Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainatvanAM ajavALAM praphullA vorA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainatvanAM ajavALAM : upadezaka : pa.pU.A.bha.zrI pradyumnasUrIzvarajI ma.sA. vi.saM. 2070 : lekhaka : praphullA vorA : prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda-14 I.sa. 2014
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainatvanAM ajavALAM lekhaka : praphullA vorA prakAzana: nakala : 2014 300 - kiMmata H rUA. 6000 bhAvanagara prakAzaka / prAptisthAna : (1) zrutajJAna prasAraka sabhA jitendra kApaDiyA 3, tulasI-pUjA phaleTa, vasaMtakuMja sosAyaTI, navA zAradA maMdira roDa, pAlaDI, amadAvAda-380 007 (mo.) 9824080308 (2) zaradabhAI ghoghAvALA (3) vijayabhAi dozI 102, vI.TI. epArTamenTa, kALAnALA, bhAvanagara (mo.) 9426228338 sI-602, dattANInagara, borIvallI (vesTa), muMbaI. (mo.) 9320475222 mudraNa kirITa grAphiksa - phona : 079-25330095
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | namo namaH zrIguru nemisUraye ! be bola... zrI praphullAbenano paricaya chellA dasa-bAra varSathI che. paNa e paricaya dhArmika zikSikA tarIkeno hato. temanA lekhanano paricaya have thayo. teo kuzaLa lekhikA rUpe upasyA. pustako emaNe lakhyA che. kAvya zailI paNa temanI jUnI che. lekho paNa ghaNA viSayanA che. taka maLe to teo patrakAra paNa banI zake tevA che. ahIMyA ApaNe mAtra emanI vicArasaraNIno vicAra karavAno che. A mAtra kalpanA che. vicArasaraNImAM teo dhArmika che. je jainatvanA ajavALAM' nA lekhomAM dekhAya che. teo bane teTaluM lakhe e jarUrI che. tapAgacchamAM thayelA prAcIna jainAcAryonA jIvana viSayaka lekho aThavADiye eka vAra Ape to jainonI sevA thaze. ane koIpaNa eka viSayanuM lakhANa Ape to tenuM daLadAra pustaka thAya e ja IcchA. prAra
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvodgAra jainadarzana ane jaina sAhityanAM vAcana-mananamAM vizeSa rasa hovAthI lakhavA mATenI preraNA maLatI rahe che. uparAMta muMbai paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane zrI mahAvIra jaina vidyAlaya-muMbaI dvArA yojAtA jaina sAhitya samArohamAM javAnA kAraNe paNa vizeSa vAcana ane ciMtanano avakAza maLyA kare che. khAsa to dharmanA saMskAronuM parivahana karatAM jaina parivAramAM janma, mAtR-pitRpakSe rahelA sAdhusAdhvI bhagavaMtonI preraNAdAyI vAto, lagabhaga tamAma guru bhagavaMtonA upakArI AzIrvAda ane zrI rUpANI jaina pAThazALAnAM mAdhyamathI dharmasaMskAranA siMcananA subhaga samanvayathI vizeSa siMcana thatuM gayuM. pariNAme jaina zAsanane ujjvaLa yaza apAvanAra jagadguru zrI hIravijayasUri mahArAjanA jIvanamAMthI uttama aMzonuM cayana thayuM, cAra kaSAyonA agni sAme zItaLatA varasAvatAM udAharaNo maLyAM, jaina sAhityamAMthI preraNAdAyI zIlavAna caritro ane evA ja nArIratnonAM caritronuM paThana karavAnuM maLyuM e ja rIte samagra kathAsAhityamAM dIpaka samAna zrI zrIpALa-mayaNAnI kathA paranA yazasvI graMthothI puraskRta thavAyuM. madhyakAlIna jaina sAhityano abhyAsa karavAnuM paNa nimitta maLyuM. jainadharmanA pAyAnA siddhAMtothI paricita thavA mATe A rIte vAcana-manana ane ciMtananuM pariNAma A viSayaka lekhanamAM prApta thayuM ane tenuM sAhityika mUlya paNa samajAyuM. A daramyAna gata varSe zrI bhAvanagara jaina zve. mUrti. tapA. saMghanA puNyodaye pa. pU. A. bhagavaMta zrI hemacandrasUrIzvarajI, pa.pU. A. bhagavaMta zrI pradyumnasUrIzvarajI Adi guru bhagavaMto bhAvanagaranA vidyAnagara vibhAgamAM birAjamAna hatA. A.bha. zrI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradyumnasUrIzvarajI ma.nI atyaMta nAdurasta tabiyata hovA chatAM teozrIne sAhityamAM eTalo ja rasa che. guruvaMdana-guru AzIrvAda mATe pUjyazrI pAse javAnuM thayuM. mArI tabiyata aMge paNa teo pUkyA kare. badhA vacce sAhitya ane kRtio viSe vAta thAya. teozrIe mArA A lekho joyA tyAre te graMthastha karavA mATenI preraNA to ApI paraMtu tenA prakAzana mATenI paNa javAbadArI jaNAvI. mahAna sAdhakonI guNagarimAM, jainadarzananA pAyAnA siddhAMto, tenI tAttvika bAbato, uttama ane prerita kathAnako, caturvidha saMghanI prasAdIrUpa uttama sAhityanA aMzo jevI kRtione samAvavAno ahIM nAno prayatna thayo che Apa sau A kRtio vAMcazo ane kAMIka pAmyAnI anubhUti karazo te A pustakanA prakAzananuM sArthakya haze, - A take vidyAdevI mA zAradAnAM caraNomAM samarpita bhAve prArthanA karuM chuM ke mA zAradA vaMdana karuM chuM tuja caraNamAM, zabdonuM sAmarthya Apo muja kalamamAM. ane khAsa- A pustakanA preraka evA parama vaMdanIya AcArya bhagavaMtazrInA caraNomAM koTi koTi vaMdanA sAthe. tA. 13-4-2014 caitra suda-13 mahAvIra janmakalyANaka praphullA vorA bhAvanagara
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAmaNAM jinazAsana ratnonA mahAsAgara samAna che. sAgaranA tIre TahelatA TahelatA je zaMkhalA - chIpalAM maLe tenuM paNa eka samaye mANasane AkarSaNa rahe che. paNa je marajIvA thaine A mahAsAgaramAM DUbakI mAre tene to avanavA ratno ke khajAnAnI prApti thAya che. 'mAMhI paDyA te mahAsukha mANe, dekhaNahArA dAjhe jone.' A paMkti AvA khajAnAthI prApta thatAM mahAsukhano nirdeza kare che. kavayitrI bahena DaoN. praphullAbahena vorAe judA judA samaye je vaktavyo/lekho taiyAra karyA che tenI pAchaLanI temanI athAga mahenata e temaNe lagAvelI mahAsAgaramAMnI DUbakI samAna che. mULa to e sAhityano jIva eTale temanA lakhANane sAhityakArano suMdara sparza prApta thayo che. dA. ta. (1) temanA jaina zAsanaratna zrI hIravijayasUri mahArAja'nA lekhanI suMdara zarUAta (pR.1). (2) jvALAmukhI para phUlonI varSA' lekhamAM be viruddha paristhitinuM kAvyAtmaka varNana (pR.38,39). pote jyAre potAnA vicAronA samarthanamAM anya sAhityakAronA dohA, kAvya vagereno yathocita upayoga kare che ane potAnI racanAnI paMktio mUke che tyAre to temanuM kavayitrInuM hRdaya anubhavAya ja che, sAthe sAthe temanA keTalAMka vidhAno paNa sparzI jAya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevA che. dA. ta. (1) "phUla cUpa che, phUlano sarjanahAra cUpa che, mATe baMne mahAna che." (pR.11) (2) "jiMdagInA upavanane verAna banAve te jvALAmukhI ane verAna jiMdagIne upavana banAve te phUla." (pR.41) (3) ""lalacAvavAnI ane vijaya meLavavAnI paLa sarakhI ja hoya che." (pR.47) temanA lakhANanI pArzvabhUmikAmAM itihAsa paDelo che eTale jinazAsananA mahAna caritronA tathA sAhityanA itihAsane ane jainadarzananA siddhAMtone A lekhomAM sAruM evuM sthAna maLyuM che. vaLI pazcimanA vidvAnonA lakhANamAM je vaijJAnika paddhati, vizleSaNa vagereno vyApaka pramANamAM upayoga thayelo dekhAya che te prakAranI nirUpaNanI vaijJAnika paddhatinI rajUAta paNa temanA lekhomAM jovA maLe che. dA.ta. "zIlopadezamAlA'nA lekhamAM temaNe rajU karela sAraNI, tenuM sAhityika mUlyAMkana phalazruti vagere. te ja rIte "jaina kathA sAhityamAM strI-caritro' lekhamAMnuM temanuM vizleSaNa (pR.54) tathA temanA abhyAsanA tAraNo (pR.56-57) jainadharmanA samRddha kathAsAhityanuM teoe avAranavAra adhyayana karyuM che. "zilopadezamAlA' to kathAono bhaMDAra che. temaja "jaina kathA sAhityamAM strI caritro temaja "madhyakAlIna gujarAtI sAhitya' e lekhomAM teoe AvA kathAsAhityano abhyAsa karIne tenI suMdara chANAvaTa karI che. dA.ta. "strIcaritronA temanA lekhamAM temaNe potAnA tAraNomAM anupamAdevI, brAhmI, suMdarI jevA strI pAtronI UMcAIne prasthApita karI che. teonuM eka kAraNa jaNAve che ke, "paurANika kathAomAM viziSTha saMmelanomAM strIone eTale ke sAdhvI-zramaNIone sthAna maLyuM hatuM vidvAnonI sabhAmAM goSThI karavAnI taka maLatI hatI." (pR.57) [anyatra teo noMdhe che, "A strI kathAnako samAjanAM darpaNa samAna che." (pR.34) ]
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ "javALAmukhI upara phUlonI varSA lekhamAM teoe be viruddha paristhitinuM suMdara sAhityika varNana karIne paripune jvALAmukhI samAna gaNAvyA che, jemAMthI durjanono janma thAya che. jyAre sajjano phUla jevA komaLa hoya che. [rAma-rAvaNa, aMgulImAla-buddha, jesala-toraNa, gozAlaka-mahAvIra jevA dAMto dvArA teoe khUbIpUrvaka sajjanonA caritrane ujAgara karyuM che.] zrIpAlarAsa'nA vizALakAya pAMca bhAgone khUba bArIkAIthI tapAsIne teoe udAharaNo sAthe zrI premalabhAI kApaDiyAnA saMpAdana-prakAzanane vadhAvyuM che. [zrI premalabhAInA jJAna pratyenA bahumAna, vinamratA, anerI goThavaNa, pramANabhUtatA, prAmANikatA, audArya jevA guNo tAravIne tenI anumodanA karI che. ] karma : anya dharma ane jainadharmamAM ane "bhagavAna mahAvIrano vizvasaMdeza' lekhomAM temaNe jaina darzananA ATha prakAranA karmo, ahiMsA, anekAMta, syAdvAda, aparigraha vagere siddhAMtone saraLatAthI samajAvyA che. rasALa zailI ane vaijJAnika abhigama sAthe lakhAyelA temanA A lekho potAnI eka AgavI bhAta pADe che. vartamAna samayamAM jaina samAjamAM jyAre kriyAnuSThAnanuM prAdhAnya jovA maLe che tyAre jJAnane prAdhAnya ApIne aneka javAbadArIo ane zArIrika kaSTonI vacce paNa praphullA bahene pragaTAvelA A jJAnanA dIvaDAone to utsAhapUrvaka vadhAvavAnA ja hoya ne ! - mAlatI zAha bhAvanagara
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA jaina zAsanaratna zrI hIravijayasUri mahArAja zIlopadezamAlA jvALAmukhI para phUlonI varSA jaina kathA sAhityamAM strIcaritro zrIpAla rAsa' viSayaka jJAnakhajAnAnuM ajoDa-utkRSTa vistaraNa madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya bhagavAna mahAvIrano vizvasaMdeza (ahiMsA-anekAMta-syAdvAda-aparigraha: vaizvika samasyAnA ukelo) karma : anya dharma ane jaina dharmamAM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zAsananA zrI hIravijayasAri mahArAja caMdananAM vRkSonI sugaMdhanA amI chAMTaNe pAvana banelI dharatInAM kaNakaNamAM jyAM ajaba zakti pragaTatI hoya, jyAM eka tarapha suvarNakaLazothI suzobhita havelIo bhavya bhUtakALanI sAkSIrUpa hoya ane bIjI bAju saMskAra vArasAnA pratIka samAna dhajApatAkAo laherAvatAM zikharo, samrATonI yazogAthA gAtA kIrtistaMbho ane cakravartIonAM kAryanI prazasti karatA zilAlekho hoya e bhUmi eTale ApaNI A bhArata mAtA. jenI mATIe mahAna samrATonuM lAlanapAlana karyuM ane jenA itihAsanAM pRSTho siddharAja ane kumALapALa jevAM nararatnothI gauravavaMtA banyAM hoya, e dharatIne mahAna kavi kAlidAsanI kalame, mIrAMbAInI bhaktie, "kalikAla sarvajJa" jevA AcAryoe ane AryadharmarakSaka samrAToe "zukanavaMtI bhAratabhUminI mALA paherAvI che. A rIte saMskRtinI ujjavaLa gAthAonI gavAhI pUratA itihAsanAM ujajavaLa pAnAM para keTalAMka evAM nAma che jenA smaraNa mAtrathI ApaNuM mastaka zraddhA ane bhAvathI jhUkI jAya. prakhara pAMDitya dharAvanAra saMto, AryAvartane zobhAvanAra dAnezvarIo, jIvadayA pratipAlako ane samrATone pratibodha karanAra saMta-mahAtmAo A dharatInI deNa che. vo nararatno AryadharmarakSaka saktie "kavine mahAna kavi
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ I.sa. nI soLamI sadI e A ujjavaLa gAthAno koIka alaga samaya hato. bhArata varSa para musalamAna rAjAo sattAsthAne hatA. keTalAka samrAToe Arya saMskRtinA gaurava para temanI melI murAdonI mahora mArI hatI. gujarAtanA keTalAka sUbAo potAnI marajI mujaba prajAnI dharapakaDa karatA. cAretarapha hiMsAnuM vAtAvaraNa phelAyuM hatuM. A uparAMta dharmanuM rakSaNa karavAnA bahAne prajA pAsethI "jIjIyAvero levAto. bIjA zabdomAM kahIe to A samaya AryatvanI rakSA mATe muzkela banato jato hato. hiMsApradhAna sthitinA kAraNe keTalAMka tIrthoe potAnI svataMtratA gumAvI dIdhI hatI. A vakhate bhAratamAM evA mahApuruSanI AvazyakatA hatI je A paristhitimAMthI prajAnuM rakSaNa kare. saMskRtinA rakSaNano AdhAra saMtapuruSo para hoya che. itihAsanAM pAnAM UthalAvIe to... Aryasuhastie saMpratirAjAne, zIlaguNasUrie vanarAjane, hemacaMdrAcArye siddharAja tathA kumArapALane ane vAsudevAcArye hastikaMDInA rAjAone pratibodha Apyo hato. A rIte I.sa. nI 16mI sadImAM vyApelI paristhitimAMthI bahAra lAvanArA saMtapuruSa e ja AjanA viSayanuM pramukha pAtra zAsanaprabhAvaka zrI hIravijayasUri mahArAja. AcArya zrI hIravijayasUri mahArAjanuM smaraNa thatAM ja boTAda (saurASTra)nA zabdasAdhaka (sva)zrI pravINabhAI desAInA A zabdo yAda AvI jAya. jenA roma romathI tyAga ane saMyamanI vilase dhArA, A che aNagAra amArA. duniyAmAM jenI joDa jaDe nA, evuM jIvana jIvanArA, A che aNagAra amArA.."
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ A mahAmUlya aNagArane AcaranArA ane enA prabhAvathI zrI jaina zAsanane ujjavaLa yaza apAvanAra zAsanaratna zrI hIravijayasUri mahArAja eTale vi. saM. 1583 (I.sa. 1526)nA mAgasara suda 9nA divase pAlanapuranA ozavALa kUrAzAhanI patnI nAthIbAInI kukSie pragaTela putraratna hIrajI. hIrajI e kuTuMbanuM sAtamuM saMtAna. bacapaNathI ja sAkSAta sarasvatIdevInI kRpAnuM varadAna maLyuM hoya ema mAtra bAra varSanI uMmare vyAvahArika abhyAsa sAthe evo uttama dhArmika abhyAsa karyo ke saMsAranuM sAcuM svarUpa samajAI gayuM. uparathI suMvALA lAgatAM sAMsArika sukho kSaNika che evuM tathya samajAtAM teno aMtarAtmA A baMdhanomAMthI mukta thavA utsuka banyo. e arasAmAM mAtA-pitAnuM avasAna thayuM. parivAranA anya sabhyo pAse dIkSA levA icchA vyakta karI. zarUAtamAM teo saMmata na thayA paraMtu hIrajInuM dila saMsAramAM nathI e vAtathI teo vAkepha hatA. Guzid "Where there is will, there is way" 2472412 hIrajInuM bhAgya khUlI gayuM. mAtra tera varSanI vaye vi. saM. 1pa96mAM pATaNamAM gacchapati zrI vijayadAnasUrijI mahArAjanAM caraNomAM cAritra grahaNa karI zAsanane samarpita thayAM. pracaMDa puNyanA udayathI ane yogyatAnA kAraNe khUba ja nAnI vayamAM paMDitapada, upAdhyAyapada ane tenA phaLasvarUpe vi. saM. 1610mAM sUripada prApta thayuM, tyArathI teo zrI hIravijayasUri tarIke oLakhAyA. saMyamano mArga bhale kaThina rahyo paraMtu je kartavyanI keDI para kadama mAMDe che tene jagata pUje che. prabaLa puruSArthanA pratApe AcArya zrI zAsanaprabhAvanAnAM vividha kAryo karatA rahyAM. sUrya sAme mINabattI dharanAra pAchaLathI pastAya che, evuM temanA jIvanamAM paNa banyuM. bhagavAna mahAvIra jevA parama AtmAne paNa karmoe na choDyA tyAre anyanuM to zuM gajuM?
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya bhagavaMtanA prAraMbhika jIvanamAM emane paNa keTalAka upasargonA bhoga banavuM paDyuM. AmAMthI be-traNa prasaMgo ahIM ApyA che. jayAre zrI hIravijayasUri mahArAja khaMbhAta mukAme hatA tyAre ratnapAla dozI nAmanA eka vepArIno putra rAmajI bimAra paDyo. teo AcArya mahArAja pAse AvyA ane kahyuM, "jo A putra sAjo thaI jaze to huM tene tamArA caraNe arpaNa karI daIza." banyuM evuM ke rAmajI puNyodaye sAjo thaI gayo. kahyA mujaba tenA pitAzrIe hIravijayasUri pAse javuM joIe, paraMtu svArtha pUro thatAM dharma bhUlAI jAya che. "sukha meM sumirana saba kare, duHkhameM kare na koI, jo duHkhameM sumirana kare, to duHkha na Ave koI." A pachI jyAre AcArya mahArAje A vAta ratnapAla dozIne kahI, tyAre rAmajInA banevI ane tenI bahenanA sasarAe tyAMnA sUbA zAIstakhAnane A aMge phariyAda karI. kAMI ja vicAryA vagara zAIstakhAne AcArya mahArAjane pakaDavA vaoNranTa kADhyuM. paNa jene deva, guru ane dharmamAM zraddhA che tene koI kAMI karI zakatuM nathI. AcArya mahArAja tyAMthI cAlyA gayA hatA. A pachI ratnapAle pote ja AcArya mahArAjanI koI bhUla nathI evuM kabUla karyuM. Avo ja upasarga temano borasada gAme thayo hato. kavi RSinA celA jagamAle AcArya mahArAja pAse gurunI bAbate dhyAna na ApyuM. chevaTe jyAre gurune khabara paDI tyAre tene tyAMnA hAkemanI madadathI guru AcArya mahArAjane pakaDavA koziza karI. e samaye paNa "paramAtmAnuM zaraNuM e ja sAco dharma"nI zraddhAe temane bacAvI lIdhA.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 pATaNa pAse najIkanA kuNagera gAme paNa cAturmAsa daramiyAna vihAra karIne AvelA anya AcAryane vaMdana na karavAnuM kahetAM tyAMnA sUbA pAse somasuMdara munie phariyAda karI hatI. zrI hIravijayasUrie tyAre paNa hiMmata, zraddhA ane puruSArthathI teno sAmano karyo. AvI vyakti ja unnatinA zikhare pahoMce che. zrI hIravijayasUri mahArAja AvA mahAna vibhUti hatA. Aje AvA prakhara vyaktitva dharAvanAra jagadgurunI smRtirUpe temane vividha parimANothI jovAno upakrama che. emanA jIvananI jhAMkhImAMthI upasatAM mukhya parimANo ApaNane sparzI jAya che. e che ahiMsAnA upAsaka, prakhara jIvadayAMpAlaka, nIDara vaktA, mAnavatAnA himAyatI, sAdhutvanA rakSaka, guNAnurAgI ane jaina zAsananA rakSaka. ApaNe joyuM ke A samaye bhAratamAM musalamAna rAjAo sattAsthAne hatA. mogalasamrATa akabarano e samaya. cAre bAju dharmanA eTale ke AryatvanA rakSaNa sAme UbhA thayelA khatarAo vacce sAcA dharmane bacAvavAnuM azakya hatuM. zarUAtamAM to samrATa akabara pote ja krUra hiMsaka hato kAraNa ke roja cakalAMonI jIbhanI caTaNI banAvIne mojathI khAnAra akabara sAmUhika zikAramAM paNa utsava manAvato. te samayanI A vAta che. eka vakhata samrATa akabara zAhI jharukhe besI nagaradarzana karato hato. e samaye sumadhura svaro tenA kAne paDyA. vAMjitronA nAdathI vAtAvaraNa guMjI UThyuM. samrATe tapAsa karatAM khabara paDI ke koI jaina zrAvikAe cha mahinAnA upavAsa karyA hatA. caMpA nAmanI A zrAvikAnAM darzana karavA akbare jaNAvyuM. tapAsa karatAM khyAla Avyo ke ATalA divaso taddana bhUkhyA rahI upavAsa karavA pAchaLa deva sAthe
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru mahArAja zrI hIravijayasUrinI paNa kRpA che. te samaye guru mahArAja gAMdhAramAM hatA. temanAM darzana mATe ane A rahasya jaNAvavA mATe akabare temane saMdeza mokalyo. anya sAdhu bhagavaMtoe AcArya mahArAjane javAnI nA pADI kAraNa ke e samaye jaina dharma jokhamamAM hato. kadAca koI kAvataruM hoya to ? paraMtu AcArya mAnatA hatA ke dharma sivAya koI tAkAtavAna nathI. teo kahetA : yAvat vRddhibato yamaH zAsanasevA mATe udyama karavo e mArI pharaja che." Ama vicArI teoe akabaranA e AmaMtraNano svIkAra karyo. akabare to pUrA ThAThamAThathI caturaMgasenA sAthe gurujIno satkAra karyo, paraMtu jaina sAdhunA AcAra pramANe AcArya mahArAje vyavahAra karI sAdhutvanuM uttama udAharaNa pUruM pADyuM. samrATa akabare suMdara gAlIcA pAtharelA hatA. te parathI AvavA mATe temaNe AcArya bhagavaMtane Agraha karyo. jyAre temaNe te parathI cAlavAnI nA pADI tyAre akabarane hasavuM AvI gayuM. teNe AcAryanA kahevAthI gAlIcAnI nIce joyuM. tenI nIce kIDIono Dhagalo hato. A joI akabara nIcuM joI rahyo, paraMtu jIvadayA ke ahiMsAnI vAta tene gaLe na Utare e svAbhAvika hatuM. pUjya zrIe namratApUrvaka jIvanA bheda, tenuM svarUpa, jIvanuM karma anusAra cAra gatimAM paribhramaNa, deva-guru ane dharmanuM mahattva, tenuM yathArtha svarUpa ane sAdhujIvananA AcAro vagere sAthe ahiMsA, jIvadayA ane mAnavatA vize evI rIte samajAvyuM ke akabarane lAgyuM ke AjasudhI ene A viSayo para koI ja samaja na hatI. atyAre jyAre jaina dharmI hovAnuM je kahe che tenI pAse paNa kaMdamULa ke rAtribhojana tyAganI vAto karavAthI koI pariNAma maLatuM nathI, athavA ahiMsAnuM svarUpa ane mahattva jyAre jaina dharmanA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuyAyIo paNa sahelAIthI samajI zakatA nathI, tyAre ahIM to eka ajaina ja nahIM paNa je khunnasavALI jAta gaNAya te vaMzano samrATa akabara-hiMsA ke ahiMsAnI darakAra na karanAra ! tenI sAthe AcArya bhagavaMte karelI carcAnuM pariNAma to juo ! e samaye ja teNe paryuSaNa parva daramiyAna AgrAmAM hiMsA na karavAnuM pharamAna bahAra pADyuM. pAchaLathI A pharamAna gujarAta uparAMta saurASTra, dilhI, mALavA, lAhora vagere sthaLoe paNa lAgu pADyuM. akabara jevA mahAna samrATane khAtarI thaI gaI. zrI hIravijayasUrijI eka asAdhAraNa viddhatA dharAvanAra sAdhu che, jenI mATe samagra jagata potAnuM che. A kAraNe temane "jagadguru'nuM biruda ApavAmAM AvyuM. ahiMsAnA himAyatI AcArya zrI hIravijayasUrijInA ziSyo paNa emanA ja pAvana pagale prayANa karanArA hatA. akabaranA Agrahane mAna ApI AcAryazrIe temanA ziSya zAMticaMdrajIne akabaranA rAjyamAM rAkhyA. temaNe paNa prasaMgopAta bAdazAhane ahiMsApAlana mATe Agraha rAkhyo. vizeSa siddhi to e hatI ke bAdazAhanA janma divasa ane IdanA tahevAra nimitte to mAMsAhAra vizeSa thAya, ene badale e divasomAM paNa samrATe hiMsA para pratibaMdha mUkatAM pharamAna bahAra pADyAM. eka vizeSa siddhi : moranAM pIMchAM suMdara hovAthI enuM rUpa game tevuM che. paraMtu kalagI vagara te rUpa adhUruM lAge che. zrI kRSNanA hAthamAM baMsarI che paraMtu mAthA paranuM morapiMcha tenA vyaktitvane suMdaratama banAve che. A to rahyo bAhya dekhAva, paraMtu AtmAnI suMdaratama sthiti to saddaguNonA siMcanathI ane temAMthI pragaTatI sugaMdhathI thAya che. akabara dhIme dhIme ahiMsAnA paMthe AgaLa vadhI rahyo hato. A samaye loko pAsethI "jIjIyAvero" levAmAM Avato.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama to te dharmanI rakSA mATe levAto kara hato, paraMtu prajAne potAnI AvakamAMthI moTo bhAga A verAmAM bharavo paDato. A uparAMta, tIrtha sthAnomAM yAtrALuo pAsethI "mUMDakAvero levAto hato, jenAthI sAmAnya lokone khUba ja trAsa bhogavavo paDato. AcArya bhagavaMte akabara pAse A banne bAbato anyAyI che evuM sUcana karyuM. e samaye je vyakti mRtyu pAme tenA vArasadAra pAsethI dhana kabaje karI levAnI prathA hatI tema ja yuddhamAM hAranArane baMdI banAvAto. tenA para pratibaMdha mUkavAnuM paNa AcArye jaNAvyuM. khAsa mAchImArI mATe banAvelA vizALa DAbara taLAva mAchImArI mATe baMdha karAvavAnI vAta paNa samrATe svIkArI kAraNa ke - "sUrijInI vANImAM evuM mAdhurya hatuM ke te sAMbhaLatAM bAdazAhanA manamAM zItalatAno koI adbhuta saMcAra thato. emanI dRSTi jyAM paDatI tyAM prema, hUMpha, tAjagI ane karuNAno anubhava thato." Ama, ahiMsAnA prakhara pracAraka AcArya bhagavaMte AkhA varSamAMthI lagabhaga cha mahinA jeTalo samaya hiMsA para pratibaMdha mUkAvavAmAM akabaranuM pharamAna amalI banAvyuM. AvI siddhi meLavanAra AcArya bhagavaMta mATe kahI zakAya. "He was a walking marvel. He had no equal." AcAryanA vyaktitvanuM bIjuM mahattvanuM pAsuM hatuM nIDara vaitva. temane mATe koNa rAjA ke koNa mahArAjA, koNa zeTha ke koNa zAhukAra ? e mATe darakAra na hatI. eka vakhata pATaNano sUbo kalAkhAna temanI parIkSA karavA Avyo ane pUchyuM. "sUrya UMco ke caMdra ?" pUjayazrIe tenA javAbamAM kahyuM ke, Ano uttara to jaTila che. UMcAI ane mahAnatA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ to parokSa che tenA para to zrI guru mahArAjanAM vacanomAM zraddhA rAkhavI ja yogya gaNAya. A sAMbhaLI kalAkhAna prasanna thayo. tenA badalAmAM AcAryazrIe eka mahino jIvahiMsA na karavAno rAjyamAM hukama bahAra pADavA rAjAne sUcana karyuM. A ja rIte meDatAmAM khAnakhAnA nAmanA sUbAne mUrtinuM mahattva ane tenuM sAcuM svarUpa samajAvyuM. eka vakhata khaMbhAtanA khojAe sUrijInuM apamAna karyuM ane gAma bahAra javAnI pharaja pADI. A pachI tarata ja judA-judA gacchanA sAdhuo maLyA. teo paNa gAma choDI jatA rahyA. akabarane A saMdeza maLyo. tarata ja tene tyAM lAvavAmAM Avyo. pelA khojAne khAtarI thaI ke jenuM meM apamAna karyuM tenuM ATaluM mAna ?' A rIte chevaTe te khojAe mAphI mAgI. A vAta karatA eka prasaMga kahevAnuM mana thAya che. hajharata imAma pAse eka mANasa Avyo ane kahyuM, "pelo duSTa mANasa tamArI viruddha bole che." hajharata sAhebe kahyuM, "e duSTa che evuM te zAthI kahe che ?" te mANasa bolyo, "tamAruM apamAna karyuM tethI." A vakhate hajharata sAhebe kahyuM, "jo te sAco hoya to mane bhagavAna mApha kare ane jo huM sAco houM to ya bhagavAna mane mApha kare." A prasaMga darzAve che ke AcArya bhagavaMta nIDara vaktA hatA. zrI hIravijayasUri mahArAjanA jIvananAM mahattvanAM pAsAMomAMnuM eka hatuM te mahAna zAsana prabhAvaka hatA. temane ziSyo banAvavAno lobha na hato. emanI mAtra eka icchA hatI jagatanA jIvonuM kalyANa kema thAya ? te mAnatA hatA : phUla bolavA icche to ghaNuM bolI zake, kAraNa ke te bhItarathI bharapUra che, paraMtu maunanI bhASAne pratiSThAnA kolAhalanI jarUra nathI."
