Book Title: Jain Dharmna Karm Siddhantnu Vigyan
Author(s): Jayshekharsuri
Publisher: Shahpuri Jain Sangh Kolhapur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004952/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAvA karma siddhAnta vijJAna pUjaya AcAryadeva zrI vijaya jayazekhara sUrIzvarajI mahArAja onal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jillA vizALa 'lekhaka pU. vidvarya paM. zrI bhAnu vijayajI gaNInA (hAla sva. AcAryadevazrI vi. bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja) ziSyaratna munirAja zrI dharmAnaMdavijayajI ma. (hAla sva. AcAryadevazrI vi. dharmajitasUrIzvarajI ma.) nA ziSya munivara zrI jayazekharavijayajI mahArAja (hAlamAM pUjya AcAryadeva zrI vijaya jayazekhara sUrIzvarajI mahArAja) saMpAdaka munirAja zrI ajita zekhara vijayajI prakAzaka zrI zAhapurI jaina saMgha hIrA bhuvana, zAhapurI kolhApura-416001. saMvata-ra0 para mUlya - ra 0 rUA. bIjI AvRtti : Caucalloft ifttertratiottare Wenivate a personforeom www.janetorary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustikAmAM je na dharmanA ananya karmasiddhAntanuM vijJAna spaSTa karavAmAM AvyuM che. emAM karmanI agatya zI? AtmA para coMTatAM karma zuM che ? kema coMTe che ? e mATe yogasthAna-rasasthAna zuM ? karmanA mukhya - avAMtara prakAro kayA? e darekanuM kArya zuM ? AmotkAntinI 14 guNasthAnaka bhUmikA kaI? dareka bhUmikAe kayA kayA karma baMdhAya ? kayA udayamAM Ave ? kayA sattAgata hoya? te te karmabaMdhanAM kAraNo kayA kayA?karmano kSayopazama eTale zuM? emAM bhinna bhinna prakriyA zI ? vagere tathA karmonuM ghAtIaghAtI, parAvartamAna-aparAvartamAna ItyAdi vargIkaraNa samajAvavAmAM AvyuM che. e saraLatAthI yAda rahe mATe koSThako paNa mUkavAmAM AvyA che. te te guNasthAnakomAM kayA kayA karmanA baMdha-udhya hoya tenI jema, te te karmano keTakeTale guNasthAnaka sudhI baMdha-udya hoya te paNa batAvyuM che. vizeSa prakAzamAM prazna-uttararUpe ane niyamarUpe karma saMbaMdhI keTalIka samajutI ApavAmAM AvI che. karmanA udaya ane kSayopazama para dravya-kSetra-kALa-bhAva-bhavanI kevI asara paDe che, e dRSTAnta sAthe spaSTa karyuM che. Ama TUMkamAM karmavijJAnapara bhavyaprakAza pAtharavAmAM Avyo che. samaja mATe gurUgama jarUrI che. - - ghanyavAda A pustaka prakAzaThAmAM zrI zAhupurI jaina saMghanA zrAvikA benoe vaharataka jJALakhAtAnA pradhyamAMthI saMpUrNa artha sahayoga Apyo che. A zudomkita mATe teo khuba khuba dhrunyavAdapAtra che. Jain ducas Berational Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAntamahodadhi suvizuddhasaMyamamUrti suvizAlagacchAdhipati sva. pUjayapAda A.de. zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharmanA ananya karmasiddhAntanuM vijJAna karmanI siddhi jagatamAM dekhAya che ke jIvonAM jIvanamAM aneka jAtanA citravicitra prasaMgo bane che. kyAreka kAMI, ne kyAreka kAMI, ekavAra kevIka ne bIjIvAra kevIka aniyata vicitra lAgaNIo anubhavAya che; aniyata rIte sukhaduHkha bhogavAya che; kayAreka dhAryuM maLe che yA kayAreka kayAreka nathI maLatuM, to cAreka aNadhAryuM AvI maLe che; samAna ApattimAM kayAreka samarthanuM mRtyu thAya che, ne asamarthanuM nathI thatuM, eka buddhimAna hoya che, tyAre bIjo mUrkha, ekane thoDI mahenate ghaNuM AvaDe; bIjAne bhAre mahenata paNa thoDuMja AvaDe; eka sahejamAM zrImaMta thAya che, bIjo chatA udyame raMka rahe che; eka dubaLo, bIjo baLavAna, eka rogi STha bIjotaMdurasta, eka zeTha, bIjo nokara; eka moTo vArasadAra, bIjo vAraso gumAvanAra; eka moTo amaladAra, bIjo havAladAra; ekane moTo parivAra, bIjo ekaladokala; ekane piravArAdi anukULa, bIjAne pratikULa; ekane paisA che putra nathI; bIjAne putro che paisA nathI; vagere vagere vicitratAonI pAchaLa kayuM tattva kAma karI rahyuM che ? vItarAga sarvajJa tIrthaMkara bhagavAna kahe che ke karmasattAnAM A badhAM nATaka che. A karmasattA AkhA jagatane mATe koI eka ja nathI, paNa dareka jIvasAthe saMlagna judA judA karmonI e sattA che. jIvanI IcchA, hoziyArI ane prayatna hovA chatAM saphaLatA nathI maLatI, ulTI nukazAnI thAya che, yAre te vinA paNa bhAgya zALIne bhUta raLe che. A gebI rIte bane che, e sUcave che ke koI gebI-atIndriya kAraNa kAma karI rahyuM che. e kAraNa te karma che. AtmAe bAMdhelA te te jAtanAM karma AvI vicitratAo sarje che. anAdi karmaparaMparA A karma baMdhAvAnuM saMsAramAM anAdikALathI cAlu che, paNa kayAreka zarU thayeluM nahi. kAraNa ke taddana zuddha AtmApara ema ekAeka karma coTI paDe nahi. kemake kAraNa vinA kArya bane nahi. karma baMdhAvAmATe zarIranI pravRtti tathA rAgAdi joIe. e paNa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvakarmanI preraNA vinA bane nahIM. e pUrvakarma paNa upArjala, te zarIrAdidvArA. e zarIrAdi maLelA, te enA pUrvanA karmanA anusAre. Ama anAdithI kAma cAlu che. A karma AtmAnI yogyatA ane karmabaMdhanA hetuone lIdhe thAya che. kapaDA upara telano DAgho che, to vAtAvaraNamAMthI raja kheMce che. ema AtmAmAM tevA prakAranA rAgAdinI cIkAza kArmaNa pudgalone khece che. te paNa eno rasa anaMtagaNo vadhArI daIne. karmabaMdha-prakriyA cAyela e kArmaNadravya AtmA sAthe baMdhAya che, te karmarUpa banI loDhAmAM agninI jema pUrvakarmaviziSTa ane tethI rUparUpI banela AtmAmAM ekamekapaNe bhaLe che. e paNa bhaLatAM ja enA vibhAga paDI emAMthI judAjudA svabhAvaprakRti)vALA karmonA jUtha taiyAra thAya che, ne sAthe enI sthiti, rasa, pradeza nakkI thAya che. prakRti-sthiti-rasa-pradeza eTale ? prakRti=svabhAva eTale dA. ta. jJAna rokavAno svabhAva, rAgAdi karAvavAno svabhAva, zarIra, zAtA-azAtAdi ApavAno svabhAva, vagere. "rasa" eTale ke emAM ugratA-maMdatA. dA. ta. ugra rasavALA jJAnAvaraNano udaya bahu mahenata chatAM jJAna na pAmavA de. ugrarasanAM azAtAkarma ati pIDA Ape. pradeza" eTale dareka prakRti vibhAgamAM daLa (Bulk) pramANa, dA. ta. sUMTha-goLanI goLImAM sUMTha amuka pramANa, goLa amuka pramANa, ghI amuka pramANa. sthiti" eTale e karma keTalo kALa AtmAsAthe lAgyuM raheze sthitikALamAM abAdhAkALa ane ni rekaracanA A sthiti aMge khAsa samajavAnuM e che ke eka samaye baddhakarma-aNuno Akhoya samUha ATalI kALasthitivALo nakakI thAya evuM nathI. dA. ta. 1 koTAkoTi sAgaropamanI sthiti nakkI thaI hoya to kula ja samUha eTalI sthitivALo ane eTalo kALa vItyA pachI badhoya samUha ekIsAthe udayamAM AvanAro, evuM nathI. kintu eno prAthamika amuka abAdhAkALa choDI pachI e jUthamAMthI samaya-samaye udayamAM AvI zake evI samayAdhika samayAdhika sthitivALA, te alaga alaga, yAvatu nirmIta pUrNa sthiti sudhInA, avAMtara paTa) karmasamUha nakkI thAya che. abAdhAkALaupara A nakakI thatI sthiti-paraMparAnA daLonA nirmANane niSekaracanA kahe che. "abAdhAkALa' eTale baMdhAyA pachIno eTalo kALa, ke je kALapramANa-sthiti prastuta karmanA koIpaNa aNunI na hoya, kintu enAthI adhika Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya. 'niSeka' eTale abAdhAkALaupara samaya-rAmaya adhika-adhika sthitivALA kamaMdaLanI racanA. dA. ta. vartamAna samaye 1 koDAkoDI sAgaropamanI sthitinuM karma arthAt karmadaLanuM jUtha bAMdhyuM; to atyArathI mAMDI 100 varSano abAdhAkALa; eTalA kALanI sthitinuM koI daLa nahi. pachI niSeka, tethI e karmajaththAnA amuka daLano sarvajaghanya 100 varSa + 1 samaya jeTalo sthitikALa, bIjAno 100 varSa + ra samaya, trIjAdaLano 100 varSa+3 samaya. yAvat chevaTe bAkI daLano 1 koDA koDI sAgaropama varSapramANa sthitikALa. 100 varSa 1 samayathI mAMDI ahI sudhInI sthitinA daLono krama tenuM nAma niSeka. basa sAmAnya saMyogamAM 100 varSa vItyA pachI samaye samaye kramasara te te daLanI sthiti pAkavAthI teno teno udaya thayA kare; paraMtu Avo saMyoga ocho rahe che, kema ke baMdha karyAno AvalikAkALa vItye AtmAnA vicitra adhyavasAyAdidvArA e karmapara aneka karaNo lAge che. karmo upara lAgatAM karaNo jevI rIte rAsAyaNika kArakhAnAmAM kAcA mAlanuM saMzodhana thayA pachI enA para rasAyaNonA yoganI aneka jAtanI prakriyAothI judAM judAM kArya bane che, ema kArmaNavargaNAmAMthI taiyAra thayela karma upara saMkramaNa, udvartanA, apavartanA, udIraNA, upazamanA, nidhatti ane nikAcanA, e karaNo lAgavAthI vicitra pariNAma nIpaje che; ane pachI te rIte udayamAM Ave che. eTale bAMdhela sthiti, rasa, yAvat prakRti paNa keTalAMya daLanI pheraphAra thaI jAya che. AmAM, saMkramaNathI keTalAMka karma navA baMdhAtA potAnA virodhI yA samovaDiyA jAtabhAI (dA.ta. azAtA-zAtA) mAM jaI bhaLe che. to udvartanA-apavartanAthI keTalAkanA sthiti-rasamAM vRddhinahAni thAya che. tyAre udIraNAthI keTalAka vahelA khecAI udayamAM Ave che; vaLI upazamanAthI keTalAka udaya-udIraNAnidhatti-nikAcanAne ayogya karAya che. nidhattithI keTalAka karmane uvartanA-apavartanA sivAyanA karaNane ayogya ane nikAcanAthI keTalAkane sarvakaraNane ayogya karavAmAM Ave che. pratisamaya AvA karaNonuM kAma cAlu che. AtmAnA zubha-azubha tIvra-manda adhyavasAyanI enApara asara che. zubha ke azubha adhyavasAya jevo baLavAna hoya che, tevI pUrvabaddha karmo upara potAnI asara e pALe jAya che. A khAsa dhyAnamAM rahe ke A adhyavasAya upareya vANI-vartana-vicArasaraNInI moTI asara che. mATe e vANI vagerene nirmaLa ne guNasaMpanna rAkhavA. baddhavat sthita ke karaNothI parivartana pAmela ka sthiti pAke eTale udayamAM Ave che. For Private Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAkodaya(rasodaya)-pradezodaya pra AtmAmAM karmo to aneka jAtanA ane paraspara virodhI jAtanA paNa paDelA che. temaja enI niSekaracanAnA hisAbe darekanA judA judA LiyA samaye samaye udayamAM ApavA yogya che. to badhAnuM phaLa ane vizeSa karIne yaza-apayaza jevA paraspara virodhI karmanuM phaLa eka sAthe kema dekhAtuM nathI ? u-udaya be jAtanA che, (1) vipAkodaya-jemAM prakRti-rasano anubhava thAya te; ane (2) pradezodaya, arthAt jemAM te anubhava nahi, paNa mAtra pradeza, arthAt vipAko prApta sajAtIya paraprakRtirUpe thatAM ja, pAkIne AtmAparathI kharI jAya che. jevI rIte potAnA baMgalAmAM nivani mogavatAne kAraNavaza rAjakiya jela maLI, paNa koI sarakArI baMgalAmAM pUrI sagavaDa sAmagrI sAthe maLI, tyAM jela chatAM jelatarIkeno koI anubhava nathI; ema, gumaDuM pAkI jaI have para che, tyAM vyAdhi chatAM vedanA nathI; evI rIte pradezodayamAM karma pavA chatAM prakRti-rasano anubhava nathI. udayamAM dravya kSetrAdi nimitto have keTalAka karma evo che, ke jene nimitta maLe to ja vipAkodayamAM Ave, nahitara pradezodayathI khatma thAya. dA. ta. sArA sArA zarIre vadhAre khavAI javAnuM ke koI Thokara khAvAnuM nimitta UbhuM thayuM to pIDA azAtA UbhI thaI, e azAtAvedanIyano sanimittaka vipAkodaya. bIjA keTalAka ninimittaka udayavALA karma che. dA. ta. acAnaka TI. bI. kensaranI azAtA lAvanAra karma, acAnaka pAgalatA lAvanAra jJAnAvaraNa, mohanIya-karma. khAsa karIne sanimittaka udayavALA karmane vipAkodayamAM AvavA dravya-kSetra-kALa-bhAva-bhavanA nimitta kAma kare che. dA. ta. (1) maracA khavAI gayA ne lhAya UThI, yA davA khAdhI ne zAtA thaI; (2) AbUkSetra gayA ne roga maTyo, (3) Rtu badalAI ye zaradI thaI, (4) atikrodhathI khAdhuM na pacyuM, (5) bilADIno bhava maLyo ne uMdara mAravAnI duSTavRtti jAgI. A hisAbe AvAM je karmane anukULa dravyAdi maLe e vipAkodaya dekhADe, eja vakhate bIjA karma potAnA sthitimAke udayamAM to Ave, paNa tathAsvabhAve pradezodaya dekhADe. manuSya-bhavamAM manuSyagati vipAkodayamAM ane devagati Adi pradezodayamAM hoya. alabatta vinA nimitte paNa udayamAM Ave evAM karma hoya che. tyAM paNa pratipakSI karmano pradezodaya-Adi rahevAno. AtmAnA guNa je dA. ta. jJAna-darzana-cAritra, vItarAgatA ane vIrya, tepara AvaraNakarma caDI javAthI e guNo AcchAdita thaI gayA che. e karmanI paraMparA udayamAM For Priva, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahIne guNa pragaTa thavA detI nathI. dA. ta. jJAnAvaraNakarma jJAnane, darzanAvaraNa darzanane, mohanIyakarma cAritrane, vIrmAMtarAyakarma vIryane DhAMke che. paraMtu jo AtmA puruSArtha kare to e karmonA yopAmAdi cAya ane teTalA aMzamAM guNa pragaTa thAya. topazama eTale udayaprApta karmano kSaya ane sattAgata karmano upazama arthAt vipAkodaya vagerene ayogya banAvI devA te. A vastu nimittanA AlaMbane karAtA puruSArthathI cAya che. kSopaNamanuM spaSTIkaraNa AgaLa Avaze. kSayopazamamATe dravyAdi nimitta A kSoSazapara paNa dravya-kSetravagere bhAga bhajave che. (1) cazmA paheravAthI lAMbe dekhAya che, brAhmI AdinA sevanathI smRti, buddhi tejasvI bane che. e matijJAnAvaraNano teTalA aMze soyAma che. zAstra bhaNatAM ke upadeza sAMbhaLatAM zruta-jJAnAvaraNano sopazama cAya che. (2) tIrthakSetre vItarAganI mUrti nihALatAM bhikataraMga bharAya che. e mohanIyano sopazama che. (3) 5AsaNanA kALamAM dharmotsAha jAge che e vIryaMtarAyano kSozama che. (4) vairAgyanI bhAvanA karatAM karatAM mohanIyano jabaradasta kSopazama, kSaya thAya che. jema bharata cakravartIne. (5) manuSyabhavamAM ja sarvaviraticAritrayogya kapAyano kSayopazama thAya che, e bhavanA nimitte sopazama. alabatta temAM dravyAdi nimitta upayogI bane che. udayanI jema sopazamamAM ya evuM bane che ke jo nimitta khasI jAya, yA viparIta nimitta AvI jAya, to e aTakI jAya che. dA. ta. guruyoga sAdharmikayoga bhUlatAM naMdaNiyAre zrAvakadharmayogya kSayopazama gumAvyo. vyAkhyAna sAMbhaLIne pachI dhUmakamANInA vepAramAM rasa letAM vairAgyaraMga jhAMkho paDe che. ahIM ApaNe have vicArIye ke AtmApara kaI sthitimAM kevA karma baMdhAya che ? A sthiti' eTale AtmA kayA guNasthAnake varte che te. guNasthAnakano hisAba mithyAtvathI mAMDI TheTha zuddha buddha sthira avasthAsudhInI avasthApara gaNAya che. emAM asaMkhya guNasthAnako thAya, paraMtu e mukhya 14 guNasthAnakonA peTaprakAra tarIke rahevAnA. A 14 guNasthAnakanI samaja AgaLa apAze. pratisamaya karmabaMdha paraMtu eTaluM kharUM ke te te guNasthAnake rahelA jIvane tyAMnI yogyatA mujabanA karma avazya samaye samaye baMdhAya che. mAtra emAM je sAmasAmI prakRtio che dA. ta. zAtAazAtA, yaza-apayaza, UMcagotra-nIcagotra, vagere, emAMthI ja AtmA zubhabhAvamAM vartato hoya to zAtA, yaza, UMcagotrAdi zubhakarma baMdhAya, ane azubhabhAvamAM vartato hoya, to ma Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubha baMdhAya; paNa baMdha pratisamaya cAlu. AnuM kAraNa eja ke pratisamaya baMdhanA hetuo mojuda che. eTale kAraNa hoya to kArya thavAnuM. alabatta eka AyuSyakarma evuM che ke jIvanamAM eka ja vAra ane te paNa aMtarmuhUta jeTalA kALamAM baMdhAI jAya che. bAkI je keTalIka zubha ane azubha prakRtio avazya satata baMdhAya che, emAM evuM che ke jIva zubhabhAvamAM hoya to te. azubhakarmano rasa maMda baMdhAya; ethI ulTuM jIva azubhabhAvamAM hoya tyAre te zubhaprakRtino rasa maMda baMdhAya. pudgala dravya vizvatattva be prakAre che, jIva ane ajIva. ajIvatattvamAM dharmAstikAya, adharmA, AkAza, kALa ane pudgala. pudgala eTale jenAmAM rUpa, rasa, gaMdha, sparza hoya te dA.ta. pRthvI-pANI-agni-vAyu-vanaspativagere. alabatta A pRthvIAdi te te jIve grahaNa karelAM pudgalothI banela zarIrarUpa che. mATe te te jIvo pRthvIkAya, akAya vagere kahevAya che; chatAM te pRthvI-pudgalaAdi mULa jAti nathI, kemake emAM paNa bheda-saMghAtana thaI te anyajAtinA bane che. dA. ta. vAyunA pudgala pANIrUpa thAya che. HO - Water. A caudarAja pramANavAlA lokane viSe sarvatra pudgalo ThAMsI ThAMsIne rahelA che. A pudgalanA jhINAmAM jhINAM aMzane aNu-paramANu kahe che. be paramANu bhegA thAya, to hrayaNuka-kripradezika-skaMdha, traNa bhegA maLe to RNuka-tripradezikaskaMdha, cAra maLe to catu pradezika, saMkhyAtA maLe to saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtA maLe to asaMkhyAtapradezika ane anaMtA maLe to anaMtapradezika skandha bane che. sarvajJanI de iSTae sUkSma evA anaMta aNunA banelA skaMdha vyAvahArika paramANu kahevAya che. AjanA vijJAnanI gaNatarInA aNumAM ya vibhAjana thaI zake che, e A vastunA satyane puravAra kare che. nahitara kharo aNu eTale basa chelluM mApa, pachI enA bhAga na paDI zake. mATe Ajano aNu e kahevAto aNu che. kharI rIte e aNuthI niSpanna skandha che. vyAvahArika anaMtA paramANunA banelA skaMdha ja jIvanA upayogamAM AvI zake. audArikAdi 8 vargaNA jIvanA upayogamAM Ave evA ATha jAtanA skaMdha hoya che. tenA nAma 1 audArika, 2 vaikriya, 3 AhAraka, 4 taijasa, 5 bhASA, 6 zvAsocchvAsa, 7 mAnasa ane 8 kArpaNa. A skandho vargaNAtarIke oLakhAya che. audArika, vaikriya, yAvat kArmaNavargaNA sudhI A vargaNAo uttarottara adhikAdhika aNuonA pramANavALI hovA chatAM te mazInamAM dabAyelA rUnI gAMsaDInI jema kadamAM vadhune vadhu sUkSma hoya che. dA. ta. audArika baMdha karatAM vaikriya sUkSma, vaikriya karatAM AhAraka sUkSma, yAvat AThamA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArpaNa skaMdho sauthI sUkSma che. ema hovAmAM pudgalano tathAsvabhAva kAraNabhUta che. (1) ekendriyathI mAMDI paMcendriya tiryaMcajIvo ane manuSyonA zarIra audArika vargaNAmAMthI bane che. (ra) deva ane nArakanAM zarIra vaikriyavargaNAnAM bane che. (3) labdhi zikata) nA baLe cauda 'pUrva'' nAmanA sAgara-samA vizALa zAstranA jANakAra mahAmuni koIka prasaMge potAnI zaMkAnA samAdhAnamATe yA vicaratA tIrthaMkara prabhunI samavasaraNAdisamRddhi jovAmATe sUkSma AhArakavargaNAmAMthI eka hAthanuM zarIra banAvIne mokale te AhAraka zarIra kahevAya che. (4) anAdikALathI jIvanI sAthe karmanA jaththAnI jema bIjuM eka taijasazarIra paNa coMTeluM rahe che. e zarIra taijasavargaNAnuM baneluM hoya che. emAMthI pudgalanA skaMdho vikharAya che, navA bharAya che. paNa amuka pramANamAM jaththo kAyama sAthene sAthe rahe che ja. A taijasa-zarIrathI zarIramAM garamI rahe che, ane jIva je AhAra grahaNa kare che, tenuM pacana thAya che. (5) bhASAvargaNAnA pudgalamAMthI bhASA zabdaracanA bane che (6) zvAsocchvAsavargaNAmAMthI jIva zvAsocchvAsarUpe pudgalo grahaNa kare che. e pudgalo zabda karatAM paNa sUkSma che. havA e to vAyukAyajIvanA audArikazarIra pudgala che. zvAsocchvAsanAM pudgala to enA karatAM ghaNAM ghaNAM sUkSma che. (7) jema ApaNane bolavAmATe bhASAvargaNAnAM pudgala kAma lAge che, tema vicAra karavAmATe manovargaNAnAM pudgala kAma lAge che. navA navA zabdoccAranI jema navA navA vicAra mATe navA navA manovargaNAnA pudgala levAmAM Ave che, ane ene manarUpe banAvI jayAre choDavAmAM Ave tyAre vicAra sphure che. (8) AThamA naMbaramAM kAryaNavargA che; mithyAtvAdikAraNe je AtmApara coMTI karmarUpa bane