Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNa che, DEQI: T TITUDE TIMLITY tavaNI. T upAdhyAya cazovijyajI viracita...... vivecana : vivecaka: prativarya zrI praviNacaMdra khImajI mota 65999
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharaNendra-padmAvatI saMpUjitAya OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: zrI dAna-prema-rAmacaMdra gurubhyo nama: OM namaH drupadaSTAMtavizadIkaNa zabdazaH vivecana mULa graMthakAra tathA TIkAkAra nyAyAcArya-nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA paramapUjya vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SaDdarzanavid, prAvacanikaprabhAvaka sva. paramapUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA vivecanakAra paMDitavaryazrI pravINacaMdra khImajI motA saMkalana-saMzodhanakArikA 5. pU. vyAkhyAnavAcaspati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA pa. pU. pravartinI sAdhvIzrI rohitAzrIjI ma.sA.nA ziSyaratnA sAdhvIzrI caMdanabAlAzrIjI prakAzaka aente tat,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIeNa zabdazaH vivecana bhAga-1 vivecanakAra : paMDitavarya zrI praviNacaMdra khImajI motA vIra saM. 2528 vi. saM. 2058 AvRtti : prathama nakala H 1000 mUlya : rU. 2pa-00 mukhya prAptisthAnaH gItArtha gaMgA pa, jaina maracanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. ke prakAzaka : kAtA . 3) mudrakaH mukeza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-58.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI ma. sA., pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthI tattvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAMgI bodhamAM sahAyakatA maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che. ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che. zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, paraMtu kAma samaya mAMgI le tema che. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke, pU. munirAjazrI mohajitavijayajI ma. sA. tathA pU. gaNivaryazrI yugabhUSaNavijayajI ma. sA. nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI uparyukta vinaMtI lakSyamAM rAkhIne pradhAna kArya jyAM sudhI bahAra na Ave tyAM sudhI kAmacalAu dhoraNe pUraka pravRtti tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina maracanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAdaH gItArtha gaMgA 5,jaina maracanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. jI(079) 6604911 muMbaI nikuMjabhAI ra. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-20. 7(022) 2814048, 2810195 *surataH zaileSabhAI bI. zAha zrInAthajI epArTamenTa, chaThTha mALe, hariparA, hAtha phaLiyA, surata-1. (0261)439160, 439163 prAptisthAna lalita dharamazI 302,caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAtha nagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-80. (022) 5680614, 5686030 * beMgalora vimalacaMdajI C/o. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. (0) 2875262, (R) 2259925 naTavarabhAI ema. zAha (AphrIkAvALA) 9, parizrama beMka opha InDIyA sosAyaTI, vijayanagara krosiMga pAse, amadAvAda-13. (079) 7478512, 7478611 zrI cImanabhAI khImajI motA 9/1, gajAnana kolonI, javAharanagara, goregAma (ve), muMbaI-62. (022) 8734530 *rAjakoTaH kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. jI(0281)233120 jAmanagara udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara. y(0288)678513
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonI saMkSipta saMkalanA phUpadaSTAMtavizadIkaraNa graMtharatnamAM AvatA padArthonI saMkSipta saMkalanA zAstramAM bhagavAnanI pUjA kUpadaSTAMtathI hitakArI che e prakAranuM vacana che, te kUpadaSTAMtanA vizeSa tAtparyane spaSTa karavA mATe prastuta graMthanI racanA che. kUpadaSTAMtanuM vidhizuddhapUjAmAM anya rIte yojana che ane vidhinI yatanAmAM khAmIvALI pUjAmAM anya rIte yojana che, te padArtha prastuta graMthamAM spaSTa karela che. te A rIte - vidhizuddha pUjAmAM phUpadaSTAMtanuM A rIte yojana che. kUpa khodavAthI pANInI prApti thayA pachI jema sva-para upakAra thAya che, tema vidhizuddha pUjAthI sva-para upakAra thAya che. vidhiazuddhapUjAmAM kUpadaSTAMtanuM A rIte yojana che. kUvo khodatAM prathama jIva kAdavathI kharaDAya che, zrama-tRSA vagere lAge che, paraMtu temAMthI pANI nIkaLyA pachI te pANIthI kAdava dUra thAya che, ane prApta thayelA jaLathI sva-parane tRpti-tRSAzamana Adi upakAra paNa thAya che. prastuta graMtharatnamAM gAthA-1mAM maMgalAcaraNa ane dravyastavaviSayaka kUpadaSTAMtane spaSTa karavAnI pratijJA karela che. gAthA-ramAM vidhizuddha bhagavAnanI pUjAmAM kUpadaSTAMtanuM yojana kai rIte che te batAvela che, ane tenAthI e prApta thAya che ke, jema sAdhune nadI UtaratAM leza paNa karmabaMdha nathI tema zrAvakane dravayastavamAM hiMsAkRta leza paNa karmabaMdha nathI, phakta nirjarA ane puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya che; ane bhagavAnanI pUjAthI dravyastavano prAraMbha thato nathI, paraMtu pUjA arthe snAnanI kriyA thAya tyArathI ja dravyastavano prAraMbha thAya che e paNa batAvela che. uparamAM kahyuM e rIte gAthA-ramAM vidhizuddhapUjAmAM kUpadaSTAMta kai rIte saMgata che tenuM yojana batAvyuM che, tyAM pUjya abhayadevasUri mahArAjAe te prakAre kUpanA yojanane karanAranA matane dUSita karela che tenuM smaraNa graMthakArazrI yazovijayajI mahArAjAne thayuM. tethI gAthA-3mAM abhayadevasUri mahArAja sAhebe zuM kahyuM, te vistArathI batAvIne pU. abhayadevasUri mahArAja sAhebe kUpadaSTAMtanA anyathA yojanamAM je dUSaNa ApyuM che, te vidhirahita dravyastavamAM yojAtA kUpadRSTAMtane sAme rAkhIne Apela che; paraMtu vidhizuddhapUjAmAM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonI saMkSipta saMkalanA kUpadRSTAMtanuM yojana to pUjya abhayadevasUri mahArAja sAhebane paNa graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAne mAnya che te rIte ja mAnya che te vAta batAvela che. gAthA-4/pamAM pUjya abhayadevasUri mahArAjanuM paNa kUpadaSTAMtanA anya rIte yojananuM tAtparya vidhiazuddhapUjAmAM che, vidhizuddhapUjAmAM nathI, e vAta pUjya abhayadevasUri mahArAja nirmita paMcAzakagraMtharatnanA anya vacananA baLathI sthApana karela che te batAvela che. eTaluM ja nahi paNa pUjya haribhadrasUri mahArAjAnA paNa vacano dvArA vidhiazuddhapUjAmAM ja anya rIte kUpadaSTAMtanuM yojana che te batAvIne spaSTa karela che ke, vidhizuddhapUjAmAM kUpadaSTAMtanuM anya rIte yojana che ane vidhiazuddhapUjAmAM kUpadaSTAMtanuM anya rIte yojana che. vaLI gAthA-4mAM AnuSaMgika padArtha nirUpaNamAM e paNa kahyuM ke, koi mugdha jIva bhagavAnanI bhakti ke sAdhunI bhakti arthe pRthvI Adino AraMbha kare ke khoTAM tola-mApa karIne dhana kamAya ke AdhAkarmAdi kare, ane e rIte prApta thayelA dhanane bhagavAnanI bhakti AdimAM vApare, ane A rIte bhagavadbhakti mATe te prakAranA khoTAM tola-mApa Adi karato hoya to paNa, mugdha avasthAmAM te alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarAnuM kAraNa bane che; ane te alpa karmabaMdha batAvavA dvArA tyAM ajJAnakRta karmabaMdha che e sUcita thAya che. vastutaH tyAre leza paNa pApabaMdha thato nathI; kema ke eka kALamAM pApabaMdha ane sakAmanirjarA sAthe thai zake nahi, kema ke zuddhaAzayathI sakAmanirjarA thAya che ane te zuddha Azaya pApabaMdhanuM kAraNa bane nahi, tethI vidhizuddhapUjAthI je nirjarA thAya che tenI apekSAe mugdhajIvane A rIte khoTAM tola-mApAdithI prApta karAyelA dhana dvArA karAtI pUjAmAM alpa nirjarA thAya che to paNa mokSamArgane anukULa te sakAmanirjarA che tema kahela che. pUrvamAM sthApana karyuM e rIte pariNAma ja nirjarA pratye pramANarUpa siddha thAya che, tethI bAhya vidhirahita evI pravRtti hoya to paNa bhagavAnanI bhaktino pariNAma che, tethI bAhya vikalatAthI koi doSa prApta thavo joie nahi evI zaMkA thAya, tethI vidhiazuddhapUjA vidhizuddha sarakhI mAnavAno prasaMga prApta thAya. tenuM yuktithI nirAkaraNa karIne gAthA-kamAM sthApana karela che ke, ayatanAjanita hiMsA vidhiazuddhapUjAmAM che, tethI vidhivikalapUjAmAM kUpadaSTAMtanuM anya rIte yojana karela che te yuktiyukta che. vaLI, pUjya haribhadrasUri mahArAjAnA vacanathI e paNa sthApana karela che ke, vidhiazuddhapUjA prIti-bhakti anuSThAnarUpa che ane vidhizuddhapUjA vacana ane asaMgaanuSThAnarUpa che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonI saMkSipta saMkalanA vaLI, gAthA-kamAM vidhiazuddhapUjA paNa kai rIte pAMca-sAta bhavomAM saMsAranA nistAranuM kAraNa bane che te durgata nArInA daSTAMtathI batAvela che. gAthA-7mAM vidhivikala kriyAmAM vidhiaMza azuddha ane bhaktiaMza zuddha prApta thavAthI, vidhiaMzane AzrayIne pApabaMdha ane bhaktiaMzane AzrayIne puNyabaMdha e rUpa mizra karmabaMdha svIkAravAnI ApattinuM udbhAvana karIne e sthApana karyuM ke, vyavahAranayathI eka kALe zuddha-azuddha baMne yoga hovA chatAM nizcayanayathI eka kALamAM zuddha-azuddha baMne yoga hoi zake nahIM, paraMtu eka kALamAM jo mokSane anukULa adhyavasAya hoya to te zuddha yoga che ane mokSane pratikULa adhyavasAya hoya to te azuddha yoga che, te vAta yuktithI batAvIne eka kALamAM eka prakArano ja karmabaMdha thAya che, paraMtu mizra karmabaMdha thato nathI ema sthApana karela che. vaLI, vidhivikalapUjAmAM bhaktiaMzanI prabaLatA hovAne kAraNe avidhiaMza niranubaMdha hovAne kAraNe dravyarUpa che, tethI avidhiaMkita koi karmabaMdha thato nathI, paraMtu bhaktiaMzarUpa bhAvaaMzane AzrayIne nirjarA ke puNyabaMdha thAya che tema gAthA-7mAM sthApana karela che. vaLI, koi zaMkA kare che ke, dravyastavamAM jeTalI dravyahiMsA che te apekSAe karmabaMdha ane jeTalo bhagavadbhaktino bhAva che te apekSAe nirjarA svIkArIe to zuM vAMdho che ? tenuM nirAkaraNa karIne pUjAmAM thatI dravyahiMsA phaLathI ahiMsArUpa che, jemasAdhune AhAra-vihArAdinI pravRttimAM thatI vAukAyanI hiMsA phaLathI ahiMsArUpa che te vAta yuktithI gAthA-8mAM sthApana karela che. vaLI, keTalAka mAne che ke dravyastavamAM jeTalo AraMbha che teTaluM pApa che, temAM sthUlathI ane sUkSmathI anupapatti asaMgati, gAthA-9/10mAM batAvela che. gAthA-11mAM e batAvyuM ke, pUjAmAM thayelo AraMbha anAraMbha ja che. vaLI, AnuSaMgika rIte karkazavedanIya ane akarkazavedanIya karmabaMdha zuM che? ane tenA baMdhanAM kAraNo kayAM che ? e padArtha paNa bhagavatIsUtranA AlApakathI gAthA-11mAM spaSTa karela che. vaLI, koine zaMkA thAya ke, dravyastavamAM bhagavAnanI bhakti hovAne kAraNe zAtAvedanIyano baMdha thavAne kAraNe azAtAvedanIyano baMdha na thAya to paNa, dravyastavamAM hiMsA hovAne kAraNe jJAnAvaraNIya Adi karmano baMdha thAya che, tenuM yuktithI nirAkaraNa karIne dhruvabaMdhI prakRti sva-sva guNasthAnake ja jAya che tyAM sudhI teno avazya baMdha che,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonI saMkSipta saMkalanA paraMtu bhagavAnanI bhaktikALamAM thatI hiMsAthI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtino leza paNa karmabaMdha nathI e vAta gAthA-12mAM batAvela che. ane AnuSaMgika rIte dhruvabaMdhIprakRtinI ane adhuvabaMdhIprakRtinI prakriyA paNa gAthA-1ramAM batAvela che. - dravyastava karyA pachI caityavaMdana vakhate jayavIyarAyasUtrathI praNidhAna thAya che te zAstravacananA baLathI dravyastavane apraNidhAnavALI kriyArUpe sthApana karIne, apradhAnadravyaanuSThAna che tema batAvIne, pUjAthI AraMbha-samAraMbha thAya che tema koi kahe che, tenuM nirAkaraNa gAthA-13mAM karela che. ane sthApana karela che ke, dravyastavamAM sAmAnya praNidhAna che ane caityavaMdananA aMte karAtA jayavayarAyasUtra vakhate vizeSa praNidhAna che. vaLI, jayavayarAyasUtra vakhate karAtA praNidhAnathI pravRtti Adi Azayo kevI rIte pragaTe che?te paNa yuktithIgAthA-13mAM batAvela che. ane dravyastava' zabdamAM 'stava' zabdano vyutpattiartha vicArIe to pUjA vagere mAtra kriyArUpa hovAthI "stava'nI vyutpatti saMgata thatI nathI, tethI tene dravyastava kema kahI zakAya ? e prakAranI vicArakane zaMkA thAya, tethI yuktithI 'stava" zabdanI saMgati dravyastavamAM kai rIte che te batAvela che. vaLI, gAthA-13mAM AnuSaMgika rIte audayikabhAvarUpe tIrthaMkara thavAno abhilASA nidAnarUpa che, ane kSAyopathamikabhAvarUpe tIrthakara thavAno abhilASa anidAnarUpa che te vAta yuktithI batAvela che. vaLI, koine tIrthaMkaranA guNo ane tIrthaMkarathI thatA jagatanA jIvono upakAra joine tIvra saMvegapUrvaka vicAra Ave ke, thoDA bhavonA bhramaNathI paNa huM tIrthakara thaine mokSamAM jAuM ke jethI ekAMte sva-paranA kalyANanuM kAraNa banuM, to e adhyavasAya paNa nidAnarUpa nathI e vAta gAthA-13mAM yuktithI batAvela che. phUpadaSTAMtavizadIkaraNa graMthanuM vivaraNa karavAmAM chadmasthatAne kAraNe anAbhogathI graMthakArazrInA Azaya viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya, te badala micchA mi dukkaDaM. praviNacaMdra khImajI motA vi. saM. 2058, aSADha suda-2, somavAra, tA. 15-7-2002 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika kUpadaSTAMta vizadIkaraNa graMtharatnanA saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika - - - nyAyAcArya, nyAyavizArada -sArasvata putra mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnI, zrAvako je dravyastava-jinapUjA kare che, te nirdoSa che, e samajavA mATenI eka ajoDa aNamola kRti eTale kUpadaSTAMta vizadIkaraNa graMtha ! A 13 gAthAnI nAnI zI gAgaramAM sUkSma padAbodhano mahAsAgara upAdhyAyajIe A graMthamAM ThAlavyo che. ati adbhuta evA sUkSma-apUrva padArtho A graMthamAM mahAmahopAdhyAya graMthakArazrIe, aneka zAstrapATho ApavApUrvaka samuktika varNavela che. AvA graMtharatnanuM vAMcana karatAM apUrva AnaMdanI anubhUti sahaja thAya che ane graMthakArazrInAM ovAraNAM levAnuM mana thaI jAya che. A kUpadaSTAMta vizadIkaraNa graMthanuM vivecana taiyAra thayuM emAM mukhya kAraNa e che ke, pratimAzataka graMtharatnanuM vAMcana paMDitavaryazrI pravINabhAI pAse cAlI rahyuM che, emAM jyAre 60mo zloka Avyo ke - pUjAyAM khalu bhAvakAraNatayA hiMsA na bandhAvahA, gauNItthaM vyavahArapaddhatiriyaM hiMsAvathA nizcaye / bhAvaH kevalameka eva phalado bandho'viratyaMzajastvanyaH kUpanidarzanaM tata ihAzaGkApadaM kasyacita / / 60 / / bhAvanuM kAraNa paNuM hovAne kAraNe pUjAmAM hiMsA nakkI baMdhAvatA nathI. pUjAmAM prazasta hiMsAthI puNya baMdhAya che, e prakAre A vyavahArapaddhati upacArathI che. viSNuyAyathI vicArIe to hiMsA phogaTa che, phakta bhAva eka phaLane ApanAro che. avirati aMzathI utpanna thayela baMdha pUjAmAM thanArA bhAvathI anya che, te kAraNathI pUjamAM kUpadaSTAMta koInI AzaMkAnuM sthAna che. A rIte pratimAzatakanA zloka-10mAM kahyuM, tethI tyAM sahaja jijJAsA udbhave ke phUpadaSTAMta zuM che ? dravyastavamAM kUpadaSTAMtanI saMgati kaI rIte thaI zake che? zrAvaka jyAre bhagavAnanI pUjA kare tyAre tanmayabhAvathI samAdhijanita bhAva hota to pUjAnI kriyA paripUrNa abaMdhanuM kAraNa che, ane jemane bhagavAnanI pUjAmAM vyutthAnadazA hoya to paNa samAdhijanita bhAva saMskArazeSarUpe te bhAva varte che, teonI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika pUjA paNa saphaLa bane che. paraMtu jemane leza paNa samAdhijanita bhAva nathI, tevA jIvo ekAgratAthI pUjA karatA hoya, ke vyutthAna dazAmAM hoya to paNa temanI te pUjAnI kriyA tuccha ane niHsAra che. AnAthI e siddha thAya che ke, samyagdarzananA siddhiyogakALamAM pUjAnI kriyAthI leza paNa karmabaMdha thato nathI. siddhayogI evA avirata samyagdaSTi jIvo jyAre jagadgurunI pUjAmAM tanmayabhAvavALA bane che, tyAre temanI pUjAnI sarva kriyA yatanAthI upaeNhita bane che. tethI temanI pUjAnI kriyAmAM pUjAkRta leza paNa karmabaMdha thato nathI, paraMtu pUjAgRta puNyAnubaMdhi puNya ja baMdhAya che. A rIte siddhayogI evA avirata samyagdaSTine pUjAmAM karmabaMdha nathI, tethI karIne pUjAmAM yathAzrutane jANanArA evA koIkane kUpadaSTAMta AzaMkAnuM sthAna che, te A pramANe - yathAzruta kUpadaSTAMta jANanAra gRhastha je pramANe kupadaSTAMta saMbhaLAya che, te pramANe te jANato hovAthI mAne che ke, kUvo khodatAM jemAM prathama kAdavathI kharaDAvuM paDe che, ane pachI jalanI prApti thatAM kAdavane dhoI zakAya che, tema prastutamAM pUjAmAM thatI hiMsAthI karmabaMdha thAya che, ane tenI zuddhi pUjAmAM thatA zubhabhAvathI thaI jAya che. jyAre pratimAzataka zloka-60nI TIkAmAM kahyuM ke, samAdhijanita bhAvavALo gRhastha samyagyatanApUrvaka pUjA kare to tenI pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI. tethI A rIte pUjAmAM jo leza paNa karmabaMdha na hoya to zAstramAM je rIte phUpadaSTAMta batAvela che, te kUpadaSTAMta pUjAmAM kaI rIte saMgata thAya ? evI zaMkAnuM sthAna bane che. - tyAra pachI pratimAzataka zloka-10nI TIkAmAM kahyuM ke, have AgaLa kahevAze e rIte phUpadaSTAMta Avazyaka sUtramAM dravyasthalIya prasaMganA samAdhAna sthaLamAM vyavasthita che. ane tyAM Avazyaka sUtrano saTIka pATha Apyo, ane e pAThamAM phUpadaSTAMtanuM varNana karela che. enuM tAtparya batAvatAM zrImad upAdhyAya yazovijayajI mahArAjAe pratimAzataka zloka-90nI TIkAmAM AgaLa kahyuM ke - atra... zuddhAvastha nirviSayapadantaH e Avazyaka niryuktinA pAThamAM je kUpadRSTAMta batAvyuM, te kUpadRSTAMta zuddhabhAvano viSaya nathI paNa azuddha bhAvano viSaya che. tyAra pachI pUrvapakSI tyAM zaMkA ubhAvana kare che ke, pUjAnA prAraMbha pUrve pUjA arthe snAnAdi kriyA karAya che, te vakhate je jalAdi jIvonI virAdhanA thAya che, temAM pApano baMdha thAya che; tyAra pachI bhagavAnanI puSpAdithI pUjA karAya che, tyAre zubhabhAva
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika varte che, tenAthI viziSTa phaLa prApta thAya che. tethI pUrvamAM snAnAdi vakhate baMdhAyeluM karma ane anya karma nAza pAme che, tethI kUpadaSTAMta tyAM saMgata thaI jaze. teno uttara ApatAM graMthakArazrIe kahyuM ke, prasthaka dRSTAMtathI snAnAdinI kriyAmAM zubhabhAvano anvaya che. jema koI lAkaDuM kApavA jAya tyAre kahe che ke, huM prasthaka banAvuM chuM, te rIte snAnAdi karatI vakhate paNa huM pUjA karuM chuM, evo adhyavasAya thaI zake che. tethI bhagavAnanI pUjAnA zubhabhAvathI sahita yatanApUrvaka snAnAdi kriyA karanArane te vakhate paNa nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. tethI samyagu yatanAvALAne snAnAdi kriyAmAM azubha karmabaMdha thato nathI, mATe kUpadRSTAMta zubhabhAvano nirviSaya che; kema ke, nigamanayanA abhiprAyathI snAnAdikriyAmAM zubhabhAvanA anvayane kAraNe nirjarAphaLanI saMgati che. A ja kAraNe pUjA mATe snAnAdi kriyAmAM paNa tenAthI adhikAranI saMpatti hovAne kAraNe caturtha paMcAlakamAM zubhabhAvano anvaya batAvela che, ane tyAM caturtha paMcAzakano pATha Apela che. e pATha vAMcatI vakhate anekavidha prazno ane udbhava thayA. e nimittane pAmIne zrImad upAdhyAyajI mahArAjAnI svataMtra kRtirUpa phUpadaSTAMtagraMthanuM vAMcana paMDitavaryazrIe zarU karAvyuM. graMthavAcana vakhate graMthanI saMkalanA pU. sA. zrI caMdrAnanAzrIjI ma. nA ziSyaratnA sA. zrI cArugirIzrIjIe karela. tyAra pachI sahAdhyAyI aneka tattvajijJAsunI bhAvanA hatI ke, A saMkalanA vyavasthita TIkA-TIkArya-bhAvArtharUpe prakAzita thAya to phUpadaSTAMtanuM vAstavika tAtparya zuM che, e samajavA mATe ati upayogI thAya. eTale tattvajijJAsu varganI zubhabhAvanA anusAra punaH e saMkalanAnI TIkA-TIkArya-bhAvArtharUpe suvAcya akSaromAM saMkalanA meM taiyAra karI, ane e phUpadaSTAMtavizadIkaraNanI saMkalanA gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita thaI rahela che. 13 gAthAnA A graMtharatnamAM kevA ati adbhuta, ati suMdara, ati rocaka padArthonuM nirUpaNa karela che, eno bodha vAcakavarga A graMthanI saMkSipta saMkalanA ane vistRta anukramaNikA vAMcaze, enAthI ja thaI jaze. tethI e aMge vizeSa lakhavAnI jarUra nathI. zrImad upAdhyAyajI mahArAjAe 13 gAthAnA A graMthamAM aneka zAstrapAThI ane yuktiopUrvaka kUpadaSTAMtanuM vAstavika tAtparya kholyuM che, ane kUpadaSTAMtanI vAstavika saMgati karI Apela che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika kUpadaSTAMtavizadIkaraNa graMthamAM nIcenA sAkSIpATho uddhata che. te A pramANe gAthA-3 nI avataraNikAmAM caturtha pUjApaMcAzakano pATha lIdhela che. gAthA-4 mAM bhagavatIsUtrano rudanna matte .....patti e pATha alpAyuSkatA aMgenI vicAraNAmAM lIdhela che. vaLI gAthA-4mAM azuddha dAna aMgenI vicAraNAmAM pUjAnA ane dAnAdi cAranA tulyaphaLapaNAnA upadezamAM mahAnizItha sUtrano pATha Apela che. vaLI gAthA-4mAM bRhatkalpa bhASya gAthA-1907no pATha ApIne vidhiazuddha pUjAmAM tenI saMgati batAvela che. vaLI gAthA-4 mAM nizIthabhASya gAthA-1950no pATha ApIne, vivizuddha jinapUjAmAM A ja atideza jANavo ema kahela che. vaLI gAthA-4mAM saMtharagani.... ItyAdi pATha dvArA e atideza avyutpanI pUjAmAM batAvela che. vaLI gAthA-DamAM durgatA nArInuM dRSTAMta ApIne vidhiazuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtanI saMgati thAya che, tema kahela che. vaLI gAthA-kamAM pUjApaMcAzaka gAthA-11, 19, 20nI sAkSI ApIne snAnapUjAdi gata yatanA batAvela che. gAthA-8mAM pUjApaMcAzaka gAthA-43nI sAlI dvArA jinapUjAdimAM thatI dravyahiMsA asadAraMbha pravRttinA nivRttiphaLavALI hovAthI ahiMsArUpa batAvela che, ane jinapUjAmAM yatanAthI hiMsA lAgatI nathI, e SoDazaka-6/17nI sAkSI ApIne kahela che. vaLI tyAM e ja kathananI puSTi karatAM ApekSika alpAyuSkanA adhikAramAM kahela bhagavatIsUtrano pATha Apela che. gAthA-11mAM dravyastavabhAvI AraMbha paNa anAraMbha che, ema kahIne kahyuM ke, je kAraNathI vadhanI viratithI ja akarkazavedanIya karma baMdhAya che, ane tyAM bhagavatIsUtrano AlApaka Apela che. gAthA-13mAM vyathaDa ..... mAre e prakAre niryuktinA vacanathI puSpAdi vaDe stava te dravyastava e prakAranI vyutpattithI jinapUjAne dravyastava kahela che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika vaLI, gAthA-13mAM SoDazakanI sAkSIthI caityavaMdananA aMte jayavIyarAyasUtrarUpa praNidhAna che tethI praNidhAnAdino viraha che, ema batAvIne dravyastavane tuccha mAnavAnI ApattinuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe kahyuM che ke, sarva paNa jinapUjA apradhAnapaNAthI dravyarUpa nathI, paraMtu apUrvatva pratisaMdhanAdi dvArA dravya ane bhAvano bheda che. * vaLI, gAthA-13mAM caityavaMdanAnA aMte karAtuM praNidhAna viziSTatara kema che, emAM pUjApaMcAzaka gAthA-29, 30, 31nI sAkSI Apela che. vaLI, gAthA-13mAM kahyuM ke, jayavIyarAya sUtramAM karAtI prArthanA bodhi prArthanAnI jema mokSAMga prArthanA hovAthI nidAnarUpa nathI, ane temAM pUjApaMcAzaka gAthA-36/ 37nI sAkSI Apela che. vaLI, gAthA-13mAM digaMbara graMthanI sAkSI ApavApUrvaka ane pUjApaMcAzaka gAthA-38/39nI sAkSI ApavApUrvaka nirabhimbaMga tIrthaMkaratvanI prArthanAne aduSTa kahela che. A rIte aneka graMthonI sAkSIthI sabhara A graMthamAM kUpadmaSTAMtanI saMgati graMthakArazrIe karela che, ane sAthe sAthe aneka AnuSaMgika padArthonuM varNana karela che. gAthA-13nI avataraNikAno pATha A agAu prakAzita thayela mu. pu. mAM apUrNa che. tethI aMdherI gujarAtI jaina saMgha taraphathI prakAzita thayela mu. pu. [ ] mAM e pAThanuM joDANa vivecanakArazrIe karela che, tyAM ame e pAThanA sthAne amane ucitasaMgata jaNAto pATha [ ] Apela che, ane e mujaba artha karela che. hastalikhita pratanA AdhAre bIjI paNa pAThazuddhi karela che ane uddharaNa pAThomAM paNa te te graMthanA AdhAre zuddhi karela che. A graMthanA prUpha saMzodhana kAryamAM sA. cArunaMditAzrIjInA ziSyA sA. hitarucitAzrIjI tathA suzrAvaka zAMtilAla zivalAla zAhano suMdara sahayoga sAMpaDela che. su. zAMtibhAI atyaMta jJAnaruci dharAve che ane gItArtha gaMgAthI prakAzita thatA graMthonA prupha saMzodhanamAM khUba suMdara sahayoga Ape che. jethI kArya aMge ghaNI sugamatA 2he che ane teo potAne AvA graMtharatnanA svAdhyAyanI taka maLe che, te badala dhanyatA anubhave che. prAnte aMtaranI eka ja mahecchA che ke, deva-gurunI asIma kRpAdRSTithI svaAtmapariNatInI nirmaLatA mATe karAyelo A prayAsa sarvane lAbhanuM kAraNa bane, ane
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 saMpAdana-saMzodhananI veLAe prAstAvika mane potAne sUkSmabodha thavApUrvaka bhAvapUrvakanI kriyAnI pariNati prApta thAya, ane e nirmaLa pariNati dvArA saMpUrNa karmakSaya karI nikaTanA bhAvomAM huM muktisukhanI bhAgI banuM, e ja zubhAzayathI karelo A nAnakaDo prayAsa saphaLatAne pAmo, e ja zubhabhAvanA! chadmasthatAvaza A graMthanA vivaraNamAM ke saMkalana-saMpAdanakAryamAM aneka truTio rahevAnI saMbhAvanA che. sarvajJakathita padArthonuM kyAMya avamUlyana thaI na jAya te mATe pUrepUro prayatna karela che; chatAM jinAjJA viruddha ke graMthakArazrInA Azaya viruddha kyAMya paNa padArtha nirUpaNa thayela hoya to te badala micchA mi dukkaDa mAguM chuM. vi. saM. 2058, aSADha suda-2 zukravAra, tA. 12-7-2002, epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007 paramapUjya paramArAthyapAda vyAkhyAna vAcaspati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA pa. pU. pravartinI sAdhvIzrI rohitAzrIjI mahArAja sAhebanA ziSyaratnA sAdhvI zrI caMdanabAlAzrI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA | viSayAnukramaNikA | gAthA | viSaya 9-17 TIkAgata maMgalAcaraNa. graMthano abhidheya artha. | phUpadaSTAMtanuM arthaghaTana. | kUpadaSTAMta aMge paMcAzakagraMthano pATha, kacitkArano mata, pU. abhayadevasUrimahArAjakRta arthaghaTananuM tAtparya. kathaMcit' zabdathI pU. abhayadevasUri mahArAjanA arthaghaTananA tAtparyanuM rahasya, paripUrNa vidhizuddha pUjAmAM kAyavadha asvIkRta, vidhisUddha pUjAmAM hiMsAkRta karmabaMdhano abhAva, paMcAzakanA pU. haribhadrasUri mahArAjanA kathanathI paNa vidhizuddha pUjAmAM karmabaMdhano abhAva, vidhiazuddha jinapUjAmAM alpaAyuSyakatAnA kathananuM tAtparya, azuddhadAna aMge vicAraNA, azuddhadAna aMge anyano mata, gItArthane AjJApAlananA adhyavasAyathI azuddhadAna grahaNamAM karmabaMdhano abhAva, vidhizuddha pUjAmAM e kathanano atideza, tu nA kathanano avyutpannanI pUjAmAM atideza. 19-42 pUjApaMcAzakanA vacanathI graMthakArazrIne mAnya kUpadaSTAMtanI saMgati, na vetarAmAnupati thI graMthakAre zuddhapUjAmAM joDela phUpadaSTAMta sAthe AvatAM virodhano parihAra, vidhirahita pUjAmAM kadamaupalepAditulya alpadoSathI duSTatvanuM vidhAna, vidhizuddha jinapUjAmAM nirdoSatA abAdhita. 42-46 K-2
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 anukramaNikA gAthA ! viSaya pRSTha | bhaktipariNAma pramANa chatAM vidhivikala pUjAmAM ayatanAthI hiMsAdoSa, vidhiazuddha pUjAmAM pU. abhayadevasUri mahArAje kahela kUpadaSTAMtanI saMgati, uttaramAM thatAM zubhabhAvathI ayatanAjanita karmabaMdhanuM zodhana, prIti-bhakti anuSThAna abhyadayaphaLaprada ane vacana-asaMga anuSThAna mokSaphaLaprada evuM pU. haribhadrasUri mahArAjanuM vacana, durgatA nArInuM daSTAMta, snAnapUjAdigata yatanA. 49-54 | yoga-adhyavasAyamAM zuddha-azuddhatvanI vicAraNA, vyavahAranayathI mizrakarmabaMdhano svIkAra ane nizcayanayathI eka kALe yoga-adhyavasAyanA mizrapaNAno asvIkAra, nizcayanayathI avidhiaMzanA utkaTapaNAmAM viziSTa upayogarUpa yoga azuddha ane bhaktiaMzanA utkaTapaNAmAM viziSTa upayogarUpayoga zuddha, bhaktimAM avidhi aMzanI utkaTatAthI pApabaMdha ane bhaktiaMzanI utkaTatAthI puNyabaMdha, ekadhArArUDha bhaktinA bhAvathI avidhidoSa niranubaMdha, ekadhArArUDha avidhinA bhAvathI apradhAnadravyastava. 54-67 dravyamAtra hiMsAnA kAraNe vidhizuddha pUjAmAM duSTapaNuM mAnavAmAM Apatti, paMcAzakagraMthanI sAkSIthI jinapUjAnI kriyAthI asadAraMbhanI nivRttirUpa phaLa, SoDazakagraMthanI sAkSIthI jinapUjAmAM hiMsAnI nivRttino sadbhAva hovAthI jinabhavanavidhAna aduSTa, apekSika alpAyuSkatA adhikAra, yatidharmamAM azakta jIvone dravyastava kartavya, saMsAranI parimitatAnuM kAraNa dravyastava, dAnAdi cAra tulyaphaLarUpa jinapUjA. 63-76
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 anukramaNikA gAthA | viSaya pRSTha jeTalo AraMbha teTalI hiMsA evuM mAnavAmAM skUla asaMgati, pUjAmAM karmabaMdhane anukULa AraMbha svIkAravAmAM pUjAthI thatA puNyAnubaMdhI puNyanI asaMgati. 70-80 dravyastavamAM jeTalo AraMbha che teTalI hiMsA che evuM mAnavAmAM sUkSma asaMgati, bhagavAnanI pUjAmAM karkazavedanIyakarmano abaMdha ane zatAvedanIyakarmano baMdha. |80-84 pUjAbhAvI AraMbha paNa anAraMbha, asadAraMbhanI nivRtti aMzanA prAdhAnyathI pUjAnI kriyAnuM anAraMbharUpe kathana, vadhanI viratithI akarkazavedanIyakarmabaMdha e bhagavatIsUtranuM kathana zAtAvedanIyanA baMdhanuM upalakSaNa, vadhanI viratithI akarkazavedanIyakarmabaMdhaviSayaka bhagavatIsUtrano AlApaka, devomAM akarkazavedanIyakarmabaMdhano niSedha e prauDhivAda ane Avo prauDhivAda utkRSTa niSedhanA tAtparyaparaka. 8i4-99 12 dravyastava viSayaka hiMsAmAM dhruvabaMdhI pApaprakRtionI ahetutA, dravyastavabhAvI hiMsAmAM dhruvabaMdhI pApaprakRti vizeSanuM hetupaNuM mAnavAmAM anyonyAzraya doSa, sAmAnya hetunA sadbhAvamAM avazyasaMbhavi baMdhavALI dhruvabaMdhI prakRtio, sayogIkevalI sudhI dravyahiMsA avarjanIya, arthasamAjasiddha arthanI samajUti, dhruvabaMdhAdinI prakriyA, nijahetanA abhAvamAM jeno avazyabhAvI baMdha nathI te adhavabaMdhI prakRtio, dhruvabaMdhI pravRtiomAM anAdi anaMta, anAdisAMta ane sAdisAMta - traNa bhAMgA. 99-115 pUjAnI kriyA praNidhAnAdi Azaya rahita hovAthI dravyakriyA che tethI dravyanava kahevAya che, e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa, "stavanI vyAkhyA, praNidhAnAdi
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 gAthA viSaya pAMca zubhAzayo, puSpAdithI thatI pUjAne apradhAnadravyastavarUpe svIkAravAnI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa, apUrvatvapratisaMdhAna, vismaya, bhavabhayAdi vRddhinA bhAva ane abhAva dvArA pradhAnadravyastava ane apradhAnadravyastava, caityavaMdananA aMte karAtA praNidhAnAdi viziSTatara, caityavaMdananI pUrve pUjAkALamAM sAmAnya praNidhAna, caityavaMdananA aMte karAtA praNidhAnAdi bhinna kema che ? e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAnuM pUjApaMcAzakanI sAkSI dvArA samAdhAna, prArthanAgata cittanI ekAgratArUpa praNidhAna, saddharmavyApAramAM pravartanarUpa pravRtti, praNidhAnajanita zubhabhAvathI jaghanya-madhyama ane utkRSTa vighnano jaya, nirAkuLapravRttithI prastuta dharmavyApAronI niSpattirUpa siddhi, siddha thayelA dharmano svagata-paragata sthirarUpe AdhAna te sthirIkaraNa-viniyoga, kuzaLapravRtti vagerenI prAptinA kAraNe caityavaMdananA aMte karAtI prArthanA bodhiprArthanAsadaza anidAnarUpa. praNidhAnapUrvakanI pravRttithI iSTasiddhi, praNidhAnapUrvakanuM caityavaMdana bhAvAnuSThAna hovAne kAraNe sakala kalyANakara, praNidhAna vagaranuM caityavaMdana dravyAnuSThAna, caityavaMdananA aMte karAtuM praNidhAna mokSAMgaprArthanArUpa hovAthI anidAnarUpa, auyikabhAvAMzamAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAnarUpa ane kSAyikabhAvAMzamAM anidAnarUpa, pramattasaMyata guNasthAnaka sudhInA jIvone mokSAMga prArthanA Avazyaka, sAbhiSyaMga mokSAMgaprArthanArUpa nidAna nirabhiSyaMgano hetu hovAne kAraNe sUtramAM mokSAMga prArthanAnI anumati, sAbhiSyaMga tIrthaMka25NuM bhavapratibaddha, anukramaNikA pRSTha
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA gAthA viSayo pRSTha tIrthaMkarapaNAnI vibhUtinA akAmyapaNAne AzrayIne digaMbare kahela sAkSIno rahasyArtha, nirabhinkaMga tIrthakaratvanI prArthanA aduSTa, kuzaLa anuSThAnathI tIrthaMkaranI prApti, tIrthaMkaranuM svarUpa, ubhayabhAva uparAgavALI tIrthaMkaranI prArthanAnuM svarUpa. 115-150
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 * pustaka sUci zrI praviNabhAi paMDita vivecita pustakonI yAdI (1) yogaviMzikA zabdazaH vivecana * (2) adhyAtmaupaniSat zabdazaH vivecana (3) viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha (4) viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha (5) adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 (6) adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 (7) adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 (8) ArAdhaka-virAdhaka caturthaMgI zabdazaH vivecana (9) samyaktva SasthAna caupai zabdazaH vivecana (10) adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 (11) pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 (12) pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 (13) kUpadaSTAMtavizadIkaraNa zabdazaH vivecana anupalabdha pustako
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 1 OM hrI~ zrI arhaM namaH zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH zrI mahAvIraparamAtmane namaH nyAyAcArya - nyAyavizArada - mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayavAcakaviracitasvopajJavRttiyuta kUpadRSTAntavizadIkaraNaprakaraNam aindrazrIryatpadAbje viluThati satataM rAjahaMsIva yasya, dhyAnaM mukternidAnaM prabhavati ca yataH sarvavidyAvinodaH / zrImantaM vardhamAnaM tribhuvanabhavanAbhogasaubhAgyalIlAvisphUrjatkevala zrIparicayarasikaM taM jinendraM bhajAmaH // | 1 || siddhAntasudhAravAdI paricitacintAmaNirnayollAsI / tattvavivekaM kurute nyAyAcAryo yazovijayaH // 2 // -: TIDADAranuM maMgalAyaraNa : zlokArtha : jemanA caraNakamaLamAM Indra saMbaMdhI lakSmI rAjahaMsInI jema haMmezAM ALoTe che, jemanuM dhyAna muktinuM kAraNa che, ane jemanAthI sarva vidhAono vinodha = khAnaMha, utpanna thAya che sevA jane bhe| bhuvanamAM bhavana = vartatA, bhe bhAvo tenA AbhogarUpa=jJAnanA upayogarUpa, saubhAgyanI lIlAthI pragaTa thatI kevalajJAnarUpI lakSmInA paricayamAM rasika evA zrImAn te vardhamAna jinendrane ame lo chIo. ||1||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 1 siddhAMtarUpI amRtano AsvAda karanArA, tattvaciMtAmaNi graMthanA paricayavALA, sarva nayomAM ullAsavALA=sarva nayone yathAsthAne yojavAmAM ullAsavALA, nyAyAcAryayazovijayajI mahArAjA tattvavivekanAmanI TIkA kare che-kUpadaSTAMtavizadIkaraNa upara tatvaviveka nAmanI TIkAne kare che. prastuta zlokamAM "zI" pada tIrthaMkaranI bAhya saMpattine batAve che. vatvakAne ahIM SaSThI tapuruSa samAsa che tethI "yasya pIne e pramANe samAsa kholavAno che. teno artha jenA=paramAtmAnA, caraNakamalamAM e pramANe che. yasya dhyAna murnivAnaM' = vItarAganuM dhyAna vItarAgabhAva tarapha laI jAya che, je karmano nAza karI muktinuM aMtaraMga kAraNa bane che. taH sarva vidyAvinoda pramavati' bhagavAnanA A vizeSaNa dvArA, bhagavAne sarva kaLAo batAvI jagatanA jIvone sanmArgamAM sthira karyA, anAcAranuM umUlana karyuM ane bhagavAne hita karanArI pravRtti batAvI, jenAthI jagatanA jIvone AnaMdanI prApti thAya che, ema batAvela che. tribhuvana...parivayarasa' A vizeSaNa dvArA, bhagavAnane chabastha avasthAmAM kevalajJAnarUpI lakSmIne prApta karavAmAM rasa hato, anyatra kyAMya rasa na hato, tethI saMyama grahaNa karyA pachI paramAtmA satata kevalajJAnarUpI lakSmIne pAmavA mATe prayatnazIla hatA, e pramANe nirdeza karAyela che. tattvavika-kUpadaSTAMtamAM rahela tattvano viveka, te batAvavA TIkAnuM nAma tattvaviveka rAkhela che. avataraNikA : tatreyamiSTadevatAnamaskArapUrvakaM pratijJAgarbhA prathamagAthAmAha - avataraNikArya : ISTadevatAne namaskArapUrvaka pratijJAyukta A prathama gAthAne kahe che ahIM 'tara' zabda vAkyaprastAva arthaka che. prastuta gAthAmAM iSTadevatAne namaskAra karavAmAM Avela che ane phUpadRSTAMtanA vizadIkaraNanI pratijJA karela che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 1 gAthA : namiUNa mahAvIraM tiyasiMdaNamaMsiyaM mahAbhAgaM / visaIkaremi sammaM davvathae kUvadidrutaM / / 1 / / chAyA : (natvA mahAvIraM tridazendranamaskRtaM mahAbhAgam / vizadIkaromi samyak dravyastave kUpadRSTAntam / / 1 / / ) manvaya : tridazendranamaskRtaM mahAbhAgaM mahAvIraM natvA dravyastave kUpadRSTAntaM samyak vizadIkaromi / / 1 / / gAthArtha : Indro vaDe namaskAra karAyelA, mahAbhAga=mahaprabhAvazALI athavA moTI kevalajJAnarUpI zobhAvALA, zrI mahAvIrasvAmIne namaskAra karIne dravyastavamAM dravyastava viSayaka, phUpadaSTAMtane samyak rIte huM vizada karuM chu. // 1 // s: natvA mahAvIraM tridazendranamaskRtaM, mahAbhAgaM mahAnubhAvaM, mahatI AbhA kevalajJAnazobhA, tAM gacchati yaH sa tathA tamiti vA / vizadIkaromi =nizcitaprAmANyakajJAnaviSayatayA pradarzayAmi / samyak asambhAvanAviparItabhAvanAnirAsena, dravyastave svaparopakArajanakatvAnirdoSatayA sAdhye iti shessH| kUpadRSTAntaM avaTadRSTAntaM, dhUmavattvAvahilamattayA sAdhye parvate mahAnasaM dRSTAnta itivadayaM prayogaH / sArtha : natvA ..... prayogaH / vinTrI 43 namAra rAyelA zrI mahAvIrasvAmIna namaskAra karIne, mahAnubhAva=mahAprabhAvazALI, athavA mahAbhAgano bIjI rIte
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpAMtavizadIkaraNa/ gAthA 1 artha karatAM kahe che - moTI kevalajJAnarUpI zobhAne je pAme che te, tevA prakAranA=mahAbhAga, temane mahAbhAga evA mahAvIra svAmIne, namaskAra karIne, huM phUpadaSTAMtane vizada karuM chuM, e pramANe atya jANavo. ahIM "vizada karuM chuM teno artha karyo ke nizcita prAmAyakajJAnanA viSayarUpe phUpadaSTAMtane huM batAvuM chuM. "samyapha no artha karyo ke asaMbhAvanA ane viparItabhAvanAnA virAsathI huM phUpadaSTAMtane batAvuM chuM. A kUpadaSNata zAstramAM dravyastavamAM batAvela che. dravyastava (pakSa), nirdoSa che (sAdhya), kema ke sva-para upakArajanaka che (hetu). jema ke phUpadaSTAMta (udAharaNa), A anumAnaprayogamAM udAharaNa tarIke kUvAnuM daSTAMta Apela che. jema - parvata agnivALo che, kema ke dhUmADAvALo che jema- mahAnasa. ahIM parvatamAM dhUmavatva hovAthI vaslimattva' sAdhyamAM jema daSTAMta mahAsanuM rasoDAnuM, Apela che, tenI jema dravyastavamAM sva-para paropakArapaNuM hovAthI nirdoSapaNArUpa sAdhyamAM kUpanuM dAMta Apela che. bhAvArtha : ahIM "devendrothI namAyelAe bhagavAnanuM vizeSaNa kahyuM tenA dvArA bhagavAnanI jagabhUjyatA batAvela che. mahAbhAga' e bhagavAnanuM vizeSaNa kahyuM teno eka artha e karyo ke bhagavAna moTA anubhAvavALA che=moTA prabhAvavALA che. bIjo artha e karyo ke kevalajJAnarUpI moTI zobhAne pAmelA che, evA zrI vIrabhagavAnane namaskAra karIne huM=graMthakArazrI, kUpadaSTAMtane vizada karuM chuM. tyAM "vizada karuM chuM" teno artha karyo e ke nizcita prAmANyakajJAnanA viSayapaNArUpeegraMthakArazrIne potAne nizcita thayelA evA yathArthajJAnanA viSayarUpe, kUpadaSTAMtane kahevuM che. A kathanathI e phalita thAya che ke kUpadaSTAMtane kahenArAM zAstravacanone pUjya upAdhyAyajI mahArAjAe sArI rIte vicAryA che, ane tenAthI nizcita thayela che yathArthajJAna che tenA viSayarUpe kUpadaSTAMtane A graMthamAM teozrI batAve che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 padRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 1 ahIM 'samyak'no artha karyo ke asaMbhAvanA ane viparIta bhAvanAnA nirAsathI huM kUpadRSTAMtane batAvuM chuM. AnAthI e kahevuM che ke koi vyaktine kUpadRSTAMtanuM yojana asaMbhAvanArUpe dekhAya; kema ke kUpadRSTAMtamAM to kUvo khodanAra jIva kAdavathI kharaDAya che, jyAre bhagavAnanI pUjAmAM pUjA ka2nA2 jIva karmathI kharaDAto nathI, mATe kUpaduSTAMtanuM yojana bhagavAnanI pUjAmAM thai zake nahIM. vaLI, koi vyaktine viparIta bhAvanA thAya ke jema kUvo khodanAra jIva kAdavathI lepAya che tema bhagavAnanI pUjA karanArane paNa karmabaMdha thAya che, kema ke zAstramAM kUpadRSTAMtathI jinapUjAne batAvela che. tethI bhagavAnanI pUjA karavAne badale sAmAyika karavAmAM Ave to karmathI jIva kharaDAto nathI, jyAre bhagavAnanI pUjAmAM to prathama karmathI kharaDAvuM paDe pachI pUjAnI kriyAthI zuddhi thAya che. A rIte koi vyakti viparIta bhAvanA kare to te baMnenA=asaMbhAvanA ane viparIta bhAvanAnA, nirAka2NapUrvaka graMthakArazrI kUpadRSTAMtane vizada karatAM batAve che, A bhAva 'samyak' zabdathI kahela che. 'vyastave' jema 'parvato vahvimAn dhUmAt' e prakAranA anumAnamAM 'parvatatvana' parvata pakSa che, 'nimatsyena' parvata sAdhya che ane 'dhUmavattvana' parvata hetu che. tenI jema prastutamAM 'dravyastavatyena' dravyastava e pakSa che, 'svaparopavArananatvena' dravyastava hetu che ane 'nirdoSana' dravyastava sAdhya che. te A rIte - - dravyastava e bhagavAnanI pUjArUpa che ane bhagavAnanI pUjAne joine yogya jIvone bIjAdhAna thAya che, tethI dravyastava karanArane bhaktirUpe, ane dravyastavanI anumodanA ka2nA2ne bhaktinI anumodanArUpe dravyastava upakAra karanAra thAya che; te pratyakSa siddha che. ane tenA dvArA dravyastavanI kriyAmAM leza paNa karmabaMdha nathI te siddha karIne dravyastavanI nirdoSatAnuM anumAna karAya che. jema parvatamAM dhUmavattva pratyakSa siddha che ane tenAthI vaktimattvanuM anumAna thAya che ane tyAM mahAnasanuM dRSTAMta che; tema vicArakane dravyastavanI kriyAthI sva-52no upakAra dekhAya che; kema ke dravyastava karatAM potAne ane dravyastavanI anumodanA karanAra 52ne zubhabhAva thato dekhAya che, tethI nakkI thAya che ke dravyastavamAM leza paNa karmabaMdha nathI. A prakAranI siddhi kUpar3haSTAMtanA baLathI prastutamAM karela che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 TIkA : kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 1 atra ca bhagavatazcatvAro mUlAtizayAH pratipAditA: / tathAhimahAvIramityanena - vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca, tasmAdvIra iti smRtaH / / 1 / / iti iti niruktAtsakalApAyamUlabhUtakarmavidAraNakSamatapovIryavirAjamAnatvAbhidhAnAdapAyApagamAtizaya: 1, tridazendranamaskRtamityanena pUjAtizayaH 2, mahAbhAgamityanena jJAnAtizayaH pratipAditaH 3, vacanA- tizayazca sAmarthyagamya kRti 4 / / TIkArya : atra ......apAyApAmAtizayaH 2, ane ahIM=mULa gAthA-1mAM, bhagavAnanA cAra mULa atizayo pratipAdana karAyA, te A pramANe - vilAravati..... smRtaH' / / e zlokamAM kahela 'vIra' zabdanI vyutpattithI, sakaLa apAyanA mULabhUta evA karmanA nAza mATe samartha evA tapa ane vIryathI virAjamAnapaNAnuM=zobhAyamAnapaNAnuM, abhidhAna hovAthI, 'mahAvIra' e prakAre zabda vaDe apAyApagamAtizaya kahela che. 'vivAti.....smRta:' / / / / e zlokano artha A pramANe che - je kAraNathI karmanuM vidAraNa kare che ane tapathI zobhe che ane tapa ane vIryathI yukta che, te kAraNathI 'vIra' e pramANe kahevAyela che. bhAvArtha : mULagAthAmAM 'mahAvIrasvAmIne namaskAra karIne' ema kahyuM, e zabda vaDe bhagavAnano apAyApagamAtizaya kahela che; kema ke 'vIra' zabdamAM 'vI' zabda vidAraNa arthamAM che ane '2' zabda rA=zobhavuM, e arthamAM che. tethI 'vI2' zabdanI vyutpatti A rIte thAya che
