, ane tenI sAthe ja prasannatAno sAgara hiloLe caDhaze, jJAnAnandanA sudhAkuMDamAM AtmA garakAva banI jaze. aneka camatkAronuM sarjana thaze. dhIme dhIme te chidra moTuM thatuM jaze, ajJAnAvaraNa dUra thatuM jaze ane chevaTe AtmajyotinuM pUrNapaNe prAkaTya thaze. jenA prabhAve AtmA sarvakarmono kSaya karIne zAzvata AnaMdano svAmi banaze. A rIte thoDI paNa Atmajyoti kalyANakArI thAya che. jemake dekhatI vyaktine dIpaka hItakara thAya che. dIpakanI jyoti aMdha vyaktine koI lAbha karatI nathI. bhalene so dIpako TagamagatA hoya, aMghane tenAthI ISTa pariNAmanI prApti thaI zakatI nathI. tema parajyoti cAhe game teTalI hoya te kalyANakArI thatI nathI. sAra eTalo ja che, ke bahAra game teTaluM bhaTako, kalyANa to tyAre ja thaI zakaze ke jyAre AMtarajagata tarapha vaLIe AbhyantarajyotinA AvirbhAvamAtrane lakSyabiMdu banAvIe ane te sAdhyane siddha karavA mATe bhagIratha puruSArtha karIe. prazna :- puruSArtha to karIe chIe, paNa kyAM sudhI puruSArtha karavAno ? vihArayAtrA lAMbI hoya to ya eTalI jANa hoya che ke 22 ki.mI. no vihAra che, 18 thayA, 4 bAkI che... ItyAdi. ahIM to koI aMdAja ja nathI Avato ke AtmajyotinuM prAkaTya kyAre thaze ? to dhIraja paNa zI rIte rAkhIe ? Akhare eTalI to jANa hovI joIe ne ? ke A avasthAnI prApti thAya eTale AtmajyotinuM prakAzana thaze. uttara :- sAcI vAta che. have te avasthAne ja jaNAvatA kahe che - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da paramajyotiH paJcaviMzatikA - we samatA'mRtamagnAnAM, samAdhidhUtapApmanAm / ratnatrayamayaM zuddhaM, paraM jyotiH prakAzate / / 22 / / jeo samatArUpI amRtamAM magna che, jemaNe samAdhithI potAnA pApone khaMkherI nAkhyA che, evA AtmAonI ratnatrayamaya zuddha Atmajyoti prakAze che. AtmajyotinA prAkaTyanI puruSArthayAtrA jema jema AgaLa vadhe, tema tema rAga-dveSa ghaTatA jAya ane samatAnI prApti thatI jAya, jema jema samatAnI vRddhi thatI jAya tema tema samAdhi AtmasAt thatI jAya. jema jema samAdhi AtmasAta thatI jAya tema tema kliSTa karmono vigama thato jAya... puruSArthayAtrA pragati kare ane chevaTe samatA ane samAdhinA prakarSanI prApti thAya. AtmA samatArUpI amRtamAM nimagna bane. lAbhAlAbha, sukha-duHkha, niMdaka-stutikAra, vAsI-caMdana, tRNa-kaMcana... sarvatra tenI samatA akhalita bane. apUrvakaraNarUpa mahAsamAdhinA sathavAre kSapakazreNinI prApti thAya ane mAtra aMtarmuhUrtamAM paramajyotino dedIpyamAna prakAza jhaLahaLI uThe. A rIte jema jema samatA ane samAdhinI vRddhi thAya tema tema paramajyotinA AsannapaNAnuM jJAna thAya che. rAgAdi doSonI hAni ja tenI sUcaka bane che. IndriyaparAjaya zatakamAM kahyuM che - jaha jaha dosA viramai jaha jaha visaehiM hoi veraggaM / taha taha vinnAyavvaM AsannaM se a paramapayaM / / 96 / / jema jema doSo uparati pAme ane jema jema viSayothI vairAgya thAya, tema tema paramapadane samIpa jANavuM. paramajyotinA ahI be vizeSaNo kahyA che. (1) ratnatrayamaya - darzana, jJAna ane cAritra - A AtmaguNo ja paramajyotinuM svarUpa -paramopaniSada che. kevalajJAna ane kevaladarzana to siddhAvasthAmAM hoya ja che. sthiratArUpa cAritra paNa siddhone hoya che. evuM pratipAdana pU. upAdhyAyajI mahArAje jJAnasAra Adi graMthomAM karyuM che. A rIte ratnatrayamaya paramajyotinuM prAkaTya sAdi anaMta tarIke siddha thAya che. (2) zuddha - azuddha kakSAnuM ratnatraya to pUrvAvasthAmAM paNa ghaTe che. jema ke aticArothI kaluSita yAtri mATe ahIM kSAyika jJAnAdinI vivakSAthI zuddha evuM vizeSaNa kahyuM che. AvA prakAranI paramajyoti ja pratyeka mahApuruSonI jananI che, evA AzayathI pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - tIrthaGkarA gaNadharA, labdhisiddhAzca sAdhavaH / ajJAtasvinAvA:, pati :pravAzata: ||rarUA tIrthakaro, gaNadharo ane labrisiddha sAdhuo paramajyotinA prakAzathI traNa jagatane vaMdanIya thayA hatAM. paramajyotinA aMzanuM paNa e sAmarthya che ke tenA prabhAve bAhya ane Abhyantara abhyaya thayA vinA na rahe, je pUrve spaSTa karela ja che. prazna :- paramajyotinuM mAhAlya ame svIkArIe chIe, tene pAmavAnI adamya abhilASA paNa amane jAgRta thaI che. paNa hajI tene pAmavAno upAya spaSTapaNe jaNAto nathI, to zuM karavuM ? uttara :- jANe ApanA prazno uttara ja ApatA hoya, tema pU. upAdhyAyajI mahArAja AgAmI zloka kahe che - na rAgaM nApi ca dveSa, viSameSu yadA vrajet / / audAsInyanimagnAtmA, tadApnoti paraM mahaH / / 24 / / jyAre viSamomAM paNa rAga ane dveSa na pAme, tyAre te audAsInyanimagna AtmA parama tejane pAme che. 9. para joti pra | 2. - viSayey/ 9. - dhuta0 | Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramajyotiH paJcaviMzatikA kSamAnI parIkSA tyAre ja thAya che, jyAre koI ApaNA para krodha kare. sAmAnya saMyogomAM to badhA kSamAzIla rahI zake. tethI samabhAvanI parIkSA paNa viSamasaMyogomAM ja saMbhavita che. je viSama saMyogomAM paNa rAga ke dveSane vaza thato nathI te AtmA pUrNarUpe udAsIna - madhyasthabhAvamAM magna bane che. ane parama jyotine pAme che. upasaMhAra karatAM kahe che vijJAya paramaM jyoti mahAtyamidamuttamam / yaH svayaM yAti labhate sa yazovijayazriyam / / 15 / / " iti paramajyotiH paJcaviMzatikA samAptA / / je parama jyotinA A adbhuta