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 temano mukhya Azaya hato ke jaina zAsanamAM prabhAvaka ratno kema pAke ? cAre bAju zAsananI vijayapatAkA kevI rIte pharakatI rAkhavI? A mATe aneka sthaLoe temaNe karelAM kAryo mATe kahI zakAya ke temanuM jIvana mAtra gharathI kabara sudhInI jIvanayAtrA na hatI. - baMdhutvanA sAcA pAlaka AcAryazrI game te vyaktine dIkSA ApI potAnI pratiSThA vadhAravAmAM mAnatA nahIM. emanA upadezathI AkhA parivAroe dIkSA lIdhI hoya evA ghaNA prasaMgo banyA hatA. chatAM temanAmAM garvano aMza mAtra na hato. temaNe UbhA karelA AcAro emanA ziSya ratnonI zobhA samAna hatA. teo mAnatA ke jIvananuM sArthakya uttama guNanA ghaDatara ane AcaraNamAM che, mATe ja "brahmAMDamAM sUryamaMDaLanI jema sUrya ane tenA grahonI jema teozrI temanA ziSya parivAra vacce zobhatA hatA." sAcA sAdhu samatAbhAvathI zobhe che. AnuM uttama udAharaNa pUjya zrI hatA. eka vakhata temane gUmaDuM thayuM. tenI pIDA asahya hatI. eka gRhastha tyAM temanI bhakti karavA Avyo. tenI vIMTI aDavAthI gUmaDuM phUTI gayuM. khUba ja lohI nIkaLyuM. pIDA asahya banI. chatAM mukha para jarA paNa krodha ke tiraskAra na hatA. temanA ziSya lohI joyuM tyAre temane pelA gRhastha tarapha kheda thayo, paraMtu AcAryazrIe kahyuM, "mahAmunioe emanA jIvanamAM jeTalAM samAdhipUrvaka kaSTo sahana karyA che enI sAme A kAMI ja nathI." AcAryazrImAM mahattvanI eka bIjI uttama bAbata e emanI guNagrAhyatA hatI. te pote mahAna AcArya, hajAro sAdhuonA guru, zrI saMgha para Adhipatya dharAvanAra ane aneka rAjA-mahArAjAonA pratibodhaka hatA, chatAM anyanA ekAda guNanI paNa teo anumodanA karatA. e samayamAM amaravijaya nAmanA prakhara tapasvI sAdhu hatA.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanI tyAgavRtti para AcAryazrI mugdha hatA tethI ja temaNe eka vakhata te muninA hAthe AhAra-pANI vAparyA. virATa chatAM keTalA vivekI ! keTaluM nirAbhimAnIpaNuM ! kahevAya che ke phUla cUpa che ane phUlano sarjanahAra paNa cUpa che. mATe banne mahAna che. A vAta AcArya zrI mATe yathArtha hatI. A uparAMta teo kahetA ke A zarIra kSaNabhaMgUra che. paraMtu AtmA amUlya ratna samAna che mATe AdhyAtmika pravRtti dvArA AtmAnI unnati karI levAmAM ja jIvanano puruSArtha karavo joIe. AvuM adbhuta vyaktitva dharAvanAra zrI hIravijayasUrIzvarajI prakhara pAMDitya dharAvatA hatA. temaNe jJAna, dhyAna, tyAga, tapasyA, dayA, lokopakAra ane jIvadayAnA pracAraka tarIke jIvanane sArthaka karyuM hatuM. A rIte jIvana sArthaka karanArane mRtyuno bhaya na rahe. emane mATe mRtyu e anya avasara jevuM ja banI rahe che. AcArya zrI mAnatA ke jema sUryodaya svIkArya che e ja rIte sUryAstano svIkAra, phUla sAthe kaMTakono svIkAra ane vasaMta sAthe pAnakharano paNa Adara karanArane jIvana ane mRtyu ane utsavo sarakhA gaNAya. AvA mahAna dharmapuruSanuM aMtima comAsu saurASTranA unAnagaramAM thayuM. tyAre vi.saM. 1652, bhAdaravA suda 11nA divasano saMdhyAkALa ane sakalasaMghanI upasthiti vacce padmAsane dhyAna ane navakAramaMtranI ArAdhanA sAthe AcAryazrI chellA zabdo bolyA : "mAruM koI nathI, huM koIno nathI. mAro AtmA jJAnadarzana cAritryamaya che. huM mArA zAzvata sukhano mAlika thAuM." A rIte "AruSNa borilAbha..." mujaba samAdhimaraNa pAmatA AcArya zrI hIravijayasUrIzvarajI A mAnuSI deha choDI jatAM jainazAsananA AkAzamAM virahanuM vAdaLa chavAI gayuM.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AvA mahApuruSanI pAchaLa jo prajA kAMIka karatI hoya, to prajApAlaka tarIke rAjA to avazya kAMIka kare. emAM paNa akabara to AcAryazrInA upakArane jIvananI sArthakatA mAnato, tethI unAnA je bagIcAmAM AcAryazrIno agnisaMskAra karavAmAM Avyo hato te bagIco ane AsapAsanI bAvIsa vighA jamIna akabare jainazAsanane bheTa dharI dIdhI. Aje tyAM temanA pagalAM sthApita che. AcAryazrInA nirvANa sAthe joDAyelI eka adbhuta ghaTanA A mujaba banI. je sthAnamAM temanuM agnisaMskaraNa thayuM, tyAM pAsenA khetaramAM sUtelA eka nAgara vANiyAe nATAraMbha thatAM joyAM. teNe lokone vAta karI. savAre sau tyAM AvI pahoMcyA tyAre e samaye tyAM nATAraMbha to nahoto. paraMtu vADInA tamAma AMbAo para kerIo (bhAdaravA mahinAmAM) AvI gaI hatI. je AMbA ghaNA samayathI phaLatAM na hatA, tyAM paNa kerIo hatI ! lokonA Azcaryano pAra na rahyo. A kerIo samrATa akabara sahita gAmegAma mokalavAmAM AvI. "maraNa pAmye phaLyA AMbA pAmyo sura avatAra re..." AvA mahApuruSane yAda karatI vakhate ahiMsA ane karuNAnI mUrti samAna AcAryazrInI guNagaMgAnI pAvanadhArAmAM ApaNe pAvana thaIe evI maMgaLakAmanA.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zIlopadezamAlA jaina zrutanabhomaMDaLamAM jJAnanI suMdara AbhA prasarAvatAM prabhuvacano ane upadezonA pramANabhUta graMtho vize pUrvanA vidyAvaMta evA jainAcAryoe samaye samaye potAnI pratibhAnA vaibhavathI samRddha banAvavA apUrva yogadAna ApyuM che. mAtra Agamika darzana ja nahIM; nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, siddhAMta, kathA, jyotiSa, yoga, itihAsa jevA anekavidha viSayomAM prajJApuruSoe potAnI kalama kaMDArI che. e uparAMta AcAra, itihAsa, upadeza, kathA, darzana, parva, yoga, vyAkaraNa, sAhitya ane siddhAMta jevA viSayavaividhya saMdarbhe vividha graMthono vAraso ApaNane maLyo che. A jJAnabhaMDAramAMthI thoDo paNa abhyAsa karIne vizALa sAgaramAMthI prasAdarUpa Acamana karavA mATe zilopadezamAlA' graMtha viSe ahIM AsvAda karavAno prayatna che. graMthano sAmAnya paricaya "zIlopadezamAlA'nuM mULa nAma "sIlovaesamAlA" che. A graMtha zrI jayasiMhasUrinA ziSya zrI jayakIrtisUri dvArA jaina mahArASTrI (mAgadhI ane prAkRtano paNa ullekha che.) bhASAmAM, AryA chandamAM kula 116 padyamAM racAyo che. lagabhaga dazamI zatAbdImAM vi.saM. 915mAM racAyAno ullekha maLe che. (mahetA, kApaDiyA anu.zAha
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 2004). ahIM zIla eTale cAritryapAlana ke brahmacaryapAlana upara daSTAMtarUpe ke kathA svarUpe upadeza ApavAnI bAbata vaNAyelI che. je rIte mALAmAM parovAyelo dareka maNako samagra mALAne asara sarje che, e rIte vividha caritro mALAnA maNakArUpa che. dareka kathAthI samagra graMtha saMkalita akSaranuM sarjana kare che. zAstrI-1900) je rIte kaMThamAM puSpamALA dhAraNa karavAthI teno satata anubhava thAya che, e rIte zIlapAlana saMbaMdhita caritro satata yAda karavAno ane karAvavAno ahIM racayitAno upakrama che. graMthanI anya bhASAmAM thayelI racanAo "zIlopadezamAlA" vize thayelA abhyAsanA AdhAre je mAhitI prApta thaI che, te nIce pramANe che : 0 ruddhapallIgacchanA saMghatilakasUrinA ziSya somatilakasUrie vi. saM. 1394mAM lAla sAdhunA putra chAjunA mATe A graMtha upara "zIlataraMgiNI' nAmanI vRtti lakhI che. jenA prAraMbhamAM sAta zloko che, je maMgalAcaraNarUpe che jema ke | (AvRtta) AbAlabaMbhacAri nemikumAraM namittu jayasAraM / sIlovaesamAlaM vudhAmi viveyakarisAlaM // 1 // (janmathI mAMDIne brahmacArI evA ane traNa jagatane vize pradhAna evA bAvIzamAM tIrthakara zrI nemikumArane namaskAra karIne vivekapI hastIne rahevAnI zAlArUpa evI "zIlopadezamAlA' nAmanA graMthane huM kahIza.). e ja rIte aMte prazastirUpe kula cauda zloko ApelA che jemAno dazamo zloka nIce pramANe che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 (nAvRtta) tatpAdapadmahaMso, vivRttiM zIlopadezamAlAyAH / zrI somatinapUri: zrI zItatAMgiLa va | 20 || (te saMghatilaka gurunA caraNakamalane vize haMsa jevA zrI somatilakasUri thayA che, jemaNe "zIlopadezamAlA'nI zIlataraMgiNI nAmanI TIkA karI che.) * zrI lalitakIrti ane puNyakIrti zramaNoe mULagraMtha upara eka TIkA lakhI che. * zrI somatilakasUrinI zIlataraMgiNI nAmanI TIkA sAthe mULa kRti hIrAlAla haMsarAje san 1909mAM prakAzita karI che. * zAstrI harizaMkara kAlidAse san 1900mAM mULakRti ane zIlataraMgiNIno je gujarAtI anuvAda karyo che te zrI jaina vidyAzAlA - amadAvAda dvArA prakAzita thayo che. * upAdhyAya zrI merusuMdaragaNie vi.saM. 1525 (i.sa. 1469)mAM "zIlopadezamAlAnA bAlAvabodhanI racanA karI hatI. (koThArI zAha - 1993) * "zIlopadezamAlA' para saMskRta bhASAmAM cAra TIkAo racAyelI che. * gujarAtI bhASAmAM naveka jeTalA bAlAvabodha racAyA che. Ama, "zIlopadezamAlA" para judA judA samaye thayelI racanAonA ullekha che. graMthanA kartAno paricaya | vividha itihAso, AdhAro ane "zIlopadezamAlA' paranI vRttio, TIkAo ke gujarAtI anuvAdamAM jaNAvyA anusAra A mULagraMthanA racanAkAra zrI jayasiMhasUrinA ziSya zrI jayakIrtisUri
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 nAmanA AcArya hatA. temanA vize koI vigatavAra paricaya upalabdha nathI. jeoe A mULa graMtha para anya koI sAhitya racyuM che teonA paricaya upalabdha che, jema ke bAlAvabodhakAra zrI merusuMdaragaNi ke A graMtha 52 'zIlataraMgiNI' vRttinA racanAkAra zrI somatilakasUri. AdhAromAM mAtra nAmollekha ja thayelo jaNAya che. graMthano viSaya ane viSayanirUpaNa prastuta graMthanA nAma uparathI ja khyAla Ave che ke zIla (zIyaLa ke brahmacarya) vratanuM pAlana. jaina zAsananA cAra AdhArastaMbho eTale dAna, zIla, tapa ane bhAva. A tamAmamAM naitika ane prabhAvaka AdhArastaMbha che zIla. zIlapAlana e ciMtAmaNIratna samAna che. puruSArtha karavA mATenuM preraka ane mukhya baLa che. zIlavrata e divyaguNo paikI eka mahattvano guNa gaNavAmAM Ave che. raciyatAe pote ja A graMthanA viSaya vize jaNAvyuM che ke zIla saMbaMdhI bAbato zIlanA AcAra ane bhaMga vizenAM kathAnako, dRSTAMto ane caritro A graMthanuM mukhya viSayavastu che. zAstromAM kahyuM che ke zarIramAE vastu dharmasAdhanam eTale ke dharmanuM mukhya sAdhana zarIra che. zarIra eTale tamAma dharmAcA2 mATenuM baLa.. A baLa prApta karavA mATe zIlapAlana e auSadha gaNAya che. je rIte koI TaoNnika levAthI svAsthyaprada sthiti prApta thAya che, e rIte tejasvI ke ojasvI guNanI prApti ane sthiti meLavavA mATe divya auSadhasamAna zIlapAlana che. jIvo para apUrva upakAra karavAno hetu ahIM jaNAvAyo che. kula 116 paghamAMthI prApta thatAM maNakAmAM 39 kathAnako samAyelAM che. A caritromAM guNasuMdarI ane puNyapAla, dvaipAyana ane vizvAmitra, nArada, ripuvardhanarAjA ane bhunavavAnaMda rANI, vijayapAla rAjA ane lakSmI rANI, brahmA, caMdra, sUrya, indra,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 AdrakumAra, naMdiSeNamuni, rathanemi, neminAtha, mallinAtha, sthUlabhadra, vajasvAmI, sudarzana zeTha, vaMkacUla, subhadrA, madanarekhA, aMjanA suMdarI vagere maLIne caritrakathA nirUpAI che. temAM kathAtatvanA AdhAre zIlapAlana, strIdAsatva, viSayaprabaLatA, saticaritra, zIlabhraMza, kAmavijetA jevI saMdarbhagata bAbato joDAyelI che. jenA kAraNe A caritro sAmAnya janasamAja paNa rasapUrvaka vAMcIne jIvana sAthe vaNI zake. tamAma kathAo vargIkRta karavI hoya to nIcenI sAraNI pramANe vargIkRta karI zakAya. sAraNI-1 "zIlopadezamAlA'mAM kathAonuM kathAtattvanA AdhAre vargIkaraNa kathAtattva caritro zIlapAlana guNasuMdarI, nAradamuni zIlabhraMza dvaipAyana RSi, vizvAmitra RSi, kulavAlaka strIdAsatva ripumardana, indrarAjA, vijayapAla rAjA, harinI kathA, brahmA, candra, sUryanI kathA viSayaprabaLatA AdrakumAra, naMdiSeNa, rathanemi (rahanemi) kAmavijetA nemicaritra, mallinAthacaritra, sthUlabhadra, vajasvAmI, sudarzana zeTha, vaMkacUla satI caritra subhadrA, madanarekhA, suMdarI, aMjanA suMdarI, narmadA suMdarI, rati suMdarI, RSidattA, davadaMtI, kamalAsatI, kalAvatI, zIlavatI, naMdayaMtI, rohiNI, drupadI, sItA, dhanazrI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 asatI caritra nupUrapaMDitA, dattaduhitA, madanamaMjarI, pradezI rAjAnI rANInI kathA sAraNI-1mAM jaNAvyA anusAra vividha kathAnakomAM zIlanI bAbata kendra sthAne che. keTalAMka kathAnako jevAM ke dvaipAyana, vizvAmitra, nArada, sUrya, caMdra vagere hindupurANakathAonA AdhAre lakhyAM che. bAkInAM jaina Agamika sAhitya, uttarAdhyayana sUtra, jJAtAdharmakathA, rAjaprazrIya sUtra, vasudevahiMDI, samarAIaikahAnA AdhAre AlekhAyAM che. mahArASTrI prAkRta kathAsAhityamAMthI pallavita thayAM che. keTalAMka kathAnako ghaNAM nAnA che, jevA ke dvaipAyana, vizvAmitra, nArada muni, hari, sUrya, candra, brahmA, Indra vagere. eTale ke mULa graMthanA bAlAvabodha ke gujarAtI anuvAdamAM kathAnako navapallavita thayAM che. viSayanirUpaNa maMgalAcaraNanA rUpe tattvanA upadezarUpa amRtanA samUhane ekaThuM karanAra zrI jinakIrtisUri puNyarUpI velanA pallavane praphullita karavAne jema meghanuM Agamana upakAraka bane ema zIlopadezamAlA'mAM zIlanA upadezanuM prayojana darzAve che. mULa zloka - nimnadiyasayatadInaM 36vastImUnanarALakInaM . ___ kayasivasuhasamIlaM, yAlaha nidya vimalasIlaM // 2 // vizeSArtha karatAM A zlokane nIce pramANe varNavI zakAya ? - "he bhavyajIvo ! je rIte dahIMne maMthana karIne sarva prakAranI niMdAne maMthana karanAra (ravaiyAnI peThe) duHkharUpI velanA mULane ukheDI nAkhavAne khIlA samAna ane mokSasukha ApanAra evA nirmaLa zIlavratanuM pAlana karo."