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 1-2 je kAraNathI AtmA upara lAgelAM karmonuM vidAraNa=karmono nAza, kare che ane taparUpI guNathI zobhAyamAna che, te jIva taparUpI guNa ane karmavidA2NamAM samartha evA vIrya e be bhAvothI yukta che, te kAraNathI 'vIra' che. A prakAranI 'vIra' zabdanI vyutpattithI, sakala anarthonA kAraNabhUta evAM karmonA nAzamAM samartha evA vIryavALA ane taparUpI guNathI zobhAyamAna che, e prakAranuM kathana 'mahAvIra' zabdathI thAya che, mATe 'mahAvIra' zabda dvArA apAyApagamAtizaya batAvela che= bhagavAnamAM, apAya karanAra evA mohanIyakarmanA apagamarUpa atizayane batAvela che. TIkArya :- - trivazenda.....pUnAtizaya 2, mULa gAthAmAM trivazendranamaskRta' kahyuM e zabda dvArA pUjAtizaya kahela che. mahAmAtra.....pratipAvita: rU, mULa gAthAmAM 'mahAmA' kahyuM enAthI jJAnAtizaya kahela che. vacanAtizaya.....kRti 4 / / 2 / / ane vacanAtizaya mULa gAthAmAM zabda dvArA kahevAyela nathI, paraMtu sAmarthyagamya che=mULa gAthAmAM sAkSAt koi zabdathI vacanAtizayano ullekha karyo nathI, paraMtu traNa atizayo batAvyA tenA sAmarthyathI vacanAtizaya cotho atizaya che, tema jaNAya che. III avataraNikA : pratijJAtamevAha - avataraNikArtha : pratijJAtane ja kahe che=gAthA-1mAM dravyastavaviSayaka kUpadRSTAMtane vizada karavAnI pratijJA karI tene ja kahe che - gAthA saparovayArajaNagaM jaNANa jaha kUvakhaNaNamAiTTha / akasiNapavattagANaM taha davvathao vi viNaNeo / / 2 / /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSNatavizadIkaraNa/ gAthAH 2 chAyA - (svaparopakArajanakaM janAnAM yathA kUpakhananamAdiSTam / akRtsnapravartakAnAM tathA dravyastavo'pi vijJeyaH / / 2 / / ) anvaya : yathA janAnAM kUpakhananamAdiSTaM svaparopakArajanakaM, tathA akRtsnapravartakAnAM dravyastavo'pi vijJeyaH / / 2 / / gAthArtha : je pramANe lokonI kUpananananI pravRtti sva-para upakArajanaka kahevAyelI che, te pramANe saMpUrNa saMyamamAM nahIM pravartatA evA gRhasthono dravyastava paNa sva-para upakArajanaka jANavo. zA TIkA : yathA janAnAM kUpakhananaM nirmalajalotpAdanadvArA svaparopakArajanakamAdiSTam, evaM akRtsnapravartakAnAM kRtsnasaMyame'pravRttimatAM, gRhiNAM dravyastavo'pi snAnapUjAdikaH karaNAnumodanadvAreNa svaparayoH puNyakAraNaM vijJeyaH / dRSTAnte upakAro dravyAtmA, dAntike ca bhAvAtmeti bhAvaH / TIkArya : jathI nanAnAM-mIvAtmati bhAvArA je prakAre lokone phUpakhAnanI kriyA nirmaLa jaLanI prApti dvArA sva-para upakArajanaka kahevAya che, e prakAre saMpUrNa saMyamamAM pravRtta nahIM thayelA gRhasthone snAnapUjAdika dravyastava paNa karaNa ane anumodana dvArA sva-parane puNyanuM kAraNa jANavo. phUpakhanana daSTAMtamAM (sva-parane nirmaLa jaLa prAptirU5) dravyarUpa upakAra che, ane dAntikamAM (sva-parane puNyabaMdhAdirUpa) bhAvarUpa upakAra che, e pramANe tAtparya che. rA. bhAvArtha : jema koI jIva phUvo khodavAnI kriyA kare to kUvo khodavAnI kriyAthI nirmaLa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahaceitavizaElse | gAthA : 2-3 jaLanI prApti thAya che ane tenAthI potAne ane bIjA jIvone upakAra thAya che, e ja rIte dezaviratidhara zrAvaka bhagavAnanI pUjA mATe snAna kare, svazarIra upara caMdananuM vilepana kare, bhagavAnanI puSpapUjA kare tathA bhagavAnanI AgaLa dhUpa, dIpa pragaTAve, phaLa-nevaidyAdi caDAve, jinamaMdira Adi nirmANa kare, te sarve paNa dravyastava karanArane puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa bane che, ane yogya jIvo dravyastavanI anumodanA karIne puNyAnubaMdhI puNya upArjana kare che, tethI dravyastava sva-parane upakArajanaka che. ahIM kUvo khodavAnI kriyAmAM jaLanI prAptirUpa bAhya upakAra thAya che ane bhagavAnanI pUjAmAM saMsAranA ucchedanA ananya kAraNarUpa puNyAnubaMdhI puNya upArjana thAya che. jo ke bhagavAnanI pUjAthI nirjarA paNa thAya che to paNa puNyAnubaMdhI puNya upArjananI pradhAnatAne kAraNe dravyastavane puNyanuM kAraNa kahela che je bhAvaupakArarUpa cha. ||2|| savataras: nanviyaM yojanA'bhayadevasUriNaiva (caturtha) paJcAzakavRttau dUSitA'nyathAyojanA ca kRtA / tathAhi - "pahANAivi jayaNAe, AraMbhavao guNAya NiyameNaM / suhabhAvaheuo khalu viNNeyaM kUvaNAeNaM" / / 10 / / snAnAdyapi dehazaucaprabhRtikamapi AstAM pUjArcAdi, AdizabdAdvilepanAdigrahaH, guNAyeti yogaH, yatanayA rakSayituM zakyajIvarakSaNarUpayA / tatkiM sAdhorapItyAzaGkyAha ArambhavataH svajanadhanagehAdinimittaM kRSyAdikarmabhiH pRthivyAdijIvopamardayuktasya gRhiNa ityarthaH, na punaH sAdhoH, tasya sarvasAvadyayogaviratatvAd bhAvastavArUDhatvAcca / bhAvastavArUDhasya hi snAnAdipUrvakadravyastavo'nAdeya eva, bhAvastavArthameva tasyAzrayaNIyatvAt, tasya ca svata eva siddhatvAt / imaM cArthaM prakaraNAntare svayameva vakSyatIti / guNAya= puNyabandhalakSaNopakArAya, niyamena avazyambhAvena / atha kathaM svarUpeNa sadoSamapyArambhiNo guNAyetyAha-'suhabhAvaheuotti luptabhAvapratyayatvena nirdezasya, zubhabhAvahetutvAt-prazastabhAvanibandhanatvAjjinapUjArthasnAnAdeH, anubhavanti ca kecitsnAnapUrvakaM jinArcanaM vidadhAnAH zubhabhAvamiti / khalurvAkyAlaGkAre, vijJeyaM jJAtavyam /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa STAMtavizIDaraza / gAthA : 3 atha guNakaratvamasya zubhabhAvahetutvAtkathamiva jJeyamityAhakUpajJAtena = avaTodAharaNena / iha caivaM sAdhanaprayogaH 'guNakaramadhikAriNaH kiJcitsadoSamapi snAnAdi, viziSTazubhabhAvahetutvAd, yad viziSTazubhabhAvahetubhUtaM tad guNakaraM dRSTaM yathA kUpakhananaM, viziSTazubhabhAvahetuzca yatanayA snAnAdi, tato guNakaramiti / kUpakhananapakSe zubhabhAvaH tRSNAdivyudAsenA''nandAdyavAptiriti / idamuktaM bhavati yathA kUpakhananaM zramatRSNAkardamopalepAdidoSaduSTamapi jalotpattAvanantaroktadoSAnapohya svopakArAya paropakArAya ca bhavatyevaM snAnAdikamapyArambhadoSamapohya zubhAdhyavasAyotpAdanena viziSTAzubhakarmanirjaraNapuNyabandhakAraNaM bhavatIti / 10 iha kecinmanyante pUjArthasnAnAdikaraNakAle'pi nirmalajalakalpazubhAdhyavasAyasya vidyamAnatvena kardamalepAdikalpapApAbhAvAdviSamamidamudAharaNam, tataH kiledamitthaM yojanIyaM, yathA kUpakhananaM svaparopakArAya bhavatyevaM snAnapUjAdikaM karaNAnumodanadvAreNa svaparayoH puNyakAraNaM syAditi / nacaitadAgamAnupAti, yato dharmArthapravRttAvapyArambhajanitasyAlpasya pApasyeSTavAt, kathamanyathA bhagavatyAmuktaM 'tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA paDihayapaccakkhAyapAvakammaM aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhemANe bhaMte ! kiM kajjai ? goyamA ! appe pAve kamme bahutarayA se NijjarA kajjai' / tathA glAnapraticaraNAnantaraM paJcakalyANakaprAyazcittapratipattirapi kathaM syAt ? ityalaM prasaGgeneti gAthA iti' / tadetanninuvatAM kUpadRSTAntavizadIkaraNaM kAkapakSavizadIkaraNavadupahAsapAtratAmabhivyanakti, svasammatAbhiyuktavacanaviruddhatvAdityAzaGkAyAM nAbhiyuktavacanavirodho bodhonmukhAnAmavabhAsate tasya bhinnatAtparyakatvAdityAzayavAnAha - , avataraziddhArtha : 'nanu' se zaMDA arthamAM che. A yonanA= DUpadRSTAMtanI AyojanA, pU. abhayadevasUri mahArAja vaDe paMcAzakanI vRttimAM dUSita karAyela che, ane
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadAMta vizadIkaraNagAthAH 3 anyathA yojanA karAyela che phUpadaSTAMtanI yojanA anya rIte karAyela che. paMcAzakano pATha tathAdi thI batAve che - tathAdi - te A pramANe - padAvi :.. #vaIUM || zubha bhAvanuM hetupaNuM hovAne kAraNe phUpadaSTAMtathI AraMbhavALAne yatanApUrvaka snAna vagere paNa nakkI guNa mATe jANavuM. II10 || nAnAghara .. rUti yoga, kahyuM tyAM 'pa' thI e samuccaya karavo che ke, zrAvakane pUjA to guNakArI thAya che, paNa snAnAdi paNa deha-zauca Adi paNa, guNakArI thAya che. e pramANe yoga saMbaMdha che. nAnAvi ahIM "sari' zabdathI vilepanAdinuM grahaNa karavuM pUjA karanAra vyakti potAnA deha upara uttama dravyonuM je vilepana kare che, tenuM grahaNa karavuM. vetanathI ..... viratatva, yatanAthI snAnAdi guNakArI thAya che ema kahyuM tyAM 'yatanA' eTale rakSaNa karavA mATe zakya jIvarakSaNarUpa yatanA samajavI. te snAnAdika zuM sAdhune paNa (guNakArI) thAya ? e pramANe zaMkA karIne kahe che - AraMbhavALAne svajana-ghara Adi nimitte kRSi AdikakhetI vagere, karma vaDe pRthivI Adi jIvanA upamardanamAM=nAzamAM, yukta evA gRhasthone (guNakArI) thAya, paraMtu sAdhune nahi, kema ke tenuM sAdhunuM, sarvasAvaghayogathI viratapaNuM che. ahIM sarvasAvaghayogathI viratapaNuM kahyuM, tethI sAdhu AraMbha-samAraMbha na kare, paNa saMyamanI rakSA mATe nadI Utare che, tenAthI ratnatrayInI vRddhi thAya che, tema bhAvanI vRddhi mATe sAdhue dravyastava karavuM joIe, ane tenA mATe snAnAdi kare to zuM vAMdho che? tethI kahe che - mAvastava .... anAreya pava, ane bhAvAstavamAM ArUDhapaNuM che; tethI sAdhune dravyastava guNa mATe nathI.) je kAraNathI bhAvAstavamAM ArUDhane snAnAdipUrvaka dravyastava anAdeya ja che=bhAvastavamAM ArUDhane dravyastavanI jarUra nathI, ane tenA mATe snAnAdinI paNa jarUra nathI. "mAvatavArUDhaca di' ahIM di' zabda 'mA' arthaka che. bhAvastavamAM ArUDhane snAnAdipUrvaka dravyastava anAdeya ja kema che? temAM hetu kahe che - K-3
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 3 mAvAstavArthava ... vakSyatIti bhAvastava mATe ja tenuM dravyastavanuM, AzrayaNIyapaNuM che dravyastava Azraya karavA yogya che, ane bhAvAstava ArUDhane tenuM= bhAvastavanuM, svataH ja siddhapaNuM che=vyastavanA AlaMbana vagara ja siddhapaNuM che, ane A ja arthane pUjya haribhadrasUri mahArAjA paMcAzaka graMthanA anya prakaraNamAM svayaM ja kahevAnA che. vasthatIti ahIM "tti' zabda kathananI samAptisUcaka che. TUM ....... avamAna paMcAzaka-4/10 mULa gAthAmAM je kahyuM ke, AraMbhavALAne zubhabhAvanuM hetupaNuM hovAthI snAnAdi paNa nakkI guNa mATe thAya che, tyAM "gu' guNa mATe= puNyabaMdha lakSaNa upakAra mATe thAya che ema samajavuM, ane "niyana' no artha 'lavaramAvena'= nakkIavazya guNa mATe thAya che tema karavo. satha ...... nAnA , ahIM pUrvapakSI kahe ke AraMbhIne=AraMbhavALAne, svarUpathI ja sadoSa paNa snAnAdi kevI rIte guNa mATe thAya? arthAt na thAya. ethI karIne kahe che - jinapUjA mATe snAnAdinuM zubhabhAvanA hetupaNAthI=prazasta bhAvanA kAraNapaNAthI, AraMbhIne guNa mATe thAya che ema avaya samajavo. "sudamAva83o' ri 'zubhabhAvanA hetuthI kahyuM tyAM nirdezanuM lupta bhAvapratyayapaNuM hovAne kAraNe hetuno artha hetupaNuM karavo. mULa paMcAzakanI 4/10 gAthAmAM "sudamAvaDo e nirdeza vacana che; kema ke snAnAdine uddezIne "zubhabhAvano hetu' e pramANe nirdeza karela che. ane te nirdeza vacanamAM bhAvaarthaka "apratyayano lopa thayelo che, tethI teno artha karatI vakhate "zubhabhAvano hetu hovAthI enA sthAne "zubhabhAvanuM hetupaNuM hovAthI ema artha karavo. snAnAdi zubhabhAvano hetu che, e ja vAtane anubhavathI daDha kare che - anumatti ... gukhamAvati ane keTalAka snAnapUrvaka jinArcanane karatA (snAnAdimAM) zubhabhAvane anubhave che, jethI karIne snAnAdi zubhabhAvano) hetu che. ahIM snAnAdipUrvaka jinapUjAmAM zubhabhAvano anubhava kare che, ema kahevuM nathI, paraMtu jinapUjA mATe je snAnAdi kare che temAM paNa zubhabhAvano anubhava kare che. pUjA karanAra jIvane "huM bhagavAnanI pUjA karuM chuM" mATe bhagavAnanI pUjAnA aMgabhUta evA snAnAdine bhagavAnanI AjJAnusAra karuM, e prakAranA zubhabhAvapUrvaka snAna kare che, tyAre snAnanI kriyAmAM paNa tene zubhabhAvano anubhava thAya che. ug: ... jJAtivyam | paMcAzakanI mULagAthA-4/10 mAM "utna' zabda che te vAkyAlaMkAramAM jANavo.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthAH 3 tha .... vaTAdarapana ' 'atha' thI prazna kare che ke zubhabhAvanuM kAraNa paNuM hovAthI AnuM snAnAdinuM, guNakarapaNuM konI jema jANavuM ? ethI karIne kahe che - phUpadaSTAMtathI jANavuM. Dha... sadhanaprayo: ahIM=paMcAzakanI mULa gAthA-4/10 mAM A prakArano= AgaLamAM kahevAnA che e prakArano, sAdhanaprayoga anumAnaprayoga, che. te anumAnaprayoga batAve che - TLaram .... guvAramiti kAMIka sadoSa paNa snAnAdi (pakSa), adhikArIne guNakara che (sAdhya), viziSTa zubhabhAvanuM hetupaNuM hovAthI (hetu), je viziSTa zubhabhAvano hetu che te guNakara che. jema - kUpakhanana (vyApti sahita dAMta) ane yatanAthI snAnAdi viziSTa zubhabhAvano hetu che (upanaya), tethI snAnAdi guNakara che (nigamana). A rIte prastuta anumAnaprayogamAM paMcAyavavAkyano prayoga batAvela che. kUpakhananamAM zubhabhAva zuM che te batAve che - pavananapakSe ... avatariti kUpakhAnapaNamAM zubhabhAva tRSNAdinAtRSAdinA, bhudAsathI AnaMda vagerenI prApti che. avatariti ahIM 'ti' zabda kathananI samAptisUcaka che. kUpakhanana dRSTAMtathI snAnAdine guNakara kahyuM, enAthI zuM kahevAyuM te kahe che - mu mavati ..... pavatIti ! A kahevAyeluM che - je rIte phUpakhanana zrama, tRSNA tRSA, kAdavanA upalepAdi doSathI duSTa hovA chatAM paNa jalanI utpatti thaye chate anaMtarokta doSone dUra karIne svopakAra mATe ane paropakAra mATe thAya che; e pramANe snAnAdika paNa dravyastavamAM thatAM AraMbhadoSane dUra karIne zubha adhyavasAyane utpanna karavA dvArA viziSTa azubha karmanI nirjarA ane puNyabaMdhanuM kAraNa bane che. mavatIti' ahIM 'ti' zabda che te muje mati" thI kahevAyelA kathananI samAptisUcaka che. rUDha vinmaco .... yoganI, ahIM-kUpakhanana dAMtathI snAnAdine guNakara kahyuM temAM, keTalAka mAne che ke pUjA mATe snAnAdikaraNa kALamAM paNa snAnAdi karatI vakhate paNa, nirmaLa jaLasamAna zubha adhyavasAyanuM vidyamAnapaNuM hovAthI, kAdavanA pAdi samAna pApano abhAva hovAthI A kUpadaSTAMta, A prakAre=je prakAre uparamAM paMcAzakanA kathanamAM kahyuM e prakAre, viSama=asaMgata che. tethI kharekhara kUpadagaMta A prakAre have kahevAze e prakAre, yojavuM.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 3 yathA kUpakha sthAviti jema kUpakhanana sva ane paranA upakAra mATe thAya che, e prakAre snAna ane pUjAdika, karaNa ane anumodanA dvArA sva-paranA puNyanuM kAraNa thAya che=karaNa dvArA svane upakAraka bane che ane anumodana dvArA pa2ne puNyanuM kAraNa thAya che. 14 * 'sthAviti' ahIM 'rUti' zabda che te 'vRdgha vinayante' thI kahela kathananI samAptisUcaka che. uparamAM kecitkAre je kathana kahyuM, tenuM paMcAzakanA vRttikAra pUjya abhayadevasUri mahArAja sAheba nirAkaraNa kare che - na ca anupAti, A=keTalAke kahyuM e, Agama anupAtI=AgamAnusArI, nathI. temAM hetu kahe che - ..... yato dRSTAt, je kAraNathI dharmArthapravRttimAM paNa AraMbhajanita alpapApanuM ISTapaNuM che. than ..... 3n anyathA=dharmArthapravRttimAM paNa AraMbhajanita alpapApanuM ISTapaNuM na hoya to, bhagavatI sUtramAM kevI rIte kahevAyuM che ? - "tahArUvaM jhnaph" / he bhagavaMta ! pratihatapratyAkhyAnapApakarmavALA tevA prakAranA zramaNa ke brAhmaNane aprAsuka, aneSaNIya azanAdi vaDe pratilAbha karato zuM kare che ? kare che. ..... he gautama ! alpa pApakarmano baMdha ane pApakarmanI bahutara=ghaNI, nirjarA tathA . thArtha rUti / te prakAre glAnanI praticaraNA=sevA, pachI paMcakalyANaka prAyazcittanI pratipatti paNa=prApti paNa, kaI rIte thAya ? ethI karIne prasaMga vaDe saryuM. A pramANe paMcAzaka mULagAthA-4/10 no gAthArtha che. ***** 'vArtha vRti' ahIM 'kRti' zabda paMcAzaka mULagAthA-4/10 no artha ahIM pUro thAya che. te batAvavA arthaka che. tadetanninuvatAM ..... AvavAnAha -- te kAraNathI=pU. abhayadevasUri mahArAjAe 'kaicit'kAranA matane AgamaanupAtI nathI ema kahyuM te kAraNathI, A=paMcAzakamAM kahela kUpadRSTAMtanA yojananuM apalApa karanAra evA tamAruM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 3 15 kUpadRSTAMtanuM vizadIkaraNa, kAgaDAnI pAMkhanA vizadIkaraNanI jema, potAne saMmata AptavacanathI viruddhapaNuM hovAne kAraNe upahAsapAtratAne vyakta kare che. e prakAranI AzaMkA hote chate uttara ApatAM kahe che - bodhane sanmukha thayelA jIvone Aptavacanano virodha jaNAto nathI; kema ke tenuM bhinna tAtparyapaNuM che, e prakAranA AzayavALA graMthakArazrI gAthA-3 mAM kahe che - bhAvArtha : paMcAzakanI mULagAthA-4/10 nI TIkAmAM paMcAzakanA TIkAkAra pU. abhayadevasUrie anumAna prayoga karyo ke, bhagavAnanI pUjAkALamAM karAtAM snAnAdika kAMIka sadoSa hovA chatAM paNa adhikArIne guNa karanArAM bane che. kema ke snAnAdinI kriyA AraMbha svarUpa che, tethI te sadoSa che, Ama chatAM bhagavAnanI bhakti ka2vAnA viziSTa zubhabhAvano hetu che mATe guNane karanAra che. ane bhagavAnanI pUjAmAM kUpadmaSTAMtanuM yojana karyuM, tenAthI e kahevuM che ke jema kUpakhanananI kriyAthI zrama-tRSA Adi doSo thAya che ane jaLaprAptithI dUra thAya che ane sva-52no upakAra thAya che, te rIte pUjA arthe karAtA snAnAdimAM paNa hiMsArUpa AraMbhadoSa thAya che, chatAM huM bhagavAnanI pUjA arthe snAna karuM chuM, A prakArano zubha adhyavasAya hovAne kAraNe te snAnAdi, viziSTa pApakarmanI nirjarA ane puNyabaMdhanuM kAraNa bane che. A rIte kUpaddaSTAMtanuM yojana karavAthI e nakkI thAya che ke, pUjA arthe karAtA snAnAdimAM kAMIka doSa paNa che, Ama chatAM te snAnAdi kriyA zubhabhAva dvArA puNyabaMdha ane nirjarAnuM kAraNa bane che. A kUpadRSTAMtanuM keTalAka bIjI rIte yojana kare che, te A rIte - pUjA arthe snAnAdi ka2vAnA kALamAM paNa jIvane zubha adhyavasAya ja varte che, tethI leza paNa karmabaMdha thato nathI, mATe kUpadRSTAMtane u52mAM yojyuM tema yojavuM joIe nahi; paraMtu jema kUvo khodyA pachI jaLanI prApti thavAthI sva-52no upakAra thAya che, te rIte snAna ane bhagavAnanI pUjA karavAmAM Ave tenA dvArA potAne zubha adhyavasAya thAya che, tethI potAne puNyabaMdhanI prApti thAya che ane bIjAne te bhagavAnanI pUjA joIne anumodanAno pariNAma thAya che, tethI 52no upakAra thAya che. te A rIte - pUjA arthe snAna karanArane snAna karavAnA kALamAM huM bhagavAnanI bhakti karuM chuM mATe bhagavAnanI AjJA pramANe snAna karuM e prakArano zubha adhyavasAya thAya che tethI snAnathI karmabaMdha nathI paNa puNyabaMdha che, ane uttama zrAvakanI snAnAdipUrvakanI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 3 bhagavAnanI bhaktine joIne anyane paNa thAya che ke kharekhara Amano janma saphaLa che ke jethI AvI vivekapUrvakanI bhagavAnanI bhakti kare che, tethI anumodanA dvArA parane upakAra thAya che. A rIte kecitkAre kUpadRSTAMtanuM je rIte yojana karyuM, te vAta pUjya abhayadevasUri mahArAjane mAnya nathI. tethI teo kahe che ke kecitkAranuM A kathana zAstravacanane anusaratuM nathI; kema ke dharma mATe pravRtti ka2vAmAM je hiMsAvALI pravRtti che tenAthI alpa pApakarmabaMdha to thAya che, mATe kUpadRSTAMtanuM pUrvamAM batAvyA pramANe paMcAzakanI TIkAmAM pote je yojana karyuM, tema ja yojana karavuM joIe. A prakArano pU. abhayadevasUri mahArAja sAhebano abhiprAya che. temAM teo yukti Ape che - jo dharmArtha hiMsAvALI pravRttimAM alpa pApakarmabaMdha ISTa na hoya to bhagavatIsUtramAM je kahyuM che te saMgata thAya nahi. bhagavatIsUtramAM je kahyuM che teno Azaya e che ke, koI jIva tevA prakAranA uttama sAdhune aprAsuka ane aneSaNIya bhikSA Ape tyAre, te bhikSA aprAsuka ane aneSaNIya hovAthI te dAnakriyAmAM alpa pApakarmabaMdha thAya che ane tyAM mahAtmAnI bhaktino zubha adhyavasAya hovAthI ghaNI nirjarA thAya che vaLI koI vyakti glAnanI sevA kare tyAre game teTalI yatanA rAkhe to paNa glAna vyakti UThavA-besavA AdimAM samartha na hovAne kAraNe vaiyAvacca karatI vakhate kAMIka AraMbharUpa doSanI saMbhAvanA rahe che, ane tene kA2Ne zubha adhyavasAyapUrvaka bhakti karanArane paNa te ajayaNAkRta thayelA AraMbhane kAraNe alpa pApa baMdhAya che, ane tenA kAraNe paMcakalyANaka prAyazcittanI tene prApti thAya che. tethI dharmArtha pravRttimAM paNa je hiMsAdi thAya che tenAthI alpa pApabaMdha svIkArIne zubha adhyavasAyathI ghaNI nirjarA thAya che, tema mAnavuM ucita che. ane tema svIkArIe to kUpadRSTAMtanuM yojanapUrvamAM paMcAzaka-4/10 nI TIkAmAM karyuM te rIte ja thaI zake che; kema ke snAnAdimAM thayelA AraMbhakRta pApano nAza snAnAdikALamAM thatA zubha adhyavasAyathI thAya che, tema mAnavAthI kUpadRSTAMtanI saMgati thAya che. paMcAzaka-4/10 nI vRttimAM kecitkAre kUpadRSTAMtanuM je rIte yojana karatAM kahyuM ke kUpakhanana sva-para upakAra mATe thAya che, tema snAna-pUjAdika paNa sva-para upakAra mATe thAya che, tenuM nirAkaraNa karIne pU. abhayadevasUri mahArAje tyAM ja kahyuM ke, A kecitkAranuM vacana Agama anupAtI nathI. ema kahIne e sthApana karyuM ke jema kUpakhananathI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 3 17 kAdavano lepa thAya che, tenAthI kharaDAvAnuM bane che, tema pUjAmAM paNa AraMbhadoSa hovAne kAraNe alpa pApakarmabaMdha thAya che, ane bhagavAnanI bhaktino zubha adhyavasAya hovAne kAraNe e karmabaMdhano tatkALa nAza paNa thAya che. mATe graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe gAthA-2 mAM je rIte kUpadaSTAMtanuM yojana karyuM e rIte, phUpadaSTAMtanuM yojana paMcAlakanI 4/10 nI vRttimAM kahela pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacanathI viruddha che, AvI koIne zaMkA thAya, tenA javAbamAM graMthakArazrI zrImad upAdhyAyajI mahArAjA kahe che ke pU. abhayadevasUri mahArAjA sAhebanuM kathana ane amAruM kathana bhinna bhinna tAtparyavALuM che, mATe koI virodha nathI. e prakAranA AzayathI gAthA-3 mAM kahe che - gAthA : IsiM duTThatte jaM, eyassa navaMgivittikAreNaM / saMjoyaNaM kayaM taM, vihivirahe bhattimahikicca / / 3 / / chANA - (ISaduSTatve yadetasya navAGgIvRttikAreNa / saMyojanaM kRtaM tadvidhivirahe bhaktimadhikRtya / / 3 / / ) avaya - navAGgIvRttikAreNa etasya ISaduSTatve yat saMyojanaM kRtaM tat bhaktimadhikRtya vidhavirade (kRtam) TIrU II gAthArtha : navAMgI vRttikAra vaDe=pUjya abhayadevasUri mahArAja vaDe, AnuM phUpadaSTAMtanuM, kAMIka duSTapaNAmAM je saMyojana karyuM che te bhaktine AzrayIne vidhinA virahamAM karyuM che. TIkA : ISaddaSTatve alpapApabahunirjarAkAraNatve, yad etasya kUpadRSTAntasya, navAgIvRttikAreNa zrIabhayadevasUriNA paJcAzakASTakavRttyAdau (saMyojanaMkRtaM),
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 3 tadvidhivirahe yatanAdivaikalye, bhaktimAtramadhikRtya / vidhibhaktyAdisAkalyetu svalpamapi pApaM vaktumazakyameveti bhAvaH / / 3 / / TIkArya : dhutve ~rUti bhAva rUAA tavAMgIvRttikAra zrI abhayadevasUri mahArAja vaDe paMcAzaka-aSTakanI vRtti AdimAM AnuM kUpadaSTAMtanuM, alpapApa-bahu nirjarAnA kAraNe kAMIka duSTapaNAmAM je saMyojana karyuM che, te vidhinA virahamAMetanAdinA vaikalyamAM, bhaktimAtrane AzrayIne karyuM che. vaLI vidhi-bhakti AdinA sAkalyamAM svalpa paNa pApa kahevA mATe azakya ja che, e prakAre tAtparya che. bhAvArtha : pUjya abhayadevasUri mahArAjAe paMcAzaka-aSTaka Adi graMthanI TIkA vageremAM kUpadaSTAMtanuM alpa pApabaMdha ane bahu nirjarAnA kAraNarUpa che tethI thoDuM duSTa che ema yojana karela che, te kathana, bhaktipUrvakanI pUjA hoya chatAM zAstrokta vidhinuM vikalapaNuM hoya tene AzrayIne karela che. vaLI vidhi ane bhakti Adi paripUrNa hoya to dravyastavamAM svalpa paNa pApabaMdha kahI zakAya nahi, e prakAranuM prastuta gAthA-3nA kathananuM tAtparya che. ahIM vidhivirahano artha karyo ke, "yatanAdinuM vikalapaNuM', tyAM yatanAnuM vikalapaNuM e che ke, bhagavAnanI bhaktimAM anupayogI evI hiMsAnA parihAramAM yatanA karavI joIe. tevI yAtanAno bodha na hoya athavA bodha hovA chatAM pramAda AdinA kAraNe yatanAnI khAmI rahelI hoya te yatanAnI vikalatA che. che "yatanAliza' ahIM 'va' thI e kahevuM che ke bhagavAnanI bhaktimAM potAnI zaktine anurUpa bAhya sAmagrInI khAmI hoya tenA kAraNe alpa pApabaMdha thAya che, Ama chatAM bhagavAnanI bhaktimAM tanmayatA che tene AzrayIne ghaNI nirjarA thAya che. 'vidhimavacArisAvajo" vidhi-bhakti AdinA sAkalyamAM vidhi-bhakti AdinI paripUrNatAmAM svalpa paNa pApabaMdha thato nathI, tyAM "bAri padathI e grahaNa karavuM che ke jema vidhi paNa pUrNa hoya ane bhakti paNa pUrNa hoya ane potAnI zakti paNa pUrNa rIte phoravato hoya to leza paNa karmabaMdha thato nathI, paraMtu koI gRhastha vidhipUrvaka pUjA karato hoya ane bhakti paNa pUrNa vartatI hoya, Ama chatAM potAnI zaktine gopavIne pUjAmAM yatna karato hoya to zaktine gopavavAkRta alpa pApabaMdha thaI zake che. IIII
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpAMtavizadIkaraNa | gAthA 4 avataraNikA : kathamayamAzayaH sUreqhata iti cet ?, tatrAha - avataraNikArya : sUrino pU. abhayadevasUri mahArAjano, A Azaya kevI rIte jaNAyo? e pramANe koI kahe to tenA samAdhAnamAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che - vizeSArtha : gAthA-3mAM tame kahyuM ke, vidhinI khAmIvALI ane bhaktipUrvakanI pUjAmAM je alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA pU. abhayadevasUri mahArAjane ISTa che, te tame kevI rIte jANyuM ? e prakAranI zaMkAmAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA gAthA-4 mAM samAdhAna kare che - gAthA : iharA kahaMci vayaNaM, kAyavahe kaha Nu hojja pUyAe / na ya tAriso tavassI, jaMpai puvvAvaraviruddhaM / / 4 / / chAyA : (itarathA kathaJcid vacanaM kAyavadhe kathaM nu bhavetpUjAyAm / na ca tAdRzastapasvI jalpati pUrvAparaviruddham / / 4 / / ) anvaya: itarathA pUjAyAm kAyavadhe kathaJcid vacanaM kathaM nu bhavet, tAdRzastapasvI pUrvAparaviruddham na ca jalpati / / 4 / / gAthArtha : ItarathA abhayadevasUri mahArAjano Avo Azaya na hoya to, pUjAmAM thatA=pUjAviSayaka thatA, kAyavadhamAM "kathaMcit' vacanaprayoga kevI rIte hoya? ane tevA prakAranA tapasvI mahAtmA pUrvApara viruddha (vacana) bolatA nathI. I4l.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 TIkA H kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 itarathA sUreruktAzayAbhAve, pUjAyAM kAyavadhe kathaJcid vacanaM kathaM nu bhavet ? na kathaJcidityarthaH na ca tAdRzastapasvI pUrvAparaviruddhaM vacanaM jalpati / tasmAdISaddoSaduSTaM jinapUjAdikaM vidhivirahabhaktikAlInameva grAhyamityAzaya eva yuktaH / TIkArya : tathA . yuH / ItarathA=abhayadevasUritA kahevAyela AzayanA abhAvamAM, pUjAviSayaka thatA kAyavadhamAM 'kathaMcit' vacana kevI rIte hoya ? 'kathaMcit'no artha kathaMcit kAyavadha nathI, e pramANe jANavuM ane tevA prakAranA tapasvI pUrvApara viruddha vacana bolatA nathI, tethI bhaktikAlIna vidhinA virahavALI kaMIka doSathI duSTa ja jinapUjAdi grahaNa karavI, e prakAre Azaya ja yukta che. bhAvArtha : gAthA-3mAM kahyuM ke, pU. abhayadevasUri mahArAja sAheba vidhirahita bhaktivALI pUjAmAM ja alpa pApabaMdha ane bahunirjarA svIkAre che, evo Azaya jo pU. abhayadevasUri mahArAjano na hoya to pUjAviSayaka kAyavadhamAM 'kathaMcit' vacanaprayoga ane kacitno artha na yaMdhit=sarvathA kAyavadha nathI, arthAt paripUrNa vidhizuddha pUjAmAM teone kAyavadha ISTa nathI ema pU. abhayadevasUri mahArAjA kevI rIte kare ? ema graMthakArazrI kahe che, ane tenI ja puSTi karatAM kahe che - tevA prakAranA tapasvI=bhagavAnanA vacanamAM atyaMta bhaktivALA ane svAdhyAyAdimAM rata rahenArA evA mahAtmA abhayadevasUri mahArAja, pUrvApara viruddha vacana bole nahi. ane jo ema mAnIe ke, pU. abhayadevasUri mahArAjane vidhizuddha pUjAmAM puSpAdine thatI kilAmaNAthI kAyavadha svIkRta che, to na cit zabda dvArA kathaMcit kAyavadha nathI tema teo kahe nahi. ane pUjApaMcAzakamAM jJa cit ema teoe kahyuM che, tethI nakkI thAya che ke, bhinna AzayathI teoe pUjAmAM alpadoSa kahela che, ane bhinna AzayathI 'kathaMcit' zabda kahIne koIka rIte pUjAmAM kAyavadha nathI tema kahela che. te kAraNathI bhaktikAlIna vidhivirahaprayukta ja jinapUjAdi alpadoSathI duSTa grahaNa karavI joIe, te prakArano ja pU. abhayadevasUri mahArAjano Azaya yukta che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa STAMta vizadhIza / gAthA : 4 utthAna : 21 pUrvamAM hyuMDe, pUbhaviSaya AyavadhabhAM 'kathaMcit' zabdaprayoga che, teno artha 5. alayahevasUri mahArASThe 'na kathaMcit' urela che, tethI naDDI thayuM De, pUbhamAM 'kathaMcit' kAyavadha nathI. tethI-vidhivirahayukta bhaktivALI jinapUjA ja alpadoSavALI che, evo artha iMsita thayo. have se arthano zuM bhAva che, te 'ayaM bhAva: ' thI jatAve che TIDA : -- ayaM bhAvaH-pUjApaJcAzake jinArcane kAyavadhena pratikruSTena duSTatvAtkathaM parizuddhatvamityAzaGkAyAm " bhaNNai jiNapUyAe, kAyavaho jaivi hoi u kahaMci / tahavi taI parisuddhA, gihINa kUvAharaNajogA " / / 42 / / iti zrIharibhadrasUribhissamAhitam / tatra ca 'yatanAvizeSeNa pravarttamAnasya sarvathApi na bhavatIti darzanArthaM kathaJcidgrahaNami' tyabhayadevasUribhirvyAkhyAtam, tena vidhiviraha eva kAyavadhaH paryavasyati, "pramAdayogena prANavyaparopaNaM hiMse " ti (7.8) tattvArthoktahiMsAlakSaNasadbhAvAt hiMsArUpasyaiva kAyavadhasyAtra pratiSedhyatvAt / jalapuSpopanayanAdirUpasya ca pUjAbhyantarIbhUtasya "dehAdinimittaM pi hu je kAyavahaMmi taha payaTTanti / jiNapUAkAyavahaMmi tesimapavattaNaM moho " ( pU. paJcA. 45) / ityAdinA upetyakaraNasyApyanujJAnAt, apravRttinindArthavAdasya vidhyAkSepakatvAt / vidhispaSTe ca niSedhAnavakAzAt / TIDArtha : ayaM bhAvaH ....... . samAhitam / zAstramAM niSedha urAyela yevo athavadha hovAne kAraNe duSTapaNuM hovAthI jinapUjAmAM kevI rIte parizuddhapaNuM che ? e prakAranI khAzaMAmAM "bhaNNai kUvAharaNajogA" / / thI bhUbha paMyAzaDa gAthA- 42 dvArA pUjya haribhadrasUri mahArAja vaDe samAdhAna karAyela che. bhaNNai kUvAharaNAjogA / he che, nibhamAM bheDe athaMyit ayavadha che, to paNa gRhasthone kUpadRSTAMtanA yogathI te jinapUjA parizuddha che. tatra paryavasyati, tyAM=nipUnama, yatanAvizeSathI pravartatI vyaktine sarva prakAre paNa kAyavadha thato nathI, e pramANe batAvavA mATe kathaMcit zabdanuM
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa, gAthA : 4 pUjA paMcAzaka gAthA-4ramAM grahaNa che, A prakAre pU. abhayadevasUri mahArAja vaDe vyAkhyAta karAyela che=kahevAyela che. tenA vaDe=pU. abhayadevasUri mahArAjanA vyAkhyAna vaDe, vidhinA virahamAM ja kAyavadha paryavasAna pAme che. utthAna - pUrvamAM kahyuM ke, vidhinA virahamAM ja kAyavadha paryavasAna pAme che, tethI e prApta thayuM ke, vidhipUrvakanI bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA nathI. tyAM prazna thAya ke, dravyastava puSpAdithI thAya che ane yatanApUrvaka pUjA karavAmAM Ave to paNa puSpAdinA jIvone avazya kilAmaNA thAya che. tethI tyAM kAyavadha nathI, ema kevI rIte kahI zakAya ? tethI kahe che - TIkArya : pramAviyogena ...prativRdhyatvAn pramAdayogathI prANanuM vyaparopaNa=prANano nAza karavo (te) hiMsA che, e pramANe tatvArthasUtra-7/8 mAM kahelA hiMsAnA lakSaNo sadbhAva hovAne kAraNe hiMsArUpa ja kAyavadhano ahIMyAM dravyastavamAM, pratiSedha che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, bhagavAnanI vidhizuddha pUjA koI jIva karato hoya, tyAM pramAdayoga nahi hovAne kAraNe hiMsA nathI, ema tame sthApana karyuM, to paNa pUjAkALamAM jala-puSpAdi jIvonI hiMsA spaSTa dekhAya che, teno niSedha kevI rIte thaI zake ? tethI kahe che - TIkArya : nannapuri anujJAnAn ! pUjA paMcAzaka gAthA-45 ItyAdi dvArA pUjAnA atyaMtarIbhUta jala, puSpa, upanayanAdi rUpa upeyakaraNanI paNa anujJA che. pUjApaMcAzaka gAthA-45 no artha A pramANe che - "hAphinimitta ... modat I" dehAdinA nimitte paNa kAyavadhamAM je te prakAre pravarte che, teonuM jinapUjAthI thatA kAyavadhamAM apravartana moha che. utthAna : pUjA paMcAzaka gAthA-4pathI ema kaI rIte kahI zakAya ke, jANIne paNa pUjAnI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 4 sAthe avinAbhAvI evI puSpAdinI kilAmaNA karavAnI zAstramAM anujJA che ? tethI kahe che - TIkArca - sAvRtti ... vidhyAtvAn ! apravRttinI niMdAnA arthavAdanuM arthatA kathananuM, vidhiAkSepakapaNuM che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, pUrvamAM tame sthApana karyuM, e rIte pUjApaMcAzaka gAthA-45 mAM bhagavAnanI pUjAmAM apravRttinI niMdA karI, tenAthI pUjA karavAnI vidhinuM sthApana thAya che, to paNa pUjAmAM puSpAdine je kAMI kilAmaNA thAya che, tenAthI karmabaMdha thAya che, tema mAnIe to zuM vAMdho Ave ? tethI kahe che - TIkArya : vidhispaSTa ..... niSedhAnAzAt ! bhagavAnanI pUjAnI vidhi spaSTa hote chate niSedhano avakAza nathI. -: "kAM bhAva thI nithAnAza" sudhInA kathanano bhAvArtha : zAstramAM kAyavadhano niSedha karelo che, kema ke hiMsAne pAparUpe kahela che ane jinapUjAmAM avazya kAyavadha thAya che, tethI jinapUjA parizuddha che, ema kaI rIte kahI zakAya ? e prakAre pUjA paMcAzakamAM zaMkA karI che ane teno javAba pUjA paMcAzaka gAthA-42 mAM Apela che. teno bhAva e che ke, jo ke jinapUjAmAM kathaMcita kAyavadha che, to paNa phapanA udAharaNathI gRhasthonI jinapUjA parizuddha che. A kathanathI e javAba Apyo ke, jinapUjAmAM koIka apekSAe kAyavadha che, to paNa gRhasthane jinapUjA karavAthI lAbha thAya che. prastutamAM zaMkAkArano Azaya e hato ke, pUjAmAM kAyavadha che, mATe pUjA duSTa che, ane tenA samAdhAnamAM e sthApana karyuM ke, pUjAmAM kathaMcit kAyavadha hovA chatAM gRhasthane pUjA lAbharUpa che. pUjApacAzaka gAthA-42 mAM je "vi' zabda che, teno artha karatAM pU. abhayadevasUri mahArAje kahyuM ke, zAstrAnusArI yatanApUrvaka koI gRhastha pUjAmAM yatna kare, tyAM kAyavadha thato nathI. tethI pU. abhayadevasUri mahArAjanA pUjApaMcAzakanA gAthA-42 nA kathanathI e phalita thayuM ke, vidhinI khAmIvALI jinapUjAmAM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 upadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 4 ja kAyavadha che, paraMtu pUrepUrI vidhipUrvaka ane bhaktithI karAtI jinapUjAmAM kAyavadha nathI. A rIte pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacanathI ja vidhizuddha pUjAmAM karmabaMdha nathI tema sthApana thayuM. Ama chatAM ahIM koIne prazna thAya ke, pUrepUrI vidhi sAcavI bhagavAnanI pUjA kare to paNa puSpAdithI thatI pUjAmAM kAyavadhano niSedha kaI rIte thaI zake ? tethI graMthakAra kahe che - pramAdayogathI prANanI jIvanI, hiMsA te hiMsAnuM lakSaNa che, ane AvI hiMsAno ja vidhizuddha pUjAmAM niSedha karAya che, tethI bAhya rIte bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdinI hiMsA hovA chatAM vidhipUrvaka apramAdathI pUjA karanAranI pUjAmAM leza paNa hiMsA nathI; kema ke, dravyahiMsA e karmabaMdhanuM kAraNa nathI, paraMtu pramAdathI thatI hiMsA e karmabaMdhanuM kAraNa che. vidhizuddha pUjAmAM hiMsAkRta karmabaMdha nathI, mATe hiMsA nathI, tema ame kahIe chIe, evo graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAno Azaya che. ahIM prazna thAya ke, puSpAdithI thatI pUjAmAM pramAda nahi hovA chatAM jIvonI hiMsA thAya che ane tenAthI karmabaMdha thAya che, tema mAnIe to zuM vAMdho che? tethI kahe che - pUjApaMcAzaka gAthA-4panA kathanathI pUjAnI sAthe avinAbhAvI evI hiMsAne jANIne paNa karavAnI anujJA Apela che, tethI karmabaMdha nathI. ahIM prazna thAya ke, pUjAnI sAthe avinAbhAvI evI hiMsAne jANIne paNa karavAnI anujJA Apela che, ema kaI rIte kahI zakAya ? tethI kahe che - pUjAmAM apravRtti karanAranI niMdAne kahenArA evA arthanuM kathana pUjApacAzaka gAthA-45mAM che, te vacana ja vidhino AkSepaka che, tethI zrAvake pUjA karavI joIe, evo artha e kathanathI nIkaLe che. ahIM prazna thAya ke, pUjApaMcAzaka gAthA-4panA kathanathI zrAvake pUjA karavI joIe, evo artha nIkaLato hoya to paNa, pUjAmAM je hiMsA thAya che, tatkRta karmabaMdha to thAya ja che; Ama chatAM bhagavAnanI bhaktithI mahAnirjarA thAya che, mATe zAstramAM gRhasthone pUjA karavAnI vidhi kahela che. tethI temAM karmabaMdhano niSedha karatAM kahe che vidhi spaSTa hote chate niSedhano avakAza nathI=pUjAnI vidhi che tethI hiMsAkRta karmabaMdhano avakAza nathI.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 rUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 Azaya e che ke, zAstravacanathI malinAraMbhIne pUjA karavAnI vidhi che, e spaSTa thAya to emAM karmabaMdha che ema kahevAmAM Ave to te apekSAe e akartavya=niSedhayogya che, ema paNa siddha thAya; kema ke, je je karmabaMdhanuM kAraNa che, tenA niSedhano avakAza che, mATe pUjAmAM karmabaMdha che tema kahIe to tenA niSedhano avakAza thAya, ane jeno niSedha karelo hoya te ka2vAnI vidhi hoI zake nahi. AthI vidhizuddha pUjAmAM karmabaMdha nathI, ane AthI ja avidhithI pUjA thatI hoya, chatAM bhaktinuM prAbalya hoya te pUjAmAM ghaNI nirjarA thAya che, to paNa tyAM alpa karmabaMdha che, ema zAstramAM kahela che. ane te alpa karmabaMdhanA vacanathI te pUjAmAM vartatI avidhino ja niSedha prApta thAya che. mATe jo vidhizuddha pUjA hoya ane temAM paNa alpa karmabaMdha che, tema svIkArIe, to vidhizuddha pUjAmAM thatA puSpAdinI hiMsAnA niSedhano avakAza Ave arthAt bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi na vA52vAM joIe, ema mAnavAno avakAza Ave. paraMtu vidhizuddha pUjAmAM karmabaMdhano avakAza nathI tethI puSpAdino niSedha Ave nahi. kahevAno bhAva e che ke, zAstrakAroe malinAraMbhIne puSpAdithI pUjA karavAnuM kahela che, tethI puSpAdithI pUjA karavAnI vidhi che, te vAta spaSTa thAya che. have jo bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdine kilAmaNA thavAthI karmabaMdha thAya che, Ama chatAM bhagavAnanI bhaktinA adhyavasAyathI ghaNI nirjarA thAya che, ema kahIe to bhaktinA adhyavasAyanI apekSAe pUjAnI vidhi che, ane puSpAdi jIvone kilAmaNA thAya che e apekSAe niSedha che. ane tevo niSedha svIkArIe to puSpAdithI bhagavAnanI pUjA ka2vI joIe tevI vidhi svIkArI zakAya nahi. chatAM malinAraMbhI gRhasthane puSpAdithI pUjA karavAnI vidhi spaSTa thatI hoya to tyAM puSpAdinA jIvone kilAmaNA thavAnA kAraNe pUjA karanArane karmabaMdha thAya che, ema kahI zakAya nahi. ane AthI ja bhaktinA prakarSavALI paNa pUjA avidhivALI hoya to tyAM karmabaMdha thAya che, ema je zAstrakAro kahe che, te vacanathI e phalita thAya che ke, bhaktinA aMzathI avidhivALI pUjA kartavya hovA chatAM avidhi aMzathI niSedhya che. tethI vidhizuddha pUjAmAM puSpAdinI hiMsAno doSa nathI. ane avidhivALI pUjA hoya to doSa che tethI avidhidoSa TALavo joie, ane vidhimAM yatna karavo joie, ema phalita thAya che. utthAna : pUrvanA kathanathI e sthApana thayuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa hiMsA nathI, tethI koI jIva vidhimAM yatnavALo hoya ane bhagavAnanI bhaktimAM ekatAna hoya to
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 pUjAkALamAM thatA puSpAdinA AraMbhathI leza paNa karmabaMdha nathI. A kathanane dRDha ka2vA mATe hi haiM thI tarka kare che - TIkA - yadi ca vidhisAmagrye'pi puSpajalopahArAdirUpahiMsAdoSo'tra parigaNyeta, tadA tasya pUjA nAntarIyakatvena 'kAyavaho jaivi hoi u kahaMci' tti nAvakSyadAcArya:, kintu 'kAyavaho hoi jaivi niyameNa' mityevA'vakSyat / api ca padArthavAkyArthamahAvAkyArthaaidaMparyArthavicAraNAyAM hiMsAsAmAnyasya niSedhasya avidhiniSedhaparatAyA eva vyavasthitatvAt vidhisAmagrye na hiMsAdoSaH, anyathA caityagRhalocakaraNAdau tatsambhavo durnivAra ityAdisUkSmamIkSitamupadezapadAdau / TIkArtha H yadi ca avakSyat / ane jo vidhinI samagratAmAM paNa puSpa-jala upahArAdi rUpa=puSpa-jala caDAvavA Adi rUpa, hiMsAdoSa ahIM= pUjAmAM, gaNAya to tenuM=hiMsAdoSanuM, pUjAnI sAthe avinAbhAvipaNuM hovAne kAraNe= pUjAmAM avazya hiMsA thatI hovAne kAraNe, pUjApaMcAzaka gAthA-42 mAM pU. haribhadrasUri mahArAjA 'joke kathaMcit kAyavadha thAya' e pramANe na kaheta. paraMtu 'joke niyamathI=nakkI, kAyavadha thAya' - e pramANe kaheta. ..... - utthAna : pUjAmAM puSpAdine thatI kilAmaNAthI leza paNa karmabaMdha nathI, e ja vAtane 'vi =' thI kahe che - TIkArya : api ca upadezavavAvau / ane vaLI padArtha-vAkyArtha-mahAvAkyArthaaidaMparyArthanI vicAraNAmAM hiMsA sAmAnyanA niSedhanuM avidhiniSedhaparatAnuM ja vyavasthitapaNuM hovAthI vidhinI samagratAmAM hiMsA doSa nathI. anyathA=zAstramAM kahela vidhinI samagratAmAM paNa hiMsA doSa mAno to, caityagRha-locakaraNAdimAM teno saMbhava=hiMsAno saMbhava, durnivAra che, ItyAdi upadezapadAdimAM sUkSma jovAyuM che. .....