mAhAtmyane jANIne svairya pAme che, te yazovijayazrIne prApta kare che. A paramajyoti paMcaviMzatikAnI pratyeka paMkti paramajyotinA mahimAnuM madhura saMgIta relAvI rahI che. paramajyotine pAmavAnI abhilASA to tenAthI janme ja che, tenI prAptinA upAyo paNa ahIM jaNAvyA che. A upAyomAM je sthira thAya che, samatA vageremAM pratiSThita thAya che, te paramajyotine pAme che. ane tenA dvArA tIrthaMkarapaNA vagereno yaza meLave che ane AMtarazatruo para vijaya meLave che. A rIte te yaza ane vijayarUpI lakSmIne pAme che. ahIM garbhita rIte pU. upAdhyAyajI mahArAje 'yazovijaya' evA potAnA nAmano ullekha karyo che. samApteyaM nyAyavizArada - nyAyAyAcArya mahopAdhyAyazrIyazovijayaviracitA paramajyotiSpaJcaviMzatikA A rIte nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayajI kRta paramajyoti paMcaviMzatikA samApta thaI. 1. ma mahAtma0 / dUra // Atha paramAtmapavittiyA || hamaNA je parama jyotino mahimA kahyo te paramAtmasvarUpa che e jaNAvavA kahe che - paramAtmA paraM jyotiH, parameSThI niraJjanaH / ', ajJa: sanAtana: zammU:, svayampUrNayatAni: zA paramAtmA, parama jyoti, parameSThI, niraMjana, aja, sanAtana, zamam, svayaMbhU evA jina jaya pAmo. ahIM jinanA ATha vizeSaNo kahyA che. -paropaniSad - (1) paramAtmA viziSTa tathAbhavyatvAthI vizvamAM zreSTha AtmA. (2) parama jyoti - uttama ratnatrayamaya vizuddha tejasvarUpa. (3) parameSThI - parama padamAM sthita. (parame padde tiSThati) (4) niraMjana rAgAdi doSonA upalepathI rahita. (5) aja - karmarUpI bIjano uccheda karyo hovAthI janmarahita. (6) sanAtana janmamaraNathI mukta hovAthI nitya. (7) zambhu - kalyANarUpatAne pAmanAra(zaM jvALarUpatAM pravati prApnoti) (8) svayam tathAbhavyatvAdi sAmagrInA paripAkathI svayaM bane, paropadezathI nahIM. (svayaM mati) AvA zrI jinezvara bhagavaMta jaya pAmo. = prazna :- A rIte tame bhagavAnane jItavAnA AzIrvAda ApyA barAbara ne ? uttara :- nA, paramAtmAe to AMtarazatruo para vijaya prApta karyo ja che. paNa ApaNA aMtaramAM beThelA je rAgAdi zatruo che tenA para prabhu vijaya meLavI, temanI ApaNA aMtaramAMthI hakAlapaTTI kare, ane ApaNA hradayasiMhAsana para birAjamAna thAya evI zubha kAmanAthI ukta prayoga thayo che. athavA to A bhaktithI bolAyelI asatyAmRSA bhASA che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA darU jema 3 vohitnAmaM samadivasamuttama kiMtu A vacana vAstavamAM ghaTatuM nathI. kAraNa ke kRtakRtya paramAtmA sAkSAt ArogyAdinA dAtA banatA nathI. ema prastutamAM paNa samajavuM. eka sevaka rAjAno jayajayakAra kare, tema eka bhakta paNa ahIM prabhuno jayakAra kare che. ahIM jinanA je vizeSaNo kahyA che temAM keTalAka mithyAtvIdevonA nAma tarIke prasiddha che. (1) aja = brahmA, viSNu (2) sanAtana = viSNu (B) zambha = zaMkara, brahmA (4) svayaMbhU = brahmA (5) parameSThI = brahA. A nAmone ahIM vizeSaNa tarIke mUkIne evo garbhita saMketa karyo che ke ajava vagere guNo vAstavamAM to zrI jinezvara bhagavaMtamAM ja ghaTe che. bIje to nAmamAtra ja che. bhaktAmara stotramAM kahyuM che ne - buddhastvameva vibudhArcitabuddhibodhAt, tvaM zaGkaro'si bhuvanatrayazaGkaratvAt / dhAtAsi dhIra ! zivamArgavidhervidhAnAd, vyaktaM tvameva bhagavan ! puruSottamo'si / / 23 / / prabhu ! vibudhoe paNa ApanA buddhinA bodhanI arcanA karI hatI, mATe Apa ja buddha cho. traNe bhuvanamAM sukha karanArA hovAthI Apa ja zaMkara cho. he vIra ! muktimArganI vidhinuM vidhAna karavA dvArA Apa ja brahmA cho. ane Apa ja puruSottama cho e to spaSTa ja che. paramAtmAmAM guNono yoga hovAthI temanuM paramAtmapaNuM pAramArthika che, evuM samarthana karatA kahe che - nityaM vijJAnamAnandaM, brahma yatra pratiSThitam / zuddhabuddhasvabhAvAya, namastasmai parAtmane / / 2 / / jyAM nitya vijJAna Ananda brahma pratiSThita che evA zuddha buddha svabhAvI paramAtmAne namaskAra thAo. 4 -paramopaniSadra ke jainettara darzananI eka kRti che - nitya vijJAnamAnandra brahmA (vRhadvAra thopaniSad rU-1-28) A zruti paNa paramAtmAmAM ja ghaTe che. kAraNa ke paramAtmA nitya che, vijJAnasvarUpa che, AnaMdamaya che, AvuM brahma-AtmA paramAtmAmAM ja pratiSThita che. vaLI paramAtmAnI prakRti zuddha che. jyAM vijAtIya dravyonuM mizraNa na hoya tene zuddha kahevAya che. jema ke pANImAM kacaro na hoya to tene zuddha kahevAya che. dUdhamAM pANI na nAkhyuM hoya to tene zuddha kahevAya che. te ja rIte Atmadravya sAthe vijAtIya evI kArmaNa-vargaNA AdinuM mizraNa na thayuM hoya te zuddha AtmA kahevAya che. paramAtmA sivAyanA jIvo azuddha che. temanA pratyeka Atmapradeza para anaMtI karmaINAo rahelI che. eTaluM ja nahIM, audArikAdi zarIra sAthe paNa temano AtmA ekameka thayo che, hajI UMDo vicAra karIe to aneka prakAranA saMkalpa-vikalA-rAga-dveSa nA upayogamAM pratisamaya temano AtmA pariNata thAya che. mATe e azuddhAtmA che. zuddha AtmasvarUpa sivAyanI tamAma vastuo vijAtIya che. jemanuM mizraNa AtmAne azuddha banAve che, te tamAma vastuothI mukta thayelA evA paramAtmA zuddha che. ema je kahyuM te ucita ja che. paramAtmAnI prakRtinuM bIjuM vizeSaNa che buddha = kevaLajJAnarUpI paramabodhathI yukta evA paramAtmAne namaskAra thAo. avidyAjanitaiH sarvai-vikArairanupadrutaH / vyaktyA zivapadastho'sau, zaktyA jayati sarvagaH / / 3 / / avidhAjanita sarvavikArothI anupadruta, vyaktithI zivapadasthita ane zaktithI sarvatra evA paramAtmA jaya pAme che. avidhA eTale ajJAna, ajJAna aneka doSone janma Ape che. tethI ja zAstrakAroe ajJAnane sauthI moTo doSa kahyo che - Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA ajJAnaM khalu kaSTaM rAgAdibhyo'pi sarvapApebhyaH / arthaM hitamahitaM vA na vetti yenAvRto lokaH / / rAgAdi sarva pApo karatA paNa ajJAna e moTuM kaSTa che. kAraNa ke tenAthI AvRta loka A mAruM hitakara che ane A ahitakara che, evuM jANI zakato nathI. ajJAnajanita aneka rAgAdi vikArothI je upadrava nathI pAmyA, tethI anupadruta che. vaLI, vyaktithI = AtmAnA avasthAnanI dRSTithI vicArIe to te muktipadamAM sthita che. siddhazilAnI upara lokAgrabhAve rahelA che. ane zakti jJAnasAmarthyanI apekSAe paramAtmA sarvatra rahelA che. lokAlokanA pratyeka pradezane paramAtmA potAnA jJAnano viSaya banAve che. mATe e dRSTie paramAtmA sarvagata che. tevA paramAtmA jaya pAme che. = &y ahIM vedAMtIonI be mAnyatA pratye saMketa karyo che. (1) avidhA (2) sarvagatatA. samagra vizva avidhAne kAraNe che, mithyA che. vAstavamAM nathI. mAtra avidhAne kAraNe jagatano pratibhAsa thAya che. ane avidhAno nAza thatA mukti maLe che. AvuM temanuM mAnavuM che. vaLI, te avidhAne teo asat mAne che. tethI temanA mata samakSa eka moTuM praznArthacihna che ke vandhyAputra jevI asat avidhA AkhuM jagata kevI rIte calAve che. je avidhamAna che te vizvaprapaMcanI jananI zI rIte banI zake ? - pU. upAdhyAyajI mahArAje syAdvAdakalpalatA Adi graMthomAM temanA matanuM vistRta khaMDana karyu che. prastutamAM to 'avidhA' nI mAnyatA je rIte saMgata thaI zake, te rIte teno upayoga karI, tenA mATe udAra dRSTikoNa apanAvyo che. avidhArUpa ajJAna ja rAgAdi doSonuM kAraNa banavA dvArA saMsAranuM kAraNa bane che, e avidhA asat - avidhamAna nathI paNa sat vidhamAna ja che. saMsArI jIvomAM hRda -paropaniSad ajJAna raheluM ja che. ane te ajJAna no nAza thatA jIva ajJAnajanita vikArorUpI upadravothI mukta bane che ane parama padanI prApti kare che. bIjI mAnyatA je AtmAnA sarvagatapaNAnuM pratipAdana kare che. te mAnyatAthI evI Apatti Ave che ke jo AtmA sarvagata che to saMsAra kevI rIte thaze ? eka sthAna (bhava) mAMthI bIjA sthAnamAM javuM tenuM nAma saMsAra. paNa AtmAne sarvagata mAne tenA matamAM AvI eka sthAnathI bIjA sthAnamAM javAnI kriyA ja saMbhavita nathI. vaLI je vastunA guNonI upalabdhi jyAM thAya, tyAM ja te hoI zake, jema ke ghaDAno rakta varNa je sthAne utpanna thAya che, tyAM ja ghaDo hoya che. tenI sivAyanA sthAne nathI hoto. te ja rIte AtmAnA jJAnAdi guNono upalaMbha paNa zarIramAM ja thAya che. zarIranI bahAra nahIM. mATe zarIra sivAyanA dezamAM AtmAnuM avasthAna saMbhavita nathI. AthI AtmAne sarvagata mAnavo ucita nathI. samanvayadRSTie AtmAnI sarvagatatA sarvagAmI jJAnanI apekSAe ghaTI zake che. jene ahIM jaNAvI che. paramAtmAnI keTalIka vizeSatAo ApaNe joI, temanuM saMpUrNa svarUpa to vacana ane manane paNa agocara che. tethI kahyuM che yato vAco nivartante, na yatra manaso gatiH / zuddhAnubhavasaMvedyaM tadrUpaM paramAtmanaH ||4|| jyAMthI vANIo pAchI phare che, jyAM mananI gati nathI. tevuM zuddhAnubhavathI saMvedanIya paramAtmAnuM rUpa che. AcArAMgasUtramAM paramAtmarUpanuM varNana karatA kahyuM che - savve sarA niyaTTaMti takkA jattha na vijjai - marUM tatha na gAThiyA (-6-6) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA jyAMthI sarva zabdo pAchA phare che, jyAM tarko vidyamAna nathI, jyAM mati avagAhana karatI nathI. A je paramAtmAnuM zabdAtIta ane tarkAtIta svarUpa ke je manathI paNa agamya che. tene mAtra zuddha anubhavathI ja jANI zakAya che. je rAgAdi zUnya zuddha Atmopayoga no anubhava kare te ja paramAtmasvarUpane jANI zake. ane te anubhava to paramAtmapadanI prAti vinA zakya ja nathI mATe evuM phalita thAya che, ke paramAtmasvarUpanuM saMvedana mAtra paramAtmA ja karI zake. chadmastha jIva pAse IndriyonI sImita zakti che. jenAthI te parNAdinuM jJAna karI zake. paNa paramAtmasvarUpamAM to pardAdi ja nathI, tethI tenuM jJAna karavuM zakya nathI. e jaNAvatA kahe che - na sparzo yasya no varNo, na gandho na rasazchutiH / zuddhacinmAtraguNavAn, paramAtmA sa gIyate / / 5 / / jeno sparza nathI, varNa nathI, gaMdha nathI, rasa tathA zabda paNa nathI, je mAtra zuddha jJAnaguNane dharAve che te paramAtmA kahevAya che. paMcasUtrakAre paramAtmasvarUpanuM varNana karatA kahyuM che - se , na sUve, na saMdhe, na raNe, na hAre, mavA sattA III te zabda nathI, rU5 nathI, gaMdha nathI, rasa nathI, saparza nathI. kAraNa ke te arUpI sattA che. jyAre spardhAdi to rUpI padArthomAM ja hoya che. prazna :- jyAM spardhAdi na hoya te guNarahita hovAthI avidhamAna che. jema ke vadhyApujha. A rIte paramAtmAno abhAva siddha thAya che. 1, 2 - rasadhRtI | 68 -paramopaniSada uttara :- nA, paramAtmAmAM spardhAdi nathI. Ama chatAM teo guNarahita nathI. kAraNa ke zuddha jJAna e temano guNa che. vadhyAputramAM to koI ja guNa nathI. mATe paramAtmA tenI jema asatuM nathI paNa zuddhajJAnarUpI guNanA svAmI