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama racayitAe prathama bhAgamAM eTale ke pUrvArdhamAM vinanivRtti mATe iSTadevane namaskAra ane uttarArdhamAM graMthano viSaya darzAvyo che. uparAMta kartAne ane A sAMbhaLanArane mokSa prAptinuM phaLa darzAvyuM che. anya tIrthakarone namaskAra karavAnA badale zrI neminAthane namaskAra karavAmAM zIlanuM prAdhAnyapaNuM sUcave che. pachInA padyamAM kahelI vAtano sAra evo ApI zakAya ke niSkapaTapaNe zIla pALavAthI A bhavane vize lakSmI, yaza, aizvaryapaNuM, prAdhAnyapaNuM ane Arogya, kAryomAM saphaLatA temaja paralokane vize traNa bhuvananA lokoe jemane namaskAra karyA che, evA karmathI mukta, zIlavratadhArI manuSya ane devatAonI samRddhi bhogavIne mokSasukha pAme che. A rIte dRSTAMtarUpa kathAono prAraMbha thAya che. have je kathAonuM nirUpaNa karavAnuM che te kathAo thoDI TUMkamAM kahevAno upakrama che to kyAreka muddAonA rUpe jaNAvI che. guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA jaMbUDhIpanI dakSiNa dizAmAM bhajilapura nagaramAM arikesarI rAjAkamalamAtA nAme paTTarANI - dharma - prArthanAnA pariNAme guNavAna suzIla putrInI prApti - nAma guNasuMdarI - cosaTha kalAmAM nipUNa - mAtAnI AjJAthI pitAnI pAse temanA caraNe vaMdana karavA sabhAmAM javuM - sAkSAt sarasvatInuM rUpa - arikesarI garviSTa rAjA - prajAne tuccha gaNe - kahyuM : "huM pote indrarUpa chuM, mArA kAraNe tame sau devaloka jevuM sukha bhogavo cho - pRthvI para A anubhava konA kAraNe ?" loko - "he svAmInuM, badhuM ApanA kAraNe" - guNasuMdarIno virodha - "vyakti nahIM, karmanA kAraNe" - rAjAnuM gusse thavuM - maMtrInI salAha chatAM na mAnavuM - khoLAmAMthI guNasuMdarIne utArI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 devI - garIba - rogI kaThiyArA sAthe paraNAvI devAno nirNaya - koI virodha kare to dhamakI - (mayaNA jevuM kathAnaka) rAjahaMsI mAphaka guNasuMdarInuM kaThiyArA pAchaLa javuM - pUrANuM ghara - kaThiyArAnuM bIje javAnuM sUcana - "he rAjasutA... mArA gharamAM kAMI nathI, bIje marajI hoya tyAM jAo" - guNasuMdarIno javAba - "ciMtAmaNi ratna samAna ApanA zaraNe AvelI chuM" - (kavuM svAbhimAna ?) - kaThiyArAnAM mastakanA vALanI jaTA choDI - emAMthI caMdananI sugaMdha - lAkaDAno bhAro chelle vecyo te sthaLa vize pUchavuM - kaMdoIne tyAM - khAvAnuM levA badale bhAro - "vAdaLathI DhaMkAyelo sUrya potAnA tejane malina kare ?" - caMdanano TukaDo vecavo - kaThiyArAne saMskAra snAna karAvyuM - raMka kaThiyAro saMskAra pAmyo - puNyabaLathI puNyapAla nAme oLakhAyo. guNasuMdarIno e vRkSa kapAvI ghera lAvavAno nirNaya - dravya maLyuM - devuM dUra thayuM - kaThiyArAne vAcana - lekhana - gaNana kalA zIkhavI - vyApAra mATe potanapura nagaramAM javuM - acAnaka guNasuMdarIne eka lekhanI prApti - auSadhi prayogathI kalyANa siddhi ApanAra suvarNanI banAvaTa - puNyapAlamAM caturAInA guNono vikAsa - vepAra arthe siMhaladvIpa javuM - dharma ane vyApArathI puNyapAla daivI puruSa banI gayo - chevaTe potAnA pitAne nagara karmano prabhAva darzAvavA javAno nirNaya - nagara bahAra anya mANasonA saMgha sAthe paDAva - mahela - arikesarIne bheTa sogAdo - hAthI ane anya navI cIjonuM varNana - potAnA ghera AvavA puNyapAlanuM nimaMtraNa - sonAnA bAjoTha - guNasuMdarI alaga alaga cAra sADI badalIne thALImAM judI judI sAmagrI pIrasI gaI - pitAne navAI - aMte dAsI dvArA rahasya pragaTa - chevaTe AcArya bhagavaMtanuM Agamana ane dIkSA laI badhAe jIvana saphaLa karyuM.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta kathAmAM guNasuMdarIe anya patino svIkAra karavAnI nA pADI. potAnA garIba patino svIkAra karI zreSTha udAharaNa pUruM pADyuM che. zrI jayakIrtisUrIjInA pAMcamAM padyanI saMskRta racanA kevI mahattvanI sAbita thAya che ? devaH guruH ca dharmaH vrataM tapa: avaninAtho'pi / puruSaH nArI api sadA zIlapravRtAni ardhati // A racanAthI anya kathAno prAraMbha thAya che. dvaipAyana RSi ane vizvAmitra RSinI kathA hastinApura nagara - pAMDavonA pUrvaja zAntanu rAjA - zikAra karavA javuM - haraNAMnI joDI pAchaLa - vanamAM praveza - sAta mALano mahela - upara javuM - svarUpavAna kanyA - pANIno kaLaza - vidyAdharanI dIkarI gaMgA - pitA dvArA jyotiSanA kahyA pramANe mahelamAM vAsa - zAntanu dvArA tenI sAthe viSayasukha - gAMdharva vivAha - putra prApti - gAMgeya nAma - vividha kalAmAM pAraMgata. yamunA nadIkAMThe pArAsara RSi - dhIvaranI putrIne joI tapabhaMga - zIlabhaMga - putra - kaipAyana nAma - tApasI dIkSA laI tapasvI banavuM. - zAntanunuM pharIthI anya yuvatI satyavatI tarapha AkarSaNa - satyavatInA pitA ghIvaranI saMmati paNa tenA putrane gAdI ApavAnI zarata - rAjAnI muMjhavaNa - gAMgeyane samAcAra maLyA - satyavatInI zarata mATe pote AjIvana brahmacaryano svIkAra. - pitAnI IcchA pramANe satyavatI sAthe pitAne paraNAvyA - be putro - zAntanunuM mRtyu - citrAMgadanuM rAjaya - mRtyu - gAMgeya dvArA vaipAyana pAse vArApharatI aMbA vagerene mokalavA - baipAyanano tapa bhaMga - pAMDu, dhRtarASTra ane
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidura - nAme traNa putro anya kathAo paNa che. - vizvAmitra RSi Dara - potAnuM sthAna jhUMTavAI jAya to ? khabara paDavI menakAne A mATe soMpeluM kAma - vizvAmitranA tapabhaMga kAmottejaka prayatno zaNagAra sajavAM vacce prakRtinA manalobhAmaNAM dazyo - aMte vizvAmitra calita thayA - aneka zaktionuM naSTa thavuM. - 22 A rIte dvaipAyanano zIlabhaMga AvI prakhara tapasvI tapa ane siddhithI indrane ciMtA - devakanyAone - jANaMti dhammatattaM, kahati bhavaMti bhAvaNaAnu ya / bhayaphAyarAvi sIlaM, dharinuM pAlaMti no pavarA // ALAMna sUtra mAM jaNAvyA anusAra - - A kathAmAM raciyatAe prayojelAM rUpako ane bhASAprayoga kavi tarIkenI temanI kavitvadaSTi vagerenAM darzana thAya che. pachInA padamAM kavi kahe che : - - arthAt je saMsArI jIvo dharmatattvane jANe che, bIjAne dharmano upadeza kare che te zIlavratane pALI zakatA nathI. A bAbatane nIcenI cAra rIte darzAvI puruSonA cAra prakAra darzAvyA che. menakA dvArA vacce siMhanI jema pAlana (1) siMhanI jema vrata (2) siMhanI jema vrata (3) ziyALanI jema vrata (4) ziyALanI jema vrata ahIM prakAra (1) ane (3) ane (4) na AcaravA yogya che. kevI suMdara upamA ApI che ! ziyALanI jema pAlana siMhanI jema pAlana ziyALanI jema pAlana AcaravA yogya che. jyAre (2)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 - zrI gaNa - baMnee ja vakhANa karavA nArada kathA suvarNamayI dvArikA - vasudevanA putra baLadeva ane zrIkRSNa dvArA rAjya - satyabhAmA nAme paTarANI - eka vakhata nAradanuM kRSNanA ghera Agamana - aMtaHpuramAM satyabhAmA bedhyAna - nAradane lAgeluM apamAna - satyabhAmAno garva utAravAnuM nakkI karyuM - zokya hoya to ? - rUkamaNi pAse zrIkRSNanA khUba ja vakhANa karavA - zrI kRSNa pAse rUkamaNinA vakhANa - baMnene A rIte ekabIjA pratye AkarSaNa thAya - zrIkRSNa pAse rUkamaNino phoTo darzAvI baMnene ekabIjAmAM mohita karavA - rUkamaNinA pitAnI icchA zizupAla sAthe rUkamaNinA lagnanI icchA - tenI phoI dvArA rUkamaNinuM zrIkRSNa sAthe chUpAIne haraNa karI javAnI goThavaNa - gAMdharva lagna. ahIM satyabhAmA ane rUkamaNinAM rUpa para mohita thayA vagara nArada zIlapAlanamAM makkama hatA tevo racayitAno udeza siddha thAya che. ripuvardana rAjA ane bhutavanA naMdA rANInI kathA bharatakSetra - sukhAvAsina nagara - mahApratApI ripumardana rAjAnyAyI - buddhisAgara pradhAna - ratisuMdarI nAme patnI - pUrva dizAmAM jinAlaya - AMbA DALe mAnavanI bhASA bolanArA suDA - suDI (popaTanuM joDaluM) rahe. suDIne putra janma - suDo anya para Asakta - suDIno virodha - suDAnI vinaMtI - putranI mAgaNI - rAjA pAse nyAyanI mAgaNI - rAjAno nyAya - bI lAvanAra mAlika bane e nyAye putra pitAne maLe - suDIe bhIMta para nyAya lakhAvyo - "putra pitAno ane putrI mAtAnI" - vRkSanI nIce muninuM AvavuM - suDIne kahevuM - "tAruM traNa divasamAM mRtyu - pradhAna buddhisAgarane tyAM tuM putrI thaIza - mAtA ratisuMdarI - A vAta suDIe jinAlayanI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 dIvAle lakhAvI - A ghaTanAnuM banavuM - dIkarI thatA jinAlaye darzana - jAtismaraNa jJAna - buddhisAgara pAse ghoDo hato - rAjAnI mAgaNI baccA mATe - tethI ghoDI mokalI - dIkarInI nA - "je bIja vAve teno haka - ghoDo mArA pitAno mATe vacherAM paNa amArAM" - vAtanI rAjAne khabara paDI - bhunavavAnaMdAe pitA buddhisAgarane potAno pUrvabhava jaNAvyo - rAjAne navAI - dIkarI paMDitA lAge che - tenI sAthe lagna mATe mAgaNI - dIkarInI zarata - "huM rAjAnA paga caMpAvuM, mojaDI upaDAvuM pachI ja ghera AvIza." bhunavavAnaMdAnuM pitAne samajAvavuM - potAnuM nAma lIlAvatI rAkhavuM - nRtya - saMgItanA kAryakramo - rAjAnuM AvavuM - lIlAvatInI yukti - mohajALamAM phasAvavA pote paradezI nartakIno dekhAva - rAjA Asakta je bole te lIlAvatI divase potAnA pitAne copaDAmAM lakhAve - rAjA rAtre Ave - eka vakhata jANIbUjhIne te mojaDI mUkIne aMdara gaI - rAjAne khyAla Avavo - jANa karI - lIlAvatIe paga dukhavAnuM bahAnuM karyuM - rAjA dvArA mojaDI upADI lAvavI ane paga paNa dabAvI devA - bIjA divase lIlAvatInuM nRtya mATe na javuM - rAjAno prazna - pradhAnanuM jUThuM kahevuM ke paradezI nRtyAMganA hatI - jatI rahI - paNa rAjA dvArA putra prApti - lIlAvatInuM pradhAnanI putrI bhunavavAnaMdA) rAjAne khabara na paDe tema pitAne ghera rahevuM - chevaTe putra ane bhunavavAnaMdAne laI pradhAnanuM rAjA pAse javuM - "A tamArI patnI ane putra" - rAjAnI nA - copaDAmAM lakheluM vaMcAvavuM - rAjAno kheda - sAcI samaja - zIlabhaMganuM pariNAma - aMte sanmArga - dIkSAgrahaNa. A rIte prastuta kathAmAM suDA-suDInA dRSTAMta ane rUpaka prayojana dvArA kavi zrI jayakIrtisUri zIlapAlana na karavAnAM pariNAmo sUcita kare che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 vijayapAla rAjA ane lakSmIrANInI kathA A kathA dvArA sUcavavAmAM AvyuM che ke paMDitone paNa strInuM paravazapaNuM zIlapAlana mATe bhraSTa kare che. mahAna rAjA paNa kAmadevane vaza thAya che. brahmAnI kathA ahIM jaNAvyuM che ke je puruSo sakalazAstrarUpa mahAsamudrone pAra pAmavAmAM meruparvata jevA che ane siddhAMtanAM rahasyo jANavAthI garva pAmelA che. te puruSo paNa abaLA - strInAM manohara vacanothI cittanuM haraNa karI denArA che. __"hariharacanurANaNacaM - dasUrakhaMdoiNovi je devA / nArINa kiMkarattaM, karaMti vivI visaMvatanhA // 20 // eTale ke samartha evA je viSNu, Izvara, brahmA tathA caMdra-sUrya ane kArtikAdika paNa strInA dAsapaNA viSayasevana mATe kare tene dhikkAra ho. prastuta saMdarbha mATe racayitAe ugra tapasvI brahmA paNa raMbhAnA nRtyathI tapabhaMga thayAnI kathA kahI che. candra, sUrya ane IndranI kathA sarva devo dvArA candrane adhipatinI padavI ApavA ekatra thayA pachI candra potAnA ja guru bRhaspatinI patnI para mohita thaIne viSayAMdha banI zIlabhraSTa thayAnI kathA ane hajAro kiraNAvaliothI yukta sUrya rAnAde nAmanI rUpALI strImAM mohAMdha banI gayo. chevaTe sUryane saMgheDA para caDAvavAnI brahmAe zikSA karI ane sUryane pIDA sahana karavI paDI. te ja rIte gautama RSinI gerahAjarImAM tenI svarUpavAna patnI ahalyAnA mohamAM aMdha banIne indra viSayasukha
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 bhogavyuM. mahAnamAMthI pAmara thavAnuM mukhya kAraNa zIlabhaMga thaIne potAnA ucca cAritrane kalaMkita karavAnI A dRSTAMta kathAo paNa A racanAmAM mUkavAmAM AvI che. ArdrakumAranI kathA manuSyajIvana eTale ArAdhanA virAdhanAonuM calacitra. sukhanA mULamAM dharma ane duHkhanA mULamAM thayelAM pApo ke bhUlo hoya che. A saMdarbhe je paristhiti sAme TakI jAya che te unnati sAdhe che ane vaza thAya che te jIvana hArI jAya che. sAmayika nAmanA pUrvabhavamAM cAritra - patnI sAdhvI para rAga - ArdrakumAra tarIke anArya dezamAM janma - yogya nimitto pUrvabhavanI sAdhanA pUrI pADavA zreNikanA putra abhayakumAra sAthe maitrI - AdezvaranI mUrtinI bheTa - jAtismaraNa jJAna - dharmabhAvanA jAgRta cAritra dharmanI bhAvanA bhogAvali karma saMbaMdhI - AkAzavANI - pharIthI sAdhvIpatnIno jIva zrIdevI tarIkenuM nimitta - tenI haTha - ArdrakumAra saMsAramAM pAchA gUMthAyA - putrae sUtaranA tAMtaNe bAMdhyA - gRhavAsamAM rahyA - pharIthI saMyama unnatimAMthI avanati pharIthI unnatinuM cakra. anya kathAo AvI kathA zIlapAlana ane zIlabhaMganI unnata vAto karI jAya che. - - - AcArya zrI jayakIrtisUrie A rIte anya kathAnako dvArA manuSyajIvananI vicitratA ane visaMgatatA sUcavI che. pratidivasa daza daza puruSone bodha karanAra evA zrI vIrasvAmInA ziSya ane zreNika rAjAnA putra naMdiSeNa muni vezyAnA ghera rahyA. chevaTe pratibodha pote ja pAmyA.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdiSeNa muni vize svataMtra kathAnako sajajhAyamAM paNa jovA maLe che. kavi zrI jinarAja zrI naMdiSeNa sakjhAyamAM kahe che (munizrI vAtsalyadIpa - 2006) "hAvabhAva vibhrama vaze AdarI re, vezyAzuM gharavAsa; paNa dinaprati daza daza pratibUjhavI re, mUke prabhujInI pAsa. eka divasa nava to AvI malyA re, dazamo na bUjhe koya; AsaMgAyata hAsya miSe kahe re, pote dazamAM re hoya." eka ja bhavamAM siddhi pAmanArA chatAM viSayavAsanAno bhoga banelA rahanemi vize graMthamAM ApelA saMskRta zloka - yadunaMdana mahAtmA............ ramatiH cAra fdha viSaya: I A saMdarbhe sUcavAyuM che ke yAdava-kuLamAM utpanna thayelA rahanemi je samudravijaya rAjAnA putra ane zrI neminAtha bhagavAnanA nAnA bhAI hatA. vratadhArI ane te ja bhave mokSa janArA rAjImatI (rAjula) pAse guphAmAM vikAra bhAve viSayasevananI mAgaNI karI dhikkArabhAva vahoranArA rahaneminI kathA paNa rasaprada che. aMte kahe che : guNanI saMpattinA sthAnarUpa strI jAtine dhanya che (rAjulane) ke jeNe mane aMdha kUvAmAM paDatAM rokyo." kAmavijetAo neminAtha, mallinAtha vagere brahmacaryadhAraNanA mahAyogI zrI neminAtha - nava bhavanI prema saritAnA sAtha samA rAjula - rAjumati sAthe rahevA dhAreluM ane vIjaLInA jhATake pAchA vaLyA. vaMmavyayadhAri paDhamoDhAdarabrahmacaryapAlananA prathama udAharaNanI kathA vAMcIne dhanyatA anubhavAya che. zrI mallinAthanI kathA paNa A ja saMdezo Ape che. kAmavijetA sthUlabhadra bAra bAra varSa bhogAvali karmo kozA vezyAne tyAM bhogavyA ane SasanA bhojana chatAM AzcaryakAraka
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zIlavratathI suzobhita banyA. temanA mATe kahevAya che : vAdyapa brahmavrate jagati vAdyate yayaDhakA / jyAre jyAre brahmacarya vize vAta Ave che tyAre tyAre Aje paNa e vizeno Dhola jagatamAM vAgI rahyo che. (caudharI - zAha - 2006) sthUlabhadra "hamaNA AvuM chuM" kahIne sAdhuvezamAM, sAcA vairAgI banIne AvyA. kavizrI RSabhadAsanI kalama eka sajhAyamAM nIcenA zabdo jagatane caraNe dhare che. "saMsAra meM joyuM sakaLa svarUpa che, darpaNanI chAyAmAM evuM rUpa jo. sapanAnI sukhaDalI bhUkha bhAMge nahi re jo !" (munizrI vAtsalyadIpa) eka ekathI caDiyAtAM caritrothI alaMkRta "zIlopadezamAlA'mAM sudarzana zeTha vize ApelI mULa gAthA joIe : "zIlapamAvayabhAviya sudaMsaNaM taM sudaMsaNaM sahU~ // kavilAnivadevIhiM akhohivaM namaha niyaMpi // 84 / eTale ke brahmacaryanA mAhAbhyathI prakAzita karyuM che jinazAsana jeNe evA tathA kapilA brAhmaNI ane abhayA rANIthI paNa calita karavAne azakya evA te sudarzana zrAvakanuM (habhavya jIvo !) nitya smaraNa karo, kAraNa ke gRhasthapaNAmAM paNa sAdhupaNuM daDha hatuM. (juo - jainabRhad itihAsamAM zrI mAnatuMgasUrinA ziSya malayaprabhasUrinA prAkRtamAM pa6 kathAo). A ja rIte vaMkacUla cora hovA chatAM zIlapAlananA AgrahI hatA. vajakumAra - vajasvAmI upara zrI jayakIrtisUrie vistRta
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 vizeSa paghagaThana karyuM che. AvAM rasaprada kathAnako e 'zIlopadezamAlA'nI viziSTatA che. ApaNe jANIe chIe ke racanAkAre rasaprada dRSTAMto dvArA zIlapAlananA umadA guNanuM mahattva prasthApita karyuM che. koIpaNa samAjanI unnatino AdhAra e samAjanA lokonuM khamIra che. lokomAM pauruSatva hoya, eTale ke khamIra hoya; kapALamAM yuvAnInuM teja hoya; bAhumAM tAkAta hoya ane pagamAM dharatIne khUMdI vaLavAno utsAha hoya evA yuvAdhananI sAMprata samAjane jarUra che. 'zIlopadezamAlA'nAM ciratro dvArA racanAkAra te samayanA, eTale ke hajAreka varSa pahelAMnA samAjane jainatvanA umadA mArge laI javA mAgatA hatA. yuvAnInuM ojasa tyAre ja pAMgarI zake jyAre tenI tAkAtane zIlabhraSTatAe pAMgaLI na banAvI dIdhI hoya. caturvidha saMghanAM cAreya aMgo eTale ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e zAsanane TakAvanArA AdhAra staMbho che. A paikI zrAvikA ane sAdhvI, eTale ke pratibhAvaMta nArIzakti, mahattvano AdhArastaMbha che. A uddezanI sArthakatA mATe 'zIlopadezamAlA'mAM gUMthAyelAM strIcaritro mahattvano hisso che. te samayanA samAjamAM te samaye zIlavAna strIo samAjane unnata banAve ane bhraSTa strIo potAnuM ane chevaTe samAja ke zAsananuM adhaHpatana notare e satya kathAnakomAM gUMthavAno prayatna thayo. Aje paNa A hakIkata jovA maLe che. umadA strIcaritrone rasaprada kathAomAM kendrasthAne mUkIne ane adhaHpatana lAvanArAM evA srIkathAnako mUkIne racanAkAre potAnI kalamane kaMDArI che. A saMdarbhe nIcenI paMktio keTalI prastuta che !
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 "cAre bAju dhasamasatuM tophAna kare phUtkAra, have to jAgo ! zIla dhana jhUMTavAI rahyuM che, evo hAhAkAra, have to jAgo! - praphullA vorA ane eTale ja AvA bhAvinA bhaNakArA racanAkAra AcArya zrI jayakIrtisUrine saMbhaLAyA haze, eTale A graMthamAM satIcaritro ane sAthe asatIcaritronAM kathAnako padyamAM kaMDAryA che. to have A caritro vize TUMkamAM joIe. satIcaritro rastA upara paDelo eka pASANano TukaDo jagata mATe mAtra paththara che. mAtra dakSa zilpIne ja e TukaDAmAM vaMdanIya pratimAnAM darzana thAya. je kArya zilpI paththara mATe kare che, je kArya kuMbhAra mATInA ghaDA mATe kare che, e kArya jainazAsananA itihAsamAM suvarNa akSare lakhAyelAM satI-zramaNIonAM caritro kare che. (davaluka-2000) nAstikanA gharane Astika banAve, bhaTakelA AtmAne yogya sthAne laI jAya e satIcaritro "zIlopadezamAlAmAM racayitA zrI AcArya jayakIrtisUrie AlekhyAM che. saMskRtamAM satI subhadrA mATe lakhyuM che. cAlanIdhRtajalayA saMghamukhodghATanamaM kRtaM yavA / caMpAddhArodghATana miSeNa naMdatu subhadrA sA // prabaLa dharmaniSThA ane aDaga satItva dharAvatI subhadrA e vasaMtapuranI jinadAsa amAtyanI suzIla putrI - buddhadAsa nAme jainetara pati (vaNika). eka vakhata tapasvI sAdhunuM vahoravA AvavuM - temanI AMkhamAM taNakhaluM - AMkhanuM jokhama - jIbhathI subhadrAe te taNakhaluM kADhyuM - kapALanuM tilaka munine lAgyuM - kalaMkanuM jokhama
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 sAsunI satAmaNI - chevaTe caMpAnagarInA baMdha daravAjA kholavAsatItvamAM saphaLa thavuM - kAce tAMtaNe cALaNImAM pANI kADhatI subhadrAnA zIlavratane namaskAra. e ja rIte zIlapAlananA sAttvika prabhAvanI vijayakathA eTale madanarekhAnuM caritra. tene meLavavA tenA patinuM potAnA bhAI dvArA mRtyu - kSaNabhaMgura zRMgAranI sAme zAzvata zIlapAlananI vAta zIkhave che madanarekhA. vepAra mATe paradeza jatA mahezvaradattanI patnI narmadAsuMdarI - saMgItanA sUra sAMbhaLIne narmadAe karelA vakhANa - UMDo abhyAsa hovAthI tenI saMgItamAM parakha gajaba hatI, chatAM parapuruSa vize ATalI UMDI jANakArI mATe patino Aropa - vRkSanI chAyAmAM visAmo letI narmadAne mUkIne jato raheto pati - narmadAnuM rUdana - vezyAnA hAthamAM phasAI chatAM zIlapAlanamAM sthira - rAjAsabhAmAM bolAvI tyAre jANI joIne pAgala vartana - tene choDI dIdhI - aMte patinuM prAyazcitta. aMjanA suMdarI - pavanaMjayanI patnI, hanumAnanI mAtA - patie varSo sudhI tarachoDI - pati yuddhe caDyA tyAM cakravAta mithunanI vihvaLatA joI patnInI yAda - patnIne maLavA gupta rIte AvyA - milana AphatarUpa sAbita thayuM - garbhavatI aMjanA para kalaMka - badhethI asvIkAra - putra janma vanamAM - chevaTe satyanI jANa - A rIte kalaMkathI pIDAtI, zIlapAlananI AgrahIne keTaluM sahana karavuM paDyuM ? jinazAsanamAM sarvavirati ArAdhanA sudhI pahoMcavA mATe dezaviratidharmanI ArAdhanA keTalI majabUta hoya che tenA uttama udAharaNarUpe zIlavatI ane ratisuMdarIne racayitAe kathAnaka dvArA uttama sthAna ApyuM che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zIladharmanI suvAsa ane brahmacaryavratanI mahattAne ratisuMdarInA dRSTAMta dvArA samajAvyuM che. rAjaputrI ratisuMdarInA rUpavarNanathI Asakta banelA hastinApuranA rAjAe kaheNa mokalyuM. mAnabhaMga sAthe dUta pAcho vaLyo. caDAIthI jItavAnuM nakkI karyuM. naMdapurathI ratisuMdarIne hastinApura lAvavAmAM AvyA. cAra mahinAnuM vrata che evuM kahIne, zarIrane ogALI nAkhanAra A mahAsatInI zIlarakSA mATe vaMdana ! A ja rIte anya saticaritromAM davadatI (damayaMti) rohiNI, sItA vagerenAM kathAnako suMdara rIte varNavyAM che. kahevAya che ke - A zarIra uddhAre ke A ja zarIra bhavobhava gabaDAve. kavi zrI udayaratna satI sItAnA zIlapAlana aMge eka sakjhAyamAM jaNAve che : "to paNa tuM sAMbhaLI ne rAvaNa, nizcaya ziyaLa na khaMDa; prANa hamArA paraloka jAe, to paNa satya na iMDu." A saMdarbha darzAve che ke zIlapAlana strI jAtinA udaya sAthe saMkaLAyeluM che. racayitA satI caritro sAthe zIlabhraSTa strIonAM daSTAMto paNa Ape che. jemAM nIcenAM strIpAtrono samAveza thAya che. nUpura paMDitAnuM daSTAMta H racayitA kevI suMdara chatA vyaMgAtmaka upamA ApIne A caritranI vAta kare che. mULa zlokano vizeSArtha Avo che. "sAdhAraNa ghaDiyALa vagerenA zabdo thoDIvAra pachI tarata baMdha thAya che, paraMtu apavAdarUpa ghaDiyALonA zabdo to seMkaDo varSa pasAra thayAM chatAM paNa baMdha nahi paDatA evA ja vAgyA kare che. jemake seMkaDo varSa pasAra thayAM chatAM nUpurapaMDitA (tathA zRMgAramaMjarI) vagerenA asatIpaNArUpa ghaDiyALano moTo zabda virAma pAmato nathI. kAmadevamAM unmata ane yuvAnonA mana bahelAvatI nUpurapaMDitA parapuruSa sAthe rahI - nidrAdhIna hatI tyAre tenA sasarAe tenA paganuM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 eka jhAMjhara kADhI lIdhuM. chevaTe prapaMcothI teNe bacavAno prayatna karyo. kalaMka dUra thayuM. loko tene nUpurapaMDitAthI oLakhavA lAgyA. aMte vyaMtaradevanA kAraNe teNe dIkSA lIdhI. dattaduhitA (zRMgAramaMjarI)nuM dRSTAMta paNa zIlabhraSTa strImAM gaNAvI zakAya. eka ja bhavamAM aneka prakAranAM pApanuM AcaraNa karI zIlakhaMDana karavAthI bhayaMkara bhogAvalI karmo AcarIne bhavobhava bhramaNa karanAra tarIke ghaNA kALa sudhI yAda raheze. kavi zrI jayakIrtisUri jaNAve che ke jema bilADI uMdaronA kSayanuM kAraNa che, tema brahmacaryavratarUpa zarIranAM kSayanuM kAraNa strIno saMga che. AvI strIkathAomAM anya caritro paNa A mALAmAM gUMthyAM che. pradezI rAjAnI rANI paNa AvuM ja udAharaNa che. vividha upamAo dvArA A daSTAMta paNa vAcakane cheka sudhI jakaDI rAkhe che. racayitA chevaTe pote jIvane upadeza Ape che. re jIva samayakapyiya nimesa suhalAlaso kaha mUDha // sAsayasuhamasamatamaM hArasi sasisoyaraM ca jasaM // 75 / / are jIva ! viSayasukhanA kAlpanika kSaNika sukha mATe caMdra samAna ujjavaLa mokSasukhane zA kAraNathI hArI jAya che ? A rIte daSTAMto AgaLa cAle che. nirUpaNazailInI dRSTie zIlopadezamAlA koI paNa kathAnaka vAcakane pahelethI chelle sudhI jakaDI rAkhe te enI nirUpaNa zailIno prabhAva che. AcArya zrI jayakIrtisUrinI zIlopadezamAlA" A khAsiyata dharAve che. pravAhIzailImAM AlekhAyeluM padya ane temAMthI chUTa thatI racanAzailI vAcakane vAMcavAmAM