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 4 -: "dri ra thI 3pazapAlIsudhInA kathanano bhAvArtha" : jo paripUrNa vidhipUrvaka bhaktinA prakarSathI bhagavAnanI pUjA koI karatuM hoya, Ama chatAM pUjAkALamAM puSpa caDAvavAnI kriyA tathA jala abhiSekAdi kriyArUpa hiMsAne doSarUpe svIkAravAmAM Ave, ane tene AzrayIne pUjAmAM leza karmabaMdha che, tema svIkAravAmAM Ave, to pUjApaMcAzaka gAthA-42 mAM pU. haribhadrasUri mahArAje je ema kahyuM ke, "joke pUjAmAM kathaMcit kAyavadha che," tevuM kaheta nahi, paraMtu joke pUjAmAM nakkI kAyavadha che tema kaheta. AnAthI e phalita thayuM ke, pU. haribhadrasUri mahArAjanA vacanane pramANabhUta svIkArIe to nakkI thAya che ke, pUjAmAM niyamathI kAyavadha nathI, ane tethI ja e phalita thAya che ke, vidhinI khAmInI apekSAe pUjAmAM kAyavadha che ane paripUrNa vidhipUrvakanI pUjAmAM leza paNa kAyavadha nathI. mATe vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, tema svIkAravuM joIe. vaLI yuktithI batAve che - hiMsA zabdano audaMparyAthe vicAravAmAM Ave to tenuM audaMparya e nIkaLe ke - avidhithI pravRtti hoya tyAM ja karmabaMdha che. mATe "mA hiMsAt sarvabhUtAni' e sUtra paNa bhagavAnanI bhaktimAM thatI hiMsAno niSedha karatuM nathI, paraMtu bhagavAnanI bhaktimAM avidhithI thatI hiMsAno ja niSedha kare che, mATe paripUrNa vidhipUrvakanA anuSThAnamAM hiMsArUpa doSa nathI. ane paripUrNa vidhipUrvakanA anuSThAnamAM paNa hiMsArUpa doSa mAnavAmAM Ave to jinamaMdira baMdhAvavuM, loca karAvavo, temAM paNa hiMsArUpa doSanI prApti thAya. tethI caitya karavAno ane loca karavAno niSedha prApta thAya. tethI vidhizuddha anuSThAnamAM hiMsArUpa doSa nathI. ahIM koIne prazna thAya ke, caityakaraNamAM hiMsA thAya, paNa locakaraNamAM hiMsA kaI rIte thAya ? tenuM tAtparya e che ke koI jIvane pIDA karavI te hiMsA che. tethI bIjA jIvane pIDA karavI te hiMsA che, tema AtmAne-potAne pIDA karavI te paNa hiMsA che; tema chatAM loca karavAnI kriyAmAM karAvanArane apramAdabhAvanI vRddhi thatI hoya to AtmAne pIDA thavA chatAM tyAM hiMsA nathI. pramodabhAva thAya to tyAM hiMsA che. vALanI zobhAthI thatA mamatvabhAvane ane locAdinA kaSTa pratye dveSabhAvane dUra karavo te apramAdabhAva che. zAtAno pratibaMdha ane azAtAnA dveSarUpa pratibaMdhane TALavA mATe, ane zobhA pratyenA pratibaMdhane TALavA mATe ja zAstramAM locanuM vidhAna che, mATe loca karavAmAM hiMsA nathI. Ama chatAM locakaraNa jo koIne ArtadhyAnanuM kAraNa banatuM hoya to tyAM hiMsA che. k-4
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 kupadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 4 utthAna : pUrvamAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe pU. haribhadrasUri mahArAjanA vacananA pathI mane paMyAza thA-42mA 438 'kathaMcit' no artha yo 3, 'na kathaMcit' ane tenA baLathI e sthApana karyuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa kAyavadha nathI. e kyananI sAthe bhAgamabha 31, 'kahaNNaM bhaMte' sUtranI TIma meM artha ayo, tyo jinapUjAdi anuSThAnane paNa tathApaNAno prasaMga thaze, e prakAre bIjAoe je kathana karyuM che, teno virodha Ave che. tene sAme rAkhIne te virodha kaI rIte Avato nathI, te batAvavA arthe kahe che - Tos: etena "kahanaM bhante jIvA appAuttAe kammaM pagareMti ? pANe aivaittA, musaM vaittA, tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNa-pANa-khAimasAimeNaM paDilAbhittA evaM khalu jIvA appAuyattAe kammaM pagarenti" ityatra adhyavasAyavizeSAdetattryaM jaghanyAyuHphalamiti vyAkhyAya / anye tu yo jIvo jinasAdhuguNapakSapAtitayA tatpUjArthaM pRthivyAdyArambheNa svabhANDAsatyotkarSaNAdinA AdhAkAdikaraNena ca prANAtipAtAdiSu varttate tasya vadhAdiviratiniravadyadAnanimittAyuSkApekSayeyamalpAyuSkatA'vaseyA, avizeSaNatve'pi sUtrasya prANAtipAtAdivizeSasya avazyaM vAcyatvAt, anyathetastRtIyasUtre prANAtipAtAditaH azubhadIrghAyuSkatAvacanAnupapatteH / na hi sAmAnyahetoH kAryavaiSamyaM yujyate / api ca alpatarapApabahutaranirjarAhetutAyA azuddhadAne abhidhAsyamAnatvAd naiveyaM kSullakabhavagrahaNarUpA alpAyuSkatA, na hi svalpapApabahunirjarAnibandhanasyAnuSThAnasya kSullakabhavagrahaNanimittatA sambhAvyate, jinapUjAdyanuSThAnasyA'pi tathAtvaprasaGgAt, iti vyAkhyAne'pi vidhivaikalyavatyeva jinapUjA grAhyeti draSTavyam, azuddhadAnAdidRSTAntaiH kriyamANAyA jinapUjAyA vidhizuddhAyA grhnnaanaucityaat| 'kAUNa jiNAyayaNehiM maNDiyaM sayalameiNIvaTai dANAicaukkeNa vi suTu vi gacchijja accuaM na parao'tti mahAnisIthe sAmAnyato jinapUjAyA dAnAdicatuSkatulyaphalakatvopadezena vizeSe vizeSasyaiva aupamyaucityAt / * kahannaM bhante ..... pagarenti ? . 2 meM 416L 2151313
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 4 29 adhyavasAyavizeSathI A traNa=prANAtipAta, mRSAvAda ane tevA prakAranA zramaNane AdhAkarmAdi dAna, A traNa jaghanya AyurUpa phaLane ApanAra che, e prakAre vyAkhyAna karIne - "jo tuthI tathAtvikata' e prakAranA vyAkhyAnamAM paNa vidhinI vikalatAvALI ja jinapUjA grahaNa karavI joIe, e prakAre patena= AnAthI= pUrvamAM gAthA-4 mAM varNana karyuM e kathanathI, jANavuM. e prakAre TIkAmAM joDANa che. TIkArya : vaha ......patti he bhagavan! kevI rIte jIvo alpa AyuSyapaNAnuM karma bAMdhe che? prANano nAza karIne, mRSAvAda bolIne, tevA prakAranA zramaNane aprAsuka aneSaNIya azana-pAnakhAdima-svAdima vaDe pratilAbhIne; A pramANe jIvo alpa AyuSyapaNAnuM karma bAMdhe che - rUtra .... vyAdhyAya=A prakAranA sUtramAM adhyavasAyavizeSathI A traNa= prANAtipAta, mRSAvAda ane AdhAkarmAdi dAna jaghanya AyurUpa phaLane ApanArAM che. e pramANe vyAkhyAna karIne A sUtranI TIkAmAM bIjAo zuM kahe che, te mane tu' thI batAve che - maLe tu .. yujete je jIva jinezvaranA ane sAdhuguNanA pakSapAtanA kAraNe tenI pUjA mATe pRthvI AdinA AraMbhathI hiMsA dvArA, potAnA bhAMDAdikavAsaNAdi, vecavA mATe asatya vacana dvArA potAnA vAsaNono utkarSa batAvavAthI, ane AdhAkarmAdi karavAthI prANAtipAtAdimAM varte che, tene vadhAdi viratithI nirava dAnanimitta baMdhAtA AyuSyanI apekSAe A alpa AyuSyapaNuM jANavuM=zaraNaM mane" sUtramAM kahela alpa AyuSyapaNuM jANavuM. temAM hetu kahe che - sUtranuM avizeSaNapaNuM hovA chatAM paNa prANAtipAtAdi vizeSanuM avazya vAcyapaNuM che. anyathAsUtranuM avizeSapaNuM hovA chatAM paNa prANAtipAtAdi vizeSanuM avazya vAcyapaNuM na mAno to, bhagavatInA pAThamAM AnAthI=nna bharta sUtrathI, trIjA sUtramAM prANAtipAtAdithI azubha dIrgha AyuSyapaNAnA vacananI anupapari=asaMgati, che. je kAraNathI sAmAnya hetuthI kAryavaiSamya ghaTatuM nathI=6vi saMte sUtramAM ane e sUtrathI trIjA sUtramAM baMne sthaLe samAna rIte sAmAnya hiMsAdinI vAta hoya to, 'i maMtesUtramAM enA kArya tarIke je alpa AyuSya kahyuM, te ane enAthI pachInA trIjA sUtramAM enA kArya tarIke je azubha dIrgha AyuSya kahyuM che te rUpa kArya vaiSamya, samAna hiMsAdirUpa kAraNathI ghaTe nahi. pUrvamAM kahyuM ke, vadhAdinI viratinimittaka ane niravadya dAnanimittaka AyuSyanI apekSAe alpa AyuSkatA ahIM prastutamAM jANavI. te ja vAtane dRDha karavA mATe bIjI yukti Ape che
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 api ca dravyam, ane vaLI azuddha dAnamAM alpatara pApa ane bahutara nirjarAnA hetupaNAnuM abhidhAsyamAnapaNuM hovAthI--AgaLamAM kahevAze tethI, A='hastra bhaMte' sUtramAM kahevAyelI kSullaka bhavagrahaNarUpa alpa AyuSyatA nathI ja. je kAraNathI svalpapApa ane bahunirjarAnA kAraNabhUta anuSThAnanuM kSullakabhavagrahaNa nimittapaNuM saMbhavatuM nathI; kema ke jinapUjAdi anuSThAnamAM paNa tathApaNAno prasaMga che= kSullakabhavagrahaNa nimittapaNAno prasaMga che. e pramANe vyAkhyAna karAye chate vidhivikalatAvALI ja jinapUjA grahaNa karavI joIe, e pramANe AnA dvArA=pUrvamAM prastuta gAthA-4 mAM 'ayaM bhAva: thI upavezapalAvo' sudhI varNana karyuM e kathana dvArA jANavuM, temAM hetu kahe che 30 ..... ..... azuddha . . saupacoviAt |azuddha dAnAdinA dRSTAMta dvArA karAtI vidhizuddha jinapUjAnA grahaNanuM anucitapaNuM che. temAM hetu kahe che - jinAyatano vaDe sakala bhUmaMDala maMDita karIne sArI rIte paNa dAnAdi cAra vaDe paNa acyuta devalokamAM jAya che paNa AgaLa jato nathI=bAramA acyuta devalokathI AgaLa jato nathI. A prakAre mahAnizIthamAM sAmAnyathI jinapUjAnuM dAnAdi cAranA tulya LapaNAno upadeza hovAthI vizeSamAM= azuddha pUjArUpa vizeSamAM, vizeSanI=azuddha dAnAdirUpa vizeSatI, ja upamAnuM ucitapaNuM che. -: "tena thI gaupamyocityAt' sudhInA kathanano bhAvArtha : 'hAM manne' - sUtrano artha e che ke, bhagavAnane gautamasvAmI pUche che ke, he bhagavaMta ! jIvo alpa AyuSya zAnAthI bAMdhe che ? tenA javAbarUpe bhagavAne kahyuM ke, koI jIvanI hiMsA karIne, mRSAvAda bolIne ke, sAdhune aprAsuka ane aneSaNIya azanAdi vahorAvIne jIvo alpa AyuSya bAMdhe che. tyAra pachI e sUtranI TIkAmAM e sUtranA TIkAkAre khulAso karyo ke, adhyavasAyanA bhedathI A traNe pariNAmo jaghanya AyuSyanA phaLavALA che. A prakAre TIkAkAre vyAkhyAna karyA pachI e viSayamAM bIjAo zuM kahe che, te vAta e sUtranA TIkAkAra kahe che, ane bIjAo je kahe che, teno Azaya A pramANe che - koI jIvane jinezvara bhagavAnanA guNo pratye ane sAdhunA guNo pratye pakSapAta che, tethI bhagavAnanI pUjA mATe pRthvIkAyAdi jIvono AraMbha kare ke, potAnA halakA mAlane UMco batAvavA dvArA adhika mUlyathI vece ane e rIte asatyanuM bhASaNa kare, ane sAdhunI bhakti mATe AdhAkarmAdi karI sAdhune vahorAve, to 'daLe maMte' sUtramAM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 4 kahela je alpa AyuSyakatA che ke jeo pRthvIkAyAdino AraMbha karatA nathI, mRSAvAdAdi karatA nathI ane sAdhune niravadya dAna Ape che, tenI apekSAe alpa AyuSya bAMdhe che, paraMtu zullakabhavarUpa jaghanya AyuSya bAMdhatA nathI ema anya kahe che. Ama kahIne anyane e kahevuM che ke, saMsArI jIvo prANAtipAta ke mRSAvAda Adi kare che, teonA mATe A sUtranuM kathana lAgu paDatuM nathI, paraMtu jinezvara ane sAdhunA guNanA pakSapAtI jIvo avivekane kAraNe je pRthvIkAyAdino AraMbha kare che, asatya bole che ane sAdhune je azuddha dAna Ape che teone bhagavAnanI bhaktino ke sAdhunI bhaktino zubha bhAva hovA chatAM paNa AraMbhAdine kAraNe ja alpa AyuSkatA prApta thAya che te kSullakabhavarUpa alpa AyuSkatA grahaNa karavAnI nathI, paraMtu vivekasaMpanna jIvane bhagavAnanI bhakti ke sAdhunI bhakti karatAM je AyuSya baMdhAya che, tenI apekSAe teone alpa AyuSya avivekanA kAraNe baMdhAya che, te alpa AyuSkatA grahaNa karavAnI che. ahIM prazna thAya ke, "davi mate sUtramAM evuM kahela nathI ke, jemane bhagavAnanA pratye bhakti che ke, sAdhunA pratye bhakti che ane tenA kAraNe pRthvIkAyAdino AraMbha kare che ke mRSAvAda bole che ke, sAdhune aprAsaka aneSaNIya dAna Ape che, teone ja A alpa AyuSkatA prApta thAya che, anyane nahi. to tame A sUtrano vizeSa artha kevI rIte karyo ? tethI kahe che - sUtramAM avizeSaNarUpe-sAmAnyarUpe, kathana hovA chatAM paNa ahIMyAM= vi aMte sUtramAM kahela bAbatamAM, bhagavAnanI ke sAdhunI bhakti arthe ja karAtA prANAtipAtAdi vizeSanuM ja grahaNa karavAnuM che; kema ke, jo tevuM na hoya to bhagavatIsUtranA davu mate sUtra pachInA trIjA sUtramAM A ja prANAtipAtAdithI azubha dIrgha AyuSyanI prApti thAya che, tema kahela che, te vacana saMgata thAya nahi. temAM yukti Ape che - samAna hetuthI kAryanuM vaiSamya thaI zake nahi. Azaya e che ke, " mate sUtramAM prANAtipAtAdi traNathI alpa AyuSkatA kahI ane tyArapachI enAthI trIjA sUtramAM e traNathI azubha dIrgha AyuSkatA kahI, tethI eka ja hetuthI alpa AyuSya ane azubha dIrgha AyuSya baMdhAya, tema svIkArI zakAya nahi. mATe mAnavuM joIe ke, " maMte' sUtrathI zubhagatinuM alpa AyuSya grahaNa karavAnuM che, ane enAthI trIjA sUtramAM azubhagatinuM dIrgha AyuSya grahaNa karavAnuM che. ane te kathana to ja saMgata thAya ke, bhagavAnanI bhaktinA AzayathI ke sAdhunI bhaktinA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 kupadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA. 4 AzayathI koI prANAtipAtAdi traNa karato hoya to zubha adhyavasAyane kAraNe sadgatinuM AyuSya bAMdhe che; Ama chatAM AraMbha vagara bhakti karanAra karatAM pRthvIkAyAdinA AraMbhAdi karanAra alpa AyuSya bAMdhe che. jeo jinezvara deva pratye ke sAdhu pratye bhaktine kAraNe pRthvIkAyAdino AraMbha karatA nathI paNa svArtha mATe, bhautika sukho mATe kare che, teone to azubha dIrgha AyuSkatAnI ja prApti thAya che. ahIM koIne zaMkA thAya ke, bhagavAnanI bhakti mATe pRthvIkAyAdino AraMbha karanArA bhale zubha AyuSya bAMdhatA hoya, paNa te kSullaka bhavarUpa zubha AyuSya bAMdhe che, ema mAnavAmAM zuM vAMdho che? tethI kahe che - AgaLamAM graMthakAra svayaM azuddha dAnamAM alpa pApabaMdha ane bahanirjarA kahe che, tethI tevA dAnathI zubha AyuSya kSullakabhavarUpa prApta thaI zake nahi, ane tenI ja puSTi karavA mATe anya kahe che - jo sAdhune azuddha dAna ApavAthI alpa pApa ane bahunirjarA thAya che, ane chatAM zubhagatinuM AyuSya to kSullakabhavarUpa ja prApta thAya che, ema svIkArIe, to jinapUjAdi anuSThAnathI paNa kSullakabhavanI prApti mAnavAnI Apatti Avaze. A prakAranA anyanA kathanathI e phalita thAya che ke, jema sAdhune azuddha dAna ApavAthI svalpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, tema jinapUjAthI paNa svalpa pApabaMdha ane bahu nirjarA thAya che, tethI jema jinapUjAthI sadgatino kSullakabhava prApta thaI zake nahi, tema kavi aMte sUtramAM kahela traNa kAraNothI paNa kSullakabhava prApta thaI zake nahi. ane A prakAranA anyanA vyAkhyAnathI e phalita thAya che ke, jinapUjAdi anuSThAnathI paNa alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che. tethI '3 mate sUtranI TIkAnA baLathI koIne zaMkA thAya ke, A prakAranA anyanA vacanathI ja nakkI thAya che ke, jinapUjAdi anuSThAnamAM 'vi mate e sUtranA je jo tu no mata batAvyo te pramANe alpa pApabaMdha ane bahu nirjarA mAnya che. tethI e jaNAya che ke, bhagavAnanI pUjA game teTalI yatanApUrvaka karIe, to paNa puSpAdi jIvono temAM AraMbha thAya che mATe tyAM alpa pApabaMdha che, ane bhagavAnanI bhaktino adhyavasAya che mATe ghaNI nirjarA che, Avo artha "vaphavi maMte' sUtranA TIkAkAranA AzayathI jaNAya che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che - maMte' sUtranI TIkAmAM AvuM vyAkhyAna hovA chatAM paNa ame pUrvamAM pUjApaMcAzakanA pUjya haribhadrasUri mahArAjanA vacanathI ane pUjya abhayadevasUri mahArAjanA vacanathI je sthApana karyuM, enAthI e nakkI thAya che ke, "va8vvi mate sUtranI
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 4 TIkAnA kathanamAM pUjA aMge je kathana che, te vidhinI vikalatAvALI jinapUjAne AzrayIne che, vidhizuddha pUjAne AzrayIne nathI, temAM yukti batAve che - azuddha dAnAdinA dRSTAMtathI vidhizuddha karAtI evI jinapUjAnuM grahaNa thaI zake nahi. Azaya e che ke, azuddha dAnAdimAM aviveka bhaLelo che ane "vara sUtranA TIkAkAre jinapUjAdi anuSThAnanA paNa tathApaNAno kSullakabhavanA kAraNa mAnavAno, prasaMga batAvyo, tyAM azuddha dAnAdine grahaNa karIne vAta karelI che. AthI ja kahyuM ke, svalpa pApabaMdha ane bahu nirjarAvALuM azuddha dAnAdi anuSThAna che, tenAthI kSullakabhavanI prApti thaI zake nahi. ane azuddha dAnAdi anuSThAnathI kSullakabhavanI prApti thAya tema mAnIe to jinapUjAdi anuSThAnathI paNa zullakabhavanI prApti thAya, tema mAnavAno prasaMga Ave. tethI tyAM sAdhune azuddha dAna ApavAnI vAta che, tenI sAthe vidhizuddha jinapUjAne sarakhAvI zakAya nahi. mATe azuddha pUjAmAM ja alpa pApabaMdha ane bahu nirjarA svIkArI zakAya ane vidhizuddha pUjAmAM pUrvamAM prastuta gAthA-4 mAM mAvata' thI 'ApavATI sudhI kathana kahyuM, e rIte leza paNa karmabaMdha nathI, tema mAnavuM joIe. ane te ja vAtane puSTa karavA mATe kahe che - mahAnizIthasUtramAM sAmAnyathI jinapUjAnuM dAnAdi cAranI sAthe tulya phaLa batAvela che. tethI azuddha pUjAmAM azuddha dAnAdinI upamA svIkAravI ucita che zuddhapUjAmAM nahi. Azaya e che ke, koI zrAvaka zrAvakAcArane sArI rIte pALato hoya ane dAnAdi cAranuM sArI rIte sevana karato hoya, to paNa jema bAramA azruta devalokathI AgaLa jaI zakato nathI, tema sArA prakArano dravyastava karIne paNa bAramA azruta devalokathI AgaLa jaI zakAtuM nathI, tema mahAnizIthasUtramAM batAvela che. tethI e phalita thAya che ke, sArAmAM sAruM zrAvakapaNe pALe ke sArAmAM sAruM dravyastava kare to utkRSTathI azruta devalokanA phaLane pAme che, A rIte mahAnizItha sUtranuM sAmAnya kathana che. tethI jyAre azuddha dAnAdinA phaLanI sAthe pUjAnuM grahaNa karavuM hoya to azuddha pUjAnuM grahaNa thaI zake, paraMtu zuddha pUjAnuM grahaNa thaI zake nahi; kema ke pUjAnuM utkRSTa phaLa dAnAdi cAranA utkRSTa phaLa sAthe yojeluM che. tethI dAnAdinuM utkRSTa phaLa tene ja maLe ke je zuddha dAnAdi cAre sevatA hoya, tethI jinapUjA paNa je utkRSTa karato hoya te zuddha dAnAdi cAra tulya utkRSTa phaLane pAme che. mATe nakkI thAya che ke, zrAvakanA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 niraticAra dAnAdi cAra tulya utkRSTa jinapUjAnuM phaLa che. tethI te vidhizuddha pUjA ja hoI zake, azuddha jinapUjA nahi. tethI azuddha dAnAdi samAna phaLavALI jinapUjAne grahaNa karavI hoya to vidhinI vikalatAvALI jinapUjAne grahaNa karavI ucita che. tethI 'nna maMte' sUtramAM anye tu thI je kathana karyuM, temAM jinapUjAdi anuSThAnane azuddha dAnAdi sAthe je sarakhAvela che, te azuddha jinapUjAne AzrayIne saMgata thaI zake che. ..... utthAna - pUrvamAM sthApana karyuM ke, 'hAM maMte' sUtranI TIkAmAM anye tu thI je TIkAkAre kahyuM, tyAM jinapUjAdi anuSThAnothI svalpa pApabaMdha ane bahunirjarA thAya che, tema kahela che, to paNa te vidhi vikalatAvALI pUjA ja grahaNa karavI joIe, ema yuktithI pU. upAdhyAyajI mahArAjAe sthApana karyuM. tyAM koIne prazna thAya ke, vidhizuddha pUjAne paNa svalpa pApabaMdha ane bahunirjarAnA kAraNa tarIke svIkArIe to zuM vAMdho ? kema ke, azuddha dAna ApavAmAM jema AraMbha-samAraMbha che, tema vidhizuddha pUjAmAM paNa puSpAdinI kilAmaNArUpa AraMbha-samAraMbha che ja. mATe azuddha dAna sadeza ja vidhizuddha jinapUjAne svIkArIe to paMcAzakamAM pU. abhayadevasUri mahArAje je rIte kUpadRSTAMta saMgata karyuM, te saMgata thaI jAya, ane paMcAzakanI TIkAmAM kahela kecitkArano mata Agama anupAtI nathI, te vAta paNa saMgata thaI jAya. AvI zaMkAnA nirAkaraNa mATe azuddha dAna sAthe vidhizuddha pUjAne yojI zakAya nahi, te batAvavA mATe 'gvi' thI kahe che TIkA - kiJca - " saMviggabhAviyANaM luddhayadiTTaMtabhAviyANaM ca / muttUNa khitta-kAlaM bhAvaM ca kahaMti suduMchaM" / / (bRhatkalpabhASye gA. 1607 ) ityetatparyAlocanayA lubdhakadRSTAntabhAvitAnAmAgamArthA'vyutpannAnAmeva azuddhadAnasambhavastAdRzAnAmeva ca jinapUjAsambhavo'pi vidhivaikalyavAneva sambhavatIti / TIkArya : kiJca sammavatIti / vaLI kSetra, kALa ane bhAvane choDIne (zuddha prarUpaNA karanAra jIva) saMvignabhAvitone ane lubdhakadaSTAMtabhAvitone zuddha uMcha kahe che.- e prakAranA AnA paryAlocanathI=bRhatkalpabhASya gAthA-1607mAM kahela kathananA .....
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 4 35 paryAlocanathI, lubdhakadaSTAMtabhAvita ane AgamArthanA avyutpaSone ja azuddha dAnano saMbhava che, ane tevAone jajinapUjAno saMbhava paNa vidhivikalatAvALo ja saMbhave che. A saMmatIti ahIM "ti' zabda pUna' thI "saMmati' sudhInA kathananI samAptisUcaka che. binapUnAsagnavori ahIM "ga' thI e kahevuM che ke, azuddha dAna to vidhivikalatAvALuM che paNa jinapUjAno saMbhava paNa vidhivikalatAvALo che. vizeSArtha : bRhatkalpabhASya gAthA-1907 saMvimaviyA ...suddhas / no artha e che ke, je saMvignabhAvita bAla che, teo zAstranA yathArtha arthane jANanArA nathI, ane je pArthasthabhAvita bAla che, te abhinivezavALA che. teo dharma sAMbhaLavA AvyA hoya to upadezaka temane kSetra-kALa ane bhAvane AzrayIne sAdhune azuddha dAna ApavAnI zAstramAM je vidhi che, tene choDIne zuddha dAna ApavAno upadeza Ape; kema ke, lubdhakadaSTAMtathI bhAvita evA zrotAne zuddha dAna ApavA pratyeno pakSapAta pedA karAvavAno che. ane saMvibhAvita evA bALajIvone zAstranA sAcA arthano bodha karAvavA mATe sAdhune zuddha dAna ApavAnI vidhi batAvIne AnuSaMgika rIte koI viSama dravyAdi kAraNo hoya tyAre sAdhune azuddha dAna ApavAnI vidhi batAvavAnI che. A prakArano artha dezanA batrIsI zloka-29thI prApta thAya che. ane e arthano vicAra karIe to lubdhakadaSTAMtathI bhAvita evA bALajIvone ane AgamArgamAM avyutpanna jIvone ja azuddha dAnano saMbhava che. AthI ja teone azuddha dAna ApavAnuM choDAvavA mATe bRhatkalpabhASya gAthA1907mAM zuddha ucha ApavAno upadeza upadezaka Ape ema kahela che. AnAthI e nakkI thAya che ke, lubdha kadaSTAMtathI bhAvita jIvone ane AgamArtha avyutpanna jIvone ja jema azuddha dAnano saMbhava che, tema tenA jevAone ja AgamArtha avyutpannone ja, vidhinI vikalatAvALI jinapUjAno paNa saMbhava che. mATe jema azuddha dAnamAM alpa karmabaMdha ane bahunirjarA kahelI che, tema azuddha jinapUjAnuM anuSThAna ja tevuM che, ema kahevuM ucita che, paNa vidhizuddha jinapUjAne azuddha dAna jevI kahevI ucita nathI.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 utthAna : pU. haribhadrasUri mahArAjAnA vacananA baLathI, ane pUjA paMcAzaka gAthA42mAM kahela 'cit' zabdano artha pU. abhayadevasUri mahArAja sAhebe '- vit' karyo tenA baLathI, pUrvamAM graMthakAre e sthApana karyuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa hiMsA nathI. e vacananI sAthe AgamamAM kahela 'tuLa maMte' sUtranI TIkAmAM artha karatI vakhate jinapUjAdi anuSThAnano paNa tathApaNAno=kSullakabhavarUpa alpa AyuSyapaNAno, prasaMga Avaze, e prakAre bIjAoe je kathana karyuM, teno virodha dekhAyo. tenuM samAdhAna karIne anya koI graMthamAM sAdhune apAtuM aprAsukAdi dravyadAna lenArane ane ApanArane kaI apekSAe alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarAnuM kAraNa thAya che tema kahela che, te batAvIne tenI sAthe vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, teno virodha sthUlathI koIne jaNAya, tethI te batAvIne zuddha pUjA sAthe te kathana kaI rIte saMgata thAya, ane azuddha pUjA sAthe te kathana kaI rIte saMgata thAya, te batAve che - TIkA H kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 yattu - guNavate pAtrAya (yA) prAsukAdidravyadAne cAritrakAyopaSTambhAnnirjarA, vyavahArato jIvaghAtena cAritrabAdhanAcca pApaM karmma, tatra svahetusAmarthyApekSayA bahutarA (nirjarA) nirjarApekSayA ca alpataraM pApaM bhavati, tacca kAraNa eva, yata uktaM 'saMtharami azuddha vunna vi ziddAMtavuM(? viM) tayALa'hiyuM / AuradiTThateNaM taM ceva hiyaM asaMtharaNe / / ' (nizIthabhASya gA. 1650) tti tad gItArthAnyatarapadavaikalya eva yujyate, tatsAkalye svalpasyApi pApasyA'sambhavAt, vyavahArato bAdhakasyAbAdhakatvAt, svahetusAmarthyasya dravyabhAvAbhyAmupapatteH / ayamevAtidezo vidhizuddhajinapUjAyAM draSTavyaH / TIkArtha H guNava vAraLa va je vaLI, guNavAna pAtrane aprAsukAdi dravyadAna apAye chate guNavAna pAtranA cAritrakAyano upadaMbha thavAthI (guNavAna jIvane) nirjarA thAya che (ane azuddha dravyadAnanA grahaNamAM) jIvaghAta thavAne kAraNe .....
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 39 vyavahArathI guNavAna pAtranA cAritranuM bAdhata thavAthI (guNavAna jIvane) pApakarma baMdhAya che. tyAM guNavAna jIvathI grahaNa karAyelA azuddha dAnamAM svahetunA sAmarthyanI apekSAe=nirjarA ane pApabaMdhanA hetunA sAmarthyanI apekSAe, bahutara nirjarA ane nirjarAnI apekSAe alpatara pApa thAya che ane guNavAna vyakti dvArA te=azuddha dAnanuM grahaNa, kAraNe ja che. yata uktaM Dasambavat je kAraNathI kahevAyuM che - saMstaraNamAM=saMyamano nirvAha thato hoya chatAM, azuddha dAna grahaNa karanAra ane ApanAra baMnene paNa ahita karanAruM che, ane AturanA dRSTAMtathI te ja=azuddha dAna ja, asaMstaraNamAM hitakArI che. A prakAre je kahyuM che te gItArtha atyaMtara padanA vaikalyamAM ja ghaTe che; kema ke tenA sAkalyamAM=gItArtha anyatara padanA sAkalyamAM, svalpa paNa pApano asaMbhava che. ..... ahIM prazna thAya ke, azuddha dAna grahaNa karAye chate vyavahArathI cAritrano bAdha thAya che, to svalpa pApabaMdha svIkAravAmAM zuM vAMdho che ? tethI kahe che - vyavahArato avAdhatvAt, vyavahArathI bAdhakanuM abAdhakapaNuM che. ahIM prazna thAya ke, jema nirjarAnA hetunuM sAmarthya che, tema karmabaMdhanA hetubhUta evA vyavahArathI cAritranA bAdhanuM paNa sAmarthya azuddha dAna grahaNamAM che, tethI svaketunA sAmarthyathI jema nirjarA thAya che, tema svahetunA sAmarthyathI alpa karmabaMdha paNa thavo joIe. tethI kahe che - svahetu 35pattaH / svahetusAmarthyanI dravya-bhAva dvArA upapatti che= karmabaMdhanA hetunuM sAmarthya dravyathI che, mATe karmabaMdha thato nathI, ane nirjarAnA hetunuM sAmarthya bhAvathI che, tethI nirjarA thAya che. ..... pUrvamAM kahyuM ke, koIe azuddha dAna lenArane alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarA sthApana karI, tenuM yojana graMthakArazrIe gItAdi anyatara padanA vaikalyane kAraNe che, ema sthApana karavA hetu ApatA kahyuM ke, sAdhu azuddha dAna grahaNa kare ane gItArtha anyatara padanuM=gItArtha ane saMvigna padanuM, sAkalya hoya to niyamA leza paNa karmabaMdha thAya nahi. have A dAna jevI=gItArthAdi pada sAkalyavALAnA azuddha dAna grahaNa jevI, vidhizuddha jinapUjA che, te batAve che -
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 4 layameva .... ? |A ja atideza=gItArtha anyatara padavALI vyakti kAraNe azuddha dAna grahaNa kare e ja atideza, vidhizuddha jinapUjAmAM jANavo. -: "vA thI tRSTavya" sudhInA kathanano bhAvArtha - guNavAna jIvane aprAsaka dravyadAna apAye chate lenAra jIvane alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, te kaI apekSAe che tema koIka graMthamAM kahela che. je nIce pramANe che - guNavAna pAtrane koI aprAsuka dravyadAna Ape to lenAra jIvanA cAritrakAmano upakhaMbha thAya che, tethI cAritranI vRddhi thavAne kAraNe te azuddha dAnanA grahaNathI lenArane nirjarA thAya che; Ama chatAM te azuddha dAnamAM jIvahiMsA samAyelI che, tethI vyavahAranayathI cAritrano bAdha thAya che, tenA kAraNe lenAra vyaktine pApabaMdha thAya che. have azuddha dAna lenArane ghaNI nirjarA ane alpa karmabaMdha thAya che. temAM yukti Ape che - te azuddha dAnamAM nirjarA ane pApabaMdha e baMnenuM sAmarthya che; kema ke, te azuddha dAna cAritrane upakhaMbha karanAra che, tethI tenA sAmarthyanI apekSAe te azuddha dAnanA grahaNathI ghaNI nirjarA thAya che. ane nirjarAnI apekSAe alpatara pApabaMdha thAya che, kema ke azuddha grahaNa karela che. ahIM koIne zaMkA thAya ke, guNavAna evA sAdhue paNa kAraNa vagara ja azuddha dAna grahaNa karela haze, tethI ja karmabaMdha thAya che. tenA nirAkaraNa mATe kahe che - guNavAna pAtra je azuddha dAna grahaNa kare che, temAM alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, te kAraNe ja azuddha dAnagrahaNamAM kahela che, niSkAraNa azuddha dAnagrahaNamAM kahela nathI. temAM sAkSI ApatAM kahe che - - saMsmaraNamAM lenAra ane ApanAra baMnene azuddha dAna ahitarUpa kahela che. tethI niSkAraNa azuddha dAna grahaNa kare to te hitarUpa banI zake nahi, mATe ja kAraNe grahaNa karAyela te azuddha dAnathI ghaNI nirjarA ane alpatara pApabaMdha thAya che, A prakAranuM koIe yojana karyuM. tethI graMthakArane prazna thayo ke, jo A vAta svIkArIe to e prApta thAya che, koI guNavAna sAdhu kAraNe paNa azuddha dAna grahaNa kare to vyavahArathI cAritrano bAdha thavAthI tenAthI alpa pApabaMdha thAya. tethI e phalita thAya ke, guNavAna sAdhu bhagavAnanI AjJA pramANe kAraNe azuddha dAna grahaNa kare to temAM bAhya hiMsA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 39 hovAthI alpa pAbaMdha thAya che. ane te rIte to vidhizuddha pUjA paNa bhagavAnanI AjJAnusAra hovA chatAM tyAM bAhyathI hiMsA che, tethI temAM paNa alpa pApabaMdha mAnavo paDe. tethI A prakAranA koIkanA kathananuM tAtparya zuM che, te batAvavA mATe kahe che - jeo A prakArano artha kare che, te paNa gItArtha anyatarapadanA vaikalyamAM ja ghaTe che, paraMtu gItArtha anyatara padanuM sAkalya hoya to svalpa paNa pApabaMdhano saMbhava nathI. Azaya e che ke, guNavAna vyakti kAraNe azuddha dAna grahaNa kare tyAre ghaNI nirjarA ane alpatara pApabaMdha thAya che, e kathana azuddha dAna lenAra jIvamAM gItArtha anyatara padanuM vaikalya hoya to tenA azuddha dAnanA grahaNamAM yatanAnI khAmI che, tema nakkI thAya che. ane tenI yAtanAnI khAmIne kAraNe tyAM alpa pApabaMdha mAnavAmAM koI doSa nathI. paraMtu guNavAna jIva kAraNe azuddha dAna grahaNa karato hoya ane te gItArtha anyatara padanA sAkalyavALo hoya=gItArtha ane saMvigna hoya arthAtu gItArtha hoya ane gocarI grahaNa karatI vakhate zrutanA upayogavALo hoya to tenI yatanAmAM koI khAmI hoI zake nahi, tethI gItArtha ane saMvigna sAdhue kAraNe grahaNa karela azuddha dAnamAM leza paNa pApano saMbhava nathI; kema ke, vyavahArathI bAhya jIvanI virAdhanA thAya che, te saMyamanA pariNAmanI bAdhaka nathI, tethI tatkata koI karmabaMdha saMbhave nahi. ahIM prazna thAya ke, azuddha dAnamAM azuddha aMza ane cAritrano upaSTabhaka aMza be che, tethI azuddha aMzathI karmabaMdha ane cAritranA upakhaMbhaka aMzathI nirjarA svIkArIe to zuM vAMdho che ? tethI kahe che - svahetu sAmarthyanI dravya-bhAva dvArA upapatti che. Azaya e che ke, karmabaMdhanA kAraNabhUta evI hiMsA azuddha dAnamAM dravyathI che ane nirjarAnA kAraNabhUta evuM cAritranuM upakhaMbhana bhAvathI che. tethI dravyahiMsAmAtrathI karmabaMdha thato nathI, paraMtu bhagavAnanI AjJAnA pAlanarU5 cAritrano pariNAma ja nirjarAnuM kAraNa bane che. ane azuddha dAna grahaNa karatI vakhate gItArtha vyaktine bhagavAnanI AjJAnA pAlanamAM upayoga varte che, tethI te AjJApAlananA bhAvathI phakta nirjarA thAya che, ane bAhya hiMsA dravyamAtrarUpa hovAthI tenAthI koI karmabaMdha thato nathI. have ukta kathanane vidhizuddha jinapUjAmAM batAvatAM kahe che -
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 4 gItArtha ane saMvigna vyakti kAraNe azuddha dAna grahaNa kare te vakhate mAtra bhagavAnanI AjJApAlanano adhyavasAya che tethI tyAM nirjarA thAya che, ane te azuddha dAnanA grahaNamAM hiMsA dravyamAtrathI che tethI tyAM leza paNa karmabaMdha nathI; te ja rIte vidhipUrvaka bhagavAnanI AjJAnusAra pUjA karanAra zrAvakano upayoga AjJApAlanano hovAthI temanI pUjAmAM ekAMte nirjarA thAya che, ane tyAM je dravyathI hiMsA thAya che temAM leza paNa karmabaMdha nathI, e batAvavAM kahe che A ja atideza vidhizuddha jinapUjAmAM jANavo. 40 * ahIM gItArtha anyata2 padanuM vaikalpa grahaNa karyuM, tenAthI e jaNAya che ke, kAraNe koI sAdhu azuddha AhAra grahaNa karato hoya tyAre jo te gItArtha na hoya to yatanAmAM khAmI saMbhave, ane jo gItArtha hovA chatAM saMvigna na hoya to zrutanA upayogamAM khAmI Ave. tethI kAMIka yatanAmAM khAmI thAya che tethI paNa grahaNa karAyelA azuddha dAnamAM alpa pApabaMdha thAya che. utthAna - vaLI guNavAna pAtrane azuddha dAna ApanAra jIvane AzrayIne alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, ema bIjA koIka kahe che, tenuM yojana azuddha pUjA sAthe kaI rIte thAya che, te graMthakAra batAve che - TIkA H anyaistu - akAraNe'pi guNavaMtpAtrAyAprAsukAdidAne pariNAmavazAt bahutarA nirjarA alpataraM ca pApakarmeti ca pratipAditam, pariNAmaprAmANyAta, "saMtharaNaMmI 0 " tyAdau azuddhaM dvayorapi dAtRgRhItrorahitAyeti ca vyavahArata: saMyamavirAdhakatvAt dAyakasya lubdhakadRSTAntabhAvitatvenAvyutpannatvena ca devagatau zubhAlpA''yuSkatAnimittatvAditi yojitam / ayamatidezo'vyuttyu (tpa)nIyapUjAyAM dRSTavya iti // 4 // TIkArya - anyaistu pariAmaprAmAkhyAt / vaLI akAraNamAM paNa guNavAna pAtrane aprAsuka dAna apAye chate (ApanAranA) pariNAmanA vazathI ghaNI nirjarA ane
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 4 alpa pApakarma baMdhAya che, e pramANe bIjA vaDe pratipAdana karAyuM che. temAM yukti Ape che - pariNAmanuM prAmANya cheHnirjarA ane pApabaMdha pratye ApanAra jIvatA pariNAmanuM kAraNa paNuM che. ahIM prazna thAya ke, nizIthabhASya gAthA-1950mAM kahyuM che ke, saMsmaraNasaMyamano nirvAha, thatuM hoya chatAM azuddha dAna ApavAmAM Ave to ApanAra ane lenAra baMne mATe ahitanuM kAraNa che, tethI akAraNamAM azuddha dAna ApanArane bahu nirjarA thAya che, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - saMtharAmItyAto ... rati pAkA ane saMtharama e gAthAmAM azuddha dAna ApanAra ane lenAra baMnene ahita mATe che. e pramANe je kahela che, te vyavahArathI ApanAra jIva sAdhunA saMyamano virodhaka che te apekSAe kahela che, ane dAyakanuM lubdhakadaSTAMtathI bhAvitapaNuM hovAne kAraNe ane avyutpApaNuM hovAne kAraNe devagativiSayaka zubha alpa AyuSkatAnuM kAraNa te dAna bane che. (ethI karIne ApanAra jIvatA pariNAmanI vicitratAthI azuddha dAna ApanArane ghaNI nirjarA ane alpa pApabaMdha thAya che, e pramANe bIjAoe yojana karela che.) A atideza avyutpanI pUjamAM jANavo. 'ti" zabda gAthA-4nA kathananI samApti sUcaka che. - "satu-kAraneDapi...thI phUdavyarUti sudhInA kathanano bhAvArtha: bIjAo kahe che ke, sAdhune azuddha dAna ApavAnuM koI kAraNa na hoya to paNa guNavAna pAtrane koI amAsuka dAna Ape to tevA pariNAmane kAraNe aviveka ane guNavAnanI bhaktinA pariNAmane kAraNe, ghaNI nirjarA ane alpatara pApakarmabaMdha thAya che; kema ke, ghaNI nirjarA ane alpatara pApabaMdha pratye pariNAmanuM pramANapaNuM che avivejyukta pariNAmanuM kAraNa paNuM che. - ahIM prazna thAya ke, nizIthabhASyanI gAthAmAM kahyuM ke, azuddha dAna ApavAnuM koI kAraNa na hoya to ApanAra ane lenAra baMnenuM ahita thAya che, teno virodha Avaze; kema ke, azuddha dAna ApanAranuM paNa ahita thAya che, tema kahyuM che. tethI khulAso kare che - nizIthabhASyanA kathanamAM vyavahArathI saMyamanuM virAdhakapaNuM che, mATe akAraNamAM
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA H 4-5 azuddha dAna ApanAra ane lenAranuM ahita thAya che, tema kaheluM che. ane dAyaka jIva lubdhakadRSTAMtathI bhAvita che ane avyutpanna che, tethI tenuM dAna devagativiSayaka zubha AyuSyanI alpatAnuM nimitta che, mATe tene ekAMte ahita karanAra che, tema kahI na zakAya; paraMtu nirjarAnuM kAraNa paNa mAnavuM paDe. tethI niSkAraNa paNa guNavAnane azuddha dAna ApavAmAM vyavahArathI saMyamanuM virAdhakapaNuM hovAne kAraNe ahitapaNuM hovA chatAM, dAnanA adhyavasAyane kAraNe devagatinuM kAraNa bane che, tethI nirjarAnuM kAraNa paNa te dAna mAnavuM joIe. e prakAre anya koIe yojana karyuM che, ane A yojana ja avyutpanna jIvanuM bhagavAnanI pUjAmAM atidezarUpa jANavuM. AnAthI e phalita thAya che, jema avyutpanna jIva niSkAraNa azuddha dAna ApIne dAna ApavAnA zubha bhAvathI alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarA kare che, tema bhagavAnanI pUjAnI vidhimAM avyutpanna evo zrAvaka avidhithI yukta bhagavAnanI bhaktivALI pUjA karIne alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarA kare che. AjanA avataraNikA : tadidamakhilammanasikRtyAha - avataraNikArya : te A sarvane=gAthA-ramAM graMthakAre sthApana karyuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI ane te kathananI sAthe cothA paMcAzakamAM kahela pUjya abhayadevasUri mahArAjAnA kathanano virodha batAvIne teno parihAra gAthA3/4 mAM graMthakArazrI pUjya yazovijayajI mahArAjAe karyo te sarvane, manamAM rAkhIne kahe che - gAthA : sambhAvaNe visaddo diLaMto'naNuguNo payaMsei / sAmaNNANumaIe sUrI puNa aMsao bAhaM / / 5 / / chAyA : (sambhAvane 'pizabdaH dRSTAnto 'nanuguNaH pradarzayati / sAmAnyAnumitau sUriH punaH aMzato bAdhaM / / 5 / / )
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 5 manvaya : 43 visaddo sambhAvane, dRSTAnto 'nanuguNaH, sAmaNNANumaIe sUrI puNa aMsao bAhaM payaMsei / / 5 / / gAthArtha : paMyAza'-4-10mAM 'api' zabda saMbhAvanAmAM che. pU. alayahevasUri mahArAje pUjAmAM ApeluM azuddhadAnanuM dRSTAMta ananuguNa che. ahIM prazna thAya ke, pU. abhayadevasUri mahArAje kareluM anumAna kaI rIte saMgata thAya che tethI kahe che sAmAnya anumitimAM pU. abhayadevasUri vaLI aMzathI bAdhane jatAve che. // 5 // TIDA : sadoSamapi snAnAdi (dI) tyatrApizabdaH sambhAvane, tena (na) sarvaM sadoSameva, yatanAdisattve bhAvotkarSe doSAbhAvAt / dRSTAnto'zuddhadAnarUpaH zuddha jinapUjAyAmananuguNo'nanukUlaH / sUriH = abhayadevasUriH punaH, sAmAnyAnumitau = snAnatvapUjAtvAdyavacchedena nirdoSatvAnumito " na caitadA''gamAnupAtI " tyAdinA aMzato bAdhaM pradarzayati / vidhivirahitAyAH pUjAyAH kardamopalepAditulyo'lpadoSo (kardamopalepAditulyAlpadoSaduSTatvAt) dusstttvaat| bhavati cAMzato bAdhapratisandhAne'vacchedakAvacchedenA'numitipratibandhaH | sAmAnAdhikaraNyenAnumitau tu nAyamapi doSa iti vibhAvanIyaM sudhIbhiH / / 5 / / ..... - * TI$AbhAM kardamopalepAditulyo 'lpadoSo duSTatvAt 54 che, tyAM kardamopalepAditulyAlpadoSaduSTatvAt pAThanI saMbhAvanA che ane te bhuSa artha urela che. TIDArtha : sadoSamapi 'nanukUlaH / bhayAza gAthA -4 -10mAM sadoSamapi snAnAdi= sahoSa bhAga svAvAhi khema dhuM khemAM 'api' zabda saMbhAvanAmAM che. tethI pUbhANamAM karAtA sarva snAnAdi sadoSa ja nathI; kema ke, yatanA hote chate bhAvanA utkarSamAM doSano abhAva che=karmabaMdharUpa doSano abhAva che. K-4
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA 5 vaLI, abhayadevasUri mahArAje Apela sAdhune azuddha dAnarUpa daSTAMta zuddha jinapUjAmAM=ananuguNa che=ucita nathI. toSa nAnAdri - ahIM 'i zabda saMbhAvanAmAM che, tethI sarva snAnAdi sadoSa ja nathI, ema artha samajavo. utthAna : ahIM prazna thAya che, to pachI ahIM gAthA-ramAM graMthakArazrIe kUpadaSTAMtanuM yojana karyuM, tene pU. abhayadevasUrimahArAje Agama anupAtI nathI, tema pUjA paMcAzaMkamAM kema kahyuM? tethI kahe che - TIkArya : sAmAnyAnumito .... sAmAnya anumitimAM snAnatva pUjAtvAdi avacchedana nirdoSatva anumitimAM, "A Agama anupAtI nathI" ItyAdi dvArA aMzathI bAdha dekhADe che, kema ke, vidhi virahita pUjAnuM kAdavanA upalepAdi tulya alpadoSathI duSTapaNuM che. -: "saMtoSanA kuSTA" sudhInA kathanano bhAvArtha : pUjA paMcAzaka-4-10mAM tolamApa nAnake ..... e prakArano prayoga che. tyAM "ji" zabda saMbhAvanAmAM che. tethI pUjAkALamAM karAtA sarva snAnAdi sadoSa ja che, tema nathI; kema ke je snAnAdimAM zAstrokta vidhi pramANe yatanAdi hoya ane bhagavAnanI bhaktinA bhAvano utkarSa hoya to te snAnAdimAM karmabaMdharUpa doSano abhAva che. AnAthI e phalita thayuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI. mATe graMthakArazrIe gAthA-ra mAM je rIte kUpadRSTAMtanuM yojana karyuM, te vAta saMgata che, ema pUjA paMcAzaka/10nA kathanathI nakkI thAya che. ahIM prazna thAya che, to pachI graMthakArazrIe gAthA-ramAM kUpadaSTAtanuM je rIte yojana karyuM, tene pU. abhayadevasUri mahArAje Agama anupAtI nathI tema pUjA paMcAzaka4/10nI TIkAmAM kema kahyuM? tethI kahe che - thAvat pUjAmAM nirdoSatvanI anumati koI karatuM hoya temAM aMzathI bAdha batADavA mATe A Agama anupAtI nathI, tema pU. abhayadevasUri mahArAje kahela che; kema ke, vidhirahita evI pUjAnuM kAdavanA upalepAdi tulya alpadoSathI duSTapaNuM che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 5 45 Azaya e che ke, koI jIva bhagavAnanI karAtI sarva pUjAne nirdoSa mAnI le, temAM aMzathI bAdha che, te batAvavA mATe pU. abhayadevasUri mahArAje kecitkAre je rIte kUpadRSTAMtanuM yojana pUjA paMcAzaka-4/10mAM karela che, tene Agama anupAtI nathI, tema kahela che. jo pU. abhayadevasUri mahArAje kecitkAranA matane Agama anupAtI nathI, tema na kahyuM hota ane kecitkAre je rIte kUpaduSTAMtanuM yojana kareluM che, te ja rIte vAMcavAmAM Ave to bhagavAnanI karAtI pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, tevo bodha thAya, ane koIne evo bhrama thAya ke, vidhirahita karAyelI pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI. tethI vidhirahita pUjAmAM aMzathI karmabaMdha che, te batAvavA mATe ja pU. abhayadevasUri mahArAje kecitkArano mata Agama anupAtI nathI, tema kahela che. te ja vAta spaSTa karatAM kahe che TIkArya : bhavati Danumitiprativandha / ane aMzathI bAdhanuM pratisaMdhAna thaye chate avacchedakAvacchedena anumitino pratibaMdha thAya che. bhAvArtha: pU. abhayadevasUri mahArAjAnA pUjA paMcAzaka-4/10nA vacanathI jyAre pUjAmAM koIka aMzathI karmabaMdha thAya che, te vAta siddha thAya, tyAre bhagavAnanI badhI pUjAmAM lezapaNa karmabaMdha nathI, tevI mAnyatAmAM aMzathI bAdhanuM pratisaMdhAna thAya che. tethI sarva pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, tevI anumitino pratibaMdha thAya che. TIkArya : ..... - ..... sAmAnAdhikaraNyena. . sudhImiH / / / / sAmAnAdhikaraNyathI thatI anumitimAM vaLI A paNa=pUjAmAM leza paNa karmabaMdha thato nathI tema svIkAravAmAM paNa, doSa nathI, e prakAre buddhimAne vicAravuM joIe. bhAvArtha : vidhizuddha pUjAmAM koI anumiti kare ke, tyAM karmabaMdha thAya che ke nahi, tevA sthAnamAM kecitkAre je rIte dRSTAMtanuM yojana karyuM che te rIte dRSTAMtanuM yojana ka2Ine vicAravAmAM Ave to te pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, tema svIkAravAmAM doSa nathI. anumiti be prakAre thAya che --
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 5-1 (1) avacchedakAvacchedana, (2) sAmAnAdhikaraNyana. (1) jema "vahniH 3w: hAdinanA ' ! A prakAranA anumAnamAM avacchedakAvacchedana anumiti kahevAya che arthAt yAvatuM vahni uSNa che, e prakAranI siddhi thAya che, tethI vahnitvavidena vahnimAM uSNatvanI siddhi thAya che, jene nyAyanI bhASAmAM avacchedakAvacchedana anumiti thaI, ema kahevAmAM Ave che. (2) "parvato vahnimAna ghumA A prakAranA anumAnamAM sAmAnAdhikaraNyathI vatrimattvanI anumiti thAya che arthAt parvatatvanuM samAna adhikaraNa che, e prakAranI anumiti dhUmathI thAya che, paraMtu parvatatvavidena yAvatu parvatamAM vatrimattvanI anumiti thatI nathI. AthI ja je je parvatamAM dhUma che, te te parvatamAM ja vahni che, paraMtu dareka parvatamAM vahni che, tema siddha thatuM nathI. te ja rIte prastutamAM pUnAvazlena leza paNa karmabaMdha nathI, tevuM koI anumAna kare to e prApta thAya ke, zuddha pUjA ane azuddha pUjA ema badhI pUjAmAM karmabaMdha nathI; ane tevI pUnAtvAvaskevena nirdoSatvanI anumitinA bAdha mATe ja pU. abhayadevasUri mahArAja sAhebe kecitkArano mata Agama anupAtI nathI, tema kahela che. ane vidhizuddha pUjAsthaLamAM rahelA pUjAtvanA adhikaraNamAM nirdoSatvanI anumiti svIkAravAmAM koI doSa nathI, ane te sthAnamAM kecitkArano mata saMgata che, e prakAre buddhimAne vicAravuM joIe. pAA utthAna : pUrva gAthAomAM sthApana karyuM ke, vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI, paraMtu vidhirahita evI pUjAmAM ja kAMIka karmabaMdha ane ghaNI nirjarA che, ane tene sAme rAkhIne pUjya abhayadevasUri mahArAje sAdhune apAtA azuddha dAnanA daSTAMtane pUjAmAM yojela che. tyAM koI zaMkA karatAM "nanuM' thI kahe che - avataraNikA : nanu parimANa(NAma)prAmANye vidhivaiguNye'pi ko doSa ityaashngkyaahavatAraNitArtha : pariNAmanA prAmANayamAM vidhinI vikalatA hovA chatAM paNa kayo doSa che? e pramANe AzaMkA karIne kahe che -