hovAthI vidyamAna che. prazna :- are, paNa je zabdAtIta che, je dekhAto nathI, enA astitvano svIkAra zI rIte thaI zake ? uttara :- pU. upAdhyAyajI mahArAja A ja praznano pratyutara Ape che - mAdhuryAtizayo yadvA, guNaughaH paramAtmanaH / tathA''khyAtuM na zakyo'pi, pratyAkhyAtuM na zakyate / / 6 / / mAdhuryAtizayanI jema paramAtmAno guNasamUha kahI zakAya tevo na hovA chatAM paNa teno niSedha thaI zake tema nathI. zeraDInA rasanuM AkaMTha pAna karIne tRtine anubhavatA mAnavane koIe pUchyuM ke - zeraDIno rasa kevo hato ? teNe kahyuM, 'mITho', pelAe pharI prazna karyo, mITho eTale kevo ? teNe kahyuM 'bahu mITho', pelo kahe hA, paNa bahu mITho eTale zuM te to kahe ? te mAnava niruttara thaI gayo. te koI rIte tenA praznanuM samAdhana karI zakyo nahIM. bahu mIThAza eTale ke mAdhuryAtizaya. tene bhale samajAvI zakAtI nathI, kahI zakAtI nathI, Ama chatAM tenA astitvano niSegha thaI zakato nathI. kAraNa ke zeraDIno rasa pInAra vyaktine te anubhavasiddha che. te ja rIte paramAtmAnA jJAnAdiguNonuM varNana asaMbhavita hovA chatAM paNa teno pratiSedha thaI zakato nathI. kAraNa ke paramAtmAne te anubhavasiddha che. vizvamAM bhagavAnanA aneka nAmo ane rUpo prasiddha che. paNa vAstavamAM to te eka ja paramAtmA che. e jaNAve che - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (po paramAtmapaJcaviMzatikA - buddho jino hRSIkezaH, zambhurbrahmAdipuruSaH / ityAdi nAmabhedepi, nArthataH sa vibhidyate / / 7 / / buddha, jina, hRSIkeza, zamabhu, brahmA, AdipuruSa ItyAdi nAmabheda hovA chatAM paNa arthathI teno bheda thato nathI. nadImAM zevALa hoya che tethI tene zaivalinI kahevAya che. temAM taraMgo hoya che mATe tene taraMgiNI kahevAya che. te satata sare che (gamana kare che, tethI tene saritA kahevAya che. te nIyANamAM gati kare che tethI tene nimnagA kahevAya che. te samudra tarapha gati kare che. tethI tene jaladhigA kahevAya che. A rIte nadInA aneka nAmo hovA chatAM paNa te nAmabhedothI nadIno bheda thato nathI, nadI to eka ja che. te ja rIte paramAtmA kevaLajJAnarUpI bodhathI yukta che, tethI buddha che. AMtarazatruone jItanArA che tethI jina che, Indriyone vaza karanArA che tethI hRSIkeza che. kalyANarUpatAne pAme che tethI zakyu che. mahAna che tathA AzritonA poSaka che tethI brahamA che ane zreSTha che. tethI AdipuruSa che. A rIte nAmabhedo hovA chatAM paNa paramAtmA to eka ja che. prazna :- paramAtmA buddha che. A rIte ApaNe paramAtmAnA svarUpanuM jJAna karI lIdhuM. to paramAtmasvarUpa agamya kyAM rahyuM ? ane tene zabdAtIta-taryAtIta paNa zI rIte kahI zakAya ? uttara :- paramAtmA buddha che. A pratipAdana eka naya che. paramAtmasvarUpanA eka pAsAno ja vicAra che, ane te paNa apUrNa che. paramAtmasvarUpanuM pUrNa jJAna to sarva nayothI paNa saMbhavita nathI. te jaNAvatA kahe che - -paramopaniSadraka dhAvanto'pi nayAneke , tatsvarUpaM spRzanti na / samudra iva kallolAH, kRtapratinivRttayaH / / 8 / / sarva nayo doDatA hovA chatA paNa tenA svarUpano sparza karI zakatA nathI. jema samudramAM kallolo doDI doDIne paNa pAchA phare. che, tema nayo paNa pAchA phare che. jeTalA vANInA mArgo che teTalA ja gayo che. pratyeka naya paramAtmasvarUpano sparza karavA anupAvana kare che, eka naya kahe che paramAtmA buddha che, bIjo kahe che jina che, trIjo kahe che vItarAga che, cotho kahe che jyoti svarUpa che, pAMcamo kahe che AnaMdamaya che, chaThTho kahe che nitya che, sAtamo kahe che brahmasvarUpa che, AThamo kahe che svayaMbhU che, navamo kahe che kalyANarUpa che.. A rIte nayono aMta Avato nathI. paNa A pratyeka nayo parAtmAnA virATa svarUpamAMthI eka eka pAsAno ja vicAra kare che. tethI paramAtmAnA pUrNa svarUpane koI kaLI zakatA nathI. prazna :- bhale pratyeka naya pUrNasvarUpane na jANI zake paNa badhA nayo maLI ne to jANI zakaze ne ? tethI paramAtmAnI agamyatA kyAM rahI ? uttara :- nA, sarva nayo maLIne paNa paramAtmasvarUpane nahIM jANI zake. kAraNa ke pratyeka naya je pAsAnuM jJAna kare che, te pAsAne paNa pUrNapaNe jANI zakato nathI. arthAt pratyeka pAsAnuM AMzika jJAna ja kare che. Azaya e che ke paramAtmA buddha che, kevaLajJAnI che. ATaluM jJAna to ApaNe karI zakIe chIe. paNa 'kevaLajJAnI hovuM eTale zuM ? temAM keTaluM jJAna hoya ? enI ApaNane jANa nathI. 9. 4 - nai% | 2. varu - samudrA | Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o2 paramAtmapaJcaviMzatikA sAmAnyathI eTaluM kahI zakAya ke sarvadravyaparyAyonuM vaikAlika jJAna eTale kevaLajJAna, paNa A paNa ghaNI sthULa vyAkhyA che. jema chaghastha jIva sAme rahelA padArthanI paNa bAhya sapATIne ja jue che. tenuM pUrNapaNe darzana karI zakato nathI. tema kevaLajJAnanuM pUrNasvarUpa paNa ApaNane agocara che. A rIte sarva nayonI bAbatamAM samajavuM. Ama sAgaranA taraMgo jema uchaLI uchaLIne dUra-dUra sudhI jaIne paNa pAchA phare che. tema sarva nayo paNa doDI doDIne pAchA phare che. paramAtmAnA pAramArthika svarUpane jANI zakatA nathI. A rIte paramAtmasvarUpa anubhavagamya ja che. A ja vAtanA samarthanamAM anya kAraNa paNa raju kare che - zabdoparaktatadrUpa-bodhakRnnayapaddhatiH / nirvikalpantu tadrUpaM, gamyaM nAnubhavaM vinA / / 9 / / nayapaddhati