rasa prere che. Ama to mahArASTra prAkRta mULa bhASA hovA chatAM temAMthI saraLa artha kathAnakane rasaprada banAvavA mATe upayogI che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 bhASAvaibhava : rahanemine rAjula samajAve che - vAsanA zuM che? hAthIne tyAgIne gadheDA para besavuM ane ratnane tyAgIne kAcanA TukaDAne meLavavA jevI che. dareka kathAnakamAM ApelAM sthaLa, nagara ke dezane alaga alaga upamAothI varNavyAM che. dA.ta. pRthvInuM rUpa strInA lalATa jevuM uttama. lalATanA tilaka jevo avaMti nAmano deza. vagere vAcakanA manamAM viziSTa bhAvajagata sarje che. sAhityika guNavattAnI dRSTieH rasAtmakatA, kathArasa, varNanarasa, upadeza mAtra nahIM, paNa vizALa jIvanabodha, mahArASTrI - prAkRta ane saMskRta sAthe gujarAtI bhASAmAM thayelA bhASAMtaro ke bAlAvabodha dvArA pragaTa thatuM racanA cAturya, alaMkArI cAturya, chaMdobaddhatA, RtuvarNana temaja bhAvanirUpaNanuM kauzalya e "hRtopadezamAlA'nAM noMdhavA jevAM pAsAMo che. zIlopadezamAlA'nuM vividha saMdarbhe mahattva vAstavamAM koI paNa samaye sarjAtA sAhityamAM je te samayanI rAjakIya ane sAmAjika cetanAno dhabakAra jovA maLe che. samayanA badalAtA pravAho sAhityanA pravAhomAM dhabake che. A racanAno samaya vi.saM.nI dazamI sadIno hato je sAhityano suvarNakALa hato. rAjAonuM yogadAna, vidyAkalAne uttejana, bhASAno prabhAva, gujarAtImAM aprabhaMza bhASAne pratiSThA vagere bAbato jANItI che. ke.kA.zAstrInA zabdomAM kahIe to zuddha sAhityagraMthone bAda karatAM jaina sAhityakAroe sarjelAM sAhitya para te samayano ke yugabaLano prabhAva che. A dRSTie zIlapAlana ane zIlabhaMga mATenAM mAnava itihAsamAM haMmezA banatI ghaTanAnAM paribaLo e kathAnako che. sItAno samaya lo ke Adhunika dRSTAMtakathAo. sAhityanI bodhAtmaka bAbato samaye samaye jarUrI hoya che. A dRSTie A kathAnako samAjanuM darpaNa che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 dastAvejI mUlya : A graMthane sAMprata samayamAM yAda karIe e ja tenuM dastAvejI mUlya sUcave che. kathAgUMthaNI ane kathAnuM saMyojana aitihAsika dastAveja banAvavA mATe samartha che. strInI svabhAvagata duHzIlatA ke zIlavatI strIonI nIti paraMparApUrvathI pracalita che. (jozI, rAvaLa ane zukala-1976). ahIM te samayanI saMskRtinuM jhIlAtuM pratibiMba to che ja sAthe sAMprata samaya zIlapAlana mATe kaparo samaya che. evA saMketo paNa samajAya che. A dRSTie jotAM A graMthanuM mahattva mAtra jainazAsana pUratuM sImita na rahetAM, temaja samaya ane sthaLanAM baMdhano paNa na gaNatAM te sAMprata samayane paNa pratibiMbita kare che. nIcenA zabdomAM kahIe to kALa jhapATo saune vAge yogIjana jaga jAge, buddhisAgara Atama arthI rahejo sau verAge ! - muni vAtsalya dIpa mATe ja "zIlopadezamAlA' saMskRta, prAkRta, mahArASTra prAkRta, aprabhaMza ane bAlAvabodha sAthe gujarAtI bhASAmAM AlekhAI che. graMtha viSayaka vivecano uparokta saMdarbhe thayelI carcA anusAra merusuMdara upAdhyAyajIe racelA prasiddha bAlAvabodha uparAMta saMskRta bhASAmAM cAreka TIkAo racAyAnI noMdha che. (koThArI ane zAha - 1993) zIlataraMgiNInA AdhAre i. sa. 1337mAM TIkAo lakhAI che. gujarAtI bhASAmAM naveka jeTalA bAlAvabodho racAyA che. merusuMdara pahelA be ane bAkInA temanA pachI racAyA che.' ahIM ApelAM kathAnako vize svataMtra kRtio, pustako ke racanAo paNa maLe che. anya kathA sAhityamAM, A kathAomAM, temaja sajhAyomAM A caritro gUMthAyAM che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 TUMkamAM joIe to A graMtha haju paNa vizeSa saMzodhanAtmaka kArya mAgI le che. aneka graMthabhaMDAromAM tenI hastaprato upalabdha che. phalazruti 'zIlopadezamAlA', 'upadezamAlA' bAlAvabodha vAMcatAM hRdayastha thAya ane tamAma caritronI vize kahI zakAya ke zIlanuM pAlana eTale 0 pAMca mahAvratomAM cothuM sthAna * navaguptinI vADamAM pradhAna * aDhAra pApasthAnakamAM cothuM sthAna bAra vratomAM cothuM vrata pAMca aNuvratomAM cothuM vrata samAvato A graMtha dareka pauSadhazALA ke pustakAlayamAM vasAvavA yogya che. vartamAna kunimittothI hAlanI ane bhaviSyanI peDhIne bacAvavA mATe ane ujjavaLa caritrathI baLa prApta karavA mATe AvA graMthono mahimA thavo joIe. sandarbhasUci (1) mahetA tathA kApaDiyA anu. zAha (2004), jaina sAhityano bRhad itihAsa, bhAga-4, karma sAhitya ane Agamika prakaraNo, jaina kAvya, prakAzaka 108 jaina tIrthadarzana bhAvanA TrasTa, pAlItANA (2) zAsrI harizaMkara kAlidAsa (1900), zIlopadezamAlA (bhASAMtara), prakAzaka : zrI jaina vidyAzALA, amadAvAda (3) koThArI ane zAha (1991), madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhityano itihAsa
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 (4) zAha aMbAlAla - anu. zAha ramaNikabhAI (2007), jaina sAhityano bRhad itihAsa - lAkSaNika sAhitya, prakAzaka - 108 jaina tIrthadarzana bhAvanA TrasTa, pAlitANA (5) muni zrI vAtsalyadIpa (2006), jaina sajhAyano marma, gUrjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda (6) gulAbacaMdra caudharI anu. nagInabhAI zAha (2006) jaina sAhityano bRhad itihAsa bhAga-6, jaina kAvya sAhitya, prakAzaka-108 jainatIrthadarzana bhAvanA TrasTa, pAlItANA (7) joSI, rAvaLa ane zukala (1976), gujarAtI sAhityano itihAsa graMtha-2 gujarAtI sAhitya pariSada, amadAvAda
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 jvALAmukhI para phUlonI varSA prastuta viSayano prAraMbha karatAM mane eka cInI kahevata yAda Ave che, jeno artha Avo che : "topanA nALacAmAM mALo bAMdhI eka paMkhI iMDAM sevI rahyuM che." ahIM topanuM nALacuM eTale visarjananuM mAdhyama ane iMDAnuM sevavuM eTale sarjananI prakriyA. topanuM nALacuM eTale visphoTana ane iMDAnuM sevavuM eTale astitvano svIkAra. banne bAbato taddana viruddha paristhitinuM darzana karAve che. prastuta viSayamAM AvI be taddana viruddha paristhitinI vAta karavAno upakrama che. bhaugolika arthamAM "jvALAmukhI eTale pRthvInA peTALamAMthI pragaTatI AganI javALAnuM pracaMDa visphoTana. koI parvatanI Toca parathI bhayaMkara bhaDakArUpe phelAtI Aga dhagadhagatA lAvAnA lAlacoLa aMgArA jevA tApamAMthI UThatI, dajhADatI ane jANe bhavAMtaranuM vera levA lapeTAtI jvALAonI kalpanA ApaNane dAjhayAno anubhava karAve che. AjubAju keTalAya vistAramAM bhayanuM sAmrAjaya phelAya. nirdoSa pazu-paMkhIo bhISaNa AgamAM bhasmibhUta thaI jAya. prasphoTananA phaphaDATathI Ubho thato bhaya ghaDIbhara zvAsa thaMbhAvI de. A to thayuM jvALAmukhInA prasphoTananuM bAhya svarUpa. jo e ATaluM
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 bhayAnaka hoya to tenuM AMtarika svarUpa to kevuM haze ? ekAda kSaNa ApaNuM hadaya dhabakAro cUkI jAya, saMvedanAo karamAI jAya, buddhinI dhAra buThThI banI jAya, kalpanAnI kSitijo dhUMdhaLI banI jAya ane bhASA avAcaka banI jAya evuM sphoTaka haze AMtarika svarUpa ! eka tarapha A paristhitinuM darzana A dharatI para jovA maLe che. bIjI tarapha joIe to - anaMta brahmAMDamAM eka TapakA rUpe dekhAtI A ja pRthvI para dekhAya che bhInI bhInI mATInI maheka vaccethI potAnI jAtane jagata mATe nyochAvara karavA jhaMkhatuM nAnakaDuM ghAsanuM taNakhaluM. ekAda khUNAmAM UgelA choDanI lIlIchamma DALa para beTheluM, smita varasAvatuM ane mohaka adAthI pavanamAM jhUlatuM koI nAjuka puSpa paNa ahIM ja jovA maLe che. kyAMka saMbhaLAya che paMkhIno kalarava to kyAMka chalakAya che jharaNAnuM khaLakhaLa. kyAMka paDaghAya che jIvasRSTino Achero dhabakAra. A ja dharatI para dekhAya che savAranA sUrajanA sonerI kiraNone satkAratAM jhAkaLabiMdu paranuM smita ane pavananI maMda laheramAM DolatAM kamaLanuM nartana. pArijAtanAM najAkata bharyA pagalAM ane sUrajamukhInI chaTAne kaMDAryA che A ja dharatInA dhabakAre. A rIte eka bAju saMbhaLAya che prasphoTita jvALAmukhInA udaramAMthI UThatA dhaDAkA ane bihAmaNA avAjo ane bIjI bAju saMbhaLAya che savArane satkAratA paMkhIno kalazora. eka tarapha che bhaDakatI jvALAo, bIjI tarapha che puSponI mohaka adAo. eka tarapha vinAza ane visphoTana che to bIjI tarapha che vikAsa ane navasarjana. eka dAha lagADe che to bIjuM zAtA Ape che. ekamAM AMdhInuM darzana, bIjAmAM zAMtinuM sukha. ekamAM che saMgharSanI vAta to bIjAmAM che saMskAranI jyota.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 Aje ApaNe A banne paristhitine joDavAnI vAta karavI che. Aje ApaNe Aga para evAM phUla pAtharavAM che, je AgamAM baLIne bhasma thavAne badale e pracaMDa jvALAne ThArI de, zAMta karI de ane zItaLatA Ape. . jvALAmukhI ane phUlanI varSA - A banne paristhiti Aje navI nathI. A to thaI bhaugolika ane prAkRtika ghaTanA. paraMtu mAnava svabhAvanAM A be pAsAMo to jyArathI mAnavInuM sarjana thayuM tyArathI jovA maLe che. ema kahevAya che ke kAma, krodha, mada, lobha, moha ane matsara A SaDripuo mAnavane janmajAta maLelA che. mAnava svabhAvanAM A AsurI tattvoe ja tene jvALAmukhI banAvyo che. A ja bAbatoe tene vikRta, vinAzaka ane visphoTaka banAvyo che. vahI gayelA samaya tarapha dRSTipAta karatAM ApaNe joI zakIe chIe ke jyAre mAnave A cha duzmanone potAnA para savAra thavA dIdhA che tyAre A jagatamAM pedA thayA che hITalara, sikaMdara, rAvaNa ane kaMsa. A ja bAbate janma Apyo hato duryodhana ane duHzAsanane. jesala jevo pApa AcaranAra ke aMgulimAla jevo lUMTAro A jvALAmukhI jevA visphoTita mananuM pariNAma hatA. caMDakauzika, saMgama deva, kamaTha ke gozAlo - kaI paristhitie A AsurI tattvone janma Apyo ? kaikeyInI dAsI maMtharA ke iMglenDanI mahArANI ketharina A paristhitinI ja deNa che. ane sAthe-jeNe A cha duzmano para vijaya meLavyo che e paristhiti phUla jevA komaLa mananI che. tyAM kyAMya visphoTana nathI. ane emAMthI ja janmI che buddha ane mahAvIra jevI vibhUtio. buddhanI karuNA, mahAvIranI ahiMsA, isuno prema, payagaMbaranI samAnatA, sItA ane toralanuM satItva, mIrAMnI bhakti
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 ane vibhiSaNanI dRSTi, A paNa mAnava mananI vijayagAthA che. ethI ja kahevAyuM che - "jiMdagInA upavanane verAna banAve te jvALAmukhI ane verAna jiMdagIne upavana banAve te phUla." ApaNe kholIe itihAsanAM pAnAM to khyAla Avaze ke javALAmukhInI jvALAone phUloe kevI rIte zAMta karI. sItAnA mohamAM kAmAMdha banelo rAvaNa sItAne upADIne laMkAmAM lAve che tyAre rAvaNanA caherA para mohanI lakIro jvALAmukhInI javALAo banIne chalakAtI hatI. AjhaMda karatI sItAne joI manamAM karuNA upajAvanAra jaTAyune paNa teNe mArI nAkhyo. mAtra sItAne meLavavA mATe bhayAnaka yuddha thayuM. rAvaNanA manamAM sItAne pAmavAnI ghelachA eTale kAmanuM jvALAmukhI jevuM svarUpa. saMta zrI tulasIdAsajI eka copAImAM lakhe che : "jahAM sumati, tahAM saMpatti nAnA, jahAM kumati, tahAM vipati nidhAnA." rAvaNa kumatinuM pratIka che arthAt kumati e jvALAmukhInuM visphoTana che ane sumati che tyAM saMpatti che eTale ke tyAM phUlanuM sarjana che. hanumAnajIe samagra laMkAne bALI nAkhI. rAvaNanI kumatinuM A pariNAma AvyuM. e samaye eka jhUMpaDI para hanumAnajIe rAmanuM nAma joyuM ane prazna thayo; "laMkA nizicara nikara nivAsA ihAM kahAM sarjana kara vAsA ?" AkhI laMkA nagarI eTale rAvaNanI bhUmi - AmAM sajjanano nivAsa kyAMthI ? ane hanumAnajIne khabara paDI ke A to vibhiSaNanuM ghara che. vibhiSaNa potAnA bhAI rAvaNanA kRtyathI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zaramiMdo hato. eNe to rAmanuM zaraNa svIkAryuM hatuM. eTale rAvaNa jvALAmukhInI paristhitinI pedAza che to sAme vibhiSaNa e phUlanI paristhitinI deNa che. vibhiSaNa mATe ziva paNa pArvatIne kahe che : (rAvaNe vibhiSaNane lAta mArI hatI tyAre) "umA, saMta kaha iha hI baDAI, maMda karata jo kara hI bhalAI" je ahita kare enuM paNa bhaluM karavuM temAM ja saMtanI moTAI che, mATe ja jyAre rAma aMgadane rAvaNa sAthe viSTi mATe mokale che tyAre kahe che ke ApaNuM hita thAya ane duzmananuM bhaluM thAya e rIte vAta karajo. mATe vibhiSaNa paNa rAvaNane kahe che : "tuma pitu sarisa, bhale hI mohI merA, rAma bhaje hita nAtha tumhArA" A rIte rAvaNano parAjya ane rAma sAthe vibhiSaNano vijaya thAya tyAre lAge che ke jvALAmukhI bhale pracaMDa tAkAta dharAve paNa tene puSponI vRSTi zAMta karI zake che. aMgulimAla lUMTAro cAre bAju lUMTa karIne potAnI icchA pUrI karato. "mANasa gaMdhAya, mANasa khAuM" e ja teno jIvanamaMtra. gaLAmAM mANasonI khoparInI ane AMgaLAnI mALA paherIne jyAre te nIkaLato tyAre tenA manamAMthI hiMsAnI jvALAo bahAra pragaTatI. eka vakhata karuNAmUrti buddha sAme maLyA ane DaryA vagara ja tenI sAme AvyA tyAre tene navAI lAgI. potAnI sAme niHzasra ane bhaya vagara AvanAra A koNa ? buddhanI vizeSatA e hatI ke temanuM mana ane AMkhomAM jharatI karuNA ja tenAM zastro hatAM. temanI sAme jotAM ja aMgulimAlanI Aga zAMta thaI gaI. temanAM caraNomAM
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 DhaLI paDyo ane prAyazcittanAM AMsuM tenI Aga para phUlanI phorama banI vahetAM rahyAM. asaMkhya pApano boja mAthe laI pharanAra jesala jyAre torala pAse pApano ekarAra kare che, tyAre toralanA hRdayamAM jesala pratye pragaTatI mAnavatA ane sahAnubhUtie jesalanA manane pApanA bojamAMthI mukta karyuM. tenI AMkhomAM paNa prAyazcittanAM AMsu vahetAM thayAM. mananI eka samayanI jvALAmukhI jevI Aga jharatI paristhitie tene mahApApI banAvyo. nirdoSa pazu, paMkhI ane mAnavIno hatyAro jesala, toralanI pAse pApanuM prAyazcitta kare che tyAre tenuM mana phUlanA varasAdathI bhIMjatuM hoya evI muktino anubhava kare che. jvALAmukhInA visphoTana jevA mananI vikRta paristhiti sAme phUlonI varSA jevI paristhitino vijaya darzAvatAM aneka dRSTAMto jaina kathAsAhityamAM maLe che. zarUAta karIe krodhAMdha gozAlakathI. bhagavAna mahAvIra svAmInI chadmastha avasthAmAM prabhu sAthe joDAyelo gozAlaka potAne prabhuthI paNa mahAna manAvavAnA prayatno karavA lAgyo. teNe potAnI vidyAnA prabhAve prabhujInA sAMnnidhyamAM tejolezyAnI labdhi meLavI. A vidyAnA prabhAve sAmenI vyakti prakhara tApathI baLI jAya. eka vakhata gozAlaka pote ja tIrthaMkara che, evI daMbhI vAta karato hato, tyAre mahAvIra svAmIe tene gozAlo che evI spaSTatA karI. AnAthI gozAlaka khUba ja chaMcheDAyo. tenA caherA para krodhanI jvALAo lapeTAvA lAgI. gussAthI aMdha banelo mANasa kAMI joI zakato nathI. je rIte jaMgalamAM Aga lAge tyAre totiMga vRkSo paNa baLIne bhasma thaI jAya che e rIte gozAlakanA manamAM veranI Aga prajjavalita thaI rahI hatI. teNe bhagavAna para tejovezyA choDI. teNe mAnyuM hatuM ke paLavAramAM A mahAna dekhAtA mahAvIra baLIne bhasma thaI jaze. paraMtu prabhu pAse to zItalezyA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 hatI. tenAthI tejolezyA prabhu pharate pasAra thaI pharI gozAlakanA zarIramAM ja pAchI pravezI. labakArathI dAjhato, pIDAto gozAlaka ahaMkArane ogALato doDato hato. sAteka rAtri pachI aMte tene tenI bhUla samajAI ane prabhunA caraNamAM prazcAttApanAM AMsu vaheDAvavA lAgyo. prabhujI to karuNAnI mUrti. temanI AMkhomAMthI premarUpI phUlonI vRSTi thaI ane gozAlakanI krodhathI bhaDakatI jvALAo zAMta thaI. ApaNA saunI jema bhagavAna "t for ta"mAM nahIM paNa "To convert the enemy into a friend" mAM mAnatA hatA. ApaNe caMDakauzikanI vAta jANIe chIe. javALAmukhInI javALAo jevI bhayaMkara Aga caMDakauzikanA mukhamAMthI jharatA viSanI hatI. tenuM jhera mAtra nahi, paNa tenA krodhanA kAraNe UThatA phUMphADAo para prabhu mahAvIranI divyadRSTi paDI tyAre e Agano parAjaya thayo ane tenA para karuNAnAM phUlanI vRSTi thaI. Avo ja bIjo prasaMga banyo hato zrI mahAvIra prabhunA jIvanamAM. eka vakhata devAtmAonI sabhAmAM saudharma InDe prabhu mahAvIranA vakhANa karyA. temaNe kahyuM ke bhagavAna mahAvIra pRthvI para vicArI rahyA che. e virala AtmAne ahIMthI ja vaMdana karIe. A samaye saMgama nAmano deva tyAM hAjara hato. teNe krodhe bharAIne kahyuM, "mArI tAkAta to meruparvatanA TukaDA karI nAkhavAnI che. enI sAme e sAdhunuM zuM gajuM? huM pote ja paLavAramAM tene namAvIza." Ama kahI saMgama deva tyAMthI vAvAjhoDAnI mAphaka doDyo. tenI AMkhomAMthI veranI AganA aMgArA jharatA hatA. tenI kAyA krodhathI kAMpatI hatI. pralayakALa jevuM raudra svarUpa dharAvato ane hAtha-paga pachADato saMgama
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 deva bhagavAna mahAvIra jyAM kAusagga dhyAne sthira hatA, tyAM AvI pahoMcyo. potAnI mahAnatA sAbita karavA teNe zarUAtamAM dhULano varasAda varasAvyo. prabhu e samaye zvAsozvAsa baMdha karI de evI paristhiti sarjI, paraMtu prabhu jarA paNa calita na thayA. e pachI prabhu para teNe bhayAnaka kIDIo choDI, AthI prabhunA AkhA zarIra para lohInI dhArA vahevA lAgI. chatAMya prabhu e ja bhAvamAM sthira hatA. e pachI teNe DAMsa ane maccharo choDyA. saMgama jema vadhu bhayAnaka banato hato, ema zrI vIraprabhu zAMta citte evI ja mudrAmAM sthira hatA. A joI te vadhu gusse thayo. vIMchI, noLiyA, sApa vageranA upadravathI paNa tene saMtoSa na thayo. Aga, vaMToLa ane bhayaMkara tophAna utpanna karyuM chatAMya tene niSphaLatA maLI. chevaTe tenI aMdarano krodha jvALAmukhI banI visphoTita thayo tyAre teNe meruparvatane paNa toDI cUrA karI nAkhe evuM kALacakra prabhu para choDyuM. A samaye devonuM hRdaya paNa paLavAra dhabakavuM cUkI gayuM. nadInuM vahetuM pANI sthira thaI gayuM, vRkSonAM pAMdaDAM hAlatAM baMdha thaI gayAM, chatAMya prabhu para te cakranI koI asara nahIM ! eka tarapha AganI jvALAo jevo jvALAmukhI saMgama ane bIjI tarapha prasannatAnA puSpo jevA prabhu ! eka ja rAtrimAM vIsa jeTalA upasargo karanAra saMgama ke mAsa sudhI prabhunI gocarIne dUSita karI cha mAsanA upavAsa chatAM cittanI prasannatAmAM lezamAtra phera na paDyo. aMte saMgama thAkyo. potAnA kRtya badala pastAvo thayo. prabhu pAse mAphI mAgavA lAgyo. teno ahaMkAra ogaLI gayo. krodhAgni zAMta thaI gayo. zrI vIraprabhunI karuNAno vijaya thayo. ATalA upasargo pachI paNa bhagavAne kahyuM, "saMgama, tAro mArA para upakAra che, jethI mArAM karmonA baMdha tUTI jaze." saMgamano AtmA prAyazcittanA pavitra jaLamAM vizuddha banyo.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 A daSTAMta parathI kahI zakAya ke amAsane pUnama banatAM bhale paMdara divasa lAge, paraMtu prakhara jvALAmukhI jevA mANasane phUla jevA komaLa banatAM mAtra kSaNa ja lAge che. yAda Ave che atyAre eka bIjI vAta. naMdISeNa muni eka vakhata gocarI vahoravA nIkaLyA. pahoMcI gayA eka evA ghera jyAM dharmalAbhane badale anya koI lAbha levAnI icchA te gharanI strIe vyakta karatAM kahyuM, "dharmalAbhanI nahIM, arthalAbhanI vAta karo." munine apamAna lAgyuM ane tenA prabhAvathI naMdISeNa munie tyAM dhananI vRSTi karI. te strIe kahyuM "have sAdhana vAparanAra to joIene !" Ama kahetAM te strIe potAnI vividha aMgamaroDanI rItathI naMdISeNa munine rokavAno prayatna karyo. mahAna AtmA mohamAM aMdha banI eka eka pagathiyuM nIce UtaravA lAgyo. kAmalatAnA kAmaNe tyAgI muninA manane mohanI jvALAmAM phasAvyuM. dhIme dhIme A kAmAgninI jvALAo vadhu ne vadhu prajavalita thatI gaI. pelI strI vezyA hatI. tenA rUpamAM aMdha banela muni potAnA AcAro bhUlyA. eka tarapha rUpanA tIkhArA tenI AgamAM vadhAro karatA gayA, bIjI tarapha sAdhutvanI beDI eka pachI eka tUTavA lAgI. veza parivartana thayuM. ane bhogAvali karmanuM jora vadhavA lAgyuM. manamAM haju kAMIka AcAra hato tethI temaNe vezyAnA gharamAM rahIne paNa roja dasa AtmAone pratibodha pamADavAno krama cAlu rAkhyo. - eka vakhata nava AtmAo pachI dasamI vyaktine bodha ApavAnI icchA chatAM, tyAM koI na AvyuM tyAre kAmalatAe kahyuM, "dasamuM koI na maLe, to tamAro AtmA kyAM gayo che ?" basa, A zabdo bANa jema vAgI gayA.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 lalacAvavAnI ane vijaya meLavavAnI paLa sarakhI ja hoya che.e paLe manane kaI bAju vALavuM te sajjana vyakti nizcita karI le che. lalacAvanArI paLa jvALAmukhInuM sarjana kare che, paraMtu ekAda kSaNe tenI para koI camatkArika kSaNa phUla varasAvI zake. ema kAmalatAnA A zabdo phUla banI gayA. sAdhutAnI nirmaLa jyota pharI pragaTI uThI, ane munirAja paLavAramAM tyAMthI cAlI nIkaLyA saMyamanA pAvana patha upara. AvI keTalIya kathAo batAve che ke kAma, krodha, mada temaja irSyA jevA AganA aMgArA sAme kSamArUpI phUlanI varSA e Agane ThArI zake che. koI pUrva bhavanA veranI AganI jvALAmAM saLage che tyAre ApaNane yAda Ave che paramakRpALu pArzvanAtha ane kamaTha. zrI pArzvanAtha jagata taraphanI bAhyadRSTi choDI AMtaramanane ajavALatA kAusagga dhyAne UbhA hatA. pUrvabhavano kamaThano jIva deva tarIke utpanna thayo hato. teNe devavimAnamAMthI prabhune saumyamudrAmAM sthira thayelA joyA. pUrva bhavanuM vera emane jotAM ja jAgRta thayuM. tenA ruMve rUMve veranI Aga bhaDakavA lAgI. krodhathI saLagato teno cahero jANe lAvArasa pheMkato hoya evo lAlacoLa banI gayo hato. pUrvabhavano verI tenI sAme Avaze, enI AzAmAM te malakAto hato. sAthe AganA aMgArA prajjavalita thaI tenI jvALAo lapeTatA hatA. dAvAnaLanA dAha jevuM ane irSyA, vera ane krodhanI triveNI jevuM rUpa dharI AvatA ja zrI pArzvaprabhune joI te bolyo, "are, mAyAvI ! mArI Aga teM joI nathI." nIce bhagavAna to nijAnaMdamAM masta hatA. saumya, zAMta, karuNAmUrti ane prasannatAnA bhAvoyukta prabhujI chatAMya sthira UbhA hatA. kamaThe moTA moTA paththara pheMkyA paraMtu prabhunA caherA para vadhu prasannatA pragaTI kAraNa ke temane lAgyuM ke potAnA karmarUpI paththaronA cUrA thatA hatA. krodhanI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jvALAmAM dhaMdhavAto e deva potAnuM dhAryuM kAma siddha na thatAM vadhu chaMcheDAyo. e pachI teNe dhodhamAra varasAda varasAvavo zarU karyo. cAre bAju hAhAkAra macI gayo. pRthvI para pralaya thayo hoya evuM jaLabaMbAkAra vAtAvaraNa sarjAyuM, chatAM virala vibhUti evA ja sthira hatA. A samaye IndranuM Asana paNa kaMpI UThyuM. pUrvabhavanA puNya prabhAve padmAvatI ane dharaNendra - pArthaprabhunI bhakti karavA prerAIne A upasargo zAMta karavA AvI pahoMcyA. prabhunA mastaka para phaNIdhara chatra racAyuM ane prabhune pANImAMthI alipta karyA. sAta divasa sudhI upasarga cAlu rahyo. divyatAnI jIta thaI ane kamaThanAM karmo pastAvo banI AMsunI dhArA jema vahevA lAgyAM. AMtaramananAM ajavALAM ane divyatA comera patharAI gayAM. jvALAmukhI jevI Aga jharatI sthitinA badale premanAM puSyo patharAyAM. saMta kavi zrI tulasIdAse kahyuM che : "ko toka kAMTA bUe tAhi bova tuM phUla, tAko phUla ke phUla haiM, vAMko hai trizUla.." "tArA mATe koI kAMTA vAve, to paNa tenA mATe tuM phUla vAvaje, kAraNa ke tArA mATe phUla ja raheze jyAre sAmenI vyakti mATe kAMTA trizUla paNa banI zake." A ja rIte mahAna vibhUti isu khristanA jIvanakAryathI ApaNe sau paricita chIe. emanA dehane vadhastaMbha para caDAvanAra duzmano mATe temaNe prArthanA karatAM kahyuM hatuM : "tuM emane sajA na karIza, kAraNa ke teo zuM kare che enI emane khabara nathI, tuM ene mApha karI deje." eka tarapha kAma, krodha ane moha temaja irSA jevI AganA bhaDakA hoya, madanI madirA caDI hoya ane veranuM visphoTana thayuM hoya
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 ke ahaMkAranI AMdhI hoya tyAre sarjAya che javALAmukhI. tenI sAme prema, karuNA, maitrI ane haiyAmAM vAtsalyano dIpa jalato hoya tyAre jvALAmukhI para phUlonI varSA zakya bane che. saMta-mahAtmAo ja nahIM, ApaNe sau koI maitrI ane kSamAnAM puSpo pAtharI viSa jevA dAvAnaLane ThArI zakIe. mATe ja kahyuM che : "saMta, sapUta ne tUmaDAM, traNeyanuM eka ja kAma; tAre paNa pADe nahIM, ene tAryA upara kAma."