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 6 vizeSArtha : koI jIva bhagavAnanI bhaktinA pariNAmapUrvaka pUjA karato hoya tyAre vidhimAM khAmI hoya to paNa temAM zuM doSa che ? arthAt vidhinI khAmImAM paNa karmabaMdha thAya che, tema svIkAravuM joIe nahi, e prakAranI AzaMkAmAM kahe che - gAthA : duggayanArINAyA jaivi pamANIkayA havai bhattI / tahavi ajayaNAjaNiA hiMsA annANao hoI / / 6 / / chAyA : (durgatAnArIjJAtAd yadyapi bhaktiH pramANIkRtA bhavati / tathApi sayatanAnitA hiMsA ajJAnato bhavati taddA) avaya : jaivi duggayanArINAyA bhattI pamANIkayA havai, tahavi annANao ajayaNAjaNiA hiMsA hoI / / 6 / / gAthArtha : ke, durgatA nArInA dRSTAMtathI bhagavAnanI bhakti pramANIkRta thAya cheHnirjarAnA kAraNabhUta thAya che, to paNa ajJAnathI ayatanAnita hiMsA thAya che hiMsAkRta karmabaMdha thAya che. IslI vizeSArtha : prastuta gAthAnI avataraNikAmAM zaMkAkArano Azaya e che ke, koI jIva bhagavAnanI bhaktimAM dattacitta hoya to bAhya yatanAmAM koI khAmI hovA chatAM paNa tyAM karmabaMdha mAnavAnI jarUra nathI; kema ke, bhaktinA adhyavasAyathI kevaLa nirjarA thAya che, ane vidhinI khAmI to kevaLa bAhya AcaraNArUpa che, tethI tyAM karmabaMdha mAnavAnI jarUra nathI. tenA javAbarUpe prastuta gAthAmAM kahyuM ke, durgatA nArInA daSTAMtathI joke siddha thAya che ke, bhagavAnanI bhaktimAM te ekatAna ekAkAra, hovAthI tene nirjarA thayela che, to paNa tenAmAM rahelA ajJAnane kAraNe je ayatanA vartatI hatI, tenAthI hiMsA thAya che,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA 1 ane tene kAraNe karmabaMdha paNa thAya che. tethI vidhivikala jinapUjAmAM bhaktimAM ekatAnatA hovA chatAM paNa ajayaNAkRta hiMsAthI thoDo karmabaMdha thAya che, paraMtu sarvathA karmabaMdha nathI, tema svIkArI zakAya nahi. TIkA : durgatanArIjJAtAd yadyapi pramANIkRtA bhavati bhakti:, tathApi ayatanAjanitA hiMsA'jJAnato bhavati, 'pramAdAnAbhogAbhyAM prANabhUtAni hinastI'ti vacanAt / tathA ca tatra AcAryoktiH kUpadRSTAnta upatiSThata eva, avyutpattyayatanAjanitasya doSasyottarazubhabhAvadRSTyaiva zodhayituM zakyatvAt / bhaktyanuSThAnamapi avidhidoSaM niranubandhIkRtya paramparayA muktijanakamiti kecit bruvate / haribhadrAcAryAstu abhyudayaphale cAdye niHzreyasasAdhane tathA carame' (So0 20) rUArA sAthe prItimavA-nuSThAne paramezvaranADasanuSThAne che TIkArya : sutAnArIjJAtA .... sAnuSThAne jo ke, durgata nArInA daSTAMtathI vidhi vikalatAvALI bhakti pramANa karAya che, to paNa vidhivikala pUjAmAM ajJAtathI ayatAjalita hiMsA thAya che, kema ke, pramAda ane anAbhoga dvArA prANIonI hiMsA kare che, e prakAre vacana che. ane te rIte ajJAnathI ayatanAjanita hiMsA thAya che te rIte, tyAM= avidhivALI bhagavAnanI pUjAmAM, pU. AcArya abhayadevasUri mahArAja sAheba vaDe kahevAyela ukti=vacana, phUpadaSTAMtamAM saMgata thAya che ja; kema ke, avyutpatine kAraNe ayatanAthI javita hiMsAkRta karmabaMdharUpa doSanuM uttaramAM thatA zubha bhAvadaSTithI ja zodhana karavA mATe zakyapaNuM che. AthI ja keTalAka kahe che ke, bhaktianuSThAna paNa avidhidoSane biranubaMdha karIne paraMparAe mokSanuM janaka che. vaLI, AcArya haribhadrasUri mahArAjAe SoDazakamAM kahyuM che ke, A prItianuSThAnuM ane bhaktianuSThAna, abhyadaya phaLavALA che, ane vara=vacanaanuSThAna ane asaMgaanuSThAna niHzreyasana=mokSanAM, kAraNa che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA: 6 - "kutAnArIratA thI rUtyag?" sudhInA kathanano bhAvArtha : durgatA nArInA dRSTAMtathI joke vidhirahita bhaktine paNa nirjarAnA kAraNa tarIke svIkArAya che, to paNa te vidhivikala pUjAmAM ajJAnathI ayatanAjanita hiMsA thAya che; kema ke, hiMsAnuM lakSaNa che ke, pramAda ane anAbhoga dvArA je prANInI hiMsA kare che, te hiMsA che. AvA prakAranuM vacana hovAthI anAbhogarUpa ajJAnane kAraNe durgatA nArIne pUjAmAM ayatanAjanita hetuhiMsA che, ane tenAthI karmabaMdha paNa thAya che. ane ajJAnathI karmabaMdha thAya che, te rIte, phUpadaSTAMtamAM avidhivALI bhagavAnanI pUjAne AzrayIne pU. abhayadevasUri mahArAjanuM vacana saMgata thAya ja che. Azaya e che ke, avidhivALI bhaktiyukta pUjAmAM hiMsAkRta karmabaMdha thAya che, ane bhaktinA zubha adhyavasAyathI te karmabaMdharUpa lepano nAza saMgata thAya che. zAstramAM avyutpattine kAraNe bhagavAnanI pUjAmAM vartatI ayatanAthI janita karmabaMdharUpa doSanuM uttaramAM thatA zubhabhAvathI zodhana karavuM zakya che. AthI ja keTalAka kahe che ke, bhaktianuSThAna paNa avidhi doSane niranubaMdha karIne paraMparAe mokSanuM janaka che. kahevAno bhAva e che ke, je jIvane pUjAviSayaka zAstranuM jJAna nathI ane tene kAraNe pUjAkALamAM samyagu yatanA nathI, to paNa bhagavAnanA guNothI uparaMjita thaIne jene bhagavAna pratye bahumAna thayeluM che, tevo jIva bhagavAna pratye vartatA pUjyabhAvane kAraNe pUjAmAM yatna kare che. te jIvane jyAre samajaNa prApta thAya ke bhagavAne A rIte bhakti karavAnuM kahyuM che, tyAre te jIvane doSano tyAga karI vidhipUrvaka bhagavAnanI bhakti kare tevo pariNAma paNa pUjAkALamAM hoya che; ane AthI ja AvA jIvomAM prajJApanIyatA guNa hoya che. tethI temano avidhidoSa bhaktinI prabaLatAthI niranubaMdha bane che. tethI vidhizuddha bhagavAnanI bhaktinI apekSAe thoDA vyavadhAnathI=paraMparAthI, te bhaktianuSThAna muktinuM kAraNa bane che. AnAthI e phalita thAya che ke, vidhizuddha anuSThAnamAM jevI nirjarA thAya che, tenAthI thoDI ochI nirjarA avidhiyukta bhaktivALI pUjAmAM thAya che. AthI ja vidhiyukta bhaktivALI pUjA zIgha mokSanuM kAraNa che ane avidhiyukta bhaktivALI pUjA paraMparAe mokSanuM kAraNa che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 6 50 sArAMza : (1) pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacana pramANe avidhiyukta pUjAmAM karmabaMdha thAya che ane uttaramAM thatA zubhabhAvathI tenI zuddhi thAya che. (2) keTalAkanA mata pramANe avidhivALI bhagavAnanI bhakti paraMparAe mokSanuM kAraNa che, tethI vidhizuddha pUjAmAM thatI nirjarA karatAM temAM alpa nirjarA thAya che. tethI ja vidhizuddha pUjA zIghra mokSanuM kAraNa bane che ane vidhivikala bhaktivALI pUjA paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che. (3) pU. AcArya haribhadrasUri mahArAjAnA kathana pramANe vidhizuddha pUjA vacanAnuSThAnarUpa hovAthI nirjarA dvArA mokSanuM kAraNa bane che, ane avidhiyukta pUjA prIti-bhaktianuSThAna svarUpa hovAthI puNyAnubaMdhI puNyanA upArjana dvArA abhyudayanuM kAraNa bane che. A traNe kathana nayabhedanI apekSAe che, paraMtu temAM arthabheda nathI; kema ke traNenA abhiprAya mujaba avidhiyukta pUjA vyavadhAnathI=paraMparAthI, mokSanuM kAraNa che, e arthamAM ekavAkyatA che. TIDA : durgatanArIjJAtaM caivaM - zrImanmahAvIravarddhamAnasvAmI ikSvAkukulanandanaH prasiddhasiddhArthapArthivaputraH putrIyitanikhilabhuvanajano janitajanamanazcamatkAraguNagrAmo grAmAkaranagarapRthuM pRthivIM viharannanyadA kadAcitkAkandInAmikAyAM puri samAjagAma / tatra cA'maracaravisaraviracitasamavasaraNamadhyamavartini bhagavati dharmadezanAM vidadhati nAnAvidhayAnavAhana samArUDhaprauDhapattiparigate sindhuraskandhamadhiSThite chatracchannanabhaHsthale mAgadhodgItaguNagaNe bherIbhAGkArabharitAmbaratale narapatau tathA tadvidhavaravaizyAdikapurajane tathA gandhadhUpapaTalaprabhRtipUjApadArthavyagrakarakiGkarInikaraparigate vividhavasanAbharaNaramaNIyatarazarIre nagaranArInikare bhagavato vandanArthaM vrajati sati ekayA vRddhadaridrayoSitA jalendhanAdyarthaM bahirnirgatayA kazcinnaraH pRSTaH 'kvA'yaM loka ekamukhastvaritaM yAti ?' tenoktaM 'jagadekabAndhavasya dehinAM jarAmaraNarogazokadaurgatyAdiduHkhachidurasya zrImanmahAvIrasya vandanapUjanAdyartham' / tatastacchravaNAt tasyA bhagavati bhaktirabhavat / acintayacca, ahamapi bhagavataH pUjArthaM yatnaM karomi, kevalamahamatidurgatA puNyarahitA vihitapUjAGgavarjiteti /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 phUpAMtavizadIkaraNa | gAthA : 1 tato'raNyA''dRSTAni mudhA labhyAni siMduvArakusumAni svayameva gRhItvA bhaktibharanirbharAGgI 'aho ! dhanyA puNyA kRtArthA kRtalakSaNA, sulabdhaM mama janma, jIvitaphalaM cAhamavApa' iti bhAvanayA pulakakaNTakitakAyA pramodajalaplAvitakapolA bhagavantaM prati prayAntI samavasaraNakAnanayorantarAla eva vRddhatayA kSINAyuSkatayA ca jhagiti paJcatvamupagatA / tataH sA vihitapUjApraNidhAnollasitamAnasatayA devtvmvaaptvtii| tatastasyAH kalevaramavanipIThaloThitamavalokyA'nukampAparItAntaHkaraNo loko mUrchiteyamiti manyamAno'mbhasA siSeca / tatastAmaparispandAmavalokya loko bhagavantaM papraccha, 'bhagavan ! asau vRddhA kiM mRtota jIvatIti ?' bhagavAMstu vyAjahAra yathA - 'mRtA'sau devatvaM cAvAptA' / tataH paryAptibhAvamupAgatya prayuktAvadhiH pUrvabhavAnubhUtamavagamya madvandanArthamAgataH, sa cAyaM matpurovartI deva iti / tato bhagavadabhihitamidamanuzrutya samastaH sa samavasaraNadharaNIgato janaH paramaM vismayamagamat / yathA 'aho ! pUjApraNidhAna-mAtreNApi kathamamaratAmavAptAsAviti' / tato bhagavAngambhIrAM dharmakathAmakathayat, yathA-stoko'pi zubhAdhyavasAyo viziSTaguNapAtraviSayo mahAphalo bhavati / yata: "ikkaMpi udagabindu, jaha pakkhittaM mahAsamui~mi / jAe akkhayamevaM, *pUyAvi jiNesu vineyA / uttamaguNabahumANo, payamuttamasattamajjhayAraMmi / uttamadhammapasiddhI, pUyAe jinnvriNdaannN"|| (pUjApaJcA. gA. 47-48) ti / tato bhagavAMstatsambandhinaM bhaavibhvvytikrmkthyt| yathA-ayaM durgatanArIjIvo devasukhAnyanubhUya tatazcyutaH san kanakapure nagare kanakadhvajo nAma nRpo bhaviSyati / sa ca kadAcitprAjyaM rAjyasukhamanubhavan maNDUkaM sarpaNa, sarpa kurareNa, kuraramajagareNa, tamapi mahAhinA grasyamAnamavalokya bhAvayiSyati, yathA - 'ete maNDukAdayaH parasparaM grasamAnA mahAhermukhamavazA vizanti, evamete'pi janA balavanto durbalAnyathAbalaM bAdhayanto yamarAjamukhaM vizanti' iti bhAvayaMzca pratyekabuddho bhvissyti| tato rAjyasampadamavadhUya zramaNatvamupagamya devatvamavApsyati / evaM bhavaparamparayA'yodhyAyA nagaryAH zakrAvatAranAmni caitye kevalazriyamavApya setsyati iti gAthArthaH / " sArtha : durgatAnArIjJAtaM caivaM-ne ta nAND eveid aa pramANe - * 'pUyA jiNaguNasamuddesu' / / iti caturthaH pAdaH paJcAzakaprate /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ para kUpAMtavizadIkaraNa| gAthA: 1 zrImad ....rUti gAthArtha | IsvAkukuLanA naMdana, prakhyAta evA siddhArtha rAjAnA putra, samasta bhuvananA jIvo pratye putranI jema AcaraNa karanArA, lokonA manane camatkAra pamADanAra guNasamUhavALA zrImAna mahAvIra vardhamAnasvAmI grAma, Akara ane nagarathI vistarita pRthvI upara vihAra karatA koI ekavAra kAkaMdI nAmanI nagarImAM padhAryA, ane tyAM devonA zreSTha samudAyathI racelA samavasaraNanA madhya bhAgamAM bhagavAna dharmadezanA Ape che tyAre, aneka prakAranAM yAnavAhana upara ArUDha thaI proDha senAthI parivarelo, hAthInA skaMdha upara beThelo, chatrathI DhaMkAyelA nabhasthalavALo mAgadha vaDe=cAraNo vaDe, gavAtA guNasamUhavALo, bherInA bhAMkArathI bharAyelA AkAzatalavALo rAjA, tathA tevA prakAranA zreSTha vaizyAdika nagarajana tathA gaMdha, dhUpa, paDala Adi pUjAnI sAmagrImAM vyagra che hAtha jenA evI sevikAothI parivarelI, vividha vastraAbharaNathI adhika ramaNIya zarIravALI nagara nArIno samudAya bhagavAnanA vaMdana mATe jAya che tyAre, jalaIMdhanAdi mATe bahAra nIkaLIne eka vRddha daridra strIe koIka mANasane pUchyuM - A loka eka mukhavALA=eka dizA tarapha utAvaLA kyAM jAya che ? teNe kahyuM - jagatanA eka bAMdhava, prANIonA jarA-maraNa-roga-zoka-daurgatya Adi duHkhone chedanArA zrImAna mahAvIra svAmInA vaMdanapUjana mATe jAya che. tyArapachI tenA zravaNathI teNInetradurgatA nArIne, bhagavAna upara bhakti thaI ane teNIe vicAryuM, huM paNa bhagavAnanI pUjA mATe yatna karuM, paraMtu huM atidurgatA atyaMta puNyarahita daridra chuM, ane zAstramAM kahevAyelI pUjAnI sAmagrIthI rahita chuM. tyArapachI jaMgalamAM dekhelA, phogaTa maLatA siMduvAra phUlone svayaM ja grahaNa karIne bhaktinA samUhathI bharAyelA aMgavALI, aho ! huM dhanya chuM, puNyazALI chuM, kRtArthakatalakSaNavALI=karAyelA uddezavALI chuM, mAro janma sulabdha thayo, meM jIvitanuM phaLa prApta karyuM. e prakAre bhAvanA vaDe romAMcita kAyAvALI, pramodajaLathI plAvita kapola=gAlavALI, bhagavAna tarapha jatI samavasaraNa ane jaMgalanA vacamAM ja vRddhapaNAthI ane kSINa AyuSyapaNAthI jaladI mRtyu pAmI. tyArapachI teNI vihita=karAyela, pUjAnA praNidhAnathI ullasita mAnasapaNAthI devapaNuM pAmI. tyArapachI pRthvItala upara paDelA teNInA durgatA nArInA, phlevarane joIne anukaMpAthI yukta aMta:karaNavALA loke A= durgatA nArI, mUcchita thayelI che, e prakAre mAnatAM pANI vaDe sicana karyuM. tyArapachI teNIne nispaMdana joIne lokoe bhagavAnane pUchyuM, he bhagavaMta ! A vRddhA zuM marelI che ke jIvatI che ? bhagavAne paNa javAba Apyo, je A pramANe- A=durgatA tArI marelI che ane devapaNAne pAmelI che. tyArapachI=mRtyu pAmyA pachI, paryAptibhAvane pAmelA, prayukta avadhivALA=avadhijJAnano upayoga mUkI pUrvabhavanA anubhUtane anubhavAyelAne, jANIne, mane vaMdana mATe Avyo che, ane te A mArI AgaLa rahelo deva che. tethI=bhagavAne durgatAvArInuM pUrvokta varNana karyuM tethI, bhagavAne kaheluM A sAMbhaLIne samasta samavasaraNanI pRthvImAM rahelA loko parama vismayane pAmyA. je A pramANe - aho ! pUjAnA praNidhAnamAtrathI paNa kevI rIte A amaratAne devapaNAne, pAmI.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 phUpAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 6 saviti - ahIM 'ti' zabda bhagavAnanA kathananI samAptisUcaka che. tyArapachI bhagavAne gaMbhIra dharmakathA kahI. je A pramANe - viziSTa guNapAtraviSayaka thoDo paNa zubha adhyavasAya mahAphaLavALo thAya che. je kAraNathI kahyuM che ke, je prakAre moTA samudramAM prakSepa karAyeluM eka paNa jalanuM biMdu akSata thAya che, e pramANe jinezvarane viSe pUjA paNa jANavI. (pUjA paMcAzaka gAthA-47) zrI jinezvaronI pUjAthI pUjaka jIvane uttama guNo para bahumAna thAya che. uttama prANIonI madhyamAM pada=sthAna maLe che ane uttama dharmanI prasiddhi thAya che. pUjA paMcAzaka gAthA-48) ti' zabda pUjA paMcAzaka gAthA-47/48nA kathananI samAptisUcaka che. tyArapachI bhagavAne tenA saMbaMdhI=durgatA nArI saMbaMdhI, bhaviSyamAM thanArA bhavanA vyatikara=prasaMgane kahyo. je A pramANe - durgatA nArIno jIva devasakhone bhogavIne tyAMthI AvIne, kanakapura nagaramAM kanakadhvaja nAme rAjA thaze, ane te kyAreka vizALa rAjyasukhane anubhavato deDakAne sarpa vaDe, sarpane kurara vaDe=noLiyA vaDe, noLiyAne ajagara vaDe, tene paNa ajagarane paNa. moTA sApa vaDe khavAtA joIne vicAraze, je A pramANe - A deDakA vagere paraspara prasAtA=gaLAtA= khavAtA, moTA sApanA mukhamAM paravaza evA praveza kare che. e pramANe baLavAna evA A paNa manuSyo durbaLa lokone baLa anusAre bAdha karatA=pIDA ApatA, yamarAjanA mukhamAM praveza kare che. e pramANe bhAvato= vicArato, pratyekabuddha thaze. tyArapachI rAjyasaMpattine choDIne sAdhupaNAne pAmIne devapaNuM pAmaze. A pramANe bhavaparaMparA vaDe ayodhyA nagarInA zakrAvatAra nAmanA caityamAM kevalajJAnarUpI lakSmIne pAmIne siddha thaze siddhigatine pAmaze, e pramANe gAthArtha che. rUti thArtha pUjApaMcAzakanI gAthA-49nI TIkAmAM durgatA nArInuM dRSTAMta pUruM thayuM, tyAM pUjApaMcAzakanI gAthA-49 paNa pUrI thaI te batAvavA mATe "ti pathArtha kahela che. TIkA : yatanAM cAtra snAnapUjAdigatAmitthamAdizanti - "bhUmIpehaNajalacchANaNAi jayaNA u hoi nhANAdau / 'etto visuddhabhAvo, aNuhavasiddho ccia buhANaM" / /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 tathA " eso ceva ihaM vihI, visesao savvameva jatteNaM / jaha rehati taha sammaM, kAyavvamaNaNNaciTTheNaM / / vattheNa baMdhiUNaM, NAsaM ahavA jahA samAhIe / nagneyAM tu tannA, ve ivi hra uvaLamA" / / (bApazvAza . -1-200 / / tyAdi prA TIkArya : yatanAM tyAvi ||6||ane ahIMyAM=pUjAmAM, snAnapUjAdigata thatanAne zAstrakAro A prakAre kahe che - - ..... rUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 6-7 bhUmiveThaLa ..... vudghALuM / / vaLI snAnAdimAM bhUminuM prekSaNa=bhUmine jovI, jaLane gALavuM vagere yatanA thAya che. AnAthI=yatanAthI, budhone vizuddha bhAva anubhavasiddha ja che. 'nanacchALaLA' ahIM 'jJAti' padathI pANIne nirjIva bhUmimAM 52ThavavuM ItyAdinuM grahaNa che. ..... tathA - ane so * bALaviTTuAM || A ja ahIM vidhi che. vizeSathI yatanApUrvaka sarva ja je prakAre zobhA pAme te prakAre ananya ceSTA vaDe=bhagavAnanI bhakti sivAyanI anya sarva ceSTAnA parihAra vaDe, samyak=bhAvazuddhithI karavuM joIe. pUjA paMcAzakanI gAthA-11 ane 19mAM kahyuM ke, tanApUrvaka ane anya ceSTAonA tyAgapUrvaka bhagavAnanI bhakti karavI joIe. tyAM yatanA ane anya ceSTAthI zuM grahaNa karavAnuM che, te vAta batAve che - vattheNa .kuvaLamAr / / vastrathI nAsikAne bAMdhIne athavA yathAsamAdhi vaDe mukhakoza bAMdhIne (pUjAkALamAM) dehamAM paNa khaNaja AdinuM varjana karavuM. ItyAdi kathana che. IIII avataraNikA : nanvevaM vidhyaMze'zuddho bhaktyaMze ca zuddho yogaH prAptaH tathA ca kathaM na tata ekavidhakarmabandha: ? na ca mizraM karma zAstre proktaM yena mizrAttato mizraM karma badhyetetyAzaGkAyAmAha ***** -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa kupadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 7 avataraNikArya - nanuM thI zaMkAkAra kahe che ke, A rIte pUrvamAM tame sthApana karyuM ke, avidhiyukta pUjAthI kAMIka karmabaMdha thAya che, e rIte, avidhiyukta bhaktivALI pUjAmAM vidhi aMzamAM azuddha ane bhakti aMzamAM zuddha yoga prApta thAya che, ane te rIte tenAthI=avidhiyukta pUjAthI, ekavidha karmabaMdha kema nahi thAya? arthAta thaze. ane mizra karma zAstramAM kahela nathI; je kAraNe zAstramAM mizra karmabaMdha svIkArela nathI, te kAraNe tamArA vaDe svIkArAyela avidhiyukta pUjAmAM vartatA mitra evA tenAthI= yogathI mizra karmabaMdha thAya tema svIkArI zakAya, e prakAranI AzaMkAmAM graMthakAra kahe che - bhAvArtha : avidhiyukta pUjAmAM vidhi aMza azuddha che ane bhakti aMza zuddha che, ema svIkArIe to zuddha-azuddha evA mizra yogano svIkAra thAya, ane tethI zuddha-azuddha yogathI puNya-pAparUpa mizra karmabaMdha thavo joIe, ane eka ja adhyavasAyathI mizra karmabaMdha zAstramAM kahela nathI, tethI avidhiyukta pUjAmAM zuddha-azuddha yoga svIkArI zakAya nahi. A prakAranA zaMkAkAranA AzayamAM graMthakArazrI kahe che - gAthA - suddhAsuddho jogo, eso vavahAradasaNAbhimao / NicchayaNao u NicchaI, jogajjhavasANamissattaM / / 7 / / chAyA : (zuddhAzuddho yoga eSa vyavahAradarzanAbhimataH / nizcayanayastu necchati yogAdhyavasAyamizratvam / / 7 / / ) aya : . eso suddhAsuddho jogo vavahAradaMsaNAbhimao / NicchayaNao u jogajjhavasANamissattaM NicchaI / / 7 / /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 kupadaSNatavizadIkaraNa/ gAthA : 7 gAthArtha : A zuddha-azuddha yoga vyavahAranayane abhimata che, nizcayanaya vaLI yoga-adhyavasAyanuM mizrapaNuM Icchato nathI. IIchA vizeSArtha : vyavahAranaya azuddha pUjAmAM eka kALamAM zuddha-azuddha yoga svIkAre che, je phakta vyavahAra mAtramAM ja upayogI che. vaLI, nizcayanaya avidhiyukta pUjAmAM vartatA azuddha yoga ane bhakti aMzamAM vartatA zuddha yoganuM mizrapaNuM Icchato nathI, ane karmabaMdha nizcayanayane abhimata pariNAmathI thAya che, tethI jo vidhi aMzamAM upayoga hoya to te vakhate zuddha adhyavasAya hoya che, ane zuddha adhyavasAyathI puNyabaMdha thAya che, tema nizcayanaya svIkAre che. paraMtu azuddha yoga ane zuddha yoganA mizrayogathI puNyapAparUpa mizra karmabaMdha nizcayanaya mAnato nathI. TIkA - eSa durgatanArIsadRzAnAM jIvAnAM vidhivaidhurye'pi bhaktikAlIno jinapUjAyogaH azuddhadAnAdivacchuddhAzuddha: AMzikazuddhyazuddhivAn, vyavahAradarzanasya-vyavahAranayasya, abhimataH / tatazca vAgvyavahAramAtrasiddhernAnyatphalam / nizcayanayastu yogAdhyavasAyasthAnAnAM mizratvaM necchati, azubharUpANAM zubharUpANAM ca zAstre pratipAdanAt tRtIyarAzerakathanAditi spaSTaM mahAbhASye / TIkArya : paNa .... mahAmArthe durgatA nArI jevA jIvone vidhithI vadhurya= rahita, paNa bhaktikAlIna jinapUjAno yoga azuddha dAnAdinI jema zuddha-azuddha AMzika zuddhiazuddhivALo, vyavahAradarzanane vyavahAranayane, abhimata che, ane tenAthI A vyavahAranayanA svIkArathI, vANInA vyavahAramAtranI siddhi che, bIjuM koI phaLa nathI. vaLI, nizcayanaya yoga-adhyavasAya sthAnonuM mizrapaNuM svIkArato nathI; kema ke, (adhyavasAyanA) azubharUpa ke zubharUpanuM ja zAstramAM pratipAdana hovAthI tRtIya zazinuM akathana che. e prakAre mahAbhASyamAM spaSTa che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 7 -: "papa thI mahAmArtha sudhInA kathanano bhAvArtha : durgatA nArI jevA jIvone vidhithI rahita bhaktikAlIna jinapUjAno yoga azuddha dAnAdinI jema AMzika zuddhi-azuddhivALo vyavahAranaya svIkAre che, ane A vyavahAranayanA svIkArathI vANInA vyavahAramAtranI siddhi che=azuddha pUjAmAM mizrayoga che, e prakArano vacanamAtra prayoga karI zakAya che, paraMtu vyavahAranayanA te svIkAranuM anya koI phaLa nathI=vyavahAranayanA svIkAra pramANe mizra karmabaMdharUpa koI phaLa nathI. vaLI, nizcayanaya yoga-adhyavasAya sthAnonuM mizrapaNuM svIkArato nathI; kema ke, zubharUpa ke azubharUpa evA adhyavasAyonuM ja zAstramAM pratipAdana hovAthI tRtIya rAzinuM akathana che, e prakAre mahAbhASyamAM kahyuM che. Azaya e che ke, nizcayanaya pUjAkALamAM vartatA ayatanAvALA yoga ane bhagavAnanI bhaktirUpa adhyavasAya sthAnamAM zubha-azubharUpa mizrapaNuM svIkArato nathI; kema ke, zAstramAM karmabaMdhane anukULa evo adhyavasAya zubharUpa ke azubharUpa ja kahela che, paNa eka ja kALe zubhAzubha mizra upayoga hoya tema svIkArela nathI, ane AthI ja zubhAzubharUpa mizra trIjI rAzi mahAbhASyamAM svIkArI nathI. utthAna : pUrvamAM nizcayanaya zubhAzubharUpa mizra adhyavasAya svIkArato nathI, ema kahyuM, tyAM zaMkA karIne nizcayanayanI yuktithI te padArtha spaSTa kare che - TIkA - nanu(na ca) samUhAlambanopayogarUpasyAdhyavasAyasya sambhavAtkathaM tadapratipAdanamiti vAcyam, samUhAlambanajJAnasya vizeSaNIyatvAd vidhyopayikasya viziSTopayogasyaivamadhikRtatvAditi yuktamutpazyAmaH / TIkArya - na . yuputvathAmA samUhAlaMbana upayogarUpa adhyavasAyano saMbhava hovAthI tenuM mizra adhyavasAyanuM, apratipAdana kema che? ema na kahevuM. kema ke, samUhAlaMbavajJAnanuM vizeSaNIyapaNuM hovAthI-vizeSaNothI vizeSaNIyapaNuM hovAthI, vidhimAM upAyarUpasupayogI, evA viziSTa upayoganuM, A rIte=nizcayanaya
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 7 yoga-adhyavasAyanuM mizrapaNuM svIkArato nathI e rIte, adhikRtapaNuM che. A= nizcayanaya mizra adhyavasAya svIkArato nathI e kathana, ame yukta joIe chIe. * kRti yu khuzyAmaH ahIM 'kRti' zabda tavuM = A, arthamAM che. 5. -: "na 2 thI yu mutphazyAma" / sudhInA kathanano bhAvArtha : ahIM koIne zaMkA thAya ke, jema koIne 'A senA che' - evo samUhAlaMbanarUpa jJAnano upayoga thAya che, te vakhate te Akho upayoga aneka padArthaviSayaka hoya che. tema jyAre durgatA nArI jevA jIvo bhagavAnanI bhakti karavAnA adhyavasAyamAM tanmaya che, tyAre zAstranI vidhinuM ajJAna ane vidhinI ajJAnatAnA kAraNe zAstranI maryAdA pramANe yatanAnA adhyavasAyono abhAva, ane te ja vakhate bhagavAna pratye bhaktino pariNAma, e rUpa samUhAlaMbananA upayogarUpa adhyavasAya varte che, to pachI zAstramAM zubhAzubharUpa mizra rAzinuM pratipAdana kema karela nathI ? kema ke durgatA nArI jevA jIvone eka ja upayogakALamAM bhagavAnanI bhaktirUpa zubhabhAva dekhAya che ane te ja vakhate zAstranuM ajJAna ane zAstranI ajJAnatAnA kAraNe ayatanAno adhyavasAya paNa dekhAya che, je azubha bhAvarUpa che. A rIte eka ja kALamAM vartatA zubha ane azubha adhyavasAyo jyAre anubhavasiddha hoya tyAre zAstramAM tenuM apratipAdana kema che ? A zaMkAno uttara ApatAM graMthakAra kahe che ke, ema na kahevuM ane temAM yukti Ape che - - ..... durgatA nArI jevA jIvone je samUhAlaMbanarUpa jJAna che, te vizeSaNIya che. eka kALamAM zAstranuM ajJAna, ane zAstranA ajJAnane kAraNe vartato ayatanAno adhyavasAya, ane te ja kALamAM vartato bhagavAnanI bhaktino pariNAma, A traNa vizeSaNothI samUhAlaMbana jJAna vizeSaNIya che. tethI karmabaMdhanI vidhimAM u52mAM kahelAM traNa vizeSaNothI viziSTa evo upayoga svIkArela che; kema ke, nizcayanaya yoga ane adhyavasAyanuM mizrapaNuM mAnato nathI, tethI eka kALamAM zubhAzubha adhyavasAyanuM apratipAdana che. Azaya e che ke, saMsAravartI jIvo eka kALamAM eka upayogavALA hoya che, ane te upayoga kAM to saMsArane sthira karavAmAM pravartato hoya, kAM to saMsArano uccheda ka2vAmAM pravartato hoya che. tethI jyAre te upayoga azubha bhAvavALo hoya che tyAre jIva pApaprakRti bAMdhe che, ane jyAre te upayoga saMsAranA uccheda tarapha pravartato hoya tyAre te saMsAranA ucchedane anurUpa puNyabaMdha ane nirjarAne kare che, paraMtu eka ja kALamAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 7 paha rAgAdinI vRddhi ane rAgAdinA ucchedano mizra adhyavasAya hoto nathI. tethI durgatA nArI jevA jIvone jyAre saMsAranA ucchedane anukULa evo jJAnano upayoga varte che, tyAre te upayoga puNyabaMdha ane nirjarAnuM kAraNa bane che; Ama chatAM teno te vakhatano bhaktiyoga samUhAlaMbana jJAnathI viziSTa che, tethI te upayoganA vizeSaNarUpa adhyavasAyothI tatkRta puNyabaMdha ke nirjarAmAM bheda paDI zake. jema ke - durgatA nArInA adhyavasAyomAM ajJAnano, ayatanAno ane bhagavAnanI bhaktino pariNAma che, tethI A traNa pariNAmathI viziSTa evo teno eka upayoga che, ane te upayoga bhaktiaMzamAM utkaTa hovAne kAraNe puNyAnubaMdhI puNya ane nirjarAnuM kAraNa banyo. Ama chatAM zAstrathI vyutpannamativALo-nipuNa mativALo ane bhagavAnanI bhaktimAM tanmaya thayelo jIva jyAre pUjA kare che, tyAre tenA upayogamAM vizeSaNarUpa anya aMzo zuddha hovAthI teno jevo viziSTa upayoga bane che, tenA karatAM hIna kakSAno upayoga durgatA nArI jevA jIvone hoya che; kema ke, bhakti aMza utkaTa hovA chatAM ajJAna ane ayatanAthI te bhaktino pariNAma kAMIka nyUnatAne pAme che. Ama svIkArIne zAstramAM vividha pariNAmothI viziSTa eka upayogane AzrayIne karmabaMdha svIkArela che, ane tethI ja zubhAzubha rUpa trIjI rAzi svIkArela nathI, e vAta ame yukta ja joIe chIe, e prakAre graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che. TIkA - tathA cAvidhyaMze utkaTatve'zuddha eva, bhaktyaMze punarutkaTatve zuddha eva yoga ityetanmate ekasmAdyogAdekadaika eva bandhaH, bandhakAlasya pradIrghatvAt pariNAmaparAvRttyA ca mizratvaM bhAvanIyam, ekadhArArUDhe tu bhaktibhAve'vidhidoSo'pi niranubandhatayA dravyarUpatAmaznuvaMstatra bhagna ivAvatiSThate / ekadhArArUDhe'vidhibhAve'pyavidhibhaktiparyavasAyini vidhipakSAdUSakatAmapyasahamAne bhaktibhAvas (? sya) tathA'vidhiyutasya viSaye'pyarcanAderbhAvastavAhetutvena na dravyastavatvamiti pratipAdanAditi vivecakAH ||7|| TIkArya : tathA ca . vivecaoNH ||7||= bhaktino bhAva eka dhArAmAM ArUDha hote chate niranubaMdhapaNuM hovAne kAraNe dravyarUpatAne pAmato evo avidhi doSa paNa K-s
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ o phUpadaSTAMtavizadIkaraNa gAthA tyAM=bhagavAnanI bhaktimAM, bhagna jevo rahe che; ane avidhino bhAva paNa eka dhArAmAM ArUDha hote chate viSayamAM paNa bhagavAnanA viSayamAM paNa, tevA prakAranA avidhiyukta bhaktibhAvavALA arcanAdinuM pUjAdinuM, bhAvAstavanuM ahetupaNuM hovAne kAraNe dravyastavapaNuM nathI, e prakAre pratipAdana hovAne kAraNe mizrapaNuM bhAvata karavuM ema joDANa che. ane te mizrapaNuM kaI rIte thAya che te tathA thI batAve che ane te rIte zAstramAM trIjI rAzi svIkArI nathI ane karmabaMdha pratye viziSTa upayoga svIkArela che te rIte, avidhi aMzamAM utkaTapaNuM hote chate (te viziSTa upayogarU5) yoga azuddha ja che, ane bhaktiaMzamAM vaLI utkaTapaNuM hota chate (te viziSTa upayogarU5) yoga zuddha ja che, e prakAre AnA matamAM nizcayanayanA matamAM, eka yogathI eka kALamAM eka ja baMdha che (paraMtu zubhAzubharU5 mizra baMdha nathI ane bhagavAnanI bhaktikALamAM) baMdhakALanuM pradIrghapaNuM hovAne kAraNe pariNAmanI parAvRtti dvArA mizrapaNuM bhAvana karavuM. e prakAre vivecako kahe che. gvadhArArUDhe tu masjimAvezavidhilovojhari ahIM 'i thI e samuccaya karavo che ke, avidhi doSa na hoya to to azubha karmabaMdha nathI, paraMtu avidhi doSa paNa bhagna jevo che, tethI paNa azubha karmabaMdha thato nathI. dhArAkTa DavidhimAveDapi - avidhino bhAva ekadhArArUDha na hoya ane vacce vacce bhagavAnanI bhakti Adino tuccha koTino zubhabhAva Avato hoya to paNa te bhAvastavano ahetu hovAne kAraNe dravyastava nathI, teno 'ka' thI samuccaya karavo che. vidhipakSanUpatAmahemAne - ahIM vidhipakSano rAga nathI teno 'jarathI samuccaya karavo che. viSas - ahIM '' thI e kahevuM che ke, bhakti mATe je yogya nathI, tevA mahAdeva AdinI arcanA=pUjA, dravyastavarUpa nathI, paraMtu bhagavAnanA viSayamAM paNa karAtI arcanA=pUjA, bhAvastavano ahetu hovAthI dravyastavarUpa nathI. tathA 2 thI bhAvanIyam sudhInA kathanamAM padhAraste thI pratidinAt sudhInuM kathana hetu tarIke che. -: "tathA 2 . thI vive?" sudhInA kathanano bhAvArtha - pUrvamAM yuktithI batAvyuM ke, yoga ane adhyavasAyanuM mizrapaNe nizcayanaya mAnato nathI. have te bAbatamAM tattvanuM vivecana karanArAo zuM kahe che te yuktithI batAve che -
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa gAthA 7 uparanA kathanathI e phalita thayuM ke, bhagavAnanI bhaktimAM jyAre avidhi aMza utkaTa hoya tyAre pUjAno vyApAra azuddha che, tethI karmabaMdha thAya che; ane bhakti aMza utkaTa hoya tyAre te pUjAno vyApAra zuddha che ane tethI tenAthI puNyabaMdha ane nirjarA prApta thAya che; e prakAranA nizcayanayanA mate eka yogathI eka vakhate eka ja baMdha che-puNya ke pApamAMthI eka ja baMdha che. ane pUjAnI pravRttino kALa dIrgha hovAthI baMdhakALa paNa dIrgha bane che, tethI pUjAmAM dIrgha kALamAM pariNAmanA parAvartanathI mizrapaNuM nizcayanaya svIkAre che ema bhAvana karavuM. " samUhAlaMbana jJAnathI viziSTa evA upayogamAM avidhi aMza utkaTa hoya to te yoga azuddha che, ane bhakti aMza utkaTa hoya to te yoga zuddha che, tethI je aMza utkaTa hoya tenI apekSAe eka samayamAM zuddha ke azuddha e bemAMthI eka baMdha thAya che. tyAM zaMkA thAya ke, bhakti aMza utkaTa hoya tyAre paNa alpa avidhi doSa to che ane avidhi aMza utkaTa hoya tyAre paNa alpa aMze bhakti to che ja, to tatkRta karmabaMdha kema thato nathI ? tethI kahe che - durgatA nArI bhagavAnanI pUjAnA praNidhAnanA AzayathI puSpa laIne jyAre bhagavAna pAse jaI rahI hatI, te vakhate teno bhaktibhAva ekadhArA ArUDha hato=bhaktinA pariNAma sivAya vacamAM anya koI viSayaka upayoga nathI, ane tethI ajJAnane kAraNe je avidhithI puSpone toDavAnI kriyA vagere karavArUpa doSo che, te paNa bhAvayoganI malinatAnA kAraNa banatA nathI. tethI te doSo phaLa vagaranA hovAne kAraNe tenI avidhiyukta kriyA mAtra dravyarUpa ja bane che, ane tethI tenI pUjAnA adhyavasAyamAM te avidhi doSa bhagna jevo rahe che. mATe avidhidoSakRta leza paNa azubha karmabaMdha tyAM nathI. AthI ja pUrvamAM kahyuM ke, bhaktino aMza utkaTa hoya to karmabaMdhane anukULa evo bhAvayoga zuddha ja che, ane tethI te kALamAM phakta puNyabaMdha thAya che tethI zAstramAM mizrabaMdha kahela nathI. "ahIM avidhidoSa bhagna jevo che, ema kahyuM teno Azaya e che ke, durgatA nArIne jo sUkSma bodha hota to te bodhathI niyaMtrita vidhipUrvakanI bhaktinI kriyA karatAM jevo vizuddha adhyavasAya thAya tevo adhyavasAya thAta. paraMtu durgatA nArIne sUkSma bodha nahi hovAne kAraNe vidhizuddha bhaktinI kriyA karatAM jevo vizuddha adhyavasAya thAya tenA karatAM kAMIka hIna kakSAno vizuddha adhyavasAya thAya che, ane AthI ja vidhizuddha pUjA karanArane jevI utkaTa nirjarA ane puNyabaMdha thAya che, tenAthI kAMIka hIna kakSAnI
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 7 nirjA ane puNyabaMdha durgatA nArI jevA jIvone thAya che. te batAvavA mATe 'mana' na kahetAM 'mana ' kahela che. jema sAmAyikamAM zrAvaka sAdhu jevo che, tema kahIne sarvathA sAdhu jevo nathI, tema batAvyuM. te rIte durgatA nArI jevA jIvomAM rahelo avidhidoSa paNa, azubha karmabaMdhanuM kAraNa nahi hovA chatAM puNyabaMdha ane nirjarAmAM kAMI hInatA ApAdaka to thAya ja che, tema 'mana va' thI ghotita thAya che. have koI jIva bhagavAnanI bhakti karato hoya to paNa teno avidhino bhAva ekadhArA ArUDha vartato hoya to tenI pUjAnI kriyA bhAvastavano hetu banatI nathI, mATe te dravyastavarUpa paNa nathI; e pramANe zAstramAM pratipAdana karela che. tyAM ekadhArA ArUDha avidhino bhAva kevo che, te batAvatAM kahe che -- jeo vidhipakSanI adUSakatAne paNa sahana na karI zake tevA hoya che ane tethI ja koI vidhipUrvakanI bhaktinI vAta kare to kahe che ke, vidhi-vidhi karavAthI zuM thAya ? avidhithI paNa bhagavAnanI pUjA to thAya che ne ? AvI vyaktine bhagavAnanI bhaktikALamAM paNa avidhino bhAva ekadhArA ArUDha hoya che, pachI teo bhagavAnano abhiSeka karavAno vicA2 ka2tA hoya ke bhagavAnanI pUjA karavAno vicAra karatA hoya to paNa vidhi pratye atyaMta anAdarathI yukta evo temano bhagavAnanI pUjAno upayoga che. tethI teonI bhagavAnanI bhaktinI kriyA avidhimAM parvayasAna pAme che. AvA jIvonI tevA prakAranI avidhithI yukta bhagavAnanA viSayamAM paNa bhaktibhAvavALI pUjAnI kriyA bhAvastavanuM kAraNa banatI nathI, mATe te pUjAnI kriyA pradhAna dravyastava nathI arthAt apradhAna dravyastava che, je kevaLa azubha karmabaMdhanuM kAraNa che, e pramANe zAstramAM pratipAdana karela che. tethI jeonI bhaktimAM avidhi aMza utkaTa che, teo bhagavAnanI stutimAM upayukta hoya ane gadagadatAthI bhagavAnanI bhakti karatA hoya to paNa bhagavAnanA vacanarUpa vidhi pratye atyaMta anAdara hovAne kA2Ne teonI pUjA bhAvastavanuM kAraNa kyAreya banatI nathI, mATe tevA jIvonI te vakhatanI kriyAmAM pApabaMdha thAya che. mAtra pUjAnA pariNAmano dIrghakALa hovAne kAraNe jyAre kAMIka zubhalezyAno upayoga Ave tyAre niHsAra evuM tuccha puNya bAMdhe che, to paNa te saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa hovAthI pAparUpa che. jeo vaLI bhagavAnanI bhaktimAM ekadhArA ArUDha che, Ama chatAM pUjAnA pariNAmano dIrghakALa hovAne kAraNe vacamAM kyAMka anyamAM upayoga jAya ane yatkiMcit
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 7-8 azubha adhyavasAya thAya, tyAre kAMIka azubha karma bAMdhe che, to paNa tyAM bhagavAnanI bhaktinA aMzanI prabaLatA hovAne kAraNe uttarabhAvI bhakti aMzanA baLathI te pApa nAza paNa pAmI jAya che. tethI jo ekadhArA ArUDha bhaktino bhAva hoya ane vacamAM alanA thaI na hoya to ekAMte puNyabaMdha ane nirjarA thAya che, ane vacamAM alanA thaI hoya to paNa pAchaLanA vizuddha bhAvathI tenI zuddhi thAya che. ATalI ahIM vizeSatA samajavI. pUrvapakSIe pUrvamAM kahela ke, yoga ane adhyavasAyanuM mizrapaNe nizcayanaya kema icchato nathI? ane zAstramAM trIjI rAzinuM pratipAdana kema karela nathI ? teno khulAso karatAM graMthakAre "tathA thI atyAra sudhInuM je kathana karyuM, te sarvano parAmarzaka "ti viveva rahela "ti" zabda che. AnAthI e kahevuM che ke, jIvamAM adhyavasAyathI ja karmabaMdha thAya che, phakta bAhya kriyAtmaka yogathI karmabaMdha thato nathI. tethI durgatA nArI jevA jIvo bhagavAnanI bhaktinA eka adhyavasAyavALA hoya che, tyAre bAhya AcaraNAtmaka avidhi che, paNa tatkRta pApabaMdha thato nathI. ane te rIte ja atyaMta avidhipUrvaka pUjA karanArA jIvonI pariNatimAM bhakti aMzanuM koI sthAna nathI, mAtra dravyAtmaka teonI pUjAnI kriyA che, tethI te kriyA mokSanuM kAraNa banatI nathI, mATe te vakhate azubha karmabaMdha thAya che, ema tattvano viveka karanArAo kahe che. mATe A prakAre nizcayanayathI yoganuM vivecana karanArAo yoga ane adhyavasAyonuM mizrapaNuM icchatA nathI e prakAre tAtparya jANavuM IINA avataraNikA - nanu kimityevamavidhiyutabhaktikarmaNo vyavahArato nizcayato vA bandhapradIrghakAlApekSayA mizratvamucyate, yAvatA dravyahiMsayaiva jalapuSpAdijIvopamardarUpayA mizratvamucyatAm, uttarakAlikacaityavandanAdibhAvastavena tadoSApanayanAtkUpadRSTAntopapatteH ? ityAzaGkAyAmAha - avataraNitArtha : nanuM thI pUrvapakSI kahe che ke, A pramANekapUrva gAthA-7mAM batAvyuM e pramANe, avidhiyukta bhaktikarmanuM vyavahArathI athavA baMdhanA pradIrghakALanI apekSAe nizcayathI mizrapaNuM kema kahevAya che? arthAt na kahevAvuM joIe. (paraMtu) jala
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 8 puSpAdi jIvanA upamardhanarUpa=nAzarUpa, jeTalI dravyahiMsA che, tenA vaDe jamizrapaNuM kaho, kema ke dravyastavanA uttarakALamAM thanArA caityavaMdanAdirUpa bhAvastava vaDe te doSa=dravyahiMsAthI thato alpa pApabaMdharUpa doSa, dUra thato hovAthI kUpaduSTAMtanI upapatti=saMgati, thAya che. e prakAranI AzaMkAmAM, graMthakArazrI kahe che bhAvArtha : pUrva gAthA-7mAM sthApana karyuM ke vyavahAranaya mizrayoga mAne che, te vacana vyavahAra pUratuM ja che, paraMtu te pramANe karmabaMdha thato nathI, ane nizcayanaya bAhya yogo ane adhyavasAyo e baMnenA mizrapaNAne svIkArIne karmabaMdha mAnato nathI, e vAta zaMkAkArane mAnya nathI. zaMkAkArane e kahevuM che ke, bhagavAnanI pUjA pUrNa vidhipUrvaka koI karatuM hoya to paNa, ane avidhithI pUjA karanArano bhaktibhAva ekadhArAmAM ArUDha hoya to paNa, pUjAnI kriyA svayaM jala-puSpAdi jIvonA upamardhanarUpa che, tethI te dravyahiMsA vaDe pApabaMdha thAya che, ane bhagavAnanI bhaktinA adhyavasAyathI puNyabaMdha thAya che, ema svIkArIne eka ja kALamAM mizra karmabaMdha svIkAravo joIe. - jo mizra karmabaMdha svIkArIe to ja zAstramAM kahela kUpadRSTAMta saMgata thAya che. te A rIte - kUvo khodatI vakhate khodanAra jIva prathama kAdavathI lepAya che, ane jyAre jaLanI prApti thAya che,tyAre te kAdavathI kharaDAyelA zarIrane ane anya maLane paNa pANIthI dUra karI zakAya che. tema bhagavAnanA dravyastavamAM thatI dravyahiMsAthI jIva pApathI kharaDAya che, ane bhaktino zubha bhAva pUjAkALamAM che tethI pUjAkALamAM mizra karmabaMdha thAya che, ane pachI jema kUvAmAMthI jaLa nIkaLavAthI zuddhi thAya che, tema caityavaMdanAdi bhAvastavanI kriyAthI te baMdhAyeluM karma ane anya karma dUra thaI jAya che. A prakAranA zaMkAkAranA AzayamAM tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che - gAthA = jai vihijuyapUyAe, duTThattaM davvamittahiMsAe / to AhAravihArappamuhaM sAhUNa kimaduTThaM // 8 / /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 kupadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 8 chAyA : (yadi vidhiyutapUjAyAM duSTatvaM dravyamAtrahiMsayA / tarhi AhAravihArapramukhaM sAdhUnAM kimaduSTam / / 8 / / ) avaya : jai vihijuyapUyAe davvamittahiMsAe duhRttaM to sAhUNa AhAravihArappamuhaM kimaduTuM / / 8 / / gAthArtha : jo vidhiyukta pUjAmAM dravyamAtra hiMsAthI duSTapaNuM hoya, to sAdhunA AhAra-vihAra vagere kema duSTa kahevAya? IIkII TIkA - ___yadi vidhiyutapUjAyAM=vidhiyutabhaktikarmaNi, dravyamAtrahiMsayA duSTatvaM syAt, 'to' tti-tarhi, sAdhUnAmAhAravihArapramukhaM kimaduSTamucyate ? tadapi duSTameva vaktumucitam, tatrApi dravyahiMsAdoSasyAvarjanIyatvAt / yatanayA tatra na doSa iti cet ? atrApi kiM na tathA ? TIkArya : re .... avarNanIyatvAn ! jo vidhiyukta pUjAmAM vidhiyukta bhaktikarmamAM, dravyamAtra hiMsAthI duSTapaNuM hoya to sAdhunA AhAra-vihAra vagerene kema aduSTa kahevAya che? arthAt te paNa AhAra-vihAra vagere paNa duSTa ja kahevA ucita che. kema ke, tyAM paNa=sAdhunA AhAra-vihAra AdimAM paNa. dravyahiMsAnA doSanuM avarjakIyapaNuM che. bhAvArtha : pUrvapakSIe pUjAmAM thatI bAhya hiMsAthI pApabaMdha svIkArIne mizra karmabaMdha sthApana karyo che. te vAta avataraNikAmAM kahela che, teno javAba graMthakArazrI tarka dvArA Ape che ane tarka haMmezA viparyayamAM paryavasAna pAmIne ISTanI siddhi kare che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ us kUpadaSNatavizadIkaraNa / gAthA : 8 prastutamAM tarka A pramANe che - jo pUrvapakSI svIkAre che te pramANe vidhiyukta pUjAmAM paNa bAhya jIvonI thatI hiMsAthI pApabaMdharUpa phaLa svIkAravAmAM Ave to sAdhunA AhAra-vihAra vagere kriyAothI paNa pApabaMdharUpa phaLa svIkAravuM paDe; kema ke, dravyahiMsAnuM varjana sAdhunA AhAravihArAdimAM thaI zake tema nathI. ema chatAM pUrvapakSI zAstravacanAnusAra ema mAne che ke, sAdhune hiMsAtmaka karmabaMdha nathI, tethI tenI jema ja vidhiyukta pUjAmAM paNa hiMsAkRta karmabaMdha nathI, tema teNe svIkAravuM joIe. TIkArya : thatanayA - kiM na tathA sAdhu thatatApUrvaka AhAra-vihAra Adi kare che, mATe tyAM thatatApUrvaka karAtA AhAra-vihAra AdimAM doSa nathI, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakAra kahe che ke ahIM paNavidhiyukta pUjAmAM paNa te pramANe kema nathI ? bhAvArtha : vidhizuddha pUjA karanAra jIva bhagavAnanI bhaktimAM Avazyaka evAM puSpAdithI jyAre pUjA kare che tyAre bhaktimAM anupayogI evA jIvonI hiMsA na thAya tenA mATe samyagu yatanApUrvaka prayatna kare che. mATe yatanApUrvakanI AhAra-vihArAdi kriyAmAM sAdhune jema doSa nathI, tema vidhizuddha pUjAmAM paNa doSa nathI. utthAna : yatanAthI paNa pUjAmAM pravRtti karanArane sAdhunA AhAra-vihArAdinI jema doSa nathI tema nahi, paNa doSa che; kema ke sAdhu sarvathA nirabhimpaMga cittavALA hoya che, tethI temanA AhAra-vihArAdimAM thatI hiMsA ahiMsArUpa phaLavALI che, ane zrAvaka sAbhidhvaMga cittavALA hovAthI temanI dravyahiMsA ahiMsArUpa phaLavALI kahI zakAya nahi. Azaya e che ke, sAdhunuM citta to samatAnA pariNAmavALuM che, tethI te yatanApUrvaka sarva pravRtti kare che. mATe sAdhunI AhAra-vihArAdi pravRtti nirabhimpaMga cittanI vRddhinuM kAraNa che, tethI te dravyahiMsA ahiMsArUpa phaLamAM paryavasAna pAme che. mATe sAdhunI AhAra-vihArAdi kriyAmAM thatI hiMsAthI karmabaMdha nathI. jyAre zrAvaka
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSTatavizaE2 | mAthA: to saMpUrNa nirabhiLaMga cittavALA nathI, to temanI pUjAmAM thatI hiMsA ahiMsArUpa phaLavALI kaI rIte kahI zakAya ? ane je dravyahiMsA ahiMsAnA phaLavALI na hoya tenAthI karmabaMdha thAya che, tema mAnavuM ucita che. A prakAranA pUrvapakSInA abhiprAyane sAme rAkhIne kahe che - TIkA: jinapUjAdau dravyahiMsAyA asdaarmbhprvRttinivRttiphltvenaahiNsaaruuptvaat| taduktam - "asadAraMbhapavattA, jaM ca gihI teNa tesi viNNeyA / taNNivvittiphala cciya, esA paribhAvaNIyamiNaM" / / 1 / / (pU. paJcA. 43) asadArambhapravRttA:-prANyupamardanahetutvenAzobhanakRSyAdivyApAraprasaktAH, yadyasmAddhetoH, cazabdaH samuccaye, gRhiNa: gRhasthAH, tena hetunA, teSAM gRhiNAM, vijJeyA:jJAtavyAH, tanivRttiphalaiva dehagehAdinimittajIvopamardanarUpAzubhArambhanivRttiprayojanaiva / bhavati hi jinapUjAjanitabhAvavizuddhiprakarSaNa cAritramohanIyakSayoparAmasadbhAvAtkAlenAsadArambhebhyo nivRttiH / tathA jinapUjApravRttikAle cA'sadArambhANAmasambhavAt zubhabhAvasambhavAcca tannivRttiphalA'sau bhavatItyucyate, eSA=jinapUjA, paribhAvanIyaM paryAlocanIyam, idaM jinapUjAyA asadArambhanivartanaphalatvaM bhavadbhirapi, yenAvabudhya tathaiva pratipadyate, iti gAthArthaH' iti paJcAzakavRttau / "yatanAto na ca hiMsA, yasmAdeSaiva tnnivRttiphlaa| tadadhikanivRttibhAvAdvihitamato'duSTametaditi" / / 16 / / (SaSThaSoDazake) ata evA''pekSikAlpAyuSkatAdhikAre 'nanvevaM prANAtipAtamRSAvAdAvaprAsukadAnaM ca kartavyatAmApanamiti cet ? ApadyatAM nAma bhUmikAvizeSApekSayA, ko doSaH ? ata eva yatidharmA'zaktAnAM dravyastavadvAreNa prANAtipAtAdau pravRttiH pravacane prokte' ti bhagavatIvRttAvuktam /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ u8 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa, gAthAH 8 atra yatidharmAzaktatvam asadArambhapravRttatvam adhikArivizeSaNaM drssttvym| TIkArya : jinapUnAvo ..... hiMsAtvAn !jinapUjA AdimAM vartatI dravyahiMsAnuM asadAraMbharUpa pravRttinI nivRttirUpa phaLapaNuM hovAne kAraNe ahiMsArUpapaNuM hovAthI doSarUpa nathI. nipUnAvo - ahIM "Adi' padathI sAdharmikavAtsalya, jinamaMdiranuM nirmANa AdinuM grahaNa samajavuM. bhAvArtha - pUrvapakSIno Azaya e che ke, sAdhu aMtaraMga rIte sarvatra abhinkaMga vagaranA hoya che, ane karmabaMdha abhivRMgathI ja thAya che, jyAre sAmAyikano pariNAma nirabhinkaMga pariNAmarUpa che ane te ucita pravRtti karAvanAra che, ane sAmAyikamAM thatI ucita pravRtti avazya sAmAyikanA pariNAmonI atizayatAnuM kAraNa bane che. tethI sAdhu jyAre yatanApUrvaka AhArAdimAM pravRtti kare che, tyAre te AhArAdimAM thatI hiMsA ahiMsAnA phaLavALI che. AthI ja yatanApUrvaka AhArAdimAM pravRtti karatA ghaNA mahAtmAone kevalajJAna paNa thAya che, paraMtu pUjA karanArA zrAvako abhidhvaMga cittavALA che, tethI temanI pUjAmAM thatI hiMsAthI karmabaMdha thAya che tema mAnavuM joie. tene graMthakAra kahe che jema sAdhunI AhArAdimAM thatI yatanApUrvakanI kriyAkALamAM vartatI dravyahiMsA ahiMsA phaLavALI che, mATe tyAM karmabaMdha thato nathI, tema vidhipUrvaka jinapUjA karanAra zrAvakanI pUjAmAM thatI dravyahiMsA zrAvakanA cittamAM vItarAgatA pratye bhaktinI atizayatAnuM kAraNa bane che, ane vItarAgatA pratye vadhatI jatI bhaktinI atizayatA vItarAgatAnA kAraNabhUta saMyamapariNAmanuM ja kAraNa bane che. ane tethI zrAvakanA jIvanamAM karmabaMdhanA kAraNabhUta evI asadAraMbhanI pravRtti che tenI nivRtti thAya che. AnuM kAraNa bhagavAnanI pUjAkALamAM zrAvakanuM mAnasa vItarAgabhAvanAthI bhAvita che, ane zrAvakanuM vItarAgabhAvanAthI bhAvita mAnasa karavAmAM yatanApUrvaka puSpAdi sAmagrIthI karAto upacAra=bhAvanI vRddhine anukULa evo pUjAno vyavahAra, kAraNa che. tethI bhagavAnanI bhaktimAM karAto upacAra zrAvakane saMsAranA asadAraMbhothI nivRtti karAvIne kamasara saMyamanA pariNAma tarapha laI janAra hovAthI ahiMsArUpa ja che. tethI jema