zabdathI uparakta evA ja tenA rUpano bodha kare che. tenuM je nirvikalparUpa che, te anubhava vinA gamya nathI. sAkara mIThI che... khUba mIThI che. A badhI vAto sAkaranA svarUpane nathI jaNAvI zakatI. A to zabdamaNa che. sAkara mAtra zabdamAM samAI jatI nathI. tenuM svarUpa zabdAtIta che, anubhavagamya -paramopaniSada zAmarUpI khIranuM avagAhana to konI kalAnArUpI camacI nathI karatI ? paNa anubhavarUpI jIsvAthI tenA rasAsvAdane jANanArA alpa ja hoya che. zAro cAhe game teTalA bhaNo. teo mAtra dizAsUcana kare che. zAroe cIMdhelI dizAmAM khUba khUba AgaLa vadhIe tyAre zabdalokane vaTAvIne azabdalokamAM praveza thAya che. A azabdaloka eTale ja anubhava. zAstromAM cAhe lAkho karoDo zabdo bharyA hoya, te badhAnuM paNa tAtparya hoya to e che anubhava, buddhizALI jIvo potAnI kalapanArUpI camacInA sahAre zAstrarUpI khIranuM avagAhana kare che. paNa teno rasAsvAda jANI zakatA nathI. kAraNa ke e rasAsvAdane mANavAnI kalAnArUpI camacImAM zakti ja nathI. e sAmarthya che mAtra anubhavarUpI jIvAnuM ane tenA dvArA e rasAsvAdane mANanArA jIvo ati alpa hoya che. A anubhava ja aMtima lakSyabiMdu che. te ja paramAtmasvarUpanI adhigati che. tene ja pAmavA mATe zAstrAdi prapaMca che. ane tene pAmavAnA aneka mArgo hoI zake che, e AzayathI pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - jitendriyA jitakrodhA, dAntAtmanaH zubhAzayAH / paramAtmagatiM yAnti, vibhinnairapi vartmabhiH / / 11 / / jitendriya, jitakodha, dAttAtmA, zubhAzaya evA jIvo bhinna mArgothI paNa paramAtmagatine pAme che. jemaNe Indriyone jItIne vaza karI che, tethI ja teo Indriyono nirodha kare che, viSayonA saMparkamAM AvavA chatAM rAga-dveSa pAmatA nathI, teo jitendriya che. jeo krodhano udaya na thAya tevA prayatna sAthe teno virodha kare che ane kathaMcita udayaprApta krodhano nigraha kare che, teo jitakrodha che. A upalakSaNa che. tenAthI cAre A ja rIte nayamArgo paramAtmAnA svarUpane jANavA game teTalo prayatna kare, temanuM jJAna zAbdika uparAga sahita ja che. zabdajanita vikalpothI rahita evuM paramAtmAnuM ja svarUpa che te nirvikalpa rUpa anubhava vinA jaNAvuM zakya nathI. mATe anubhava dvArA paramAtmasvarUpanA jJAtA virala ja hoya che, te jaNAvatA kahe che - keSAM na kalpanAdarvI, zAstrakSIrAnnagAhinI / stokAstattvarasAsvAda-vido'nubhavajihvayA / / 10 / / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . paramAtmapaJcaviMzatikA - 03 kaSAyono vijaya karanArA che, ema samajI levuM. A rIte pAMce Indriyo ane tyAre kaSAyo para vijaya prApta karyo hovAthI teo dAttAtmA che. anAdikAlIna kusaMskArothI vAsita AtmAnuM temaNe damana karyuM che. tethI zubha-prazasta AzayanA teo svAmi che. jema eka ja vagaranA aneka mArgo hoya che. tema paramAtmapadane pAmavAnA paNa aneka mArgo hoya che. mATe ukta jIvo bhinna mArgothI paNa paramAtmagatinI prApti kare che. prazna :- eka nagaranA judA judA mArgo saMbhave che, e vAta sAcI paNa tyAM bhinna mArge cAlanArAonuM paNa lakSyabiMdu to te ja nagara hoya che. prastutamAM to koInuM lakSyabiMdu mahAvIrasvAmi che, koInuM buddha che, to koInuM zaMkara vagere che, tethI temanA mArgo to bhinna che ja, lakSyabiMdurathAnIya nagara paNa bhinna che, to te sarve eka ja paramAtmagatine pAme che, tema zI rIte kahI zakAya, te mATe teo sarve eka ja paramAtmAnA upAsaka hovA jarUrI che ne ? uttara :- pU. upAdhyAyajI mahArAja A ja prananA anusaMdhAnamAM AgAmI bloka kahe che - nUnaM mumukSavaH sarve, paramezvarasevakAH / dUrAsannAdibhedastu, tabhRtyatvaM nihanti na / / 12 / / sarve mumukSuo nizcitarUpe paramezvaranA sevaka che. dUra Asanna vagere bheda temanA sevakapaNAno vighAta karato nathI. bhinna-bhinna dharmamAM rahelA mumukSuomAM koI sarvajJathI dUra hoya che ane koI najIka hoya che. Ama chatAM sarvajJasevakapaNuM to badhAmAM raheluM ja che. sarvajJathI dUra hoya te sevaka nahI ane atyaMta najIka hoya te ja sevaka evuM hotuM nathI. jema aneka puruSo eka rAjAnI nokarI karavA dvArA eka rAjAno Azraya kare, temAM amuka sevako rAjAthI dUra rahIne tenI (4 -paramopaniSadra sevA kare, amuka sevako najIka rahIne sevA kare, Ama bhedabhAva hovA chatAM paNa te badhA ja eka ja rAjAnA sevaka gaNAya, tema pUrve jaNAvyA mujaba buddha vagere aneka nAmothI vAcya eka ja evA paramAtma padanI prApti mATe jeo prayatna kare che te sarve mumukSuo eka ja paramezvaranA sevaka che. najIka-dUrapaNAno bheda temanA sevakapaNAno bAdha karI zakato nathI. prazna :- are paNa buddha e buddha ja che, ne zaMkara e zaMkara ja che. A baMne uttara-dakSiNa jevo bheda dharAve che evuM jagatamAM prasiddha ja che, to pachI e baMne eka che evuM kema kahI zakAya ? uttara :- jagatamAM evuM prasiddha che e vAta sAcI, paNa e bhrama che, ane emAM kadAgraha bhaLe eTale te doSa vadhu bhayaMkara bane che. A doSane jeo AdhIna che, temane anulakSIne pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che - nAmamAtreNa ye dRptA, jJAnamArgavivarjitAH / na pazyanti parAtmAnaM, te ghUkA iva bhAskaram / / 13 / / jeo nAmamAtrathI daryAviSTa che, te jJAnamArgarahita jIvo, jema ghuvaDo sUryane na jue, tema paramAtmAne jotA nathI. buddha-jina-zaMkara ItyAdi nAmamAtrano ja