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina kathA sAhityamAM strIcaritro [sArAMza : prastuta abhyAsalekha jaina kathA sAhityanA vizALa phalakamAMthI strIcaritro viSeno che. A abhyAsano mukhya hetu srIcaritronI lAkSaNikatAo tAravIne A vArasAnA mahattvane vartamAna saMdarbhe tapAsavAno che. samaya, kSetra ane Ayojanane dhyAnamAM rAkhIne keTalIka mahattvanI ane pratinidhirUpa gaNI zakAya evI kathAone AdhAre A abhyAsalekha taiyAra karyo che.] prastAvanA kALanA pravAhamAM jayavaMtA jinazAsananI kIrtigAthAo dIvAdAMDI banIne Aje prakAza pAtharI rahI che. je rIte ghUghavatAM mahAsAgaramAM keTalAMka biMduo amRta banIne vipula jaLarAzine gauravavaMtu karI de che, e rIte jainazAsananA bhavya bhUtakALane ujAgara karIne anokhI puSpa parimala pAtharanAra jaina kathAnakoe jinazAsanane gauravavaMtu banAvyuM che. zrI jaina dharmadhArAe jALavI rAkhelo kathAvAraso samRddha banyo che enuM mukhya kAraNa che zrI jainazAsananA udyAnamAM puSponI parimala pAtharI gayelI vIra ane pratApI pratibhAo.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jaina kathAomAM tapa, tyAga ane mUlyonI UMcAIno dhabakAra saMbhaLAya che. A kathAo e mAtra caritro nathI ke mAtra Alekhana. A kathAo e jaina zAsananAM ratnonAM jIvanamAM pragaTeluM Atmika sauMdarya che." (zrI kumArapALabhAI desAI-1998) gItArtha gurudeva 5.pU. dharmadhuraMdharasUrijInA zabdomAM kahIe to "satpuruSonAM eka eka caritra evAM che ke AtmAne kAMIne kAMI preraNA ApI jAya che." uparokta maMtavyonA AdhAre kahI zakAya ke jaina dharmanA bhavya bhUtakALanuM amUlya najarANuM hoya to te prabaLa AdarzothI mUThI UMcerA banelAM e pAtronAM caritro che. samagra jaina kathA sAhityanI gaMgotrInuM Acamana karavAnuM bhAgya to koI virala AtmAne ja prApta thAya. ahIM to samaya ane kSetranI maryAdAne dhyAnamAM rAkhIne jaina kathA sAhityamAM sIcaritro parano abhyAsa karavAno upakrama che. abhyAsanA hetuo (1) jaina kathA sAhityamAMthI strIcaritronI lAkSaNikatAo tAravavI. (2) srIcaritronuM vartamAna saMdarbhe mahattva darzAvavuM. abhyAsanA prazno prastuta abhyAsa nIcenA praznone dhyAnamAM rAkhIne hAtha dharAyo hato. (1) jaina kathA sAhityamAM strIcaritronI lAkSaNikatAo zI zI che ? (2) vartamAna saMdarbhe A caritronuM zuM mahattva che ? paddhati cherv guNAtmaka saMzodhananI sarvekSaNAtmaka
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 mAhitI prApti prastuta abhyAsa mATenI mAhitI prApta karavI eTale vizALa samayapaTamAMthI keTalaka kSaNone pAmavI. eTale A abhyAsa mATenI kathAsAhitya viSayaka mAhitIne aitihAsika parimANathI tapAsavI yogya raheze. vArtAvikAsanI dRSTie jotAM jaina kathA sAhityanuM udgama sthAna Agama, sAhityanA AdhAre thayuM che. "bhagavatI-vivAha-paSNati ane "NAyAdhammakahAo' e prAcIna vaividhyasabhara kathAo che. uttarAdhyayana'mAM daSTAMta kathAo che. AgamanA sAtamAM aMgamAM "uvAsagadazAomAM moTAbhAge kathAnako vadhAre che. A uparAMta upAMgomAM tathA "paNAsa'mAM paNa vIratAbharyA pAtronAM kathAnako che. niryuktinI TIkAomAM paNa nAnI moTI kathAo che. pAMcamIthI paMdaramI sadImAM caritro, prabaMdha, rAsA ke kathAkoSarUpe kathA sAhitya upalabdha che. hariSaNanA "kathAkoSa' ane zrI saMghadAsagaNinA "vasudevahiMDImAM aneka kathAo upalabdha che. caritAtmaka kathAkAvyomAM vilAsavatI, sulocanA vagere pAtronAM caritronuM Alekhana thayuM che. rAsAonuM kathAvastu moTAbhAge lokakathAtmaka che. pAdaliptakRta taraMgalolA' (prAkRtabhASAmAM) ane saMskRtamAM 'taraMgavatI', uparAMta hariSeNa, merUtuMgasUri, samayasuMdara vagerenA kathAkoSa, hemacaMdrAcAryanuM 'triSaSThi zalAkApuruSa' vagere sAhitya mULabhUta rIte kathA sAhityanA AdhAro che. padyamAM racAyeluM A sAhitya paNa kathAnA vikAsanuM mAdhyama hatuM. A tamAma sAhitya para daSTipAta karatAM jaNAya che ke temAM vividha strIcaritro alaga rIte upasI AvyAM che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 A rIte jotAM eka vAta spaSTa thAya che ke zrI jaina kathA sAhityanAM mULa sroto ghaNA lAMbA samayagALAne AvarI le che. ahIM abhyAsa mATe strIcaritronuM Alekhana thayelA graMthone AdhAra tarIke lIdhA che. prastuta saMdarbhe mAhitI prApti mATe nIcenA graMthomAMthI mAhitI prApta karI hatI. (1) zrI caturvidha saMgha : tavArIkhanI tejachAyA (saMpAdaka : zrI naMdalAla devaluka) (2) jinazAsananI kIrti gAthA : (DaoN. kumArapALa desAI) (3) svAdhyAya ratnAvalI (saMpAdaka : A. kukundasUri) (4) madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya : (saMpAdako : koThArI ane zAha) mAhitInuM vizleSaNa prastuta viSayane dhyAnamAM rAkhIne upalabdha mAhitInuM vizleSaNa karavA mATe vividha prakAre vargo pADavAmAM AvyA. strIcaritromAM zramaNIo (sAdhvIjIo)nuM caritra ane zrAvikAonuM caritra e kathA sAhityanuM eka pAsuM che. kALanI dRSTie jotA keTalAMka caritro khAsa vartamAna covIzInA tIrthaMkaronI mAtAo,teonA samayanI sAdhvIjIo ane zrAvikAonAM caritrone eka vargamAM mUkI zakAya ane bIjA vargamAM madhyayugIna strI pAtronI kathAo mUkI zakAya. svarUpanI dRSTie gadya ane padyamAM AlekhAyeluM kathA sAhitya gaNI zakAya. bhASAnI rIte joIe to prAkRta-saMskRta, apabhraMza ane jUnI-navI gujarAtI bhASAmAM lakhAyelAM kathAnako jovA maLyAM. abhyAsanI vizeSa asarakArakatA mATe vizeSa AlekhavA jevAM caritronA guNAtmaka vargo pADIne tenuM vizleSaNa karavuM yogya lAgyuM,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI vizleSaNa e rIte karavAmAM AvyuM che. je nIce ApelI sAraNI-1mAM jaNAvyuM che. krama guNAtmakapAsuM 1. samyagdarzana 2. zIla ane satItva 3. satyaprIti 4. 5. 6. sAraNI-1 strI caritronuM guNAtmaka vizleSaNa udAharaNo 54 bhakti-dAna aDaga zradghA jJAna upAsanA sulasA, brAhmI, suMdarI vagere madanarekhA, subhadrA, suMdarI, damayaMtI, guNasuMdarI, prabhAvatI, sItA, cellaNA vagere aMjanA, sAdhvI priyadarzanA vagere revatI, anupamA devI vagere caMdanA, manoramA vagere poINI, yakSA, tilakamaMjarI, yAkinI vagere 7. sAdharmika bhakti lAchI, jayati vagere 8. prAyazcita (pApano Dara) puSpacUlA, taraMgavati, kuMtalAdevI vagere taraMgavatI, mayaNA suMdarI, jayeSThA vagere 9. ahiMsA dharma Atmika guNa 10. vairAgya-tyAga kozA, nAgilA, jayeSThA vagere sAraNI-1mAM srIcaritromAMthI pragaTa thatAM guNonA AdhAre keTalAMka pAtronAM nAma jaNAvyAM che. Ama to A sivAyanA ghaNA kathAnakomAM judA judA guNavaibhava pragaTa thAya che. dA. ta. jaina srIkathAno ghaNo moTo bhAga zIlavatI ane satI strIonAM caritre rokyo che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 samyagdarzananI dhAtrI sulasAsatIne bhagavAna dharmalAbha' kahevarAve evI mahAna zraddhA A caritrathI pragaTa thAya che. AcArya, gItArtha guru zrI dharmadhUraMdharasUrie (te samaye gaNi hatA) tenA mATenI sajjhAyamAM nIcenA zabdo prayojyA che. "dharmalAbha pahoMcADInejI, aMbaDa kare vakhANa dhanya dhanya samakita bhaluMjI, Ape anaMtu nANa." AcArya haribhadrasUrijInA krodhAvezamAM 1444 vidyArthIo ane adhyApakone UkaLatA telanI kaDAImAM mArI nAkhavAnA vicAra sAme yAkinI mahattarAnI prAyazcittanA saMdarbhe vinayapUrvakanI vinaMtIthI ane guru mahArAjanI sUcanA maLavAthI prAyazcita karyuM. ane AcAryazrIe 1444 graMthonI racanA karI. abhimAnarUpI hAthI para ArUDha thayelA baMdhu muni bAhubaline utArIne kevaLajJAnanI bheTa ApanAra brAhmI-suMdarI sAdhvIjIonI samyagdarzana pratyenI zraddhA sAme mastaka jhUkI jAya che. vikaTatAmAM paNa aDaga abhigraha dharAvatA caMdanA ke zULInuM siMhAsana karI devAnI tAkAta dhAraNa karIne zIlavAna banelA manoramA, potAnA zIyaLa para zaMkA karanAra sAsune satItvano paricaya karAvanAra subhadrA, zIyaLa ane kSamAvAna mRgAvatI, UMDAM pApanI sAme prAyazcitta AcarI karmanA baMdhane toDI nAkhanAra puSpacUlA vagerethI jaina strIkathA sAhitya ujamALa banyuM che. gujarAtanI dharatImAM ahiMsAnAM bIja ropanAra siddharAja jayasiMha ane kumArapALa rAjAnA gurudeva hemacaMdrAcArya pAse aMta samaye sADA traNa karoDa zlokanI racanAno saMkalpa meLavanAra mAtA pAhinI devI hoya ke zAlIbhadrane saMsAranI asAratAnuM manobaLa ApanAra bhadrA mAtA hoya; vajasvAmIne ghoDiyAmAM sUtAM sUtAM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 sAdhvIjInA upAzrayamAM sAdhvI mukhethI agiyAra aMgo bhaNavAnuM mahAbhAgya kyAMthI maLyuM ? kALabaLanI sAme saMgharSa karI tAkAta TakAvI rAkhanAra zramaNI bhagavaMto ane zrAvikAonI gauravagAthA strIcaritromAM aMkita thayelI che. AtmajJAna, nirlepatA, vinamratA, tapasvIpaNuM, japa, tyAga ane saMyamanA saptaraMgI meghadhanuSanI sauMdaryamaya AbhA Aje paNa itihAsanA AkAzamAM patharAyelI jovA maLe che. A rIte prastuta lekhamAM pratinidhirUpa strIcaritronI guNAtmaka lAkSaNikatAonuM vizleSaNa jaina kathA sAhityanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. abhyAsanAM tAraNo jaina kathA sAhityamAM strIcaritronA abhyAsa ane tenuM guNAtmaka vizleSaNa karyA pachI je tAraNo prApta thayAM te nIce pramANe hatAM. (1) sAmAnyataH koI paNa sAhityamAM je te samayamAM pravartatI sAmAjika sthitinuM nirUpaNa jovA maLe che. prastuta abhyAsamAM je strIcaritro ane AdhArabhUta saMdarbho prApta thayAM hatAM te parathI e spaSTa thAya che ke temAM je te samayanI sAmAjika rItarasamo jovA maLe che. dA. ta. bhAI-bahenanA lagna thavA. (puSpacula-puSpaculA) (2) jyAre koI paNa kathA dharmanI kathA tarIke prayojAya ane dharmadhArAno pravAha tenAM rUpa-raMgane nikhAre tyAre temAM kyAreka kAMIka parivartana Ave che. ahIM lokajIvananI kathAomAM dharmanAM vheNo umerAvA chatAM nijI sauMdarya TakI rahyuM che. (soLa satInI kathAo) (3) strIcaritro AlekhavAno ahIM mukhya hetu dharma pratye lokonI zraddhA TakI rahe ane dharmaparAyaNatA keLavAya e che. zramaNIo
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 (5) tathA zrAvikAnAM caritrothI A bhAvanA TakI rahe evAM daSTAMto ahIM upalabdha banyAM che. (dA. ta. revatI zrAvikA). A kathAnakomAM dharma, karma, cAritra, janmajanmAMtarono pApapuNyano prabhAva, mAnasika khamIrathI zIlarakSAnAM sarvazreSTha udAharaNo ane jainatvane daDha banAvatAM caritrone sthAna maLyuM che. ahIM TUMkA caritrothI mAMDIne lAMbA caritro che jemAM bhavobhavanI kathAonuM Alekhana jovA maLyuM che. strIkathA sAhityano vikAsa pAMcamIthI paMdaramI sadI sudhI vizeSa pramANamAM rahyo hato. prabaMdha, rAsa ke kathAkoSarUpe kathA sAhitya vikaseluM jovA maLyuM che. strI kathAmAM mukhyapAtra tarIke strIo hoya tyAre tenI AsapAsa caritra gUMthAyeluM hoya che. pariNAme temanuM kArya sAmAnya strIo karatAM alaga paDe che. ahIM je caritrono abhyAsa karyo che temAM temanAM vyaktitvanI alaga chApa upasI Ave che. (anupamAdevI) (8) dharmanI zaktine prasthApita karatI ane dharmanuM svarUpa spaSTa karatI kathAo pAtranI vyaktigata lAkSaNikatAothI prabhAvaka thaI che. (brAhmI, suMdarI). (9) strI svAtaMtryanI bhAvanA sAme paDakAra nathI, chatAMya paurANika kathAomAM viziSTa saMmelanomAM strIone eTale ke sAdhvIzramaNIone sthAna maLyuM hatuM. vidvAnonI sabhAmAM goSThi karavAnI taka maLatI hatI. prastuta abhyAsanuM vartana saMdarbhe mahattva jemanuM nAma potAnA jIvana sAthe ja smaraNamAM na rahe evA loko kALanA pravAhamAM lupta thaI jAya che. janma-jIvana ane mRtyunI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 bhUmikAe badhuM ja pUrNa thaI jAya che. paraMtu jemanAM nAma itihAsanI aTArIe AlekhAyelAM hoya teonuM jIvana preraNAstrota hoya che. satyaruSonAM caritro AtmAne ajavALe che. - ahIM zrI jainakathA sAhityamAM strIcaritro parano abhyAsa che, eTale uttama ghareNuM ahIM sacavAyuM che. tethI svAbhAvika che ke uttama caritronuM vAcana, ciMtana ane manana thavAthI uttamatAnA aMzono vistAra thAya che. zAsananI mahAna vibhUtionI gauravagAthA ahIM prApta thAya che. je vartamAna ane bhAvi peDhI mATe dizAsUcaka banI zake. caritro haMmezA preraNAdAyI hoya che. ahIM to zramaNIo ane zrAvikAonA staranAM caritro AlekhAyAM che. ane enuM vizeSa valoNuM karIne arka pAmavAno prayAsa thayo che. tethI A aMzorUpe paNa vartamAna mahilA samAja mATe dIvAdAMDI banI raheze. hAlanA jhaMjhAvatI pavanamAM bhraSTAcAra, durAcAra, mAnasika vikRtio, bhautika sukhanI ghelachAnI sAthe sAthe doDAdoDIvALuM jIvana, nAnapaNathI ja vadhatI jatI dharmavimukhatA vagere vyaktine dharma TakAvavA ke sAcA saMskArone pAmavAmAM avarodha janmAve che. strIo mATe vartamAna samaya vikaTa che, bhale Aje strIo vikAsanI AgekUca karI rahI che, paraMtu tenA zIyaLanI rakSAnI koI khAtarI nathI. tapa, saMyama ane mUlyonI vAto visarAI gaI che, tyAre zIla ane cAritranI rakSA mATe kurabAnI ApavA paNa taiyAra evI satIonAM nAma yAda Ave. (nAgilA) - AjakAla bhautika sukha pAchaLa saMpatti veDaphI denAra zrImaMta strIone kyAM khabara haze ke saMpattino bhavya ane jAjaramAna vAraso je Aje delavADA (Abu)nA vimalavasahInAM bhavya jinAlayorUpe ApaNane maLyo che te anupamAdevIe Apyo che ?
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa9 vartamAna zramaNI-sAdhvIjIo paNa prerita thaIne potAnI kriyAo gauravapUrNa rIte karIne gurunI garimA ane ziSyAnI bhaktino mahimA jhIlI zake evo zramaNI vAraso AvI kathAomAM aMkita thayelo che, jemAM sAdhvI caMdanA ane mRgAvatI hoya ke pachI sAdhvI kalAvatI. hAlamAM saMtAnonA suyogya uchera mATe mAtAne sAcI dizAo zodhavI paDe che. haLavAzathI kahevuM hoya to Aje "mammIne "mAtA" banavAnuM zIkhavAnuM haju phAvyuM nathI. potAnA saMtAnane guNonI UMcAIe kyAM sudhI laI jaI zakAya enI kathAo jo AjanI mammIo vAMce to e paNa banI zake bhadrAmAtA, pAhiNImAtA ke mAtA marudevA. AvI mAtAonI yazagAthA karavA mATe ja AcArya zrI mAnatuMgasUrie mahAprabhAvaka bhaktAmara stotranI nIcenI gAthA muktamane racI haze. "strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn nAnyA sutaM tvadupamaM jananI prasUtA; sarvA dizo dadhati bhAni sahasarazmi, prAcyeva dig janayati sphuradaMzu jAtam // " [saMsAramAM hajAro strIo putrane janma Ape che paraMtu tIrthakarane janma ApanAra Apa dhanya mAtA cho. dizAo to daza che paNa pUrva dizA ja pUjAya che, je sUryane janma Ape che.] kevI suMdara upamAthI ahIM mAtAnI UMcAI darzAvI che ! A rIte strIcaritro jJAna, dhyAna ane tapanA sitArAo banIne Aje saune divyatAno saMdeza Ape che. ratnakali mAtAo, zIlavatI pativratA patnIo, brahmacaryanA tejathI zobhita sannArIo, dAnatapanA yugmathI ojasa pAtharatI zrAvikAo ane saMyamanI sAdhanAthI vibhUSita zramaNIonI A kathAo jainatvanI zobhAthI alaMkRta
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ EUR0 thayelI che. adhyAtmano mArga darzAvatAM AvA ciratro vartamAna bhogapradhAna saMskRti sAme lAlabattI dharanArAM che. upasaMhAra jaina kathA sAhityanuM Acamana karatAM kyAMka vidUSI AryAo to kyAMka AcAradharmamAM aDaga satIo, kyAMka koInA kevaLajJAnanuM nimitta bananArAM to kyAMka putrone kSapakazreNi sudhI laI janArAM, kyAMka dAnadharmanI Ahaleka jagADanArAM to vaLI Agama sAhityanI garimAne poSanArAM srIpAtro kharekhara to zrI jaina zAsananA gauravavaMtA kathAsAhityanI ujaLI bAju che. vaMdana ho e preraNAdAtrIone ! saMdarbhasUci (1) desAI kumArapALa (1998) : jinazAsananI kIrtigAthA, zrI 108 jaina tIrthadarzana bhavana TrasTa, pAlItANA (2) devaluka naMdalAla (saM), (2005) : zrI caturvidhasaMgha tavArIkhanI tejachAyA, zrI arihaMta prakAzana, bhAvanagara (3) zrI kukundasUri (saM) (1997) : svAdhyAya ratnAvali, zrI dharmadhuraMdharasUri samAdhimaMdira, amadAvAda (4) koThArI ane zAha (saMpAdako) (1993) : madhyakAlIna gujarAtI jaina sahitya, mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 Ne 6 zrIpAla rAsa' viSayaka jJAnakhajAnAnuM ajoDa-utkRSTa vistaraNa e~ namaH sarasvatI mayA dRSTA vINA pustakadhAriNI / haMsavAhana saMyuktA vidyAdAna varapradA // he mA zAradA ! ApanA caraNomAM koTi koTi vaMdana sAthe Apane prArthanA karuM chuM ke huM ApanI kRpA mATe pAtratA prApta karI zakuM. prastuta zrIpAla rAsa vibhAga-1 thI 5 mAM mahAgraMthanidhinuM sarjana e jJAnopAsaka zrI premalabhAI kApaDiyAnuM bhagIratha kArya che. A nUtana prakAzananI uttamatAne prasthApita karavAnuM to zuM gajuM ? chatAM paNa tenuM yathocita avalokana karavAmAM ApanI kRpA prApta thAya e mATe Apane hRdayapUrvaka prArthu chuM. upAdhyAya zrImad vinayavijayajI mahArAja temaja mahopAdhyAya zrI yazovijayajIkRta 'zrIpAlarAsa'nI alaukika racanAnuM aizvarya jALavIne; mULa graMthanA vArasAnI garimAne vadhArIne ane vizeSarUpe saMvardhita karavAnuM mahAyajJakArya jJAnapipAsu zrI premalabhAI kApaDiyA dvArA thayuM che. temanA romeromamAM zrI siddhacakrajI - navapadajI pratye bhaktinI romAMcakatA anubhavAI haze; temanA hRdayamAM te pratye
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahumAnabhAvanA pUra chalakAyAM haze; temanA cittamAM zrIpALa - mayaNAe karelI siddhacakrajInI sAdhanAno alaukika TaMkAra paDaghAyo haze ane te rAsane vizvavyApI banAvavA mATe temanI Urmio jhaMkRta thaI haze tyAre A graMtha prakAzana zakya banyuM haze. ahIM teonA prabaLa puruSArtha, zrI jainazAsana pratyeno apAra prema ane mananI udAratAnI triveNIdhArA pragaTa thatI jovA maLe che. ApaNo jainasAhityavAraso evA uttama jJAnavaibhavathI gauravavaMto banyo che ke tenAM smaraNa, darzana ane vAcana-mananathI dhanyatAno anubhava thAya. A paikI zrI "zrIpALa rAsa" evI racanA che ke sAmAnyataH varSamAM be vakhata zAzvatI oLI prasaMge A rAsanuM vAcana, zravaNa ane anumodananuM saubhAgya prApta thAya che. A mahimAne dhyAnamAM rAkhIne A mahAgraMthanuM prakAzana thayuM che. AkAzamAM aneka jhagamagatA sitArA vacce koI prakAzapuMja saunuM dhyAna kheMce che. kamaladalathI bharelAM jaLAzayamAM zveta haMsa je rIte mana mohI le che, e rIte "zrIpAla rAsa' para A pAMca bhAgano graMtha koI alaukika anubhUti karAve che. zrI zrIpALa caritra para lakhAyelAM vividha vivecano, te viSayaka saMpAdano ane saMzodhano jANItAM che. paraMtu ahIM zrI premalabhAIe gajabano puruSArthayajJa mAMDyo haze tenI pratIti A graMthanAM pratyeka pAna para thAya che. jema jema paThana thatuM jAya tema ApaNAM bAhya netrothI koI avarNanIya darzana ApaNAM AMtara cakSuo sudhI prakSAlita thatuM anubhavAya. pAMceya bhAgamAM mUkelI jinezvara bhagavaMtonI tasavIro pratyakSa darzanano ahobhAva pragaTAve che. e vakhate ApaNuM mastaka kharekhara namI jAya che. A samagra kAryanA abhyAsathI thayelI bhAvAnubhUtine vividha parimANothI prastuta karuM to kAMIka aMze garimA jALavI zakAze.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 racayitAno zrI siddhacakrajI taraphano ananya bhaktibhAva prastuta graMtha graMtha (nidhi) vAMcatI vakhate sarvaprathama e vicAra Ave ke ApaNAM jaina sAhityano vizALa vAraso che emAMthI zrI premalabhAIe zrI vinayavijayajI zrIyazovijayajI racita 'zrIpAla rAsa'nI pasaMdagI zAthI karI haze ? A praznano uttara paNa yogya rIte ja prApta thAya che. bhAga-1nI aMdara prastAvanAnA prAraMbhe ja racanAkAre "OM hrIM zrI siddhavAya nama:" kahIne zrI siddhacakrane mULa maMtravALuM kahyuM che ane arjunA ujjavaLa AdyabIja sAthe "siddhattvo viSNu vivikSu' ane aMtima bIja sahita caupado - darzana, jJAna, cAritra ane tapano jayakAra karyo che. "taduM namAmi" zabdo vAMcatA ja ApaNI najara samakSa zrI siddhacakrayaMtra hRzyAMkita thAya che. - sArasvata racanAkAranI e ja khUbI hoya che je svAnubhUtine parAnubhUtinI parAkASThAe laI jAya. zrI siddhacakrajI taraphano temano ahobhAva eka vAcaka-bhAvaka tarIke ApaNe paNa pAmI zakIe chIe, tethI ja ApaNAM mukhamAMthI svAbhAvika ja A zabdo sarI paDe : dhanyavAda zrI premalabhAInA A bhaktibhAvane ! A sacitra graMtha prakAzanano Adya hetu paNa teo jaNAve che ke jyAre jyAre siddhacakra pUjanamAM javAnuM thayuM, tyAre tyAre teone te taraphano bhaktibhAva eTalo ullasita thayo ke eka bahumAna ke AdarabhAvanA svarUpe zrI siddhacakrajImAM samAviSTa navapado, te saMbaMdhI rahasyo, tenI aitihAsika kathAtmakatA ane tenI hRdayapUrvakanI ArAdhanAthI prApta thatAM phaLa vagere vize saMzodhana karavAnI prabaLa icchA thaI. evuM kahevAya che ke Where there is will, there is way athavA ema paNa kahI zakAya ke will has wings. ahIM paNa evuM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja banyuM haze. uparokta tamAma bAbato vize saMzodhana karIne, jANIne, tenuM yogya saMkalana karIne, te vizenA jJAnavaibhavane graMthastha karavAnI IcchA A bhagIratha kAryanA mULamAM samAyelI hatI. vividha AdhAronA abhyAsa pachI vartamAna samaye zAzvatI oLImAM je pracalita che te zrIpAlarAsa (upAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAja tathA upAdhyAya je yazovijayajI mahArAja kRta) jemAM siddhacakrajI taraphanI ananya bhakti samAyelI che te viSayaka prakAzana karavAnuM nakkI karyuM. racanAkArano A anahada anurAga ane bhaktibhAva siddha karatAM aneka saMdarbho A graMthavidhimAM jovA maLe che. khAsa to vividha svarUpe ane vividha mAdhyamo para AlekhAyelAM zrI siddhacakrajI - navapadajInAM yaMtro dhyAna kheMce che. A AdhAro - saMdarbho prApta karavAmAM teoe keTalI badhI jahemata lIdhI haze ! udAharaNa rUpe : * bhAga-1mAM na : 7 - aSTa navapadayaMtra, naM : 9 - DrIMkAramAya zrI pArzvaprabhu ane sarasvatIyukta maMgaLa navapadajI naM : 31 - rajatapatra para aSTApadanI pratikRtiyukta zrI siddhacakrayaMtra naM : 64 - prAcIna hastaprata para ane naM : 67 - zrIpALa-mayaNA vaMdita yaMtra * bhAga-ramAM na : 101 - sva-sva varNayukta zrI navapada yaMtra na : 161 - ArasanI divAlamAM kotarela kamalAkAra navapada yaMtra (tAraMgA tIrtha) * bhAga-3mAM naM : 235 - saMgemaramara nirmita zrI navapadayaMtra (pAMca pratimA sahita)