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ SG kupadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 8 sAdhunI AhArAdi kriyAmAM thatI dravyahiMsA ahiMsArUpa phaLavALI che, tema zrAvakanA dravyastavamAM thatI hiMsA ahiMsArU5 phaLavALI che. TIkArya : takum - pUrvamAM kahyuM ke, bhagavAnanI pUjAmAM thatI dravyahiMsA gRhasthone asadAraMbhamAM thatI pravRttimAM nivRtiphaLavALI che. A vAta graMthakArazrIe svabuddhithI kahI nathI, tethI tenI sAkSIrUpe kahe che ke, ame je pUrvamAM kahyuM te, (paMcAzakamAM) kaheluM che ane paMcAzakanI gAthAno artha A pramANe che - "savAraHpravRtti .... paLyAzavRtto II ane je kAraNathI gRhastho asadAraMbhamAM pravRtta che, te kAraNathI teonI gRhasthonI A=jinapUjAnI kriyA, nakkI taSivRtiphalA= asadAraMbhanI pravRttinI nivRttinA prayojanavALI che. A= jinapUjA asAraMbhanI pravRttinI nivRttinA prayojanavALI che, e bhAvana karavuM joIe. pUjA paMcAzaka gAthA-43nI TIkAno TIkArtha A pramANe che - 'savAraHpravRttA pakvAzavRttI ' je kAraNathI gRhastho prANInA upamadananA=nAzanA, hetupaNAthI azobhana evA kRSNAdikakhetI vagere vyApAramAM prasiddha che. te kAraNathI teonI gRhasthonI, jinapUjA tattivRtiphaLavALI ja= zarIra, ghara vagerenA nimite thatI jIvanA upamadanarUpa azubha AraMbhanI nivRttinA phaLavALI ja, jANavI. jinapUjAmAM utpanna thayelI bhAvazuddhinA prakarSathI cAritramohanIyakarmanA layopazamano sadbhAva hovAthI kALa vaDe= bhaviSyakALamAM, asadAraMbhathI nivRtti thAya che, ane te prakAre jinapUjAnI pravRttikALamAM asadAraMbhano asaMbhava hovAthI ane zubhabhAvano saMbhava hovAthI, talitiphaLavALI=asadAraMbhanI nivRttirUpa phaLavALI, A=jinapUjA, thAya che, ema kahevAya che. A=jinapUjAnuM asadAraMbhanI nivRttirUpaphaLapaNuM, ApanA vaDe paNa vicAravA yogya che, jethI jANIne te rIte ja svIkAra thAya, e pramANe gAthArtha jANavo. A pramANe pUjApaMcAzaka gAthA43nI vRttimAM kahela che. bhAvArtha : gRhastho sAmAnya rIte saMsAranI pravRtti karatA hoya che, ane vratadhArI zrAvaka hoya to paNa haju ene saMsAranA bhogonI vRtti sarvathA naSTa thaI nathI, tethI bhogArthe je kAMI paNa saMsAranI pravRtti thAya, te sarva asadAraMbharUpa che. te ja gRhastha jyAre jinapUjA kare che tyAre jo vivekasaMpanna hoya to jinapUjAnA kALamAM vItarAgabhAvanAthI bhAvita banato jAya che, ane te vItarAgabhAvanAnA prakarSane kAraNe cAritramohanIyano
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA 8 kSayopazama thato jAya che, tethI kALe karIne sarvathA AraMbhane choDIne nirAraMbhajIvanarUpa saMyamamAM pravRtti thAya che. tethI jinapUjAdine AraMbhanI nivRttiphaLavALI kahela che. A kathana bhAvikALanI apekSAe batAvela che. have jinapUjAnA kALamAM asadAraMbhanI nivRtti kaI rIte thAya che, te batAve che- jinapUjAnI pravRttikALamAM zrAvakane je prakAre gRhakArya kare che te prakAre asadAraMbhano asaMbhava che, ane pUjAkALamAM vItarAganA guNothI uparaMjita citta hovAnA kAraNe zubhabhAvono saMbhava che. tethI pUjAkALamAM paNa asadAraMbhanI nivRttiphaLavALI pUjA che. vaLI, paMcAzakanA vRttikAra AcArya bhagavaMta zrImad abhayadevasUri mahArAja sAheba pUrvapakSIne kahe che ke, A vastu tamAre paNa A rIte ja bhAvana karavI joIe, jethI karIne bodha karIne te prakAre ja svIkAra thAya, ane tenA kAraNe jinapUjAmAM thatI svarUpahiMsAne joIne bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA che, mATe sAmAyikAdi anuSThAno zreSTha che, ane jinapUjAdi anuSThAno hiMsAthI mizrita che, tevI buddhi na thAya. TIkArya - vatanAto ... duSTaneti uddA (uSThaSoDaza) (jinabhavananA nirmANamAM) yatanAthI hisA nathI. je kAraNathI A jagatanA ja. tattivRtiphaLavALIvahiMsAnI nivRtiphaLavALI che. kema ke, tenAthI-jinapUjamAM thatI hisAthI, adhika hiMsAnI nivRttino bhAva sadabhAva, hovAthI (zAstramAM) jinabhavana vihita che, e hetuthI A=jina bhavananuM vidhAna, AduSTa che=karmabaMdhanuM kAraNa nathI. ti' zabda zlokanA kathananI samAptisUcaka che. vizeSArtha : zAstrAnusArI yatanApUrvaka jinabhavananuM nirmANa karavAmAM Ave to tyAM hiMsA nathI, tyAM prazna thAya ke, jinabhavananA nirmANamAM sAkSAt hiMsA dekhAya che, to tyAM hiMsA kema nathI? ethI kahe che ke, je kAraNathI jinabhavananA nirmANamAM karAtI yatanA ja hiMsAnI nivRttiphaLavALI che=bhagavAnanI bhaktimAM yatanAthI ja karmabaMdhanA kAraNabhUta evI hiMsAnI nivRtti thAya che. ahIM prazna thAya ke, bhaktimAM anupayogI evI hiMsAnI nivRtti yatanAthI bhale thAya, to paNa jinabhavananA nirmANanI kriyA game teTalI yatanApUrvaka karavAmAM Ave chatAM tyAM hiMsA avazya thAya che. tethI kahe che -
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 8 71 jinabhavananuM nirmANa adhikArI zrAvakane karavAnuM zAstramAM vihita che, ane adhikArI zrAvaka zAstramAM vihita evI kriyA kare te karmabaMdhanuM kAraNa thAya, tema svIkArI zakAya nahi; kema ke sarvajJe kahela vihita kriyA karavAthI paNa jo karmabaMdha thAya to sarvajJane anApta svIkAravAnI Apatti Ave. paraMtu sarvajJa anApta nathI, tethI avazya jIvonA hitanuM je kAraNa hoya tenuM ja vidhAna kare, ahitanA kAraNonuM vidhAna kare nahi. AthI karIne jinabhavananuM nirmANa aduSTa chetemAM thatI hiMsA karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. mATe tyAM paramArthathI hiMsA nathI, paraMtu svarUpathI ja mAtra hiMsA che. jema sAdhunI AhAra-vihArAdi kriyAmAM karmabaMdhanA kAraNIbhUta hiMsA nathI, paraMtu svarUpamAtrathI ja hiMsA che. utthAna H pUrvamAM sthApana karyuM ke, jinapUjAdimAM thatI dravyahiMsA hiMsAnI nivRttiphaLavALI hovAnA kAraNe ahiMsArUpa ja che, ane temAM paMcAzaka ane SoDazaka graMthanI sAkSI ApI. tenAthI e phalita thayuM ke, jinapUjAmAM thatI dravyahiMsA karmabaMdhanuM kAraNa nathI. have tene ja dRDha karavA mATe bhagavatIsUtranI vRttimAM kahela kathana batAvatAM kahe che TIkArtha - ata eva mAvatIvRttAvutam| AthI karIne jayaMtanApUrvaka karAtI jinapUjAmAM thatI hiMsA leza paNa karmabaMdhanuM kAraNa nathI AthI karIne ja, ApekSika alpa AyuSyakatAnA adhikAramAM "nanvayaM prohA" e prakAre bhagavatIsUtranI vRttimAM kaheluM che. ..... bhagavatIsUtranI vRttimAM kahela kathanano artha A pramANe che - - - 'naveva .mAvatIvRttAvuttam / ' thI koI zaMkA kare che ke, A rItepUrvamAM tame sthApana karyuM ke, koI jIva bhagavAnanI bhakti mATe ke sAdhunI bhakti mATe prANAtipAta, mRSAvAda karato hoya ane sAdhune aprAsuka dAna Apato hoya to paNa sadgatinuM AyuSya bAMdhe che e rIte, prANAtipAta, mRSAvAda ane aprAsuka dAna kartavyapaNArUpe prApta thaze. to tene bhagavatI vRttikAra kahe che ke, bhUmikAvizeSanI apekSAe (prANAtipAtAdi) kartavyapaNArUpe bhale prApta thAo, temAM zuM doSa che ? arthAt bhUmikA vizeSamAM te kartavyapaNArUpe svIkAravAmAM koI doSa nathI. ..... svakathananI puSTi karatAM bhagavatI vRttikAra kahe che - AthI karIne ja yatidharmamAM azakta evA zrAvakone dravyastavAdi dvArA prANAtipAtAdimAM pravRtti zAstramAM kahelI che. A prakAre bhagavatIsUtranI vRttimAM kahela che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 8 A kathanathI yatidharma mATe azakta evA jIvone prANAtipAtapUrvaka dravyastava kartavyarUpe siddha thAya che, ane te kAraNathI dravyastavamAM thatI hiMsA karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI, tema phalita thAya che. bhAvArtha - bhagavatIsUtramAM ApekSika alpa AyuSyakatAno adhikAra che jeo zAstravidhi pramANe bhagavAnanI bhakti Adi kare che, sAdhune prAsukadAna Ape che, teone je sadgatinuM dIrdhAyuSya prApta thAya che, tenI apekSAe kevA jIvone sadgatinuM alpAyuSya baMdhAya che, teno adhikAra che. ane tyAM kahela che ke, Adya bhUmikAvALA mugdhajIvone dharma karavAnI manovRtti thAya tyAre vizeSa viveka khUlyo nathI, paraMtu dharma AtmakalyANanuM kAraNa che, evI buddhi thAya che, tethI bhagavAnanA guNo pratye ane sAdhu mahAtmAnA guNo pratye pakSapAta thAya che, tyAre bhagavAnanI bhakti karavA mATe AraMbha-samAraMbha karIne ke khoTuM-sAcuM karIne paNa adhika dhana meLave che, ane sAdhunI bhakti karavA mATe AdhArmika AhArAdinuM dAna kare che teone paNa sadgatinuM AyuSya baMdhAya che. ahIM pUrvapakSI kahe che ke, A rIte svIkArIe to sadgatinuM kAraNa hovAthI prANAtipAta, mRSAvAda ane sAdhune amAsuka dAna ApavuM kartavya thaI jaze. bhagavatIsUtranA vRttikAra teno javAba ApatAM kahe che ke, tevA prakAranI bhUmikAvizeSavALA jIvonI apekSAe te kartavya thAo. emAM zuM doSa che ? arthAtu koI doSa nathI. A rIte bhUmikAvizeSavALA jIvone AzrayIne prANAtipAtAdi kartavya che, tema sthApana karIne tenI ja puSTi karavA mATe bhagavatIsUtranA vRttikAra yukti ApatAM kahe che - A ja kAraNathI je loko saMyama grahaNa karavA mATe samartha nathI, teone dravyastavanI kriyA dvArA hiMsAdinI pravRtti zAstra svIkArela che, tethI hiMsAdi ekAMte akartavya che tevo niyama nathI. AnAthI e phalita thAya che, jeo sAdhu thavA mATe asamartha che, tevA jIvone potAnI bhUmikA pramANe svarUpahiMsAvALA dravyastavamAM pravRtti kartavya che, tema jeo haju vizeSa vivekasaMpanna thayA nathI, tevA mugdhajIvone prANAtipAta, mRSAvAda ke aprAsaka dAna paNa kartavya karma che, tenAthI tenuM hita ja thAya che, paraMtu karmabaMdha thato nathI. phakta yatidharmathI jevuM vizeSa hita thAya che, tevuM vizeSa hita vivekasaMpanna zrAvaka
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 8 dravyastavathI sAdhI zakato nathI; Ama chatAM te dravyastavathI yatidharma karatAM alpa nirjarA thavA chatAM leza paNa karmabaMdha thato nathI ane te rIte vikasaMpanna zrAvakanI apekSAe jeo vivekapUrvakanI kriyA karavA mATe asamartha che, evA mugdhajIvo potAnI mugdhatAne anurUpa bhagavAnanI bhaktimAM ane sAdhunI bhaktimAM yatna kare che, tenAthI teonuM hita ja thAya che. utthAna :- pUrvamAM gata va thI mAvativRttAvu... e prakAranuM kathana kahyuM, temAM aMtamAM kaheluM ke, yatidharmamAM azakta evA zrAvakane dravyastava dvArA prANAtipAtAdimAM pravRtti pravacanamAM kahela che. tyAM koIne bhrama thAya ke, yatidharmamAM azakta evA paNa atyaMta sAvaghanI saMkSeparucivALA zrAvakone dravyastavano niSedha zAstramAM karela che. tethI jo yatidharmamAM azaktane dravyastavanA adhikArI kahevAmAM Ave to atyaMta sAvadyanA saMkocavALA zrAvakane paNa dravyastava kartavya prApta thaze. tethI teno khulAso karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkArya : satra ..... ahIMyA=bhagavatIsUtranI vRttimAM tigharAtatvathatidharma mATe azaktapaNuM ane savArangapravRttitvaasadAraMbhamAM pravRtapaNuM e baMne pUjAnA adhikArItA vizeSaNa jANavAM. bhAvArtha : je zrAvako yatidharmamAM azakta che, Ama chatAM sAvaghano parihAra karIne saMkSeparucivALA che, teo asadAraMbhamAM pravRtta nahi hovAne kAraNe dravyastavanA adhikArI prApta thaze nahi ane teone bhagavAnanI dravyapUjA kartavya mAnavAnI Apatti Avaze nahi. utthAna : pUrvamAM kahyuM e rIte graMthakArazrIe tarkathI sthApana karyuM ke, jema sAdhune AhAravihArAdimAM hiMsA nathI, tema vidhizuddha jinapUjAmAM leza paNa hiMsA nathI, ane tenI puSTi paMcAzaka ane SoDazaka graMthanI sAkSI ApIne karI. tyArapachI bhagavatIsUtranA vRttikAranA kathanathI paNa e sthApana karyuM ke, yatidharmamAM asamarthane dravyastavamAM pravRtti vihita che, mATe paNa dravyastavamAM hiMsA nathI. tyAM pUrvapakSI phUpadaSTAMtanA baLathI zAstramAM
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 8 dravyastavane kUpadaSTAMtathI batAvela che, tenA baLathI dravyastavamAM hiMsA kema che ane sAdhunA AhArAdimAM hiMsA kema nathI, te batAve che, tenuM sthApana karIne graMthakArazrI tenuM nirAkaraNa kare che - TIkA - kUpajJAtAnyathAnupapattyA pUjAdikAle dravyahiMsAjanitaM pApamavarjanIyameva, AjJAyogAdAhAravihArAdikaM sAdhUnAM na duSTamiti cet ? atrApi parimitasaMsAraphalakatvArthavAdenAnukampAdAvivAjJAyogaH kiM na kalpyate ? uktaM hi saMsArapratanutAkAraNatvaM dravyastavasya, tatra dAnAdicatuSkatulyaphalakatvopavarNanamapyatropaSTambhakameva / / / TIkArya : sUpajJAtAcayAnupajyA ...35STa mAneva gADha phUpadAMtanI anyathA anupapati hovAnA kAraNe pUjAdi kALamAM (puSpAdithI thatI) dravyahiMsAjavita pApa avarjanIya ja che, ane sAdhunA AhAra-vihArAdika AjJAthoga hovAne kAraNe duSTa nathI karmabaMdhanuM kAraNa nathI. A pramANe pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che ke, ahIMyAM paNa=jivapUjamAM paNa, parimita saMsAra phalakatvarUpa athavuM kathana hovAne kAraNe anukaMpAnI jema= anukaMpAdAnanI jema, AjJAthoga kema kalpAto nathI ? je kAraNathI saMsAranI prata_tAnuM kAraNa paNuM=saMsArane parimita karavAnuM kAraNapaNuM. dravyastavanuM kahevAyuM che ane tyAM=jinapUjAmAM. dAnAdi catuSka tulya phaLapaNAnuM upavarNana paNa ahIMyAM jinapUjAviSayaka AzAvyoga svIkAravAmAM, upaSTabhaka ja che. bhAvArtha : zAstramAM kUpadaSTAMtathI dravyastavane batAvela che, ane tyAM kahyuM che ke, jema kUvo khodavAthI prathama kUvo khodanAra jIva kAdavathI kharaDAya che ane jaLanI prApti thayA pachI kAdavano maLa ane anya maLa paNa dUra thAya che, te rIte dravyastavamAM thatI hiMsAthI jIva kharaDAya che ane pUjAkALamAM thatA zubha adhyavasAyathI tenI zuddhi thAya che. A kUpadaSTAMtathI zAstramAM dravyastava kahela che, te pUjAkALamAM dravyahiMsAjanita pApabaMdha thAya che tema mAnIe to ja saMgata thAya. tethI dravyastavamAM hiMsAjanita pApabaMdha
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa7 gAthA 8 thAya che. jyAre sAdhune AhAra-vihArAdimAM bAhya rIte hiMsA hovA chatAM bhagavAnanI AjJAno yoga hovAthI leza paNa karmabaMdha nathI, A prakAre pUrvapakSI kahe che. to tene graMthakAra kahe che ke, jema sAdhunI AhArAdinI pravRttimAM AjJAyoga che, tema ahIM paNa AjJAyoganI kalpanA karavI joIe; kema ke, zAstramAM dravyastavane parimitasaMsAra phaLavALuM che, ema kahela che. AnAthI e phalita thAya che ke, dravyastava saMsAranA vicchedanuM kAraNa che, tema zAstramAM kahela che; ane zAstranuM dareka vacana molamAM paryavasAna pAmanAruM che, tethI dravyastavamAM paNa AjJAyoga che, tema mAnavuM joIe. ane temAM daSTAMta Ape che - jema anukaMpAdi dAnamAM dravyahiMsA hovA chatAM zAstravacananA baLathI tyAM AjJAyoga pUrvapakSI svIkAre che, tema jinapUjAmAM paNa teNe AjJAyoga svIkAravo joIe. anukaMpAdAnano bhagavAne kyAMya niSedha karyo nathI, e prakAranA zAstravacanathI ja anukaMpAdAnamAM AjJAyoga siddha che. anukaMpAvI rUva - ahIM "Adi' padathI sAdharmika bhakti Adi grahaNa karavAnuM che, ane sAdharmika bhaktimAM dravyathI hiMsA hovA chatAM bhagavAnanI AjJA sAdharmikabhakti karavAnI che, tema jinapUjAmAM paNa AjJAyoga mAnavo joIe. ane jinapUjAmAM parimitasaMsAra phaLapaNuM zAstramAM kahela che, tethI dravyastavamAM paNa AjJAyoga siddha thAya che. vaLI dAnAdi cAranA tulya phaLarUpa jinapUjA che, ema kahyuM e vacana, dravyastavamAM AjJAyoga svIkAravAnI puSTi karanAra thAya che. vizeSArtha : pUrvamAM pUrvapakSIe kUpadRSTAMtanI anyathAnupapatti dvArA pUjAdikALamAM avazya pApa che, tema kahyuM. teno khulAso karyA vagara graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe dravyastavamAM leza paNa karmabaMdha nathI, te sthApana karavA mATe pUjAmAM AjJAyoga kaI rIte che, tenuM sthApana karyuM. tenuM kAraNa e che ke graMthakArazrIe pUrvamAM gAthA-ramAM vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtanuM yojana kaI rIte karavuM te kahela che, ane gAthA-3mAM vidhivikala bhaktiyukta pUjAmAM kUpadaSTAMtanuM yojana kaI rIte karavuM te kahela che. tethI vidhivikala evI bhaktiyukta pUjAmAM yojela daSTAMtanA baLathI pUjAdikALamAM pUrvapakSI pApabaMdha svIkArato hoya to te graMthakArazrIne saMmata che, paraMtu pUrNa vidhiyukta pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI paNa temAM paripUrNa AjJAyoga che, ema graMthakArazrInuM sthApana karavuM che. k-7
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 8-9 jyAre vidhirahita pUjAmAM to bhakti aMzamAM AjJAyoga hovA chatAM vikalatA aMzamAM AjJAyoga nathI, mATe tatkRta karmabaMdha svIkAravAmAM ane tenI zuddhi pUjAkALamAM pAchaLathI thatA zubha adhyavasAyathI thAya che, tema svIkAravAmAM graMthakArazrIne koI virodha nathI.IIII avataraNikA : atha 'dravyastave yAvAnArambhastAvatpApamityatra sthUlAnupapattimAha - avataraNikArya : dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM pApa che. A pramANe kathatamAM ahIM sthUla anupapattine=asaMgatine, kahe che 211211 : chAyA jAvaio AraMbhI, tAvaiyaM dUSaNaMti gaNaNAe / appattaM kaha jujjai, appaMpi visaM ca mArei / / 9 / / - anvayaH ( yAvAnArambhastAvad dUSaNamiti gaNanAyAm / alpatvaM kathaM yujyate'lpamapi viSaM ca mArayati / / 9 / / ) lel jAvaio AraMbha tAvaiyaM dUSaNaMti gaNaNAe, appattaM kaha jujjhai appaMpi visaMhaiM mAreD 118 || gAthArtha H dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM dUSaNa che, e prakAranI gaNanA karavAmAM (Ave to) (AraMbhanuM) alpapaNuM(=pUjAmAM alpa karmabaMdha ane ghaNI nirjarA che e kathanamAM kahela alpapaNuM,) kaI rIte ghaTe? arthAt na ghaTe. (ane jo alpapaNuM svIkArIe to paNa) alpa paNa viSa mAre che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthAH 9 TIkA - dravyastave yAvAnArambhastAvaddaSaNamiti gaNanAyAM kriyamANAyAM, RjusUtranaye pratijIvaM bhinnabhinnahiMsA''zrayaNAdasaGkhyajIvaviSaya ArambhaH ekabhagavadviSayA ca bhaktiriti alpapApabahutaranirjarAkAraNatvaM srvthaa'nuppnnm| AtmarUpahiMsA'hiMsAvAdizabdAdinayamate tvAha-alpamapi viSaM ca hAlAhalaM mArayati / AdhyAtmika Arambho yadyalpo'pi syAttadApuNyAnubandhipuNyaprAptina syAdeva, vyAdhyA(?dhA)dyapekSayA karNajIvinAmivAlparasasyApi tasya shubhkrmvithitrAliti mavi . TIkArya : vyastave ... sarvathA AnuSagnim dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM dUSaNa che, e pramANe gaNanA karAya chata, RjusaravayamAM dareka jIvane AzrayIne bhinna bhinna hiMsAnA AzraNathI (bhagavAnanI pUjAmAM) asaMkhya jIvaviSayaka AraMbha che, ane eka bhagavAnaviSayaka bhakti che. ethI bhagavAnanI pUjAmAM alpapApa ane bahAra nirjarAnuM kAraNa paNe sarvathA ghaTatuM nathI. (ethI karIne hiMsAnuM alpapaNuM kevI rIte hoya? arthAta na hoya.) bhAvArtha : saMgrahanaya saMgraha karanAra hovAthI bhagavAnanI pUjAmAM thatI sarva hiMsAne eka hiMsArUpe svIkAre che. vyavahAranaya bhagavAnanI pUjAmAM puSpa, jaLa, pRthvI Adi chakAyamAMthI je je prakAranA jIvonI virAdhanA thatI hoya te virAdhanAne svIkAre che. tethI SakAya jIvonI hiMsA prApta thAya, paNa asaMkhya jIvonI nahi. * AthI graMthakArazrIe saMgrahanaya ane vyavahAranayanI vivalA choDIne ahIM RjusUtranayano mata grahaNa karela che. RjusUtranaya dareka jIvonI bhinna bhinna hiMsAne grahaNa kare che, tethI pUjAkALamAM pRthvI Adi jIvonI saMkhyA asaMkhya ja prApta thAya che, mATe pUjAmAM asaMkhya jIvono AraMbha che, ane bhagavAnanI bhaktino viSaya mAtra eka bhagavAna che. tethI RjusUtranayanI dRSTithI vicAravAmAM Ave to pUjAmAM ghaNA jIvono AraMbha ane eka bhagavAnaviSayaka
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 9 bhakti che, mATe pUjAmAM ghaNo AraMbha che, paNa alpa AraMbha che ema kahI zakAya nahi, ane Ama svIkArIe to pUjAmAM ghaNo pApabaMdha ane alpa nirjarA thAya che, tema mAnI zakAya; paNa bhagavAnanI pUjAthI alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, te vAta sarvathA ghaTatI nathI. vizeSArtha : vidhizuddha pUjAmAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAne alpa pApabaMdha mAnya nathI, to paNa vidhirahita bhaktiyukta pUjAne AzrayIne pUjya abhayadevasUri mahArAjAe caturtha paMcAlakamAM azuddha dAna sAthe pUjAne ghaTAvI che, tyAM pUjAmAM alpa pApabaMdha ane bahunirjarA svIkArI che. te vAtane sAme rAkhIne ahIM kahe che ke, jo pUrvapakSI AraMbha pramANe pApa mAnato hoya to pU. abhayadevasUri mahArAjAe kUpadaSTAMtathI pUjAmAM alpa pApabaMdha thAya che tema kahyuM, te paNa saMgata thAya nahi. mATe jeTalo AraMbha che, teTalo pApabaMdha thAya che, te vacana svIkArIe to pUjAmAM alpa pApabaMdha che, tema svIkArI zakAya nahi. utthAna : A rIte RjusUtranayanA AzrayathI bhagavAnanI pUjAmAM alpa pApabaMdha saMgata nahi thavAthI pUrvapakSI zabdAdi nayano Azraya kare to alpa pApabaMdha saMgata thAya. te A rIte - zabdadinayanA mate AtmarUpa hiMsA ane ahiMsA che, tethI bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanI bhaktino aMza ghaNo che ane jIvane mAravAno pariNAma nathI chatAM puSpAdi jIvonI hiMsA to thAya ja che, tethI AtmAnA pariNAmanI dRSTie vicArIe to hiMsAno pariNAma alpa aMzamAM che ane bhaktino pariNAma bahu aMzamAM che, tethI bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA saMgata thaze. tene graMthakArazrI kahe che - TIkArya : mAtmapatti mAvA tArAAtmarUpa hiMsA-ahiMsAvAdI zabdAdi nayanA matamAM vaLI graMthakArazrI kahe che - ane alpa paNa hAlAhala viSa mAre che. jo AdhyAtmika AraMbha alpa
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 9 paNa hoya to puNyAnubaMdhi puNyanI prApti thavI ja na joIe; kema ke, vyAdhAdinI=zikArI AdinI, apekSAe karNajIvInI jema=nAvikanI jema, alparasavALA paNa tenuM=AdhyAtmika AraMbhanuM, zubha karmavirodhIpaNuM che, e prakAre bhAva che. III bhAvArtha : zabdAdinayo AtmAnA pariNAmarUpa hiMsA ane ahiMsA svIkAre che, ane te nayathI vicArIe to bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanI bhaktino ghaNo pariNAma che, Ama chatAM tyAM jIvonI hiMsA thAya che te jANavA chatAM bhagavAnanI pUjA karavAno pariNAma che, e rUpa adhyavasAyanI pariNatine svIkArIne, pUjAmAM alpa pApabaMdhanI saMgati karavAmAM Ave to, graMthakArazrI kahe che -- alpa paNa hAlAhala viSa jIvane mAre che. e rIte AtmakalyANanA AzayathI karAto karmabaMdhane anukULa evo alpa paNa AraMbha jo pUjAmAM hoya, to pUjAthI puNyAnubaMdhi puNyanI prApti thaI zake nahIM; kema ke, je AraMbha karmabaMdhanuM kAraNa che, te AraMbhane AtmakalyANanuM kAraNa mAnIne ka2vAmAM Ave to te viparyAsa che, ane A viparyAsa e AtmakalyANanI prAptimAM hAlAhala viSa jevuM che. tethI jema ghaNuM bhojana hoya, temAM alpa paNa hAlAhala viSa bheLavavAmAM Ave to te bhojanathI mRtyu thAya, tema bhagavAna pratye ghaNI bhakti hovA chatAM alpa paNa adharmamAM dharmabuddhi hoya to te AtmAno vinAza kare che. ane bhagavAnanI pUjAmAM AtmakalyANanI buddhithI karAto AraMbha jo kharekhara svIkArI laIe, to bhagavAnanI pUjA puNyAnubaMdhi puNyanA upArjana dvArA saMsAranA ucchedanuM kAraNa che, tema mAnI zakAya nahIM; paraMtu viparyAsarUpa hovAthI saMsAranA kAraNarUpa che, tema mAnavuM paDe. temAM yukti Ape che - jema zikArInI apekSAe nAvikanI pApane anukULa pariNita che te alparasavALI che, to paNa te nAvikanI alparasavALI pariNati zubhakarmanI virodhI che, tethI nAvika je jalanA jIvonI virAdhanA kare che, tenAthI tene zubha karmabaMdha thato nathI, ane zikArI jevuM krUra AzayavALuM azubha karma paNa te bAMdhato nathI. Ama chatAM jalanA jIvonA upamardananAnAzanA, adhyavasAyathI te AraMbhanI kriyA che, tethI mokSanA kAraNIbhUta evAM zubha karmo nAvika bAMdhato nathI. tevI ja rIte jo bhagavAnanI pUjAmAM karmabaMdhane anukULa AraMbha svIkArI laIe to dharmabuddhithI karAto evo te AraMbha bhagavAnanI bhaktinI apekSAe alpa hovA chatAM mokSanA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 9-10 kAraNabhUta evAM zubha karmono virodhI che, tethI pUjAmAM puNyAnubaMdhi puNyanI prApti zAstramAM kahelI che te saMgata thAya nahi. InlA avataraNikA : sUkSmAnupapattimAha - avataraNikArca - sUkSma anupapatine asaMgatine, graMthakArI kahe che - bhAvArtha : gAthA-8mAM yuktithI ane zAstravacananA baLathI e sthApana karyuM ke, vidhiyukta bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsAthI leza paNa karmabaMdha nathI. te ja vAtane daDha karavA mATe jeo ema mAne che ke, dravyastavamAM jeTalo AraMbha thAya che, teTalo pApabaMdha che, e prakAranA kathanamAM gAthA-9mAM sthUlathI anupapattine batAvI che. ane pUrvapakSInuM e kathana sthUlathI anupapanna che tema nirNaya thavAthI e phalita thAya che ke, vidhizuddha pUjAmAM AraMbha hovA chatAM leza paNa karmabaMdha nathI. tethI gAthA-8mAM batAvela ke vidhizuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI te vAda daDha karavA mATe have pUjAmAM karmabaMdha svIkAranI sUkSma anupapattine asaMgatine, batAve che - gAthA - kakkasavejjamasAyaM bandhai pANAivAyao jIvo / iya bhagavaII bhaNiyaM tA kaha pUyAi so doso / / 10 / / chAyA : (karkazavedyamasAtaM, badhnAti prANAtipAtato jIvaH / iti bhagavatyAM bhaNitaM, tatkathaM pUjAyAM sa doSaH / / 10 / / ) pANAivAyao jIvo kakkasavejjamasAyaM bandhai, iya bhagavaIi bhaNiyaM tA kaha pUyAi so doso / / 10 / /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 10 gAthArtha H 31 prANAtipAtathI jIva karkaza vedanIya ane azAtAvedanIya bAMdhe che, e prakAre bhagavatImAM kahyuM che, te kAraNathI pUjAmAM te=prANAtipAta doSa, kevI rIte hoI zake ? I|10|I * mULagAthAmAM savepnamaHAya pachI 'T' zabda adhyAhAra tarIke hovo joIe. kema ke, TIkAmAM kahela che ke, zavenIya varga vadhyeta'sAtavenIya haiM, tethI '=' zabdanI saMbhAvanA che. TIkA H 'karkazavedanIyamasAtaM badhnAti prANAtipAtato jIvaH' iti bhaNitaM bhagavatyAM tatkathaM pUjAyAM = bhagavaccaraNArcAyAM, sa prANAtipAtAkhyo doSaH alpo'pi ?, hi tasmin sati karkazavedanIyaM karma badhyetA'sAtavedanIyaM ca, iSyate ca bhagavatpUjayA karkazavedanIyakarmA'bandhaH svalpa ( atyaMta ) sAtavedanIyabandhazceti viparItamApannamAyuSmataH / / 10 / TIkArya : karkazavedanIya AyuSmata: ||10||jIva prANAtipAtAdithI karkaza vedanIya ane azAtAvedanIya karma bAMdhe che e pramANe bhagavatIsUtramAM kahela che. te kAraNathI pUjAmAM=bhagavAnanA caraNanI arcAmAM, alpa paNa te= prANAtipAta nAmano doSa, kevI rIte hoI zake ? kema ke, te hote chate=alpa paNa prANAtipAta nAmano doSa hote chate, karkazavedanIya karma ane azAtAvedanIya karma baMdhAya che. ane (zAstramAM) bhagavAnanI pUjAmAM karkazavedanIya karmano abaMdha ane zAtAvedanIyano baMdha IcchAya che. ethI karIne AyuSyamAna evA tamane=pUrvapakSIte, viparIta prApta thayuM=pUrvapakSI pUjAmAM jeTalo AraMbha teTaluM pApa tema kahe che, te zAstravacanathI viparIta prApta thayuM. 10nA * goDapi phri - ahIM 'hi' zabda vasmAt arthamAM che. * palpamAtavevanIyavanpazva - ahIM 'svalpa' zabda vadhArAno bhAse che athavA to 'svalpa' nA sthAne vadhu ke atyaMta ke tIvra zabda hovo joIe.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 02 bhAvArtha : pUjA paMcAzakamAM kUpadRSTAMtane dravyastavamAM yojatI vakhate pUjya abhayadevasUri mahArAja sAhebe kahela ke, sAdhune apAtA azuddha dAnamAM jema alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, tema bhagavatIsUtramAM kahela che te pramANe, bhagavAnanI pUjAmAM alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, ane te baMdhAyeluM pApa bhagavAnanI bhaktimAM thatA zubha adhyavasAyothI nAza pAme che. A kathanane sAme rAkhIne ahIM pUrvapakSI kahe che ke, dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM pApa che, ane temAM sUkSma anupapattine batAvatAM graMthakArazrI kahe che - kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 10 bhagavatIsUtramAM kahela che ke, prANAtipAtathI jIva karkazavedanIya karma ane azAtAvedanIya karma bAMdhe che, tethI bhagavAnanI pUjAmAM alpa paNa prANAtipAta doSa kaI rIte hoI zake ? jo pUrvapakSI kahe che te rIte, pUjAmAM jeTalo AraMbha che teTalI hiMsA svIkArI laIe, to e nakkI thAya ke, bhagavAnanI pUjAmAM prANAtipAta che; ane jo bhagavAnanI pUjAmAM alpa paNa prANAtipAta che tema svIkArIe to tene anurUpa karkazavedanIya karma ane azAtAvedanIya karma baMdhAvuM joIe. ane zAstrakAroe to bhagavAnanI pUjAmAM upayukta jIvane zubha adhyavasAyo hovAne kAraNe karkazavedanIya karmano abaMdha svIkArela che, ane tIvra zAtAvedanIya karmano baMdha svIkArela che. tethI dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM pApa svIkArIe to bhagavatIsUtranA vacana pramANe pUjAmAM karkazavedanIya karma (je pratikULa vedanarUpa che tethI pAparUpa che) ane azAtAvedanIya karmano baMdha svIkAravo paDe. paraMtu zAstramAM pUjA karanArane bhaktinA upayogakALamAM karkazavedanIya karmano abaMdha ane atyaMta zAtAvedanIya karmano baMdha kahela che, tethI pUrvapakSIne viparIta padArthanI prApti thAya. mATe pUrvapakSInuM kathana asaMgata che. vizeSArtha : gAthA-9mAM sthUlathI anupapatti batAvI ane prastuta gAthA-10mAM sUkSmathI anupapatti batAvI to teno Azaya zuM che ? ane kaI rIte gAthA-9nA kathanathI sthUlathI anupapatti prApta thAya che, ane gAthA-10nA kathanathI sUkSmathI anupapatti prApta thAya che, tenuM samAdhAna A pramANe che - gAthA-9mAM prathama RjusUtra nayane AzrayIne kathana karyuM ke, bhagavAnanI pUjAmAM asaMkhya jIvonI hiMsA che ane bhaktino viSaya eka bhagavAna che, tethI hiMsAnA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 upadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 10 viSayabhUta jIvo asaMkhyAtA che ane bhaktibhAvanA viSayabhUta bhagavAna eka che, tema batAvIne pUjAmAM alpa pApabaMdha ane bahu nirjarA ghaTe nahi tema batAvyuM. A kathana sthUladaSTithI bhaktinA viSayabhUta asaMkhya jIvone grahaNa karIne kahela che; kema ke, skUla dRSTithI vicArIe to ghaNA jIvonI hiMsAthI thatI eka bhagavAnanI bhaktimAM alpa pApabaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, te vAta saMgata thAya nahi. A ja bAbatamAM kAMIka sUkSmatAthI joIne zabdAdi nayonuM avalaMbana laIne kahyuM ke, jema alpa paNa viSa mAre che, tema jo AdhyAtmika AraMbha alpa paNa hoya to puNyAnubaMdhi puNyanI prApti na thAya. ahIM RjusUtranayanI apekSAe zabdAdinayanA avalaMbanamAM jo ke sUkSmatA che, to paNa je anupapatti batAvI, te sthUlathI ja che. te A rIte - RjusUtranaya bAhya hiMsAnA bhedathI hiMsA-ahiMsAno bheda kare che, jyAre zabdAdi nayo AtmAnA pariNAmathI ja hiMsA ane ahiMsAno bheda kare che. ane bhagavAnanI pUjAmAM bhaktino bhAva ghaNo che ane jIvonI hiMsAne anurUpa kriyAjanya bhAva alpa che, tema grahaNa karIne pUrvapakSIe alpa pApa ane bahanirjarAnI saMgati karela che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe batAvyuM ke, jo AdhyAtmika AraMbha alpa paNa hoya to puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya nahi, e kathana skUlathI che; kema ke, chastha jIva potAnI prajJAcakSuthI vicAre to tene lAge ke, bhagavAnanI bhaktinI kriyAmAM alpa AraMbha che ane ghaNI bhaktino bhAva che. A AraMbha pUjA karanAra jIva AtmakalyANanA arthe kare che. tethI A AraMbha dharmArthe karAyelA AraMbharUpa che ane dharma mATe koI hiMsA kare to adharmamAM dharmabuddhirUpa viparyA che, tethI viparyAsarUpa evI bhagavAnanI bhakti puNyAnubaMdhi puNyanuM kAraNa banI zake nahi. A prakAre tattvane jonAra jIva potAnI prajJAcakSuthI joI zake che. tethI A prakArano doSa pUrvapakSInA kathanamAM skUla anupapattirUpe batAvela che. jyAre gAthA-10mAM to prANAtipAtathI karkazavedanIya ane azAtAdanIya karma baMdhAya che tema kahela che, te buddhino ke yuktino viSaya nathI, paraMtu zAstravacanano viSaya che, ane bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA hovA chatAM karkazavedanIya karmano abaMdha thAya che ane tIvra zAtA baMdhAya che, te vAta paNa vicArakanI prajJAno viSaya nathI, paraMtu zAstravacanathI ja nakkI thAya che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 10-11 zAstravacanathI nirapekSa kevaLa yuktithI koI tarkavAdI tarka kare to sAmAyikamAM samatAno pariNAma che, tethI karkazavedanIya karmano baMdha thato nathI, tema svIkArI zakAya. paraMtu bhagavAnanI pUjAmAM to pUjA karanAra sAkSAt jANe che ke, pUjAmAM puSpAdi jIvone kilAmaNA avazya thAya che. tethI tyAM alpa paNa karkazavedanIya karma baMdhAya che, tema mAnIe to zuM vAMdho ? AvA sthAne zAstravacana ja tarkano aMta lAvI zake che. tethI zAstravacanone avalaMbIne pUrvapakSInuM kathana gAthA-10mAM asaMgata che tema batAvIne graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe pUrvapakSInA kathanamAM sUkSma anupapatti che, te sarvajJanA vacanathI ja nakkI thAya che, tema kahela che. A rIte gAthA-9mAM graMthakArazrIe pUjAmAM thatA jIvonA AraMbhanA svIkAramAM sthUla anupapatti batAvI ane gAthA-10mAM sUkSmathI anupapatti batAvI; tethI e phalita thAya che ke, vidhizuddha pUjAmAM skUla dRSTithI paNa hiMsA ghaTatI nathI ane sUkSma dRSTithI paNa hiMsA ghaTatI nathI. II1LI. utthAna : pUrvamAM pUrvapakSIe dravyastavamAM jeTalo AraMbha che, teTaluM pApa che tema kahyuM, temAM graMthakArazrIe sthUlathI ane sUkSmathI anupapatti batAvI tenAthI zuM phalita thAya che, te batAvavA mATe nigamana karatAM kahe che - avataraNikA - tasmAdayamA''rambho'pyanArambha eva zraddheya ityAha - avataraNitArtha te kAraNathI A AraMbha paNa pUjAmAM karAto puSpAdino AraMbha paNa, amAraMbha ja zraddheya che=amAraMbha ja che, e prakAre zraddhA karavA yogya che, e pramANe graMthakArazrI kahe che - gAthA : Arambho vi hu eso haMdi aNArambhao tti NAyavyo / vahaviraIe(bhagavaIe) bhaNiaM jamakakkasaveyaNijjaM tu / / 11 / /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 11 chAyA : (Arambho'pyeSa haMdi anArambha iti jJAtavyaH / vadhaviratyA(pavityAM) maNita vizavenIyaM tuI99 II) avazya : eso Arambho vi haMdi aNArambhao tti NAyavvo, jaM vahaviraIe savegaLaM tu maLadi II99 II ja mULa gAthAmAM "iMddhi avyaya AmaMtraNa arthamAM che ane ane "tu' zabda vIkAra arthamAM che. gAthArtha : A AraMbha paNa bhagavAnanI pUjAmAM thato AraMbha paNa, anAraMbha ja che, e pramANe jANavuM. je kAraNathI vadhanI viratithI ja akarkazavedanIya karma baMdhAya che e pramANe bhagavatIsUtramAM kaheluM che.II11il TIkA : Arambho'pyeSa dravyastavabhAvI, haMdItyAmantraNe, anArambha iti jJAtavyaH, asadArambhanivRttyaMzaprAdhAnyAt / yad-yasmAt, akarkazavedanIyakarma vadhaviratyaiva badhyata iti bhaNitaM bhagavatyAm / upalakSaNamidaM sAtavedanIyabandhasya / TIkArya : mAro ....... jJAtivya ,dravyastavabhAvI A AraMbha paNa puSpAdino AraMbha paNa, amAraMbha ja che, e pramANe jANavuM. utthAna : ahIM prazna thAya ke, dravyastavamAM AraMbha hovA chatAM tene kaI apekSAe anAraMbha kahela che? vastutaH dravyastava e viratinI kriyA nathI ke, jethI tene anAraMbha kahI zakAya, AthI kahe che -
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 TIkArya : kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 11 asadArambha prAdhAnyAt / asadAraMbhanI nivRtti aMzanA pradhAnapaNAthI dravyastavane anAraMbha kahela che. ...... bhAvArtha : koI jIva bhagavAnanI pUjAmAM upayukta thaIne bhagavAnanI bhakti karato hoya to pUjAkALamAM asadAraMbha nathI ane mokSane anukULa evA zubhabhAvo che ane tenAthI asadAraMbhajanaka evA cAritramohanIya karmano nAza thAya che. tethI bhAvimAM asadAraMbhanI nivRttipUrvaka cAritranI prApti bhagavAnanI pUjAnI kriyAthI thaze, te aMzane pradhAna karIne pUjAnI kriyAne anAraMbha kahela che. vaLI, pUjAnI kriyAne anAraMbha svIkAravAmAM zAstravacananI yukti batAve cheTIkArya H yad = yasmAt sAtavevanIyavanyasya / je kAraNathI vadhatI viratithI ja akarkazavedanIya karma baMdhAya che, e prakAre bhagavatIsUtramAM kaheluM che, tethI bhagavAnanI pUjA anAraMbharUpa che (ane) A=bhagavatIsUtramAM vadhanI viratithI jaakarkazavedanIya karma baMdhAya che ema kaheluM che e kathana, zAtAvedanIya baMdhanuM upalakSaNa che. bhAvArtha: pUjA karanAra jIva sarvaviratinA pariNAmavALo nathI ane vadhanI saMpUrNa virati to sarvaviratidharane ja hoya che, to paNa pUjAnI kriyA phaLathI vadhanI viratimAM ja paryavasAna pAmanAra che, tethI vadhanI virati tarapha javAno adhyavasAya pUjAkALamAM varte che; ane bhagavatI sUtramAM vadhanI viratithI ja akarkazavedanIya=kleza na karAve tevo karmabaMdha kahela che, ane zAstrakAra bhagavaMto dravyastavamAM akarkazavedanIya karmabaMdha svIkAre che, tethI pUjAmAM vadhanI virati che, tema svIkAravuM paDe; ane AthI ja pUjA sadAraMbharUpa che, ema jANavuM. e prakAre ahIM anvaya che. vaLI, bhagavatIsUtramAM vadhanI viratithI ja akarkazavedanIya karma baMdhAya che, tema kahyuM che, e kathana zAtAvedanIyanA baMdhanuM upalakSaNa che. mATe vadhanI viratithI zAtAvedanIya paNa baMdhAya che, ema siddha thAya che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 409 kUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthAH 11 TI : __ atrAlApakA:- (bhaga.7/6/285-286) _ 'asthi NaM bhante ! jIvA NaM kakkasaveyaNijjA kammA kati ? haMtA atthi| kahaNNaM bhaMte ! jIvA NaM kakkasaveyaNijjA kammA kajjaMti ? goyamA ! pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM, evaM khalu go0 jIvA NaM kakkasaveyaNijjA kammA kajjati / atthi NaM bhaMte ! NeraiyA NaM kakkasa0 evaM ceva, evaM jAva vemANiANaM / ___ atthi NaM bhaMte ! jIvA NaM akakkasaveyaNijjA kammA kajjati ? haMtA asthi / kahaNNaM bhaMte ! jIvA NaM akakkasaveyaNijjA kammA kajjati ? go0 pANAivAyaveramaNeNaM jAva pariggahaveramaNeNaM, kohavivegeNaM jAva micchaadsnnsllvivegennN| evaM khalu goyamA ! jIvA NaM akakkasaveyaNijjaM kammaM kajjai (kammA kajjati) / asthi NaM bhaMte / NeraiA NaM akakkasaveyaNijjA kammA kajjati ? No iNaDhe smddhe| evaM jAva vemANiyA NaM NavaraM maNussANaM jahA jIvA NaM / / asthi NaM bhaMte ! jIvA NaM sAtAvedaNijjA kammA kajjati ? haMtA atthi| kahaNNaM bhaMte ! jIvA NaM sAtAvedaNijjA kammA kajjati / ? go0 pANANukaMpayAe, bhU0 jI0 sattANukaMpayAe / bahUNaM pANANaM jAva sattANaM adukkhaNayAe, asoaNayAe, ajUraNayAe, atippaNayAe apIDaNayAe apariyAvaNayAe evaM khalu go0 jIvA NaM sAtAvedaNijjA kammA kajjati / evaM NeraiANa vi, evaM jAva vemANiANaM / atthi NaM bhaMte ! jIvA NaM assAyAveaNijjA kammA kajjati ? haMtA atthi / kahaNNaM bhaMte ! jIvA NaM assAyAveaNijjA kammA kajjaMti ? go0 paradukkhaNayAe, parasoaNayAe, parajUraNayAe, paratippaNayAe, paraparitAvaNayAe, bahUNaM pANANaM jAva sattANaM dukkhaNayAe jAva paritAvaNayAe / evaM khalu go0 jIvA NaM assAyAveaNijjA kammA kajjati / evaM NeraiANa vi evaM jAva vemANiyANaM / / ' karkazaraudraduHkhaivedyante yAni tAni karkazavedanIyAni, skndkaa''caarysaadhuunaamiv| akarkazena sukhena vedyante yAni tAnyakarkazavedanIyAni bharatAdInAmiva / duHkhasya karaNaM
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthAH 11 duHkhanaM tad (na) vidyate yasya tadbhAvo'duHkhanatA tayA / etadeva prapaJcyate-asoyaNayAe tti dainyAnutpAdena, ajUraNayAe tti zarIrApacayakArizokAnutpAdanena, atippaNayAe tti azrulAlAdikSaraNakArizokAnutpAdanena, apIDaNayAe tti yaSTyAdipIDanaparihAreNa, aparitAvaNayAe tti zarIrapIDAnutpAdaneneti vRttiH / / bhagavatInA pAThamAMDyuM hatu koyanA nIvA je navesaveganna huM pATha mu.pu. che. tyAM bhagavatI sUtramAM parva haju thanA !navA vasavegaMA mA vanaMti pATha che ane te pATha saMgata che. TIkArya : batrAnApaahIMyAM pUrvamAM kahyuM ke, vadhanI viratithI ja akarkazavedanIya karma baMdhAya che, e prakAre bhagavatI satramAM kahyuM che, e viSayamAM, bhagavatIsUtro AlApaka batAve che - (teno artha A pramANe che -) gautamasvAmI bhagavAnane prampa pUche che - malthi i maste !.... naMti ! he bhagavan! jIvo karkazavedanIya karma kare che= bAMdhe che ?, hA, bAMdhe che. avoi ... Mti he bhagavan! jIvo karkazavedanIya karma kevI rIte bAMdhe che? bhagavAna teno uttara Ape che - joyamA !... vaSnati he gautama ! prANAtipAtathI yAvat mithyAdarzana zalya vaDe . he gautama ! A rIte jIvo karkazavedanIya karma bAMdhe che. pharI gautamasvAmI bhagavAnane nArakInA jIvo karkazavedanIya karma bAMdhe che. te aMge prazna pUche che, te A pramANe - sthi i maste !.... vejIsahe bhagavan! nArakInA jIvo karkazavedanIya karma bAMdhe che ? bhagavAna teno uttara Ape che - parva veva - e pramANe ja jANavuM-pUrvamAM jIvo aMge uttara Apelo ke hA ! jIvo karkazavedanIya karma bAMdhe che, e pramANe uttara jANavo. vaM nAva vemAyA - A rIte yAvata vaimAnika deva sudhI karkazavedanIya karma bAMdhe che ? te aMge prazna ane uttara samajavo.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 11 89 uparamAM kahyuM e rIte karkazavedanIya karma aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApaka pUro thayA pachI have akarkazavedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApaka kahe che - malthi je banne!... rumnati? he bhagavan! jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhe che ? hA, bAMdhe che. pharI gautamasvAmI bhagavAnane prazna pUche che, te A rIte - vahai H! ..... kannati | he bhagavan! jIvo kevI rIte akarkazavedanIya karma bAMdhe che ? bhagavAna teno uttara Ape che - jo paVIphavAyaveramAM ..... (mmA kannatti) - he gautama ! prANAtipAta viramaNa vaDe yAvatuM parigrahaviramaNa vaDe, krodhanA vivekathI=krodhane dUra karavAthI vAva mithyAdarzana zalyanA vivekathI=dUra karavAthI, e pramANe he gautama! jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhe che. have nArakInA jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhe che ? te aMge gautamasvAmI prazna pUche che, te A pramANe - tni baMne phiyA .... nUri? he bhagavan!nArakInA jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhe che ? bhagavAna teno uttara Ape che - je phaLadde sama. A artha mATe teo samartha nathI=nArakI jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhavA samartha nathI. purva nAva .... nIvA - A pramANe akarkazavedanIya karma aMge pRcchA ane uttara thAvat vaimAniko sudhI kahevuM. phakta manuSyone je pramANe jIvomAM kahela te pramANe kahevuM. nArakInA jIvo aMge gautamasvAmIe prazna pUchayo ke, he bhagavan! nArakI jIvo akarkazavedanIya karma bAMdhe che ? bhagavAne kahyuM ke, akarkazavedanIya karma teo bAMdhatA nathI, e pramANe vaimAnika devo sudhInA daMDakamAM akarkazavedanIya bAMdhe che ? e pramANe pRcchA karI ane bAMdhatA nathI, ema bhagavAnano uttara samajavo. phakta manuSyanA daMDaka mATe jema jIvaviSayaka prazna ane uttara kahyo, tema samajavuM arthAt manuSyo akarkazavedanIya karma bAMdhe che, ema uttara samajavo. uparamAM kahyuM e rIte akarkazavedanIya karma aMge pRcchA ane uttaraviSayaka
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 11 AlApaka pUro thayA pachI have zAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApaka kahe che - tvinuM maMte nIvo .... naMti? he bhagavan! jIvo zAtAvedanIya karma bAMdhe che?, hA bAMdhe che. pharI gautamasvAmI bhagavAnane prazna pUche che, te A rIte - vahai aMte !.... vannati? he bhagavan! jIvo zAtAvedanIya karma kevI rIte bAMdhe che ? bhagavAna teno uttara Ape che - ropAchaIgvaMpavA ... khaMti he gautama ! prANanI anukaMpAthI, bhUtanI anukaMpAthI, jIvanI anukaMpAthI, sattvanI anukaMpAthI jIvo zAtA vedanIya karma bAMdhe che. A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che - ghaNA prANIo yAvatu ghaNA sattvone aduHkhaNatAthI, azocanatAthI, ajUraNatAthI, atipaNatAthI, apIDanatAthI, aparitApanAthI, A pramANe gautama !jIvo zAtA vedanIya karma bAMdhe che. aduHkhaNatA vagereno artha nIce TIkAmAM Apela che. parva zeraDyAna vi - A pramANe jIvone viSe zAtA vedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttara upara kahyo e pramANe, nArakI jIvomAM paNa zAtAvedanIya aMge pRcchA-uttara samajavo. gvaMgAva temALamALa - e pramANe yAvatu vaimAnika deva sudhInA daMDakomAM zAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttara samajavA. uparamAM kahyuM e rIte zAtAvedanIya karma aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApaka pUro thayA pachI have azAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttara viSayaka AlApaka kahe che - nIvA assAyaveLaMA ........ haMtA kSatyei he bhagavan! jIvo azAtAdanIya karma bAMdhe che ? hA, bAMdhe che. pharI gautamasvAmI bhagavAnane prazna pUche che, te A rIte - vahai aMte ! . vaLaMti? he bhagavan! jIvo azAtA vedanIya karma kevI rIte bAMdhe che ?