che. A ATha vargaNA upara paNa bIjI pratyeka vargaNA, bAdaravargaNA, vagere vargaNAnA pudgala che, paraMtu jIvane e agrAhya ne nirupayogI che, eTale ke AhArAdirUpe laI zakAya evA nathI; upayogI mAtra ATha vargaNA che. AmAMye vaLI kAryaNavargaNA e atyaMta vilakSaNa svabhAvavALI che, ke jemAMthI banela karma-paraMparAnA baMdhanamAM saMsArI jIvamAtra anAdi anaMtakALathI saMsAramAM jakaDAI rahyA che. AnAthI sva-svarUpagata anaMtajJAnAdi samRddhi AcchAdita rahI che. A karmabaMdhana (1) mithyAtva (2) avirati (3) kaSAya ane (4) yoganA kAraNe pratisamaye thAya che. jIvamAM vaLI evI yogyatA che ke potAnA vIrya ane kaSAyathI e grahaNa karAtI karmavargaNAmAM anaMtaguNo rasa vadhArI potAnI sAthe kSIranIranI jema ekameka kare che. eno vicAra AgaLa karAze. jI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArmaNa vargaNAnuM svarUpa 4 prakAre (1) dravya (2) kSetra (3) kALa ane (4) bhAvathI. dravyathI te anaMtapradezI kaMdho, kSetrathI asaMkhyAta AkApradezamAM rahelA, kALathI jaghanya, madhyama ane utkRSTasthitinAM skaMdho, ane bhAvathI varSAdinA ekaguNathI yAvat anaMtaguNa kRSNAdi sudhInA skaMdho hoya che. (guNa eTale nAnAmAM nAno avibhAjaya aMza. jema 1 DIgrI kahIe chIe te rIte). AmAM paNa jIva AtmapradezasAthe sRSTa ane anantarAvagADha arthAt Atmapradezoe rokela AkAzapradezamAM ja rahelI kArmaNavargaNAne kramazaH pratikSaNa grahaNa kare che. baMdhanAdi 8 karaNa karmane grahaNa karavAM, AtmapradezasAthe lohAgnivat ekameka karavAM, ane enA para bIjI prakriyAo thavI, vageremAM AtmAnA cittano zubhAzubhaadhyavasAya sahita AtmavIrya kAma kare che. te vicitra yAne aneka taratamatAthI aneka prakAranAM hoya che. A prakriyAo karanAra vIryane 'karaNa' kahevAmAM Ave che. alabatta eka ja samaye pravartatA amuka mAtrAnA adhyavasAya-viziSTa vIryathI baMdhana, saMkramaNa, Adi aneka kriyAo eka sAthe bane che. eTale temAM vIryasthAna eka ja nimitta hovA chatAM te te baMdhanakriyAnA prayojaka vIryane te te nAmanAM karaNatarIke oLakhavAmAM Ave che. dA. ta. baMdhana-karaNa, saMkramaNa-karaNa vagere, vIryavizeSathI AvAM ATha karaNo pravarte che. udaya ane sattA e svAbhAvika rIte pravartatA hovAthI te karaNatarIke oLakhAvAtA nathI. karaNathI prayojaya ATha kriyAo thAya che, te AH (1) baMdhanaH- eTale ATha prakAranA karmanuM enA amuka amuka prakRti-sthitirasa-pradeza sahita AtmAsAthe ekameka thavuM te, tatprayojaka vIrya te baMdhanakaraNa. e pramANe AgaLa samajavuM (2) saMkrama :- eTale sattAmAM rahelA karmanA prakRti-sthiti-rasa-pradezo baMdhAtA sajAtIya anya karmasvarUpe thavA te, dA. ta. sattAgata zAtAnAM daLiyAM baMdhAtI azAtAmAM bhaLI azAtArUpe thAya te zAtAno saMkrama thayo kahevAya. (3) krartanA H- sattAmAM rahelA karmanA sthiti ane rasa vadhavA. (4) apavartanA :- sattAmAM rahelA karmanA sthiti ane rasa ghaTavA. (5) udIraNA : - daiyaprApta nahi thayelA sattAgata karmadalikone dayAvalikAmAM praveza karAvI phaLasanmukha karavA te. dA. ta. narakavedanAmAM azAtA karmonA udaya uparAMta thatI azAtAnI udIraNA. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) upazamanAH- sattAgata karmane upazamAve eTale udaya-udIraNA-nittinikAcanAne ayogya kare, dayAdi taddana sthagita thaI jAya te. (7) nidhatti H- karmane rtanA apavartanA sivAya zeSa karaNane ayogya kare te. arthAt zeSa saMkramaNAdi karaNa enApara na lAge. (8) nikAcanA karmanA dalikone sarvakaraNane ayogya banAve te, arthAt enA 52 saMkramAdi koI karaNa na lAge. . -:vIryanA prakAraH karaNa eTale vIrya, yoga, utsAha, baLa, parAkrama, zakita vagere. vIrya e AtmAno guNa che. A vIrya be prakAranuM che. (1) labdhi-vIrya, (2) karaNa-vIrya. AtmAmAM zakatarUpe raheluM vIrya te labdhivIrya. ane te vIryanI pravRtti te karaNavIrya, e yogarUpa che. eTale mana, vacana ane kAyAnA yoga ema traNa-prakAre karaNavIrya kahevAya. yogamAM mukhya pravartaka to AtmA-vIryarUpa labdhivIrya ja che. prazna :- sarvajIvapradeze kSayopazamAtmaka labdhivIrya to samAna che, to pachI zarIranA amuka bhAgamAM vadhAre vIrya ane amuka bhAgamAM ochuM vIrya dekhAya che e zA mATe ? - Atmapradezo sAMkaLanI peThe paraspara saMbaddha che, ane kArya najIka ane dUra hovAne laIne pravartamAna vIryamAM pheraphAra rahe che. jemake bAMdhelI sAMkaLane halAvavAmAM Ave tyAre najIkanA dezamAM vadhAre ane dUramAM ochI hAle che; athavA azAtA-vedanIyano udaya sarvaAtmapradeze samAna hovA chatAM pattharavigerenA mAravALA bhAgamAM vedanA vadhAre ane bIjA dUranA bhAgomAM ochI vedanA. mana vacana ane kAyAnA pudgalo dvArA pravartatuM je AtmavIrya te anukrame manoyoga vacanayoga ane kAyayoga kahevAya che. upacArathI vIryajanya mana-vacana-kAyavyApAra paNa yoga kahevAya. yogasaMjJakavIryavaDe ja grahaNayogya pudgalavargaNAomAMthI AtmA grahaNapariNamana-avalaMbana yathAyogya kare che; ane avalaMbita pudgalonuM yathAkAle visarjana thAya che. dA.ta. yogasaMjJaka vIryavizeSathI audArikAdi zarIra-prAyogya pudgalone sauthI paheluM grahaNa kare che, grahaNa karIne audArikAdi rUpe pariNamAve che. ane vaLI prANApAna, bhASA ane manoyogya pudgalone pahelA grahaNa kare che ane grahaNa karIne te te rUpe pariNamAvavAmAM Ave che. pariNamAvyA bAda e choDavAmATe azaktanI lAkaDInI jema ta Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM AlaMbana kare che. ethI evuM sAmarthya UbhuM thAya che ke jenAdvArA e pudgalone bahAra choDe che. enuM nAma ja zvAsa, vANI ke vicAra. A rIte vIryanA grahaNavIrya, pariNAmavIrya ane AlaMbanavIrya, ema traNa prakAra thAya che. athavA vIrya be prakAre : (1) salezyavIrya, ane (2) alezyavIrya. vezyAvALA jIvonuM vIrya te salezyavIrya che. ane te vIryavALA jIvo sayogI kahevAya che. vezyA vinAnA jIvonuM vIrya te alezya vIrya kahevAya che. ane te ayogikevalI-guNasthAnakavALAone tathA siddhone hoya che. vIrya sale alezya (ayogI ane siddhone) (grahaNa, pariNAma, AlaMbana) kSAyika phAyopathamika (chapasthone) (sayogI kevalIne) abhisaM. anabhisaMdhija akASAyika (11mA, 12mAM) guNavAlAne) sakASAyika (10 mAM guNa sudhInA) abhisaMdhi. anabhisaM. abhisaM. anAbhisaM. buddhipUrvaka pravartatuM vIrya te 'abhisacija vIrya' kahevAya; dA. ta. IrAdApUrvaka hAlavA cAlavAnuM vIrya. upayoga sivAya pravartatuM vIrya te anabhisadhija vIrya' kahevAya; dA.ta. hRdayadhabakArA, phephasAnI kriyA, lohInuM saMcaraNa nimeSa-unmeSa, AhArAdinuM saptadhAtumAM pravartana, ityAdi kriyApravartaka vIrya. A banne prakAre thatA vIryapravartanathI AtmAmAM satata karmano praveza thato ja Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che. A vIryanI taratamatAnA hisAbe enA sUkSmAMzathI mAMDI asaMkhyAMza sudhInA bheda paDe che. A sUkSmAMza kevaliprazAe daSTa jhINAmAM jhINo vIryAza che, AtmAnA asaMkhya Atmapradezo che. ane pratyeka AtmapradezamAM jaghanyathI paNa asaMkhyAtA (asaMkhyalokAkAzapradeza-pramANa) ane utkRSTathI paNa asaMkhyAta vIAMzo hoya che. paraMtu utkRSTa vIryAzo jaghanya karatAM asaMkhyaguNa hoya che. yogasthAna sarakhe sarakhA vIryAzavALA Atmapradezono samudAya te pahelI vargaNA. vIryAzanI kramazaH ekeka vRddhithI bIjI, trIjI,...ema yAvatu ghanIkRta 7 rAjalokanI sUcizreNinA asaMkhya bhAga jeTalI vargaNAo maLe che. AvI kramazaH vIryAzanI vRddhivALI vargaNAono samUha te spardhaka kahevAya. tyAra pachI kramazaH vIryAzanI paritRddhi maLatI nathI. paraMtu asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa vIryAzonI vRddhi ekIsAthe thAya che. ane tyArabAda kramazaH ekeka vIryazanI vRddhivALA Atmapradezo maLe che. eTale pUrvanI jema vargaNAo bane che, ane asaMkhya vargaNAonuM pharIthI bIjuM rUddhaka bane che. evA sUcizreNinA asaMkhyabhAga pramANa rUddhakonuM eka yogasthAna bane che. AnI samajutI eka Atmapradezapara jaghanyathI paNa asaMkhyAta-vIryAzo che. asat kalpanAe dhAro ke te 101 vIryAzo che. te 101 varyAzIvALA je Atmapradezono samUha te 1lI vargaNA. tyArabAda kramasara viryAzanI vRddhivALI asaMkhyAtavargaNAo maLe che. dhAro ke te cAra che. tethI 10ra viryAzavALA Atmapradezono samUha te rajI vargaNA, 103nI 3jI vargaNA. ane 104nI 4thI vargaNA. tethI A 4 vargaNAnuM 1 rUddhaka banyuM kahevAya. tyArabAda kramasara viryAzanI vRddhivALI vargaNAo maLatI nathI, paraMtu asaMkhyalokanA pradezajeTalA vIryAzo vadhyA pachI vargaNAo maLe che. tethI 105 vIryAovALA Atmapradezo maLatA nathI. ema 106-107-108 yAvat asaMkhya loka eTale ke 204 sudhI vargaNAo maLatI nathI. paraMtu 205 vIryAzavALA Atmapradezo maLe che. tyAre te sarakhA viryANuvALA AtmapradezonI bIjA rUddhakanI 1lI vargaNA bane che. ema pUrvokata rIte 206nI bIjI vargA, 207nI trIjI vargaNA, 208nI cothI vargaNA. Ama A cAranuM bIjAM spardhvaka thayuM. have pUrvapramANe pharIthI AMtaruM jANavuM. tethI 209thI 308 sudhInI vIryAzovALI vargaNAo banatI nathI. paraMtu 309 vIryAzovALA AtmapradezonI 3jA spardhvakanI 1lI vargaNa bane che. 310nI bIjI vargaNA, 311nI trIjI vargaNA, 31ranI cothI vargaNA, A cAra vargaNAonuM trIjuM spardhvaka thayuM. have 313 thI 412 sudhInA vIryAlovALA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmapradezo ja na hovAthI vargaNAo banatI nathI. tyArabAda 413 vIryAzovALA AtmapradezonA samUhanI 4thA spardhakanI 1lI vargaNA ema 414nI 2jI vargA, 415nI 3jI vargaNA, 416nI 4thI vargaNA.-A cAra vargaNAonuM cothuM spardhaka thayuM. asat kalpanAe A cAra sadghakonuM eka 'sthAna' kahevAya. vastusthitie sUcizreNInA asaMkhyabhAga jeTalA spaAkonuM eka yogasthAna thAya che. kula paNa sUcizreNinA asaMkhyabhAga jeTalA yogasthAno hoya che. rasasthAnakoH AtmapradezomAM pragaTelA vIryAzonA A yogasthAnanI jema karmaprakRtinA rasamAM rahelA rasANuone laIne rANu, vargaNA, smardakanA krame rasasthAnaka bane che. mAtra pharaka e ke jaghanyathI sarvajIvasaMkhyAthI anaMtaguNa saMkhyAmAM bhegA maLelA zAnirdeSTa rasANuovALA karmadaLiyAMnI 1lI vargaNA bane. emAM 1-1 rasANlRvRddhie rajI, 3jI,... vi. vargaNAo banatAM banatAM jayAre sarvaabhavyathI anaMtaguNa ane sarvasiddhonA anaMtamAM bhAganI saMkhyA jeTalI vargaNAo thAya, enuM paheluM spardhaka thAya che tyArapachI 11 rasASuvRddhie vargaNAo nathI hotI. evI sarvajIvathI anaMtaguNanI saMkhyA jeTalo AMka caDhe tyAMsudhI evI vargaNAo alabhya hoya che. pachI pAchI 1-1 rasANlRvRddhie vargaNAo maLe che, te abhavyathI anaMtaguNanI saMkhyA thAya tyAMsudhI maLe. enuM bIjuM spardhaka thAya che, pachI 1-1 vRddhie sarvajIvathI anaMtaguNanI saMkhyA sudhI alabhyakhAlI. pachI pAchI maLe, e 3juM spardaka. pachI khAlI... pachI vargAonuM 4zuM spardhaka... evA spardhako paNa abhavyathI anaMtaguNanI saMkhyAmAM thAya e ekarasasthAnaka kahevAya. have bIjuM rasasthAnaka, prathama rasasthAnakanI chellI vargaNAnI rasANu-saMkhyA upara 11 vRddhie sarvajIvathI anaMtaguNa saMkhyA sudhInI vargaNA alabhya-khAlI gayA pachI, ekarasANavRddhie thatI vargaNAthI zarU thAya....ema AgaLa 3 rasasthAnaka. AvA rasasthAnako asaMkhya lokakAzanA pradeza-pramANa hoya che. rasasthAnako asaMkhya ja hovAnuM kAraNa e, ke ene baMdhAvanAra adhyavasAyasthAnaka asaMkhya ja che. jIvo anaMtA chatAM keTalAyanA adhyavasAyamAM samAnatA hovAthI vicitra adhyavasAyasthAnaka asaMkhya thAya che. A adhyavasAya rAgAdikaSAyanA pariNAmasahita lezyApariNAmarUpa hoya che; kahyuM che kaSAyanA AdhAre sthitibaMdha ane lezyAnA AdhAre rasabaMdha thAya;'paNa A lezyA ekalI nahi, sAthe kaSAya hoya; emAMya ekasthiti bAMdhavAmAM asaMkhya kAyAdhyavasAya hoya che. ane eka kAyAdhyavasAyamAM taratamatAvALA asaMkhya leApariNAma hoya che. tethI ja e eka kAyAdhyavasAyane anusAre baMdhAtI eka karmasthitimAM lezyAnI taratamatAnA 12) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hisAbe asaMkhya rasabaMdha-sthAna paDI zake che. tAtparya-ekeka sthiti bAMdhavAmAM hetubhUta asaMkhya-lokAkAzapradeza-pramANa kaSAyodaya-sthAna che, ane ekeka kaSAyodaya sthAnamAM eTalA ja asaMkhya lezyAsthAna che, je eTalA ja rasabaMdhasthAnamAM hetubhUta che. A adhyavasAya kaSAyamohanIyakarmanA tevA tevA nyUnAdhika rasodayanuM saMvedana, lezyA, jJAnAvaraNIyAdi karmanA udaya ane yoganI vicitratAgarbhita eka AtmapariNAmarUpa che. enA AdhArapara baMdhAtA karmamAM hisAba evo che ke saMkleza kaSAyanI caDhatI mAtrA) jema vadhAre, tema zubha yA azubha karma-prakRtinI sthiti lAMbI baMdhAya, azubha prakRtino rasa ugra baMdhAya, ane zubhaprakRtino rasa maMda baMdhAya. ethI ulTuM vizuddhi kaSAyanI saratI mAtrA) jema vadhAre, tema zubha yA azubha karmanI sthiti ochI baMdhAya, azubhano rasa maMda baMdhAya ane zubhaprakRtino rasa tIvra baMdhAya. eka saMsArI jIvane ekakAle ekaja yogasthAna hoya che; arthAt enA samagra AtmapradezonuM kramazaH vadhatA vIryAzavargaNA-sparttako maLIne eka yogasthAna thAya. samagra AtmAomAM vadhatA-ochA vIryAzathI prAraMbhIne nIpajatA yogasthAna kula asaMkhyAtA (sUcizreNInA asaMkhyabhAga-pramANa) hoya che, anaMtA nahi; kemake jIvo anaMtA chatAM ekakALe anekajIvone eka samAna yogasthAna hoya che. jIvanI te te bhavamAM utpattinI prAraMbhika aparyAptAvasthAmAM pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye avazya asaMkhyaguNa-asaMkhyaguNa yoganI vRddhi hoya che. tethI aparyAptAvasthAmAM eka yogasthAnamAM ekasamayathI vadhu avasthAna hotuM nathI. paraMtu paryAptAvasthAmAM eka yogasthAnane viSe jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 8 samaya sudhI avasthAna hoI zake che ane yoganI vRddhi-hAni paNa hoya che. A vRddhi hAni cAra prakAre (1) asaMkhyabhAga vRddhi ke hAni (3) saMkhyAtaguNa vRddhi ke hAni 4) asaMkhyAtaguNa .. 99 99 (ra) saMkhyAta pra-cAra prakAranI vRddhi-hAni jaghanyathI ane utkRSTathI niraMtara keTalo kALa thAya? -cAra prakAranI vRddhi-hAni jaghanyathI 1 samaya; utkRSTathI - asaMkhyaguNa vRddhi ke hAni niraMtara aMtarmuhUrta kALa, ane zeSa traNa prakAranI vRddhi ke hAni AvalikAnA asaMkhyabhAga sudhI hoya che. jIvomAM yoganuM alpabahutva : (1) sUkSma aparyAeke no. jaghanya utkRSTa (e) 39 33 .. bAdara eke.no (4) beIndriyano ' "" .. 99 13 "" yoga '' "" "" sauthI alpa asaM.guNa "" ,, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) teIndriyano (6) carindriyano asaMzipaMcendriyano (7) (8) anuttaradevono (9) traiveyakadevono (10) akarmabhUminA manuSyono (11) AhAraka zarIrIno "3 "" 35 "" "" 39 "" .. 14) For Private Personal Use Only ,, .. 93 3) "" ,, : : : : : : (12) zeSa saMzipaMcendriyano "" "" 93 AtmAnA A yoga ane kaSAyAdi kAraNe kAryaNavargaNAo AtmApara coMTe che teja vakhate emAM pUrve kahyuM tema, amuka amuka prakRti-sthiti-2sa ane pradeza nakkI thavAthI e karmarUpe oLakhAya che; tyAM pradeza-daLamAna rasa tIvratA-maMdatA, sthiti=AtmasaMlagnarUpe TakavAno kALa, ane prakRti eTale AtmAnA jJAnAdiguNo rokavAno svabhAva. gRhIta kArmaNavargaNAno samUha AvA judAjudA svabhAvavALA mukhya jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa Adi 8 vibhAgamAM vaheMcAIjAya che. joke karmanA phaLa-prabhAva asaMkhya prakAre anubhavamAM Ave che eTale te prabhAvono utpAdakasvabhAva paNa vAstavikarIte asaMkhyAta che, to paNa te sarvanuM vargIkaraNa thatAM ATha vibhAga paDe che. e jJAnAvaraNAdi AThane mULaprakRti kahe che. e darekamAM judAjudA avAMtara svabhAvavALA karmavibhAgane uttaprakRti kahe che. emAM paNa aneka peTA prakAra paDe. te ATha mULa prakRtinAM ane tenI 158 uttara prakRtinAM nAma A pramANe che. ,, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraprakRti-158 zAnA padarzanA 9rvedanIyara+mohanIyara8AyuSya4nAma103gotraraaMtarAya pa==158 jJAnAvaraNa-5 darzanAvaraNa-9 | attarAya-5 | vedanIya-2 | AyuSya-4 | nidrA-5 (1) dAnAtta (1) zatAvedanIya (1) narakAyu (1) matijJAna. | (1) cakSudarzanA. (1) nidrA |(2) lAbhAA . (ra) azAtA ve. (2) tiryaMcA, (2) zrutajJAnA. (ra) aca- ] (ra) nidrAnidrA | (3) bhogAna (3) manuSyAyuM (3) avadhijJA darzanA | (3) pracalA (4) upabho- gotra-2 | jI devAyu () manaparyava- (3) avadhidarza. (4) pralApalA gAna. (1) uccagotra - jJAnA. | ja) kevaladarzanA. (5) cAnaddhi | pa) vIryAna. | (2) nIcagotra | (5) kevalAnA. mohanIya-28 - cAritra mohanIya-25 darzana mohanIya-3 (1) samakita moha (2) mizra moha, (3) mithyAtva moha, kaSAyamoha-16 nokaSAyamo-9 anaMtAnubaMdhI krodha mAna mAyA lobha=4 apratyAkhyAnIya ,, , , , =4 pratyAkhyAnIya ,, ,, ,, , =4 hAsyaSaka veda-3 saMjavalana , , , , =4 (1) hAsya (2) rati ) strIveda | (3) zoka (4) arati (8) puruSaveda (5) bhaya () jugupsA(c) napuMsakaveda (15) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakarma-103 piprakRti-75 + pratyekaprakRti- 8 + trasadazaka 10 + sthAvara dezaka 10=103 piDaprakRti 75 gati-4 jAti-5 |zarIra-5 aMgopAMga-3 baMdhananAmakarma-15 (1) naraka (1) ekendriya | (1) audArika | (1) audA.aM. |(1) audAaudA|(6) hai tai (2) tirthaMga (2) dvIndriya (2) vaikriya. (2) vaikriya.aM. |(2) audya taija (7) vaikA (3) manaSya (3) trIndriya | (3) AhAraka | (3) AhA.e (3) audAkarma. (8) hai.te.kA (4) deva (4) caturindriya | (4) taijasa (4) au.te.kA. (5) paMcendriya | (5) kArpaNa (5) vaikriya vaikri (10) A. hai. (9) AhA AhA. saMghatana-pa saMghayaNa-6 |saMsthAna-6 (1) audA. saM. (1) vajaRSabha nArAca (1)samacaturagra (2) vaikriya. saM. (2) RSabhanA (3) AhA.saM. (3) nArAya (4) taijasa saM. (4) ardhanA (5) kArmaNa saM. (5) kIlikA (6) chevaTuM AnupUrvI-4 (1) narakAnuM (2) tiryaMcAnu (3) manuSyAnu (4) devAnu (2)nyagrodha-parimaMDala (3) sAdi (4) kubja (5) vAmana (9) kuMDaka : varNa-5 gaMdha-2 (1) kRSNa | (1) surabhi | (3) kaSAya (2) nIla | (2) dubhi (3) rakata rasa-5 (4) pIta | (1) tikata (5) zveta (2) kaTu (1) (3) parAghAta, (5) Atapa (7) nirmANa, pratyekaprakRti-8. agurulaghu, (1 1)AhA.kA. (12) A saikA (13) vaija tejasa.. (14) hai. kA (15)kArpaNa kArpaNa (3) guru (4) Amla | (4) laghu (5) madhura | (5) zIta sparza-8 (1) karkaza (2) mU (16) (ra) upaghAta. (4) ucchvAsa, (6) dyota, (8) jina khati-2 trasadazake-sthAvaradazake. (1) su-khagati trasa bAdara paryApta pratyeka sthira zubha subhaga susvara| Adeya yaza (2) kuM-khagati sthAvara sUkSma aparyApta sAdhAraNa asthira azubha durbhAga duHsvara anAdeya apayaza (6)uSNa | (7) snigdha (8) rukSa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAnAvaraNa 5 H- matijJAnAvaraNa, zrutajJAnA, avadhijJAnA, mana:paryavazAnA, ane kevalajJAnAvaraNa. A pAMca AvaraNa AtmAnA mativagere jJAnane aTakAve che. matizAna=IMdriya ke manathI thatuM jJAna. zatAna-zAstra, upadeza vi.thI thatuM zabdAnusArI jJAna te. avadhi=IMdriyake zAstranI sahAya vinA sIdhuM AtmAne thatuM rUpI dravyonuM pratyakSa. mana:paryava = aDhIdviIpamAMnA saMzI paMcendriyajIvonA mananuM pratyakSa. A jJAna apramatamunine ja utpanna thAya che. kevaLazAna=sarvakAlanA sarva dravyo ane enA sarva paryAyonuM AtmAne thatuM pratyakSa, sAkSAt jJAna. (ahIM matijJAnamAM 4 avasthA che,(1)avagraha=prAthamika sAmAnya khyAla (ra) IhA=UhApoha (3) apAya-nirNaya (4)dhAraNA=avismaraNa-saMskAra) (ra) darzanAvaraNa 9 :- 4 darzanAvaraNa+pa nidrA 9. cAramAM, 1. cakSudarzanAvaraNa (cakSuthI dekhI na zakAya); 2. aca-darzanAvaraNa (anya IMdriya ke manathI adarzana); 3. avadhida, 4. kevalada.. darzanAvaraNa=sAmAnya jJAnane rokanAra. pAMca nidrAmAM,-1. nidrA=alya nidrA, jemAM sukhethI jagAya te; 2. nidrAnidrA=gADha nidrA, jemAM kaSTa jagAya te; 3. pracalA=beThA ke UbhA nidrA Ave te; 4. pracalA pracalo cAlatAM nidrA Ave te; 5. myAnaddhi jemAM jAgratanI jema divase ciMtavela kaThora kArya nidrAmAM karI Ave. pahelAM cAra darzanAvaraNa darzanazakita prApta na thavA de, ane pAMca nidrA e prApta darzanano samULago nAza kare che. e hisAbe naveya darzanAvaraNamAM gaNAya che. (3) mohanIya 28 prakAre :- emAM mukhya be vibhAga, 1 darzana-mohanIya. 