bheda che. vAstavamAM to paramAtmA eka ja che, A vAta pUrve spaSTa karI ja che. Ama chatAM koI nAmamAtrathI temanA bhedano durAgraha rAkhe, buddha ja sAcA, zaMkara khoTA ItyAdi abhiniveza rAkhe ane svamata ja sAyo che evuM abhimAna rAkhe teo jJAnamArgathI atyaMta dUra che. sUryano prakAza atyaMta bhAsvara hovA chatAM paNa ghuvaDo tene joI zakatA nathI. temane to sUryamAM paNa aMdhakAra ja dekhAya che. tema nAmamAtranA bhedathI dapaviSTa thayela lokone paNa paramAtmAmAM paramAtmasvarUpanAM darzana thatA nathI, paNa pratipakSapaNuM ja dekhAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA prazna :- bhale ne teo paramAtmAne na jANe, potapotAnA zAstrono teo keTalo abhyAsa kare che ? tenuM phaLa to teone maLaze ja ne ? uttara H AgAmI zlokamAM A ja zaMkAnuM samAdhAna karAyuM cheshrmH zAstrAzrayaH sarvo, yajjJAnena phalegrahiH / dhyAtavyo'camupAsvo'yaM paramAtmA nirajjanaH ||14|| " zAstramAM karelo sarva parizrama jemanA jJAnathI saphaLa thAya che te niraMjana paramAtmAnuM dhyAna tathA temanI upAsanA karavI joIe. 1. to. paramAtmAne je jANatA nathI, temaNe zAstramAM cAhe game teTalo parizrama karyo hoya, te sarva niSphaLa che. zAstronuM prayojana eka mAtra paramAtmaprApti che. zAstro dvArA paramAtmAno paricaya thAya, tenA dvArA temanA guNonI spRhA thAya, te spRhAthI ja paramAtmAnA dhyAnaupAsanA Adi sadupAyomAM pravRtti thAya ane tenA pariNAmarUpe paramAtmaprApti thAya e ja zAstrazramanI sArthakatA che. mATe niraMjana evA paramAtmAnuM dhyAna ane upAsanA karavI joIe. bALajIvonA anugraha mATe dhyAnAdi zI rIte karavuM te aMge paNa digdarzana kare che - - nAntarAyA na mithyAtvaM, hAso ratyaratI ca na / na mIrthasya khugupsA no, paramAtmA sa me gatiH / / / / na zoko yasya no kAmo, nAjJAnAviratI tathA / nAvakAzazca nidrAyAH, paramAtmA sa me gatiH / / 16 / / rAgadveSau hatau yena, jagattrayabhayaGkarau / satrANaM paramAtmA me, svapne vA jAgare'pi vA / / 17 / / dhAta -paropaniSad jene aMtarAyo, mithyAtva, hAsya, rati ane arati nathI, bhaya tathA jugupsA nathI, te paramAtmA mane zaraNa che. jene zoka nathI, kAma nathI, ajJAna tathA avirati nathI, jene nidrAno paNa avakAza nathI, te paramAtmA mane zaraNa che. traNe jagatane bhaya karanArA evA rAgadveSane jemaNe haNI nAkhyAM che, te paramAtmA mane sarvadA zaraNa che. cAhe huM sUto houM ke jAgato houM. oc aDhAra prakAranA doSo hoya che. jene abhidhAnaciMtAmaNimAM A rIte kahyA che- antarAyA dAnalAbha-vIryabhogopabhogagAH / dAso racaratI bhIti-nuSkA zoLa khva = / / 02 / / kAmo mithyAtvamajJAnaM, nidrA cAviratistathA / rAgo dvezazca no doSA-steSAmaSTAdazApyamI // 73 // pAMca aMtarAyo dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, vIaMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, hAsyamohanIya, padArtho para prIti, padArtho para aprIti, bhaya, ghRNA, vaimanasya, madana, darzanamoha, jaDatva, UMgha, avirati, rAga ane dveSa A aDhAre doSo arihaMtone hotA nathI. saMpUrNapaNe doSarahita hovAthI arihaMta paramAtmA ja vizvamAM utkRSTa che. ane mArI sarva avasthAomAM te paramAtmA ja mAruM zaraNa che. paramAtmAnI parvapAsanA ane dhyAnanI yAtrA askhalita rahe te mATe paramAtmAnA virATa svarUpane dRSTigocara karavuM Avazyaka che. mATe have tenuM darzana karAve che . upAdhijanitAbhAvA, ye ye janmajarAdikAH / teSAM teSAM niSedhena, siddhaM rUpaM parAtmanaH / / 18 / / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o8 paramAtmapaJcaviMzatikA janma-jarA vagere je je upAdhijanita bhAvo che temano temano niSedha karavAthI paramAtmarUpanI siddhi thAya che. paramAtmA janmarahita che, jarArahita che, maraNa rahita che, roga rahita che... Ama karyajanita upAdhiono pratiSedha karIe eTale paramAtmAnuM svarUpa svayaM siddha thAya che. prazna :- A rIte kAMI rUpanI siddhi thatI haze ? janma nathI, jarA nathI, AvuM badhuM to vadhyApuramAM paNa ghaTI zake. A nathI ne te nathI evuM goLa-goLa kahevAne badale je che te ja kaho ne ? uttara :- je anubhavagamya che, tene vacanathI zI rIte kahI zakAya ? A vAta pUrve spaSTa karelI ja che. Ama chatAM pU. upAdhyAyajI mahArAja tamArA anugraha mATe pharIthI anya prakAre samAdhAna kare che - atadvyAvRttito bhItaM, siddhAntAH kathayanti tam / vastutastu na nirvAcyaM, tasya rUpaM kathaJcana / / 19 / / siddhAnto bhayapUrvaka tene atadhyAvRttithI kahe che. vAstavamAM to tenA svarUpanuM nirvacana koI rIte zakya nathI. je vacanane agocara che, tarvAtIta che, manano paNa aviSaya che. tenA viSe kAMI kahevuM te paNa eka sAhasa che. Ama chatAM jijJAsuonI AkAMkSAone saMtoSavA mATe sAro e viSayamAM zakya prayAsa kare che. ane jANe DaratAM DaratAM eka anokhI zailIthI tenuM nirupaNa kare che. e zailI eTela ja atavyAvRtti. tad = paramAtmA, atad = paramAtmarUpathI vyatirikta vastu, tenAthI vyAvRtti = vyatireka, jema ke paramAtmAthI vyatirikta vastu = janma = ata. tenAthI vyatirikta eTale ke janmarahita. evA paramAtmA che. paramAtmAnA paricayano A eka prayAsamAjha che. jenAthI paramAtmAno pUrNaparicaya prApta thaI zakato nathI ja. kAraNa -paramopaniSadra ke vAstavamAM to paramAtmasvarUpane jaNAvavuM koI paNa rIte zakya nathI. kAraNa ke te anubhavaikagamya