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ padAMtavizadIkaraNa / gAthA : 11 bhagavAna teno uttara Ape che - jo vavAyA khaMti ! he gautama ! paraduHkhanatAthI, parazocanatAthI, parajUraNatAthI, paratippaNatAthI, paraMparitApanAthI jIvo azAtAvedanIya karma bAMdhe che. A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che - ghaNA jIvone yAvatuM sattvone duHkhanatAthI yAvat paritApanAthI, e pramANe che gautama! jIvo azAtAvedanIya karma bAMdhe che. gvaM geraphAna vi nAva mALiyALa - e pramANe nArakIone paNa yAvatuM vaimAniko sudhInA daMDaka sudhI azAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA-uttara samajavo. jema jIvone viSe azAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttara kahyA, e pramANe nArakIo ane vaimAniko sudhI prazna ane uttara kahevA. bhagavatI sUtranA prastuta AlApakonA keTalAka zabdono artha bhagavatI sUtranI TIkAmAM kahela che. te batAve che - vaza ..... maratApInAmiva karkaza=raudra duHkho vaDe je vedAya te karkazavedanIya karmo che. skaMdakAcAryanA sAdhuonI jema. akarkaza sukha vaDe je vedAya te akarkazavedanIya karmo che. jema - bharatAdinI jema. bhagavatInA mULa pAThamAM aduHkhanatA vagere kahyuM, teno artha bhagavatInA vRttikAra kahe che - mULa pAThamAM kahyuM ke, sattvonI aduHkhaNatAthI zAtA vedanIya karma baMdhAya che, tyAM aduHkhaNatAno artha kahe che - phulaca ... tA . duHkhanuM karavuM te duHkhana. te duHkhana jene nathI te aduHkhana, ane teno bhAva te aduHkhanatA. bhAvamAM vatana pratyaya lAge che ane strIliMga tRtIyA ekavacananuM aduHkhaNatA rUpa che. aduHkhaNatAthI jIvone duHkhI nahi karavAthI, zAtAvedanIya) karma baMdhAya che. pattadeva prapaSyane ...... vRtti | Ano ja vistAra kare che=AduHkhaNatAno ja vistAra kare che - soLa tti - azocanatAthI=dInatA utpanna na karAvavAthI, anUragavAI tti zarIrano apacaya karanAra kSINa karanAra evo zoka na karAvavAthI, satiSkaLayA tti - AMsu-lALa Adine paDAvanArA zokane utpanna na karAvavAthI, k-8
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 11 apIlaLayA! tti - lAkaDI vagerethI karAtI pIDAnA tyAgathI, JaparitAvaLayA tti - zarIranI pIDAne utpanna na karAvavAthI (jIvo zAtAvedanIya karma bAMdhe che) e pramANe vRtti=TIkA che. bhAvArtha : bhagavatIsUtranA vRttikAre karkazavedanIya karmano artha karyo ke, karkaza evA raudra du:kho vaDe je vedanA thAya, te karkazavedanIya kahevAya che. jema - skaMdakAcAryanA sAdhuone ghANImAM pilAtAM karkazavedanIya karmano vipAka prApta thayo. ahIM vedanIyakarmathI zAtA-azAtA mAtra grahaNa karavAnAM nathI, paraMtu baMdhAtAM sarva karma grahaNa ka2vAnAM che; kema ke, ahIM bhagavatI sUtranA AlApakamAM karkazavedanIyaakarkazavedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApaka batAvyA pachI, zAtA ane azAtAvedanIya karmabaMdha aMge pRcchA ane uttaraviSayaka AlApako judA batAvyA che. skaMdakAcAryanA sAdhuone to karkaza azAtAvedanIya karma hatuM, paNa koIkane jJAnAvaraNIya vagere ke anya karma paNa karkazavedanIya hoI zake che. jema mASatuSa munine anivartanIya azubhaphaLavALuM jJAnAvaraNIya karma vipAkamAM AveluM. vaLI, akarkazavedanIya karmanuM svarUpa batAvatAM bhagavatIsUtranA vRttikAre kahyuM ke, akarkaza=sukhapUrvaka, jenuM vedana thAya te akarkazavedanIya karma kahevAya. jema bharatAdine pUrvabhavamAM saMyamapAlanane kAraNe baMdhAyela viziSTa puNyanuM ghaNI zAtAnA anubhavapUrvaka cakravartInA bhavamAM vedana thayuM. te rIte koIkane akarkaza evA jJAnAvaraNIyAdi karmonuM vedana hoI zake che. jema gaNadharone akarkaza evA jJAnAvaraNIya karmano vipAka hovAthI bhagavAne "3patrak yA vimek vA dhruver vA" e tripadI ApI, tenAthI viziSTa jJAna pragaTa thayuM ane dvAdazAMgInI racanA karI. tethI teone jJAnAvaraNIya karma akarkaza=sukha vaDe, bhogavAyuM. vizeSArtha : bhagavatIsUtranA mULapAThamAM zAtAvedanIya karmanA kAraNarUpe prANonI anukaMpA yAvat sattvonI anukaMpA kahI, pachI kahyuM ke, bahu jIvone duHkha nahi ApavAthI zAtAvedanIya karmano baMdha thAya che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 11 C3 ahIM koIne prazna thAya ke kasAI paNa jyAre koI jIvanI hiMsA karavAnI pravRtti karato nathI, tyAre ghaNA jIvone duHkha utpAdana karato nathI ane prANanuM atipAta paNa karato nathI, to kasAIne zAtAvedanIya karma baMdhAya ke na baMdhAya ? tenuM samAdhAna e che ke, zAtAvedanIya karma prANI vagerenI ahiMsAthI baMdhAya che, ane te ahiMsAnI kriyA evI hovI joIe ke, ghaNA jIvone aduHkha thAya. tema chatAM koIka jIvane du:kha thAya evI paNa kriyA hoI zake che, to te pravRtti doSarUpa banatI nathI. jema - koI vivekasaMpanna zrAvaka zAsanaprabhAvanA thAya tevI rIte dAnazALA kholI dAna karato hoya to te kriyAthI thoDA pRthvIkAyAdi jIvonI hiMsA thAya che, to paNa te dAnazALAthI keTalAka jIvone bIjAdhAna paNa thAya che, ane te jIvo zIghra A saMsArano uccheda karI mokSamArgamAM pravRtta thaze, tethI ghaNA jIvonI hiMsAnI nivRtti thaze ane yAvat teo jyAre mokSamAM jaze tyAre sadA mATe te jIva ta2phathI amAripaTaha vAgaze, eTale ke sarva jIvone abhayadAna maLaze. tethI dAnazALAnI pravRttimAM thoDA jIvonI hiMsA thAya che Ama chatAM ghaNA jIvonI ahiMsA thAya che, tethI temAM dekhAtI hiMsA hovA chatAM zAtAvedanIya karma baMdhAya che. ane tene badale koI avivekI zrAvaka ghaNA jIvonI hiMsA karIne alpajIvone yatkiMcit zAtA utpanna kare, tenAthI zAtAvedanIya baMdhAtuM nathI. jema - saMsArI jIvo ghaNA AraMbha karIne potAnA parivArane yatkiMcit sukha Ape che, to paNa tenAthI zAtAvedanIya karma baMdhAtuM nayI; ane viveka vagaranI kUvo khodAvAdi kriyAomAM paNa prAyaH karIne jIvone zAtAvedanIya baMdhAtuM nathI, ane kasAi to jyAre hiMsA karato nathI tyAre paNa jIvone bacAvavA ahiMsAnI pravRtti karato nathI, tethI tene zAtAvedanIyanA baMdhano avakAza nathI. utthAna : pUrvamAM karkazavedanIyano artha karyo ke, je karmo karkaza evA raudra du:kha vaDe vedAya te karkazavedanIya kahevAya. tenuM ja vizeSa tAtparya batAve che - - TIkA H vastuto anivarttanIyAzubhAnubandhaM karkazavedanIyam, atAdRzamakarkazavedanIyam vaimAnikAdiSu tanniSedhazca prauDhivAdaH viziSTaviratipariNAmajanitA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 11 'zubhAnubandhApanayApekSayA, anyathA mithyAdarzanazalyaviramaNasyA'pi tatra naiSphalyApatteH, sarvasaMvarasya ca zailezyAmeva sambhavAditi draSTavyam / TIkArya : vastuto ... vazavenIyam | vAstavikarIte ativartanIya azubha anubaMdha azubha phaLa che jene tevAM karma karkazavedanIya kahevAya che, ane je tevA prakAranAM nathI, te akarkazavedanIya karma che. tethI skaMdhakAcAryanA sAdhuonA ghANImAM pIlAvAnA karmane bhagavatIsUtratA AlApakanI vRttimAM karkazavedanIya kahelAM che.) ahIM zaMkA thAya che, anivartinIya azubhaphaLavALAM evAM je karmo baMdhAya te karkazavedanIya che, ema kahevAmAM Ave to bhagavatIsUtranA AlApakamAM vaimAnikAdi devone akarkazavedanIya karma baMdhAvAno niSedha kema karela che? kema ke, vaimAnikAdi devomAM keTalAka ane anuttaravAsI devo to niyamA samyagdaSTi che ane upazAMta mohavALA che, tethI teo akarkazavedanIya karma bAMdhatA nathI, ema kahevuM asaMgata che. tenuM samAdhAna karatAM kahe che - vaimAni vipu.... naiSajyA, ane viziSTa virati pariNAma jAtita azubha phaLatA apanayananI dUra thavAnI, apekSAe vaimAnika devomAM teno= akarkazavedanIya karmabaMdhano, niSedha proDhivAda che. anyathA=vaimAnika devone akarkazavedanIya karmabaMdhanA viSedhano prauDhivAda na svIkAre to, tyAM=vaimAnikAdi devomAM, mithyAdarzanazalyaviramaNavI paNa niSphaLatAnI Apatti che. mithyAdarzanazaviramagApi - ahIM '' thI e samuccaya karavo che ke, devomAM sarvavirati Adi to nathI, paraMtu mithyAdarzanazalyaviramaNa che tenI paNa niSphaLatAnI Apatti che. ahIM zaMkA thAya ke, viziSTa viratinA pariNAmajanita azubha phaLavALA karmonuM apanayana vaimAnikAdi devo karI zakatA nathI, tethI teo akarkazavedanIya bAMdhatA nathI, tevI vivakSA karIe to sarvaviratidhara paNa badhA samatAnA pariNAmarUpa vizeSa saMvarabhAvavALA nathI, tethI teone paNa akarkazavedanIya karmabaMdhano abhAva mAnavo paDaze. tethI kahe che - sarvasaMvaratha draSTavya ane sarvasaMvarano zailezImAM ja saMbhava hovAthI, e pramANe jANavuM. paMcamI vibhaktithI kahevAyela hetunuM joDANa A rIte che -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA H 11 95 ahIM sarvasaMvarano zailezImAM ja saMbhava che, tethI tenI pUrve koIne akarkazavedanIya karmabaMdha nathI, ema mAnavAno prasaMga Ave, mATe karkazavedanIya ane akarkazavedanIyarUpa vibhAga rahe nahi. tethI te vibhAga batAvavA mATe bhagavatIsUtramAM sarvaviratirUpa viratipariNAmajanita azubha phaLavALAM karmo jeo bAMdhatA nathI, teone akarkazavedanIya karmabaMdha svIkArela che, e pramANe jANavuM. bhAvArtha : anivartanIya azubhaphaLavALAM karmono je baMdha thAya che, te karkazavedanIya karmano baMdha che, ane je karmabaMdha anivartinIya azubha phaLavALo nathI, te akarkazavedanIya che. ane akarkazavedanayano Avo artha karyo tethI e prApta thAya ke, vaimAnikAdi devAmAM jeo samyagdaSTi che teo anivartinIya evAM azubha phaLavALAM karmo bAMdhatA nathI, tethI teone akarkazavedanIya karmano baMdha svIkAravo joIe. jyAre bhagavatIsUtranA AlApakamAM vaimAnikAdi devone akarkazavedanIya karmanA baMdhano niSedha karela che, tethI graMthakArazrI, upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke, bhagavatIsUtranA AlApakamAM vaimAnikAdi devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha che te prauDhivAda che=zAstrathI parikarmita buddhivALA evA prauDha puruSonuM apekSAe A kathana che. A prauDhivAda vizeSa apekSAe che, te batAve che - jeo pAMca samiti ane traNa guptithI gupta hoya teomAM vartatA evA viratinA pariNAmathI janita je azubha phaLa ApanAra karmabaMdhanuM apanayana che, te apekSAe A prauDhivAda che. Azaya e che ke, samiti-guptivALA munio jevA prakAranAM azubha anubaMdha vagaranAM karma bAMdhe che, tevA prakAranAM azubha anubaMdha vagaranAM karmane bhagavatIsUtranA AlApakamAM akarkazavedanIya tarIke svIkArela che, ane tevAM azubha anubaMdha vagaranAM karmo vaimAnikAdi devone baMdhAtAM nathI. kema ke, viziSTa viratino pariNAma teone nathI, tene AzrayIne vaimAnikAdi devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha karela che. ane AvuM na mAno to devone baMdhAtAM karmamAM viziSTa virati pariNAma janita azubha phaLanuM apanayana nathI te apekSAe bhagavatIsUtranA AlApakamAM devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha karela che AvuM na mAno to, vaimAnikAdi devomAM jeo samyagdaSTi che, teone mithyAdarzanazalyanuM viramaNa che, ane te viramaNanI apekSAe teone paNa azubha phaLa ApanArAM karma baMdhAtAM nathI, tenI niSphaLatAnI Apatti Avaze.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 11 ahIM prazna thAya ke, pAMca samiti ane traNa guptivALA munine ja bhagavatIsUtranA AlApakamAM akarkazavedanIya karmabaMdha svIkArela che. tethI tenI pUrvenA jIvone akarkazavedanIya karmano baMdha hovA chatAM paNa, vizeSa prakAranA akarkazavedanIya karmabaMdhanI apekSAe akarkazavedanIya karmabaMdha na svIkAro to, samatAnA pariNAmavALA munio jevuM akarkazavedanIyakarma bAMdhe che tevuM nIcenI bhUmikAvALA munio bAMdhatA nathI, tethI te rIte vivakSA karavAthI to pAMca samiti ane traNa guptivALA munione paNa akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha svIkAravAnI Apatti Avaze. tethI graMthakAra kahe che - sarvasaMvarano zailezImAM ja saMbhava che. Azaya e che ke, pUrvapakSIe je rIte viziSTa samatAvALA munine akarkazavedanIyanA baMdhano svIkAra karIne tenI pUrvanA viratinA pariNAmavALA munine paNa akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha batAvyo, tema svIkArIe to, upara uparanI bhUmikAvALA jIvonI apekSAe nIce nIcenI bhUmikAvALA jIvone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha prApta thAya; ane tema svIkAravAthI to sarvasaMvara zailezImAM prApta thAya che ane te sarvazreSTha bhUmikA che ane te bhUmikAmAM karmabaMdha nathI, tethI tenI nIcenI bhUmikAvALA badhA jIvone je karmabaMdha thAya che, te karkazavedanIya che tema svIkAravuM paDe; tethI karkazavedanIya ane akarkazavedanIya evo karmabaMdhano vibhAga rahe nahi, paraMtu je karma baMdhAya che, te sarva jIvone pratikULa che, mATe karkazavedanIya che, tema mAnavuM paDe. jyAre graMthakArane to baMdhAtA karmamAM ja karkazavedanIya ane akarkazavedanIyarUpe vibhAga karavo che, tethI aDhAra pApasthAnakonA sevanathI je karma baMdhAya che, te karkazavedanIya che; ane aDhAra pApasthAnakonA sevananA abhAvathI je karma baMdhAya che, te akarkazavedanIya che, tema batAvavuM che. Ama chatAM, vizeSa AkarkazavedanIya munine baMdhAya che, te batAvavA mATe vaimAnika devone akarkazavedanIyano niSedha prauDhivAdarUpe kahela che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, devonA baMdhAtA karmamAM viziSTa viratipariNAmajanita azubha karmanuM apanayana nathI, e apekSAe bhagavatIsUtranA AlApakamAM devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha karyo che. paraMtu aDhAra pApasthAnakamAMthI mithyAtvanA abhAvavALA devone te pApanI nivRttithI janya akarkazavedanIya karmabaMdha thAya che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI. A kathana dvArA AgaLamAM kahevAze te durvAdino mata apAsta=dUra thAya che, ane te durvAdino mata A pramANe che -
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 11 TIkA - etena 'deveSvakarkazavedanIyakarmakaraNaniSedhAdeva dravyastavasya na taddhetutvamiti' durvAdimatamapAstaM, "jJeyA sakAmA yaminA"mi (yogazAstre) tyAdivadIdRzaprauDhivAdAnAmutkRSTaniSedhaparatvAdanyathA tadIyabhagavadvandanaguNokIrtanAdInAmapyatAdRzatvA''patteriti vibhAvanIyaM sudhIbhiH / / 11 / / TIkArya : tena .... suthIma: II99 AnAthI pUrvamAM kahela kathanathI, devomAM akarkazavedanIya karmakaraNanokakarmabaMdhano, niSedha hovAthI ja dravyastavanuM tahetupaNuM akarkaza vedanIya karmabaMdhanuM hetupaNuM, nathI, e prakAre durvAdino mata apAta jANavo=dUra thayela jANavo. kema ke, sakAmanirjarA sAdhuone jANavI, ItyAdi kathananI jema AvA prakAranA prauDhivAdanuM vaimAnika devone akarkazavedanIya karma baMdhAtuM nathI AvA prakAranA proDhivAdanuM, utkRSTa niSedhaparapaNuM che AvA prakArano prauDhivAda utkRSTa akarkazavedanIya karmabaMdhanA viSedhapara che. anyathA AvA prakAranA prauDhivAdane utkRSTa akarkazavedanIya karmabaMdhanA niSedhapara na mAno to, temanA=devonA, bhagavad vaMdana, guNotkIrtana Adine paNa atAdazapaNAnI=akarkazavedanIyanA niSedhapara nathI ema mAnavAnI. Apatti Ave che. e prakAre suMdara buddhivALA vicArake vicAravuM. 11 bhAvArtha : koI durgAdI bhagavatIsUtrano pATha grahaNa karIne kahe che ke, bhagavatIsUtranA AlApakamAM devone akarkazavedanIya karmano niSedha karyo che, tenAthI ja nakkI thAya che ke, dravyastava akarkazavedanIya karmabaMdhanuM kAraNa nathI. kema ke, devomAM ghaNA devo bhagavAnanI bhakti vagere kare che, chatAM bhagavatIsUtranA pATha pramANe devo bhagavAnanI bhaktinA kALamAM akarkazavedanIya karma bAMdhatA nathI, paNa karkazavedanIya karma bAMdhe che. AnAthI nakkI thAya che ke, dravyastavamAM hiMsA vagere che, tenA kAraNe dravyastavathI avazya karkazavedanIya karmabaMdha thAya che. A rIte kahIne durvAdI e sthApana kare che ke, jIvo dravyastava karIne karkaza evuM pApakarma bAMdhe che. dravyastavamAM thatI hiMsA pApabaMdhanuM kAraNa che ane bhagavAnanI bhaktino
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 11 pariNAma puNyabaMdhanuM kAraNa che, paraMtu dravyastava ekAMte puNyabaMdhanuM kAraNa che, tevuM svIkArI zakAya nahi ema durvAdI kahe che tenuM nirAkaraNa rtana thI je kathana karyuM tenAthI thAya che ane tene ja puSTa karavA mATe "yA sAmA .... DaDapa sudhI heta kahyo, teno bhAva A pramANe che - yogazAstramAM kahyuM che ke, sakAmanirjarA munine ja thAya che. vastutaH dezaviratidhara, aviratasamyagdaSTi ke apunabaMdhaka jIva paNa sakAmanirjarA kare che, Ama chatAM, utkRSTa sakAmanirjarA muni ja kare che, tene sAme rAkhIne A kathana kahela che. ane yogazAstranA yA sAmA manAmuM, ItyAdi kathananI jema bhagavatImAM paNa utkRSTa akarkazavedanIyabaMdha munione ja hoya che, devomAM nahi, evuM vacana devomAM utkRSTa prakAranA akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha kare che. vastutaH aDhAra pApasthAnako karkazavedanIya karmabaMdhanAM kAraNo che. temAMthI mithyAtvazalyanA vigamananA kAraNe samyagdaSTi devone karkazavedanIya karmabaMdhano abhAva che, to paNa munine jevo utkRSTa akarkazavedanIyano baMdha che, tevo utkRSTa akarkazavedanIyano baMdha devone nathI. tene sAme rAkhIne ja bhagavatIsUtranA AlApakamAM devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha karela che. ane jo AvuM na mAno to devo je bhagavAnanAM vaMdana ane bhagavAnanA guNonuM utkIrtana kare che, tene paNa karkazavedanIya karmabaMdhanuM kAraNa mAnavuM paDe, ane jo A rIte pUrvapakSI svIkAre to e prApta thAya ke, dravyastavamAM hiMsAne kAraNe karkazavedanIya karma baMdhAya che ema pUrvapakSI sthApana kare che ane tethI to devo paNa jyAre bhagavAnane vaMdana ane bhagavAnanA guNonuM kIrtana kare che, tyAre koI hiMsA nathI, Ama chatAM, devone karkazavedanIya baMdhAya che, tema mAnavuM paDe, tethI karkazavedanIya baMdhanuM kAraNa pUjA che tema svIkArIe to devonI vaMdana kriyA ke guNotkIrtananI kriyA paNa dravyastavanI jema ja karkazavedanIya baMdhanuM kAraNa thavAthI akartavyarUpe sthApana thAya. A pramANe subuddhivALAe vicAravuM. vizeSArtha : munio kevaLa mokSanA arthI che ane tethI ja mokSanA upAyabhUta saMyamayogomAM pUrNa yatnavALA che, tethI ja asaMyamanA pariNAmakRta bhUtakALamAM je karma bAMdhyAM che, te sarvanuM nirjaraNa munine thAya che. AvI viziSTa nirjarA munine ja thAya che, jyAre dezaviratidhara je dezaviratinuM pAlana karato hoya, ane aviratasamyagdaSTi jIvo bhagavAnanI bhakti Adi karatA hoya to paNa saMpUrNa niravadya pariNAmavALA nathI, tethI niravadya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ GG phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA H 11-12 pariNAmajanita viziSTa nirjarA munine ja thAya che, tenI nIcenI bhUmikAvALAne AvI viziSTa nirjarA thatI nathI. te ja rIte viziSTa pariNAmajanita akarkazavedanIya karmabaMdha munine ja thAya che, tenI nIcenI bhUmikAvALAne tevo utkRSTa akarkazavedanIya karmano baMdha thato nathI. tene sAme rAkhIne ja bhagavatIsUtranA AlApakamAM devone akarkazavedanIya karmabaMdhano niSedha karela che. AnAthI e phalita thAya che ke, munine jevuM akarkazavedanIya karma baMdhAya che, tevuM akarkazavedanIya karma devone bhagavAnanI bhaktikALamAM paNa baMdhAtuM nathI, ane dezaviratidhara zrAvakane sAmAyika-pauSadhAdimAM paNa baMdhAtuM nathI, paraMtu munithI hinakakSAno akarkazavedanIya karmabaMdha zrAvakane ane aviratasamyagdaSTi jIvone ke apunabaMdhaka kakSAnA jIvone thAya che. Ama chatAM, skaMdhakAcAryanA sAdhunI jema karkaza evA azubha karmanuM vadana thAya tevA karkazavedanIya karmano baMdha bhagavAnanI pUjAkALamAM zubhabhAva hovAthI thaI zake nahi, paraMtu AraMbha-samAraMbhanI pravRttivALA ane saMkliSTa cittavALA mithyASTi jIvone AvuM karkazavedanIya karma baMdhAya che. ahIM vizeSatA e che ke, aviratasamyagdaSTi evo zrAvaka jyAre bhagavAnanI pUjA karato nathI ane saMsAranI anya pravRtti kare che, te vakhate jevuM akarkazavedanIya karma baMdhAya che, tenA karatAM bhagavAnanI pUjAkALamAM zubhabhAva hovAne kAraNe vizeSa prakAranuM akarkazavedanIya karma baMdhAya che, ane pUjAnA upayogano prakarSa thavAthI bhAvathI guNasthAnakanI vRddhi thAya to kSapakazreNi paNa jIva mAMDI zake che. II11aaaa utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, vidhipUrvaka karAtA dravyastavamAM svarUpathI hiMsA hovA chatAM hiMsAkRta leza paNa karmabaMdha thato nathI, tethI karmabaMdharUpa phaLanI apekSAe vidhipUrvaka karAtA dravyastavamAM hiMsAno sarvathA abhAva che. tyAM "vana thI pUrvapakSI kahe che - avataraNikA - nanu dravyastave bhaktijanyasAtAvedyabandhena virudhyannasAtabandho mA bhUt, pRthivyAdhupamardAt jJAnAvaraNIyAdibandhahetutvAdeva tasya hiMsAtvamakSatamityAzaGkAyAmAha -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 12 avataraNikArya : dravyastavamAM bhaktijanya zAtAvedanIyato baMdha hovAnA kAraNe virodha pAmato evo azAtAvedanIyato baMdha na thAo, paraMtu dravyastavamAM pRthvI AdinuM upamadata hovAne kAraNe jJAnAvaraNIyAdi karmabaMdhanuM hetupaNuM hovAthI ja tenuM dravyastavanuM, hiMsApaNuM akSata che, e prakAranI AzaMkAmAM graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : dravyastavakALamAM bhagavAnanI bhaktino adhyavasAya che, mATe bhaktinA adhyavasAyathI zAtAvedanIyano baMdha thAya che, ane zAtAvedanIya baMdhAya tyAre azAtAvedanIyano baMdha thaI na zake, mATe pUjAkALamAM azAtAvedanIyano baMdha thato nathI, to paNa pUjAkALamAM pRthvI Adi jIvonuM upamadana thAya che-pRthvI Adi jIvone kilAmaNA thAya che, te jJAnAvaraNIyAdi azubha prakRtinA karmabaMdhano hetu che ja, ane zAstrathI saMmata che ke, dravyastava karanAra paNa jJAnAvaraNIyAdi azubha prakRti bAMdhe che; kema ke pAMcamA guNasthAnakamAM jJAnAvaraNIyAdi azubha prakRti avazya baMdhAya che. mATe dravyastavamAM hiMsAne kAraNe jJAnAvaraNIyAdi azubha karma baMdhAya che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI. tethI phaLanI apekSAe dravyastava hiMsAphaLavALuM che, mATe dravyastavamAM phaLathI hiMsA nathI ema kahevuM ucita nathI, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. teno uttara kApatAM graMthakAra kahe che - gAthA : dhuvabandhipAvaheuttaNaM Na davvatthayaMmi hiMsAe / dhuvabandhA jamasajjhA, tatte iyareyarAsayayA / / 12 / / chAyA : (dhruvabandhipApahetutvaM na dravyastave hiMsAyAm / dhruvabandhA yadasAdhyAstattve itaretarAzrayatA / / 12 / / )
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 12 anvaya : davvatthayaMmi hiMsAe dhuvabandhipAvaheuttaNaM na, jam dhuvabandhA asajjhA tatte taretarAzrayatA || gAthArtha :- " dravyastavaviSayaka hiMsAmAM dhruvabaMdhI pApaprakRtionuM hetupaNuM nathI; je kAraNathI dhruvabaMdha prakRti asAdhya che. tatte tattva dravyastavamAM thatI hiMsAnuM dhruvabaMdhI pApakRti vizeSanuM hetupaNuM hote chate, ItaretarAzrayatA= anyonyAzraya doSa che. ll1rayA TIkA : dhruvabandhipApasya jJAnAvaraNAdiprakRtikadambakarUpasya hetutvaM na dravyastavIyahiMsAyAM vaktuM yuktam / yad-yasmAt dhruvabandhA asAdhyAH prakramAd dravyastavabhAvihiMsAyAH, sAmAnyahetutvasadbhAve hyavazyaMsambhavibandhAH / ata eva yatra guNasthAne tAsAM vyavacchedastato'rvAk satatabandha eveti sAdisAntAdibhaGgagranthe vyavasthitam / TIkArya - dhruvanci ..... vyavasthita / dravyastava saMbaMdhI hiMsAmAM jJAnAvaraNIyAdi prakRtisamudAyarUpa dhruvabaMdhI pApanuM dhubaMdhI pApaprakRtinuM, hetupaNuM kahevuM yukta nathI. = smA=je kAraNathI dhruvabaMdhI prakRtio asAdhya che (a) prakramathI=prastAmAM cAlatA dravyastavasthalIya hiMsAnA prakramathI, dravyastavabhAvI hiMsAthI dhruvabaMdhI prakRtio asAdhya che. je kAraNathI sAmAnya hetunA sadbhAvamAM avazyasaMbhavi baMdhavALI (dhavabaMdhI prakRtio) che, AthI karIne sAmAnya hetupaNAnA sadbhAvamAM avazyasaMbhavi baMdhavALI dhruvabaMdhI prakRtio che AthI karIne ja, je guNasthAnakamAM teono=dhruvabaMdhI prakRtiono, vyavaccheda thAya che, tenAthI pUrvamAM satata baMdha ja che, e pramANe sAdisAMtAdi bhaMgane batAvanArA graMthamAM vyavasthita che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 12 ja dhruvavaMdhA - ahIM dhruva che baMdha jene tevI prakRtio te dhruvabaMdhA-dhruvabaMdhavALI prakRtio, e pramANe bahuvrIhi samAsa che. sAmAnya hetutva mA di - ahIM di' zabda thAt arthamAM che. bhAvArtha : dravyastavamAM thatI hiMsAthI jJAnAvaraNIyAdi dhruvabaMdhI prakRtio baMdhAya che, tema kahevuM yukta nathI; kema ke dravyastavamAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI sAdhya nathI=dravyastavamAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI baMdharUpa phaLane prApta karatI nathI; kema ke, vabaMdhI prakRtino artha ja e che ke, tenA baMdhayogya evA guNasthAnakarUpa sAmAnya hetuno sadbhAva hoya tyAM sudhI teno avazya baMdha thAya. tethI nakkI thAya che ke, jJAnAvaraNIyAdi dhruvabaMdhI pApaprakRtio tenA yogya guNasthAnaka sudhI satata baMdhAya che. tethI ja jJAnAvaraNIyAdino baMdha 10mA guNasthAnaka sudhI satata badhA jIvone thAya che. tethI pAMcamA guNasthAnake je dhruvabaMdhI prakRtio baMdhAya che, te baMdhayogya guNasthAnakarUpa sAmAnya hetune kAraNe baMdhAya che, paNa dravyastavamAM thatI hiMsAnA kAraNe baMdhAtI nathI. AthI karIne ja je guNasthAnakamAM je dhruvabaMdhI prakRtiono vyavaccheda thAya che, tenAthI pUrvamAM teno satata baMdha thAya che, e prakAre sAdi-sAMtAdi cAra bhAMgAne kahenArA graMthomAM kahela che. AnAthI e phalita thayuM ke, pUjAmAM hiMsA che mATe dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAtI nathI, paraMtu tenA baMdhayogya guNasthAnaka che, mATe jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAya che. ane AthI ja zrAvaka bhagavAnanI pUjAne choDIne sAmAyikAdi karato hoya ane leza paNa hiMsA karato na hoya to paNa dhruvabaMdhI jJAnAvaraNIyAdi prakRtio avazya baMdhAya che. tethI avataraNikAmAM pUrvapakSIe sthApana karela ke, pUjAmAM pRthvI Adi jIvonuM upamadana che tethI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAya che, te asaMgata che. tethI pUjAmAM thatI hiMsA pApabaMdhano hetu che, tema kahI zakAya nahi. tethI pUjA phaLathI ahiMsArUpa che ema je pUrvamAM sthApana karyuM te ja saMgata che. che ahIM dravyastavamAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI asAdhya che, ema kahyuM tyAM asAdhyano bhAva A pramANe che - sAmAnya rIte hetuthI phaLa sAdhya hoya che, tethI dravyastavamAM thatI hiMsAthI jo dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAtI hota to dravyastavamAM thatI hiMsAthI te sAdhya che, tema kahI zakAya. paraMtu dravyastavamAM thatI hiMsAthI te baMdhAtI nathI, mATe dravyastavamAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI asAdhya che, ema kahela che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa, gAthA : 12 utthAna : prastuta gAthA-12nA traNa pAda sudhIno artha TIkAmAM spaSTa karyo. have gAthAnuM cothuM pAda tatte thI zaru thAya che. tenuM utthAna matha' thI kare che - TIkA - * athA'sAtaprakRtitvAvacchinna iva pApaprakRtitvAvacchinne'pi hiMsAyA hetutvasya zAstre vyavasthitatvAt 'yatsAmAnye yatsAmAnyaM hetustadvizeSe tadvizeSa:' iti nyAyAt dravyastavasthalIyahiMsAyA jJAnAvaraNIyAdiprakRtivizeSe hetutvam, bhaktirAgopanIyamAnaprakRtivizeSeSu bahubhAgapAtAcca tatrA'lpatarabhAgopanipAtenAlpatvamiti cet ? tatrAha tattve-dravya(stava)sthalIyahiMsAyAH dhruvabandhipApaprakRtivizeSahetutve, itaretarAzrayatA=anyonyAzrayadoSaH, dravyastavIyadravyahiMsAyA bhAvahiMsAtvasiddhau uktahetutvasiddhiH, tatsiddhau ca bhAvahiMsAtvamiti / dravyahiMsAtvA''sayogikevalinamavarjanIyA, evaMvidhe cArthasamAjasiddhe cArthe niyatoktahetutvAzrayaNe pauSadhAdAvatiprasaGgastadApyalpajJAnAvaraNIyAdibandhAnuparamAditi dik / TIkArya : atha ... mAvahiMsAtvati satipravRtitvacchinnakathAvat azAtA prakRtirUpa kAryamAM jema hiMsAnuM hatupaNuM zAstramAM vyavasthita che, tema patitvacchinnakathAvat pApaprakRtirUpa kAryamAM paNa hiMsAtuM hatupaNAnuM zAstramAM vyavasthitapaNuM hovAthI "yatsAmAnya yatsAmAnca detustoi "=je sAmAnyamAM je sAmAnya kAraNa che te vizeSamAM vizeSa kAraNa che, e prakAranA vyAyathI, dravyastavasthalIya hiMsAnuM jJAnAvaraNIyAdi prakRtivizeSamAM hetupaNuM che. bhagavAnanI pUjAkALamAM) bhagavAnanI bhaktinA rAgathI upanIyamAta= baMdhAtI evI, prakRtivizeSamAM ghaNo bhAga prApta thavAnA kAraNe, tyAM=baMdhAtI jJAnAvaraNIyAdi azubha prakRtimAM, alpatara bhAgato upanipAta hovAnA kAraNe alpa bhAga prApta thato hovAnA kAraNe, alpapaNuM che. e pramANe pUrvapakSI kahe, to tyAM= pUrvapakSInA kathananA samAdhAnamAM, kahe che=gAthAnA cothA pAdamAM graMthakArazrI pUrvapakSInA kathananuM samAdhAna ApatAM kahe che -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 tattva dravyastavasthalIya hiMsAnuM dhruvabaMdhI pApaprakRtivizeSamAM hetupaNuM svIkAre chate, ItaretarAzrayapaNuM anyonyAzraya doSa che. te anyonyAzraya doSane ja batAve che - dravyastavIya dravyahiMsAthI bhAvahiMsAtvanI siddhi thaye chate ukta hetutvanI siddhi che=dhuvabaMdhI pApaprakRti vizeSahetutvanI siddhi che=bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsAthI vizeSa jJAnAvaraNIya baMdhAya che, ane (bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsAmAM) tenI siddhi thaye chate dhruvabaMdhI pApaprakRti vizeSahetutvanI siddhi thaye chate, bhAvahiMsAtvanI siddhi che. mAvahiMsAtyaniti - arva "rUti' zabda anyonyAzraya doSanA kathananI samAptisUcaka che. jAya ..... ti vet sudhInA pUrvapakSInA kathanano Azaya A pramANe che - jema koI jIva dazamA guNasthAnaka sudhI jJAnAvaraNIya bAMdhe che, chatAM jyAre jJAnanI AzAtanAne karato hoya tyAre vizeSa prakAranuM jJAnAvaraNIya bAMdhe che. tema bhagavAnanI pUjA kare che, te vakhate bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsAnA kAraNe vizeSa prakAranI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtio baMdhAya che, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. Ama chatAM pUjAkALamAM bhagavAnanI bhaktino aMza ghaNo moTo che ane hiMsAno aMza nAno che, tethI hiMsAkata jJAnAvaraNIyAdi vizeSa baMdhAtuM hovA chatAM bhaktinA aMzanI prabaLatAne kAraNe puNya prakRtiono aMza ghaNo moTo hoya che ane pUjAkALamAM hiMsAkRta baMdhAtI jJAnAvaraNIyAdi prakRti vizeSano aMza alpa hoya che. -: "3tha ..... mAhiMsAtyaniti" sudhInA kathanano bhAvArtha : zAstramAM azAtAprakRtimAtra pratye hiMsAne hetu kahela che, tenI jema ja pApaprakRtimAtra pratye hiMsAnuM hetupaNuM zAstramAM vyavasthita che. dravyastavamAM dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtio baMdhAya che, tethI te jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti pratye hiMsAne hetu mAnavo paDe, kema ke, e nyAya che ke, je sAmAnyamAM je sAmAnya hetu che, tenA vizeSamAM vizeSa hetu che. * Azaya e che ke, azAtA sAmAnyamAM hiMsA sAmAnya hetu che, to azAtA vizeSamAM hisAvizeSa hetu che. A nyAya dvArA pUrvapakSIne e kahevuM che ke, dravyastavamAM thatI hiMsA jJAnAvaraNIyAdi prakRtivizeSamAM hetu che. jema hiMsAthI azAtA baMdhAya che,
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 tema hiMsAthI ja pApaprakRti baMdhAya che, ane dazamA guNasthAnaka sudhI je dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAya che, te sUkSmanayathI joIe to hiMsAthI ja baMdhAya che; kema ke tattvane jonAra naya kahe che ke, "AtmA potAnA bhAvano tyAga kare te ja hiMsA che" - dazamA guNasthAnaka sudhI jIva mohanA pariNAmavALo che, tethI te potAnA bhAvonI hiMsA kare ja che. phakta nIcenA guNasthAnako karatAM upara uparanA guNasthAnakamAM moha alpa hoya che, tethI hiMsA aMza alpa hoya che, mATe alpa pApaprakRti baMdhAya che. paraMtu pApaprakRti sAmAnya pratye hiMsAne hetu mAnIe to jyAre vizeSa hiMsA hoya, tyAre pApaprakRti paNa vizeSa baMdhAya che. dravyastavamAM jIvonA upamadanarUpa hiMsA che-puSpAdi jIvone kilAmaNAdi thAya che, tethI tyAM jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAya che; jyAre sAmAyika AdimAM vartatA zrAvakane pRthvI AdinA upamarthanarUpa hiMsA nathI, tyAM sAmAnya jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAya che. pUjAkALamAM AcaraNArUpe puSpAdi jIvonI hiMsA che, tethI vizeSa jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtio baMdhAya che; Ama chatAM, bhagavAnanI bhaktikALamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, te ja vakhate bhagavAnanI bhaktinA uparAgathI citta raMjita che; tethI pUjAkALamAM vartatA bhaktibhAvavALA cittane AzrayIne baMdhAtuM karma puNyaprakRtimAM ghaNuM prApta thAya che, tethI ghaNI puNya prakRtio baMdhAya che; ane pUjAkALamAM jIvonuM upamadana thAya che, tenA kAraNe hiMsAkRta jJAnAvaraNIyAdi prakRti vizeSa, alpa pramANamAM prApta thAya che. Ama chatAM, pUjAmAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtivizeSano baMdha thAya che, mATe pUjAmAM hiMsA che. tethI vidhizuddha karAyelI pUjAmAM karmabaMdharUpa phaLa nathI, mATe hiMsA nathI ema kahevuM ucita nathI. A prakArano '' thI karela zaMkAno Azaya che. 'tatradi' . thI teno uttara ApatAM graMthakArazrIe kahyuM ke, dravyastavasthalIya hiMsAnuM dhruvabaMdhI pApaprakRtivizeSamAM hetupaNuM svIkAre chate anyonyAzraya doSa che. te A pramANe - dravyastavamAM thatI puSpAdinI dravyahiMsAthI bhAvahiMsA siddha thAya to jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAya che tema siddha thAya, ane dravyastavathI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAya che te siddha thAya, to dravyastavamAM bhAvahiMsApaNuM siddha thAya. A pramANe anyonyAzraya doSa prApta thAya.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA 12 Azaya e che ke, guNasthAnakakRta jJAnAvaraNIyAdi baMdhAya che, te mohanA pariNAmane kAraNe baMdhAya che. Ama chatAM, guNasthAnakamAM vartato jIva jyAre mohanA uccheda mATe yatna karato hoya tyAre dharmanuM sevana karato hovAthI tyAM bhAvahiMsA nathI; paraMtu saMpUrNa mohano haju uccheda thayo nathI, tethI jeTalA aMze moha vidyamAna che, teTalA aMze sUkSmayanayanI dRSTithI tyAM bhAvahiMsA che; chatAM upayogarUpe hiMsAnA ucchedane anukULa tyAM yatna varte che, tethI vyavahAranaya tyAM bhAvahiMsA mAnato nathI. ane tethI guNasthAnakakRta jJAnAvaraNIyAdi baMdhAtAM hovA chatAM vyavahAranayane AzrayIne bhAvahiMsAta vizeSa jJAnAvaraNIyAdi baMdhAtAM nathI. ane je kriyAthI bhAvahiMsAne anukULa evo yatna thato hoya tevI kriyAthI guNasthAnakakRta jJAnAvaraNIyAdi baMdhAtAM hoya tenA karatAM vizeSa jJAnAvaraNIyAdi baMdhAtAM hoya che. jyAre bhagavAnanI pUjAkALamAM jIvano yatna bhagavAnanA guNane avalaMbIne mohanA ucchedamAM pravarte che, ane je jIva yatanApUrvaka bhagavAnanI pUjA kare che, te jIvanI pUjAthI thatI dravyahiMsA bhagavAnanI bhaktinA bhAvanA utkarSanuM kAraNa hovAthI leza paNa bhAvahiMsAnuM kAraNa nathI. A vAtane sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che ke, jyAM sudhI dravyastavamAM thatI dravyahiMsAthI bhAvahiMsA siddha na thAya tyAM sudhI guNasthAnakakRta baMdhAtAM jJAnAvaraNIyAdi karatAM vizeSa jJAnAvaraNIyAdi baMdhAya che te siddha thAya nahi; ane jyAM sudhI pUjAnI pravRttithI jJAnAvaraNIyAdi prakRti vizeSa baMdhAya che, e siddha na thAya tyAM sudhI dravyastavamAM bhAvahiMsA siddha thaI zake nahi. A rIte anyonyAzraya doSa hovAne kAraNe dravyastavamAM thatI hiMsAthI pApaprakRti vizeSa baMdhAya che, tema mAnavuM ucita nathI. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe anyonyAzraya doSa Apyo te dUra karavA mATe pUrvapakSI kahe ke, bhagavAnanI pUjAmAM dravyahiMsA pratyakSa dekhAya che, ane jyAM jyAM dravyahiMsA hoya tyAM tyAM bhAvahiMsA hoya, tethI dravyastavamAM bhAvahiMsA siddha ja che. mATe pUjAkALamAM dhuvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtino avazya vizeSa baMdha che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkArya : vyahiMsA .... varganIyA | vaLI vyahiMsA sayogIkevaLI sudhI avarjanIya che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 bhAvArtha : jyAM jyAM dravyahiMsA hoya tyAM tyAM bhAvahiMsA che, tevo niyama svIkAravAmAM Ave to sayogI kevaLIne bhAvahiMsA mAnavAnI Apatti Ave; kema ke, sayogIkevaLI sudhI yogonI pravRtti che, tethI tyAM sudhI dravyahiMsA thAya che, te vAta zAstrasiddha che. ane sayogIkevaLIne jJAnAvaraNIyAdi dhruvabaMdhI prakRtino baMdha ja nathI, tethI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtinA vizeSa baMdhanA hetubhUta evI bhAvahiMsA tyAM svIkArI zakAya nahi. tethI "jyAM jyAM dravyahiMsA hoya tyAM tyAM bhAvahiMsA hoya" - evI vyApti svIkArIne pUrvapakSI anyonyAzraya doSa TALavA mAMge che, te TaLI zake nahi. utthAna : pUrvamAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke, bhagavAnanI pUjAkALamAM thatI hiMsAthI dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAya che, tyAM graMthakArazrIe anyonyAzraya doSa Apyo; tethI e prApta thAya ke anyonyAzraya doSa Avato hovAnA kAraNe pUjAthI dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtio vizeSa baMdhAya che, tema siddha thaI zake nahi. tenI ja puSTi karavA mATe kahyuM ke, 13mAM guNasthAnaka sudhI dravyakriyA che mATe jyAM dravyahiMsA hoya tyAM bhAvahiMsA che ja tema mAnI zakAya nahi, have tenI ja puSTi karavA atiprasaMga doSa ApIne graMthakArazrI pUjAthI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAtI nathI, te batAvavA kahe che - TIkArtha H evaMvidhe viz| ane AvA prakAranA arthasamAjasiddha arthamAM=arthasamAjasiddha kAryamAM, niyata ukta hetutvanuM AzrayaNa karAye chate=niyata evA jJAnAvaraNIyAdi dhruvabaMdhI pApaprakRtinA kahevAyelA hetupaNAno Azraya karAye chate, pauSadhAdimAM atiprasaMga che; kema ke, tyAre paNa=pauSadhAdi karavAnA kALamAM paNa, alpa jJAnAvaraNIyAdi baMdhano anuparama che=alpa jJAnAvaraNIyAdi baMdha thAya che, e pramANe dizAsUcana che. 177 ..... Ke * arthasamAjasiddha arthano bhAva A pramANe che - be kAryonI kA2Na sAmagrIrUpa samudAya, tenAthI siddha thayela evA vyavahA2thI eka kAryarUpa artha te arthasamAjasiddha artha che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 kupadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 jema - tIrthakara thavAnI sAmagrI ane siddha thavAnI sAmagrIrUpa be sAmagrInA samudAyathI tIrthaMkarasiddharUpa eka kArya thAya che, te arthasamAjasiddha artha=kArya che. dA.ta. ghaTanI sAmagrI daMDa-cakra-cIvara-kulAlAdi che, te sAmagrIthI ghaTa pedA thAya che. paraMtu ghaTanA varNAdinA utkarSa mATe utkarSavALA raMga Adi temAM nAMkhavAmAM Ave to ghaTanI sAmagrI ane ghaTanA utkarSa AdhAyaka sAmagrIthI utkarSavALo eka ghaTa thAya che. tema prastutamAM jJAnAvaraNIyAdi baMdhane yogya guNasthAnakarUpa kAraNathI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAya che ane te jJAnAvaraNIyAdinA utkarSa AdhAyaka bhAvahiMsAnI pariNatithI ke jJAnAdinI AzAtanAdinI pravRttithI jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti vizeSa baMdhAya che, te arthasamAjasiddha kArya che. * bhAvArtha : jIva sAdhanA karIne mokSamAM jAya che, tyAM sAdhanArUpa hetuthI mohanA nAza mATenA prayatnathI vItarAga thAya che, ane mohanA nAzanA yatnakALamAM jagatane tAravAno adhyavasAya kare to tIrthaMkara nAmakarma paNa bAMdhe che, ane tIrthaMkaranAmakarmanuM phaLa bhogavIne tIrthaMkarasiddha thAya che. A tIrthaMkarasiddha thavArUpa kArya te arthasamAjasiddha kArya che. te A rIte - mohano nAza karavAnA kAraNanA sevanathI mohano nAza thayo, ane tIrthakara nAmakarmanA baMdhanA adhyavasAyathI tIrthaMkara nAmakarma baMdhAyuM. tethI be kAryanI sAmagrIthI be kAryanA samudAyarUpa tIrthaMkara siddha thavArUpa kArya che. tethI tIrthaMkara siddha thavArUpa kArya arthasamAjasiddha kArya che. te ja rIte prastutamAM je guNasthAnakamAM jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRti baMdhAya che, te te guNasthAnakarUpa hetuthI baMdhAya che. ane te ja guNasthAnakamAM rahelo jIva jyAre hiMsAdi pravRtti kare che, tyAre te hiMsAdi kAraNa sAmagrI ane guNasthAnakarUpa kAraNa sAmagrI, te baMne kAraNasAmagrIthI janya evA vizeSa jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtino baMdha thAya che. tethI vizeSa jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtino baMdha arthasamAjasiddha che. AvA prakAranA arthasamAjasiddha evA kAryamAM niyata evA jJAnAvaraNIyAdi dhruvabaMdhI pApaprakRtinA kahevAyelA hetupaNAno Azraya kare chate pauSadhAdimAM atiprasaMga che. Azaya e che ke, bhagavAnanI pUjAkALamAM guNasthAnakakRta dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAya che, te rUpa zAstravacanano Azraya karIne pUrvapakSI e sthApana karavA Icche che ke,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 dravyastavamAM hiMsA hovAne kA2Ne jJAnAvaraNIyAdi vizeSa baMdhAya che; te sivAya jJAnAvaraNIyAdi vizeSa baMdhanA svIkAramAM tenI pAse anya koI yukti nathI. ane A prakAre zAstramAM kahela jJAnAvaraNIyAdine dhruvabaMdhI svIkArIne jo pUrvapakSI pUjAmAM vizeSa jJAnAvaraNIyAdinA baMdhane svIkAre to pauSadhAdimAM paNa vizeSa jJAnAvaraNIyAdi baMdhane svIkAravAnI Apatti Avaze; kema ke pauSadhakALamAM paNa zAstravacana pramANe guNasthAnakamRta alpa jJAnAvaraNIyAdinA baMdhano u52ma=abhAva nathI. tethI je guNasthAnakamAM je dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAya che, tenuM AzrayaNa karIne pUjAmAM thatI hiMsAthI vizeSa jJAnAvaraNIyAdi baMdhAya che, tema siddha thaI zake nahi. TIDA : atreyaM dhruvabandhAdiprakriyA - nijahetusadbhAve yAsAmavazyaMbhAvI - bandhastA dhruvabandhinyastAzca varNacatuSkaM taijasaM, kArmaNamagurulaghu, nirmANopaghAtabhayakutsAmidhyAtvaM, kaSAyAH jJAnAvaraNapaJcakaM, darzanAvaraNanavakaM, vighnapaJcakamiti saptacatvAriMzat / 1 yAsAM ca nijahesusadbhAve'pi nAvazyaMbhAvI bandhastA adhruvabandhinyastAzcaudArikavaikriyAhArakazarIrANi tadupAGgAni trINi, saMhananaSaTkaM, saMsthAnaSaTkaM gaticatuSkaM khagatidvikamAnupUrvIcatuSTayaM, jinanAmocchvAsanAmodyotanAmA''tapanAma, parAghAtanAma, trasadazakaM, sthAvaradazakaM, gotradvikaM, vedanIyadvikaM, hAsyAdiyugaladvayaM jAtipaJcakaM, vedatrayamAyuzcatuSTayamiti trisaptatiH, etAsAM nijahetusadbhAve'pyavazyaMbandhA'bhAvAt / tathAhi - parAghAtocchvAsanAmnoH paryAptanAmnaiva saha bandho nA'paryAptanAmnA'to'dhruvabandhitvam / AtapaM punarekendriyaprAyogyaprakRtisahacaritameva badhyate nAnyadA / udyotaM tu tiryaggatiprAyogyabandhinaiva saha / AhArakadvikajinanAmnI api yathAkramaM saMyamasamyaktvapratyayenaiva badhyete nAnyadetyadhruvabandhitvam / zeSazarIrAdiSaTSaSTiprakRtInAM savipakSatvAtrijahetusadbhAve'pi nA'vazyaM bandha iti tathAtvaM supratItam /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 kupadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthAH 12 TIkArca - tre sutIta "kSatra' zabda vAkya prastAvamAM, A= AgaLamAM kahevAze e, dhruvabaMdhI AdinI prakriyA che. potAnA hetuno sadbhAva hote chate-te prakRtinA baMdhane yogya guNasthAnakarUpa hetuono sadbhAva hote chate, je prakRtiono avayaMbhAvI nakkI baMdha che, te dhruvabaMdhI prakRtio che, ane te - varNacatuSka, tejasanAmakarma, kAmaNanAmakarma, agurulaghunAmakarma, nirmANanAmakarma, upaghAtanAmakarma, bhaya mohanIya, jugupsA mohanIya, mithyAtvamohanIya, 16 kaSAyo, 5 jJAnAvaraNa, 9 darzatAvaraNa ane 5 aMtaraya. e pramANe 47 prakRtio (dhruvabaMdhI) che. ane jeono potAnA hetuno sadbhAva hote chate paNa avayaMbhAvIka nakkI, baMdha nathI, te adhavabaMdhI prakRtio che, ane te - dArikazarIra, vaijiyazarIra ane AhArakazarIra e traNa zarIra ane e traNa zarIranAM 3 upAMgo dArika aMgopAMga, kriyaaMgopAMga ane AhArakaaMgopAMga, 6 saMghayaNa, 6 saMsthAna, 4 gati, 2 khagati=vihAyogati, 4 AnupUrvI, jitanAmakarma, ucchavAsanAmakarma, udhotanAmakarma, Atapa nAmakarma, parAghAtanAmakarma, trasadazaka, sthAvaradazaka, 2 gotra, 2 vedanIya, hAsyAdiyugala =hAsya-rati ane arati-zoka, 5 jati, 3 veda ane 4 AyuSya e pramANe 73 prakRtio che. eono=A 73 prakRtiono, potAnA hetunA saddabhAvamAM paNa avazya baMdhano abhAva che (ethI A badhI adhuvabaMdhI prakRtio che.) A 73 adhuvabaMdhI prakRtiono potAnA hetunA sadbhAvamAM paNa avazya baMdha kema thato nathI, te "tathAri" thI batAve che - - parAghAta ane ucchavAsanAmakarmano paryApta nAmakarmanI sAthe ja baMdha che, aparyApta nAmakarmanI sAthe baMdha nathI, AthI karIne adhuvabaMdhI che. AtapanAmakarma ekendriya prAyogya prakRti sAthe ja baMdhAya che, anyadA baMdhAtuM nathI. vaLI, udyotanAmakarma tiryaMcagati prAyogyabaMdhi prakRtinI sAthe ja baMdhAya che. . AhAradrika ane jitanAmakarma paNa anukrame saMyama ane sabhyatva pratyaya vaDe baMdhAya che, anyadA baMdhAtI nathI. bAkInI zarIrAdi 66 prakRtio savipakSavALI