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 * bhAga-4mAM na : 30ra - DrIMkAragarbhita - viziSTa zailIvALuM - navapadayaMtra * bhAga-5mAM na : 394 - zrI navapada yaMtra (prAcIna) A rIte ahIM durlabha kRtio mUkavAmAM zodha-saMzodhananA AdhAre meLavelA vArasAnuM cayana jovA maLe che. pariNAme parikalpanA vizuddha rIte sAkAra thaI che. racayitAnI kalApriyatA ane sauMdaryadRSTi saMskRtanA eka pracalita zlokamAM jaNAvAyuM che ke sAhitya, saMgIta, kalA vagarano mANasa pUMcha vagaranA pazu samAna che. A to thaI sAmAnya janasamAja mATenI apekSA. paraMtu aMgrejImAM kahIe al : Literature is the light. Art is the sublimity but where literature and art both are found, it is the sublime light. A bAbata A graMthasarjananuM hArda paNa che. A mATe bhavyAtibhavya tasavIra - citro, paTo, durlabha citrAMkananA namUnAo, suMdara ane kalAtmaka kinArIo sAthenI hastaprato, prAcIna sacitra prato, sirohI kalamathI niSpanna thayelI kalAkRtio, sauthI dhyAnAkarSaka evA mughalazailInAM citro vageree A graMthanI kalAtmakatAne vizeSa samRddha banAvI che. A kalAnuM darzana manane prasannatA bakSe che. tenAthI A graMthano zabda vadhAre ujAgara banyo che. ApaNI vAcanayAtrA A kalAnA kAMgare kAMgare aTakI jAya, A dazyAMkanone manabharIne mANI levA thaMbhI javAya evAM aneka udAharaNo ApI zakAya evI vizALatA ahIM paDI che. emAMnA keTalAka mukAmo A rahyA : 0 bhAga-1 naM : 22 - rAsaracanAmAM magna maho. zrI yazovijayajI mahArAja... pRSTha-54
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ na: 44 - ToLAMne joIne vismita thayelA rAjA.. pRSTha 116-117 (samagra dazya manabharIne mANavAlAyaka) * bhAga-2 naM : 138 (tamAma) zrI sahastrakUTa garbhita zrI zatruMjayatIrtha...pRSThA 340-344 naM : 15 zrI rAtA mahAvIrAya nama: .... pRSTha 246 * bhAga-3 naM : 194 rAjakuMvarI guNasuMdarInuM vINAvAdana.... | pRSTha : 492 * bhAga-4 naM : 286 prAcIna hastaprata - uttarAdhyayananA (o. aM) rathanemIya (22muM adhyayana - 37 mULa gAthAo) ... pRSTha 754-755 * bhAga-5 naM : 362 - mAlavadeza - ujjayiNI nagarI - zakarAjAzAhInI sthApanA - unnati mATe A. zrI kAlakasUrIjI... pRSTha 926 * pariziSTa : 11 - zrIpAlarAsa (19mI sadI) durlabha sirohI kalamathI niSpanna sacitra hastalikhita darzanIyapatro... pRSTha : 1096 * pariziSTa : 12 "sirisirivAlakahA' (15mI sadI) durlabha sacitra hastalikhita pratanAM darzanIya patro...pRSTha 1104 A to mAtra ATha-dasa udAharaNo ApyAM che. A graMtha AvA khajAnAthI vibhUSita thayo che. A zrI abhayazekharasUrijInuM mArgadarzana ullekhanIya che. teonA zabdomAM joIe to "jainazAsananuM ajoDa adhyAtma sAhitya, jainazAsananA pUrvanA zrAvakonI kalApriyatA, e mATenI udAratAne enA prabhAve jainazAsanano samRddha kalAkhajAno. A badhAno vizvane eka sAthe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ paricaya maLe e mATe AjanA vizvane game evI sAja-sajjA sAthe rajU karavAmAM dilanI atyaMta udAratAno paricaya ApanAra che zrI premalabhAI kApaDiyA." kalAnI sUjha, kalAparakha ane kalAnI kadara - A traNeya bAbatono ahIM samAveza thayo che. sAmAnyajIva bAhya kalA - rUpa - raMgane samajaze. jijJAsu banI aMdaranAM UMDANane pAmavAno prayatna karavAnI temaja samaja dharAvanArA kalAtmaka abhivyaktinA AdhAre zrI siddhacakrajI- navapadajInI ArAdhanAmAM vadhAre tIvra bane ane puNyAtmA tarIke jJAnanI vizeSa ruci dharAvanArA bane enI kALajI A sauMdaryadaSTimAM pratibiMbita thAya che. khAsa to zrIpAla rAsanI gAthAonAM vAcana-manananI sAthe bhAvAtmaka pratyakSIkaraNanI saMyojita anubhUtithI abhibhUta thaI javAya evI sukhada ghaTanA ahIM TheraThera pAmI zakAya che. A uparAMta A pAMceya bhAganAM mukhapRSTho, dareka pAnanI sajAvaTa vagere joIne saukoI A graMtho kholyA vagara na ja rahI zake. A prakAzananI A to moTI siddhi che ! jJAnavaibhavanI jAhojalAlI zrI premalabhAIe A mahAprakAzana athAga, apAra ane ajoDa puruSArthathI karyuM che, te darzAve che ke A jJAnavistaraNanuM mahAsopAna che. A kAryamAMthI pragaTatI jJAnAtmaka divyatA pAmavA mATe ahIM pUrI taka che. teo zrI jaNAve che ke vartamAna samaye zruta sAhitya tarapha sevAtI upekSAthI vartamAna peDhImAM te taraphanI jijJAsA ghaTatI jAya che. ethI evA prayAso thavA joIe ke jethI jJAnanuM saMskaraNa thatuM rahe. zrIpALa rAsamAMthI pragaTa thatAM cAra anuyogo - dravyAnuyoga, kathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga jJAnanA kSayopazamanI kSamatAnI sAthe joDAyelAM che. dA. ta. kathA,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ArAdhanAvidhi, jJAnAnuSThAno ane riddhisiddhi anukrame kathAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, dravyAnuyoga ane gaNitAnuyoga darzAve che. ' prastuta graMthamAM paNa jJAnanA kSayopazamanI kakSAnA AdhAre bALa, madhyama ane paMDita - ema traNeya prakAranA jIvo (vAcako)ne dhyAnamAM rAkhIne gAthArtha, Tabo, anuprekSA, saMdarbho vagere jovA maLe che. jJAnano maMda kSayopazama hoya e prakAranA loko eTale ke bALajIvo. teone dharmAbhimukha banAvavA mATe kathA ane bAhya AkarSaNa upayogI bane. ahIM zrIpALa - mayaNAnuM kathAnaka saraLa ane rasaprada banyuM che, uparAMta prabhunA guNone paNa saraLatAthI darzAvyA che, pariNAme AvA jIvo zrI navapadajIno mahimA samajI zake. jemanA jJAnano kSayopazama sAmAnya kakSAno che e jIvo madhyama gaNAya. AvA loko dharmamAM joDAya ane sthira thavA prayatnazIla rahe e mATe ahIM zrIpALa - mayaNA dvArA zrI siddhacakrajInI ArAdhanA, vidhi, niyamonuM pAlana vagere bAbatonuM Alekhana thayuM che. dA. ta. jyAre teoe navapadajInI oLIno prAraMbha karyo tyAre je vidhi karI te mATe "sirisirivAla kahA'mAM jaNAvyuM che : paDhamaM taNumaNasuddhi, kAuNa jiNAlae jiNacvaM ca / . siri-siddhacakka - pUyaM aTThapayariM kuNai vihiNA // 233 // (bhAga-1 pRSTha : 176) prathama tana-mana zuddhi, jinapUjA ane zrI siddhacakrajInI aSTaprakArI pUjA. A rIte vidhividhAnomAM kALajI viSayaka dharmabhAvanA pragaTa karI che. trIjA prakAranA vadhAre UMcI kakSAnA jJAnanA kSayopazamavALA jIvo bAhya badale AMtarika ane tAttvika rIte dharmane samaje che ane temAM joDAya che. AvI suMdara chaNAvaTa e jJAnavaibhavanI sAkSIrUpe varNavI zakAya.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 A uparAMta "zrIpALa rAsa'nA cAreya khaMDonA kula 1825 zloka pramANa ane 1252 gAthAonI spaSTa samaja mATe zabdArtha sAthe gAthArtha to che ja. paraMtu vistAramAM artha samajavA mATe dabo paNa samAviSTa che. Tabo zodhavA mATenI zrI premalabhAInI jahemata noMdhapAtra che. A mATe 17mIthI 19mI sadI sudhInI hastapratomAMthI sarvamAnya Tabo svIkAryo ane jarUra lAgI tyAre anya TabAonA pAThAMtaro paNa prayojyAM che. dA. ta. jinezvara bhagavAna kevA che? A praznanA uttararUpe je Tabo che temAM jaNAvyuM che : "je tihuM nANa samagga upanna.... ehavA je jagadupagArI zrI jinazAne sahitane namiI." | (bhAga-4 pRSTha : 837) ahIM zrI jinezvara - tIrthaMkara paramAtmAnA svarUpanI vizeSa jANakArI maLe che. haju ATalAthI A graMthakArane saMtoSa na thayo tethI tamAma prakAranA vAcakonI kSamatA ane maryAdAo pichANIne vividha arthaghaTano mATe anuprekSA ApavAno prabaLa puruSArtha jovA maLe che. mULakRtimAMthI prApta thatAM jJAnanuM yathAyogya vistaraNa thayuM che. je paMDita jIva che teo jJAnanA UMDANane pAmI zake evI viziSTa kSamatA dharAve che. A bAbata dhyAnamAM rAkhIne anuprekSAnuM prayojana thayuM che. A jIvomAM pudgala AdhArita sukhanI prApti karatAM Atmika guNonI mahattA vizeSa hoya che. AvA vAcaka-bhAvaka ane abhyAsakanI apekSA saMtoSavAno gajaba puruSArtha ahIM zrI premalabhAIe karyo cheH " dA. ta. jyAre zrIpALakuMvarane laIne temanI mAtA jaMgalamAM jatA hatA tyAre sAta so koDhiyAoe temane rakSaNa ApyuM. e samaye
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 70 rAjamahelamAMthI temanI zodha karatAM ghoDesavAro AvI pahoMcyAM ane temanA vize pUchaparacha karI. koDhiyAoe kahyuM : "o rUhAM kAvyo nathI re" (bhAga-1 prathama khaMDa, DhALa-10, gAthA-21) ahIM prazna thAya ke koDhiyAoe mRSAvAdano sahAro lIdho e yogya che ? anuprekSAmAM A bAbata spaSTa thaI che. dravyathI asatya hovA chatAM bhAvathI satya che. zAstrArtha pramANe jotAM jenAthI niSkAraNa SakAyanI hiMsA thAya te bhASA dravyathI asAvadya hovA chatAM te bhAvathI sAvadya kahevAya che. ahIM anuprekSAnAM aneka suMdara udAharaNo jovA maLe che. khAsa to e bAbata noMdhanIya che ke vividha viSayonI gahanatAne spaSTa karavA mATe tene anurUpa saMdarbhothI A vibhAga jJAnasabhara banyo che. AthI kahevuM che ke jaina sAhityanuM AkAza tejasvI racayitAonA pradAnathI suzobhita che, paraMtu zrI premalabhAInA A pradAnathI te adhika alaMkRta banyuM che. rasabhogyatA prAraMbhamAM vidyAdevIne prArthanA, hRdayanA udgArothI temanI sAthe thatuM anusaMdhAna ane pariNAma svarUpe prApta thatAM alaukika phaLa vize jaNAvAyuM che. AthI siddha thAya che ke A mahAkArya anya karatAM kAMIka vizeSa che. AcArya zrI abhayazekharasUrijInA zabdo : "A prakAzana pAchaLanI icchA "jIvo vadhune vadhu upAsya tattvo pratye AkarSAya" e rahI che. e anusAra A saMzodhana-saMpAdana ghaNuM ja upakAraka nIvaDyuM che." vAcaka mAtra kathAprasaMgo vAMcIne mUkI deze nahIM. tenuM mukhya kAraNa A sarjanamAM rahelI rasabhogyatA che. zrIpALa-mayaNAnI zrI siddhacakrajInI sAdhanAnuM ane e pachI zrIpALanA judI judI rAjakumArI sAthenA lagnanI pUrvazaratonuM rocakazailImAM nirUpaNa thayuM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 che. navapadajI sAthe saMkaLAyelAM nave ya padanAM anusaMdhAne ApelAM saMdarbho, vividha adhyayano, te viSayaka tAttvika arthaghaTano, nava pada viSayaka citro, jJAnapada mATe saMyamasAdhako dvArA upAsanA, sthAvarajaMgama tIrthonAM citrAMkano, saMdarbhagata avataraNo, durlabha sAhityanA ullekho, vividha zailInAM prasaMgacitro vagerethI sabhara prastuta graMthamAM pAyAnI bAbata temAMthI pragaTa thato rasavaibhava che. ApaNe jANIe chIe ke koIpaNa kRti yA pustaka vAMcavAnI zarUAta karyA pachI ghaNI vakhata tenA aMta sudhI pahoMcavAmAM vAcakanI kasoTI thatI hoya che. teno AdhAra racanAnI rasikatA para che. jema jema temAMthI vividha parimANo bhAvaka samakSa khUlatAM jAya tema tema rasa utkRSTa thato jAya to mana paNa prasanna thaI jAya che. prastuta pAMceya bhAgamAM chavAyelA rasanA kAraNe prathama pRSThathI aMtima pRSTha sudhInI bhAvayAtrAmAM vAcaka ravibhora banI jAya evo uttamottama rasavaibhava ahIM jovA maLe che. graMtha sajAvaTa ane vibhAgIkaraNa hAthamAM pustaka Ave ane aMdaranAM pAna kholavAnI utsukatA anubhavAya, bahArathI AvuM suMdara to aMdara to kevuM haze ! nI AhlAdaka bhAvanA janme e jijJAsA ja je te pustaka prakAzananI prathama saphaLatA. A dRSTie joIe to prastuta graMtha sAhityano bhAga-1 hAthamAM letAM ja tenAM AvaraNa - mukhapRSThanI kalAkRtinI divyatA sparzI jAya che. haMsavAhinI mA sarasvatInI darzanIya AbhAyukta tasavIra-citrathI dhanyatAno anubhava thAya che. sAthe zveta haMsanuM pAvanakArI svarUpa joI mana eTalI ghaDI parama zAtAmAM sthira thaI jAya che. pachI to aMdaranA darzanIya jinezvara bhagavaMtonAM nayanaramya citro, lekhana ane zailI, udAharaNo, rekhAMkano, kathAnaka ane te saMbaMdhI prasaMgapaTa, mULa gAthA-hastapatro vagere jotAM-vAMcatAM ''
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ahobhAvathI darzana karatAM karatAM pAMcamAM bhAganA aMtima pAna sudhI pahoMcavA mana utAvaLuM thaI jAya evo anubhava sau koIne thAya e ja bahu moTI siddhi che. graMthano lay out, dareka pAnanI kinArInI sajAvaTa, vividha zailInAM citro vagerethI sajAvaTa suMdara banI che. prastuta graMtha taiyAra karavAmAM kaThina parizrama ane vipula dravyarAzi sAthe bhaktisabhara utsAha pragaTa thAya che. ucca guNavattAvALA kAgaLamAM paNa sAttvikatA jALavI che. pAMca bhAgamAM prakAzita A graMthanI anukramaNikA racavAmAM paNa vAcakanI saraLatA vize dhyAna apAyuM che. prathama bhAgamAM pAMceya bhAgamAM samAviSTa sAhityanI jhAMkhI thaI jAya e noMdhapAtra bAbata che. dareka bhAgamAM prakaraNa, gAthA saMkhyA, viSaya ane pRSThakanA abhyAsathI taddana saraLatAthI vAcaka je kAMI meLavavuM che, te meLavI zake che. dareka bhAganA aMte je te bhAgamAM upalabdha citronuM sUcipatraka che. jemAM je te citra vize TUMkI chatAM jarUrI ane upayogI mAhitI ApI che. A mATe pAMca pariziSTo umeryA che. (dareka bhAganuM eka) vaLI kula pRSTha saMkhyA mATe saLaMga pRSThAMkana ane tamAma pariziSTonuM TUMkamAM vivaraNa paNa prathama bhAgamAM maLe che. - ' RNa svIkAramAM zrI premalabhAI koIne bhUlyA nathI evuM pratita thAya che. upakAraka guru bhagavaMtothI zarU karIne vyaktigata ane je je saMsthAo pAsethI je kAMI meLavyuM che te te nAma ane sAhityika ane citrita sAmagrI vize jaNAvyuM che. samagra graMthamAM je koI pAtro ane sthAna samAvAyAM che teno paricaya prathamathI maLI rahe evI vyavasthA paNa prathama bhAgamAM thaI che. pAMcamo bhAga to sajAvaTanI dRSTie ghaNoja viziSTa banyo che. dhAtunA pAvana tejomaya pratimAjIonI uttama phoTogrAphI manohara banI che. temaja dareka bhAgamAM vividha tIrthomAM rahelA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 pratimAjIonA darzanathI paNa dhanya thaI javAya che. paMca parameSTinAM pado sAthenAM citro saMkalita thayAM che temAM upAdhyAya zrI devacaMdrajInA caraNapAdukA, 16 thaI 18mI sadInA amadAvAda "sAhebakhAnI' nAmanA dezI kAgaLa para mahArASTrIyana devanAgarI lipimAM kALI zAhIthI parama pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja dvArA hastalikhita patro, sAdhunA AcAra darzAvato 18000 zIlAMgayukta ratha, darzana-jJAna-cAritra ane tapapado mATenI citrakRtiothI A bhAga suzobhita thayo che. uparAMta pariziSTa 6 thI 14 jotAM A mahAkAya graMthanA racayitAnA parizrama ane goThavaNI mATenI sUjhanA darzana thAya che. emAM paNa zrIpAlarAsanI mULa gAthAo saLaMga rAsa svarUpe mUkI che tethI tenuM upayogitAmUlya vadhI jAya che. (pariziSTa-9mAM) Ama prakIrNaka sAthe samagra graMthasajjA ane vibhAgIkaraNa dhyAnAkarSaka banyAM che. uttama prakAzana kevuM ucca koTinuM banI zake eno adbhuta khajAno ahIM ApaNane prApta thayo che. ati prasanna bAbata to e che ke A graMthanAM bhakti sAhityanuM videzomAM paNa vistaraNa thAya ane jagata jainadharmanI ajoDa sAhityika - mUlyaniSTha ane kalAtmaka saMskAritA pAmI zake e mATe hindI ane aMgrejI bhASAmAM paNa prastuta mahAkAya graMthanuM TAIpiMga ane saMkalana thayuM che. ATalI ujAgara prakAzana sevA badala racanAkAra mATe dhanyavAdanA koI paNa zabdo UNA utare. graMthakAranI guNagarimA koI paNa racanAnuM sAMgopAMga vAcana, bhAvana ane UMDANamAM adhyayana thAya to tenA sarjakanAM vaiyaktika pAsAMo pragaTa thAya che. bhale sarjaka vacce sIdhA praveza na kare, to paNa temanI eka anokhI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 chabI temAMthI AkAra pAme che. prastuta graMthamAM A bAbata supere siddha thaI che. ahIM tenI AchI jhalaka prastuta karavAmAM atizayokti nahIM lAge. . jJAna pratyenuM bahumAna zrI premalabhAInI jJAnapipAsA vize agAu paNa noMdhyuM che. zrI siddhacakrajI - navapadajI taraphano temano apratima ahobhAva jema jema prabaLa banato gayo tema tema e bhAva anya paNa anubhave; evI abhivyakti pAme ane e jJAnavaibhava vArasArUpe bhAvi peDhIomAM hastAMtarita thAya evA umadA bhAvanuM A graMtha pratibiMba che. A mahAkArya ja temanI jJAna pratyenI uttama bhAvanA prasthApita kare che. A mATe saMdarbha sAhitya dezabharamAMthI meLavavAno ajoDa puruSArtha kevI suMdara rIte phalita thayo che e dekhAya che. zrIpALa-mayaNAnA kathAprasaMgo sAthe sAthe gUDha tAttvika bAbato viSayaka vivaraNano abhyAsa sarjakanI jJAnapipAsA darzAve che. jJAna meLavavuM e sAthe enI pratye bahumAnabhAva keLavavo e bahu moTI vAta che. A mATe prastuta graMtha uttama udAharaNa banyo che. vinamratAH upAdhyAya zrI vinayavijayajI - zrI yazovijayajI kRta zrIpAla rAsa upara A bhagIrathakArya karavA mATenAM kAraNo darzAvavAmAM, A yajJakArya mATe je je guru bhagavaMtono, je je saMsthAono ane je je vyaktiono sahayoga sarjakane prApta thayo e pratye pUrNa ane bhAvathI teonA bahumAna sAthe AbhArayukta ahobhAva pragaTa thayo che. pUjya upAdhyAya zrI devacandrajI mahArAjanA ananya upAsaka evA zrI premalabhAIe teo zrI vize to covIsI sandarbhe alaga daLadAra prakAzana to karyuM ja che, paraMtu prastuta graMthamAM paNa sarjakano teozrI pratye vinamra bhaktibhAva pragaTa thayo che. e
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 ja rIte AcArya zrI vijaya kalApUrNasUrIjI taraphano adhyAtmabhAva savizeSa hovAthI A prakAzana teozrInA guru maMdiranA pratiSThAnA divase ja karyuM. A bAbata paNa vinamratAnA guNane prasthApita kare che. guru bhagavaMtonA ananya upakAra mATe "mo 3vajJAyA" zabdo prayojayA che. vaLI dareka citra ke anya sAmagrInI sAthe je te saMdarbhano paNa ullekha karyo che. sAmagrI goThavaNInI anerI sUjha : jyAre ApaNI pAse vipula jaththAmAM sAmagrI upalabdha hoya tyAre tene kaI rIte pradarzita karavI, kyAM kyAM goThavavI ane tenuM yogya cayana jevI bAbatomAM jo sUjha ane tArkitA na hoya to te sAmagrInA jaththAno bhAra lAge che. prastuta graMthamAM racayitAe mULagraMthanA dareka khaMDa, DhALa, gAthA ane zabdone dhyAnamAM rAkhIne tenA AdhArabhUta saMdarbho, citro ane patronI ucita goThavaNI karI che. dA. ta. navapada pramANe dareka padane anurUpa citro, citrAMkano, paTo temaja saMdarbhe goThavAyAM che. uparAMta kathAnAM prasaMgacitronuM cayana ane goThavaNa tArkika-kalAtmaka sUjhathI thayAM che. pramANabhUtatA ane prAmANikatA H AvA bhagIratha kArya mATe saMzodhana ane saMpAdana mahAmuzkela che. je sAmagrI maLe te pUrNatayA vizvasanIya che ke nahIM tenI cakAsaNI karavI ghaNI ja jarUrI hoya che. jyAM zaMkA lAge tyAM bahumatIya svIkRtino AdhAra laIne kAma thAya. prastuta graMthamAM A bAbata siddha thaI che. racanAkAre saMdarbha sAhityane saMzodhananI eraNa para caDAvIne, siddha karIne te khapamAM lIdhuM che. A bAbatanI jo noMdha na laIe to anubhAvaka tarIke ApaNe UNA utarIe. vaLI sAhitya jagatamAM sAhityacorInI ghaTanAo paNa bane che. sarjakanI prAmANikatAnI bAbata bahu jarUrI hoya che. zrI premalabhAIe tamAma citro tathA saMdarbho mATe graMthanI nAnAmAM nAnI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 mAhitI mATe prAmANikatAne nibhAvI che. je svarUpe je prApta thayuM tenI sAdara noMdha paNa lIdhI che. A mATe ApaNane paNa gaurava thAya evuM banyuM che. audArya zrI premalabhAI udAra lAgaNI prastuta prakAzanamAM jovA maLI. AvA uttama jJAnakhAnAne, durlabha kAryane hRdayanI udAratAthI zAsanane suprata karavAnI ghaTanA jaina sAhitya prakAzananA ItihAsamAM suvarNa akSare aMkita thaze. prakAzana sAmAnya hoya to paNa kaThina bane che. jyAre A to mahAgraMthanuM uttama koTinuM durlabha prakAzana che. A mATe vipula dhanarAzinI gaMgA vahAvIne audAryanuM anupama udAharaNa pUruM pADyuM che. vaizvika stare ane vartamAna temaja bhAvi peDhI A zrutakhajAnAthI lAbhAnvita thAya evI aMtaranI IcchAne sAkara karavAnI udAra dRSTi paNa ahIM jovA maLe che. A mATe kyAMya koI kacAza na rahe teno pUro khyAla paNa rakhAyo che. dhanya che AvA audAryane ! dhanya che A pAchaLanA sarjakanA bhaktibhAvane ! Ama vividha parimANothI sarjakanuM vyaktitva ahIM pratibiMbita thayAM che. temAM parizrama pratye gauravanI lAgaNI paNa pragaTa thAya che. aMtamAM prastuta graMthanuM anubhAvana paNa manane prasanna kare che. Avo bhavya-divya sAhitya-kalA saMyojanano vAraso maLyo e parama saubhAgya che. vyaktigata rIte jJAnanI upAsanA mATe AdhArabhUta amUlya pradAna prApta thayuM e mATe koI divyakRpA ja gaNI zakAya. je vAcaka A mahAgraMthanuM adhyayana karaze enuM to nasIba khUlI jaze. kAraNa ke temAMthI je kAMI pAmI zakaze e ananya ane upakAraka haze. dhanyavAda A mahAgraMthanA sarjaka zrI premalabhAIne ! bhaviSyamAM AthI vizeSa jJAnakhajAno ApaNane jarUra prApta thaze.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ wrm madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya prastuta viSayanI zarUAta prakhara vidvAna zrI jayaMta koThArI (1993)nA vidhAnathI karavAnuM ucita lAge che. "madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jaina sAhityanI vipulatA UDIne AMkhe vaLage evI che." dharmanI tAttvika bAbatone samajAvanAruM madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya e siddhAMtone samarthana ApanAruM dastAvejI sAhitya gaNI zakAya. A dRSTie jotAM madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya e sAhityanA itihAsamAM keTalAMka sImAcinhone aMkita kare che. A samaye pratibhAvaMta, ojasvI ane atmika unnati dharAvanArA nAmAMkita jaina sAdhukavio (moTAbhAge) dvArA thayelAM sAhityasarjanano ajoDa prabhAva Aje paNa jovA maLe che. 'jenijhama' nAmanA jarmanagraMthanA anuvAda 'jainadharma'nA sAhitya vibhAgamAM jaNAvyA anusAra A samayanAM kAvyazAstro athavA kathA sAhityamAM eTaluM kalAtmaka pAsuM jovA maLe che ke jema meghadUtamAM zabdakalA dhyAnAkarSaka bane che, e rIte sAhityasarjakoe gujarAtI sAhityanA itihAsane alaMkRta karyo che. dA.ta., zrI yazovijayajI 'jaMbusvAmI rAsa'mAM jaMbusvAmInuM eka suMdara zabdacitra Ape che. teo jyAre nhAya che, tyAre tenuM varNana karatAM zrI yazovijayajI nIcenI zabdagUMthaNI Ape che :