2 cAritramohanIya. darzanamohanIya= (1) mithyAtva, jenA udaye atatva para ruci thAya, ane sarvajJa prabhue kahelAM tatva upara zraddhA na thAya) (2) mizramohanIya jethI tasvapara ruci nahi ke atapara ruci nahi, tema arUci nahi) (3) samakitamoha. zuddha karela mithyAtvanA daLiyAM, jenAM udaye tatpara ruci thAya. cAritra-mohanIyanI 25 prakRtiH(16 kaSAya moha +9 nokaSAya mo.) kaSa=saMsArano, Aya=lAbha je krodhAdi lAgaNImAMthI thAya, te lAgaNInuM nAma kaSAya. arthAt saMsArane vaghAre te kaSAya. te krodha-mAna-mAyA-lobha. e darekanA pUrvota anaMtAnubaMdhI vagere 4-4 prakAra hoI 16 kaSAya thAya. nokaSAya kaSAyathI prerita ke kaSAyanA preraka hAsyAdi 9-hAsya, zoka, ratiiSTamAM rAjIpo), arati (aniSTamAM uga, nArAjI), bhaya (sva-saMkalpathI bIka), jugupsA durgA), puruSaveda (saLekhama thaye khATuM khAvAnI IcchAnI jema jenA udaye strI-bhoganI abhilASA thAya te), strIveda puraSabhoganI abhilASA), napusaMkaveda ubhaya abhilASA). Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) aMtarAyakarma 5 prakAre che, :-dAnAMtarAya; lAbhAM, bhogAM, upabhogAM, ne vIryaMtarAya, A karma kramasara dAna karavAmAM, lAbha thavAmAM, ekajavAra bhogya evA annAdi bhogavavAmAM, vAraMvAra bhogya vastrAlaMkArAdi bhogavavAmAM, ane AtmavIrya pragaTa thavAmAM vighnabhUta che. jJAnAvaraNAdi cAra karma AtIkarma che. bAkInA cAra aghAtI karmamAM (5) vedanIya 2:- (1) zAtA, (2) azAtA. jenA udaye Arogya, viSayopabhoga vagerethI sukhano anubhava thAya te zAtA, jethI duHkha-vedanA-pIDA thAya te azAtA.. (6) AyuSya 4 :- narakAyu, tiryaMcAyu, manuSyAyu ane devAyu. te te narakAdi bhavamAM jIvane teTalo kALa jakaDI rAkhanArUM, te te zarIramAM jIvane guMdaranI jema ciTakAvI rAkhanArUM karma te AyuSyakarma, (7) gotra 2:- 1. ucca gotra, 2. nIcagotra, jenA udaye aizvarya, satkAra, sanmAna vagerene sthAnabhUta uttama ti-kuLa maLe te ucca gotra, tethI viparIta te nIcagotra. (8) nAmakarma 103 bhedeH- gati 4 + jAti 5 + zarIra 5 + aMgopAMga 3+baMdhana 15+saMghAtana 5 + saMghayaNa 6 + saMsthAna + varNAdi 20 + AnupUrvI 4+ vihAyogati 2=75 piMDa prakRti. 8 pratyeka prakRti; trasadazaka+sthAvaradazakanI maLI 20=103. piMDaprakRti eTale ke peTAbhedanA samUhavALI prakRti. 4 gati-narakAdi paryAya je karmathI prApta thAya te gatinAmakarma kahevAya. narakagati, tiryaMca, manuSya,ane devagati. 5 jAtiH- ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIva tarIkenI koI jAti devAvALuM karma te jAti nAmakarma. e hInAdhika caitanyanuM vyavasthApaka che. 5 zarIra zauryata ti zarIram' zIrNa-navarzINa thAya te zarIra (1) audArika=udAra sthUla pudgalonuM baneluM, manuSya tiryaMcanuM. (2) vaikriyavividha kriyA (aNu-mahAna, ekaaneka) karI zakavA yogya zarIra, deva-narakanuM. (3) AhArakazrI tIrthaMkaradevanI Rddhisiddhi jovA ke saMzaya pUchavA caudapUrvI ekahAthanuM zarIra banAve te. (4) taijasa= zarIramAM AhAranuM pacana vagere karanAra taijasa pudgalono jaththo. (5) kArpaNa jIvasAthe lAgelA karmono jaththo. AvA 5 zarIra ApanAra karma te zarIra-nAmakarma. 3 aMgopAMgaHjenA udaye audArika-vaikriya-AhAraka zarIrane mAthuM, chAtI, peTa, pITha, be hAtha, be paga, e ATha aMga, AMgaLIo vagere upAMga, ane parva-rekhAdi aMgopAMga maLe. (ekendriya jIvane A karmano udaya na hovAthI zarIramAM aMgopAMga nathI hotA, zAkhA-patra vagere (1913) For Private Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te to judA judA jIvanA zarIra che.) 15 baMdhana nAmakarma- jenA udaye, navA levAtA audArikAdi pudgalo, zarIranAM junAM pudgalosAthe lAkhanI jema ekameka coTe te. emAM audA, vaikriya, AhA, pudgala e dareka svasajAtIya ane taijasa tathA kArmaNa sAthe coMTavAnA; tethI 343=9+dareka saikA sAthe coMTe, ema 9+3+aukA sajAtIyasAthe ane anyonya ema 3=15. 1 audArika-audArika baMdhana 5 vaikriya-kriya 2 audArika taijasa baMdhana 6 vaikriya-taijasa 3 audArika kArmaNa baMdhana 7 kriya-kArma 4 audArika taijasa kAryaNa baMdhana 8 vaiksi-taijasa-kArmaNa baMdhana 12 13 tejasa taijasa 14 taijasa-kArpaNa 15 kArmaNa-kAryaNa baMdhana AArake hArake. 9 10 AhAraka taijasa 11 AhAraka kArpaNa. AhAraka taijasa kArmaNa baMdhana 5 saMghAtana nAmakarma:- niyata pramANavALA zarIrane racatA pudgalanA bhAgone te te sthAne daMtALInI jema saMcita karanAra.(1) audArika zarIra saMghAtana (ra) vaikriya. (3) AhAraka (4) taijasa (5) kArmaNa zarIra saMghAtana nAmakarma. > saMghayaNa (hADakAMnA deDha-durbala sAMdhA denAra karma) (1) vajra-RSabhanArAca=hADakAMno parasparasaMbaMdha ekabIjAne AMTI mArIne, enApara pATo vIMTaLAIne ane vacamAM khIlIsAthe thayelo hoya te. (nArAca=markaTabaMdha, enApara RSabha=hADakAMno pATo vIMTaLAyo hoya; ane vacamAM TheTha uparathI nIce ArapAra vajra=hADakAnI khIlI hoya tevuM saMghayaNa) (2) RSabhanArAca mAtra vajra-khIlI nahi, bAkI pahelAM mujaba. (3) nArAcamAtra markaTabaMdha hoya. (4) ardhanArAca-sAMdhAnI ekaja bAju hADakAMnI AMTI hoya ane bIjI bAjue khIlIbaMdha hoya. (5) kIlikA-hADakAM phakata khIlIthI saMdhAyelA hoya. (6) chevaTuM chedasRSTa yA sevArta; be hADakAM mAtra cheDe aDIne rahyA hoya. tela mAlIzavagere sevAnI apekSA rAkhe te. (19 dga saMsthAna (1) samacaturasa (anna-khUNo) paryaMkAsane beThelAnA jamaNA DhIMcaNathI DAbA khabhAnuM aMtara, jamaNA khabhAthI DAbA DhIMcaNanuM aMtara, be DhIMcaNanuM aMtara, ane be DhIMcaNanA madhyabhAgathI lalATapradezasudhInuM aMtara,-A cAre sarakhAM hoya. te samacaturasra saMsthAna. athavA jemAM cAre bAjunA avayava samAna yAne sAmudrika zAstrane anusAre lakSaNa ane pramANavALA hoya te sama (2) nyagrodha parimaMDala vaDa sarakhuM cAre bAju sarakhuM bharAvadAra, nAbhithI upara lakSaNavALuM, nIcenuM lakSaNahIna. (3) sAdi-nAbhithI nIce sAruM, upara nahi. (4) vAmana=mAthuM, gaLuM, hAtha, paga eja pramANa lakSaNavALA hoya. (5) kubja=uparokata sivAyanA chAtI peTa vagere sArAM hoya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) huMDaka=sarva avayava lakSaNa-pramANa vinAnAM hoya. 20 varNAdi jenA udaye varNa, gaMdha, rasa, sparza sArA narasA maLe. varNanAmaka pAMca prakAre :- (1) kRSNa (ra) nIla (3) rakata (4) pIta (5) zveta. gaMdhanAmakarma 2 prakAre- ' (1) surabhi (2) durabhi. rasanAmakarma-pa (1) tiphata. kaDavo) (2) kaTu (tIkho) (3) kaSAya tUro, baheDA-AmaLAdino), (4) Asla (khATo), (5) madhura. (khArAno AmAM samAveza) sparzanAmakarma 8 prakAre-(1) karkaza (2) mRdu (3) guru (4) laghu (5) zIta () uSNa (7) snigdha (8) rUA. 4 AnupUvI-narakAnupUrvI, tiryaMcAnuMmanuSyAnuM, ne devAnupUrvI. bhavAMtare vigrahagatithI vacamAM phaMTAIne) jatA jIvane vAMkA phaMTAvAnuM baLadanA nAthanI jema) kare te AnupUrvI.; 2 vihAyogati khagati (cAlavAnI Dhaba)-(1) zubha khagatiH -haMsa-hAthIvRSabhanI samAna cAla. (2) azubha. UMTa gadheDA-nIDanA jevI. - 8 pratyeka prakRti :-(1) agurulaghu nAmakarma-enA udayathI zarIra eTaluM guru bhAre ke laghu halakuM nahi, paNa agurulaghu maLe. (2) upaghAta - A karmathI potAnA avayavathI pote ja haNAya evA avayava maLe dA.ta. paDajIbhI, coradAMta, chaThThI AMgaLI. (3) parAghAtaH AnA udayathI jIva bIjAne ojasathI DhAMkI de evI mukhamudrA maLe. (4) zvAsozvAsaH-AthI zvAso.nI labdhi zakita) maLe. (pa) AtapaHpote zIta chatAM bIjAne garama prakAza kare tevuM zarIra maLe, jemake sUryanA vimAnanA ratnonuM zarIra. (agnimAM garamI uNasparzanA udayathI, ane prakAza utkaTa lAlavarNanA udayathI che.) () udyota=jenA udaye jIvanuM zarIra ThaMDo prakAza Ape te dA.ta. uttaravaikriya davAdie navuM banAveluM vaikriya) zarIra, caMdrAdinAM ratna, auSadhi vagere. (7) nirmANanAmakarma-suthAranI jema zarIramAM cokkasa sthAne aMgopAMgane goThave te. (8) jinanAmakarma-kevaLajJAnI dazAmAM jenA udaye aSTa mahAprAtihAryAdi atizayayukata ane surAsura-mAnavapUjaya banI gharmazAsana pravartAvavAnuM maLe te. 10-10 prakRti-sa-sthAvara dazakanI :- (1) trasanAmakarma jenAthI taDakAmAMthI chAMyaDAmAM vagere svecchAe hAlI zakavApaNuM gamanAgamana-zakita maLe. svecchAe te karavAnuM asAmarthya denAra sthAvaranAmakarma (ekendriya jIvone) (2) bAdara =jenA udaye eka yA aneka zarIra IndriyagrAhya bane te . zarIrajaththo paNa tevo nahi te sUka, udayathI (3) paryApta =jenA udaye svayogya paryApti pUrNa karI zake che. na karI zake te aparyApta udayathI. paryApti , AhAra-zarIra-Indriya-zvAsocchavAsa-bhASA-mana levA-banAvavAnI zakita). Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) pratyeka =jenA udaye potAnuM alaga zarIra maLe che. anaMtA jIvo bheguM ekaja zarIra denAra te sAdhAraNanAmakarma. (5) sthira =jenA udaye hADakAM dAMtavagere sthira maLe te. jIvAdi asthira denAra asthira, (6) zubha =jethI nAbhi uparanAM aMga zubha maLe te. nAbhi nIcenA azubha denAra azubha. koIne mAthethI aDavAmAM e khuza thAya che, paNa paga lagADavAmAM gusse thAya che. bAkI patnIno paga aDavAthI rAjI thAya te to potAnA mohane laIne) (7) saubhAgya jenA udaye jIva vagara upakAra karyo paNa saune game. daubhagya=jethI upakAra karanAro paNa jIva lokone apriya bane. (tIrthakaradevo abhavyaAdine na game te to te jIvonA mithyAtvanA udaye) (8) susvara=sAro kaMThasvara denAra; viparIta de te duHsvara. (dA.ta. koyala ane kAgaDAne) 9) Adeya- jenA udaye vacana yukita ke ADaMbara vinAnuM chatAM bIjAne grAhI bane, yA jotAveta bIjA Adara mAna Ape che. agrAhya bane yA anAdara thAya te anAdeya nA udayathI (10) yaza kIrti =jethI lokamAM prazaMsA pAme. ethI viparIta te apayaza, noMdha sattAmAM 158 prakRti hoya, tyAre nAmakarmanI 103 hoya che. te A pramANe piMDa prakRti 75+8 pratyeka + trasa-dazaka ane sthAvara-dazakanI 20=103. * vivakSAe sattAmAM 148 prakRti hoya, tyAre nAmakarmanI 93 hoya che. te A pramANe 15 baMdhanane badale 5 baMdhana gaNatAM pa+8+20=93. * baMdha ane udayamAM anukrame 120 ane 122 prakRti hoya tyAre nAmanI 67, te A pramANe, baMdhana, saMghAtana zarIranA bhegA gaNatAM 10 bAda, varNAdi sAmAnyathI 4 gaNatAM 1 bAda=piMDaprakRti 39+8+20=47 [21] For Priva personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtionA jUtha guNasthAnakAdine viSe baMdha-udayAdi vicAravAmAM vizeSopayogI prakRtionA jUthanA saMketa A pramANe che. traNacatuSka-trasa, bAdara, paryApta pratyeka. asthiraSaka-asthira-azubha-durbhAgya-duHsvarasthiraSaka-sthira-zubha-subhaga-susvara-Adeya-caza. anAdeya,apayaza subhagatrika-subhaga-susvara-Adeya. durbhagatrika-durbhaga, dusvara anAdeya subhagacatuSka , , , yaza. durbhagacatuSTha , , , apayaza bAdaratrika-bAdara-paryApta pratyeka sUtrika-sUma-aparyApta-sAdhAraNa. pratyekatrika-pratyeka-sthira-zubha. sAdhAraNatrika-sAdhAraNa-asthira-azubha. varNacatuSka-varNa-gaMdha-rasa-sparza. agurulaghucatuSka-agurulaghu-ucchavAsavaikriyaaSTaka-devatrika+narakatrikanaikriyadrika. upaghAta - parAghAta devatrika-devagati-devAnupUrva-devAyu. manuSyatrika-manuSyagati-manuSyAnupUrvI manuSyAyuSya. narakatrika-narakagati-narakAnupUrvI-narakAyu. madhyamasaMnyaNacatuSTha-8SabhanA nArAca,-ardhanA, strIlikA. vaikriyaddhika-vaikriyazarIra-vaikriyaaMgopAMga madhyamasaMsthAnacatuSka- grodha+sAdima nidrAddhika-nidrA, pracalA. vAmana+kunja. thINadvitrika-nidrAnidrA-pracalAmacalA-thINaddhi. jAticatuSka-ekendriya-beIndriya teIndriya vaspharanTiya. sthAvaracatuSka-sthAvara-sUkSama-aparyApta, sAdhAraNa mithyAtvacatuSka-mithyAtva-navuM sakaveda hiMDakasAna-chevaTuM saMghayaNa. 158 prakRtinI vivekSA hoya tyAre zarIrasakhaka-zarIra 1-aMgopAMga 1-saMghAtana 1-baMdhana 4=7 taijasasaptaka-taijasazarIra, kArmaNazarIra taijasa saMghA, kAmaNa saMghA, ane te kA. nAM 3 baMdhana For pri (22) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanuM maulika ane vikRta svarUpa ajJAna aMdhApAdi nidrA UMca kula jJAnAvaraNa / nIca kula gati, zarIra anaMta/ agaru jJAna darzanAvaraNa/ laghutAanaMta, mithyAtva avirati iMdriyAdi arUpitA (23) mohanIya vItarAgatA: +1 saubhAgya yaza,apayaza yAdi ma naMtavAya arUpitA jIva samyagdarzana: rAga-dveSa sthAna LIL anAdAya ra kAma krodhAdi vedanIya' Adi kAma krodhAdi aMtarAya AyuSya anaMta sukha \ /ikel janma jIvana - kRpaNatA daridratA parAdhInatA zAtA azAtA 94-sUrya, 8 gugust!, 8 641 mane tenI vitio. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanuM maulika ane vikRtasvarUpa jIva jANe ke eka sUrya che. sUryanA tejanI jema jIvanA ATha mULa svarUpa che,-anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, zAyikasamyaktva ane kSAyikacAritra yAne vItarAgatA, akSaya-ajara-amarasthiti, arUpipaNuM, agurulaghu, anaMtavIrya. tenApara 8 jAtanA karmarUpI vAdaLa che, tethI enuM mULasvarUpa pragaTa nathI. temAMthI vikRtirUpI aMdhakAra bahAra paDe che. dA. ta. jJAnAvaraNakarmanA lIdhe ajJAnasvarUpa bahAra paDyuM che, darzanAvaraNa karmanA lIdhe darzanazakita haNAI gaI hovAthI aMdhApo azravaNavagere tathA nidrAo bahAra paDI che. mohanIyakarmanA AvaraNathI mithyAtva, rAgadveSa, avrata, hAsyAdi, kAmakrodhAdi pragaTa thayA kare che. aMtarAyakarmane lIdhe, kRpaNatA, daridratA, parAdhInatA ane durbaLatA UbhI thaI che, vedanIyakarmathI AtmAnuM mULa svAdhIna ane sahaja sukha dabAI jaIne kRtrima, parAdhIna, asthira, zAtA, azAtA UbhI thaI che. AyuSyakarmathI janma-jIvanamaraNanA anubhava karavA paDe che. nAmakarmanA lIdhe zarIra maLavAthI jIva arUpI chatAM rUpI jevo thaI gayo che. emAM indriyo, gati, jaza-apajaza, saubhAgya-daurbhAgya, trasapaNuMsthAvarapaNuM vagere bhAvo pragaTe che. gotrarmanA lIdhe UMca-nIcuM kuLa maLe che. jo karmane kheMcI lAvanArA Azravo baMdha karAya ane saMvara sevAya to navA karma AvatAM aTake. jUnAno nirjarA (tapa thI nikAla Ave. sarva karmathI rahita banatA mokSa pAme ane anaMta jJAnAdinA mULasvarUpa pUrNa pragaTe che. pachI koI Azrava na rahevAthI kAre paNa karma lAgavAnA nahi ane saMsAraavasthA thavAnI nahi. (24) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika vikAsakrama : 14 guNasthAnaka adhyAtma eTale AtmAne AgaLa karIne karAtI zuddha kriyA-pravRtti. anAdi anaMta kALathI jIva svAtmAnA saMbaMdhamA atyaMta ajJAna, mUDha ane mithyAmati rahyo che. tethI ja AtmAne AzrIne pravartatAM tattvanI zraddhAvihoNo, ane avirati-kaSAya-prasAda tathA pApayogomAM aMdhamagna banyo. rahyo che. jyAre e AtmadRSTi jagAvI tattvazraddhA, virati vagerene apanAve, tyAre e AdhyAtmika vikAsanA mArge che, ema kahI zakAya. A vikAsa kramazaH te te ajJAnAdi rokI tattvazraddhAdine pragaTa karavAthI thAya che. A kramika vikAsanI 14 pAyarI che. jene 14 guNasthAnaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. guNasthAnaka=guNanI kahya. ahIM 'guNa' eTale mithyAtvamaMdatA, kaSAyanigraha, samyakatva, cAritra, vIryaAdi AtmaguNo; ane 'kakSA', sthAna eTale te guNonI ApekSika zuddhatAnI taratamabhAvavALI avasthAo. AtmAnA sahaja guNo vividha AvaraNothI saMsAradazAmAM AvRta che. AvaraNonA hAsa ke kSayanuM pramANa jeTaluM vizeSa, teTalI guNonI zuddhi vizeSa; ane AvaraNono hrAsa ke kSayanuM pramANa jeTaluM ochuM, teTalI guNonI zuddhi ochI. jIva jema jema guNasthAnake AgaLa vadhe, tema tema pUrvokta karmaprakRtionA baMdha, udaya vageremAM hrAsa thato Ave che. guNasthAnonuM vibhAgIkaraNa mukhyatayA mohanIyakarmanI viralatA (ochAza), upazama ke kSayanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. mohanIyakarmanI mukhya be prakRti,-darzanamoha, cAritramoha. emAM darzanamohanIyanuM kArya AtmAnA samyaktvaguNane AvRta karavAnuM che, jethI AtmAmAM tAttvikaruci ke satyadarzana thavA pAmatuM nathI. cAritramohanIyanuM kArya AtmAnA cAritraguNane AvRta karavAnuM che, jethI AtmA, tAttvikaci ke satyadarzana thayuM hoya, chatAM paNa tadanusAra svarUpa-lAbhasanmukha pravRtti karI zakato nathI. jayAM sudhI darzanamohanIyanI viralatA ke kSaya na thAya tyAM sudhI cAritramohanIyanuM baLa ghaTatuM nathI. mATe prathamanAM cAra guNaThANAM darzanamohanIyanI viralatA, upazama ke kSayanI mukhyatAe che. ane tyAra pachInA guNaThANAM cAritramohanIyanI viralatA ke upazama ke kSayanI mukhyatAe che. jemake pathImAM guNaThANAM cAritramohanIyanA kSayopazamane AdhAre che. 8-9 ane 10 mAM guNaThANAM cAritramohanIyanA kevala upazama ke kSayanI mukhyatAe che. 11muM guNaThANuM cAritramohanIyanA mAtra upazamanI apekSAe che. jayAre 11thI uparanA guNaThANAo mohanIyAdinA kSayane AzrIne che. Aja kAraNathI guNasthAnonuM vibhAgIkaraNa mohanIyakarmanA taratamabhAvane AdhAre karavAmAM AvyuM che. te 14nAM nAma A pramANe che. 25 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mithyAtva | 5 dezavirati 10 sUkSma-saMpAya ra sAsvAdana 6 (sarvavirati) pramatta 11 upazAMta-moha 3 mizra 7 apramatta 12 kSINa-moha 4 avirata 8 apUrvakaraNa ! - 13 sayogI kevalI samyagdaSTi | 9 anivRtti bAdara | 14 ayogI kevalI (1) mithyAtva-e doSarUpa hovAM chatAM, (1) jIvanI nIcAmAM nIcI kakSA batAvavAnI apekSAe, temaja (2) mithyAta maMdatA pAmyuM hoya tyAre pragaTa thatAM prAthamika guNanI apekSAe, ahIM mithyAtvaavasthAne paheluM guNasthAnaka tarIke kahevAmAM AvyuM che. AmAM pahelI apekSAmAM badhA ja-ekendriyathI mAMDI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvo tathA bhavAbhinaMdI yAne kevaLa pugalarasika saMjJI paMcendriya jIvo Ave. bIjI apekSAmAM vItarAga sarvajJa zrI tIrthakara bhagavAnanA vacananI zraddhA nahi pAmelA chatAM je mokSAbhilASI, saMsArathI udvigna, mArgAnusArI