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 111 hovAthI=pratipakSI hovAthI, potAnA hetunA sadbhAvamAM paNa avazya baMdha nathI, e pramANe tathApaNuM adhuvabaMdhIpaNuM supratIta che. che parAghAta ane ucchavAsanAmakarma paryApta nAmakarma sAthe baMdhAya che. aparyAptanAmakarma sAthe baMdhAtI nathI, tethI adhuvabaMdhI che, ema kahyuM. teno Azaya e che ke, je guNasthAnakamAM parAghAta ane uDDavAsanAmakarma baMdhAya che, te guNasthAnakamAM paNa jyAre jIva paryAptanAmakarma bAMdhato hoya tyAre ja parAghAtanAmakarma ane ucchavAsa nAmakarma baMdhAya che. ane jyAre te ja guNasthAnakamAM jIva aparyAptanAmakarma bAMdhato hoya tyAre parAghAtanAmakarmano ane ucchavAsanAmakarmano baMdha thato nathI, mATe parAghAtanAmakarma ane ucchavAsanAmakarma adhuvabaMdhI prakRtio che. AtapanAmakarma ekendriya prAyogya prakRtionA baMdha sAthe baMdhAya che, anyadA nahi, AthI adhuvabaMdhI che, ema kahyuM. teno Azaya e che ke, AtapanAmakarmabaMdhane yogya guNasthAnake java vartato hoya tyAre paNa, jo te ekendriyanAmakarma Adi bAMdhato hoya to tenI sAthe ApanAmakarma baMdhAya che, te sivAya baMdhAtuM nathI, mATe adhuvabaMdhI che. e ja rIte tiryaMcagatiprAyogya prakRti sAthe udyotanAmakarma samajavuM. AhArakahika saMyama pratyaya baMdhAya che, anyadA nahi, ema kahyuM. tenAthI e phalita thayuM ke, sarvavirati guNasthAnaka vagaranA to AhArakaTrika bAMdhatA nathI paNa saMyamanA guNasthAnakamAM vartatA jIvo paNa kyAreka evo adhyavasAya thAya tyAre ja AhArakaddhika bAMdhe che, anyadA bAMdhatA nathI. jinanAmakarma samyakta pratyaya baMdhAya che, anyadA nahi, ema kahyuM. tenAthI e phalita thayuM ke, jinanAmakarma badhA samyagdaSTi jIvo bAMdhatA nathI, paraMtu koIka samyagdaSTi jIvane tevo vizuddha adhyavasAya thAya tyAre bAMdhe che, mATe te adhUvabaMdhI che. A sivAyanI bAkInI prakRtio pratipakSI hovAthI svahetanI hAjarImAM paNa eka baMdhAya tyAre bIjI baMdhAtI nathI, mATe adhuvabaMdhI che. TIkA - ___ tatra dhruvabandhinISu bhaGgatrayam, anAdyananto bandhaH, anAdisAntaH, sAdisAntazca / tatra prathamabhaGgakA sarvAsAmapi tAsAmabhavyAzritaH, tabandhasyAnAdyanantatvAditi / dvitIyabhaGgakastu jJAnAvaraNapaJcakadarzanA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA varaNacatuSkAntarAyapaJcakalakSaNAnAM caturdazaprakRtInAm anAdikAlAta saMtAnabhAve pravRttasya bandhasya sUkSmasamparAyacaramasamaye yadA vyavacchedaH tadA / AsAmeva caturdazaprakRtInAmupazAntamohe yadA'bandhakatvamAsAdyA''yu:kSayeNAddhAkSayeNa vA pratipatitaH san punarbandhena sAdibandhaM vidhAya bhUyo'pi sUkSmasamparAyacaramasamaye yadA bandhavicchedaM vidhatte tadA tRtIyaH / saMjvalanakaSAyacatuSkasya tu sadaiva pravRttabandhabhAvasya yadA'nivRttibAdarAdirbandhavicchedaM vidhatte tadA dvitIyaH / tataH pratipatitasya punarbandhena saMjvalanabandhaM sAdi kRtvA kAlAntare'nivRttibAdarAdibhAvaprAptau tadbandhavicchedasamaye tRtIyaH / nidrApracalAtaijasa-kArmaNavarNacatuSkA'gurulaghUpadhAtanirmANabhayajugupsAsvarUpANAM trayodazaprakRtInAmanAdikAlAdanAdibandhaM vidhAya yadA'pUrvakaraNAddhAyAM yathAsthAnaM bandhoparamaM karoti tadA dvitIyo bhagaH / yadA tu tataH pratipatitasya punarbandhana sAditvamAsAdayan bandhaH kAlAntare'pUrvakaraNamArUDhasya nivarttate tadA tRtiiyH| caturNAM pratyAkhyAnAvaraNAnAM bandho dezavirataguNasthAnakaM yAvadanAdistataH pramattAdo bandhoparamAt sAnta iti dvitIyaH / pratipatitabandhApekSayA tRtIyaH / apratyAkhyAnAvaraNAnAM tvaviratasamyagdRSTiM yAvadanAdibandhaM kRtvA dezaviratAdAvabandhakatvasamaye dvitIyaH / pratipAtApekSayA tRtIyaH / mithyAtvastyAnaddhitrikAnantAnubandhinAM tu mithyAdRSTiranAdibandhako yadA samyaktvA'vApto banyoparamaM karoti tadA dvitIyo bhaGgaH / punarmithyAtve gatvA tAn baddhvA yadA bhUyo'pi samyaktvalAbhe na badhnAti tadA tRtIyaH / ityevaM dhruvabandhinInAM bhaGgatrayam / sAdhanantabhaGgakastu virodhAdevAnubhAvyaH / adhruvabandhinInAM tvadhruvabandhitvAdeva sAdisAntalakSaNa eka eva bhaGgo labhyate / adhikamasmatkRtakarmaprakRtivRttyAderavaseyam / / 12 // sArtha : tatra ..... anAdyanantatvAditi / tamai=QvadhA-AdhruvaSadhI35 pratinaodel
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12 . batAvyA temAM, dhruvabaMdhI prakRtiomAM traNa bhAMgAo prApta thAya che - (1) anAdianaMta baMdha, (2) anAdisAMta baMdha ane (3) sAdi sAMta baMdha. tyAM=A traNa bhAMgA kahyA tyAM, badhI paNa teono=dhruvabaMdhI prakRtiono, prathama bhAMgo abhavya Azrita che; kema ke, tenA baMdhanuM=abhavyatA baMdhanuM, anAdianaMtapaNuM che. 'rUti' zabda prathama bhAMgAnI samAptisUcaka che. abhavya jIvo prathama guNasthAnathI upara jatA nathI ane pahelA guNasthAnake badhI dhruvabaMdhI prakRtio satata baMdhAya che. tethI 47 dhruvabaMdhI prakRtiono abhavyane anAdianaMta baMdha prApta thAya che. 113 'dvitIyabhaGgakastu tavA / ' vaLI jJAnAvaraNapaMcaka, darzanAvaraNa catuSka, aMtarAyapaMcakarUpa 14 prakRtiono anAdikALathI saMtAnabhAva hote chate=anAdikALathI pravAha hote chate, pravRtta baMdhano sUkSmasaMparAyanA caramasamaye jyAre vyavaccheda thAya che, tyAre bIjo bhAMgo=anAdi sAMta bhAMgo che. ..... 00000 'AsAmeva * tRtIyaH / ' A jacauda prakRtiono upazAMta moha guNasthAnakamAM jyAre abaMdhakapaNuM pAmIne AyuSyanA kSaya vaDe ke addhAkSaya vaDe=guNasthAnakanI kALa maryAdAnA kSayathI, paDelo chato jIva punabaMdha vaDe sAdibaMdha karIne pharI paNa sUkSmasaMparAyanA caramasamaye jyAre baMdhaviccheda thAya che, tyAre trIjo bhAMgo= sAdisAMta bhAMgo prApta thAya che. jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa cAra ane aMtarAya pAMca A ja cauda prakRtiono upazAMtamohaguNasthAnake abaMdha thaIne pachI AyukSayathI ke upazAMtamoha guNasthAnakano kALa pUrNa thavAthI jyAre jIva nIcalA guNasthAnake Ave ane A prakRtiono pharI baMdha zarU kare tyAre teno sAdi baMdha thAya. vaLI pharI jyAre kSapakazreNi mAMDIne ke upazamazreNi mAMDIne sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA caramasamaye e baMdhano viccheda thAya tyAre A sAdisAMta trIjo bhAMgo hoya che. ..... saMjvalanakaSAyacatuSkasya . tRtIyaH / - vaLI cAra saMjvalana kaSAyano haMmezAM japravRtta baMdhabhAvato, jyAre ativRttibAdarAdi guNasthAnake baMdhaviccheda thAya che, tyAre bIjo anAdi sAMtabhAMgo prApta thAya che; ane (upazama zreNimAM caDelo jIva) jyAre tyAMthI paDe che tyAre pharI baMdha vaDe saMjvalanA baMdhatI sAdi karIne kAlAMtare
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114. phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthAH 12 ativRttibAdarAdi bhAvane prApta kare che, tyAre tenA baMdhanA saMjavalana catuSkatA baMdhanA, vicchedanA samaye trIjo bhAMgotrasAdisAMta bhAMgo prApta thAya che. nidrAvatA .... tavA tRtIyA - nidrA, pracalA, tejasa, kArmaNa, varNacatuSka. agurulaghu, upaghAta, nirmANa, bhaya, jugupsArUpa 13 prakRtiono anAdikALathI anAdibaMdha karIne jyAre apUrvakaraNAddhAmAMapUrvakaraNa guNasthAnakamAM, yathAsthAne yogya sthAne, baMdhano uparama=baMdhano abhAva, kare che, tyAre bIjo bhAMgo=anAdi sAMta bhAMgo, prApta thAya che, ane jyAre vaLI tyAMthI apUrvakaraNa guNasthAnakathI, paDelAne pharI baMdha vaDe sAdipaNAne pAmelo baMdha kAlAMtare apUrvakaraNa ArUDha thayelA vivartana pAme che, tyAre trIjo bhAMgo sAdisAMta bhAMgo, prApta thAya che. arthAt apUrvakaraNa guNasthAnakathI paDelo jIva pharI A tera prakRtione bAMdhe che, tyAre A tera prakRtio sAdipaNAne pAme che ane kAlAMtaramAM pharI jIva apUrvakaraNa guNasthAnake ArUDha thAya che, tyAre A tera prakRtiono baMdha tivartana pAme che, tyAre sAdisAMta bhAMgo prApta thAya che. raMtu pratyArthInAvaraNAnAM ... tRtIyA ! - cAra pratyAkhyAtAvaraNano baMdha dezavirati guNasthAnaka sudhI anAdi che, tyAra pachI pramatAdi guNasthAnakamAM baMdha aTakavAthI sAMta thAya che. tethI pratyAkhyAtavaraNa krodha-mAna-mAyA-lobhano anAdisAMta bIjo bhAMgo prApta thAya che. (a) pratipatita baMdhanI apekSAe= jyAre jIva pramAdi guNasthAnakathI paDe che tyAre, eto baMdha na hoya ane pachI nIce AvI baMdhano prAraMbha karI pAcho chaThThA vagere guNasthAnake jaI baMdhaviccheda kare tyAre, trIjo sAdisAMta bhAMgo cAra pratyAkhyAtAvaraNamAM prApta thAya che. pramattAvI - ahIM 'ri padathI apramatta guNasthAnakanuM grahaNa karela che. keTalAka jIvo sAtamA guNasthAnakamAM paNa jaIne pAchA nIce Ave che, mATe tenuM grahaNa karela che. pratyAkyAnAvarapAnAM ...... tRtIyA - vaLI apratyAkhyAtAvaraNa cAra kaSAyono aviratasamyagdaSTi sudhI anAdi baMdha karIne dezavirati Adi guNasthAnakamAM abaMdhapaNAnA samaye=baMdhaviccheda kare tyAre, bIjo anAdisAMta bhAMgo prApta thAya che. (a) pratipAtanI apekSAe=dezavirati Adi guNasthAnakane pAmIne pharI teo paDe che, tyAre baMdhano prAraMbha karI punaH upara jaI baMdhaviccheda kare eTale trIjo sAdisAMta bhAMgo cAra apratyAkhyAtAvaraNamAM prApta thAya che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ drupadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 12-13 karela che. 115 ahIM dezaviratAro mAM 'vi'thI chaThThA ane sAtamA guNasthAnakanuM grahaNa mithyAtvacAniitra ... tRtIyaH / - mithyAtva, thINaddhitrika=nidrAnidrA, pracalA pracalA ane thINaddhi, ane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano mithyAdaSTi anAdibaMdhaka jyAre samyaktva pAme tyAre baMdhano uparama=baMdhano viccheda kare che tyAre, anAdisAMta bIjo bhAMgo prApta thAya che, vaLI mithyAtve jaIne te prakRtione bAMdhIne jyAre pharI paNa samyaktvanA lAbhakALamAM (te prakRtione) bAMdhato nathI, tyAre sAdisAMta trIjo bhAMgo prApta thAya che. ityevaM anumAvyaH / - A rIte dhruvabaMdhI prakRtionA - (1) anAdianaMta (2) anAdi sAMta ane (3) sAdi sAMta ema traNa bhAMgA prApta thAya che vaLI (4) sAdianaMta bhAMgo virodha hovAthI ja anubhAvya che=prApta thato nathI. ..... dhruvanthinInAM ..... namyate / - vaLI adhuvabaMdhI prakRtionuM adhvabaMdhIpaNuM hovAthI ja sAdisAMtarUpa eka ja bhAMgo prApta thAya che. adhikam Javaseyam / / 12 || - dhruvabaMdhI Adi prakRtinA viSayamAM adhika amArAthI karAyela=pU. upAdhyAyajI mahArAja kRta, karmaprakRtinI vRtti AdithI jANavuM, e prakAre graMthakArazrI sUcana kare che. 124aa pUrva gAthAomAM e sthApana karyuM ke, vidhizuddha pUjAmAM thatI dravyahiMsAthI leza paNa karmabaMdha nathI. tyAM pUrvapakSI 'nanu' thI zaMkA kare che ke - avataraNikA : [ nanu pUjApaJcAzake 'eyassa samattIe' ityanena praNidhAnaM caityavandanAnte karttavyatayA proktamiti pUjAdikAle praNidhAnAbhAvena hiMsAdoSatvaM pUjAyAmakSatameva] praNidhAnapradhAnena tu caityavandanena tadapanIyate / ata eva praNidhAnAdyAzayarAhityAt, dravyakriyArUpatvena pUjAyA dravyastavatvaM ityatrAha* gAthA-12nI samApti pachI prabhidhAnapradhAnena tuM ItyAdi adhikAra che, te anya mudrita pustakomAM gAthA-12nI sAthe ja joDANarUpe che, paNa svataMtra gAthA-13 rUpe A kathana nathI. Ama chatAM, zrI aMdherI gujarAtI jaina saMgha taraphathI prakAzita thayela mudrita pustakamAM gAthA-13no adhikAra "vavvattho puArpha ..." ItyAdi judo pADIne .....
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 13 batAvela che, te gAthA-12no saMbaMdha jotAM saMgata jaNAya che. gAthA-12 mAM dhruvabaMdhI prakriyAno je adhikAra kahyo, tenI sAthe gAthA-13nA kathanano saMbaMdha joDI zakAto nathI. tethI gAthA-13nI avataraNikArUpe pradhAnapradhAne na tu .... ItyAdi kathana che, paraMtu te kathananA joDANa mATe ("nana thI pUnAthAmahtameva) e kathana avataraNikAmAM lIdhuM che, te anya mudrita pustakomAM maLatuM nathI. paNa kUpadaSTAMtanA bhASAMtarakAre avataraNikAnA joDANarUpe e kathana svabuddhithI lakhela che, ane e kathanane grahaNa karIe to ja gAthA13nI avataraNikA saMgata thAya che. tethI ATalo bhAga hastalikhita prata AdimAM koI rIte chUTI gayo hoya evuM lAge che. Ama chatAM e mudrita pustakamAM (ju pULA khyAza 'eyassa samattIe' ityAdinA praNidhAnaM caityavandanAnte kartavyatayA proktamiti pUjAdikAle zupoSavomAnA vova pUnAthAmalatava,) sudhInuM kauMsamAM lakhANa che, tene nIce pramANe lakhIe to vadhAre saMgata jaNAya che. tethI e kathanane sudhArIne ame A pramANe joDANa karela che. { nanu pUjApaJcAzake 'eyassa samattIe ityanena praNidhAnaM caityavandanAnte kartavyatayA progati pULAviyAne prAdhAnAmAna hiMsAvoparva pUgAvAnakSatame Avo pATha amane bhAse che.] avataraNikArya : na thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, pUjA paMcAzakamAM "yasta samaraNa e prakAranI gAthA vaDe caityavaMdananA aMtamAM kartavyapaNArUpe praNidhAna kaheluM che, ethI karIne dravyastavamAM praNidhAnano abhAva che, ema phalita thAya che. ethI pUjAmAM hiMsAdoSapaNuM akSata che ja ane pUjA karyA pachI praNidhAnapradhAna evA caityavaMdanathI te pUjAmAM thayela hiMsAkRta karmabaMdha, dUra karI zakAya che. AthI karIne pUjAmAM hiMsArUpa doSanI prApti che ane te doSano nAza caityavaMdanamAM karAyelA praNidhAnathI thAya che, AthI karIne ja, praNidhAnAdi Azayarahita evI pUjAnI kriyA dravyakriyArUpa hovAthI pUjAnuM dravyastavapaNuM che, e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : pUrvapakSIne e kahevuM che ke, pUjA paMcAzakanA # sattA vacanathI nakkI thAya che ke, caityavaMdananI kriyAnA aMtamAM jayavayarAya sUtra bolavA dvArA praNidhAna thAya che,
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 117 tethI bhagavAnanI pUjAnI kriyA to praNidhAnAdi Azaya vagaranI che. mATe praNidhAnAdi Azaya vagaranI kriyAmAM zubhabhAva saMbhave nahi, tethI pUjAmAM thatI hiMsAthI pApabaMdha thAya che, ane te baMdhAyeluM pApa praNidhAnavALA evA caityavaMdananA kALamAM thatA zubhabhAvathI nAza pAme che. tethI e nakkI thAya che ke, pUjAnI kriyA hiMsArUpa hovAthI akartavya ja che. ane AthI ja praNidhAnAdi Azayarahita evI pUjAnI kriyA hovAthI te dravyakriyArUpa che, ane dravyakriyArUpa hovAthI pUjAne dravyastava kahevAya che. e prakAranA kathanamAM graMthakArazrI kahe che gAthA = davvathao pupphAI Na u paNihANAivirahao ceva / paNihANAI ante bhiNNaM pUvviM tu sAmaNNaM / / 13 / / chAyA - ( dravyastavaH puSpAdi na tu praNidhAnAdivirahatazcaiva / praNidhAnAdi ante bhinnaM pUrvaM tu sAmAnyam / / 13 / / ) anvaya davvathao pupphAI Na u paNihANAivirahao ceva, ante paNihANAI bhiNNaM ddhiM tu sAmaLyuM ||9rU || gAthArtha : puSpAdithI thAya che, mATe dravyastava che, paraMtu praNidhAnAdithI virahita hovAne kAraNe dravyastava nathI. caityavaMdananA aMte (je) praNidhAnAdi che (te) bhinna che. vaLI pUrve=pUjAkALamAM sAmAnya (praNidhAna) che. ||13|| TIkA H 'davvathau pupphAI, santaguNakittaNA bhAve' iti niyuktivacanAddravyeNa puSpAdinA stavo dravyastava iti vyutpatterjinapUjAyA dravyastavatvamucyate guNavattayA jJAnajanakaH zabdaH (stavaH ) ityatra varNadhvanisAdhAraNaM tAlvoSThapuTAdijanyavyApAratvaM zabdatvamiti janyAntaparihAreNa vyApAramAtrasyaiva grahaNaucityAt,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 13 AlaGkArikamate ceSTAdivyApArasya vyaJjakasya grahaNAvazyakatvenoktaparihArasyAvazyakatvAcca / TIkArya : vyathA.... 3 dravyastava puSpAdi che ane bhAvAstava vidyamAna guNonI kIrtanArUpa che, e prakAranA niryuktinA vacanathI dravya evA puSpAdithI stava te dravyastava. A prakAre vyutpatithI jinapUjAnuM dravyastavapaNuM kahevAya che. puSpAdithI jinapUjAne dravyastava kahyo. paraMtu puSpAdirUpa dravyathI thAya che, e apekSAe dravya kahI zakAya paNa "stava' zabdano artha to guNavAnapaNA vaDe karIne jJAnajanaka zabdavyApArarUpa che, te prastuta puSpAdithI thatI pUjAmAM saMgata thato nathI. tethI puSpAdithI thatI pUjAne dravyastava kema kahI zakAya ? tenA khulAsArUpe kahe che - guNavattA .... praphaLavityA guNavAnapaNA vaDe karIne jJAnajanaka zabda che te stava che. e prakAranA lakSaNamAM varNavrunisAdhAraNaM tAtvoSNutAni vyApAritve zatva=varNadhvati sAdhAraNa ane tALu-oSTha vagerethI pedA thayeluM vyApAratva te zabdatva, e prakAranA zabdanA lakSaNamAM ja aMta sudhInA bhAgano tyAga karIne varNadhvanisAdhAra tAtvoSTapurAvinaca ATalA bhAgano tyAga karIne, vyApAramAtranA ja grahaNanuM ucitapaNuM che vyApAraa zaa ATaluM grahaNa karavuM ucita che, tethI puSpAdithI thatI pUjAne vyastava ame kahela che. bhAvArtha : guNavAna jIvane guNavAnarUpe jANIne A jIva guNavAna che, evA prakAranuM potAne jJAna pedA thAya tevo zabdaprayoga karAya te "stava' zabdano artha che ane "zabda" e akArAdivarNarUpa che ane akArAdi uccArakALamAM utpanna thatAM dhvani svarUpa che ane te tAlu-hoThAdithI janya vyApArarUpa che. AvA prakAranA varNa-dhvani sAdhAraNa tAluhoThAdithI janya vyApArarUpa zabda che ane AvA prakAranA vyApArane stava kahevAmAM Ave che. varganirAdhAramAM tAjyomurArina vyApAravaM zatva A prakAranA stavanA lakSaNamAM vadhvaniladhArAM tAtvoSTapuTarinA sudhInA bhAgano tyAga karIne phakta guNavAnapaNA vaDe karIne jJAnajanaka vyApAra te stava che, evo artha grahaNa karIe to dravyastavamAM paNa
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 119 te saMgata thAya che. kema ke, bhagavAnanI pUjAkALamAM puSpAdithI jyAre pUjA ka2vAmAM Ave che, tyAre A bhagavAna guNavAna che, e prakArano jJAnajanaka vyApAra tyAM pravarte che. tethI tene 'stava' kahevAya che ane puSpAdi dravya vaDe thAya che, mATe tene 'dravyastava' kahevAya che. utthAna : pUrvamAM 'stava' zabdano artha guNavAnapaNA vaDe jJAnajanaka zabdavyApAra karyo ane tyAM jJAnajanaka zabdano artha karatAM kahyuM ke, varNadhvanisAdhAraNa tAlu-oSThapuTAdijanya vyApAratva e zabda che. A prakAranA lakSaNamAM janya sudhInA bhAgano tyAga karIne vyApAramAtrathI grahaNa karela bhAgane stavanuM lakSaNa karavAmAM Ave to pUjAne stava kahevAmAM koI doSa nathI. Ama chatAM tyAM prazna thAya ke, 'stava' zabda to vacano dvArA stutirUpa che. tethI janya aMta sudhInA bhAgano tyAga karIne vyApAramAtranuM grahaNa kaI rIte thaI zake ? tethI bIjo hetu kahe che - -- TIkArya : AlaGkArikamate vazyAvyuM AlaMkArika mate vyaMjaka evA ceSTAdi vyApAranA grahaNanuM AvazyakapaNuM hovAnA kAraNe, ukta parihAranuM= janma aMta sudhInA bhAganA tyAganuM, AvazyakapaNuM che. bhAvArtha: .... AlaMkArika mata 'stava' zabdano artha e kare che ke, guNavAna jIvane guNavAnarUpe jJAnathI upasthita ka2vAne anukULa evo je mAnasa yatna, te stava che, ane te stavamAM tAlu-oSThAdi ceSTArUpa vyApAra che te vyaMjaka che. tethI te abhivyaMjakano lakSaNamAM praveza thAya nahi, tethI, AlaMkArika matane sAme rAkhIne graMthakAre janya aMta sudhInA bhAgano parihAra karIne vyApAramAtrane grahaNa karyuM te ucita ja che, ane te rIte artha karavAthI bhagavAnanI puSpAdithI karAtI pUjAmAM dravyastavano vyApAra saMgata thAya che. utthAna : avataraNikAmAM 'nanu' thI pUrvapakSIe kahela ke, jayavIyarAya sUtrathI caityavaMdananA aMte praNidhAna karAya che, tethI caityavaMdananI pUrvanI pUjAnI kriyAmAM praNidhAnaAzaya nathI, ane praNidhAnaAzaya nahi hovAne kAraNe ja te dravyastava che. tenuM nirAkaraNa
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 uparAMta vizadIkaraNa/ gAthA: 13 karatAM kahe che - TIkA - na tu praNidhAnAdivirahAdeva dravyastavatvaM, tathA sati tucchatvenA'prAdhAnyarUpadravyapadArthatvaprasaGgAt / TIkArya : tu... prasAt pUjAmAM praNidhAnAdi AzathanA virahane kAraNe ja divyastavapaNuM che, ema nathI; kema ke, tema hote chate tucchapaNAne kAraNe apradhAnapaNArUpa davyapadArthatvano prasaMga prApta thaze. bhAvArtha : pUjAmAM praNidhAnAdi Azayano viraha hovAne kAraNe ja pUjAne dravyastava kahevAya che, evuM prastuta gAthA-13nI avataraNikAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM, te barAbara nathI; kema ke, tema svIkAravAmAM Ave to pUjAnI kriyA tuccha prApta thAya. arthAt dharmanA anuSThAnarUpa svIkArI zakAya nahi, ane tethI pUjAne apradhAna dravyastava kahevAno prasaMga prApta thAya. kema ke, SoDazaka vagere graMthomAM praNidhAnAdi Azaya vagaranI pUjAne apradhAna dravyapUjArUpe kahela che. ane je apradhAna drakriyA hoya te mokSanuM kAraNa kahI zakAya nahi, ane tema svIkArIe to bhagavAnanI pUjAne paNa mokSanuM kAraNa mAnI zakAya nahi. mATe pUjA praNidhAnAdi Azaya vagaranI che, tethI dravyastava che, ema je pUrvapakSI kahe che, te ucita nathI. LiyAnA virAva-praNidhAnAdinA virahane kAraNe ja dravyastava che, tema na kahevuM ema kahyuM, tyAM "va' kArathI e kahevuM che ke, bhagavAnanI pUjA koI jIva praNidhAnAdi Azaya vagaranI karato hoya tyAre to e dravya kriyA che, tethI tuccha kriyA che, e arthamAM "dravya' zabdano prayoga thAya ja che. paraMtu koI jIva praNidhAnAdi AzayapUrvaka pUjA karato hoya tyAre paNa A bhagavAnanI puSpAdithI pUjA karAya che, ane puSpAdi dravyarUpa che, mATe dravyastavarUpa che, tema paNa kahevAya che. tethI puSpAdithI karAtI pUjA praNidhAnAdi AzayanA virahathI karAtI hoya tyAre to dravyastavarUpa che ja, paraMtu praNidhAnAdi AzayapUrvaka karAtI hoya tyAre paNa puSpAdi dravyothI karAya che, te apekSAe dravyastava che, tethI praNidhAnAdinA virahathI ja vyastava nathI.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 kupadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 13 utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, praNidhAnAdi AzayanA abhAvane kAraNe jo pUjAne dravyastava kahIe to apradhAna dravyastava kahevAno prasaMga Ave, te ja vAta SoDazakamAM kahI che, te batAve cha - ToDa: taduktaM SoDazake'praNidhi-pravRtti-vighnajaya-siddhi-viniyoga-bhedataH prAyaH / dharmajJairAkhyAtaH,zubhAzayaH paJcadhA'travidhau / / 1 / / praNidhAnaMtatsamaye, sthitimattadadhAkRpAnugaMcaiva / niravadya-vastuviSayaM, parArthaniSpattisAraMca / / 2 / / tatraiva tu pravRttiH zubhasAropAyasaGgatAtyaMtam / adhikRtayatnAtizayA-dautsukyavivarjitA caiva / / 3 / / vighnajayastrividhaH khalu, vijJeyo hInamadhyamotkRSTaH / mArga iha kaNTaka-jvara-mohajayasamaH pravRttiphalaH / / 4 / / siddhistattaddharmasthAnAvAptiriha tAttvikI jJeyA / adhike vinayAdiyutA, hIne ca dayAdiguNasArA / / 5 / / siddhezcottarakArya viniyogo'vandhyametadetasmin / satyanvaya-sampattyA, sundaramiti tatparaM yAvat / / 6 / / AzayabhedA ete, sarve'pi hi tattvato'numantavyAH / bhAvo'yamanena vinA, ceSTA dravyakriyA tucchA' / / 7 / / iti / TIkArtha : taduktaM SoDazake - SAswi d j cha - "praNidhi ..... vidhau / / (1) 'praNidhi'==puSTi-zudinA manuSya abhibhA, vidhiviSaya= vilita AcAra viSayaka, prAyaH karIne dharmanA jANakAro vaDe praNidhAna, pravRtti, vidhvajaya, siddhi
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ane viniyoganA bhedathI pAMca prakArano zubhAzaya kahela che. (2) praziyAnaM parArthanittisAra = ||pratipakSa dharmasthAnanI maryAdAmAM avicalita svabhAvavALuM arthAt tenI siddhi sudhI saMskArAtmanA=saMskArarUpe, avicalita svabhAvavALuM, tavadhaH pAnuAM vaiva=svapratipanna dharmasthAnathI je nIcenA guNasthAnavartI jIvo hoya tenA pratye kRpAvALuM, paraMtu guNahIna hovAthI teo pratye dveSAnvita nahi, niravadhavastuviSaya - niravagha vastu viSayamAM pravRttivALuM, parArthanittisAra - paropakArasiddhipradhAna=paropakAranI vAsanAthI viziSTa, evuM citta vartatuM hoya te praNidhAna Azaya che. (3) tatraiva tu pravRttiH caiva / tyAM adhikRta dharmasthAnamAM ja, atyaMta zubhasAra upAyathI saMgata, ane adhikRta dharmasthAnamAM vartatA yatnAtizayane kAraNe utsukatAthI rahita ja, pravRtti nAmano Azaya che. ..... kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 (4) vighnajayastrividhaH pravRttittaH hIna-madhyama-utkRSTarUpa vighnajaya traNa prakArano jANavo, (ane te) ahIM=jagatamAM, mArgamAM (pravRtta puruSanA) kaMTaka, jvara ane mohanA jaya samAna, pravRttiphaLavALo che. ..... (5) siddhiH . vAliSNutArA || ahIM=AzayanA vicAramAM, adhikamAM vinayAdithI yukta ane hInamAM dayAdi guNapradhAnatAvALI, tAttvika te te dharmasthAnanI prApti te siddhi jANavI. ..... (5) siddhezcottarakAryaM yAvat / / siddhinuM uttarakArya viniyoga che, ane A=ahiMsAdi dharmasthAna avaMdhya che, arthAt prakRSTa dharmasthAnanI prApti pratye avaMdhya che; kema ke, A hote chate=viniyoga hote chate, anvayasaMpattithI avaMdhya che, e pramANe anvaya che. ane viniyoga Azaya pragaTyA pachI pragaTa thayeluM dharmasthAna viccheda vagara uttarottara bhavamAM te dharmasthAnanI prApti karAvIne prakRSTa dharmasthAnano hetu bane che. tethI te kyAreya niSphaLa jatuM nathI, e hetuthI paraM yAvatprakRSTa thAya tyAM sudhI te suMdara che. arthAt anvayasaMpattithI avaMdhya che e hetuthI prakRSTa dharmasthAna prApta thAya tyAM sudhI suMdara che. (7) JazayamevA tucchA || tattvathI A=praNidhAnAdi sarva paNa Azayabhedo jANavA, A bhAva che. AnA vagaraA bhAva vagara, mAtra mana-vacana-kAyAnI ceSTA te dravyakriyArUpa tuccha che. 'rUti' zabda SoDazakanA sAkSIpAThanI samAptisUcaka che. .....
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 kupadaSNatavizadIkaraNa/ gAthA : 13 bhAvArtha : SoDazakamAM praNidhAnAdi pAMca AzayonuM svarUpa batAvyuM, ane zloka-7mAM kahyuM ke, A pAMca Azayabhedo jANavA, ane A pAMce Azayo te bhAva che, ane A bhAva vagaranI kriyA te tuccha dravyakriyA che. AnAthI e nakkI thAya che ke, je pUjAdi kriyAmAM praNidhAnAdi pAMca AzayomAMthI koI Azaya hoya nahi, to te dravyakriyA tuccha bane che, mATe te apradhAna dravyastava bane. tethI pUrvamAM sthApana karyuM ke, praNidhAnAdinA virahane kAraNe pUjAdi dravyastava nathI, paraMtu puSpAdi dravyathI thAya che, mATe paNa te dravyastava che. pAMca AzayonuM vizeSa vivecana SoDazaka prakaraNa-yogaviMzikA vagere graMthomAMthI jANavuM-jovuM. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, praNidhAnAdinA virahane kAraNe ja pUjAdi dravyastavarUpa nathI, paraMtu puSpAdi dravyathI thAya che, mATe paNa dravyastavarUpa che. ane tema na svIkArIe to puSpAdithI thatI sarva pUjA apradhAna dravyastava mAnavAno prasaMga Ave. tyAM pUrvapakSI kahe che ke, puSpAdithI thatI sarva pUjAne apradhAna dravyastava svIkArIe to zuM vAMdho che? tethI kahe che - TIkA : na ca sarvApi jinapUjA'prAdhAnyenaiva dravyarUpA, apUrvatvapratisandhAnavismayabhavabhayAdivRddhibhAvA'bhAvAbhyAM dravyabhAvetaravizeSasya tatra tatra pratipAdanAt / TIkArya : nA sapi tirAvanAt ane sarva paNa jinapUjA apradhAnapaNA vaDe karIne jadravyarUpa nathI=apradhAna dravyastava nathI; kema ke, apUrvapaNAnuM pratisaMdhAna, vismaya, bhavabhayAdinI vRddhinA bhAva ane abhAva dvArA (A jinapUjA dravya che ke bhAva che e prakAranA) dravya-bhAva Itara vizeSatuM te te graMthamAM pratipAdana che. | F-10
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 124 bhAvArtha : je jinapUjAmAM praNidhAnAdi Azayo nathI, te jinapUjA apradhAna dravyarUpa paraMtu zrAvako bhagavAnanI je pUjA kare che, te sarva jinapUjA apradhAna dravyarUpa nathI; ke, zAstramAM kaI jinapUjA dravyapUjArUpa che ane kaI jinapUjA bhAvapUjArUpa che, prakA2no bheda batAvavA mATe te te sthAnomAM pratipAdana karela che. ane tyAM je jinapUja apUrvapaNAnuM pratisaMdhAna, vismaya ane bhavabhayAdinI vRddhi che, tene bhAvapUjA kahela ane je jinapUjAmAM apUrvapaNAnuM pratisaMdhAna, vismaya ane bhavabhayAdinI vRddhi na te dravyapUjA che ema kahela che. tethI nakkI thAya che ke, apUrvatvapratisaMdhAnAdivALI i bhAvapUjArUpa che, mATe apradhAna dravyarUpa nathI; ane je pUjAmAM apUrva-vapratisaMdhAna nathI, te pUjA dravyapUjA che, tethI ja te apradhAna dravyapUjA che. ahIM apUrvatvapratisaMdhAnAdi vRddhino artha A pramANe che - je jIva guNavA guNavAnarUpe oLakhIne bhagavAnanI pUjA kare che, tyAre apUrva koTino bhAva thAya ane apUrva koTino bhAva thavAthI te jANe che ke, A rIte bhagavAnane meM kyAreya joyA nathI, AthI ja mAro A saMsAra atyAra sudhI jIve che. tethI ja bhagavA guNone kA2Ne vismayano pariNAma thAya che, ane bhagavAnanI pUjAnI vidhimAM je potAnI truTi-skhalanA jue, tenA kAraNe tene bhavano bhaya thAya che; kema ke, bhagavAna pUjAnA apUrva mAhAtmyane jANIne te jANe che ke, vidhipUrvaka karAyelI jinapUjA saMsAra ucchedanuM avazya kAraNa bane che; Ama chatAM, anAdi bhava abhyasta pramAdane kA pote haju pUjAnI vidhine samyak karI zakato nathI, tethI haju mAre bhavabhramaNa ka paDaze tevo bhaya tene thAya che. ane bhavabhramaNanA bhayane kAraNe vAraMvAra te vidhinI 2 dUra ka2vA mATe yatnavALo thAya che. A badhA vismayAdi bhAvo batAve che ke, A badhA bhAvothI karAtI jina praNidhAnAdi AzayavALI che; kema ke, praNidhAna Azaya guNavAnane guNavAnarUpe jo temanA avalaMbanathI te sthAnanI vAMchArUpa che, ane AvI vAMchA thAya tyAre ja jinapUja kriyAmAM apUrvatvapratisaMdhAna, vismaya ane bhavabhayAdinI vRddhino bhAva thAya che, ane bhAvothI nakkI thAya che ke, A praNidhAna AzayavALI kriyA pradhAnadravyastavarUpa che * mavamayAtivRddhimAvADamAvAmyAM - ahIM 'vi" padathI guNAnurAga, mo IcchA, guNasthAnakanI pariNati, kSapakazreNi yAvat kevalajJAnAdi bhAvo laI zaka ane AthI ja puSpapUjA karatAM nAgaketunA jIvane kevalajJAnanI prApti thayela che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 13 utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM praNidhAnAdi Azayo paNa che. to ahIM e prazna thAya ke, caityavaMdananA aMtamAM praNidhAnAdi karAya che, te praNidhAnAdi ane A praNidhAnAdi vacce zuM bheda che ? tethI kahe che - TIkArya : yattu praNidhAnAdi ante caityavandanAnte proktaM, tadbhinaM= viziSTataraM, pUrvaM tu sAmAnyaM, sarvakriyAsAmAnye(sAmAnyena) bhAvatvA''pAdakamiti bhaavH| sarvazikSA che tyAM sakriyasamAjona pATha hovAnI saMbhAvanA che ane te mujaba ame artha karela che. TIkArya : thatu ..... mAva: | je vaLI praNidhAnAdi aMtamAM caityavaMdananA aMtamAM, kahela che, te bhiva=viziSTatara che, vaLI pUrvamAM sAmAnya che. sarva kriyAmAM, sAmAnyathI bhAvatvanuM ApAdaka evuM sAmAnya praNidhAnAdi che, e prakArano bhAva che. bhAvArtha: pUjAkALamAM je praNidhAnAdi karavAmAM Ave che, te praNidhAna sarva kriyAomAM sAmAnya evA bhAvonuM ApAdaka che. AnAthI e kahevuM che ke, guNavAnane guNavAnarUpe oLakhIne, guNavAna evA temanI bhakti karIne huM mArA AtmAno vistAra karuM, evA prakAranA sAmAnya bhAvapUrvaka jyAre kriyA karavAmAM Ave che, tyAre e praNidhAnAdi Azayo sarva kriyAomAM sAmAnya rIne hoya che, ane caityavaMdananA aMtamAM bhavanirveda vagere ATha bhAvo viSayaka praNidhAnAdi karavAmAM Ave che, tethI pUrvamAM karAtA praNidhAna karatAM caityavaMdananA aMte karAtuM praNidhAna judA prakAranuM che. AnAthI e phalita thAya che ke, prastuta gAthA-13nI avataraNikAmAM pUrvapakSIe sthApana karela ke, caityavaMdananI kriyAnA aMtamAM praNidhAna hovAthI pUjAnI kriyA praNidhAna vagaranI che, ane praNidhAna vagaranI hovAthI te dravyastavarUpa che, ane temAM puSpAdi jIvonI hiMsA thatI hovAthI karmabaMdha thAya che, ane praNidhAna AzayapUrvakanI caityavaMdananI kriyAthI tenI zuddhi thAya che, e kathananuM nirAkaraNa thAya che; kema ke, pUjAnI kriyAmAM paNa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 13 praNidhAnAdi che ane tenA karatAM caityavaMdananA aMtamAM karAtA praNidhAnAdi bhinna prakAranA che. tethI caityavaMdananA aMtamAM praNidhAnAdi Azaya hovAthI pUjAnI kriyAmAM praNidhAnAdi Azaya nathI, ema je pUrvapakSI kahe che, te asaMgata che. sthAna : pUrvamAM kahyuM ke, caityavaMdananA aMtamAM je praNidhAnAdi che, te viziSTatara che ane caityavaMdananI pUrvamAM pUjAkALamAM sAmAnya praNidhAnAdi che. ahIM koIne zaMkA thAya che, caityavaMdananA aMte karAtA praNidhAnAdi kema bhinna che ? e zaMkA batAvIne tenA javAbarUpe graMthA2zrI 43 cha - TI : kathamante praNidhAnAdi bhitramiti cedatrAhuH - 'eyassa samattIe kusalaM paNihANamo u kAyavvaM / etto pavittivigghajayasiddhi taha ya sthirIkaraNaM / / ' (pU. paJcA. 29) etasya caityavaMdanasya samAptau kuzalaM zubhaM, praNidhAnaM prArthanAgatamekAgryam, 'u' iti nipAtaH pAdapUraNe, karttavyaM vidheyaM, yasmAditaH pravRtti:saddharmavyApAreSu pravartanaM, jAtamanorathAnAM yathAzakti tadupAye pravRtteH / vighnajayo mokSapathapravRttipratyUhasya jaghanyamadhyamotkRSTasyA'zubhabhAvarUpasya praNidhAnajanitazubhabhAvAntareNAbhibhavAt / tathA siddhirvighnajayAt prastutadharmavyApArANAM niSpattiH / tathaiva ca sthirIkaraNaM svagataparama(paragata) dharmavyApArANAM sthiratvAdhAnaM, parayojanAdhyavasAyenA'nubandhA'viccheda iti yAvat / * svagataparamadharmavyApArANAM 418 cha tyo yAnI 25ma svagataparagatadharmavyApArANAM / che, te. saMgata cha, bhane ta bhu45 artha 426 . TIkArtha : kathamante ..... atrAhuH-tamai=4Eai wald ryavIyarAya sUtramA, praNidhAnAdi kaI rIte judA che? e prakAranI zaMkAmAM graMthakAzrI kahe che - tamA paMthAs-4/28nI sAkSI Apatai -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 127 eyassa ...sthirIrAM ||caityavaMdananI samAptimAM kuzaLa praNidhAna karavuM joIe; AnAthI=kuzaLa praNidhAnathI, pravRtti, vighnajaya, siddhi ane sthirIkaraNa thAya che. TIkAmAM graMthakArazrI pUjA paMcAzaka gAthA-29nA amuka zabdonuM spaSTIkaraNa batAve che - etasya ... viSeyaM=AnI=caityavaMdananI, samAptimAM kuzaLa=zubha, praNidhAna karavuM joIe. praNidhAna=prArthanAgata ekAgratA=jayavIyarAya sUtramAM caityavaMdananA aMte je prArthanA karAya che, tenA viSayamAM cittanI ekAgratA te praNidhAna che. paMcAzakanI mULa gAthAmAM zALamo pachI 'OM' zabda che, te nipAta che, ane te pAdapUrti mATe che. yasmAditaH pravRttiH / je kAraNathI AnAthI=caityavaMdananI samAptimAM je praNidhAna karavAmAM Ave che, enAthI, pravRtti thAya che. pravRtti=saddharmavyApAramAM pravartana, praNidhAnathI pravRtti kema thAya che ? temAM hetu kahe che - jAtamanorathavALAne=jemane manoratha pedA thayela che temane, yathAzakti tenA upAyamAM pravRtti thAya che. vighnayo samimAvat / (tathA praNidhAnarUpa zubhAzaya vartato hoya to) vighnajaya=jaghanya-madhyama ane utkRSTa azubhabhAvarUpa mokSamArganI pravRttimAM (AvatA) vighnano praNidhAnathI pedA thayela zubhabhAvAMtarathI abhibhava thAya che. . niSpattiH / tathA vighnajayathI siddhi=prastuta dharmavyApAronI niSpatti, thAya che. ..... tathA ........... tathaiva yAvat te prakAre jasthirIkaraNa=svagata ane paragata dharmavyApAronA sthirapaNAnuM AdhAna thAya che. paramAM yojananA adhyavasAya vaDe anubaMdhano aviccheda thAya che. te svagata sthiratva AdhAna che, e pramANe artha samajavo. "thamatte thI kRti yAva" sudhInA kathanano bhAvArtha caityavaMdananA aMte jayavIya2Aya sUtrathI je praNidhAnAdi Azayo karAya che, te
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 phUpadaSTAMtavizadIkaraNagAthA 13 prArthanAdirUpa che; kema ke, paMcAzakamAM kahyuM che ke, caityavaMdananI samAptimAM prArthanAgata ekAgratArUpa praNidhAna karavuM joIe. jyAre bhagavAnanI pUjAmAM prArthanAgata ekAgratArUpa praNidhAna nathI, paraMtu huM bhagavAnanI pUjA karIne saMsArasAgarathI taruM, e prakAranuM sAmAnya praNidhAna che; tethI pUjA karatAM jayavIyarAya sUtramAM karAtuM praNidhAna judA prakAranuM che, e prakArano graMthakArano Azaya che. ahIM kahyuM ke, caityavaMdananA aMtamAM jayavIyarAya sUtrathI karAtA "praNidhAnAdi' bhinna che. ane praNidhAnAdimAM "Adi pada che tethI e nakkI thAya che ke, caityavaMdananI kriyAmAM mAtra praNidhAna hotuM nathI, paNa koIkane praNidhAna hoya che ane koIkane praNidhAnathI AgaLa pravRtti vagere Azaya paNa hoI zake, te A rIte - - caityavaMdana karyA pachI potAnAmAM rahelA guNo karatAM uparanA guNonI prArthanA karatAM jo prArthanAgata ekAgratA hoya to praNidhAna Azaya hoya, ane te prArthanAgata ekAgratAne kAraNe te guNonuM skuraNa karavAno yatna zarU thAya to te guNono AvirbhAva paNa thavA mAMDe te pravRtti Azaya che. ane praNidhAnarUpa zubhAzaya daDha vartato hoya to mokSapathanI pravRttimAM vighnarUpa evAM jaghanya-madhyama ane utkRSTa azubhabhAvarUpa je vipno che, te praNidhAnajanita zubhabhAva dvArA jo nAza pAmI jAya, to praNidhAnakALamAM ja vidhvajaya Azaya paNa AvI zake, ane tethI te guNonI niSpattimAM vidhvarahita pravRtti thaI zake, ane tenA phaLasvarUpe te guNo niSpanna thAya to jayavIyarAya sUtra bolatAM bolatAM ja prArthanIya evA guNonI niSpatti paNa thaI zake che, je siddhiAzayarUpa che. ahIM TIkAmAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe patI thI ti thAvat sudhI je kathana kahyuM, teno Azaya A pramANe - sAdhaka jyAre jayavayarAya sUtra bole che, tyAre prArthanArUpe je guNonI mAMgaNI kare che, te praNidhAnaAzayarUpa che, ane temAM je vIrya prakarSavALuM thAya to te guNonI niSpattine anukULa evo mAnasavyApAra paNa thAya, te saddharmavyApAramAM pravartanarUpa che. ane te pravRttiAzaya che. ane te thavAnuM kAraNa prArthanA vakhate jIvane te guNonI niSpattino manoratha thAya che, ane te manoratha thavAnA kAraNe jIvanI zakti pramANe te guNonI niSpattinA upAyamAM-te guNonI niSpattine anurUpa mAnasayatnamAM, pravRtti thAya che. Avo pravRttiAzaya koIne jayavIyarAya sUtra bolatI vakhate thayelo hoya to