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 "nIcoInuM pANI re, nAhyA jaMbU zira jANI re, loca TUkaDo mAnuM ekeza AMsu jhare re ahIM kezamAMthI nItaratAM pANIthI evuM lAge che ke jANe loca najIka jANIne keza pote AMsu sArI rahyA che. Ama, ahIM bhAvi kathAghaTanAno saMketa jovA maLe che. AvI bhASAgUMthaNInAM to aneka udAharaNo maLe che. evuM pratipAdita thayuM che ke racanAvarSa dharAvatI sau prathama jaina kRti zAlibhadrasUrino "bharatezvara bAhubali rAsa' (i. sa. 1185) che. gujarAtI sAhitya pariSada taraphathI I.sa. 1976mAM prakAzita thayelo graMtha-"gujarAtI sAhityano ItihAsa : khaMDa bIjo e madhyakAlIna gujarAtI sAhityano bRhadraItihAsa che, jemAM jaina sAhityanI sthitino nirdeza thayelo che. e ja rIte "jaina gUrjara kavio' (saM. mohanalAla da. desAI) ane vipula pramANamAM upalabdha evuM hastalikhita sAhitya e gujarAtI sAhityamAM jainonuM pradAna sUcave che. madhyakAlIna sAhityamAM ghaNo samRddha vAraso mudrita svarUpe upalabdha che. madhyakAlIna jaina sAhityanI vizeSatAo sAhityanAM jatana mATe jainono puruSArtha alaga tarI Ave che jaina graMthAlayomAM A vAraso sArI rIte jaLavAyelo mAluma paDe che. evuM kahevAya che ke madhyakAlIna gujarAtI sAhityano itihAsa racavAmAM jaina sAhityano phALo noMdhapAtra che. e vAta kahetA gaurava thAya che ke A graMthabhaMDAromAM jainetara kRtio uparAMta sarva sAmAnya rasanA viSayo jevA ke jyotiSa, Ayurveda, kAvyazAstra, anya darzana sAhitya vagere paNa jovA maLe che. A sAhityano vipula ane samRddha saMskAravAraso atitanA gauravasamo bhAse che, kAraNa ke A samayamAM racAyelAM sAhityanuM prakAranaividhya paNa jANavA jevuM che. rAsa, garabo,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 garabI, hamacaDI, pUjA, stavano, stotra, stuti, pAlaNuM (hAlaraDuM), ukhANAM, saMvAda, chaMda, DhALiyAM, batrIzI, chatrIzI, bAlAvabodha vagere. A uparAMta paNa anya ghaNA prakAronI utkRSTa racanAothI A vAraso vaividhyasabhara banyo che. gujarAtI sAhityakozamAM 75% jeTaluM jaina kavionuM pradAna (madhyayugamAM) hoya tevuM jANavA maLe che. emAM paNa sAdhukavionuM pramANa vizeSa che. rAjasthAna taraphanA kavioe paNa vizeSa sarjana karyuM che. zrI yazovijaya, zrI jinaharSa, zrI samayasuMdara, vIravijaya jevA sarjakoe to kAvya, nyAya, chaMda, vyAkaraNa, jyotizAstra vagere viSayonA saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM anuvAdo thayelA che. chaMdono samRddha vAraso e e samayanI jainakRtio mATe gauravagAthA gaNI zakAya. madhyakAlIna jaina kavitA. madhyakAlIna jaina sAhityamAM dhyAna kheMce evuM jo koI sAhitya svarUpa hoya to te kavitA che. jIvanaciMtana, kathAsAmagrI, varNano jevuM sAhitya ane vaividhyasabhara kavitAo A yuganA kavionI deNa che. temAM yazovijayajI, lAvaNyasuMdara, samayasuMdara, RSabhadAsa, udayaratna, jayavaMtasUri, dIpavijaya vagere kavioe ApeluM pradAna noMdhapAtra che. emAM paNa zrIAnaMdaghanajInAM pado ane stavano suprasiddha che. "AnaMbaghana covIzI'mAM karmasiddhAMta, jJAna-darzana bheda, mananI durrayatA, cha darzano, samajaNa vagaranA kriyAkAMDa tarapha aNagamo, sukSma nigoda, jIvonA bheda vagaranuM kAvyAtmaka nirUpaNa vAcakone jainadharmanuM sAcuM darzana karAve che. nIcenI paMktio juo : "tuma jJAna vibho phUlI vasanta, manamadhukara rahI sukha so rasanta, dina baDe bhaye vairAgyabhAva, miththAmati - rajanIko dharAva." hindI ane vrajabhASAnAM suMdara pado ApanAra A mahAkavi vize ema kahevAyuM che ke "ghora aMdhArI rAte nirjana aTavImAM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ athaDAtAM musAphara karatAM paNa satyazodhakanI vihvaLatA anekagaNI tIvra ane jAjaramAna hoya che. prakAza ! vadhu prakAza !" temanI satyazodhakatA AvA musAphara jevI hatI. e ja rIte prakhara paMDita, mahA vidvAna ane graMthakAra kavizrI yazovijayajInuM paNa pradAna noMdhapAtra che. adhyAtma-jJAnI kahe che ke AnaMdaghana jevA pArasamaNi maLavAthI pote loha maTIne kaMcana thayA che. vidvAna lekhaka ane samIkSakazrI jayaMta koThArI kahe che ke upAdhyAya yazovijayajI madhyakAlIna sAhityAkAzanA eka atyaMta tejasvI sitArA hatA. teo zrIe saMskRta prAkRtamAM aneka graMthonI racanA karI jemAM temanAM tArkika vicAro, alaMkAra racanA, bhAvacitro, premabhaktino bhAva ane padAvali-prabhutva adbhuta che. thoDAM udAharaNo nIce pramANe che : "citta mAhIM aNagamatuM zukaladhyAnanuM pUra bAhira AvI lAgyuM, ujjavala mAnuM kapUra." (jabUsvAmI rAsa) "vAmAnaMdana jinavara, munivaramAM vaDo re, jima sura mAMthI surapati paravaDo re. - , , , , jima caMdana tarumAMhI................" ('pArzvajina stavana) nIMda na AvaI jhabakI jAguM re pUrava disi jaI jovA lAgyuM re rotAM dIse rAtaDI nayaNe re..." (rAjula viraha) Ama, kavitvanuM darzana karAvatI A racanAoe A yugane ujAgara karyo che. A uparAMta zrI hIrANaMdasUrinI kRtio "sthUlibhadra bAramAsA', "aDhAra nAtarAMnI sajhAya", "karmavicAra gIta' temanA anugAmIo mATe prabhAvaka banI che. lAvaNyasamayanI racanA vimalaprabaMdha' jaina madhyakAlIna sAhityamAM gaNanApAtra kRti che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 'neminAtha hamacaDI'mAM suMdara gItalaya che. arthAlaMkAronuM udAharaNa to juo : "jasa mukha araviMdo ugIu kaI diNaMdo kiri abhinava caMdo putrimAnau amaMdo" (vAsupUjya prazasti) adhyAtmI, masta, AtmalakSI ane apUrvavANInA bAdazAha zrI AnaMdaghanajI vize mahAtmA gAMdhIjIe lakhyuM che "mIrAMnA udgAramAM kRtrimatAnuM nAma suddhAM nathI. mIrAMthI gAyA vinA rahI zakAyuM nahIM mATe, sIdhuM hRdayamAMthI nIkaLyuM che, kudaratI jharaNAMnI peThe jANe phUTI nIkaLyuM na hoya ! lokonI vAhavAha meLavavAnA hetuthI thoDuM emaNe gAyuM hatuM ? padano A hetu thoDo hato ?" A vAta AnaMdaghanajInAM padone barAbara lAgu paDe che. eTaluM nizcita che ke mIrAMbAI, narasiMha, kabIra, suradAsa vagere jainetara saMtonAM padonuM sAhitya amara che, te pramANe AnaMdaghanajInA stavano ane padonuM sAhitya mAtra jaina sAhityamAM ja nahIM, paNa samasta bhAratIya sAhityamAM ucca sthAna laI zake tema che. - uparokta kavio uparAMta paMDita kavizrI jayavaMtasUri, samayasuMdara, jJAnavimalasUrinI racanAomAM paNa viSaya vaividhya, kathAtmaka racanAo, rAsa, rUpakakathAo, stavano sajjhAyo ane padono samAveza thAya che. vizeSa noMdhapAtra racanAomAM padakavitA ane hAlaraDAMo noMdhapAtra che. zrI dIpavijaya kavinuM hAlaraDuM vizeSa prakhyAta che. mahAvIra svAmI jevA tIrthaMkara putrane pAmIne mAtA trizalA gAya che: "mArI kUkhe AvyA tAraNataraNa jahAja, mArI kUkhe AvyA traNa bhuvana ziratAja' Avo vipula kAvyavAraso madhyayugIna gujarAtI jaina kavioe Apyo che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 kAvya savize che. mukhya kAvyo phAgu kAvyo : jaina phAgukAvyo paNa A samayanA sAhityanI vizeSatA che. sau prathama phAgumAvyo jaina kavionI racanA hovAnuM manAya che. "janacaMdrasUri phAgu' ane "dhUlibhadra phAgu' anukrame che. sa. 1300 ane 1340nI AsapAsa racAyAM che. "phAga" e gAvA karatAM khelavAno kAvya prakAra che. eTale ke temAM nRtyakalA joDAyelI che. eTale temAM RtuvarNana savizeSa jovA maLe che. nema-rAjula viSayaka phAgukAvyo vadhAre lakhAyAM che. mukhyatve mAladeva, prasannacaMdrasUri, ratnamaMDaLa gaNi, dhanadevagaNi racita phAgukAvyo viSaya vistAra ane racanAnI dRSTie uttama che. e ja rIte phAgukAvya aMtargata "bAramAsA' kAvyo paNa lakhAyAM hatAM. kapUravijayakRta nemarAjula bAramAsA' suprasiddha che. A phAgu kAvyonI mukhya vizeSatA paNa dhyAna kheMce tevI che. A kAvyonA racayitAo mukhyatve sAdhu bhagavaMto hatA. teo to saMsArathI viraktabhAve raMgAyelA hoya. eTale temanI phAgu racanAono hetu dharmabodha ane dharmamahimA gAvAno hato. AthI ja temAM zRMgAranuM nirUpaNa Ave to paNa tenuM pariNAma to bhAvonI kSapakazreNimAM eTale ke vairAgyabhAvomAM thAya. jainetara phAgu kAvyomAM kathAnAyaka zRMgArakarasathI AlekhAyA hoya. ahIM to nAyako saMsArI puruSo nathI, tethI teomAM vairAgyanuM pratipAdana thayuM hoya te svAbhAvika che. dA.ta. neminAtha jevA tIrthakara ke pachI sthUlibhadra jevA munivara A kathAnAyako che. keTalAMka apavAdo che, paraMtu vairAgyabodhaka upamAno vizeSa che. A kAvyomAM AMtarayamakavALAM, roLA, rAsa, aDhayuM, jhUlaNAM yA dezI DhALo prayojAyAM che. Adhunika samayamAM phAgukAvyono prakAra lupta thayelo jaNAya che. madhyakAlIna jaina gadya sAhitya, kAvya uparAMta A yuganA jaina gadya sAhityamAM kathAonuM pramANa vizeSa jovA maLe che. temAM paurANika
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 caritAtmaka, lokakathAtmaka ane saMgraharUpa ema cAra vargo paDe che. devaprabhasUrikRta "pAMDavacaritra', zubhacaMdra racita "jaina mahAbhArata' uparAMta bAhubali, nAgakumAra, sulocanA vagere pAtronI kathAonuM Alekhana thayuM che. abhutarasika ane premakathAtmaka aMzo dharmasaMskAra pAmIne AlekhAyAM che. lupta thayelI prAkRtamAM lakhAyelI pAdaliptakRta taraMgalolA ane saMskRtamAM lakhAyelI "taraMgavatI A prakAranAM udAharaNo che. madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhityamAM pUrNa gadyakRti ochI jovA maLe che. saMskRta - prAkRta dharmagraMthonA anuvAdo thayA che. tene "TabAstabako" kahI zakAya. "bAlAvabodho vadhAre pramANamAM lakhAyA che. merUtuMgasUrinuM "vyAkaraNa catuSka bAlAvabodha' (1415), sAdhuratnasUrinuM "navatattvavivaraNa bAlAvabodha' (1456 AsapAsa), somacaMdrasUrinuM "bhaktAmarastotra bAlAvabodha' sArI prasiddhi pAmyA che. "saMgrahaNI', kalyANa maMdira, kalpasUtra', "zatruMjayastavana bAlAvabodha', "kSetrasamAsa', "paDAvaSyaka' vagere bAlAvabodha bahu vipula saMkhyAmAM lakhAyAM che. - I. sa. 1422mAM lakhAyela "pRthvIcandracarita' e mAtra jaina sAhitya nahIM, paraMtu gujarAtI sAhityanI eka praziSTha gadyakRti che. mAtra kathArasa nahIM, paraMtu gadyachaTA paNa AkarSe che. kathA likhita hovA chatAM te kahevAtI hoya evuM anubhavAya che. pAMca ullAsamAM lakhAyelI A racanA pRthvIcandra ane rANI rUpalatAnAM kathAnakane Alekhe che. kalApUrNa varNana ane vipula zabdarAzithI alaMkRta A kRti madhyakAlIna jaina sAhityanI suMdara racanA banI che. upasaMhAra * madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhityanI uparokta carcAnA AdhAre kahI zakAya ke e sAhityamAM e samayanAM caritrapAtro viSayaka
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 kathAo, rAsa ke stavana temaja sajhAya aitihAsika mUlya dharAve che. dA. ta. vimalamaMtrI, vastupAla-tejapAla, kumArapAla vagerenAM caritravarNano e e samayanA aitihAsika dastAvejo gaNI zakAya. te ja rIte "hIravijayasUri rAsa' hIravijayasUrinAM janmasthaLa pAlanapurano ItihAsa darzAve che. A uparAMta uparokta kRtio dvArA bhaugolika sthiti, te samayanA lokonA rItarivAjo, mAnyatAo, kauTuMbika mAhitI jevI anekavidha dastAvejI bAbato jANavA maLe che. tatkAlina rAjakIya paraMparAo, vividha sthaLonA itihAsa, dhArmika paraMparAo vagere bAbato paNa A kathAtmaka sAhityamAMthI prApta thAya che. e dRSTie madhyakAlIna jaina sAhityanuM viziSTa ane cokkasa mUlya che. A pradAnanI khAsa noMdha laI tene prakAzita karavAnuM kArya hAtha dharavA jevuM che. prastuta avalokanamAM to madhyakAlIna jaina sAhityanA mahAsAgaramAMthI mAtra ekAda bindu jeTaluM Alekhana thayuM che. tenuM kharuM mUlyAMkana to A khajAnAnuM kheDANa karIne ane UMDANathI arthaghaTana karIne ja thaI zake. aMte,A sAhityasaMbaMdhI vivecano, kolejamAM eTale ke ucca zikSaNa sAthe saMkaLAyelA vidyArthIone, adhyApakone, sAhitya sAthe saMbaMdha dharAvatA vidvAnone, itihAsa viSayaka saMzodhana karanArane, jaina dharmamAM UMDo rasa letA abhyAsuone ane A prakAranuM sAhitya vAMcavAmAM rasa letA sau rasajJone upayogI thaze. saMdarbho 1. heTa phona glAjhanaApa. (1925). "jainIjhama' (jarmana graMtha)no gujarAtI anuvAda, jaina prasArakasabhA.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. koThArI, ja ane zAha kA. (1993). madhyakAlIna jaina sAhitya, gurjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda 3. muni zrI amarendravijayajI (2001). AtmajJAna ane sAdhanApatha, jJAnajyota phAunDezana, muMbaI 4. rAvaLa a, gujarAtI sAhitya (madhyakAlIna), gujarAtI sAhitya pariSada, amadAvAda
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 2224 - m bhagavAna mahAvIrano vizvasaMdeza ahiMsA-anekAMta-myAlA aparigrahaH vaizvika samasyAnA ukelo je siddhAMto hitakArI, sukhakArI ane zreyakArI hoya te siddhAMtonI asara sadA ye maMgalakArI hoya che. AvA siddhAMto ja vizvavyApI banI zake che. je dharmanI imArata AvA siddhAMtonA pAyA para racAI hoya e dharma vaizvika stare TakI zake che. A saMdarbhamAM jaina dharmanI jaDa majabUta hovAnuM kAraNa tenA prabaLa siddhAMto che. vaizvika bhAvanA, svataMtra ane sarvavyApaka dRSTi, sAmAnya jIvane paNa duHkha nahIM pahoMcADavAnuM dhyeya jevI upakAraka bAbato tIrthakaroe samayAMtare dharmanA siddhAMta svarUpe darzAvI che. atizaya sukSma bAbatone vijJAnanA AdhAre jaNAvI che. A bAbato AjanA yugamAM eTalI ja prastuta che. mukhya siddhAMtone traNa vibhAgamAM vicAravAthI lagabhaga tamAma bAbatono samAveza thaI jAya che. zrI mahAvIra svAmI vartamAna covIzInA aMtima tIrthaMkara che. teoe prarUpelo mArga temanuM bhaviSyadarzananI sAkSI pUre che. tethI Aje paNa teno vicAra karavo e saMpUrNa rIte prastuta gaNAze. mukhya traNa bAbatone teozrIe prAdhAnya ApyuM hatuM. te che : (1) ahiMsAnuM vijJAna (2) anekAMta syAdvAdanI Adarza dRSTi ane (3) aparigrahano mahimA.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe prathama A siddhAMtone vicArIe. (1) ahiMsAnuM vijJAna : samasta manovijJAnano pAyo mana che. ahiMsA ke hiMsAnA AcaraNane mana sAthe ghaniSTa saMbaMdha che. "jIvo ane jIvavA do'nuM sUtra mana sAthe sumeLa dharAve che. koInuM khUna karavuM, mAra mAravo ke zArIrika ijA karavI e ja mAtra hiMsA nathI. manamAM AvelA hiMsAtmaka vicAronuM A pariNAma che. prathama to A ugra svarUpa manamAM ja AkAra le che. eTale ahiMsAnA vijJAna karatAMya ahiMsAnuM manovijJAna zrI mahAvIra prabhu darzAve che ema kahevuM vadhAre yogya gaNAze. , vera-jhera, rAga-dveSa, kUDa-kapaTa jevI bAbato e hiMsAnuM pAyAnuM sUkSma svarUpa che. eTale manathI bIjA pratyeno Avelo kubhAva, vacanathI tene mATe kahelA apriya ane duHkha pahoMcADanArA zabdaprayogo ke sIdho prahAra, A badhA hiMsAnAM vividha svarUpo che. bIjA zabdomAM kahIe to svArthI, chetaranAro, kuDa-kapaTane AcaranAro, jUThuM bolanAro, anItino AdhAra laIne AgaLa vadhanAro, manamAM azuddha ke azubha bhAvane pragaTa karatAM tattvono sahAro lenAro ke pachI bIjAnA duHkhe sukhI thanAro, chetarapiMDI dvArA prabhutva prApta karanAro, atyAcAranA vicAranuM sevana karanAro aMte to hiMsAnuM ja AcaraNa kare che. zrI mahAvIra svAmIe A tamAma kriyA-prakriyAne hiMsAtmaka ja gaNAvI che. sAMprata vaizvika stare yuddha, AtaMka ane visphoTaka akhatarAo aTakAvavA hoya to sUkSma rIte ahiMsAnuM pAlana dareka vyakti potAnA manathI ja kare e khAsa jarUrI che. pachI e netAo hoya ke sAmAnya mAnavI-nAgarika. bhagavAna buddha paNa kahyuM hatuM ke karuNAnuM jharaNuM hiMsAnA pApAcAranAM ghUghavatAM pUrane paNa mahAta karavAnI zakti dharAve che. vera-virodha, niMdA ane vAda-vivAdathI je para rahe che, enuM AcaraNa ahiMsAtmaka dRSTikoNa darzAve che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 pratyeka jIva, pachI te mAnava hoya ke prANI-pakSI, darekano AtmA sarakho che. sarvane duHkhanI anubhUti sarakhI thAya che. A rIte ahiMsAnuM manovijJAna sahaastittvano svIkAra kare che. pariNAme deza-deza vacce sahakAra ane samajanuM sAmrAjya vistarI zake. 'vizvazAMti' ane 'vasudhaivakuTuMbakama'nuM vAtAvaraNa racAI zake. A rIte vaizvika saMdarbhe A siddhAMta khAsa mahattva dharAve che. (2) anekAMta-syAdvAdanI AdarzardaSTi : sApekSavAdanA pAyAmAM zrI mahAvIra prabhue ApelA 'anekAMta'nA vicAro che. jaina dharmanuM samasta darzana anekAMtanI bhUmikA para TakyuM che. bIjA zabdomAM tene 'syAdavAda' paNa kahe che. anekAMta eTale jeno eka aMta nathI, eTale ke jemAM vicAranA aneka dRSTikoNa che te anekAMta dRSTi. vicAranI zailI, guNadharmo, lakSaNo, vicAra, dRSTikoNa vagere alaga alaga hoya. eka ja vastune bhinna bhinna draSTibiMduthI svIkAravAno vicAra e anekAMta dRSTi che. vividha dharmonA vicAro bhale bhinna hoya, paraMtu judI judI apekSAe te saMgata hovAno svIkAra uparAMta bhinna bhinna lakSaNonA samanvayano svIkAra e bAbata AjanI vaizvika sthitimAM jarUrI che. anekAMtanI dRSTinA pAyAmAM vaicArika matabheda dUra karI pratyekamAM rahelI saMgata bAbatano svIkAra che. pelI cha aMdha ane hAthInI pracalita vArtA A ja satya samajAve che. dareke hAthInAM je aMgane anubhavyuM e rIte hAthI kevo haze tenI kalpanA karI. eka rIte dareka sAcA hatA ane darekano khyAla ekAMgI hovAthI teo pUrI rIte hAthInA svarUpane jANI zakyA nahIM. chatAM badhAnA khyAlano samanvaya thatAM hAthInA pUrNa svarUpane pAmI zakAya che. A ja vAta parasparanA vyavahAramAM paNa lAgu paDe che. "huM kahuM te ja sAcuM", evuM nahI paNa
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sAcuM hoya te mAruM" Avo bhAva A dRSTimAM samAyelo che. parasparanAM verajhera, vAda-vivAda ke vicArabhedathI je pariNAma maLe che te ekAMta daSTi che. jyAM aham, durAgraha, haThAgraha, gurutAgraMthi ke pote ja sAcA, anya nahIM, Avo bhAva che tyAM baMdhiyAra sthiti sarjAya che. AnA ja kAraNe anyano, anyanA vicArano ke anyanA astitvano svIkAra thato nathI. tethI anekAMta daSTi e Adarza daSTi che. sarvano Adara, sarvanI vAtamAM rahelAM sattvano svIkAra, koI paNanA vicArane sApekSa rIte jovAnI vAta, padArtha ke vastunA sarvAgIpaNAMne jovAnI rIta, vastunA anaMta svarUpano svIkAra ane anyanA vicAramAM paNa satyanuM darzana jevI ghaNI bAbatono samAveza A siddhAMtamAM jovA maLe che. A vicAra ke dRSTikoNa darzAve che ke svabhAva, rasa-ruci, AdaraanAdara, kubhAva, anyane azAtA upaje evI bAbatone anekAMta dRSTikoNamAM sthAna nathI. ahaMkAranAM vAghA dUra karavAthI ja satyanAM ke yathArthanAM darzana pAmI zakAya che. bIjA para mAlikI nahIM, paNa svIkArabhAvathI ja samagra vizva sucAru rIte saMtulita sthitimAM saMcAlita thaI zakaze. A daSTie ahiMsAnAM manovijJAnamAM paNa anekAMta dRSTikoNa rahelo che. paraspara hAtha milAvavAthI vizvazAMtinI AzA pragaTe che. anyanA svIkArathI maitrIbhAva sthApita thAya che. tethI sAMprata samayamAM vizvazAMti mATe anekAMta daSTi mahattvanI che. anekAMtavAdanI sAthe joDAyelA nayavAda ane syAdvAda vize thoDI carcA karIe. jainadarzana pramANe sAta naya che. naya eTale vicAra. koI paNa viSaya, vastu ke vyakti saMdarbhe abhiprAya, dRSTi, abhigama, apekSA eTale naya. mULa to "naya" zabda "nI dhAtu parathI banelo che. eTale ke je laI jAya te naya - "nayati iti naya- je laI jAya te naya. naya eka nathI. tethI nyAya, nIti,