che. A viSayamAM pUrve kahyuM paNa hatuM ke paramAtmAnA kevaLajJAna, vItarAgapaNuM vagere guNo sarva nayono viSaya banatA nathI. have A ja vAta paramAtmAnA 'sukha'ne viSe kahe che - jAnannapi yathA mleccho, na zaknoti purIguNAn / pravaktumupamAbhAvAt tathA, siddhasakhaM janaH / / 20 / / jema pleccha jANato hovA chatAM paNa nagaranA guNone kahI zakato nathI, kAraNa ke upamAno abhAva che, tema loka siddhasukhane paNa kahI zakato nathI. eka rAjA jaMgalamAM bhUlo paDyo, bhUkhyo tarasyo Amatema bhaTakato hato. koI bhIle tene AzvAsana ApyuM. potAnI jhUMpaDImAM laI gayo. khavaDAvuM-pIvaDAvyuM ane premathI nagarano rasto batAvI dIdho. nagaramAM gayA bAda rAjAe kRtajJatAthI tene tyAM bolAvyo. UMcI mahemAnagiri karI. pelo to jANe divyalokamAM pahoMcI gayo. thoDA divaso thayA ane pelAne svajano yAda AvyA. vidAya lIdhI. jaMgalamAM pahoMcyo, ghare gayo. ane tyAM tene svajano vIMTaLAI vaLyA. teoe kadI nagarane joyuM na hatuM. badhA jAtajAtanA prazno pUchavA lAgyA... nagara kevuM hatuM ? tyAMnA loko kevA ? tyAMnA gharo kevA ? tyAMnA khAna-pAna kevA ? tyAMnuM sukha kevuM ? vagere... - pelA bhIlane badhI khabara che. paNa te uttara ApI zakato nathI. kAraNa ke nagaranA gaNonI barAbarI kare evI koI upamA jaMgalamAM nathI. te ja rIte kevaLajJAnI ke zrutakevalI Adi viziSTa jJAnI janane koI prazna kare ke siddhanuM sukha kevuM ? to te jANatA hovA 1. ayita - puri | % - purI | 2, 4 - gina: | Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA oe chatAM pratyuttara na ApI zake kAraNa ke siddhanA sukhanI tole Ave tevI traNe lokamAM koI upamA ja nathI. mATe ja zAstrakAro kahe che - svayaM vedyaM hi tad brahma, kumArI svIsukhaM yathA / ayogI na vijAnAti, samyag jAtyandhavad ghaTam / / kuMvArI kanyA jema pariNItazrInuM sukha na jANI zake, janmAMdha vyakti jema ghaDAne na jANI zake, te ja rIte anaMta sukhAtmaka siddhAtmAne ayogI jANI zakato nathI. e to mAtra anubhavagamya ja che. prazna :- jo siddha thayA pachI ja tenuM jJAna thavAnuM hoya, to koI siddha ja nahIM thAya. kAraNa ke siddhasukhanuM jJAna thAya to tene meLavavA prayatna kare ane tene meLavavA prayatna karI siddha thAya to siddhasukhanuM jJAna thAya. Ama anyonyAzraya hovAthI bemAMthI eka paNa vastu nahIM thAya. bolo, have tame anubhavagamyano jhaMDo laIne pharo, e anucita nathI ? uttara :- tamArI vAta sAcI che. tethI ja kAruNika zAstrakAroe siddhasukhane samajAvavA mATe AvuM udAharaNa ApyuM che - nidasaNamettaM tu navaraM, savvasattukkhae savvavAhivigame savvatthasaMjogeNaM savvicchAsaMpattIe jArisameyaM etto'NaMtaguNaM khu taM / (paJcasUtram - 9). ahIM AvuM nidarzanamAtra che. ke sarvatruono kSaya thAya, sarva rogono vigama thAya, sarvArthasaMyoga thAya, ane sarva IcchAo pUrNa thAya tyAre jevuM sukha thAya, tenAthI anaMtaguNa sukha siddhane hoya che. A paNa bALajIvone samajAvavA mATe dAktamAtra che. kAraNa ke vAstavamAM to siddhonuM sukha manuSyasukhathI ja nahIM, devonA sukhathI paNa anaMtaguNa hoya che. A ja vAtane pU. upAdhyAyajI mahArAja vadhu spaSTa kare che - -paramopaniSadra surAsurANAM sarveSAM, yatsukhaM piNDitaM bhavet / ekatrApi hi siddhasya, tadanantatamAMzagam / / 21 / / sarva sura-asuronuM sukha bheguM thAya, te eka paNa siddhanA sukhano anaMto bhAga che. aupapAtika nAmanA AgamasUtramAM kahyuM che - jaM devANaM sokkhaM savvaddhApiMDiyaM aNaMtaguNaM / Na ya pAvai muttisuhaM NaMtAhiM vaggavaggUhiM / / 43-14 / / prajJApanA nAmanuM AgamasUtra jaNAve che - suragaNasuhaM samattaM savvaddhApiMDiyaM aNaMtaguNaM / Navi pAvai muttisuhaM NaMtAhiM vaggavaggUhiM // 2-171 / / A zAstravacanonuM tAtparya che ke samagra devonuM je sukha hoya, teno traNe kALanA (anaMta) samayothI guNAkAra karo. tene paNa anaMtaguNa karo. teno paNa anaMta vAra varga karo, to paNa te siddhasukhanI tole AvI zake tema nathI. kAraNa ke siddhasukha tenA karatA paNa anaMtaguNa che. ane devonuM samagra sukha teno anaMtamo bhAga ja che. A rIte siddha sukhanI anaMtatAno.. tenI nirupamatAno.. tenI anirvAyatAno ane tenI anubhavagamyatAno aMdAja AvI zake che. ane tenA mATenI abhilASA ane prayatna paNa ghaTI zake che. have siddhonA svarUpa pratye paNa yatkiMcit digdarzana kare che'adehaa darzanajJAno-payogamayamUrtayaH / vArta paramAtmAne:, siddhA: sani nirAmayA: JrarA lokAgrazikharArUDhAH, svabhAvasamavasthitAH / bhavaprapaJcanirmuktA, yuktAnantAvagAhanAH / / 23 / / 9. mudrita - adAranavAra, 8 - bhInaE | mudrita - mana: rU. * - nokaIA0 | Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 paramAtmapaJcaviMzatikA siddha paramAtmAo sadAne mATe azarIrI, darzanajJAnanA upayogamayamUrtivALA ane nirAmaya hoya che. tathA svabhAvasamavasthita, lokAgrazikharAruDha, bhavaprapaMcathI nirmukta tathA anaMtAvagAhanathI yukta che. duHkhanI anubhUti zarIra vinA zakya nathI. siddhone zarIra ja nathI mATe temane duHkha nathI.siddha paramAtmAone pratyeka samaye kramazaH kevaLajJAna tathA kevaLadarzanano upayoga hoya che. arthAt eka samaya kevaLajJAnano upayoga tathA bIjA samaye kevaLadarzanano upayoga hoya che. te te upayogamAM teo pariNata thAya che. mATe te upayoga e ja siddhonuM svarUpa che. A rIte siddho