Kupdrushtant Vishadikaran

SR No.: 022220
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2002
Total Pages: 172
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 6

પદાર્થોની સંક્ષિપ્ત સંકલના
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ ગ્રંથરત્નમાં આવતા પદાર્થોની સંક્ષિપ્ત સંકલના
શાસ્ત્રમાં ભગવાનની પૂજા કૂપદષ્ટાંતથી હિતકારી છે એ પ્રકારનું વચન છે, તે કૂપદષ્ટાંતના વિશેષ તાત્પર્યને સ્પષ્ટ કરવા માટે પ્રસ્તુત ગ્રંથની રચના છે.
કૂપદષ્ટાંતનું વિધિશુદ્ધપૂજામાં અન્ય રીતે યોજન છે અને વિધિની યતનામાં ખામીવાળી પૂજામાં અન્ય રીતે યોજન છે, તે પદાર્થ પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં સ્પષ્ટ કરેલ છે. તે આ રીતે –
વિધિશુદ્ધ પૂજામાં ફૂપદષ્ટાંતનું આ રીતે યોજન છે.
કૂપ ખોદવાથી પાણીની પ્રાપ્તિ થયા પછી જેમ સ્વ-પર ઉપકાર થાય છે, તેમ વિધિશુદ્ધ પૂજાથી સ્વ-પર ઉપકાર થાય છે.
વિધિઅશુદ્ધપૂજામાં કૂપદષ્ટાંતનું આ રીતે યોજન છે.
કૂવો ખોદતાં પ્રથમ જીવ કાદવથી ખરડાય છે, શ્રમ-તૃષા વગેરે લાગે છે, પરંતુ તેમાંથી પાણી નીકળ્યા પછી તે પાણીથી કાદવ દૂર થાય છે, અને પ્રાપ્ત થયેલા જળથી સ્વ-પરને તૃપ્તિ-તૃષાશમન આદિ ઉપકાર પણ થાય છે.
પ્રસ્તુત ગ્રંથરત્નમાં ગાથા-૧માં મંગલાચરણ અને દ્રવ્યસ્તવવિષયક કૂપદષ્ટાંતને સ્પષ્ટ કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરેલ છે.
ગાથા-રમાં વિધિશુદ્ધ ભગવાનની પૂજામાં કૂપદષ્ટાંતનું યોજન કઇ રીતે છે તે બતાવેલ છે, અને તેનાથી એ પ્રાપ્ત થાય છે કે, જેમ સાધુને નદી ઊતરતાં લેશ પણ કર્મબંધ નથી તેમ શ્રાવકને દ્રવયસ્તવમાં હિંસાકૃત લેશ પણ કર્મબંધ નથી, ફક્ત નિર્જરા અને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે; અને ભગવાનની પૂજાથી દ્રવ્યસ્તવનો પ્રારંભ થતો નથી, પરંતુ પૂજા અર્થે સ્નાનની ક્રિયા થાય ત્યારથી જ દ્રવ્યસ્તવનો પ્રારંભ થાય છે એ પણ બતાવેલ છે.
ઉપરમાં કહ્યું એ રીતે ગાથા-રમાં વિધિશુદ્ધપૂજામાં કૂપદષ્ટાંત કઇ રીતે સંગત છે તેનું યોજન બતાવ્યું છે, ત્યાં પૂજ્ય અભયદેવસૂરિ મહારાજાએ તે પ્રકારે કૂપના યોજનને કરનારના મતને દૂષિત કરેલ છે તેનું સ્મરણ ગ્રંથકારશ્રી યશોવિજયજી મહારાજાને થયું. તેથી ગાથા-૩માં અભયદેવસૂરિ મહારાજ સાહેબે શું કહ્યું, તે વિસ્તારથી બતાવીને પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજ સાહેબે કૂપદષ્ટાંતના અન્યથા યોજનમાં જે દૂષણ આપ્યું છે, તે વિધિરહિત દ્રવ્યસ્તવમાં યોજાતા કૂપદૃષ્ટાંતને સામે રાખીને આપેલ છે; પરંતુ વિધિશુદ્ધપૂજામાં