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 AcAra, yojanA jevI bAbato taraphanI samaja. anaMta jJAna athavA anaMta bodha dharAvatI vastunA eka rUpane mukhya mAnI temAMthI pragaTa thatAM jJAnane naya dvArA samajAvAya che. eno artha e nathI ke naya ekAMta tarapha laI jAya che. te anekAMta ane syAdvAdane samajavAnI vyavasthA che. je rIte AMkha be hovA chatAM be vastu nahIM, eka ja dekhAya che. e rIte nayanA samanvayathI anekAMtavAda samajAya che. sAta nayanA mukhya be prakAra gaNAvyA che. nizcayanaya (Atma kalyANa) ane vyavahAra naya (vizva kalyANa)mAM badhAno samAveza thaI jAya che. vizeSa UMDANamAM atyAre vAta na karatAM eTaluM kahI zakAya ke pUrNa satyane jANavAnI daSTi nayavAdamAM samajAya che. e ja rIte A jagatanA vyavahArane samajavA mATenI AdhArazIlA syAdvAdamAM che. syAdvAdamAM anekAMtavAda, samanvayavAda, samAdhivAda, vizvamaitrIvAda vagere dRSTikoNathI vastunA anaMta svarUpano svIkAra karavAnI jIvanadaSTi samAyelI che. manane samanvayazIla ke madhyasthI banAvIe to samagra vizvamAM suleha ane zAMti sthApI zakAya. vAda-vivAdano aMta Ave. ethI ja zrI siddhasena divAkarasUrie vividha darzanonAM UMDA abhyAsa ane ciMtananA AdhAre tulanAtmaka satyarUpe syAddhAda vize bahumUlya pradAna karyuM che. e ja rIte pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAje anekAMtavAdane vizeSa pravacanorUpe prasArita karyo che. (3) aparigrahano mahimA : mahAtmA gAMdhIjIe ApelA agiyAra mahAvratomAM aparigrahanuM vrata paNa darzAvyuM che. "vaNajotuM nava saMgharavuM' e zabdo aparigrahanI vAtanuM ja sUcana kare che. ATalAM
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 varSo pahelAM zrI mahAvIra svAmIe ApelAM mahAvrato (pAMca)mAM aparigrahanuM vrata darzAvyuM che. potAnA mATe ane parivAra mATe je jarUrI che eTaluM ja rAkhavuM - eTalI ja sAmagrIno saMgraha karavo e aparigraha che. 'parigraha' eTale saMgraha karavo, bheguM ke ekaThuM karavuM. tethI ja zrI mahAvIrasvAmIe potAne deva taraphathI apAyeluM vasa eTale ke je devadRSya maLyuM hatuM temAMthI aDadhuM vastra eka garIba brAhmaNane ApI dIdhuM hatuM. niyamapAlanamAM aDaga zramaNa-zramaNI bhagavaMto ane zrAvaka-zrAvikAo paNa A siddhAMtano rojiMdA jIvanamAM amala kare che. Aje ghaNA loko 'cAre bAjuthI bheguM karavuM' e siddhAMtamAM mAne che ane tenI doDAdoDImAM ja jIvana pUruM karI nAkhe che. maLyA pachI chUTe nahIM evuM bane che. je jarUrI che te rAkhavuM paraMtu AsaktibhAva nahIM, te aparigraha. asaMtoSa, svArtha, adhirAIpaNuM, azAMti, moha jevI bAbatothI parigrahavRtti janme che. parigRhavRttithI ane laI levAnI - paDAvI levAnI vRttithI vera-jhera ane azAMti janme che. ochAmAM ochI jarUriyAtothI calAvI levAmAM na mAnavAvALAmAM lUMTAruvRtti paNa janme che. aparigraha e manane paNa zAMtino anubhava karAve che. rAtre nirAMte UMgha Ave che. jenA gharamAM sAdhanasAmagrIno pAra nathI, teo salAmata nathI. teo para lebhAgunI najara maMDAyelI hoya che. aparigrahathI saMtoSa sAdhavAnI Teva paDe che. AthI parivAramAM paNa sau saMpIne rahI zake che. A rIte aparigraha e vyaktine potAnA mATe ane parivArathI mAMDIne rASTra ane vizvanA saMdarbhe khUba ja mahattvanuM baLa che. tamAma jhaghaDA ke veravRttinuM zamana tyAre ja thAya
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ che jyAre manamAM saMtoSano bhAva hoya. upabhoga nahIM paNa ucita upayoga-sadopayoga e ja vAta sAcI che. A rIte zrI mahAvIrasvAmIe te samaye ApelA uparokta siddhAMto sAMprata samaye ane sAMprata vizva mATe pUrNapaNe prastuta che. sahaastitvano svIkAra, satyanI sApekSatAno svIkAra ane saMgrahanI vRtti badale saunI sAthe vaheMcIne saMpattino svIkAra jevI bAbato jIvanavyavahAramAM mUkAya to vizvamAM maitrI, zAMti, saMyama, saMtoSa, sva-darzana, mukti jevA raMgonuM meghadhanuSa racAya. ane A ja to che zrI mahAvIra bhagavAne ApeluM jIvanadarzana.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 karma H anya dharma ane jaina dharmamAM A jagatamAM ApaNe keTakeTalI bhinna prakRtinA mANaso joIe chIe. keTalAka to nAnI nAnI bAbatomAM krodhathI lAlacoLa thaI jAya che, to evI ja paristhitimAM keTalAkanI mukhamudrA zAMta hoya che; caherA para samatA bhAvanI rekhAo aMkita thayelI hoya che. jema ke caMDakauzika ane bhagavAna mahAvIra. keTalAka loko ghamaMDathI gherAyelA hoya che, to keTalAka vinamratA dhAraNa karanArA che. dA. ta. rAvaNa ane rAma. A uparAMta tiraskAra - karuNA, bhoga - saMyama, jUTha - satya, bhakSaka - rakSaka jevI virodhAbhAsI vyavahAra prakRti zA mATe jovA maLe che ? eka manuSya rAjA ane bIjo raMka zAthI ? ekane khAvA mAlapuvA ne bIjAne baTakuM roTalo ya na maLe evuM kema? koI sAta mALanI havelIno svAmI to koIne naraka jevI sthiti zA mATe ? zA mATe AvAM virodhAbhAsI dazyo jovA maLe che ? A mATe philasUphoe ane saMtoe potAnI vicAradhArAo pramANe spaSTatA ApavAno prayatna karyo che. keTalAka dharmoe A mATenA cokkasa siddhAMto ApyA che. teo kahe che ke A tamAma bAbatono sarjaka Izvara che, kAraNa ke tenI IcchA vagara eka pAMdaDuMya halatuM nathI. A vAta Izvarano kartAbhAva sUcave che. ahIM Izvarano kartAbhAva prasthApita thAya che. jo ema hoya to mAnava-mAnava vacce
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 AvI asamAnatA na sarjAya. A dRSTie jotA vividha dharmonA siddhAMto zuM kahe che te samajIe. hindu dharmamAM karmanA siddhAMtane uparokta bAbatanA pAyAmAM gaNAvyo che. eka mANasa jamInamAM khADo karIne goTalo vAve che; tenuM siMcana karIne kALajIpUrvaka jatana kare che. bIjo mANasa bAvaLa vAve che. baMnenAM pariNAmo judA che. bAvaLa vAvanAra kerInI apekSA na rAkhI zake. satkAryo ane satkarmonuM pariNAma Ajanma ane punarjanmamAM prApta thAya che. A mAnyatAmAM eka vAta spaSTa lAge che ke hinduo karmane adaSTa sattA mAne che. mATe IzvaranI bhakti ja mAnavanA sukha-duHkha mATe kAraNabhUta bane che. hindu dharmanA pavitra graMtha zrImadda bhagavata gItAmAM "karmayogano upadeza che. e anusAra - "karma karatI vakhate A karma huM karuM chuM, enA pariNAmanI ciMtA mArA hAthamAM nathI. e mATe to Izvarano kartAbhAva mahattvano che." karma karatI vakhate eTale ke kArya karavA pAchaLa pariNAma vize ciMtA na karavI evuM jaNAvavAmAM AvyuM che. 1 khristI dharmamAM Izvarane buddhino viSaya mAnavAne badale zraddhAno viSaya gaNyo che, tethI sArAM-narasAM karmono badalo Izvara ja Ape che. satyanuM AcaraNa karanArane sukhaprApti ane durAcaraNa karanArane duHkhaprApti thAya che. isu khriste jaNAvyuM hatuM ke Izvara premALa pitA che ane kSamAnI sAkSAta mUrti che, mATe te duSkRtyo karanArane paNa kSamA karI de che ane mAphI Ape che pachI tene karmanuM viparita phaLa bhogavavuM paDatuM nathI. have vyakti jo pote je kAMI kare, ene Izvarane AdhIna mAnavAmAM Ave to vyaktinI potAnI javAbadArI zuM ? potAnA karmanI phaLazruti potAnA zire nahIM ? Ama, khristI dharmamAM karmanI bAbata bahu vicAravAmAM AvI nathI.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 islAma dharmanA siddhAMto saraLa che. temAM tattvajJAnanI bahu gUMco nathI. karmanA siddhAMta vizeno ahIM khyAla judo che. A dharmanA anuyAyIo punarjanmamAM mAnatA nathI. hindu dharma mujaba karmanuM phaLa AtmAnA punarjanma mATe javAbadAra che. jyAre muslimo mAne che ke mAnavanuM mRtyu thAya tyAre tene daphanAvavAthI deha sAthe AtmA paNa vidyamAna hoya che. kayAmatanA divase vyaktie karelAM kAryo anusAra mRtadehane phirastAo allAhanA darabAramAM hAjara kare che, tyAM tenuM bhAvisthAna nakkI thAya che. Ama karmanAM pudgalo AtmAne lAge ane e anusAra punarjanma saMbhave evo khyAla A dharmanA siddhAMtomAM nathI. jo AtmA svarga ke narakamAM sthAna pAme, to e tyAM kyAM sudhI rahe? e pachI e AtmAnuM sthAna kyAM ? jevA koI khulAsAo nathI. bauddha dharmamAM karmane mahattva ApavAmAM AvyuM che. te anusAra Izvara hoya ke na hoya; jagata nitya hoya ke anitya, mAnava potAnA karma anusAra svataMtra rIte ja, potAnA prabaLa puruSArthathI AtmasAkSAtkAra kare che. aMte nirvANapadano adhikArI bane che. teo AtmA tattvane svIkAratA nathI. bhagavAna buddha mAnatA hatA ke puNyano saMcaya karavA mATe kriyAkAMDonI jarUra nathI. AtmAnI badale te jIva rU5, vedanA, saMjJA, saMskAra, vijJAna jevA pAMca padArthono banelo, haMmezA vaheto ane parivartanazIla evo cetanA pravAha che. A cetanA pravAha para vijaya meLavI, tene sthira karavAthI nirvANanI prApti thAya che. mATe AtmA para karmanAM pudgalo vize ahIM paNa spaSTa jaNAvAyuM nathI.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ja rIte zIkha dharma anusAra anya bAbato sUcavavAmAM AvI che. emAM kahyuM che, "he mAnava ! tuM tArA zarIrane eka sAruM khetara banAva. temAM satkarmarUpI bIja vAvIne prabhunAM nAmarUpI jaLanuM siMcana kara. tArA hRdayane kheDUta banAva aMte Izvara tArA hRdayamAM UgI nIkaLaze. ane tuM divyapadane (nirvANapadane) pAmI zakIza." Ama, ahIM satkRtyo para bhAra mUkayo che. je karmanI sAthe joDAyelI bAbata che. paraMtu AnAthI vadhAre UMDANa ahIM nathI. AtmA A kAryonuM pariNAma sIdhuM ja prApta kare ? punarjanmanAM karmo khapAvavA paDe ? kyA prakAranA karmonuM zuM pariNAma Ave ? janma-maraNanAM paribhramaNa pAchaLa kayuM preraka tattva kAma kare che? AvA praznonA uttara mATenAM samAdhAno A siddhAMto pAse nathI. jainadharma karmanA siddhAMtane ghaNAM UMDANathI samajAve che. "mANasa vAve tevuM laNe A siddhAMta ajANyo nathI, paraMtu dareka bhava AgalA bhavanAM karmonuM pariNAma che; pratyeka AcAra, vicAra tenA kartAnA sUcita svarUpa upara asara kare che; puNya-pApanAM phaLa vartamAna jIvanamAM pUrAM bhogavAtAM na hoya to te mRtyunI pele pAra sudhI paNa pahoMce che ane navA bhavanuM kAraNa bane che; pratyeka bhava te anAdi ane bhAvi bhavamALAne joDatI kaDI che, jevI bAbato vize jainadarzanamAM ghaNuM ja vicArAyuM che. hinduonA mate karma alaukika zakti che, je AtmAne vaLagelI che, je sUkSma deharUpe avikArI sAttvika paDarUpe coMTI jAya che, paraMtu AtmAne coMTatI nathI. jainadarzana karmane saMpUrNa svataMtra tattva mAne che. e mATe teo pudgala zabda prayoje che. sUkSma karma-pudgala jIvane lAge che. jIva ane karmano saMbaMdha anAdikALathI cAlyo Ave che. jIva koIpaNa kArya karavA mAMDe ke tarata ja te ja AkAzapradezamAM rahelAM karmaparamANu ene vaLage che. te jIva sAthe bhaLI jAya che. pudgala AtmAne vaLagIne je vikAra kare che. tenI UMDI samaja ahIM ApI che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadarzana pramANe karmanI ATha mULa prakRti che. tenA paNa anya prakRti pramANe peTA prakAro che. paraMtu ahIM mULa ATha prakAranI carcA karavAno upakrama che. (1) jJAnAvaraNIya karmaH je karma jIvane potAnA zuddha svarUpamAM hoya te jJAna upara AvaraNa mUke che, te jJAnAvaraNIya karma tarIke oLakhAya che. te cakSunI dRSTine rUMdhanArA vastra jevAM che eTale ke padArthanA sAcA svarUpanuM jJAna pAmatAM te aTakAve che. (2) darzanAvaraNIya karmaH jIvane potAnA zuddha svarUpamAM jovAnI je zakti hoya enA upara AvaraNa mUke te darzanAvaraNIya karma. eTale ke padArthane enA sAcA svarUpamAM pUrNa ke vibhAgamAM jotA aTakAve te. tenI sarakhAmaNI rAjAnAM darzanane rokanArA dvArapALa sAthe karI che. (3) vedanIyakarmaH jIvane potAnA zuddha svarUpamAM je AnaMda hoya tenA upara AvaraNa mUke che. A karma jIvane sAMsArika sukha-duHkhamAM asara kare che eTale ke te sukha-duHkhano anubhava karAvanAra karma che. jema talavAranI dhAra para madha coMpaDeluM hoya ane mANasa ene moMmA nAkhe tyAre maLatAM sukha-duHkha jevo anubhava ahIM jovA maLe che. (4) mohanIya karmaH A karma zraddhA ane cAritrano nAza karanAruM che. mANasa pote gALelo dArU jyAre pIe tyAre te AtmA sAruMnarasuM parakhavAnI zakti vagarano banI jAya che. e rIte mohanIya karmanA aMtarAyathI jIva potAnA sAcA jJAnathI ane sAcA cAritrathI dUra rahe che. mohanIya AvaraNanA bIjA paNa bheda che. je vizeSa bAdhArUpa bane che. (5) AyuSya karma H je karma AyuSyanuM pramANa Ape che, te AyuSyakarma che. manuSyano jIva cAra gatimAM paribhramaNa kare che. deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI. A gatimAM jIvananI maryAdA A karma dvArA baMdhAya che eTale ke A karmanA baMdhathI bhavobhava jIvanI utpatti
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 kaI gatinI maryAdAmAM thaze te nakkI thAya che. AyuSya keTalA kALanuM che te nahIM paNa jIvanakSetranA vistAranI maryAdA A karmathI nakkI thAya che. dA. ta. koI vyakti taLAvamAM taravAnuM nakkI kare ane te taLAvamAM paDe tyAre tene keTalo samaya taravAnuM che te nahIM, paNa emAM keTaluM taravAnuM che, eTale ke emAM keTaluM jIvana jIvavAnuM che, e karmathI sUcita thAya che. mATe tenI sarakhAmaNI mANasanI icchA pramANe jatAM rokI rAkhanArI sAMkaLa sAthe karI che. tenA cAra bheda che. (6) nAmakarma : A karma citrakAra jevuM che. jema citrakAra potAnI sAmenAM citramAMnA mANasone judo judo raMga ApIne cItare che, e rIte A karmano baMdha jIvane judI judI yoni ApanAra che. gatinAmakarma upara jaNAvyA anusAranI cAra gatimAM janma Ape che. AnupUrvI nAmakarmathI eka bhava pUro thatAM, jIva tyAMthI potAnA navA bhavane sthAne pahoMce che jAtinAmakarmathI jIva keTalI indriyovALI yonimAM janmaze te nakkI thAya che. zarIranAmakarmathI jIvanuM zarIra temaja anya nAmakarma (peTA prakAranA) jIvanA aMga-upAMgo, baMdhAraNa, varNa, gati, pramANa, zaktio, svabhAva, jevI anekavidha bAbato nakkI kare che. TUMkamAM nAmakarma jIvanI yoni, ane uparokta bAbatonuM niyaMtrA che. (7) gotrakarma : A karma jIvane UMcuM ke nIcuM gotra Ape che. e anusAra jIva e gotramAM janma dhAraNa kare che. tenI sarakhAmaNI kuMbhAra sAthe karavAmAM AvI che. jema kuMbhAra sArA-narasA ghaDA ghaDanAra che, e rIte gotrakarma jIvane gotramAM sthAna Ape che. (8) aMtarAyakarma : A karma pAMca prakAre jIvanI zakti sAme aMtarAya mUke che. je rIte bhaMDAramAMthI dhana vAparavAnuM hoya paNa dhanarakSaka e dhana vAparatAM aTakAvanAra hoya, e rIte aMtarAya karma, dAna, lAbha, bhogopabhoga ane vIrya sAme aMtarAya mUkanAra karma che. dAna aMtarAyakarma mANasane dAna detAM to lAbha aMtarAyakarma dAna letAM
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 aTakAve che. bhoga aMtarAyakarma eka ja vakhata bhogavI zakAya tevAM dravyo (bhojana, jaLa vagere) sAme ane upabhoga karma vAraMvAra bhogavI zakAya tenI sAme (ghara, vastra, strI) aMtarAya mUke che. vIrya aMtarAyakarma zArIrika zakti sAme avarodha janmAve che. A rIte uparokta ATha karma ane tenA 148 bheda jainadharmamAM karmanA siddhAMtane ati sUkSmatAthI samajAve che. jemAM prathama cAra karma jJAna, darzana, vedanIya ane mohanIya karma jIvanA svAbhAvika guNono nAza kare che, eTale tene ghAtikarma kahe che. jyAre bAkInA cAra karma - AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya karma aghAtikarma che. A karmo AtmAnA svAbhAvika guNo nAza karatAM nathI, paNa tenAmAM asvAbhAvika guNo utpanna kare che. Ama, pratyeka kArya karatAM jIva potAnA AtmapradezamAM sUkSma pudgala paramANuone AkarSe che, e paramANuo karmasvarUpe baMdhAya che ane te karmanI sAthe jIva saMbaMdhAya che. ApaNe je AhAra laIe chIe, te rUpAMtara pAmIne lohI vagere Ittara padArthonuM svarUpa le che, e rIte karma ATha bhAgamAM - tenA vibhAgomAM vaheMcAIne jIva sAthe saMbaMdha sthApe che. jema auSadhinI asara lAMbA-TUMkA gALe thAya che, e rIte karmabaMdhanI asara lAMbA-TUMkA samaya sudhI pahoMce che. hindu ane jaina baMnne dharmamAM zubha-azubha karma ane tenA pApapuNyamAM umero - ghaTADo, prArabdha rUpe tenuM pragaTIkaraNa ke pUrva kAryathI saMcitarUpe goThavAyelAM karmo svarUpe jIva sAtheno saMbaMdha svIkAryo che. jainonA karmagraMtha jevAM zAstromAM karmanA siddhAMtanI ati sUkSma samaja ApI che. ahIM ATalI carcAthI samApana karatAM kahI zakAya ke jIvaAtmA-karma-bhava-paraMparA vagere vacce atUTa saMbaMdha nirdoSavAmAM graMthosaMto ane abhyAsuo pravRtta che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma 1. 2. 100 zrIzrutajJAnaprasAraka sabhAnAM prakAzano pU.A.vijaya pradyumnasUrijI saMpAdita/lekhita pustako jitendrabhAI kApaDiyA, amadAvAda zaradabhAI zAha, bhAvanagara vijayabhAI dozI, muMbaI pustakanuM nAma sukRtasAgara (zrI pethaDakumAranuM jIvana caritra) (gujarAtI) bodhiratnamaMjUSA (sImandharasvAmInAM 125-150-350 gAthAnAM stavana Adino saMgraha) zramaNakriyAsUtra-sArtha 3. 4. sukRtasAgara pratAkAra 5. yazovaMdanA (upAdhyAyajI ma.nA. jIvana-prasaMgo) (M) 98240 80308 (M) 9426228338 (M) 93204 75222 6. 7. 8. puNya-pApanI bArI girirAja vaMdanA (21khamAsamaNanA duhA saha stavanasaMgraha) jJAnakriyAbhyAM mokSaH (upayogI be vyAkhyAna) 79. AcAropadeza - pratAkAra 10. navavAcanA (pravacano-sAdhu sAdhvIjInI upayogI vAcanAo) 11. sAmAyikano svAdhyAya (arihaMta vaMdanAvali vagere stutio) 12. navapadanAM pravacano (trIjI AvRtti) 13. hitazikSA chatrIsI 14. paMca pratikramaNa sUtra (bIjI AvRtti) 15. vaMdu jina covIsa (yazovijaya covIsI sAthe) 16. paMcasUtra (sacitra sAthe) (bIjI AvRtti) 17. paMcasUtra (pAMca sUtra sAthe) 0 18. zAsanasamrATa paMcatIrtha darzana 19. vimala stuti (upamiti aMtargata) 20. bhavanuM bhAtu (24 jinanI stuti) 21. zAsanasamrATanAM teja kiraNo 22. zAsanasamrATa pravacanamALA 23. zAsanasamrATa prasaMga gItamAlA 24. zAsanasamrATa vyaktitva prabhAva 25. samyaktva SasthAna upai (sAthe) 26. zrutaratna ratnAkara bhAga-1
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 krama pustakanuM nAma 27. jinastavanAdi saMgraha (pU.amRtasUri ma.nI padya racanA) 28. paMDita vIravijayajI svAdhyAya graMtha 29. upAdhyAya yazovijayajI svAdhyAya graMtha 30. parva pajusaNa AvIyAM re 31. zAsanasamrATa jIvana paricaya (hindImAM) 32. puNya-pApa kI khIDakI (hindImAM) 33. paMcasUtra (hindImAM) 34. vATanA dIvaDA (pravacananA yAdagAra aMzo) 35. zAsanasamrATa stuti saMgraha 36. yazojIvana pravacanamALA 37. bhagavatIsUtra vaMdanA 38. paMcasUtra (pAMcasUtra sAtha) (hindI) 39. jainadharma (jaina dharmano sAmAnya paricaya) 40. upadezamAlA (bAlAvabodha saha) 41. zrI puSpamAlA prakaraNa 42. devacandrajI stavana covIsI (sAthe) (bIjI AvRtti) 43. jJAnasAra (sAthe) 44. zrIpALa-mayaNA jIvanarahasya 45. hRdaya pradIpa chatrIsI (sAtha) 46. jJAna paMcamI bhAga-1 tathA bhAga-2 (navaparva pravacana) 47. mauna ekAdazI (navaparva pravacana). 48. gurjara sAhitya saMgraha (yazovANI) (bIjI AvRtti) 49. RSabhanI zobhA zI kahuM 50. prabhu pAsanuM mukhaDuM jovA 51. prabhAte vaMdu chuM. para. pAThazALA (graMtha) (bIjI AvRtti) 53. pIstAlIsa AgamanI moTI pUjA (anuvAda sAthe) 54. zAMta sudhArasa (be padyAnuvAda saha) (trIjI AvRtti) 55. koDiyAnuM ajavALuM (suvAkyo 56. suvarNaraja (pravacananA yAdagAra aMzo) 57. zrutajaladhi praveze nAvA 58. upadezamAlA (heyopAdeyA TIkA sAthe) pa9. 350 gAthA stavana-bAlAvabodha 60. poSadazamI pArasanAtha AdhAra (navaparvanA pravacano) 61. jJAnasAra 62. paryuSaNa lekhamALA
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustakanuM nAma 63. pAThazALA graMtha-2 Wu 102 64. AbhanA TekA 96. patramAM tattvajJAna 68. bIjuM pAnuM (pravacananA aMzo) mIDa-De 69. sattarabhedI pUjA (noTezana saha, sakalacaMdranI) 65. purANAM puSpo 67. kArtika pUrNimA 103. kumArapALa pratibodha 105. upA. yazovijayajI sAhitya sUcI 107. laghutriSaSThI zalAkApuruSa ciratram 109. dvAtriMzad dvAtriMzikA-prathama dvAtriMzikA 111. vahIvaTadArone mArgadarzana 113. saMsmaraNIya vihAra yAtrA 115. pIstALIza Agamano paricaya 70. kumAra caritra 72. pethaDakumAra caritra 74. verano vipAka 76. yazodohana 78. samatA sAgara 80. yogasAra 81. samakitanA saDasaTha bola sajjhAya (sAthe) 0 82. cetana aba mohe darizana dijIe 0 83. ApaNe ghaDavaiyA bAMdhava ApaNA 84. maheluM amiyeja vidhi 86. ayogavyavacched dvAtriMzikA 85. mArga parizuddhi 87. vijayAnandAbhyudayam 89. abhiSeka 88. caMdralekhA vijaya prakaraNam 90. zakrastava (gujarAtI sAnuvAda saha) 91. guNaratnAkara chaMda 92. hIravijayasUrirAsa - saM.A.zrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI 93. Atmabodha 94. paheluM pAnuM 95. zrI zatruMjaya tIrthoddhAra prabaMdha 97. jijJAsA (pAThazALA'mAM Avela praznottarI) 98. haiyAno hIMkAro pAThazALA'nA cUMTelA lekho 99. bharatezvara bAhubalI vRttI - bhAga - 1/2 100, samaNa dhamma rasAyaNuM 101. yazazcandrALIta rAkhImatI - prodhanA vam 102, nayaMti pravRttI 71. zrIpALa caritra 73. arpaNa-kSamAkSamaNa 75. jJAnapada bhajiye re... 77. jagata zeTha (caritra) 79. mahAvIra jIvana vistAra 96. pU. yazovijayakRta covIzI 104. sAhitya sUcI 106. hitanI vAto 108. jayantI prakaraNa vRtti 110. mumukSune mArgadarzana 112. kalpAMtara vAcya 114. zrAvaka dharma chatrIzI 116. siMdUra prakara (anuvAda) pratAkAra
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jainazAsanane zobhAvatAM je je 'sImAcihno che te dIvAdAMDInA levA 'samAna jhaLahaLatAM rahyAM che. e jainadarzananA siddhAMto hoya ke jagadaguru A.bha.zrI hIravijayasUrijInuM preraka caritra hoya; e zIlatvathI zobhatA AtmAonAM umadA kathAnako hoya ke 'zrIpALa-mayaNAnI tapasAdhanAnI amara'gAthA hoya; e kaSAyo para vijaya meLavanArI vAto hoya ke uttama jaina sAhityanuM cayana hoya. A tamAma bAbatone samAvatI kRtiono AdhAra 'to Akhare zrI mahAvIra paramAtmAe 'upadezelA siddhAMtonI uttama bheTa che. jo 'A pAsAMono abhyAsa karavAnI taka maLe to jainatvane zaNagAravAnuM saubhAgya gaNAya. ' A jhaLahaLatAM pRSThono samAveza eTale..... jainatvanAM ajavALA.