jIva hoya, ahiMsA satyavagere pAMca yama ane zaucasaMtoSa-IzvarapraNidhAna-tapa-svAdhyAyasvarU5 pAMca niyamavALA hoya te Ave. (ra) sAsvAdana guNasthAnaka :- e pahelA guNasthAnaka karatAM eTaluM vikAsavALuM che ke emAM mithyAtvadoSa udayamAM nathI. chatAM ahIM pahelA guNasthAnakethI caDhIne nathI avAtuM, kintu upazamasamyakatvI 4thA guNasthAnakethI paDatAM ahIM Ave che. te A rIte ke, jIva jayAre samyakatva-avasthAmAM DhIlo paDe che, ane enA anaMtAnubaMdhI kaSAyo udayamAM Ave che, tyAre A kaSAyo samyaktvanA ghAtaka hovAthI samyaktva guNa nAza pAme che. chatAM haju mithyAtva udayamAM nathI AvyuM, eTale jIva cothethI paDI bIje sAsvAdana guNaThANe Ave che. ahIM ulTI karI nAkhelA samyakatvanuM kaMIka leza AsvAdana kare che, tethI Ane sAsvAdana kahe che. A avasthA atialpakALa (vadhumAM vadhu da AvalikA) Take che. kemake tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAya mithyAtvane jhaTa udayamAM kheMcI lAve che; eTale jIva pahelA guNasthAnake cAlyo jAya che. (3) mizraguNasthAnaka :- pahelA guNasthAnakavALo jIva mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya bannene roke, ane mizramohanIyanuM vedana kare, tyAre A guNasthAnaka pAme che. temaja cothAvALo paNa samyakatva gumAvIne mizramoha, anubhave tyAre ahIM Ave che. mizna eTale jema nALiyerITrIpanA vAsIne nALiyerano ja khorAka hoya, annapara ruci-aruci kAMI nahi, tema jIvane tatvaupara ruci-aruci kAMI nahi, ne mithyAtattvapara paNa rUci nahi, kintu vacalo mizrabhAva. (4) avirata-samyagdaSTi-jIva uparokata mithyAtva, anaMtAnuM tathA mizramohane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roke, ane sabhyatvaguNa pAme, paraMtu vrata nahi, tyAre A guNasthAnake Ave che. samyakatva traNa rIte pamAya che : (1) mithyAtvakarmano taddana upazama karAya, arthAt viziSTa zubhaadhyavasAyanA baLe aMtarmuhUrtakALanA e karmane AgaLa pAchaLa udayavaza karI daI eTalo kALa mithyAtvanA sarvathA udaya vinAno karI devAya, tyAre upazamasamyakatva pamAya che. (2) mithyAtvakarmanAM daLiyAMnuM saMzodhana karI azuddha ane ardhazuddha daLiyAMno udaya rokI zuddha daLiyAMno udaya bhogavAya tyAre kSayopazamasamyakatva pamAya che. (3) samasta zuddha-ardhazuddha-azuddha mithyAtvakarmapudgalono anaMtAnubaMdhI kaSAyonA nAzapUrvaka nAza karAya tyAre kSAyika samakita pamAya che. traNeyamAM zraddhA to eja jinavacanapara ja hoya che, jinokta navatatva ane mokSamArga tathA arihaMtadeva, nirjhanya muni guru, ne jinoti dharmapara ekamAtra zraddhA hoya che. ahIM hiMsAdi pAponA tyAganI pratijJA arthAtu virati nathI karI, mATe e aviratasamyagdaSTi guNaThANuM che. () dezavirati guNasthAnakaH- samyakatva pAmyA pachI jevI zraddhA karI ke hiMsA jUTha vagere pApo tyAjaya che, e pramANe enA AMzika tyAganI pratijJA karAya tyAre e aMze virati arthAt dezavirati zrAvakanuM guNasthAnaka prApta thayuM gaNAya. e apratyAkhyAnIya kaSAyonA kSayopazamathI prApta thAya. (6) pramatta (sarvavirati) guNasthAnakaH-vairAgya-bharapura thaI vIrSollAsa vikasAvatAM pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyono kSayopazama karI hiMsAdi pApono sarvAMze sUkSma rIte paNa pratijJApUrvaka tyAga karAya tyAre sarvavirati guNasthAnaka-sAdhupaNuM AvyuM kahevAya. ahIM hajI bhrama-smRtibhraMza-rAdi pramAda naDI jAya che, tethI pramatta avasthA che. mATe ene pramattaguNasthAnaka kahe che. (7) apramatta guNasthA:- chaThThA guNasthAnakanI avasthAmAMthI pramAdano tyAga karAya tyAre ahIM avAya che. paraMtu TALela vismRti, bhrama, vagere pramAda evA majabUta che ke ene prayatnathI TALyA hoya chatAM pAchAM UbhA thAya che, eTale A 7muM guNasthAnaka aMtarmuhUrtathI vadhu samaya TakavAdetuM nathI, ane jIvane chuM guNasthAnake tANI jAya che paraMtu sAdhaka AtmAnI pramAdanI sAme satata laDAI cAlu che, eTale pAcho e upara sAtame caDhe che. vaLI paDe che. pAcho caDhe che. chatAM jo apramatta banavAnuM baLa ekadama vikasatuM AgaLa vadhe to ke paDavAne badale 8me caDhe che. (8) apUrvakaraNa guNa:- mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAyanI 3 cokaDInA udaya TALavAthI 7me guNasthAnake avAyuM. have saMjvalana kaSAyano rasa maMda 27 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAya ane pAMca apUrva karavAmAM Ave tyAre A AThame guNasthAnake avAya che. ahiM khAsa karIne mohanIya karmano upazama karanArI upazamazreNI athavA kSaya karanArI kSapakazreNIe caDhAvanAra adbhuta dhyAnamAM lIna banAya che, tathA utkRSTa zubhaadhyavasAyanA baLe (1) apUrva sthitighAta, (2) apUrva rasaghAta, (3) apUrva asaMkhya guNa-asaMkhyaguNa kramathI karnaracanArUpI guNazreNI, (4) apUrva guNasaMkrama, ane (5) apUrva sthitibaMdha, e pAMca apUrva sAdhavAmAM Ave che. ahIM sAthe pravezelA jIvonA praveza pachI pratisamaya adhyavasAyamAM taratamatA nivRtti) hoya che tethI Ane nivRtti bAdaraguNasthAnaka paNa kahe che. (9) anivRtti-bAdara guNaH- AThamAne aMte sUkSma paNa hAsyamohanIya Adikarmane sarvathA upazAnta yA kSINa karI de che, ne zubhabhAvamAM AgaLa vadhe che, tyAre A guNasthAnaka pAme che, ane karmanI upazamanA ke kSapaNA karato jAya che. ahIM ekasAthe praveza karanAra aneka jIvonAM AMtarikabhAva AkhA guNasthAnaka-kALamAM eka sarakhI caDhatI kakSAe AgaLa vadhe che paNa temAM taphAvata-taratamatA nivRtti) nathI hotI. tethI Ane anivRtti bAdara guNasthA ' kahe che. 'bAdara' e dRSTie ke hajI ahIM sthUlakaSAya dayamAM che. (10) sUkSmasaMparAya-guNasthAnakaH- e bAdara kaSAyane sarvathA upazamAvI cA kSINa karI daIne have saMparAya eTale ke kaSAya, te paNa mAtra lobha (rAga) sUkSma koTIno udayamAM rahe tyAre A guNasthAnake avAya che. (1 1) upazAMtamoha guNasthAnakaH - ukta sUkSma lobhane paNa taddana upazAMta karI devAya, tyAre vItarAgadazAnuM A guNasthAnaka pamAya che. mohanIyakarma upazAMta karyA eTale eno tatkAla udaya sarvathA rokAyo, paraMtu aMtarmuhUrta pUrato ja; bAkI silikamAM to e paDyA che, tethI aMtarmuhUrtamAM ja e pAchA udayamAM AvI jIvane nIcenA guNasthAnakomAM ghasaDe che. eTale ahIM sarvathA upazAMta thavAthI je vItarAgadazA ane yathAkhyAta cAritra maLyuM hatuM, te nIce paDatAM lupta thaI jAya che. (12) kSINamoha guNasthAnaka :- jemaNe mohanIyakarmanI upazamanA karatA rahevAnuM karyuM, te to 11muM guNasthA pAme che; paraMtu jemaNe pahelethI ja kSapaNA (kSaya) karavA mAMDI, te 10mAne aMte moha sarvathA kSINa thaI jatAM tarata 12 meM AvI kSINamoha vItarAga bane che. hajI ahIM jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa-aMtarAya nAmanA ghAtIkarma udayamAM varte che, tethI e sarvajJa nathI banyA. (13) sayogi-kevaLI guNasthA H- bAramAne aMte samasta ghAtI karmono nAza kare che, tyAre ahIM AvI kevaLajJAna-kevaLadarzana pAme che. ethI lokAlokanA kSaNeya 28 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanA samasta bhAvone pratyakSa jue che. hajI ahIM "upadeza, vihAra, AhArapANI vagere pravRtti cAlu che. e vacana-kAyAnA yoga che, tethI e sayogI kevaLI kahevAya che. 11-12-13 me guNasthAnake mAtra yoga nAmano Azrava bAkI che. tethI mAtra zAtA vedanIya karma bAMdhe che. pachI mokSe javAnI taiyArI hoya tyAre zukaladhyAnanA trIjA-cothA prakAra vaDe samasta bAdara ane sUkSma mana-vacana-kAyAnA yogone aMte aTakAve che. (14) ayogI kevaLI guNasthAnaka :- 13mAne aMte sarva yogone sarvathA aTakAvI de che tyAre Atmapradeza je pUrve yogathI kaMpanazIla hatA, te have sthira zaileza-meru jevA banI jAya che. ene zailezIkaraNa kahe che. ahIM 14 me a-I-u8-tru pAMca hrasva svaranA uccAraNa jeTalo kALa rahe che. emAM samasta aghAtI karmano nAza karI aMte sarvakarmarahita, zuddha, anaMta jJAna-darzana sukhamaya banI AtmA mokSa pAme che. ane eka ja samayamAM 14 rAjalokanA mathALe siddhazilAnI upara jaI zAzvata kALamATe sthira thAya che. A 1 thI 12 guNaThANA mohanIyakarmanA udaya, kSayopazama, upazama ne kSayane AzrIne che. vaLI emAM pahelAM cAra guNaThANA darzanamohanIyanA udaya-kSayopazama-upazamakSayanI apekSAe che. 5 thI 7 guNaThANA, caritramohanIyanA kSayopazamane AzrIne che. 8,9ne 10 mAM guNaThANA. cAritramohanIyanA upazama ane kSayane AzrIne che. 11muM guNaThANuM mohanIyanA mAtra upazamanI apekSAe che, jayAre 1ramuM guNaThANuM mohanIyanA mAtra kSayane AzrIne che. 13 muM guNaThANuM yogasahita kevala aghatikarmanA udayavALuM che. 14muM guNaThANuM yogarahita mAtra aghAtikarmanA udayavALuM che. A upazamazreNi ane kSapakazreNino prAraMbha 8mAM guNaThANAthI thAya che. paraMtu karmonI upazamanA kSapaNA hamethI karavA mAMDe. upazamaNi eka bhavamAM be vAra mAMDI zakAya che ane samasta saMsArakALamAM cAra vAra mAMDI zakAya che. - siddhAMtamate eka bhavamAM paka-upazama e bemAMthI eka ja zreNi mAMDI zake che. jayAre kArmagracUikamate ekabhavamAM je jIve pahelAM upazaaNi mAMDI hoya, te jIva kSapakazreNi mAMDI zake che, mAMDe ja evo niyama nahi. 29) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhika33 sAgara-mithyA. aMtamuM. [sAdhika 1samaya guNasthAnakano kALa :1luM mithyAtva (1)anAdi anaMta abhavyane (ra) anAdi sAnta-samyakatva pAmanArane. (3) sAdisAMta jaghanyathI 1 samaya. u. thI dezonaardha yugalaparAvarta. (samyakatvathI patitane) jaghanya u. thI. rajuM sArUA. | 1 samaya. | 6 AvalikA guNasthAnakano aMtarakALaH3chuM. mizra. | aMtarmu | aMtarmu. jaghanya aMtara utkRSTa-aMtara karyuM. avi.sa. pAmuM. dezavi. dezonapUrvakoTi. 132 sAgaro, chuM. pramatta aMtarmu. sAravAdana. palyopamano | dezona ardhamuM. apramatta asaM.bhAga. | jugalaparAvarta. 8 thI 11 12 muM. aMtarmu aMtarmu. 3jA guNa dezona pUrva koTi. thI 11 muM. guNa aMtarma pAMca hUravAra kAla mAtra. kSapakazreNimAM te te guNasthAnanI punaH prApti na hovAthI aMtara ja nathI. guNamAM jIvonuM alpabadutva sauthI alpa 11 meM,-saMkhyAtaguNa 12 meM vizeSAdhika 10 me,-tulya 9 me,-tulya 8me -saM. guNa 13 me,saM. 7me -saM. daTTaasaM. guNa 5 me,-asaM. 2 je, asaM. 3 je-asaM. 4 the,-anaMtaguNa ayogI+siddha anaMtaguNa 1 le. . . Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4thA pra. kaye guNaThANethI kaye guNaThANe jIva jaI zake? u. 1 lA guNaThANethI 3je, yA 4the, yA pame, yA zve, yA ume jaI zake che. rajA ,, ,, paDatAM 1le ja guNaThANe jAya. 3jA ,, ,, caDe to 4the ane paDe to 1le guNa jAya. , , caDatAM pAme che ke 7me jAya; paDe to 3je yA raje, yA 1le jAya. pamAM ,, ,, caDatAM ke 7me jAya; paDe to 4the ke 3je, yA raje yA 1le jAya. 6ThThA ,, ,, caDatAM 7me; paDe to pame, yA 4the, yA 3je, yA raje, yA 1le jAya. 7mAM thI 10mAM guNaThANAvALA caDe to kramasara ja, ane paDe to ya kramasara, kALa kare to 4the guNa jAya che. 11mAthI paDatAM 10 me Ave, kALa kare to 4the jAya. 8mAMthI kSapakazreNi mAMDe to kramasara 9-10me thaI 12me, pachI 13 me jAya. 13mAMthI 14me jAya ane 5 hastAkSaroccAraNa jeTalA kALa bAda mokSa pAme. parabhavamAM jatA jIvane 1-2 ke 4thuM A traNa guNaThANamAMthI game te eka hoya che. tethI aparyAptAvasthAmAM paNa A guNaThANuM hoya che. bAkInA guNaThANA kevala paryAptAvasthAmAM ja hoya che. 3-12muM-ane 13muM A traNa guNaThANe jIva mare nahi. maraNanA aMtarmuhUrta pahelAM e guNaThANuM cAlyuM jAya. baMdha-udaya-udIraNA-sattAHhave 14 guNasthAnakamAM kayA kayA guNaThANe keTakeTalI karmaprakRtino baMdha hoya, udaya hoya, udIraNA hoya ane sattA hoya, eno vicAra karavAno che. baMdha eTale te te guNaThANe vartatA jIvane mithyAtva-avirati-kaSAya-yogarUpI kAraNomAMthI vidyamAna kAraNonA hisAbe thato karmaprakRtiono lepa. alabatta A prakRti, sthiti-rasa-pradezathI yukta rahevAnI. udaya eTale sahaja bhAve ke karaNodvArA karmanI sthiti pAye jIvane thato eno rasAnubhava. (31) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNA eTale apaphavasthitivALA karmane vahelA kheMcI udayamAM lAvavA te. sattA eTale baMdha ke saMkramaNathI niSpanna karmanuM te te svarUpe AtmAmAM avasthAna. baMdha nIcagotrano karyA pachI tenuM uccagotramAM saMkramaNa thaI te uccagotrarUpa bane, to have sattA uccagotranI kahevAya) (14 guNaThANAmAM) baMdha ove eTale ke sAmAnyathI 14 guNasthAnakomAM bAMdhavA yogya karma-prakRti 120 che. te A pramANe jJAnA, 5 + darzanA. 9 + vedanIya 2 + moha 26 + Ayu 4 + nAma 60 + gotra 2 + aMtarAya 5=1 20. keTalAka guNasthAnakomAM amuka prakRtino "abaMdha rahe che. abaMdha eTale mAtra tyAM baMdha nahi. paraMtu uparanA guNasthAnake baMdha hoya. tyAre keTalIka prakRtino baMdhaviccheda thAya che. baMdha- viccheda eTale te te guNasthAnakasudhI ja baMdha-yogyatA rahI uparanA guNasthAnake jenA baMdhanI yogyatA vicchinna thaI jAya che. 19 guNasthAnaka mithyAtva :- 117 prakRtino baMdha (1203=117) jinanAma tathA AhArakazarIra-AhAraka aMgopAMgano baMdha nathI. kAraNake jinanAmano baMdha samyakatvanI hAjarImAM ja hoya ane AhAraka Trikano baMdha apramattamuni ja kare. mATe 3no abaMdha che. ahIM 117mAM khAsa mithyAtvanA yoge A 16 baMdhAya che -naraka3+jAti 4sthAvara 4mithyAtva 4+Ata5=16. kemake mithyAtvanI hAjarImAM ja mithyAtva 4 tathA narakagati ane ekendriya, vikasendriya, tathA asaMzI aparyAptAne yogya bAMdhe. Atapa e ekendriya yogya che.) raju guNasthAnaka sAsvAdana :- 101 prakRtino baMdha. ahIM mithyAtva nahi hovAthI 1 prakRtino baMdha viccheda. mATe117-16=101 (A 101mAM ahIM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA yoge khAsa upaprakRtio baMdhAya; te A tiryaca3+ thINaddhi 3+ daurbhAgya 3+ anaMtAnubaMdhi 4+madhyamasaMghayaNa-saMsthAna 4+4 strIveda +kukhagati +udyota+nIcagotra rapa. anaMtAnanA udayamAM ja paMcendriyatiryaMca yogya karma tathA anaMtAnu kaSAya, jaghanya nidrA, hInasaMghayaNAdi ane strIveda baMdhAya. sAmAnyathI je kaSAya-cokaDI udayamAM, teno ja baMgha thAya. e hisAbe ahIM sudhI ja anaMtAnu udayamAM hoI anaMtAnuM bAMdhe. bAkI eTaluM dhyAnamAM rahe ke svaprAyogya jeTalI kaSAya-cokaDI che, te badhIyanA anyatama kaSAyano ekasAthe udaya hoya che. e hisAbe ahIM jayAre anaMtAnu vicchinna Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane che, to bAkI traNe cokaDInA koI yA mAna yA mAyA ke lobha kaSAyano udaya sAthe rahevAno. ema AgaLa samajavuM) haju guNasthAnaka mizra :- 74 prakRtino baMdha, ahIM pUrvanI 101 mAMthI 25 prakRtino baMdha viccheda +2 prakRtino abaMdha; 101-27-74. ahIMthI anaMtAnuM udayamAM na hoI uparokata mujaba 25 na baMdhAya; ane A guNasthAnake AtmapariNAma AyuSyabaMdha ane maraNakAlane yogya nahi hovAthI maraNa paNa na thAya, tema manuSyAya tathA devAyuno ya abaMdha rahe che. tiryaMcAyu tathA narakAyuno to baMdhaviccheda ja che) 4thuM guNasthAnaka avirata samyagdaSTi :- 77 prakRtino baMdha. pUrvokata 74+devAyummanuSpAyu ane jinanAma=77. kemake 4the guNaThANe rahelA nAraka ane devo manuSyAya bAMdhe che, jayAre manuSyo ane tiryaMco devAyuSyano ja baMdha kare che; ane jinanAma e samyakatva-hetuka che. (AmAM manu3audA. 2sprathama saMghayaNa 1=0 prakRti ahIM sudhI ja baMdhAze, kemake deva-nArakane AgaLa guNaThANAM che nahi, ane samakitanI hAjarImAM manuSyayogya e da to tene ja bAMdhavAnI hoya. tethI AgaLa nahi. apratyAkhyAnIya kaSAya paNa 4thA guNa sudhI ja baMdhAya, kemake AgaLa eno udaya nathI ane te te cokaDInA udaya vinA teno teno baMdha nahi. paNuM guNasthAnaka dezavirati :- 67 prakRtino baMdha. (77 uparokata 10, e apratyA.4+manu3audA. ra+1lA saMghayaNano baMdha viccheda-67) AmAM pratyAkhyAnAvaraNa 4 ahIM sudhI ja baMdhAya, tethI daThuM guNasthAnaka pramasaMyataH - 63 prakRtino baMdha (43-4 uparokata-3) AmAM pramAdanA yoge khAsa arati-zoka-azAtA, asthira-azubha-ayaza e da ahIM chaThThA sudhI ja baMdhAya, tethI 7muM guNasthAnaka apramattasaMyata - pa9 ke 18 no baMgha (3-uparokata da+ra AhArakaddhika = 59) jo pramattaguNasthAnethI devAyuM bAMdhato 7me caDhI jAya to ja pa9, bAkI Ayu. baMdhano prAraMbha ahIM na kare; tethI pUrve bAMdhIne Avyo ke na Avyo tyAre 58no baMdha. 8muM guNasthAnaka apUrvakaraNa :- 58-56-2dano baMdha. A guNasthAnaka kALanA 7 bhAga jANavA. 1lA bhAge : 58no baMdha (ahIM devAyuno baMdha hoto ja nathI) nidrAddhikano baMdha ahIM sudhI ja. tethI A be Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2jAthI 6ThThA bhAga sudhI 56no, mA bhAge rajA 3jA 4thA pamAM bhuM guNasthAnaka anivRttikaraNaH-22-21-20-19-18no baMdha. ahIM pAMca bhAga jANavA. 1lA bhAge ,, ,, baMdha "" 22no baMdha 21no 20 19 18 ,, 21 33 10 17 ,, "" "" "" ,, 1 2 3 117 101 74 vinA H AmAM 6ThThA bhAga sudhI ja nAmakarmanI 30 prakRtino baMdha te A deva 2+paMce jAti + vaikriya 2+ AhA. 2+taijasa + kAryaNa+ samacatu saMsthAna + varNa. 4 + sukhagati + yaza vinA trasa 9+ agurulaghu 4+nirmANa + jinanAma=30) tethI 4 : 26no, (6ThThA bhAgane anne uparokata 30 no viccheda tethI 56-30=26) A AThamA guNa nA aMta sudhI ja hAsya-rati-bhaya-jugupsA e 4 baMdhAya. tethI 88 11-12-13 1 (26-pUrvokata 4 vinA ) AmAM puMveda ahIM sudhI ja baMdhAya tethI saMjava krodha ahIM .. 3" 14 cha '' mAna mAyA lobha 11-12-13 guNasthAnake kevaLa eka zAtAno ja baMdha. 14 muM ayogI kevaLIH-abaMdhaka; kemake karmabaMdhanuM koI kAraNa nathI. '' "" 34 "" 39 ,, "" 99 10 muM guNasthAnaka sUkSmasamparAya 17no baMdha (18-saMjava lobha-17) AmAM jJAnApa + darzanA4 + aMtarAya 5 + uccagotra + yazanAma=A 16 ahIM sudhI ja baMdhAya. tethI ,, 22 19 13 ,, "" "" "" 5 F . 6 7 63 58/59 58/56|26 22thI 18 2 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 guNasthAnakomAM baMdha kahyo. te sAmAnyathI cAre gatinAM jIvonA guNasthAnaka laIne kahyo. have dareka gati ane ekendriyAdi jIvano vibhAgavAra vicAra A pramANeHgatinA cAra bheda che. naraka, tiryaca, manuSya ane deva. narakagati - guNaThANA 1thI4 deva ane nArako marIne deva-nAraka thatA na hovAthI deva-naraka-prAyogya vaikriyaaSTaka bAMdhatA nathI; ane teone 4 ja guNasthAnaka hoI 7muM guNasthAnaka na hovAthI AhAraddhikano paNa baMdha nathI, temaja nArako mArIne ekendriya tathA vikasendriyatarIke utpanna thatA na hovAthI jatacatuSka, sthAvara catuSka, ane ekendriyaprAyogya AtamanAma karmano paNa baMdha nathI. tethI vaikriya 8+jAti 4sthAvara 4+ AhAraka 2+ Atapa 1=19 prakRti vinA oghathI 101 prakRtino baMdha che. narakagati : ove. 101 19. gu. | 100 | (101-1 jinanAma vinA = 100) raje. gu. | 9 | (100-mithyA. 4) 3je. ,, | 30 | (9da-anaMtAnubaMdhihetuka 25-tathA manuSyAyu no abaMdha) 4the. , | 7 | 70+jinanAma ane manuSyAya e 2) - devagati :- devatAo kALa karIne vadhArAmAM ekendriyamAMya jatAM hovAthI ekendriya, sthAvara ane AtapanAmakarma A traNa prakRtio naraka karatAM vadhAre bAMdhe. mATe odhe. 104 19. 