________________
૧૫
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથા: ૧૩ ઉત્થાન :
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે, ભગવાનની પૂજાની ક્રિયામાં પ્રણિધાનાદિ આશયો પણ છે. તો અહીં એ પ્રશ્ન થાય કે, ચૈત્યવંદનના અંતમાં પ્રણિધાનાદિ કરાય છે, તે પ્રણિધાનાદિ અને આ પ્રણિધાનાદિ વચ્ચે શું ભેદ છે ? તેથી કહે છે – ટીકાર્ય :
यत्तु प्रणिधानादि अन्ते चैत्यवन्दनान्ते प्रोक्तं, तद्भिनं= विशिष्टतरं, पूर्वं तु सामान्यं, सर्वक्रियासामान्ये(सामान्येन) भावत्वाऽऽपादकमिति भावः।
સર્વશિક્ષા છે ત્યાં સક્રિયસમાજોન પાઠ હોવાની સંભાવના છે અને તે મુજબ અમે અર્થ કરેલ છે. ટીકાર્ય :
થતુ ..... માવ: | જે વળી પ્રણિધાનાદિ અંતમાં ચૈત્યવંદનના અંતમાં, કહેલ છે, તે ભિવ=વિશિષ્ટતર છે, વળી પૂર્વમાં સામાન્ય છે. સર્વ ક્રિયામાં, સામાન્યથી ભાવત્વનું આપાદક એવું સામાન્ય પ્રણિધાનાદિ છે, એ પ્રકારનો ભાવ છે. ભાવાર્થ:
પૂજાકાળમાં જે પ્રણિધાનાદિ કરવામાં આવે છે, તે પ્રણિધાન સર્વ ક્રિયાઓમાં સામાન્ય એવા ભાવોનું આપાદક છે.
આનાથી એ કહેવું છે કે, ગુણવાનને ગુણવાનરૂપે ઓળખીને, ગુણવાન એવા તેમની ભક્તિ કરીને હું મારા આત્માનો વિસ્તાર કરું, એવા પ્રકારના સામાન્ય ભાવપૂર્વક
જ્યારે ક્રિયા કરવામાં આવે છે, ત્યારે એ પ્રણિધાનાદિ આશયો સર્વ ક્રિયાઓમાં સામાન્ય રીને હોય છે, અને ચૈત્યવંદનના અંતમાં ભવનિર્વેદ વગેરે આઠ ભાવો વિષયક પ્રણિધાનાદિ કરવામાં આવે છે, તેથી પૂર્વમાં કરાતા પ્રણિધાન કરતાં ચૈત્યવંદનના અંતે કરાતું પ્રણિધાન જુદા પ્રકારનું છે.
આનાથી એ ફલિત થાય છે કે, પ્રસ્તુત ગાથા-૧૩ની અવતરણિકામાં પૂર્વપક્ષીએ સ્થાપન કરેલ કે, ચૈત્યવંદનની ક્રિયાના અંતમાં પ્રણિધાન હોવાથી પૂજાની ક્રિયા પ્રણિધાન વગરની છે, અને પ્રણિધાન વગરની હોવાથી તે દ્રવ્યસ્તવરૂપ છે, અને તેમાં પુષ્પાદિ જીવોની હિંસા થતી હોવાથી કર્મબંધ થાય છે, અને પ્રણિધાન આશયપૂર્વકની ચૈત્યવંદનની ક્રિયાથી તેની શુદ્ધિ થાય છે, એ કથનનું નિરાકરણ થાય છે; કેમ કે, પૂજાની ક્રિયામાં પણ