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 13 129 paNa vidhvajayaAzaya na pravaryo hoya to traNa prakAranAM vidgomAMthI koIpaNa vighna utpanna thAya to pravRttiAzaya guNanI niSpatti pUrve ja aTakI jAya che, ane te vakhate prArthanAgata ekAgratA cAlatI hoya to praNidhAnaAzaya rahI paNa zake, ane koI jIvane praNidhAnathI janita zubhabhAva prakarSavALo hoya to pravRttimAM AvatAM traNa prakAranA vinone dUra karIne vidhvarahita pravRtti paNa karI zake, ane A traNa prakAranA vipno azubhabhAvarUpa grahaNa karavAnAM che. tyAM - (1) jaghanya vipna sukhazIliyo svabhAva che. je guNaniSpattinI IcchA hovA chatAM guNaniSpattimAM yatna karavAmAM bAdhA utpanna kare che. (2) madhyama vipna jIvano vakra svabhAva che. tethI guNaniSpattine anukULa samyapha prayatnano prAraMbha thavA chatAM jIva vAMkocUMko cAle che ke, jethI guNaniSpattinI pravRtti alanA pAme che. (3) utkRSTa vighna digmoharUpa che. je guNaniSpatti mATe yatna karyA pachI kaI dizAmAM yatna karavo che, jenAthI guNa pragaTa thAya, te viSayamAM dizAsUjha thatI nathI. * A traNe jIvanA azubha bhAvo che, ane te azubha bhAvo ja guNaniSpattine anukULa pravRttimAM vidhvarUpa che. Ama chatAM, praNidhAna AzayathI thayelA prakarSavALA zubhabhAva dvArA A traNe vighno dUra thaI zake che, ane tema thAya to jayavIyarAya sutra bolatAM bolatAM ja vighna dUra thavAthI prArthanIya guNomAM jIva nirAkuLa pravRtti karI zake che. vaLI, nirAkuLa pravRtti thavAthI prastuta dharmavyApAronI niSpattirUpa siddhi paNa thai zake che jayavayarAya sUtramAM je guNonI prArthanA karAya che, te dharmavyApAro AtmAmAM pragaTa paNa thai zake che. vaLI, siddhi thayA pachI te prakAre ja sthirIkaraNa karAya che, jene zAstranA bIjA zabdamAM viniyoga paNa kahevAmAM Ave che. sthirIkaraNanuM tAtparya e che ke, je dharma siddha thayo, tene svAgata ane paragata sthirarUpe AdhAra karavo. ahIM prazna thAya ke, koI paNa dharma bIjAnI aMdaramAM AdhAra karavo te viniyoga che. paraMtu tenAthI potAnAmAM sthiratva kaI rIte thAya ? tethI kahe che - paramAM yojanAnA adhyavasAya vaDe karIne anubaMdhano aviccheda thAya che, te svagata sthiratvanuM AdhAna cheHsiddhikALamAM potAnAmAM je guNa pragaTyo che, te guNa bIjAmAM pragaTa karavAno adhyavasAya te viniyogano adhyavasAya che, ane tenAthI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA 13 potAnAmAM pragaTa thayelo guNa janma-janmAMtaramAM pravAharUpe sAthe rahevAno. tethI tenA pravAhano aviccheda che te, te dharmanuM svagata sthiratva AdhAna che. vizeSArtha - muni paNa jayavIyarAya sUtra bolatA hoya che ane teo ratnatrayIrUpa mokSamArgamAM pravRtta che, to paNa potAnAthI uparanI bhUmikAnA mArgAnusArI bhAvanI prArthanA karatAM hoya che, ane niraticAravALA munine prArthanIya asaMga anuSThAna che. munine prArthanA karatAM karatAM vIryano prakarSa thAya to asaMgaanuSThAnanA pariNAmanI niSpattirUpa siddhi thaI zake che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, caityavaMdananA aMte bolAtA jayavayarAya sUtramAM je praNidhAnAdi che, te pUjAkALamAM karAtA praNidhAnAdi karatAM judA che; kema ke, jayavIyarAya sUtramAM pUjAnA phaLanI prArthanArUpa praNidhAnAdi Azayo che. tyAM prazna thAya ke, pUjAnA phaLanI prArthanArUpa jo praNidhAna hoya to nidAna thaI jAya; kema ke, phaLanI IcchAthI karatuM anuSThAna nidAnarUpa che. tenA nirAkaraNane batAvanAra pUjA paMcAzaka gAthA30no artha kare che. TIkA : 'etto cciya Na NiyANaM, paNihANaM bohipatthaNAsarisaM / suhabhAvaheubhAvA NeyaM iharA'pavittI ya / / ' (pU.paJcA. 30) ita eva kuzalapravRttyAdihetutvAdeva, bodhiprArthanA(sadRzaM) ArogyabodhilAbhasamAdhivaraprArthanA(sadRzaM), itarathA nidAnatve'pravRttirantyapraNidhAne syAt, sA cA'niSTA / che. ahIM pUjApacAzaka gAthA-30mAM 3pavittI ya pATha che, tyAM paMcAzakanI pratamAM pavittI pATha che ane tyAM 'tu' zabda 'va' kArArthaka che. . 'vadhiprArthanADaDaro thavodhinAmasamAdhavaraprArthanA' pATha che, tyAM podhiprArthanA = mAro vodhitAmasamAdhavaraprArthanA dRza, pAThanI saMbhAvanA che ane te mujaba artha karela che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 11 padaSNatavizadIkaraNa | gAthA: 13 TIkArya : - patto . kaniSTha | AthI karIne caityavaMdananA aMte prArthanA karAya che, tenAthI kuzaLa pravRtti vagere thAya che jethI karIne ja jayavIyarAya sUtramAM karAtuM praNidhAna nidAna nathI, paraMtu) zubhabhAvano hetu hovAthI bodhinI prArthanA sarakhuM ArogyabodhilAbha ane zreSTha samAdhinI prArthanA sarakhuM, jANavuM. ' rUtarathA=jayavIyarAya sUtramAM karAtA praNidhAnane nidAna svIkArIe to, aMtya praNidhAnamAM apravRti ja thAya. TIkAmAM graMthakArazrI pUjApaMcAzaka gAthA-30nA amuka zabdonuM spaSTIkaraNa batAve che - phata vi AthI karIne ja kuzala pravRtti AdinuM hetupaNuM hovAthI ja, e pramANe phata kava no artha karela che. muLagAthAmAM rohityaparivaM pada che, tyAM bodhiprArthanAno artha kahe chebodhiprArthanA=logassa sUtramAM bolAtA Arogya, bodhilAbha ane zreSTha samAdhinI prArthanAnuM grahaNa karavAnuM che, ema TIkAmAM kholela che. - mULagAthAmAM phudarA tathA zabda che. teno artha batAve che - jo caityavaMdananA aMte karAtA praNidhAnane nidAna mAnavAmAM Ave to aMtya praNidhAnamAM apravRtti thAya, ane te aniSTa che. kema ke, gaNadharadi mahApuruSa e sUtranI racanA karela che, e prakArano bhAva tyAM adhyAhArarUpe che.) TIkA - 'evaM tu iTThasiddhi davvapavittI u aNNahA NiyamA / tamhA aviruddhamiNaM NeyamavatyaMtare ucie / / ' (pU.paJcA.31) evaM punaH praNidhAnapravRttAviSTasiddhiH, praNidhAnayuktacaityavandanasya bhAvAnuSThAnatvena sakalakalyANakAritvAt / dravyapravRttistvanyathA-praNidhAnaM vinA, niyamAt, tasmAddhetoretatpraNidhAnamaviruddham avasthAntarare ?) aprAptaprArthanIyaguNAvasthAyAM, tacca 'jayavIarAe'tyAdi /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 upadaSTAMtavizadIkaraNaT gAthA: 13 TIkArya : pUrva tu . v IT A rIte=praNidhAnapUrvaka pravRtti hote chate ISTasiddhi thAya che. anyathA=praNidhAnAdi vagara caityavaMdanamAM pravRtti karavAmAM Ave to, niyamA dravya pravRtti thAya che, te kAraNathI A=praNidhAna, aviruddha jANavuM. ahIM prazna thAya ke, A praNidhAna sarva avasthAmAM ucita che ? tethI kahe cheavasthAMtaramAM aprApta evA prArthanIya guNavALI avasthAmAM, A=praNidhAna, ucita che. TIkAmAM graMthakArazrI pUjApaMcAzaka gAthA-31nA amuka zabdonuM spaSTIkaraNa batAve che - - vaM punaH savajyApAritvAn ! mULagAthAmAM vaM tu kahyuM-vaM puna: A prakAre vaLI, praNidhAnapUrvaka pravRttithI ISTasiddhi thAya che. temAM hetu kahe che - praNidhAnayukta caityavaMdananuM bhAvAnuSThAnapaNuM hovAne kAraNe sakala kalyANakArIpaNuM che=praNidhAnayukta caityavaMdana bhAvAnuSThAna hovAthI sakala kalyANane karanAruM che. dravyavRtti ....... tyAre anyathA=praNidhAna vinA nakkI dravya pravRtti cheH praNidhAna vagaranuM caityavaMdana dravyAnuSThAna che. te kAraNathI avasthAMtaramAM aprApta prArthanIya guNaavasthAmAM A=praNidhAna aviruddhasucita che ane te=praNidhAna, jayavIyarAya ItyAdi sUtra che. bhAvArtha - praNidhAnAdipUrvaka pravRtti karavAmAM Ave to caityavaMdananI kriyAthI ISTanI siddhi thAya che, ane praNidhAnAdi vagara caityavaMnna karavAmAM Ave to te caityavaMdana niyamA dravyAnuSThAna bane che. tethI praNidhAna karavuM aviruddha che-praNidhAna karavuM te nidAna nathI, paraMtu kalyANano hetu che. phakta A praNidhAna asaMgaanuSThAnanI prApti, pUrvamAM vacanAnuSThAnavALA muni sudhI ucita che. vaLI, jeo zaktinA prakarSathI apramAdabhAvamAM yatna kare che, teone mATe aprAptaguNonI prArthanArUpa praNidhAna hotuM nathI, ane te praNidhAna jayavIyarAya ItyAdi sUtrarUpa che. pUrvamAM kahyuM ke, praNidhAnAdi yukta caityavaMdana hoya to bhAvaanuSThAna thAya che, anyathA caityavaMdananI kriyAmAtra dravyapravRttirUpa che, ane te praNidhAna jayavayarAyasUtra che. AnAthI e phalita thAya che ke, caityavaMdananA aMte jayavIyarAyasUtra bolavAmAM na
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA H 13 133 Ave to caityavaMdananI kriyA praNidhAnarUpa nathI ane graMthakAre prastuta gAthA-13mAM ja sthApana karyuM che ke, caityavaMdananA aMte jayavIyarAyasUtrathI karAtuM praNidhAna bhinna=viziSTatara che ane pUjAkALamAM karAtuM praNidhAna juduM che, tethI e phalita thAya che ke, koi gRhastha praNidhAnaAzayapUrvaka pUjAnI kriyA kare ane praNidhAnaAzayapUrvaka caityavaMdananI kriyA kare ane caityavaMdananA aMte jayavIyarAyasUtra na bole to paNa tenuM anuSThAna praNidhAnaAzayavALuM che ane uparamAM kahyA pramANe jayavIyarAyasUtra praNidhAna che ane jayavayarAyasUtra bolyA vagaranI pravRtti praNidhAnaAzaya vagaranI che. A prakArano virodha sthUlathI dekhAya che, tenuM samAdhAna A pramANe che - jo praNidhAnane nidAnarUpa mAnIne akartavya sthApana karavAmAM Ave to, caityavaMdananA aMte pUjAnA phaLarUpe je prArthanA karavAmAM Ave che, te nidAna hovAthI jema akartavya bane che, tema pUjAnA prAraMbhakALamAM paNa "bhagavAnanI pUjA karIne huM AtmAno nistAra karuM" - e prakAranI prArthanA paNa nidAnarUpa prApta thAya. tethI jema aMtima praNidhAna akartavya che, temAM prathama praNidhAna paNa akartavya siddha thAya. tethI praNidhAna vagaranI kriyA dravyakriyA bane che. phakta vizeSa e che ke, praNidhAna jo kartavya hoya to jema prathama praNidhAna bhAvakriyAnuM kAraNa che, tema aMtima praNidhAna paNa karAtA caityavaMdanane bhAva anuSThAna banAve che, ane AthI ja laghu-jaghanya caityavaMdanamAM arihaMta ceIANe bolI eka navakArano kAussagna karI stuti bolAya che tyAre jayavIyarAya sUtra bolAtuM nathI, to paNa praNidhAna AzayapUrvaka te laghu caityavaMdana karavAmAM Ave to te bhAva caityavaMdana banI zake che. tethI prathama praNidhAnapUrvaka karAtuM anuSThAna bhAva anuSThAnarUpa hovA chatAM pUjAnA phaLarUpe karAyela jayavIyarAya sUtrathI thatuM aMtima praNidhAna temAM atizayatAnuM AdhAna kare che. tethI prathama praNidhAna karatAM aMtima praNidhAna bhinna hovA chatAM anuSThAnane bhAva anuSThAna banAvavAnA kAraNarUpa hovAthI prathama ane aMtima praNidhAna ekarUpa paNa che. utthAna : jayavayarAya sUtranI prArthanA nidAnarUpa nathI, e vAta pUrvamAM sthApana karI; kema ke, jayavIyarAya sUtranI mAMgaNIthI caityavaMdana bhAvAnuSThAnarUpa bane che, tethI te nidAnarUpa kahI zakAya nahi. have yukti dvArA jayavIrAya sUtranI prArthanA nidAnarUpa kema nathI, te batAvatAM kahe che -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 kupadatavizadIkaraNa | gAthA : 13 TI : na cedaM nidAnaM, mokSAGgaprArthanAtvAd bodhiprArthanAvat / tIrthakaratvaprArthanA caudayikabhAvAMze nidAnaM, chatracAmarAdivibhUtiprArthanAyA bhavaprArthanArUpatvAt, na tu kSAyikabhAvAMze, tatra tIrthakaratvopalakSitakevalajJAnAdereva kAmyatvAt, tasya ca sAkSAnmokSAGgatvAt / Aha ca - 'mokkhaMgapatthaNA iya na niyANa taduciyassa viNNeyaM / suttANumaIo jaha bohIe patthaNA mANaM / ' (pU. pa. 36) iya-eSA 'jayavIyarAe' tyAdikA, taducitasya-praNidhAnocitasya, pramattasaMyatAntasya guNasthAnina ityarthaH / sUtrAnumateH, sAbhiSvaGgasya tasya nirabhiSvaGgatAhetutvena sUtre praNidhAnA'bhidhAnAt, yathA bodheH prArthanA mAnaM nidAnatvA'bhAvasAthakamanumAnaM, dRSTAntAvayave'numAnatvoktirUpatvAt / "evaM ca dasAIsuM titthayaraMmi vi NiyANapaDiseho / jutto bhavapaDibaddhaM sAbhissaMgaM tayaM jeNaM / / ' (pU. paJcA. 37) ___ bhavapratibaddhaM bhavabhramaNalepyahaM tIrthakaro bhUyAsamiti vikalpena saMsAraprArthanAnupraviSTaM sAbhiSvaMgaM rAgopetaM, 'tayaM' ti takattIrthakaratvam / . vastutaH audayikabhAvaprakAratvA'vacchinnatIrthakarabhavanecchAyA eva nidAna(natvaM), tena tIvrasaMvegavataH 'katipayabhavabhramaNato'pyahaM siddho bhUyAsami' tyasyevoktasaGkalpasya na nidAnatvamityuktAvapi na kSatiH / TImArtha :... na cedaM ..... bodhiprArthanAvat / mA tyahananA saMta tuM rAyavIyarAya sUtrarUpa praNidhAna, pUjAnA phaLanI prArthanArUpa hovA chatAM nidAna nathI; kema ke, mokSAMga prArthanArUpa che. bodhiprArthanAnI jema.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 phUpAMtavizadIkaraNa / gAthA: 13 utthAna : ahIM prazna thAya ke, zAstramAM to tIrthaMkarapaNAnI prArthanAne nidAna kahela che, to pUjAnA phaLanI prArthanAne nidAna kema na kahI zakAya ? tethI kahe che - TIkArtha : tIrtharatnaprArthanaM. mokSAt ! ane tIrthaMkarapaNAnI prArthanA dayikabhAvAMzamAM nidAna che; kema ke, chatracAmarAdivibhUtithI prArthanAnuM bhavaprArthanArUpapaNuM che. vaLI kSAvikabhAvAMzamAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAna nathI; kema ke, tyAM=prArthanAmAM, tIrthakaratvathI upalalita kevalajJAnAdinI ja kAmanA hoya che ane tenuM kevalajJAnanuM, sAkSAt mokSAMgANuM che. bhAvArtha : mokSanA aMgonI prArthanA nidAnarUpa hotI nathI, jema logassa sUtramAM bodhinI prArthanA karAya che, te nidAnarUpa nathI. te rIte jayavIyarAya sUtramAM pUjAnA phaLarUpe ATha vastunI mAgaNI karAya che, te ATha vastu mokSanA aMgarUpe che, mATe te nidAnarUpa nathI. - zAstramAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanAno paNa niSedha karAyo che, tethI koIne zaMkA thAya ke, jo tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAnarUpa hoya to anya prArthanA nidAnarUpa kema na hoya ? tethI teno khulAso karatAM kahe che - zAstramAM tIrthaMkaranI prArthanAno je niSedha che, te audayika bhAvAMzane AzrayIne che. jema koI jIva bhagavAnanI chatracAmarAdi vibhUtine joIne tenAthI AkarSita thAya ane Icche ke, AvI Rddhi mane paNa prApta thAya, tyAM bhautika RddhinI prArthanA bhavanI prArthanArUpa che, ane tene AzrayIne zAstramAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanAno niSedha karyo che. paraMtu koI jIvane tIrthakarane joIne tIrthakaramAM vartatA kevalajJAnAdi bhAvo atiprAptavya lAge ane tenA kAraNe Icche ke, mane paNa AvA bhAvo prApta thAva, to AvI prArthanA sAyikabhAvAMzanA viSayavALI che, ane AvA bhAvo sAkSAt mokSanA aMga che. tethI ene AzrayIne tIrthaMkaranI prArthanAno niSedha nathI. te ja rIte jayavIyarAya sUtramAM karAtI mAgaNIo mokSAMganI prArthanArUpa hovAthI nidAnarUpa nathI. utthAna : pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke, jayavIyarAya sUtranI prArthanA nidAnarUpa nathI. temAM sAkSI ApatAM 'sAda va' thI graMthakArazrI kahe che -
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. kapadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 13 TIkArya : gAda .... ane kahe che - moipatthaTI .. mai ll (g. paM. rUdda) tene=praNidhAnane, ucita guNasthAnakavALA jIvanI=pramasaMyata sudhInA jIvanI, A molAMganI prArthanA nidAnarUpa nathI ema jANavuM kema ke, sUtramAM anumati che. je pramANe bodhinI prArthanA (nidAnatvanA abhAvanuM sAdhaka) anumAna pramANa che. pUjApacAzaka gAthA-3nA keTalAka zabdonuM graMthakArazrI spaSTIkaraNa kare che ghaM... phartha A, jayavIrAya ItyAdi prArthanA, praNidhAna ucitanI pramasaMvatAMta guNasthAnakavALAnI=chaThThA guNasthAtaka sudhInA jIvone, e pramANe artha samajavo. pramattasaMvata guNasthAnaka sudhInA jIvonI molAMga prArthanA nidAnarUpa kema nathI? temAM heta kahe che - sUtrAnumate = sUtramAM anumati che. sUtramAM molAMga prArthanAnI anumati kema che? tene ja spaSTa karatAM kahe che - samithvI ... mithAnAnuM sAbhivaMga evA tenuM molAMga prArthanAvuM, nirabhiLaMgapaNAnuM hatupaNuM hovAne kAraNe stramAM praNidhAna kahela che. temAM daSTAMta Ape che - yathA .... DanumAnattoSiAtje pramANe bodhinI prArthanA manaMlidAnapaNAnuM abhAvasAdhaka anumAna pramANa che; kema ke, daSTAMtarUpa avayavamAM anumAnatvanI uktirUpapaNuM che. bhAvArtha : pramattasaMyata guNasthAnaka sudhInA jIvo praNidhAna karavAne ucita bhUmikAvALA che. teo jayavayarAya sUtrathI bhavanirveda ItyAdinI prArthanA kare che, te nidAnarUpa nathI; kema ke, zAstramAM sAbhidhvaMgacittavALA evA jIvone molAMganI prArthanA nirabhimpaMgatAnI prAptino hetu che, tema kahela che, ane tenA kAraNe AvI prArthanAne praNidhAnarUpa kahela che. mATe te prArthanA nidAnarUpa che, tema kahI zakAya nahi. temAM dRSTAMta Ape che - bodhinI prArthanAnI jema.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 137 sAmAnya rIte anumAnamAM dRSTAMta pratyakSasiddha hoya te apAya che. jema parvato vRdghimAn dhUmAt A anumAnamAM dRSTAMta yathA mahAnatam - jema rasoDuM. ahIM mahAnasa=rasoDuM e pratyakSasiddha dRSTAMta che. jyAre prastutamAM dRSTAMta tarIke jema bodhinI prArthanA ema kahyuM, tyAM bodhinI prArthanA e pratyakSasiddha dRSTAMta nathI, paNa anumAna pramANa che. te A rIte - - zAstramAM bodhinI prArthanA logassa sUtramAM Ave che, ane te sUtramAM saMmata hovAthI nidAnarUpa nathI, tema anumAna thaI zake che. te rIte jayavIyarAya sUtramAM paNa anidAnatvanuM anumAna thaI zake che, e batAvavA mATe pUjApaMcAzaka gAthA-36 mAM vodiC patthaLA eTaluM na kahetA vohiC patthanA mALe ema kahyuM, ane tene TIkAmAM spaSTa karatAM graMthakArazrIe khulAso karyo ke, bodhinI prArthanA e nidAnapaNAnuM abhAvasAdhaka anumAna che, ane te prastutamAM dRSTAMtarUpa che. AthI ja kahyuM ke, dRSTAMtarUpa avayavamAM anumAnatvanI ukti che. prastutamAM dRSTAMta ApyuM, te pratyakSasiddha dRSTAMta nathI, paraMtu anumAnarUpa dRSTAMta che. keTalAka sthAne vAdamAM anumAnathI siddha thayelA padArthane grahaNa karIne tenA dRSTAMtathI anya padArthanI siddhi karAya che, tema prastutamAM bodhilAbhanI prArthanAne anumAna pramANathI siddha karIne, tenA baLathI jayavIyarAya sUtramAM paNa anidAnapaNAnI siddhi karI zakAya che, e prakArano Azaya che. utthAna - pUrvamAM "na haiM vaM nivAnuM mokSAprArthanAvat vodhiprArthanava" - e prakAranA anidAnatvasAdhaka anumAnamAM graMthakAre 46 thI anumAnatvo ipatnAt sudhInI pUjApaMcAzaka gAthA-36nI sAkSI ApI, ane pUrvamAM graMthakAre kahela ke, tIrthaMkaratvanI prArthanA audayika bhAvAMzamAM nidAna che, ItyAdi kathanamAM have sAkSI ApatAM kahe che - TIkArtha H evaM ca tayaM neLa / / ArIte=pUrvamAM batAvyuM ke, mokSAMga=prArthanA nidAna nathI e rIte, dazAzrutaskaMdhAdimAM tIrthaMkaraviSayaka nidAnano pratiSedha yukta che; je kAraNathI sAbhiSyaMga evuM ta=tIrthaMkarapaNuM, bhavapratibaddha che. pUjApaMcAzaka gAthA-37nA sAkSIpAThanA keTalAka zabdonuM graMthakAra spaSTIkaraNa kare che - .....
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 13 mULagAthA-4/37mAM bhavapratibaddha kahyuM. teno artha bhavabhramaNalapI evo huM tIrthaMkara thauM, e prakAranA vikalpa vaDe saMsAranI prArthanAthI apraviSTa sAbhivaMga-rAgathI yukta te tIrthaMkarapaNuM che. (tevA tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAnarUpa bhAvArtha : koI jIvane saMsAranA bhautika padArthonuM AkarSaNa che, tevo jIva bhavabhramaNanA lepavALo che=bhavabhramaNanA kAraNabhUta evA lepavALo che. ane bhavabhramaNanA lepavALo evo huM tIrthaMkara thauM, evI manovRtti paNa tene ja thAya che ke, jene bhagavAnanI bAhya saMpatti joIne tIrthaMkara thavAnI kAmanA che. AvI tIrthaMkarapaNAnI prArthanA bhautika padArthanA rAgathI yukta che, mATe te tIrthaMkarapaNAnI prArthanA saMsAraprArthanA vaDe anupraviSTa che. te ja vAtane spaSTa karatAM "vastutaH' thI kahe che - TIkArya : vastu kSatiH audayikabhAvaprakAratvAvacchiA tIrthaMkara thavAnI IcchAnuM janidAnapaNuM che=bhagavAnanI bAhya samRddhine joIne te bhAvonuM AkarSaNa thavAthI jIvamAM je dathikabhAva pravarte che, tenA kAraNe tIrthakara thavAnI IcchA thaI te nidAna che. ane tene kAraNe tIvra saMvegavALAne keTalAka bhavabhramaNathI paNa huM siddha thauM, AvA prakAranA AvA ja = tIrthaMkarapaNAnA ja, ukta=kahevAyelA, saMkalpanuM nidAnapaNuM nathI, e pramANe kahevAmAM paNa kSati nathI. bhAvArtha - koI jIvane saMsAra nirguNa bhAsavAthI tIvra saMvega thayelo che=mokSamAM javAnI tIvra IcchA thayelI che. Ama chatAM, te jANe che ke, tIrthaMkara thavuM hoya to A bhavamAM sIdhuM tIrthaMkara thaI zakAya nahi, to paNa tIrthaMkaranA jIvo ghaNA jIvono upakAra karIne pote paNa avazya mokSane pAme che, mATe huM paNa evI ucita pravRtti karuM ke, jethI thoDA bhavanA bhramaNathI paNa tIrthaMkara thaIne siddha thAuM. A prakArano saMkalpa kare to te nidAnarUpa nathI. A bIjA kathanamAM tirathamavapramatoDavyAM=keTalAka bhavabhramaNathI paNa huM tIrthakara thaine siddha thAuM ema kahyuM, tethI nakkI thAya che ke, paMcAzakanA prathama kathanamAM bhavapratibaddhano
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA : 13 bhavapramatothadaM=bhavabhramaNathI paNa huM, e artha ISTa nathI, paraMtu vipramatte_daM= bhavabhramaNalepavALo huM, e artha ISTa che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, chatracAmarAdi vibhUtine AzrayIne tIrthakaratvanI prArthanA audayika bhAvarUpa che, te nidAna che; ane tevI nidAnayukta prArthanAno ja zAstramAM niSedha karelo che. tenI puSTi digaMbara zAstranA uddharaNathI karavA arthe kahe che - TIkA : tIrthakaratvavibhUterapyakAmyatvamadhikRtyoktamanyairapi - 'devAgamanabhoyAnacAmarAdivibhUtayaH / mAviSya nAtattvamasi no mahAna' 1 ti | (sAta mi. 2) TIkArya : tIrtha vimUte ... karo tIrthaMkarapaNAnI vibhUtinA akAmyapaNAne AzrayIne bIjAoe paNa =digaMbaroe paNa, kaheluM che - digaMbarane mAnya zlokano artha A pramANe che - sevAmana ..... mahaniti devonuM Agamana, nabhoyAna=AkAzamAM vAhano, cAmara vagere vibhUtio mAyAvImAM paNa dekhAya che. AnAthI tuM amane mahAna lAgato nathI. bhAvArtha - prastuta digaMbaranA zlokamAM ema batAvela nathI ke, bhagavAnanI bAhya samRddhine joIne tIrthaMkarapaNAnI prArthanA karavI, te nidAnarUpa che, paraMtu ema batAvela che ke, A badhI bAhya RddhithI bhagavAna mahAna nathI. e ja vAtano phalitArtha A pramANe che - bhagavAnanI bAhya vibhUtimAtrathI jeo Avarjita thAya che ane tIrthaMkara thavAnI IcchA rAkhe che, te nidAnarUpa che; kema ke kharekhara bhagavAnanuM mahAnapaNuM guNothI che ane te guNothI ja bhagavAna upAsya che, ane bhagavAnanA guNone joIne bhagavAnanI upAsanA karanArane tIrthaMkara thavAnI IcchA thAya te doSarUpa nathI. e ja artha digaMbaranA uddharaNanA zlokamAM sAkSAt zabdarUpe kahela na hovA chatAM dhvanita thAya che. k-11
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 bhagavAnanA guNone joIne jemanuM citta bhagavAna pratye Avarjita thayeluM che, tevA jIvo tIrthaMkaratvanI prArthanA kare che, te nidAnarUpa nathI, e batAvavA arthe paMcAzaka gAthA-u8/u8nI sAkSI ApatAM he che - TIkA : 140 utthAna : jaM puNa NirabhissaMgaM dhammA eso agasattahio / NirUvama-suhasaMjaNao auvvaciMtAmaNIkappo / / 1 / / to (tA) eyANuTThANaM hiyamaNuvahayaM pahANabhAvassa / siM ( tammi) pavittisarUvaM atthAvattIi tamaduTThaM / / 2 / / (pU. paJcA. 38-39) yatpunastIrthakaratvaprArthanaM nirabhiSvaMgaM tadaduSTamiti sambandhaH / yathA dharmAtkuzAlAnuSThAnAdeSa tIrthakaro bhavatIti gamyam / kiMbhUtaH ? anekasattvahitaH nirupamasukhasaMjananaH, apUrvacintAmaNikalpaH / tattasmAdetattIrthakarAnuSThAnaM dharmadezanAdi hitaM = pathyam, anupahataM apratighAtaM itirgamyaH, itipradhAnabhAvasya evaMbhUtasundarAdhyavasAyasya tasmin dharmadezanAdau jinAnuSThAne pravRttisvarUpaM= pravarttanasvabhAvaM, arthA''pattyA= nyAyataH sAbhiSvaMgasya tIrthakaratvaprArthanasya duSTatvAnyathAnupapattyA, nirabhiSvaMgaM tadaduSTamiti nyAyaprAptam / * yUbhapaMthAza gAthA-unI sAkSIbhAM 'to' che, tyAM dhUbhapaMyAza gAthA - ubhAM 'tA' pAche khane tesiM che tyAM 'tammi' pATha che. TIDArtha : pUjA paMcAzaka gAthA 38-39no anvaya : dhammA agasattahio NirUvamasuhasaMjaNao auvvaciMtAmaNIkappo eso tA eyANuTThANaM hiyamaNuvahayaM pahANabhAvassa tesiM ( tammi) pavittisarUvaM jaM puNa NirabhissaMgaM tam atthAvattIi aduTTha / /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA: 13 pUjA paMcAzaka gAthA 38-39no artha A pramANe che naM pu ..... tamAdaMgAdharmathI kuzaLa anuSThAnanA sevanathI, aneka sattvonA=prANIonA, hita karanArA, nirupama sukhane pedA karanArA, apUrva ciMtAmaNi samAna, A= tIrthaMkara, thAya che. te kAraNathI A anuSThAna=dharmadezanAdirUpa tIrthaMkara anuSThAna, jagatanA jIvo mATe hita=paththarUpa che, anupahata=apratighAtarUpa che. AvA prakAranA pradhAna bhAvavALAnuM= AvA prakAranA suMdara adhyavasAyavALAnuMtemAM=dharmadezanAdirUpa jinaanuSThAnamAM pravartana svabhAvavALuM je vaLI tIrthakaratvanuM prArthanA nirabhivaMga che, te arthapattithI aduSTa che. (pUjA paMcAzaka-38/39) pUjA paMcAzaka-38/39mI gAthAnuM graMthakArazrI TIkAmAM spaSTIkaraNa kare che - tyunaH .... satpantha: je vaLI tIrthakaravaprArthata nirabhivaMga che. te aduSTa che. e prakAre gAthAno saMbaMdha anvaya che. yathA ...... acam nirabhivaMga tIrthaMkaratva prArthanA aduSTa kema che ? te batAvavA mATe TIkAmAM "yathA' zabda kahela che. teno artha je A pramANe' evo che, ane te ja batAve che - dharmathI kuzaLa anuSThAnathI, A tIrthakara, thAya che, e pramANe jANavuM. ahIM mULa paMcAzakanI gAthAmAM ghammA ghaNo che tyAM mavati' kriyApada adhyAhAra che. have te tIrthakara kevA thAya che. te batAve che - vimUta? ... : aneka prANIonA hitane karanArA, nirupama sukhane pedA karanArA bhavya jIvone sanmArga ApIne nirupama evA mokSasukhane pedA karanArA ane apUrva ciMtAmaNi samAna che. tat . cAyaprAtam ta=smA-te kAraNathI, A dharmadezanAdirU5 tIrthaMkaranuM anuSThAna, hita=bhavya jIvone patharUpa che. apahata=apratighAta= yathArtha padArthanI prarUpaNA karanAra hovAthI koI tenuM nirAkaraNa karI zake tevuM nathI, paraMtu yuktiyukta che. tiH' ahIM anupadanamatiyAd pachI 'ti" zabda adhyAhArarUpe grahaNa karavAno che. tethI mULamAM padamAvatsa=kathAnabhAvastha che tenI pUrve 'tti' zabdanuM grahaNa karavAthI tiprathAnamAvasya zabda samajavo. ane teno artha batAve che - rUttiprathAnamAva= vaMtasundarAdhyavasAyaca=AvA prakAranA suMdara adhyavasAyavALA puruSanuM pUrvamAM varNana
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 kUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 karyuM evA prakAranA suMdara adhyavasAyavALA puruSanuM, temAM= dharmadezanAdi jinaanuSThAnamAM, pravRttisvarUpa=pravartana svabhAvavALuM (je vaLI tIrthaMkaratvanuM prArthana) nirabhimbaMga che, te arthApattithI aduSTa che. arthApattithI te aduSTa che, ema kahyuM tyAM arthApatti zuM che te batAve che 'arthADa'pajyA'=nyAyathI=yuktithI sAbhiSyaMga evA tIrthaMkaratvaprArthananA duSTapaNAnI anyathA anupapatti hovAne kAraNe tirabhiSyaMga evuM te= tIrthaMkaratvanuM prArthana, aduSTa che, e prakAre nyAyaprApta=nyAyasaMgata che. bhAvArtha: ahIM TIkAmAM kRtipradhAnamAvasya=vaMbhUtamundrarAdhyavasAyaT=AvA prakAranA pradhAna bhAvavALAnuM=AvA prakAranA suMdara adhyavasAyavALA puruSanuM, e pramANe artha karyo. teno Azaya A pramANe che - - pUrvamAM kahyuM ke, kuzaLa anuSThAnathI tIrthaMkara thAya che, ane tIrthaMkara aneka sattvonA hitane karanArA, nirupama sukhane pedA karanArA, apUrva ciMtAmaNi samAna che, ane temanuM dharmadezanAdirUpa tIrthaMka2anuSThAna jagatanA jIvo mATe hitakArI che ane anupahata che, evA prakAranA suMdara adhyavasAyavALAnuM tIrthaMkarapaNAnuM prArthana dharmadezanAdimAM pravartana svabhAvavALuM che, e prakAre anvaya che. ane AvuM tIrthaMkaratvanuM prArthana arthApattithI aduSTa che, ema kahyuM teno bhAva A pramANe che - paMcAzakanI prastuta gAthA-38/39mI che. tenI pUrvanI gAthA-37 mAM kahela ke, sAbhiSyaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana bhavapratibaddha che, mATe duSTa che; ane sAbhiSyaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana duSTa to ja saMgata thAya ke, nirabhimbaMga tIrthaMkaratvanA prArthanane aduSTa mAnavAmAM Ave. jo sAbhiSyaMga ane nirabhiSyaMga baMne prakAranuM tIrthaMkaratvanuM prArthana duSTa hota to ema ja kaheta ke, tIrthaMkaratvanuM prArthana duSTa che, jyAre pUrvamAM e siddha karyuM ke, sAbhiSyaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana duSTa che. tethI e siddha thayuM ke, sAbhiSyaMgathI viruddha evuM nirabhimpaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana aduSTa che. je jIvo bhagavAnane joIne jANe che ke, bhagavAna saMyamanI samyag ArAdhanA karIne tIrthaMkara thayA che ane jagatanA jIvonA ekAMte upakAraka che, mATe teonI dharmadezanAdi pravRttio jagatanA jIvonA atyaMta hitanuM kAraNa che; tevA jIvone tIrthaMkaranI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 143 dharmadezanA sAMbhaLavAnI IcchA thAya che, ane te ja pramANe dharmadezanAne sthira karavAnI IcchA thAya che, ane dharmadezanA dvArA Apela upadezane jIvanamAM utAravAnI IcchA thAya che. AvA prakAranA pariNAmavALA jIvonuM citta jyAre tIrthaMka2 thavAnI IcchAvALuM thAya che, tyAre te nirabhiSyaMga citta hoya che ane te adRSTa che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, nirabhimbaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana adRSTa che, tyAM anumAnano AkAra Avo prApta thAya - nirabhiSvaGgaM tIrthakaratvaprArthanaM, aduSTaM, sAbhiSvaMgasya tIrthakaratvaprArthanasya dusstttvsvAnyathAnupatteH / nirabhiSyaMga evuM tIrthaMkaratvanuM prArthana aduSTa che; kema ke, sAbhiSyaMga evA tIrthaMkaratvaprArthananA duSTapaNAnI anyathA anupapatti che. A anumAnamAM nimiSyamAM tIrtharatnaprArthana - e pakSa che. anuSTa - e sAdhya che. samidhvaMzasya thI anyathAnunavatteH sudhIno hetu che. A anumAnamAM hetu bhinna adhikaraNamAM rahela che ane sAdhya bhinna adhikaraNamAM rahela che; kema ke - je vyaktimAM nirabhimbaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana che, te vyaktimAM sAbhiSyaMga tIrthaMkaratvanuM prArthana nathI, ane sAmAnya rIte sAdhya ane hetu ekAdhikaraNa hoya che. jema parvato hvimAn dhrumAt - A anumAnamAM parvatarUpa eka adhikaraNamAM ja vahni ane dhUma baMne rahelA che, jyAre prastuta anumAnamAM sAdhya ane hetu bhinna bhinna adhikaraNamAM rahelA che. tethI koIne zaMkA thAya ke, AvA anumAnathI sAdhyanI siddhi thaI zake nahi. tenA samAdhAnarUpe graMthakArazrI kahe che - TIkA H na ca vaiyadhikaraNyaM, nyAyyamitivadupapattiriti bhAvaH / TIkArtha H navaiM..... putrasya brAhmaNatvA'nyathAnupapattyA pitrorbrAhmaNatvaM bhAvaH / ane vaiyadhikaraNya che, ema na kahevuM. temAM yukti Ape
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA paNa che - putranA brAhmaNatvanI anyathA anupapati hovAne kAraNe pitAnuM brAhmaNatva vyApyasaMgata che, e prakAre bhAva che. bhAvArtha pUrvamAM nirabhivRMga tIrthaMkaratvanuM prArthanA aduSTa che, e sthApana karavA mATe je anumAna karyuM, temAM hetunuM sAdhya sAthe vaiyadhikaraNya che, te doSarUpa nathI, ema graMthakArazrI kahe che. ane temAM mukti Ape che ke, koI vyaktine purovartI vyakti brAhmaNa che evuM jJAna hoya, ane teno pitA brAhmaNa che ke nahi tevuM jJAna na hoya, tyAre parArtha anumAna karIne tene batAvAya che ke, Ano pitA brAhmaNa che; kema ke putranA brAhmaNatvanI anyathA anupapatti che pitAnA brAhmaNatva vinA anupapatti che. A anumAnamAM pitAnuM brAhmaNatva pitAmAM rahe che, je sAdhyarUpa che, ane putranA brAhmaNatvanI anyathA anupapattirUpa hetu putramAM rahe che, tethI hetu ane sAdhyanuM vaiyadhikaraNya hovA chatAM anumAna thAya che. enI jema prastutamAM paNa vaiyadhikaraNya hovA chatAM anumAnanI upapattisaMgati che, mATe vaiyadhikaraNya doSarUpa nathI, e prakArano Azaya che. pUrvamAM prastuta gAthA-13 mAM vastu ..... thI graMthakAre e sthApana karyuM ke, audayikabhAvanI tIrthaMkara thavAnI prArthanA nidAna che, ane tyAra pachI pUjA paMcAzaka gAthA-3839 nI sAkSI batAvI ke, nirabhivaMga tIrthakaratvanI prArthanA anidAna che. - have jo ubhaya uparAgano artha e karIe ke, audayikabhAva ane kSAyikabhAvarUpa ubhaya uparAgathI vinimukta tIrthakaratvanI prArthanA, to prastutamAM A zaMkAubhayabhAva uparAga vinirmukta tIrthakaratvanI prArthanA kiM svarUpa che? e prazna ja na UThI zake; kema ke, graMthakAre pUrvamAM spaSTa karyuM ke, audayika ane kSAyikabhAvamAMthI ekekanA uparAgavALI prArthanA kAM to nidAnarUpa che ane kAM to anidAnarUpa che. ane pharI koI prazna kare ke, ubhaya uparAga vagaranI tIrthakaratvanI prArthanA kevA svarUpavALI che ? to te asaMbaddha vacanarUpa bane. paraMtu pUjA paMcAzaka gAthA-3839nI sAkSIthI graMthakArazrIe ubhaya uparAgavALI prArthanA anidAnarUpa che, ema sthApana karyuM teno artha nIce utthAnamAM ame karyo che te teno svIkArIe, to ja A prakAranuM utthAna thaI zake ke, jo ubhaya uparAgavALI prArthanA anidAnarUpa che, to ubhaya uparAga vagaranI tIrthakaratvanI prArthanA kevA svarUpavALI che ? A rIte amane ucita lAge che, tethI te pramANe avataraNikA temaja TIkAno bhAvArtha karela che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadIkaraNa | gAthA : 13 utthAna : 145 pUrvamAM sthApana karyuM ke, auyikabhAvarUpe tIrthaMka25NAnI prArthanA nidAna che ane nirabhiSyaMgarUpe tIrthaMka25NAnI prArthanA anidAna che, ane nirabhiSyaMgarUpe tIrthaMkaratvanuM prArthana aduSTa che. temAM paMcAzaka gAthA-38/39nI sAkSI ApI, ane te paMcAzakanI sAkSI pramANe nirabhimbaMga bhAvano artha vicArIe to e prApta thAya ke, bhagavAna kuzaLa anuSThAnathI tIrthaMkara thayA che, ane tIrthaMkara thayA pachI aneka jIvonA u5kA2ka che, tethI nirabhiSyaMga prArthanAmAM ubhayabhAvano uparAga prApta thAya che. te A rIte (1) bhagavAne saMyamanI sAdhanA karI, e prakAranA bhAvano uparAga prApta thAya che ane (2) bhagavAna saMyamanI sAdhanAthI vItarAga thayA pachI aneka jIvono upakAra kare che, e prakAranA bhAvano uparAga prApta thAya che. A rIte ubhayabhAvanA uparAgavALI tIrthaMka25NAnI prArthanA anidAnarUpa che, e artha phalita thAya che. tyAM zaMkA karatAM koI kahe che - - athavA ahIM ubhaya uparAga eTale bhagavAna kuzaLa anuSThAnanA sevanathI tIrthaMkara thayA e rUpa uparAga, ane bhagavAna bAhya ane aMtaraMga samRddhivALA hoIne jagatanA jIvo u52 mahAna upakAra karI rahyA che, e rUpa bIjo upa2Aga. A baMne uparAganA kAraNe koI jIva tIrthaMkaratvanuM prArthana kare to te nirabhiSyaMga prArthanA che. ane koI jIva, bhagavAna kuzaLa anuSThAnanA sevanathI tIrthaMkara thayA che tenI vicAraNA na kare, paraMtu bhagavAnanI bAhya samRddhimAtrane joIne tIrthaMkaratvanI prArthanA kare, to te auyikabhAvanI prArthanA thAya, tethI te nidAna che. ane koI vyakti bhagavAna kuzaLa anuSThAnanA sevanathI tIrthaMkara thayA che tenI upasthiti na kare, paraMtu bhagavAnanI bAhya ane aMtaraMga samRddhithI Avarjita thaIne tIrthaMkaratvanI prArthanA kare, tene tIrthaMkaratvanI prArthanA ubhaya uparAga vagaranI hovA chatAM anidAnarUpa che. te batAvavA kahe che - TIkA H ubhayabhAvoparAgavinirmuktatIrthakaratvaprArthanA kiM rUpeti cet ? audayikabhAvaprArthanAviziSTA nidAnaM, kSAyikabhAvaprArthanAviziSTA cA'nidAnam / vaiziSTyaM sAmAnAdhikaraNyatattadvyavadhAnAbhAvakUTasambandhAbhyAm /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 kUpAMtavizadIkaraNa/ gAthA : 13 TIkArca - 3mayamAvoparA .... sanyAkhyAm ! ubhayabhAvauparAga vagaranI tIrthaMkaranI prArthanA kevA svarUpavALI che? e pramANe pUrvapalI kahe to graMthakAra kahe che ke, dayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthakaratvanI prArthanA nidAna che, ane sAyikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarasvatI prArthanA anidAna che. A baMne prakAranI prArthanAmAM vaiziSTaya sAmAtAdhikaraNya ane tatta-vyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha dvArA grahaNa karavAnuM che. bhAvArtha : koI jIva bhagavAnane e rIte jue ke, bhagavAna kuzaLa anuSThAnathI tIrthaMkara thAya che ane tIrthaMkara thayA pachI jagatanA jIvamAtrano upakAra kare che, ane tenA kAraNe A rIte jonArane tIrthaMkara thavAno abhilASa thAya che, te anidAnarUpa che, ema pUrvamAM sthApana karyuM, ane AvA prakAranuM tIrthakaratvanuM prArthana ubhayabhAva uparAgavALuM che. have koI jIva tIrthakarane joIne pUrvamAM kahelA bhAvonA uparAga vagara tIrthaMkarapaNAnI prArthanA kare to te tIrthakaratvanI prArthanA nidAna che ke anidAna che, e prakAranI koI zaMkA kare tene graMthakAra kahe che - bhagavAnanI bAhya samRddhi joIne koI jIva tIrthaMkarapaNAnI prArthanA kare to te nidAnarUpa che; kema ke bhagavAnanI bAhya samRddhi audayikabhAvarUpa che ane bhagavAnanI bAhya samRddhirUpa audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa evI tIrthakaratvanI prArthanA e nidAnarUpa che. have koI jIva bhagavAnane jue ane A bhagavAna kuzaLa anuSThAna sevIne tIrthaMkara thayA che ane aneka jIvono upakAra kare che, e rIte na jue, paraMtu bhagavAna sAyika jJAnAdi guNothI yukta hovAthI jagatanA jIvo upara apUrva upakAra kare che, eTaluM ja mAtra jue, to te ubhayabhAva uparAga nahi hovA chatAM bhagavAnanA kSAyika jJAnAdi guNone joIne bhagavAna pratye AkarSaNa thayuM che, tethI bhagavAna jevA kSAyika guNavALo huM thauM, evA AzayathI tIrthakaratvanI prArthanA kare, to te kSAyika bhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanA che, ane A prArthanA anidAnarUpa che. ahIM nidAna ane anidAnanA lakSaNamAM kahyuM ke, audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkaratvanI prArthanA nidAna che, ane kSAyikabhAvanI prArthanAthI viziSTa
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUpadaSTAMtavizadIkaraNa | gAthAH 13 147 tIrthakaratvanI prArthanA anidAna che. tyAM vaizisya kayA saMbaMdhathI grahaNa karavuM te batAve che - sAmAnAdhikaraNya ane tatta-vyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha dvArA vaizisya grahaNa karavuM. ane AvuM vaizisya grahaNa karavAnuM prayojana e che ke, koI jIvane bhagavAnanA audayikabhAvane joIne bhagavAna pratye AkarSaNa thAya, ane te jIvanI sAthe saMbaMdhavALA evA koI anya jIvane tIrthaMkarapaNAnI prArthanA thAya, to te anya jIvanI prArthanA paNa dayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanA banI zake. kema ke, prathama jIvane bhagavAnanA audayikabhAvone joIne AkarSaNa thayuM, ane tenI sAthe saMbaMdhavALo A bIjo jIva che, tethI te saMbaMdhathI anya jIvanI prArthanA audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa kahI zakAya. paraMtu te saMbaMdhathI te nidAna nathI; kema ke, anya jIve kadAca tIrthaMkarapaNAnI prArthanA audayikabhAvathI karelI hoya ke kSAyikabhAvathI karelI hoya. paraMtu AvA saMbaMdhathI grahaNa karavAmAM Ave to anya jIvanA audayikabhAvanA AkarSaNathI anya jIvamAM thayelI tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAna banavAnI Apatti Ave. tethI tenI vyAvRtti mATe sAmAnAdhikaraNya saMbaMdhathI vaiziSTaca grahaNa karela che. mATe je adhikaraNamAM audayikabhAvanuM AkarSaNa thayeluM hoya te ja adhikaraNamAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanA karavAmAM Ave to te audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanA sAmAnAdhikaraNya saMbaMdhathI nidAnarUpa che. have koI eka ja jIva bhagavAnanA audayikabhAvathI AkarSaNa pAme, ane tyAra pachI dazeka varSanA vyavadhAna pachI bhagavAnanA kSAyikabhAvanA AkarSaNathI tIrthaMkarapaNAnI prArthanA kare, to eka ja jIvamAM dasa varSa pahelAM audayikabhAvanuM AkarSaNa hatuM ane atyAre kSAyikabhAvanA AkarSaNathI tIrthaMkarapaNAnI prArthanA che, tethI mAtra sAmAnAdhikaraNya saMbaMdhathI audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanAne nidAna kahIe, to dasa varSa pUrve thayelI audayikabhAvanA AkarSaNathI viziSTa te jIvamAM rahelI tIrthakarapaNAnI prArthanA nidAnarUpe kahevAnI Apatti Ave. vAstavika rIte te jIve jyAre tIrthaMkarapaNAnI prArthanA karI, te vakhate temAM kSAyikabhAvanuM AkarSaNa che, Ama chatAM te jIvanA pUrvanA audayikabhAvane grahaNa karIne sAmAnAdhikaraya saMbaMdhathI viziSTa banAvIne nidAna kahI zakAya. tethI tenA vAraNa mATe vaizisyanI kulimAM tatta-vyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha mUkela che. tethI dasa varSa pahelAMnuM audayikabhAvanuM AkarSaNa ane vartamAnanI tIrthaMkarapaNAnI prArthanA e benA vacamAM te te vyavadhAnano bhAva che, paraMtu abhAva nathI. ane je kSaNamAM tIrthakarapaNAnI prArthanA karI, te kSaNamAM kSAyikabhAvanuM AkarSaNa che te, te te vyavadhAnanA
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 upadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 13 abhAvakUTa saMbaMdhathI che. tethI je kSaNamAM tIrthakaratvanI prArthanA karAya che, te kSaNano ja jIvano audayikabhAva ke kSAyikabhAva grahaNa karIne vaizisya grahaNa karavAnuM che, anya nahi. te batAvavA mATe te te vyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha grahaNa karela che. ahIM tatutadravyavadhAnaabhAvakUTane badale vyavadhAnaabhAva mAtra grahaNa karavAmAM Ave to je jIvane dasa varSa pahelAM audayikabhAvanuM AkarSaNa thayuM ane atyAre tIrthaMkarapaNAnI prArthanA kare che, temAM paMdara varSanuM vyavadhAna nathI. tethI paMdara varSane grahaNa karIne vyavadhAnaabhAvanI prApti thAya che. tenA vAraNa mATe tatta vyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha grahaNa karela che. tethI je kSaNamAM tIrthaMkarapaNAnI prArthanA kare che, te ja kSaNamAM vartatuM, audayikabhAvanuM AkarSaNa ke kSAyikabhAvanuM AkarSaNa grahaNa karIne vaizistra prApta thAya che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, sAmAnAdhikaraNya saMbaMdha ane tattadravyavadhAnaabhAvakUTa saMbaMdha, e be saMbaMdhathI audayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanA nidAna che, ane kSAyikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthaMkarapaNAnI prArthanA anidAna che, tyAM koIne zaMkA thAya che, koI eka jIvane uparokta be saMbaMdhathI samUhAlaMbana IcchA thAya, to e prArthanA nidAna kahevAze ke anidAna kahevAze? Azaya e che ke, eka ja kALamAM koIne tIrthakaranI samRddhi ane tIrthakaronA sAyika guNo e benuM samUhAlaMbana laIne tIrthaMkara thavAnI IcchA thaI, to te IcchA nidAna paNa kahI zakAze ane anidAna paNa kahI zakAze, to tyAM zuM kahevuM ucita che? tethI kahe che - TIkAH samUhAlambanecchAyAM tu mAnAbhAvo, bhAve vA''stAM nidAnatvA'nidAnatve avyApyavRttijAtI, ityAdi pramANArNavasaMplavavyasaninAM gocaraH panthAH / TIkArya : samUhAtampaneRAtha .. N | vaLI, samUhAlaMbana IcchAmAM mAnAbhAva=pramANano abhAva che, athavA to bhAvamAM samUhAlaMbana IcchAnA sabhAvamAM, lidAnatva-anidAtatva avyApyavRtti jAti thAo ! ItyAdi pramANarUpa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa / gAthA: 13 samudramAM saMplava vyasanIono DUbakI mAravAnA svabhAvavALA syAdvAdIono, gocara paMthakamArga che. bhAvArtha - pUrvamAM sthApana karyuM ke, dayikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthakaratvanuM prArthana nidAna che, ane kSAyikabhAvanI prArthanAthI viziSTa tIrthakaratvanuM prArthana anidAna che. tyAM koIne prazna thAya ke, koI eka ja jIva, eka ja kSaNamAM, bhagavAnamAM rahela audayikabhAvone joIne ane bhagavAnamAM rahela kSAyikabhAvone joIne e baMne bhAvonI samUhAlaMbanarUpa IcchA thavAthI tIrthakaratvanI prArthanA kare, to te tIrthakaratvanI prArthanA nidAnarUpa banaze ke anidAnarUpa banaze ? tene graMthakAra kahe che ke, samUhAlaMbanarUpa IcchA svIkAravAmAM koI pramANa nathI. Azaya e che ke, je jIvane bhagavAnanA kSAyika guNonuM AkarSaNa thAya tene tuccha evI bAhya samRddhinuM te ja kSaNamAM AkarSaNa thaI zake nahi. tethI eka ja kSaNamAM baMnenuM mahattva hovAthI baMne viSayaka IcchA thAya che ane tene kAraNe tIrthakaratvanuM prArthana kare che, tema mAnI zakAya nahi. A kathana nizcayanayane AzrayIne viruddha bhAvaviSayaka eka IcchA saMbhave nahi, tema svIkArIne karela che. have vyavahAranayane AzrayIne cUla upayoga grahaNa karIne bIjI rIte samAdhAna kare che - eka sAthe baMne bhAvonuM AkarSaNa thavAthI koI jIvane tIrthaMkara thavAnI IcchA thAya che, tema svIkAro to, tenuM tIrthaMkaratvanuM prArthana nidAnatva - anidAnatva jAtithI yukta che. ane tethI nidAnatva-anidAnatva avyApyavRtti jAti che=eka ja prArthanAnA upayogamAM eka aMzamAM nidAnatva jAti che ane anya aMzamAM anidAnatva jAti che, tema svIkArI zakAze. vizeSArtha : vyavahAranaya sthUlathI thatA dIrdhakALanA upayogane eka upayogarUpe svIkAre che, ane te pramANe koI jIvane bhagavAnanI bAhya samRddhi joIne tenuM mahattva aMkAyuM, ane tyAra pachI aMtaraMga samRddhine kAraNe bhagavAnanA guNonuM mahattva bhAsyuM, ane te be bhAvone AzrayIne tIrthakaratvano abhilASa tenAmAM varte che. joke sthUlathI joIe to prathama audayika bhAvathI tIrthakaratvano abhilASa che, ane tyAra pachI tarata ja kSAyikabhAvathI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa0 phUpadaSTAMtavizadIkaraNa/ gAthA: 13 tIrthakaratvano abhilASa che, A baMnene eka upayogarUpe svIkArIne samUhAlaMbana IcchArUpe vyavahAranaya svIkAre che. ane te vyavahAranayanI dRSTithI vicArIe to te jIvanI tIrthakaratvanI abhilASAmAM nidAnatva jAti che, ane anidAnatva jAti che ItyAdika vicAraNA syAdvAdanI dRSTithI jonArA karI zake che. utthAna : gAthA-13nI saMpUrNa TIkAnuM nigamana karatAM kahe che - TIkA : tadevamante stavaphalaprArthanArUpaM praNidhAnaM bhinnaM, pUrvaM tu kriyamANastavopayogarUpaM bhinnamityanupayogarUpatvena dravyastave nA'vadyazaGkA vidheyeti sthitanAArUA. TIkArya : klevam ... sthitim II rUA. A rIte aMtamAM karAtuM stavaphalaprArthanArUpa praNidhAna bhinna che, ane pUrvamAM karAtuM AvaupayogarUpa praNidhAna bhinna che. ethI karIne dravyastavamAM pUjAmAM, anupayogarUpe sAvavAnI zaMkA karavI nahi anupayogarUpa nathI mATe sAvadha nathI. e prakAre sthita che. bhAvArtha : caityavaMdananA aMte karAtA jayavIyarAya sUtrathI stavaphaLaprArthanArUpa praNidhAna juduM che, ane pUrvamAM pUjAkALamAM karAtA bhagavAnanA guNonA upayogarUpa praNidhAna juduM che, A vAta pUrvanI carcAthI siddha thaI. ethI karIne graMthakAra pUrvapakSIne kahe che ke, pUjAmAM bhagavAnanA guNono anupayoga che=praNidhAnaAzaya nathI tema mAnIne, pUjAnI kriyAmAM thatI hiMsA sAvadya che, mATe karmabaMdha thAya che, evI zaMkA karavI nahi. e prakAre prastuta gAthAnI TIkAthI padArtha sthita che= padArtha siddha che. II13 / / iti nyAyavizAradaviracitaM kUpadRSTAntavizadIkaraNaprakaraNaM sampUrNam //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' prakAzaka che.' SATSEL pa, jana maracanTa sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda- 7. phona : 060 49 11 Title Designed By : @huna 660 81 19. 660 96 92