103 (104-1 jinanAma) raje. 96 (103-mithyA 4,ekendriya-sthAvara,Ata5) 3je-4the nArakAvat 70, 72. - tiryaMca gati :- guNaThANA 1 thI pa-tiryaMcagatimAM baMdha sAmAnyavatuM; mAtra jinanAma tathA AhArakaTrikano baMgha ja nahi, temaja 3-4-5me manuyogya nahi, paNa mAtra devayogya ja bAMdhe; tethI ogha-117 | 3je 69 (101-anaMtAnuM hetuka 25=76-manuSyayogya 1le 117 da(manu3 audAra vaja. 8. nA saMghayaNa) tathA devAyuno abaMdha tethI 7-6-1=9. 2je 101 (baMdha sAmAnyavata) *4the. 70 (69+1 devAyu) pame. is | (70-apratyA. 4) 35) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghe. 19. raje. 3je 120 baMdha sAmAnyavat 117 101 4the. 71 (69+devAyu+jina) 5me 67 (71-apratyA. 4) 9 tiryaMcavat 6thI 14 guNa bandhasAmAnyavat indriyaH - ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriyamAM 1luM, ra ja guNaThANuM che. A jIvo jinanAma+hAraka 2 na ja bAMdhe, temaja deva ane narakamAM utpanna thatA na hovAthI vaikriya 8 bAMdhe nahi. tethI oghe ane 1 le guNa 109 (120-3-8=109) "" - manuSyagati-guNa 1thI 14 22 2je guNa 96 (109-13; mithyA 4, sUkSma 3, vikale3, eke, sthAvara, Atapa) AmAM teukAya-vAkAya manu mAM na ja jatA hoI manu 3 uccagotra paNa na bAMdhe. tethI oghe 105, 19 105. AgaLa guNaThANuM nahi. (mAMtare 2je 2 Ayu-abaMdha; tethI 94) udaya (14 guNaThANAmAM) karmonI sthiti pAkaye tene bhogavavA enuM nAma udaya. bAMdhelA karma udaya pAmIne ja kSINa thAya che, cAhe te enA rasavipAkano anubhava thaIne, yA te vinA mAtra pradeza (daLa) bhogavAIne. arthAt vipAkodaya ke pradezodayadvArA ja karma AtmAparathI khase. ahIM guNasthAnakomAM viSAkodayanI dRSTie ja vicAraNA che. baMdhamAM 120 uttaraprakRti hatI. temAM samakitamohanIya-mizramohanIya umerAIne oghe 122 prakRti udayamAM Ave che. 1le guNaThANe-117; kemake jinanAma 13 me, AhA. 26o, mizramoha. 3 je, ne samakitamoha. 4 the ja udaya pAme. ema pAMcano ahIM anudaya. sUkSma.,aparyApta., sAdhAraNa. ahIM ja udayamAM hoya; kemake mithyAtvI ja jIva AmAM jAya che. sAsvAdana laIne jIva eke- vikale mAM jAya ene tyAM aparyAptAvasthAmAM 2 guNa hoya, paraMtu te karaNa-aparyApta hoya. ahIM labdhiaparyApta (je paryApti pUrI karyA pUrve ja maravAno che te) nI vAta che. emAM sAsvAdana laIne koI jAya nahi. Atapa nAmakarma paNa ahIM ja udayamAM hoya; kemake ekendriyane te hoya paNa paryAptAvasthAmAM ja udaya Ave ane sAsvAdana to aparyAptAvasthAmAM pUrUM thaI gayuM hoya che. eTale ene ne Atapane meLa nathI khAto. - (3 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAnupUrvI paNa 1le ane 4the guNaThANe ja udayamAM hoya; sAsvAdana laIne jIva narakamAM jAya nahi, ke jethI ene vacagALe vigrahagatimAM A narakAnupUrvIno udaya lAdhe ! (AyikasamakitI samakita laIne ja ne bAkInA mithyAtva laIne ja narakamAM jAya.) A 3+1+1+1 mithyAtva) vinA, raje guNaThANe-111 (AmAM anaMtAnu. 4+ jAti 4+sthAvara, 1=9 ahIM sudhI ja udayamAM hoya) 3je gu. 100; (111- ukata 9+ Anu. 3=99+mizramoha 1=100. ahIM maraNa nahi, mizra. sAthe bhavAMtaragamana nahi, mATe Anu nahi) 4the guNa -104 (100-1 mizra. + 1 samakitamoha + 4 AnupUrvI. pUrvabaddha tiryaMcAyuvALo zAyikasamakitIjIva bhavAMtare jatAM tiryaMcAnupUrvI bhogave) AmAM apratyAkhyAnIya kaSAya 4 + vaikriya 8+ bAkInI manuSya-tiryaMcAnu2+ durbhaga anAdeya, apayaza 3=17 ahIM sudhI ja udayamAM; kemake apratyAkhyA. udaye AgaLa na caDAya, deva-nArakane uparanA guNa nahi, bhavAMtara jatAM ke durbhagAdi-udaye uparanA guNa nahi. 5 guNa -87; (104-uparokata 17=87) AmAM pratyAkhyA. 4+ tiryaMcagatiAyura + udyota 1+ nIcagotra 1=8 ahIMsudhI ja udayamAM. tiryaMcane AgaLa guNaThANuM nathI. da ke guNa-81; (87-uparokata 8 + AhAraka 2081) AmAM thINaddhi 3 je pramabhAve che te ahIM sudhI ja, ane AhA. ra ahIM ja udayamAM hoya; kemake 14 pUrvI muni AhArakalabdhi vidurve tyAre AhA2 udaya pAme. labdhinI vidurvaNA pramattabhAvamAM ja thAya. 7 me guNa -76; (81-uta 5) AmAM chellA ardhanArAcaAdi 3 saMghayaNa + 1 samakitamoha ahIM sudhI ja udayamAM; kemake e 3 saMghayaNavALo tevI cittanI sthiratA ane vizuddhinA abhAve upazamazreNi na mAMDI zake; zreNinA aSTamAdi guNaThANe na caDe. ema kSAyopathamikasamyakatva (samakita moha, udaya) rokI, darzanamoha upazama ke kSaya kare te ja 8me caDhe. (dhyAnamAM rahe ke chellA 5 saMghayaNavALo kSapakazreNi na mAMDI zake). 8 me guNa-72; (76-uparokata 4=72) AmAM hAsyAdi 6 ahIM sudhI ja udayamAM hoya, tethI 9 me guNa-6 6; (72-6= ) AmAM 3 veda ane 3 saMjava, krodha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna mAyA ahIM sudhI ja udayamAM. 10 me guNa-da0; (kada-ukata 6=6). AmAM saMjavalana lobha ahIM sudhI ja udayamAM. 11 me guNa-59; (60-1=59) 12 me guNa- 57, 55; (pa9-2jAM 3ja saMghayaNa, 2) kemake ahIM kSapakazreNivALo ja Ave ane te prathama saMghayaNI ja hoya, =57. te 1ramAnA upAya samaya sudhI. emAM nidrA ra ahIM upAMtya sudhI ja sattA-udayamAM. pachI tarata teno kSaya, tethI aMtima samaye te vinA papano udaya. AmAM jJAnA. pa+darzana4+aMtarAya 5=14 ahIM aMtyasamaya sudhI ja udayasattAmAM hoya. 13 me guNa-42; (55-ukata 14=41 + 1 jinanAma ahIM ja udayamAM Ave,=42) AmAM audA. 2+ saijakArma ra+ 19 saMghayaNa saMsthAna varSAdika 4+khagati 2=17piMDaprakRti+agurulaghu 4+nirmANa 1bhratyeka sthirAsthira ra+zubhAzubha 2svara 2=29 nAmakarmanI ane zAtA-azAtAmAMthI anyatama 1=30 ahIM sudhI ja udayamAM hoya. 14me guNa-12; (42-30=12) te manuSyagati-Ayu 25ce 1+ jinanAma 1trasa 3+ subhaga, Aiya, yaza 3+ ucca gotra 1+AtA ke aAtA 1=12 aMtima samaye eno kSaya ane mokSa. udaya udaya - 3 , 8 : 6 4 5 1 17 1 1 1 100 104 87 96 7ra 6 6 10 12 13 14 11 60 19 pa7/55 42 kaI kaI prakRtio kayA kayA guNasthAnaka sudhI baMdhAya? baMdhAtI prakRtio kayAM baMdhAya ? * naraka 3+jAti 4-sthAvara 4+mithyAtva 4 + Atapa 1 = 16 1le guNa * anaMtAnubaMdhI 4 + madhyamasaMghayaNa 4 + madhyama saMsthAna 4 + tiryaMca 3 + thINaddhi 3 + daurbhAgya rajA sudhI 3 + nIca + udyota + ku-khagati strIveda =25 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-2-4the 4thA sudhI pamA sudhI 6ThThA sudhI * manuSya Ayu (3jA guNa, abaMdha) * apratyAkhyAnAvaraNIya 4+ manuSya ra + audArika 2+ vajURSabhanArAca saMghayaNa =9 * pratyAkhyAnAvaraNIya 4 * arati-zoka-azAtA-asthira-azubha-aza= * devAyu (3jA guNa abaMdha) (6thI zarU karela 7me baMdha pUro kare tethI 7 sudhI) * nidrA 2 * AhAraka 2 * jina deva + paMcendriyajAti + vaikriya 2 + taijasa + kArmaNa + samacaturasusaMsthAna + varNa 4 + zubha khagati + agurulaghu 4 + nirmANa + (yaza vinA ) trasanI 9 = 27 * hAsya-rati-bhaya-jugupsA = 4 puruSaveda * saMjavalana krodha , mAna , mAyA ,, lobha * jJAnAva. 5 + aMtarAya 5 + darzanA. 4=14 + yaza + uccagotra = 16 * tA vedanIya 3jA vinA 7 sudhI 1lAthI 8/1 bhA. sudhI 7mAthI ToDa ,, , 4thAthI 86 , ,, 1lA thI 8/6 sudhI 87 bhAga sudhI 9/1 bhAga sudhI 9Ira . 9/3 9/4 . , ka ' , >> 9/pa 10 guNa sudhI 13 ,, guNa sudhI (39 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI kaI prakRtio kayA kayA guNasthAnaka sudhI udaye hoya? udaya prakRtio kayAM udaya ? mithyAtva + sUkSma 3 + Atapa 5 anaMtAnubaMdhI 4 + jAti 4 + sthAvara = 9 mizramoha narakAnupUrvI (2-3guNa anudaya ) = * deva-manuSya-tiryaMcAnupUrvI apratyA. 4 + vaikriya 2+ devagati + devAyu narakagati + narakAyu + durbhaga + aAdeya + apayaza-13 pratyAkhyAnIya 4+tiryaMcagati+tiryaMcAyu+nIcagotra+udyota =8 thIddhi 3 AhAraka 2 ardhanArAca-kIlikA-chevakuM saMghayaNa (chellA saMghayaNa 3) samyaktva mohanIya = 3 (3 guNa. anudaya) hAsyaSaTka= 7 veda 3 + saMjavalana krodha + mAna mAyA * saMjavalana lobha le 1le raje mAtra 3 je 1le ane 4the 1-2-4 the } - ra RSabhanArAya + nArAca saMghayaNa nidrA 2 jJAnA pa + darzanA. 4+aMtarAya 5-14 audArika 2 + taijasa + kArmaNa + prathamasaMghayaNa + saMsthAna 6+ varNAdi 4+ khata 2=17 (piMDaprakRti) +agurulaghu 4 + nirmANa + pratyekanAma + sthirAsthira = 29 2 + zubhAzubha 2 + susvara-6Hsvara 2 (nAmakarmanI) + anyataravedanIya 1 (zAtA ke azAtAmAMthI 1=30 (40) 4 sudhI 5 sudhI 6 sudhI kevala 6 ke 8 sudhI 9 sudhI 10 sudhI 11 mAM sudhI 1 thI 12 nA upAMtya samaya sudhI 12 mAM sudhI 7 sudhI 4thI 7 sudhI -13 mAM sudhI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manu. gatimnu. Ayu+paMcendriyajAti +trasa 3 + subhaga + Adeya + yaza+ uccagotra + anyatara vedanIya * jinanAma guNaThANA badhyamAna oche. 120 ra 3 pa " 117 cha 101 74 77 I 67 58 59 7 8/1 bhAga 58 * 8/ra thI 56 6 bhAga sudhI. 14 guNaThANe baMdhano koTho. prakRti. te AhAraka 2 + jinanAma sAthe. = 214 mAM sudhI 11, 13 me 14 me 120-uparokta 3no abaMdha=117 (te naraka 3+jAti 4+sthA 4 +mithyA 4+tapa=16 sahita) 117-uparokta 16=101 (ta tiryaMca 3 + thINaddhi3 + daurbhAgya 3+ anaMtA.4 madhyama saMghayaNa 4+ madhyama saMsthAna 4+ nIcagotra+udyota+ strIveda+kuMkhagati=25 tathA+devAyu+manuSya 27 sahita) 101-uparokta 27 vinA=74no baMdha 74+jinanAma+manuSyAyu + devAyu-77 (te apratyA janmanu 3+audA 2+1luM saMghayaNa-10 sahita) 77-uparokta 10 vinA 67 te pratyA 4 sahita.) 67-uparokta 4 vinA=63 (te zoka+arati+asthira+azubha +ayaza+azAtA+devAyu=7 sahita) 63-parokata 7 vinA=56+hAraka 2=58+ ane jo devAyu bAMdhato Ave to 59 ahIM-sAta bhAga jANavA. devAyu vinA (te nidrA-2 sAthe) (41 jAti+audA 58-2-56 deva 2+ paMce vinA 4 zarIra + vaikriyAMgo + AhArakAMgopAMga + 1luM saMsthAna + varNa 4 + zubhakhagati + agurulaghu 4 + nirmANa + jinanAma + yaza vinA trasa 9=30 sahita) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/7 bhAga 9/1 bhAga 9/2 bhAga 9/3 bhAga 94 bhAga lapa bhAga 10 muM 14 guNaThANuM. oghe 1luM. 26 rajuM 4thuM 11-12-13 muM. ahIM 9 mAM guNanA pAMca bhAga jANavA. 22 21 20 19 18 17 udayamAM 122 14 guNaThANe udayano koTho. prakRtio (te mizramoha+samakita mo+AhA 2+jinanAma=5 sahita) 122-uparokata pano anudaya=117no udaya. (te sUkSma3+Atapa+mithyA=pa tathA narakApUrvI A 6 sahita) 117-uparokta 6 = 111 no udaya. (te anaMtA 4, +jAti 4+sthAvara=9+zeSa 3 AnupUrvI, A 12 sahita) 111-uparokta 12=99 +1 mizramo= =100 no udaya. 100+4 AnupUrvI=104 (temAM mizramohane badale samya mo. ane te apratyA4+vaikriya 8+ manuSyAnupUrvI + tiryaMcAnuM + durbhAga + anAdeya + ayaza.= A 17 sahita 117 111 56- uparokta 30 vinA-26 no baMdha (te hAsyarati+bhaya +jAgupsA=4sahita) 100 104 26-uparokata 4 vinA=22 (te puruSavedasAthe) 22-1-kuMveda vinA 21 (saM, krodhano baMdha ahIM sudhIja) tethI 21-1=20 (saM. mAnano baMdha ahIM sudhI ja) tethI 20-1-19 (saM. mAyAno baMdha ahIM sudhI ja) tethI 19-1=18 (saM. lobhano baMdha ahIM sudhIja) tethI 18-1=17 (jJAnA pa+darzanA 4+aMtarAya pa+uccagotra + yazano baMdha=16 ahIM sudhI ja) 1 tethI 17-17=1 zAtAno baMdha. abaMdhaka. (42 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6e. | chuM. 81 muM. 76 72 66 9muM. 1 mu. 11mu. 60 pa9 104-uparokata 17=87no udaya. te pratyA kaSAya 4+tiryaMcagati tiryagAyu+nIce+udyota= A 8 sahita) 87-uparokata 8=79+AhAraka 2=81 no udaya ta thINaddhi 3+AhA. 2=pa sAthe) 81-uparokata 5= ta samya. mo.antima traNa saMghayaNa-4 sahita) 76 uparokata 4=72 te hAsya da sahita) 72-uparokata 6==66 te veda 3rUMjavalana krodhAdi3= da sahita) 66-uparokata =60 te saMjavalana lobha sahita) 60-uparokta 1=59 te RSabhanArAca+ nArAca saMghayaNa-ra sahita) 59. uparokta 2=pa7 te nidrAddhika sahita dvicarama samaya sudhI) pa7-uparokata 2=15 ta jJAnA. pa+darzanA. 4+aMtarAya 5=14 sahita) papa-uparokata 14=41jinanAma =42 ta audA. 2 taijasa+kArpaNa zarIra+1luMsaMghayaNa + saMsthAna 6+ varNAdi 4+khagatira,+agurulaghu nirmANa mratyeka nAmasthirAsthira 2+ zubhAzubha ra+susvara-duHsvara 2+AtA ke azAtAmAMthI eka=30 sahita) pa7 papa 12muM. 12muM. carama samaye 13muM. 42 14muM. 12 42-uparokata 30=12 ta trasa3+ manuSyagati manu AyupaMce. jAtisubhaga + Adeya+yaza+jina+uccagotra + zAtA ke azAtAmAMthI eka=12 sahita; ane A 12 no viccheda 14 guNaThANe udIraNA apakuva-rithasikakarmane AtmAnA tAvidha pariNAma-baLe udayamAM kheMcI lAvavA tene udIraNA karI kahevAya. guNaThANAomAM udIrA udayanI jema jANavI; mAtra 7 me guNaThANethI 43) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vedanIya +1 manu Ayu 3 nI udIraNA hotI nathI, tethI 7 thI 13 mAM sudhInA udaya AMkamAMthI3-3 ochI karavI; ane 14 me sarvathA udIraNA nathI. A rIte 7 me thI 14 mA sudhI udIraNA prakRtio 8 9 69 73. jIvonI apekSAe 19 ane 4thI 11guNa 2je, 3je 3 8thI 110 10 57 14 guNaThANe sattAH baMdhAyA pachI udayamAM AvavA pUrve AtmAnI silikamAM svasvarUpe rahe te sattA. ahIM baMdhananAmakarmanA 15bhedane badale pAMca gaNatAM oghe148prakRti sattAmAM hoya che. upazamazreNI mAMDanAra 148nI saMbhava sattA-kemake alabatta narakAyu-tiryaMcAyunI sattAvALA zreNI ja na mAMDatA hovAthI 8 thI 11guNaThANe teo jatAM ja nathI. paraMtu zreNIthI paDyA bAda cAra gatimAM paNa janArA hovAthI saMbhava-sattAnI apekSAe 148nI sattA kahI. 4thI guNa. 11 12 pa 54/52 pra 1le guNaThANe jinanAmanI sattA kevI rIte ghaTe ? 13 39 koI manuSye mithyAtve narakAyu bAMdhyA bAda kSayopazama samyaktva pAmIne jinanAma bAMdhe, te jIva maratAM samyaktva vamIne narake jAya. ane aMtarmuhUtta mithyAtve rahI punaH pAme che. tethI mithyAtve jinanAmanI sattA kahI. 14 che 147 (148-1 jinanAma) tathAsvabhAvejinanAmanI sattAvALA raje ane 3je guNaThANe AvatAM nathI. zreNI mAMDelA jIvanI apekSAe sattA 142=(148-6) te anaMtA 4-narakAyu-tiryaMcAyu-6vinA. kemake (1) anaMtA 4no kSaya karyA pachI ja ane (2) narakAyu tiryaMcAyu na bAMdhelA ja upazamazreNIe caDhatA hoya che mATe. (44 kSAyikasamyaktvIne sattA 141(148-7)-darzanatrika-anaMtA 4= darzana saptakano kSaya thayA bAda kSAyika samya prApta thAya che mATe. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caramazarIrIne oghe sattA 145 kemake devAyu-narakAyu-tiryaMcAyu A traNa AyunI sattA hotI nathI. sAyika samyaktva pAmyA bAdaH * 4 thI 9 mAnA 1 lA bhAga sudhI 0 9mAnA 2jA bhAge 122 * 9mAnA 3jA bhAge 114 7 9mAnA 4thA bhAge 113 * mAnA pamA bhAge 112 0 9mAnA DA 2. 2. . 9 22 "" 33 "" 7 10me sUkSma 12 me kSINamoha bhA ,, carama samaye 13 muM. hA 8mA mA 33 138 145-darzanasaptaka kSaya thavAthI 7=138) vaLI. AmAM 9mA gunA 1lA bhAga sudhI ja thIddhi 3+naraka 2+tiryaMca 2+jAti 4+sthAvara ra+sAdhAraNa +Atapa + dyota=16 sattAmAM hoya che tethI 33 33 22 106 105 104 103 102 101 22 85 (138-uparokta 16=122) AmAM apratyA 4+pratyA4=8 ahIM sudhI ja sattAmAM. (122-uparokta 8=114) AmAM navuMveda ahIM sudhIja sattAmAM, (114-1navuM ve=113) AmAM strIveda ahIM sudhIja sattAmAM, (113-1strIveda=112) AmAM hAsya-6 ahIM sudhIja sattAmAM puruSaveda ahIM sudhIja sattAmAM. saMjavakrodha "" mAna mAyA lobha AmAM nidrAddhika upAtyasamaya sudhIja sattAmAM. AmAMzAnA pa+darzanA4+aMta5=14ahIM 2 mA guNa sudhI ja sattAmAM, 99-uparokta 14-85. "" 39 "" "" .. ,, .. 45 .. .. "" Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 muM. upAMtya ) 85 upAMtya samaya sudhI ja 85nI sattA; emAM samaya sudhI manuSyAnupUrvI+ deva zarIra pa+aMgopAMga 3+ baMdhana pa+pa saMghAtana + saMghayaNa+s saMsthAna+20 varNAdi+2 khagati + agurulaghu 4+nirmANa + pratyeka 3 + susvara + aparyApta + asthira+nIcagotra+anyatara vedanIya A 73 prakRtionI ahIM sudhI ja sattA matAntare manu Anu. vinA 72). 85- 73=1 (manuSyagatipaMce jAti jina nAmannasa3+subhagaAdeya+yaza+uccagotra manuSyAyu+anyatara vedanIya = 12 (+matAntare manu dhyAna- pUrvInI sattA 1=13). 14 me carama 1rake 13 samaye kSayopazama ane ekasthAnikAdi rasa-rUddhaka karmanA kSayopazamanI prakriyA vizvamAM ekamAtra jainadarzana ja batAve che. eno artha kSayasahita upazama. AmAM udayAvalikA-praviSTa sarvaghAtI rasavALA dalikane dezaghAtarUpe karavA yA paraprakRtirUpe karavA te kSaya, ane udayAvalikA upara rahelA sAgata dalikAne tarUpe ke sarvadyAtirUpe udayamAM na AvavA devA te upazama. A kSayopazama kahevAya che. ahIM rasa eTale zuM ? e pahelAM vicAravuM jarUrI gaNAya. rasa eTale karmayugalomAM raheluM svasvabhAvAnusAra jIvane anugraha ke upaghAtakArI jUnAdhika sAmarthya. zubhAzubhakarmanA rasanI taratamatAe anaMtI kakSAo che. paraMtu jJAnIoe e kakSAono samAveza zUlapANe cAra kakSAmAM ja karI lIdho che. te 1 sthAnika (ThaNiyo) rasa, 2 sthAnika rasa, traNa sthAnika rasa ane cAra sthAnika (4 ThANiyo) rasa. zubhakarmano rasa zelaDI jevo ane azubhakarmano rasa lImaDA jevo samajavAno. te svAbhAvika hoya tyAre eka sthAnika (1 ThA) rasa, maMdarasa kahevAya; ane tene ukALatAM aDadho baLI jaI aDadho bAkI rahe tyAre dvisthAnika (=be chANiyo) rasa tho; e tIvra banyo. kula 3 bhAga kalyI be bhAgano baLI jaI trIjo ekabhAga bAkI rahe, tyAre tristhAnika (traNa chANiyo) thayo. e tIvratara; ane traNa bhAga baLI 1/4 bAkI rahe tyAre catuH sthAnika tIvratama 23 kahevAya. A upamAe karmarasamAM samajavuM. 