jJAnAnaMdamAM nimagna hoya che. temane dravya-bhAva rogo nathI. mATe teo nirAmaya hoya che. siddhonI A sthiti AkALa eTale ke pravAhanI apekSAe anAdianaMta ane eka siddhanI apekSAe sAdi anaMta hoya che. vaLI teo cauda rAjalokanA agra bhAge pratiSThita che. tethI jANe lokAgrarUpI zikhara para AruDha thayA che. teo mAtra svasvabhAvamAM samyakmaNe avasthita che. kAraNa ke teo sarva vibhAvothI mukta che. tathA bhavaprapaMcathI atyaMta mukta che. janma-maraNonI paraMparAthI ane cAra gatinA pherAthI temaNe mukti meLavI che. ane anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha, tathA anaMta vIrya A anaMta avagAhanAo sAthe temanuM anusaMdhAna thayeluM che. prazna :- siddhonA svarUpanuM yatkiMcit jJAna to amane thayuM, tene pAmavAnI abhilASA paNa thaI. paNa tene zI rIte prApta karavuM ? uttara :- siddhasvarUpanI prAptino upAya siddhonuM dhyAna ane temanI upAsanA che. e pUrve kahyuM ja che. Ama chatAM A ja padArthane have daSTAnta sahita jaNAve che - -paramopaniSadra ke ilikA bhramarIdhyAnAt, bhramarItvaM yathAznute / tathA dhyAyan parAtmAnaM, paramAtmatvamApnuyAt / / 24 / / jema IyaLa bhamarInA dhyAnathI bhamarIpaNuM pAme che. tema paramAtmAnuM dhyAna kare, te paramAtmapaNuM pAme che. bhamarI kyAMkathI IyaLane pakaDI lAve che. ane tene dara jevA sthAnamAM rAkhI tenI AsapAsa guMjArava kare che. IlikA satata bhamarInuM dhyAna kare che ane tenA dvArA te svayaM bhamarI banI jAya che, e daSTAMta prasiddha che. te ja rIte paramAtmAnA dhyAnathI paNa paramAtmapaNAnI prApti thAya che. prazna :- IlikA bhamarI bane evuM to ame joyuM nathI. vaLI IlikA beIndriya hovAthI caurindriya bhamarI zI rIte bane ? daSTAnna to ubhayasammata prasiddha vastunuM hoya to ja e vivakSita arthanI siddhi karI zake. mATe te dRSTAMtathI paramAtmAnA dhyAnathI paramAtmapaNuM maLe tevI siddhi zI rIte thaI zake ? uttara :- IlikA bhamarI bane che evuM lokamAM pratyakSasiddha che. vaLI te beIndriya hovAthI caurindriya zI rIte bane - A zaMkAnuM samAdhAna hIrapraznamAM A rIte karela che ke, 'te bhamarInA dhyAnamAM marI jAya ane pachI te ja jIva ke anya jIva temAM bhamarI tarIke utpanna thAya che. (A rIte beIndriyane cauridriya banavAno bAdha raheto nathI. kAraNa ke anyajanmamAM jAtiparAvartana thaI zake che.) Ama chatAM A banAva tame joyo nathI, tethI tamArA mATe anya daSTAna sAthe prastuta dRSTAntanuM samarthana karIe chIe - rAgAdidUSitaM dhyAyan, rAgAdivivazo bhavet / kAmukaH kAminIM dhyAyan, yathA kAmaikavihavalaH / / vItarAgamato dhyAyan, vItarAgo bhaved bhavI / navA prImItA, sthAntiI marI yathAvA(nonasaY: -1/43-42) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmapaJcaviMzatikA - 83 je rAgAdithI mohitanuM dhyAna kare, te rAgAdithI vivaza thAya che. jema ke kAminInuM dhyAna karato kAmuka kAmavihvaLa thAya che. je vItarAganuM dhyAna kare te jIva vItarAga thAya che. jema ke bhamarIthI DarelI IlikA bhamarInuM dhyAna kare che, tethI bhamarI bane che. Azaya e che ke jIva jenA guNonuM paribhAvana karI temAM tanmayatA pAme tyAre te paNuM" prApta kare che. jJAnArNavamAM kahyuM che - tadguNagrAmasaMlIna-mAnasastadgatAzayaH / tadbhAvabhAvito yogI, tanmayatvaM prapadyate / / yadAbhyAsavazAttasya, tanmayatvaM prajAyate / tavAbhiAna sau jJAnI, sarvajJamUta ? Il36/42-42aa. jenuM mana paramAtmAnA guNasamUhamAM atyaMta lIna che, jeno Azaya paramAtmAmAM parovAI gayo che, je paramAtmabhAvathI bhAvita che, te yogI tanmayapaNuM pAme che. jyAre abhyAsathI te tanmaya thAya che, tyAre te jJAnI potAnA AtmAne sarvajJarUpe thayelo jue che. mATe paramAtmAnA guNonuM dhyAna karavuM joIe. ahIM prekSAvAvRtti thAya te mATe pharI tenA phaLano nirdeza karI upasaMhAra kare che - paramAtmaguNAnevaM, ye dhyAyanti samAhitAH / labhante nibhRtAnandA-ste yazovijayazriyam / / 25 / / A rIte jeo samAdhipUrvaka paramAtmAnA guNonuM dhyAna kare che, teo atyaMta AnaMdayukta thaIne yazovijayalakSmIne prApta kare che. paramAtmAnA anaMtajJAna, anaMtadarzana vagere gaNo kathaMcidu paramAtmAthI abhinna che. mATe te guNonuM dhyAna paNa paramAtmAnuM ja dhyAna che. A dhyAna samAdhipUrvaka karavAnuM che. sam = bhAva: ekAgrabhAvamAM mananuM AdAna karavuM tenuM nAma samAdhi. paramAtmAnuM dhyAna ekAgracitte karavuM joIe. jeo A rIte dhyAna kare teo 84 -paramopaniSada svayaM paramAtmA banI jAya che. parama AtmA - sarvazreSTha AtmA ItyAdi yazane prApta kare che ane AMtarabuo para vijaya meLave che. A rIte yaza ane vijayarUpI lakSmIne prApta kare che. ahIM pU. upAdhyAyajI mahArAje garbhitarIte 'yazovijaya' evA svanAmano ullekha karyo che. samApteyaM nyAyavizArad-nyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayaviracitA paramAtmapaJcaviMzatikA A rIte nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayajI kRta paramAtmapaMcaviMzatikA samApta thaI. Ita caramatIrthapati zramaNa bhagavAna zrImahAvIrasvAmizAsane paramakRpALu zrIsaMbhavanAthadAdApAvanasAnnidhya vIra saMvata 2535mAM tapAgacchIya AcAryadeva zrImadvijayoma-bhuvanabhAnu-pAhemacandrasUrIzvaraziSya-AcAryakalyANabodhisUrisaMvarNitA paramajyotipaMcaviMzatikA tathA paramAtmapaMcaviMzatikA para gurjara-TIkA-rUpA paramopaniSad