Kupdrushtant Vishadikaran

SR No.: 022220
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2002
Total Pages: 172
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 34

૧૩
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથાઃ ૩
થ .... વટાદરપન ' ‘અથ' થી પ્રશ્ન કરે છે કે શુભભાવનું કારણ પણું હોવાથી આનું સ્નાનાદિનું, ગુણકરપણું કોની જેમ જાણવું ? એથી કરીને કહે છે - ફૂપદષ્ટાંતથી જાણવું.
ઢ... સધનપ્રયો: અહીં=પંચાશકની મૂળ ગાથા-૪/૧૦ માં આ પ્રકારનો= આગળમાં કહેવાના છે એ પ્રકારનો, સાધનપ્રયોગ અનુમાનપ્રયોગ, છે. તે અનુમાનપ્રયોગ બતાવે છે -
Tળરમ્ .... ગુવારમિતિ કાંઈક સદોષ પણ સ્નાનાદિ (પક્ષ), અધિકારીને ગુણકર છે (સાધ્ય), વિશિષ્ટ શુભભાવનું હેતુપણું હોવાથી (હેતુ), જે વિશિષ્ટ શુભભાવનો હેતુ છે તે ગુણકર છે. જેમ - કૂપખનન (વ્યાપ્તિ સહિત દાંત) અને યતનાથી સ્નાનાદિ વિશિષ્ટ શુભભાવનો હેતુ છે (ઉપનય), તેથી સ્નાનાદિ ગુણકર છે (નિગમન). આ રીતે પ્રસ્તુત અનુમાનપ્રયોગમાં પંચાયવવાક્યનો પ્રયોગ બતાવેલ છે.
કૂપખનનમાં શુભભાવ શું છે તે બતાવે છે –
પવનનપક્ષે ... અવતરિતિ કૂપખાનપણમાં શુભભાવ તૃષ્ણાદિનાતૃષાદિના, ભુદાસથી આનંદ વગેરેની પ્રાપ્તિ છે.
અવતરિતિ અહીં ‘તિ' શબ્દ કથનની સમાપ્તિસૂચક છે. કૂપખનન દૃષ્ટાંતથી સ્નાનાદિને ગુણકર કહ્યું, એનાથી શું કહેવાયું તે કહે છે -
મુ મવતિ ..... પવતીતિ ! આ કહેવાયેલું છે - જે રીતે ફૂપખનન શ્રમ, તૃષ્ણા તૃષા, કાદવના ઉપલેપાદિ દોષથી દુષ્ટ હોવા છતાં પણ જલની ઉત્પત્તિ થયે છતે અનંતરોક્ત દોષોને દૂર કરીને સ્વોપકાર માટે અને પરોપકાર માટે થાય છે; એ પ્રમાણે સ્નાનાદિક પણ દ્રવ્યસ્તવમાં થતાં આરંભદોષને દૂર કરીને શુભ અધ્યવસાયને ઉત્પન્ન કરવા દ્વારા વિશિષ્ટ અશુભ કર્મની નિર્જરા અને પુણ્યબંધનું કારણ બને છે.
મવતીતિ' અહીં ‘તિ’ શબ્દ છે તે મુજે મતિ” થી કહેવાયેલા કથનની સમાપ્તિસૂચક છે.
રૂઢ વિન્મચો .... યોગની, અહીં-કૂપખનન દાંતથી સ્નાનાદિને ગુણકર કહ્યું તેમાં, કેટલાક માને છે કે પૂજા માટે સ્નાનાદિકરણ કાળમાં પણ સ્નાનાદિ કરતી વખતે પણ, નિર્મળ જળસમાન શુભ અધ્યવસાયનું વિદ્યમાનપણું હોવાથી, કાદવના પાદિ સમાન પાપનો અભાવ હોવાથી આ કૂપદષ્ટાંત, આ પ્રકારે=જે પ્રકારે ઉપરમાં પંચાશકના કથનમાં કહ્યું એ પ્રકારે, વિષમ=અસંગત છે. તેથી ખરેખર કૂપદગંત આ પ્રકારે હવે કહેવાશે એ પ્રકારે, યોજવું.