1-sthAnika Adi darekamAM vaLI anaMta taratamatAo hoya che. ekeka sthAnika vadhatAM rasa anaMtaguNa vadhe che. maMda-maMda, 4) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA tIvra-tIvra, ke tIvratara-tIvratara vagere samAna rasAMzonA vargaNAnA kramathI banatA samUhane spardhaka kahe che, jemake 1 sthAnaka rasaspardhvaka, rasthAnaka rasa-spardhaka... AmAM 1 sthAnika ane ra sthAnikanA jaghanya taraphanA rasaspaddhako eTalA maMda che ke e guNono sarvathA ghAta nathI karatA. mATe e dezaghAtI kahevAya che. dA.ta. dvisthAnikanA nIcenA rasavALA mati-zruta-jJAnAvaraNakarma udayamAM chatAM aMze matijJAna zrutajJAna pragaTa rahe che. tyAre ra dANiyA madhyama ke utkRSTa taraphanA ane 3 ThA, 4ThA rasaspardhako sarvathA guNaghAtaka hoI e sarvaghAtI rasaspardhako kahevAya che. ghAtI karmamAM kevaLajJAna -kevaLadarzanAvaraNa, pahelA 12 kaSAya, mithyA, nidrA vagere sarvaghAtI prakRttionA rasaspaAko sarvaghAtI ja hoya che; jayAre bAkI dezaghAtI prakRtionA rasaspaAko dezaghAtI, sarvaghAtI ema be jAtanA hoya che. AmAM jayAre jeTalo matijJAna-zrutajJAna vagere guNa pragaTa thavAno hoya tyAre udayAbhimukhamati-zruta jJAnAvaraNa vagerenA teTalA pramANamAM rasaspaAkone dezaghAtI karavAmAM Ave che, tethI have enA udayamAM teTalo guNa AvRta na rahetAM pragaTa raheze. bAkI sarvaghAtI rasaspaAkanA udayathI eTalo guNa AvRta rahevAno. Ane dayAnuviddha kSayopazama kahe che. acakSudarzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanA tathA matAMtare mati-zrutAvaraNanA paNa baMdhamAM sarvaghAtIrasa baMdhAvA chatAM udayamAM haMmezA dezaghAtI rasaspaAka ja Ave che. emAM jeTalA pramANamAM emAMthI paNa kSaya karAya, arthAt dvisthAnakamAM ya maMda karAya, teTalA pramANamAM guNa pragaTa thAya che. have ahIM kSayopazama zuM ? kSaya eTale dayAvalikA (udayasamayathI prAraMbhAtI AvalikA ) kALamAM praviSTa karmanA sarvaghAtIrasaspardhvakono rasa ghaTADI ene dezaghAtI karavAyA pararUpe karI rasodayA rokavo te, ane upazama eTale udayAvalikA uparanA kALanA sarvaghAtIne te rUpe udayamAM AvatA rokavA te. (arthAt udIraNAdithI paNa sarvaghAtIrUpe udayamAM na Ave.) 4 jJAnA, 4 darzanA, 5 aMtarAyano kSayopazamaH- sarvajIvone mati-zrutajJAna, acakSudarzana ane dAnAdi pAMca e guNa atialpAMze paNa pragaTa hoya ja che, tethI sadA enA dezaghAtIrasaspardhaka udayamAM hoya che. taphAvata eTalo ke matizrutajJAnAvaraNanI avAMtaraprakRtio asaMkhya che, tethI jeTalA pramANamAM guNa pragaTa teTalA pramANamAM dezaghAtI karela rasaspaAka udayApanna, ane bAkInI te ja prakRtinA sarvaghAtI udayamAM; dayAnuviddha-kSayopazama.) tethI amuka mati-zrutajJAna pragaTa ane bAkInuM apragaTa rahevAnuM. jayAre azudarzanAva ane 5 aMtarAyamAM (ane paMcasaMgrahanA mate matizrutajJAnAvaraNamAM paNa) sarvaghAtIrasa baMdhAvA chatAM dezaghAtI ja rasaspardhvaka udayamAM hoya. alabatta jeTalA pramANamAM dezaghAta karyo hoya, yAne dvisthAnikamAM paNa rasa ghaTADyo 47 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, teTalA pramANamAM pragaTa guNanI bIjA karatAM taratamatA rahevAnI. avadhijJAnAva. mana:paryava jJAnAva vageremAM, jene avadhi, mana:paryavajJAna Adi pragaTa ja nathI, te jIvone enA sarvaghAtIrasarUddhaka udayamAM hoya che. jayAre guNa pragaTa thAya tyAre mati-zrutAvaraNanI mAphaka AnA keTalAka dezaghAtI rasaspaddhaka udayamAM hoya. kevaLajJAnAvaraNa-kevaLadarzanAvaraNa sarvajJAtI prakRtino sarvaghAtI rasano te TheTha 1ramAnA aMta sudhI satata udaya ja hoya che, ane pachI tarata kSaya thAya che, tethI teno kSayopazama hoto ja nathI. 5 nidrAno kSayopazama nathI hoto, e sarvaghAtI prakRti hoI enA rasaspaddhako sarvaghAtI ja hoya che, ane te dezaghAtImAM pheravI paNa zakAtA nathI. ethI enA udaye darzanalabdhino sarvathA nAza thAya che. pra.-jo ema hoya to niSekanA krame eno udaya to rahyA ja karavAno; pachI nidrAne badale jAgRtino anubhava ja kema thAya ? u.-jAgRtivakhate nidrAkarmano mAtra pradezodaya hoya che, rasodaya nahi. kemake udayasamaya pUrve sajAtIyadarzanAvaraNakarma, ke je udayAbhimukha che, temAM e saMkramita thaI jAya che. Ane buikasaMkrama kahe che. saMkramita thavAthI pote paraprakRtirUpa (darzanAvaraNarUpa) thaI jAya che. tethI have udayavakhate pote rasamukhyatAe nahi, kintu mAtra pradezamukhyatAe udayamAM Ave che. eTale guNaghAtanuM phaLa nathI dekhADI zakatA. eka nidrA udayamAM hoya tyAre bIjI nidrAono sTibuka saMkrama enAmAM thavAno. darzanamohanIyano kSayopazama e rIte, ke enA saMzodhanamAM prApta zuddhaardhazuddha-azuddha daLiyAmAM azuddha mithyAtvane zuddha karatAM zuddhamAM dezaghAtI ja rasarUddhaka karelA hoya che; ene samakita mohanIya kahe che. ahIM sarvaghAtI rasaspaddhakavALA mithyAtvano anudaya-udayakSaya, ane teno ja upazama, tathA dezaghAtIvALA samakitamohanIyano udaya, tenuM nAma darzana-mohanIyano mithyAtva-mohanIyano) kSayopazama. ahI zuddha arthAt samakitamohanIya udayamAM hoya tyAre Ayopathamikasamyakatva guNa pragaTa rahe che, e vakhate ni Sekakrama udayaprApta mithyAtva-mizramohanIyano mAtra pradezodaya hoya che, sAthe anaMtAnubaMdhIno paNa kSayopazama hoya che. dhyAnamAM rahe ke zuddhasamakitamohanIyamAM 1 sthA. ane 2 sthA. jaghanyataraphanA rasa-rUddhaka, ardhazuddha mizra-mohanIyamAM 2 sthA, madhyama rasa-rUka, ane azuddha mithyAtva-mohanIyamAM utkRSTa 2-3-4 sthA, rasa-rUddhaka hoya che. kaSAyomAM kSayopazama - anaMtAnu apratyA pratyAkhyA. darekanA 4-4, ema Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prakRti sarvaghAtI ja che. udayApana e anukrame samyakatva-dezavirati - sarvavirati guNano ghAta yA vikhaMbha (aTakAyata) kare che; jayAre, eno kSayopazama thatAM te te guNa pragaTe che. ahIM kSayopazama eTale rasa-rUddhakono dezaghAta nahi, kemake sarvaghAtI prakRtinA rasa-rUddhaka dezaghAtI banavA ayogya che; kintu niSekakrame udayAbhimukha banelA teno sibukasaMkrama karI mAtra pradezodaya karavo te. AmAM udayamAM AvA bIjA kaSAyomAM saMkrama thaI te te rUpe thAya. dA. ta. anaMtAnubaMdhIno saMkrama apratyA. AdimAM apratyAno saMkrama pratyAkhyAnAvaraNaAdimAM pratyAno saMkrama saMjavalanamAM. A anaMtAnu Adino kSayopazama anukrame 4thA - pamA- dA guNaThANe hoya. evuM apratyAkhyAnIyakaSAyano pame guNaThANe kSayopazama thAya tema samajavuM. ema, je pratyA. nA. aMge. alabatta sAvadhAnI cUke ane adhyavasAya bagADe to pradezodaya aTakI jaI niSekakramamAM AvatAno sarvaghAtI rasa udayamAM AvavAno. tethI guNa lupta ! saMjavalana kaSAya ane hAsyAdi 9 nokaSAyano kSayopazama eTale udayamAM AvelA teno kSaya, yAne sarvaghAtI rasaspaddhakone dezaghAtIrUpe bhogavavA; ane udaya uparanAno upazama arthAt udIraNAdithI paNa sarvaghAtIrUpe udayamAM na AvavA devA. (AmAM matijJAnAvaraNAdinI jema bhale amukanA dezaantIrUddhakano udaya hoya, paNa bIjA sarvaghAtI spardhako ya udayamAM hoya, tethI udayAnuviddhakSayopazama kahevAya. tyAM amuka aMze guNa pragaTa ane amuka aMze kaSAya pragaTa hoya, je vratone aticAra lagADe che.) pamA-6ThThA guNaThANe dezaghAtI prakRtio hAsya-zoka, rati-arati, bhaya jugupsA ane 3 veda e navano udaya sAthe kSayopazama aviruddha che. kSayopazamamAM dezaghAtI rUddhaka udayamAM Ave che. tethI guNaghAtaka hAsyAdi na pravarte; aticAra lAge. mULaprakRtimAM utkRSTarasabaMdhanA svAmI 4 ghAtI :- cAreya gatinA tIvrasaMphilaSTa saMkSIpaMcendriya mithyAdeSTi jIvo. A cAreya azubhaprakRti hovAthI utkR- rasa tIvraaMkalezathI baMdhAya che, ane tIvraaMkaleza saMzI mithyAdeSTine ja hoya che. vedanIya nAma-gotra :- 10 mAnA caramasamaye kSapakaH A karmomAM zubha ane azubha bane prakRtio che. temAM zubha pravRtiono rasa tathAsvabhAve vadhAre hoya che, ane zubhaprakRtiono uchu. rasa tIvravizuddhithI baMdhAya che, ane tIvazuddhi kSapakone ja hoya che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya :- apramattasaMyata, anuttaraprAyogya devAyusAthe AyuSyano utkR. rasa baMdhAya che, ane munio ja te Ayu bAMdhI zake che. emAM apramatta ativizuddha che. jaghanya rasabaMdhanA svAmI jJAnA-darzanA-aMtarAya -10mAnA caramasamaye kSapaka :- A prakRtio azubha che. tethI ja rasa vizuddhithI baMdhAya ane vizuddhi10 mAnA caramasamaye kSapakane sauthI vadhAre che. mohanIya mAnA caramasamaye kSapakaH- kAraNa pUrva pramANe, paraMtu mohanIyano baMdha 9mAnA caramasamaya sudhI hovAthI 9mAnA carama samaya sudhI kahevuM. vedanIya-nAma :- parAvartamAna madhyama pariNAmI sarvajIvo, kAraNa ke eka prakRtinA baMdhathI bIjI pratipakSaprakRtinA baMdhamAM jIva saMkrame tyAre te maMda pariNAmavALo hoya che. tethI parAvartamAna madhyama pariNAmI kahyo. AyuSya -zullakabhavanuM AyuSya bAMdhanAra madhyamapariNAmI manuSya ane tiryaMcA, kSullakabhavanuM AyuSya bAMdhanAra manuSyo ane tiryaMco ja hoya che, ane te paNa madhyamapariNAmI hoya tyAre ja jagha. rasa baMdhAya che. kAraNake saMleza hoya tyAre narakAyuM baMdhAya ane vizuddhi hoya to devAyuM baMdhAya. gotra :- 7mI nArakIno jIva samyakatva prAptinA pUrvasamaye sAtamI narakamAM mithyASTi kevala nIcagotra ja bAMdhe che. mATe parAvartamAna nathI.nIcagotra azubhaprakRti che. tethI teno ja rasa vizuddhithI baMdhAya. samyaktvAbhimukha mithyASTi atyaMta vizuddha hoya ane samyakatva pAme to to uccagotrano baMdha, tethI UlTo rasa vadhAre baMdhAya, mATe samyakatvotpattino pUrva samaya lIdho. (pa ). Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayamAM keTalA ThArasa ? sarvaghA. ke dezaghAmadhyama rathI4ThA saM. baMdhamAM prakRtio | keTalA ThArasa ? sarvadyA ke dezakevalajJAnA) ! madhyama rathI4ThA. sarvaghAtI kevaladarzanAra nidrA-5 >> , , sa. mithyAtva... UtaraphanArathI4ThAsa. anaMtAnuM 4. madhyama , , , apratyA4 madhyama , , , uDataraphanA rathI4ThA. madhyama " " " " madhyama " " " pratyA. 4 nathI s madhyama ra ThA. 1 thI 2 ThAde. de, sa. 1 thI 4 ThA. paMcasaMgrahamate dezaghA. 1 thI 4 ThA. mizna aMtarAya 5) 1 thI 4 ThA. dezaghAtI acakSu da. 1 ane sarva matijJAnA. 4 | " " " " " zruta avadhijJAnA, avadhidarzanAra manaH paryavA, , , , , , cakSudA saMjavalana 4 | 1 thI 4ThA de, sa. puruSaveda , , , de, sa. strIveda. 2 thI 4 ThAde, sa. napu. veda. , , , de, sa, hAsya. 6 , , , de, sa, samakita moha ! nathI - de, sa, de, 2 thI 4 ThA, 1 ane 2 ThA 1 thI 4ThA. 1 thI 4ThA. | 1 thI 4 ThA de, sa. | 1 ane jaghaDatara.raThA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayopazama kevI rIte ? nathI. (sarvathA kevalajJAna, kevaladarzana avarAya che.) nathI. pradezodaya rUpa kSayopazama. (samakita mohanA udayasahita) } pradezodaya rUpa kSayo deza viratinI prApti) (cAritranI prApti) 3je guNaThANe vipAkodaya che. nitya udayAnuviddha thayo. (sarva saMsArI jIvone) 39 33 "" .. ,, 33 33 "" 93 11 39 - udayAviddha kSayo. (adhijJAnanI labdhivALAne) (mana:paryavajJAnIne ja) (cakSuvAlAne) pradezodaya ane dayAnuviddha thayo. ema banne rIte (deza ghA spardhakano udaya hoya tyAre) 39 39 "" "" 93 39 "" "" "" 33 ,, 33 99 99 "" 3) 33 . . "" 33 "" "" .. 33 .. 99 33 "" 33 33 93 ,, "" 4 thI 7 me guNaThANe vipAkodaya che kSayopa zama keTalA guNa sthAna sudhI 4thI7 guNa pathI guNa thI gaNa je guNa 1 thI 12 1 thI 12 "" "" 6 thI 12 1thI 12 5 thI 9 "" "" 39 "" "" 39 .. "" "" "" 33 "" 4 thI 9 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa sthitibaMdha :- pratisamaya baMdhAtA karmamAM kALa-sthiti nakkI thavI te. mULakarmamAM sthitibaMdhanuM pramANaHprakRti. jaghanyathI. utkRSTathI. jJAnA, darzanA, aMtarmuhUrta 30 koDAkoDI sAgaropama aMta.. vedanIya 12 muhUrta mohanIya aMtarmu. 70 , , nAma, gotra, 8 muhUrta. AyuSya zullaka bhava 33 sAgaro. (25da AvalikA). UtarakarmamAM u. sthitibaMdhanuM pramANaH - ahIM nAmakarmamAM varNAdi 4 nA badale 20nuM u sthitibaMdha pramANe kahyuM hovAthI 136 prakRti : 30 , , " 20 , , " prakRti. | u sthiti, prakRti | ulka sthiti hAsya, rati, 10 ko. ko. sAga. jJAnA. 5) puMveda=3 darzanA4, ( 30 koDAkoDI nidrA 5, sAgaro. strIveda... ! 15 ko. ko. sA. aMtarAya 5) =19 zoka,-arati; bhaya; jAgu, | azAtA vedanIya... | 30. ko. ko. sAgaro napuM, veda-5 ! 20 ko. ko. sA. zAtA ,, | 15 ko. ko. sA. narakAyu, devAyu= 33 sAgaro. mithyAtva.. | 70 ko. ko. sA. anaMtA- 4S | tiryaMcAyu,=2 3 palyopama. apratyA 4, ucca gotra 10 ko. ko. sA. pratyAga 4, 20 ko. ko. sA. saMjavalana 4 =1 6. manuSyAyuM, 40 , , nIca , (53). Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakarma-67+ varNAdi 16 (ja ne badale 20 gaNAtAM) = 83 prakRti usthiti prakRti u. sthiti deva 2, vajubhanArAca | vikale. 3, kAlikA saMgha.) saMghayaNa, samacatura saM, " vAmanasaMsthA, sUkSma : " zvetavarNa surabhigaMdha, madhurarasa, 3=8 18 ko. ko. sA. uSNa-snigdha, laghu-mRdu, (10 ko. ko. sA. | AhAraka 2, sukhagati, sthira 6 =18 - jinanAma=3 aMtaH ko. ko. sA. manuSya 2, rakatavarNa, RSabhanArAcasaMgha, kaSAyarasa=4 ... ... | 15 , , nyagrodha =ra 12, ,, tiryaMca re, naraka 2, eke. jA . nArAcasaMgha, sAdi saM =2 paze. ja. dA. ravai. 2, ardhanArAcasaMgha, kunja saMkara 16,, , taina, kArmaNa, chevaTuM saMgha, nIlavarNa kaTurasa =2 17, y y huMDaka., kRSNavarNa, durabhigaMdha, (20 ,, , , pItavarNa, Aspharasa =ra tikatarasa, zIta-rukSa, = kula 83 guru-karkaza, kukhagati, jinanAma vinA pratyekanI 7. trasa 4, sthAvara, asthira =40 14 , 12 che mULaprakRtimAM utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI AyuSyanA devAyunI apekSAe muni, narakAyunI apekSAe saMzI mithyAdeSTi tiryaMca athavA manuSya. bAkInA 7 karmanA atisaMkilaSTa saMjJAmithyAdeSTi cAreya gatinA jIvo. jaghanya sthitibaMdhanA svAmI AyuSyanA mithyAdeSTi manuSyo ane tiryaMco. mohanIyanA 9 mA guNanA carama samaye kSapakane. bAkInA 6 karmanA 10 mA guNanA caramasamaye zapakane. ekendriyamAM sthitibaMdha kADhavAnI rIta - te te prakRtinI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTasthiti vaDe bhAga detAM je Ave teTalo te prakRtino ekendriyane utkRSTasthitibaMdha thAya; ane temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo (54) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga bAda karIe eTalo eke no jaghanya sthitibaMdha. tAtparya, te tekarmanI utkRSTa sthiti = eke u. sthiti,palyo. = eke jasthiti mithyAtvanI u sthiti asaM. dA.ta. I uccagotranI 10 ko. ko. sA. - mithyanI 70 ko. ko. sA. =1/7 sA. eke nI uccagonI u. sthiti Ave. ane emAMthI palyo.no asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe eTale uccagotranI jaghanya sthiti Ave. beIndriyamAM, teIndriyamAM, canpharandriyamAM ane asaMzipaMcendriyamAM u. sthiti kADhavA mATe - eke nI u sthitine kramasara 25, 50, 100 ane 1000 thI guNatAM je AMka Ave e eno ulka sthi, baMdha; ane temAMthI palyo no saMkhyAtamo bhAga ocho eTalo svasva jaghanya sthiti baMdha. eke, u. sthiti825=beITano uchu. svotkRSTa-palyonI saMkhyAtamo.=jaghanya sthiti eke u sthitix 50=IMno uddha svotkRSTa-palyo no saMgAtamo =jaghanya sthiti eke u. sthitiz100=cano u svotkRSTa-palyonI saMkhyAmo.=jaghanya sthiti eke, u sthitix 1000=esa. paMce. no utkR svotkRSTa-palyonI saMkhyAtamo =jaghanya sthiti saMjJI paMcendriyajIvone rajA guNasthAnathI 8mA guNa thAnasudhI jaghanyathI ane utkRSTathI aMtaH koTAkoTI sAgaropamano ja baMdha hoya, jyAre saMjJImithyASTine jaghanyathI aMtaH koTAkoTI sAane utkRSTathI koSTakamAM jaNAvyA mujabano sthitibaMdha hoya che. pradezabaMdha :yogAdithI grahaNa karAtA karNadaliko (skaMdho) vividha prakRtirUpe pariNAma pAmatAM dareka prakRtimAM AvatI dalita-saMkhyAnA niyama pramANane pradezabaMdha kahe che. dalika saMkhyA :- koIpaNa sayogI saMsArI jIva eka samaye dareka Atmapradeze jagatanI abhavyasaMkhyAthI anaMtaguNa ane siddhasaMkhyAnA anaMtamA bhAga jeTalI karmavargaNAo le che. ane ekeka vargaNAmAM abhavyasaMkhyAthI anaMtaguNa ane siddha-saMkhyAnA anaMtamA bhAga jeTalA anaMtAaMgho hoya che. ane pratyeka skaMdhamAM abhavyasaMkhyAthI anaMtaguNa ane siddha-saMkhyAnA anaMtamA bhAga jeTalA aNu-pradezo hoya che. papa0 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa kevI rIte ? AtmA pratyekasamaye anaMtAnaMta karmavargaNAo vacalA sarvadA zuddha 8 rucakrapradeza sivAyanA sarva Atmapradeze grahaNa kare che. A vargaNAo svaAtmapradezanI avagAhanAmAMthI ja grahaNa kare che. parantu ene bAjumAM sparzatA ke nahi sparzatA AkAzapradezamAM rahelI ane calanasvabhAvavALI kAryaNavargaNAone grahaNa karato nathI: mULaprakRtimAM pradezavaheMcaNI : grahaNa karelAM daliko, jeTalI prakRti baMdhAtI hoya teTalAmAM vaheMcAya che. dA. ta. AThe karma baMdhAtA hoya to 8mAM, Ayu na baMdhAtuM hoya tyAre 7mAM.... vagere. vaLI judA judA karmomAM vaheMcAtAM dalikonuM pramANa sthitibaMdhane anulakSIne ja hoya che. eTale ke je karmano sthitibaMdha adhika hoya to te mUlakarmanA bhAgamAM ghaNAM daliko prApta thAya che. A sAmAnya niyama che, paraMtu temAM eka apavAda che ke vedanIya karmane sauthI vadhAre dalika prApta thAya che; kemake sukhaduHkhAdino spaSTa anubhava vedanIya karmathI ja thato hovAthI vedanIyano bhAga ghaNA dalikavALo hovo joIe. dalika-vaheMcaNInuM alpabahuva dalika prakRti AyuSyakarmane akSa nAmagotrane jJAnA.darza. ataMrAya. mohanIya. vedanIya vizeSAdhika .99 ,, 33 hetu * svasthiti nAnI hovAthI * 20 ko.ko.sA.nI sthiti. hovAthI (parasparatulya) 30. 33 33 70 ,, 33 99 37 "" 32 vedanIyakarma sukha duHkhano spaSTa anubhava Ape che mATe. "" 39 32 uttaprakRtimAM pradeza-vaheMcaNI : sAmAnya niyamaH- ghAtikarmamAM ghAtikarmane bhAge jeTalA daliko Ave teno sarvotkRSTarasavALo anaMtamo bhAga sarvaghAtIprakRtine phALe jAya che. kAraNa ke sarvaghAtI pudgalo atyaMtagADha ane sphaTika jevA nirmaLa tathA saMkhyAmAM thoDA ja hoya che; bAkInA anubhRSTarasavALA daliko dezaghAtIne phALe jAya che. je guNasthAnake je uttaraprakRtionA baMdhano viccheda thayo hoya, tenA bhAganA daliko sajAtIya prakRtine maLe che; ne te 5 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa jo baMdhamAM na hoya to vijAtIya prakRtine phALe jAya che. dA.ta. thINadvitrikano baMdha-viccheda rajA guNaThANAne ane thayo tethI trIjA guNasthAnakathI teno bhAga sajAtIya prakRti nidrAddhikane maLe che; ane nidrAddhikano paNa baMdha- viccheda 8mA guNaThANAnA 1lA bhAgane ane thAya che, tethI 8mAnA bIjA bhAgathI nidrAdrika-prakRtino bhAga vijAtIya cakSuAdi darzanAvaraNakarmane maLe che. ane 10mAnA ane darzanAvaraNaAdi mULa prakRtino viccheda jAya che. tethI 11methI teno bhAga tyAM baMdhAtI mAtra zAAvedanIyane maLe che. utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI - sAmAnya niyama - karmadaliko vadhAre kayAre grahaNa thAya ? jayAre utkRSTadyoga hoya tyAre. mATe utkRSTa pradezabaMdhamATe, (1) utkRSTayogI hovo joIe (2) utkRSTa yoga saMjJIpaMcendriya paryAptAne ja hoya (3) te paNa alpaprakRti bAMdhanAra joIe, nahitara jo vadhAre prakRti bAMdhato hoya, to vaheMcaNI vadhAre thavAthI vivaNita prakRtine dalikono bhAga ocho maLe. mULa prakRtimAM udbhU pradezabaMdhanA svAmI nIce pramANeAyuSyakarma .. 1-4-5-6-7 guNaThANAvAlA mULa 8 bAMdhatA UThThayogI mohanIya..1thI 9mA guNaThANAsudhI mULa 7 bAMdhatA UyogI. zeSa 6 karmanA...10 mAM guNavALA utkR. yogI avasthAna :- utkRSTayoganuM avasthAna be samayanuM ja hovAthI upradezabaMdha paNa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 2 samaya sudhI ja hoya che. jaghanya pradezabaMdhanA svAmI :- 8 karmanA, labdhiaparyAptA sUkSmanigodanA sarva jaghanyayogI jIvo. -7 karmamAM eja jIvo bhavanA prathama samaye; ane AyuSyamAM, eja jIvo AyuSya baMdhakAlanA samaye. avasthAna : aparyAptAvasthAmAM pratisamaya asaMkhyaguNAkAre yoganI vRddhi thavAthI jaghanya pradezabaMdhano nirantarakAla eka ja samaya jANavo. karma jJAnAvaraNa ) darzanAvaraNa cha karmabaMdhanAM kAraNo hata) kAraNa jJAna-darzana-zAnI-darzanI-jJAnadarzananA sAdhananuM virodhIpaNuM, gurnAdikano apalApa, upaghAta, adveSa, aMtarAya, AzAtanA ane nAza. gurUbhakita, kSamA, dayA, vratapAlana, saMyamAdiyogonuM pAlana, kaSAyavijaya, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azAtAveda. darzanamoha. (mithyAtva) cAritramoha. narakAyu. tiryaMcAyu. manuSyAyu devAyu. zubhanAmakarma azubha nAma. uccagotra nIcagotra aMtarAya dAna, deDhadharmitA (ApattikAlamAM paNa dharmabhAvanA TakAvI rAkhavI te) zAtAthI viparIta,-svaparanI pIDA-zoka-saMtApa-rudana-prahAra-vilApa vagere... unmArgadezanA, mArganAza, devadravyaharaNa, tIrthaMkara munivaro-jinabiMba-caturvidhasaMgha-zAstrAdinIniMdA-zAsanahIlA vagere... tIvrakrodhAdi, cAritra ane sAdhu vagerenI niMdA, vighnAdi-anyanA kaSAyAdinI udIraNA karavI-tevuM vAtAvaraNa karavuM vagere.... jIvonA saMhAraka udyoga Adi mahAraMbha ke mahAparigrahamAM Asakta, raudradhyAna, mAMsabhakSaNa, ativiSayasevana, indriyonI paravazatA vagere... gUDhahRdaya, mAyA, prapaMca, zalya, sadAcArahInatA, ArtadhyAna vagere.... alpArambha, alpa-kaSAyatA, dAnaruci, namratAdi madhyamaguNa vagere... sarAgasaMyama, vrata azubha pravRttino nirodha, AhArAdinirodha, tapa, kaSTa vagere.... manavacana-kAyAnI sarala pravRtti, trividha gauravathI rahitatA, kSamA mA vagere... zubha nAmathI viparIta hetuo, (sAcAnuM jUThuM manAvavu vi....) guNaprekSitA, ATha prakAranA madathI rahitatA, adhyayana-adhyApanaci, svanindA, svaguNa ane paradoSanuM AcchAdana, namravRtti vagere.... uparokatathI viparIta, doSadaeNSTi, paranindA, svaprazaMsA, mada, dharmapuruSa dharmatattvAdinI mazkarI vagere.... anyane dAna-lAbha-bhogAdi karavAmAM vighnakaraNa, jinapUjAmAM antarAya, hiMsA-asatyAdimAM parAyaNatA, dharmakAryamAM chatI ziktae vIrya gopavavuM.. jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA vizeSa baMdhahetuo pratyenIkapaNuM :- jJAna, jJAnI, darzana, darzanI tathA jJAna ne darzananAM sAdhano paikI koInuM paNa aniSTa thAya evuM AcaraNa karavuM, duSTabhAvanA karavI te. nidbhavatA :- apalApa :- je gurupAse bhaNyo hoya, te guruno garvathI ke lajjAthI gurutarIke InkAra kare, athavA amuka viSaya jANato hoya chatAM paNa "huM 58 : Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te nathI jANato" ema kahI zAnane chupAve te. upaghAta :- jJAnI tathA jJAnanAM sAdhanono mULathI vinAza karavo, jJAnI puruSone haNavA, vidyAlayo, pustako-kAgaLo vagerene Aga AdithI nukasAna karavuM, susAhitya-saMskRtino nAza karavo te. praSaH - jJAnI-jJAnanA sAdhanopara hArdikaaruci, bhaNelAnI niMdA, jemake "bhaNelA bhIkha mAge che. ADe raste jAya che, abhimAnI hoya che, zaMkAzIla bane che. ItyAdi. tethI abhaNa rahevAmAM sAruM. pAThazALA vagere saMsthAo nakAmI che" vagere. aMtarAya :- bhaNavAmAM aMtarAya pADavo; jemake vidyAnA arthIne bhojanapANI, vastra-pAtra tathA pustakAdino lAbha thato hoya te aTakAvavo. abhyAsamAM skUlanA thAya mATe rADo pADI vAto karavI. bIjA kAmamAM lADavo, utsAhabhaMga thAya evA prayatno karavA, AgaLa vadhato hoya to pratikUla saMyoga UbhA karavA vagere. ati AzAtanA :- jJAnI puruSonI niMdA karavI; dA.ta."abhimAnI che, AgrahI che. saMbhavita ke asaMbhavita doSonuM ulyavana, koIne prANAMta kaSTa Ave tevA prapaMco. jJAnAnA bIjA baMdha-hetuo. AcAryAdino-avinaya pustakanA pAnA pustaka rakhaDatuM mUkavuM, chApA vagerenA pheravavA ke sleTa-(pATI) kAgaLamAM azuci, akALe bhaNavuM, bhUMsavA ke kAgaLakavara pustakanuM ozikuM, khAvuM, joDA kALe na bhaNavuM. ane TikiTa coMTADavA pustakano Teko, bAMdhavA, cavANA ghUMka lagADavuM. pustakane puMTha, miThAI masAlA eMThA moDhe bolavuM. zAstraniSiddha sthAnomAM azuci avasthAmAM pustakane nIce mukavuM, | vagerenA paDikAM * adhyayanAdi. bolavuM pustakapAse rAkhI bAMdhavA, ane pezAba vagere. bALavA vagere. uparokata kAraNo uparAMta darzanaguNane dhAraNa karanArA sAdhuvagere tathA darzananA sAdhanarUpa AMkha, kAna, nAka Adi iMdriyonA nAzathI darzanA baMdhAya che. (59) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA, samabhAve sahana gurubhakita, manathI zubhasaMkalpa | sarvajIvapara karuNA hRdayathI bahumAna. | aNuvrata-mahAvratonuM vacanathI-stuti Adi pAlana kAyAthI-sevA. guruonI avajJA krodhIpaNuM kRpaNatA nirdayatA zAtAvedanIyanA baMdha hetuo kaSAyavijaya, dharmadaDhatA, supAtramAM bhakitathI akAmanirjarA, vratAdimAM doSa na lAgavA devA, sAdhusAmAcArIrUpa yoganuM pAlana devadravyaharaNa azAtA vedanIyanA hetuo zAtAvedanIyathI viparIta. te A pramANe dharmakAryomAM pramAda jAnavaropara adhika bojo lAdavo, jAnavaronA avayavo chedavA, jAnavarone mAra mAravo. unmArgadezanA saMsAranA kAraNone mokSamArgatarIke kahevA vagere. mArganAza dAna. garIbo vagere ne anukaMpAdAna bhayavALAne abhayadAna. sAdhuonI niMdA dharmamAM joDA vagerene vighnakaraNa alpa paNa vratavALAnI bIjI mohanIyakarmanA peTAbheda darzanamoha nA hetuo tIrthaMkaronI niMdA sAdhu-sAdhvInI niMdA jinabiMba-maMdiranI niMdA aviratinI niMdA zrAvakavagerene dharmamAM aMtarAya cAritramoha nA hetuo.... : : - potAne ke bIjAne duHkha, zoka, saMtApa-vadha-AkraMda vagere karavA-karAvavA. bAlatapa, dayA ajJAna kesahana jinazAsananI hIlanA niMdA caturvidha saMghanI niMdA acAritranI prazaMsA, cAritranI niMdA (to) anyane kaSAya-nokaSAyanI udIraNA tathA evuM vAtAvaraNa sarjavuM kaSAyabaMdhamAM kaSAyodaya kAraNa (sivAya 10 me guNaThANe) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAva nokaSAya 9nA baMdhahetuo :(1) hAsyamoha, (2) ratimoha ThaThThA mazkarI | khaDakhaDa hasavAno | judAjudA dezo | khela karavA, vidUSaka jevI ceSTA | | jovAnI utkaMThA harSa-AnaMda hasavuM, hasAvavuM bahudhalApa vicitra kAmakrIDA | bIjAnA mananuM dInatAbharyA vacano vazIkaraNa (3) aratimoha, (4) zoka moha ISya, udvega, bIjAnA sukhano nAza | zoka karavo-karAvavo | sadana, kalpAMta hAyavoya | akuzaLa kAryomAM pApa karavAno | uttejana svabhAva (pa)bhayamoha bhaya pAme trAsa vartAvavo bIjAne DarAve dayArahita-jUra bhUla para dhRNA, (Da)jagupsAmoha caturvidha saMghanI niMdA, vRu, saphAIno moha, bAhya mela ke bIjAnI bhUla para dhRNA, dugaMchA veda-3H puveda strIveda IrSyA, kheda, viSayamAM Asakita atizaya vakratA paradArAmAM lepaTatA svadArA-saMtoSa IrSArahitapaNuM alpakaSAyatA saraLa svabhAva napuMsaka veda strI-puruSa saMbaMdhI kAmasevana tIvrakaSAya tIvra kAma satI strInA vratano bhaMga " (61) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAyu paMcendriyanI hatyA ghaNA AraMbha ne parigraha. ArtadhyAna ekAMta svArthapaNuM mAMsa bhojana vairavirodhanI sthiratA raudradhyAna mithyAtva-anaMtAnukaSAya. kRSNa-nIla-kApata lezyA. asatya bolavuM. paranA dhanadhAnyanI corI vAraMvAra maithuna. IndriyanI paravazatA cADiyApaNuM mithyAtva vAcALanAM-bakavAda gALo devI. kaMpaTa prayoga kAmaNa-TUmaNa. AyuSya. tiryaMcAyu. gUDhacittavRtti alpa AraMbha zalya-vratAdinA doSo, svAbhAvika mRdutA ne saralatA kApota-pIta lezyA mAyA, dharmadhyAnano prema AraMbha-parigraha brahmacaryavratamAM aticAra pratyAkhyA kAya dAna, deva-gurupUjA priya bolavuM. lokavyavahAramAM madhyasthatA. nIla-kApota lezyA. apratyA kaSAya. mana-vacana ne kAyAnI vakratA cittanI asthiratA bIjAone ThagavuM. manuSyAyu alpa parigraha azubhanAmakarma. suvarNAdimAM bheLaseLa aMgopAMga chedamAM yaMtra ne pAMjarAo banAvavA khoTAM tola-mAna saubhAgyano nAza karavo. pArakAnI niMdA hiMsA-asatya-abrahma asabhyavacana sArA veSa Adino garva. (62) devAyu sarAga saMyama, dezasaMyama akAmanirjarA kalyANa mitratA dharma zravaNanI Teva tapa, zraddhA, samyagajJAna-darzanacaritranI virAdhanA maraNa samaye padmane tejolezyAnA pariNAma ajJAna tapa ItyAdi kautuka-6ThThA mazkarI vezyAdine alaMkAradAna Ago lagADavI. caityapratimAArAma-udyAnano nAza. pArakAne herAna karavA. kolasA vagere banAvavA. ItyAdi Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhanAmakarma. azubha nAmanA | pramAdano tyAga | ghArmikajanonAM | paropakArane baMgha-hetuthI viparIta ! sadbhAvanuM arpaNa | darzanamAM tvarA- | sArabhUta mAnI tathA kSamA vagere svAgata-kriyA | paropakAra karavo saMsArabhIrutA saguNa pApano bhaya nIca gotra uccagotra pArakAnI niMdA ! paranA sad-asad, nIcagotranA | mana-vacana ne tiraskAra ke | doSonuM ubhAvana prakAzana hetuothI kAyAthI upahAsa svaprazaMsA-mada, viparIta sadguNano lopa | svadoSone DhAMkavA. tathA nirabhimAnatA | vinaya karavo. aMtarAya jinapUjAmAM vidanakaraNa. | samyajJAna-darzana ne cAritra | vadha-baMdhanathI prANIne hiMsAdimAM parAyaNatA rUpa mokSamArgamAM khoTA ceSTA rahita karavA, chedana dUSaNo batAvI vidana karanAra bhedanathI iMdriyono nAza A badhAya hetuomAM jeTalI pAdhiSThavRttio ane pApakAryo che, e dareka ATha athavA sAta karmamAMnI badhI azubha prakRtio baMdhAve che. ethI viparIta dharmavRtti ane dharmakAryo badhI zubha pravRtio baMdhAve che. (mAtra jinanAmakarma khAsa viziSTa zubha bhAve baMdhAya) dA.ta. zuddha jinabhakita, dayAno bhAva vagere e zubha gharmavRtti che, to tenAthI zAtA vedanIya, UMca gotra, yaza-saubhAgya-AdeyaAdi trasadazakavagere nAmanI zubha pravRtio baMdhAvAnI. alabatta dhruvabaMdhI jJAnAvaraNavagere azubhakarma baMdhAze kharA, paNa teno rasa alpa paDavAno, tyAre mApavRttimAM azAtA-nIcagotra-apayaza-daurbhAgya-vagere azubhano loTa-samUha baMdhAvAno. samaye samaye A silika vadhe che. karmaprakRtionuM judI judI rIte vargIkaraNa karmaprakRtionI amuka amuka vizeSatAone lIdhe tenA bhinnabhinna rIte vibhAga paDI zake che, dA. ta. ghAtI-aghAtI, dhruva bandhI-adhruva bandhI...jIvavipAkI-gugala-kSetra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava, puNya-pApa, parAvartanamAna-aparAvartamAna, botkRSTA-saMkramotkRSTA... 45 ghAtI eTale AtmAnA jJAna-darzana-cAritra-varyAdi guNono ghAta karanArAM karma. eno ghAta na kare te aghAtI karma kahevAya. mULa prakRtimAM ghAtakarma 4-(1) jJAnAvaraNa (2) darzanAvaraNa (3) aMtarAya (4) mohanIya. uttaraprakRtimAM jJanA pa+darzanA. 9+ataMrAya pa+moha 26 (baMdhanI apekSAe)=45 (udayanI apekSAe 47, mizra ane samakita moha, sAthe) ghAtImAM paNa be vibhAga che. (1) sarvaghAtI-svAvArya guNane sarvathA Avare. (2) dezaghAtI-svAvArya guNane dezathI Avaze. sarvaghAtI baMdhanI apekSAe) 10 prakRti - kevalajJAnA, kevaladarzanA Adya 12 kaSAyanidrA pamithyAtvamoha1=20 udayanI apekSAe mizramoha, paNa) dezaghAtI 25 - kevalazAnA choDI zeSa nA 4+kevaladarzanA choDI zeSa darzanA 3+saMjvalana kaSAya 4+ nokaSAya 91 aMtarAya pa=25 (udayanI apekSAe samya. moha) aghAtI karma 7pa :- vedanIya gotra 2+Ayu, 4+nAmakarma 63=75. have bIjI rIte vibhAgoH-(1) dhruva bandhI-47 (ra) adhuvabandhI-73 dhruvabadhI-47, eTale je prakRtionI je guNa dhI baMdhanI yogyatA hoya tyAM sudhI te niraMtara baMdhAya. te 47 prakRtio che. jJAnA. 5 + darzanA. 9 + moha. 19 (kaSAya 16, bhaya 1, jugu. 1+ mithyAtva 1) + nAma 9 tejasa-kAzmaNa zarIra 2, varNAdi 4, agurulaghu, UpaghAta, nirmANa ) + aMtarAya 5 = 47. adhruvabandhI 73 (ukata 47 prakRti sivAyanI ): adhubandhI eTale ke je guNasthAnaka sudhI baMdha kahyo, tyAM sudhI niratara baMdhAtI nathI, kAraNake keTalIka prakRtio parAvartamAna baMdhavAlI hovAthI potAnA pratipakSI ke sAthIdAranA baMdhavakhate nathI baMdhAtI, ane keTalIka Atapa-udyota-AyuSya prakRtio niraMtara aMtarmu. thI vadhAre baMdhAtI nathI. (1) dhruvodayI 27 (2)adhUvodayI 95 dhruvodayI = svaudayaviccheda paryata satata, niraMtara udayavAlI prakRtio, te 27 che. - nA. pa+ darzanA. 4+ mithyAtva 1 + aMtarAya 5 + nAmakarma 12 tejasa-kAzmaNa zarIra 2, varNAdi 4, agurulaghu, nirmANa, sthirAsthira, zubhAzubha ) = 27. bAkInI 95 prakRtio adhUvodayI che, kAraNa ke te paraspara virUddha udayavAlI tathA dravya kSetrAdi saMyoganI apekSA rAkhanArI prakRtio che. ( 4 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) avasattAka-28 (2) dhruvasattAka-130 svasattAnA vicchedasthAna paryaMta niraMtara sattAmAM rahe te dhruvasattAka, ane svasattAnA vicchedasthAna sudhI niraMtara sattAmAM na rahe te adhruvasattAka. adhruvasattAvAlI 28 prakRtio : moha 2-mizramoha samakitamoha abhavyAdine hotAM ja nathI. Ayu 4-jIvone cAre AyuSya sAthe sattAmAM hotA nathI. nAma 21-vaikriya-AhAraka zarIra 2+ tenA aMgopAMga 2 + tenA saMghatana 2+ tenA baMdhana cAra cAra 8+tiryaMca vinAnI gati 3+ AnupUrvI 3+jinanAma 1=21 (vaikriya 7+ AhAraka 7+deva 2 + naraka 2 +manu ra+jinanAma) Ama moha 2 + Ayu 4 +nAma 21=27 + uccagotra 1=28. kAyama A 28 prakRtiomAMthI AyuSya 4+1 jinanAma=5 prakRtio badhA jIvone sattAmAM nathI, mATe adhruvasattAka, ane zeSa 23 prakRtione dIrghakALasudhI ekendriyAdipaNe rahenArA jIvo ulanA saMkramathI vI nAkhe che. ulanAsaMkramamATe AgaLa 'karmasiddhAntaaMge vizeSaprakAza'nuM prakaraNa juo. A sivAyanI zeSa 130 prakRtio niraMtara sattAmAM rahe che. hetuvipAkI karmaprakRtioH karmone vipAkodaya amuka hetue prApta thato hovAne lIdhe te vipAkano hetu darzAvavAnI apekSAe karmaprakRtionuM vargIkaraNa cAra vibhAgamAM thAya che. te A mujaba. (1) jIvavipAkI, (ra) pudgalavipAkI, (3) kSetravipAkI, (4) bhavavipAkI. A cAra prakAranA vargIkaraNamAM amuka amuka prakAranI mukhyatA ja kAraNabhUta che. bAkI to karmaprakRtiono vipAka jIva ja anubhave che, e hisAbe sarva prakRtio jIvavipAkI ja che. (1) jIvavipAkI 78 :- keTalAMka karma evAM che ke je jIvane sIdho jJAnAdiAtmaguNa-IMdriya-ucchvAsa vagerene viSe ghAtaka-poSaka vipAka dekhADavAnuM kAma kare che. te karmaprakRtione jIvavipAkI kahevAya che. te nIce mujaba che. ghAtI 47 + vedanIya 2+ gotra 2+ nAmanI 27=78. nAmanI 27 A pramANe-gati 4 + jAti 5 + khagati 2 + jinanAma 1+ ucchvAsa 1+ trasa 3 (trasa-bAdara-paryApta) + sthAvara 3+ subhagacatuSka 4+ durbhaga catuSka 4. (2) pudgalavipAkI 36 : zarIrAdi pudgalone viSe ja potAnI zakita (5 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhADe che. 36 prakRtio che- zarIra 5 + aMgopAMga 3 + saMghayaNa 6 + saMsthAna 6 + varNAdi 4 + parAghAta + Atapa + udyota + agurulaghu + nirmANa + upaghAta + pratyeka 3 + sAdhAraNa 3= 36. A badhI nAmakarmanI ja prakRtio che. 3) bhavavipAkI 4 :- narakatiryaMcAdi potAne yogya bhavane viSe ja jeno udaya hoya, paraMtu anyabhavamAM pradezodayathI paNa jeno udaya na hoya te. 4 AyuSya. (4) kSetravipAkI 4:- AgAmI bhave jatAM vacce-kSetrane viSe ja janA vipAka thAya che te. devAnupUrvI-manuSyAnupUrvI-tiryaMcAnupUrvI ane narakAnupUrvI-a. gAra AnupUrvI nAmakarma. parAvartamAna-aparAvartamAna :keTalAMka karma evo che ke je paraspara viruddha hovAthI eDI - ke bhogavAtAM nathI; kintu vArApharatI baMdhAya-udaya pAme che, tethI ene parAvartamAna kahe che. dA.ta. zAtAvedanIya baMdhAtuM hoya tyAre azAtA na baMdhAya. zAtA udayamAM hoya, to azAtA. udayamAM na Ave. ema azAtA baMdhAtuM hoya to zAtAdanIya na baMdhAya, trasadazaka baMdhAtuM hoya to sthAvaradazaka nahi baMdhAya. mATe A parAvartamAna kahevAya. bAkI jenAM pratipakSI na hoya te aparAvartamAna gaNAya; dA. ta. pAMca jJAnAvaraNa karma. baMdhamAM parAvartamAna 70 prakRti che. emAM 55 nAmakarmanI (33 piMDa prakRti, te 4 varNAdi ane tejasa-kAzmaNa ra e da vinA, +2 Atapa udyota + 20 be dazaka) +7 mohanIya (rati-arati, hAsya-zoka, 3 veda) + ra vedanIya +2 gotra+ 4 AyuSa=70. AmAM te te joDakAmAMthI vArApharatI ekeka baMdhAya che. bAkI 5 jJAnAvaraNa+ 9 darzanA.+ paraMtarAya+19 mohanIya.+12 nAmakarma=pa0 aparAvartamAna che, eTale emAMthI vArApharatI nahi paNa ekI sAthe baMdhAya che. udayamAM parAvartamAna-87 prakRtimAM, uparokata 70 mAMthI sthirAsthira, zubhAzubha bAda karatAM dadarUpa nidrA+1da kaSAya=87. emAM te te joDakAmAMthI vArApharatI ekeka udayamAM Ave. bAkI 33 aparAvartamAna che. ahIM udayamAM nidrAdi pAMcamAMthI ane krodhAdi cAramAMthI eka samaye eka ja krodhakaSAya ke mAnakaSAyavagere udayamAM hoya. phodha hoya tyAre mAna nahi vagere. mATe ene udayamAM parAvartamAna kahyAM; jayAre eja kaSAya-nidrAdi baMdhamAM aparAvartamAna che, baMdha ane udaya e baMnenI apekSAe aparAvartamAna 29 te udayanI 33 bAda sthirAsthira-zubhAzubha4) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya 42, pApa 82Hhave karmaprakRtiono vibhAga (1) puNya ane (2) pApa. e be rIte paNa kahyo che. puNya eTale je prakRtio jIvane pramoda thavAmAM hetubhUta rasavALI hoya che. puNyaprakRti 4ra che. te aghAtI prakRtimAMthI 4ra jANavI. te zAtAvedanIya+narakavinA AyuSya+uccagotra 1+nAmanI 37=42 (nAma 37-devadrika+manuSya drika + paMce jAti+zarIra pa+aMgopAMga 3+q28SabhanArAcasaM. 1+samacaturaaisaMsthAna 1+varNAdi 4+zubha khagati 1+upaghAta vinA pratyekanI 7+ trasa 10) pApaprakRtioH - 82, je prakRtio jIvane vipAkamAM kaTu rasavALI hoya te pApaprakRti ghatI 4pa+azAtAda. narakAyu+nIcagotra+nAma 34 tiryacaddhika+jAticatuSkazeSa saMghayaNa pazeSa saMsthAna paazubha varNAdi 4+kukhagati 1=23 piMDa prakRti-sthAvara 10+upaghAta) (1) baMdhotkRSTA 93 (2) saMkramotkRSTA da1 e rIte paNa be prakAra jANavA. A vibhAga saMkramakaraNAdimAM upayogI che. (cAra AyuSya A vibhAgathI rahita che). (1)-baMdhoskRSTA 93 prakRtioH- je prakRtionI upasthiti baMdhathI prApta thAya te. tenA paNa be prakAra che. (1) udaya baMdhoskRSTA (2) anudaya baMdhotkRSTA. (1) udayabaMdhotkRSTA :- udaya hoya tyAre paNa u. sthitibaMdha thAya te. 73 prakRtio che. zAnA pa+darzanA4ataMrAya pa+1da kaSAya+mithyAtva+ azAtAve+ nIcagotra+nAma4-paMce jAtivaikriyasaptakarte.kA.saptaka+huDaka kukhagati +azubhavarNa saptaka. kRSNavarNa+kaTurasa+durabhigaMdhakzItaRguru + karkaza) Atapa ane jina vinA pratyekanI trasa 4+asthira 6.=40 (ra) anudayabaMdhotkRSTA - udaya na hoya tyAre ja usthiti baMdhAya che. 20 prakRtio nidrA pa+naraka tiryaMca 2+audasaptaka+ekendriyasthAvara+ Atapa+sevArtasaMghayaNa. saMkramotkRSTA :- 61 prakRtio, je prakRtionI usthiti saMkramathI prApta thAya che. tenA paNa be prakAra che (1) udayasaMkramo. (2) anudayasaMkramo udayasaMkramotkRSTA 43 - udaya hoya te vakhate paNa jenI u sthiti saMkramathI prApta thAya che. nokaSAya 9+samatimoha, 1+saMghayaNa pasaMsthAna pa+azubha sivAyanA varNAdi 13+manuSyagatisukhagati-sthiraSarka+zAtAve+uccagotra. anudayasaMkramotkRSTA 18 :- udaya na hoya te vakhate ja u sthiti saMkramathI prApta thAya. 18 prakRtioH mizramohasUphAtrika+vikalatrika+AhArakasaptaka+devadvika+ manuSyAnupUrvI-jinanAma. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasiddhAnta aMge vizeSa prakAza pra. zubhaadhyavasAyathI karmabaMdhAdimAM zI zI asara thAya ? u. zubhaadhyavasAyathI baMdhavageremAM ghaNAM lAbho ane azubha adhyavasAya na thatAM bhAvInAM ghaNA nukazAnonA aTakAvano lAbha thAya che. te A pramANe (1) baMdhamAM parAvartamAna pravRtiomAMthI zubhaprakRtiono baMdha thAya che, ane tenI pratipakSa azubhaprakRtionA baMdha aTake che. nirantara baMdhAtI azubha dhruvabadhI prakRtionA sthiti ane rasa alpa baMdhAya che, ane zubhaprakRtiono rasa vadhAre baMdhAya che. (2) saMkramamAM vaLI baMdhAtI A zubhaprakRtiomAM pUrvabaddha azubhaprakRtinAM daliko saMkrame che, eTale ke azubha prakRtionAM daliko zubhArUpa bane che. (3) satAgata karmadalikomAM apavartanA vadhAre thAya che. (4) udIraNAmAM, zubhaprakRtino rasa vadhArI ane azubhano rasa ghaTADI tenI udIraNA karI bhogave che. (pa) zubhapariNAmathI zubhaprakRtino rasa nidhatta ane nikAcita thAya che. () ane sattAmAM saMkramaNAdithI sthitivagere ochI thAya che, tathA karmadalikonI nirjarA thAya che. (7) kSayopazamamAM tIvratA Ave che, ane tethI guNo nirmala-nirmalatara thAya che. (8) AtmAnI aMdara zubha-saMskAro paDe che, ane pUrvanA azubhasaMskAro ghasAya che. 9) Avo zubhapariNAma vAraMvAra ane kaparA saMyogomAM paNa jo raheto hoya to susaMskAro sudRDha thAya che, ane teno anubaMdha vadhAre paDe che, ane tethI durgatinI paraMparA aTake che. (10) A zubhapariNAmathI azubhaAzravo rokAyA ane tethI azubhano baMdhavagere rokAya che. (11-12) tathA azubhano zubhamAM saMkrama na thayo hota to e azubha AgaLapara udaya pAmI je nukasAno karata, te A zubhapariNAma janita saMkramathI aTakacA; uparAMta have A zubha thayelA te udayamAM sArA lAbho batAvaze. pra-zubhaadhyavasAya hovA chatAM jJAnAvaraNAdi azubhaprakRtiono baMdha zA mATe thAya che ? | u- zubhaadhyavasAya hovAM chatAM paNa kaSAyodayapariNAma sahacarita hovAthI tanimittaka jJAnAvaraNAdi azubhadhruvabadhI prakRtino baMdha thAya che. paNa emAM rasa alpa paDe che. anubandha tathA kusaMskAro paDatAM nathI pra-kayA karmano kSayopazama, kSaya ke upazama thAya che? -jJAnAvaraNa, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya A cAra karmano ja kSayopazama thAya che; upazama mAtra (sarvopazama) mohanIyakarmano ja thAya che; ane kSaya badhA karmano thAya che. pra.-kevalajJAnAvaraNAdino kSayopazama kema nahi ? u-sarvaghAtI prakRtiono kSayopazama anudayaavasthAmAM ja hoya che. jayAre (68) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAnAvaraNAdino 12mA guNaThANAnA caramasamayasudhI udaya ja hoya che, ane tyArabAda udaya ane sattA sAthe ja viccheda jAya che. tethI anudayAvasthA ja na hovAthI teono kSayopazama hoto nathI. pra.-niSeka pramANe udayaprApta to krodhAdi cAre kaSAya che, chatAM e badhAno udaya sAthe nathI mAnyo, to tyAM ekanA udaya vakhate bIjAonuM zuM thatuM haze ? temaja upadezAdithI kaSAyamAM maMdatA dekhAya che te zuM ? -ekanA udaya vakhate emAM bIjA tathAsvabhAve pUrvakSaNe stibuka-saMkramathI saMkramita thaI ne mukhya udita prakRtirUpe bhogavAya che. upadezathI kAyano rasa maMda arthAt anaMtaguNahIna thaI jaIne anubhavamAM Ave che. pra.-udaya vakhate niSekamAM parAvartamAna prakRtiomAM pratipakSI baMnenA daliko prApta che. chatAM koIvAra hAsya-rati-zAtA vagereno udaya hoya che ane koIvAra pratipakSa prakRti zoka-arati-azAtA vagereno udaya hoya che. temAM kAraNa zuM ? -pUrvenA kahelAM dravyAdi pAMca nimitto tathA addhAkSayathI prakRtinA udayamAM pheraphAra thAya che. 'addhAkSaya' eTale kALano kSaya. dA.ta. jema hAsya-ratino udaya utkRSTathI aMtarmuhUrta che. te aMtarmu purUM thAya eTale arati-zoka udayamAM AvI jAya che. ane tyAre pratipakSa prakRtiono vipAkodaya maTI pradezodaya thaI jAya che. paraMtu gati-jAti-zarIra-aMgopAMgAdino bhavane AzrIne udaya hoya che. jemake manuSyane sattAmAM ane udayaniSekamAM cAra gatinA, pAMca jAtinA, cAra ke pAMca zarIranA, be ke traNa aMgopAMgAdinA, 6 saMghayaNanA, 6 saMsthAnanA be, vihAyogativagere prakRtionAM daliko hovA chatAM paNa manuSyabhavane AzrIne manuSyagati-paMce. jAti, audA, taijasa, kAryaNazarIra audArika-aMgopAMga, -cha mAMthI eka saMghayaNa, chamAMthI eka saMsthAna ane bemAMthI eka vihAyogatino udaya bhavaparyaMta hoya che, te vakhate zeSa devagati Adi pratipakSaprakRtiono pradezodaya hoya che. pra- jinanAma, zAtAvigere zubhaprakRtino u sthitibaMdha sAro ke kharAba ? kemake vadhu sthitibaMdha hoya to vadhu kAla zatAdi bhogavAyane ? -AyuSya sivAya zubhaprakRtinI utkRSTasthiti e zubha nathI, paraMtu utkRSTa rasa e zubha che. utkRSTiitabaMdha utkRSTa saMkleze baMdhAya. eTale rasa to jaghanya baMdhAya. pra-karmanA udayAdimAM dravya-kSetra-kAla-bhava ane bhAvanI kevI asara thAya che te dRSTAMta ApI samajAvo. - dA.ta. vedanIyakarmamAM, dravyathI-patthara vigereno mAra paDavAthI azAtAno udaya thAya che, ane azAtAnA udayathI bimArI bhogavatAM hovA chatAM jo davAno upacAra karavAmAM Ave to azAtAno udaya maTe che. (69) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrathI rogiSTAdi kSetramAM javAthI azAtAno udaya tathA havAkhAvAnA sthaLe javAthI zAtAno udaya thAya che. kAlathI-comAsAnA kAlamAM azAtAno udaya saheje thAya che. jayAre vasaMtaRtumAM saheje tabiyata sArI rahe che. bhavathI-narakAdibhavomAM bahulatAe azAtAno ja udaya ane devAdibhavomAM mukhyatve zAtAno ja udaya hoya che. bhAvathI-kAmakrodhAdinA tIvrabhAvathI tAva vagere roga thAya che. sArA ullAsI vicArathI azAtAno udaya dUra thaI zAtAno udaya thAya... jJAnAvaraNamAM dravyathI surApAnavagerenA sevanathI jJAnAvaraNano gADha udaya thAya che. jyAre brAhmIvagerenA sevanathI kSayopazama thAya che. evI rIte kSetrAdithI paNa jANI levuM. darzanAvaraNamAM dravyathI-bheMsa vagerenA dahIMnA bhojanathI ane komaLa pathArI vageremAM zayana karavAthI nidrAdi darzanAvaraNano udaya thAya che. AMkhanAM naMbaravAlAone cazmA paheravAthI cakSudarzanAvaraNano kSayopazama thAya che. evI rIte kSetrAdithI paNa jANI levuM. mohanIyakarma - dravyathI, pratimA vagerenA darzanathI darzanamohanIyanA kSayopazamArA samyakatvavagerenI prApti ane bibhatsa citra vagerethI mohanIyano udaya thAya che. aMtarAyakarma :- azubhalakSaNavAlA vastrAdinA upabhogathI lAbhAMtarAyano udaya, viziSTaratnanI prAptivagerethI mUccha thavA dvArA dAnAMtarAyano udaya, bahu kiMmatI cIjathI bhogAMtarAyano udaya thAya, ke jethI bhogavavAnuM mana na thAya. e rIte upabhogatarAyamATe samajavuM. lAkaDIAdinA prahArathI vIryAntarAyano udaya thAya che. evI rIte nakarma vageremAM paNa jANI levuM. Ama dravyAdi pAMca kAraNothI jJAnAvaraNAdinA kSayopazamAdimAM paNa vRddhi hAni thAya che. tethI baMdhAdimAM paNa pheraphAra thAya che. pra-karmanI uvalanA thavI eTale zuM? u.- sAmAnya rIte je pRthyAdi jIvabhedomAM koIpaNa eka jIvane je prakRtino baMdha ke udaya na hoya tyAM te gatimAM pUrve bAMdhI lAvelI te prakRtio uvalanA-saMkramathI AtmAparathI ukelAI jAya che, arthAtu palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALamAM khAlI karI devAya che. AvI ra3 prakRtio che. UdvalanAsaMkramanI prakriyA A rIte...sAgata 23nI kula karma-sthitinA palyopamanA asaMkhyabhAga jeTalAM sthitikhaMDo paikI aMtima sthiti khaMDathI mAMDI aMtarmuhUrte aMtarmuhUrta eTalI sthitinA dalikone uzkerIne potAnI sattAgata nIcenI sthitimAM samaye samaye nAkhyA kare che; ane keTalAka dalikone paramAM nAkhyAM kare che. Ama kula sthiti-khaMDone uzkeratAM ukaratAM palyo nA asaMkhya bhAga jeTalA kALamAM sAmAMthI sarvazI nirmala karI de che. 23 prakRtio tathA tenI uvalanA karanAra jIvo A pramANe-deva 2-naraka ra-vaikriya 7, A 11 prakRtionI ekendriyajIvo; AhAraka 90) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7nI aviratajIvo; manuSya 2, uccagotra, A 3 prakRtinI teukAya ane vAyukAyanA jIvo; samakitamoha ane mizramoha nI mithyAdeSTi jIvo uvalanA saMkramathI palyonA asaM. bhAga jeTalA kALamAM ukelI nAkhe che. bIjI jANavA yogya bAbato :(1) sAmAnya rIte je je jIvo jayAre je je gatimAM jaI zakavAne yogya nathI tyAre te te jIvo te te gatiprAyogya prakRtino baMdha karatA nathI. dA.ta. teukAya vAyukAya manuSyagatimAM jaI zakatA ja na hovAthI manuSya prAyogya manuSyatrikano baMdha karatA nathI. tathA nArakIo kALa karIne ekendriyAdimAM tathA devagati ane narakagatimAM jaI zakatA nathI mATe ekendriyAdi prAyogya pravRtio jemake jAti 4+Apa+sthAvara4tathA vaikriya 8 no baMdha karatA nathI. evI rIte anyatra paNa jANavuM. (2) mithyAtvaguNaThANe je jIvo jeTalI gatinAmakarma vagere parAvartamAna prakRti bAMdhI zakatA hoya te tenI pratipakSaprakRtiomAMthI ekekano baMdha kare che, ane emAM azubhano baMdhakALa saMkhyAtaguNo hoya che. dA.ta. manuSya mithyAtvaguNaThANe cAre ya gatinAmakarmane bAMdhI zake che. tethI aMtarmuhUrte atarmuhUrte avaranavara cAreya gatino baMdha thAya che. temAM zeSa traNa gati karatAM narakagatino baMdhakALa saMkhyAtaguNo hoya che. evI rIte zeSa adhruvabandhI parAvartamAna pravRtiomATe jANI levuM. (3) samyakatva guNaThANe tiryaMca-manuSyo devagatiprAyogya ja baMdha kare che. ane devatA-nArakIo manuSyaprAyogya ja baMdha kare che. () parabhavamAM jatA jIvane 1-2 ke 4thuM A traNa guNaThANAmAMthI game te eka hoya che. tethI aparyAptAvasthAmAM AmAMnuM ja guNaThANuM hoya che. bAkInAM guNaThANAM mAtra paryAptAvasthAmAM ja hoya che. 3je 1rame 13me A traNa guNaThANe jIva mare nahi. (5) sAmAnya rIte samyaktvAdiguNa bAdhaka na hoya to jIvananA chellA atarmuhUrtamAM jIva je gatimAM javAno hoya te gatiprAyogya prakRtio bAMdhe che. dA.ta. jo manuSya narakagatimAM javAno hoya, to chellA atahurtamAM narakagati-prAyogya karma bAMdhe che. paraMtu pUrvabaddha narakAyuvAlA kSAyika samyagadeSTi jIvo narakagatimAM utpanna thavAnA hovA chatA chellA aMtarmuhUtamAM narakagati prAyogya baMdha karatA nathI, kAraNake samyaktvaratna hAjara che. mATe "samyaktvAdi guNa bAdhaka na hoya to" ema kahyuM. () jIva maraNa samaye jo tIvra saMkalezamAM vartato hoya to te jIva svaprAyogya nIcamAM nIca) halakAmAM halakI gatimAM utpanna thAya che. ane jo utkRSTa vizuddhimAM hoya to te jIva svaprAyogya sarvocca gatimAM jAya che. dA.ta. manuSya jo aMtya samaye 7inI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa saMkulezamAM hoya to svaprAyogya nIca gati evI narakagatimAM utpanna thAya che. ane jo vikalendriya hoya to sUkSma ekendriyamAM utpanna thAya che. kAraNake ene yogya nIca gati sUkSma ekendriyanI che. have jo aMtya samaye tIvravizuddhi hoya to manuSya anuttaradevamAM ane vikasendriya jIvo manuSya tarIke utpanna thAya che. (7) sAmAnyathI pratyeka karmano jeTalo rasa sattAmAM hoya che, teTalo rasa pratyeka karmanA pratyeka sthiti-sthAnomAM hoya che. ane e pratyeka sthitimAM rahelo rasa utkRSTathI paNa anaMtaguNahIna thaIne ja udayamAM Ave che. tethI udayanA utkRSTarasa karatAM sattAno utkRSTarasa anaMtaguNa vadhAre che. (8) amuka prakRtionI baMdhathI je sthiti prApta thAya che, tenA karatAM saMkramathI vadhAre sthiti prApta thaI zake che. paraMtu baMghathI prApta thatAM rasa karatAM saMkramathI vadhAre rasa prApta thaI zakato nathI. dA.ta. jemake zAtAvedanIyanI baMdhathI utkR-sthiti 15 koDAkoDI sAgaropama pramANa prApta thAya che, jyAre saMkramathI eka AvalikAnUna 30 koDAkoDI sAgaropamapramANa prApta thAya che; kemake zAtAmAM azAtA paDe ke jenI 30 ko. sAgaronI sthiti che. paraMtu evI rIte rasamAM nahi; baMdha karatAM saMkramathI vadhAre rasa prApta thaI zakato nathI. - 9) manuSyo ane tiryaMcone, samyakatvAvasthAmAM AyuSyano baMdha kare to te vakhate teone vaimAnikadevaprAyogya legyA hoya che. ane vaimAnikadevaprAyogya vezyA teja-pA ane zala ema traNa hoya che. tethI kRSNAdi 3 azubhalezyAmAM samakitI manu tiryaMco devAyuSya bAMdhatA nathI. ((bhagavatIsUtra-30muM zataka' 1lo uddezo, sUtra 185) (10) narakatrikano baMdha paryAptapaMcendriya mithyAdeSTi jIvone ja hoya che, tethI te prakRtino aparyAptAvasthAmAM baMdha ja hoto nathI. ane tethI audArika mizrayoga-kArmahayoga vagere mArgaNAo aparyAptAvasthAmAM hovAthI temAM narakatrikano baMdha thato nathI. (11) ema devatrikano paNa baMdha sAmAnya rIte paryAptAvasthAmAM hoya che. paraMtu samyakatvasahita utpanna thanAra manuSyo ane tiryaMcone aparyAptAvasthAmAM 4the ja guNaThANuM hovAthI devadvikano ja baMdha thAya che. kintu te sivAyanA jIvone aparyAptAvasthAmAM te prakRtino baMdha thato ja nathI. 12) kSAyikasamyakatva jinakAlika prathamasaMghayaNI manuSyo ja prApta kare che, ane kSAyikasamyaktvanI prAptipUrve ja AyuSya bAMdhyuM hoya to te manuSyo kSAyikasamyaktva laI cAreya gatimAM jAya che. jayAre kSayopazama samyakatva laIne manuSyo ane saMzipaMcendriyatiryaMco devagatimAM jAya che. tyAre spayika ke kSayopazamasamyagdaSTi devo ke nArako manuSyamAM ja Ave che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) sAsvAdana guNasthAnaka laIne jIvo naraka sivAya traNeya gatimAM bAdara paryAptA jIvatarIke ja utpanna thAya che. ane ekendriyamAM to bAdaraparyAptApRthvI, apa ane pratyekavanaspati tarIke ja utpanna thAya che. sAsvAdanano kALa vadhumAM vadhu AvalikAno ja hovAthI aparyAptAvasthA pUrNa thatAM pahelAM ja te naSTa thaI jAya che. tethI parabhavamAMthI sAsvAdana guNa laIne AvelA jIvone AyuSyano baMdha nathI; kemake manuSyo ane tiryaMco vahelAmAM vahelo AyuSyano baMdha svAyuSyano trIjo bhAga bAkI rahe, tyAre karI ja zake che. ane devatA-nArakIo jayAre svAyuSyanA cha mAsa bAkI rahe tyAre karI zake. moDAmAM moDo baMdha svAyuSyanuM aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre kare. have jayAre aparyAptAvasthAmAM rahenAra sAsvAdanI jIvo paryAptA banaze ane jayAre svAyuSyano trIjobhAga bAkI raheze tyAre AyuSya bAMdhI zakaze. mATe parabhavamAMthI sAsvAdana guNasthAnaka laIne AvelA jIvo AgAmI bhavanuM AyuSya sAsvAdanakALamAM bAMdhatA nathI. (bhagavatI sUtra 30muM zataka,' 1lo uddezo 825 sUtra.) (14) AyuSyano baMdha gholanApariNAmathI eTale ke madhyamapariNAma hoya tyAre thAya che. mATe jyAre atisaMkaleza ke ativizuddhi hoya tyAre AyuSyano baMdha thato nathI; jemake ghAticatuSkanA utkR. rasabaMdha vakhate atitIvrasaMkaleza hovAthI ane kSakazreNI, upazamazreNI ke samyaktvAdinI prApti vakhate ativizuddhi hovAthI AyuSyano baMdha thato nathI. saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMtanuM svarUpa - jaMbudrIpanA mApa jevaDA eTale ke 1 lAkha yojana lAMbA, pahoLA, ane 1000 yojana UMDA ane upara 8 yojana jagatI ane tenA upara aa yojananI vedikAnA mApa jevaDA cAra pyAlA kalpavA. dareka pyAlA jayAre bharavAnA hoya tyAre zikhA sahita sarasavathI bharavA. 4. pyAlAnAM nAmaH (1) anavasthita H- AgaLa AgaLa vadhato jato hovAthI asthitasvabhAvavALo nahi te. (ra) zalAkA :- eka eka vAra anavasthita khAlI thavAnA sAkSIbhUta 1-1 sarasavathI bharAto pyAlo te. (3) pratizalAkA :- 1-1 vAra zalAkA khAlI thavAnA pratisAkSIbhUta 1-1 sarasavathI bharAto pyAlo te. (4) mahAzalAkA :- 1-1 vAra pratizalAkA khAlI thavAnA mahAsAkSIbhUta 11 sarasava vaDe bharAto pyAlo te. (73 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakriyA H- pahelo jaMbudrIpa jevaDo anavasthita pyAlo zikhA sudhI bharavo. te pyAlo upADI temAMthI ekeka dANo lavaNasamudrathI mAMDIne AgaLa AgaLa kramazaH dareka dvIpasamudromAM nAkhatA javuM. jayAM badhA sarasavanA dANA khAlI thAya ne chello dANo je dvIpa ke samudramAM paDe te dvIpa ke samudrane be bAjunA cheDA sudhI 1000 yo. UMDAI ane 8 yo. jagatI tathA bA yo. vedikAvALA pyAlAtarIke kalpavo. A pyAlo upADI pUrvokatarIte AgaLanA dvIpasamudromAM 1-1 dANo nAkhatA jatAM jayAre khAlI thAya tyAre eka dANo sAkSItarIke zalAkA nAmanA bIjA pyAlAmAM nAkhavo zalAkAmAM A prathama dANo paDyo. junA karmagraMthamate pahelo khAlI thAya tyAre eka dANo bIjA zalAkA nAmanA pyAlAmAM nAkhavo. jayAre anuyogasUtrAdimAM bIjo anavasthita khAlI thAya tyAre eTale ke anavasthita thayA pachI ja eka dANo zalAkAmAM nAkhavA jaNAvela che. have je dvIpasamudramAM chello dANo paDayo hoya tyAM sudhIno moTo kalpelo pyAlo sarasavathI bharI, upADIne pharIthI AgaLa dvIpasamudramAM ekeka dANo nAkhatA javuM, jayAre khAlI thAya tyAre bIjo dANo zalAkAmAM nAkhavo. ane jayAM chello dANo paDyo te dvIpasamudrasudhIno anavasthita pyAlo kalpI bharI upADI pharIthI AgaLa dvIpasamudramAM nAkhatA javuM. Ama anavasthita pyAlAo bharI khAlI karI ekeka dANo zalAkAmAM nAkhatA nAkhatA zalAkA jayAre pUrNa bharAI jAya, tyAre chello dANo je dvIpa ke samudramAM nAkhyo hoya te dvIpa ke samudra sudhIno pyAlo kalpI bharIne sthApI rAkhavo. have zalAkAne upADI sthApela anavasthitanI AgaLa dvIpasamudramAM ekeka dANo pUrvanI mAphaka nAkhatA javuM. zalAkA khAlI thAya tyAre eka dANo pratizalAkAmAM nAkhavo. pachI pUrva sthApita anavasthita pyAlAnA dANAomAMthI, zalAkA khAlI karatAM jayAM chello dANo paDyo, tenI AgaLa dvIpasamudramAM ekeka dANo nAkhatAM pyAlo khAlI thAya tyAre eka dANo sAkSIbhUta zalAkAmAM nAkhavo. tyAMthI anavasthita bharI pUrvokta rIte dvIpasamudramAM khAlI karatA jyAre khAlI thAya tyAre bIjo dANo zalAkAmAM nAkhavo. AvI rIte zalAkA pUrNa bharAI jAya tyAre pUrvoktarIte anavasthita sthApI rAkhI zalAkA upADI, sthApita anavasthitanI AgaLanA dvIpasamudromAM ekeka dANo nAkhI khAlI thatAM, pratizalAkAmAM bIjo dANo nAkhavo. A rIte pratizalAkA bharavo. jayAre pratizalAkA bharAya tyAre zalAkA khAlI thayo hoya che. have A zalAkAne anavasthitathI pAcho bharavo ane chelle anasthita bharI rAkhavo. pachI pratizalAkA upADI sthApita anavasthitathI AgaLa dvIpasamudromAM kramasara ekeka dANo nAkhatA javuM. tema karatAM pratizalAkA khAlI (74) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tyAre mahAzalAkAmAM eka dANo nAkhavo. pachI zalAkA upADI khAlI karatAM eka dANo pratizalAkAmA nAkhavo. pachI anavasthita upADI khAlI karatA eka dANo zalAkAmAM nAkhavo. pachI anavasthitathI zalAkA bharavo. Ama kramasara mahAzalAkA bharavo. mahAzalAkA Akho bharAyo tyAre chelle dANe je pratizalAkA khAlI thayo tene zalAkAdvArA bharavo; ane khAlI thayela zalAkA anavasthitathI bharavo. chelle anavasthita paNa bharavo. cAre pyAlAmAM rahelA dANA ane dvIpasamudromAM nakhAyelA dANA bhegA karIe ne je saMkhyA thAya te "(1) jaghanya parittaasaMkhyAta'' kahevAya che. AmAM eka nyUna karavAthI utkRSTa saMkhyAta thAya che. dareka pyAlA khAlI thatAM joDenA pyAlAmAM je eka dANo nakhAya che te dANo pyAlAno ja nahi, paNa navo levo. ema keTalAkanuM mAnavuM che. keTalAka te pyAlAno chello dANo joDenA sAkSIbhUta pyAlAmAM nAkhavo ema mAne che. sUtrAnusAra ane karmagraMthAnusAra ema be mata AgaLanA asaMkhyAtaAdimATe che. sUtrAnusAre : jaghanyaparittaasaMkhyAtano rAzi abhyAsa karatAM (2) jaghanyayukataaMsakhyAta Ave. ane jaghanyayuktaasaMkhyAtano rAziabhyAsa karatAM (3) jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta Ave. ane jaghanyaasaMkhyAtaasaMkhyAtano rAziabhyAsa karatAM (1) jaghanya paritta anaMta Ave. ane jaghanyaparittaanaMtano rAziabhyAsa karatAM (2) jaghanya yukta anaMta Ave ane jaghanya yukta anaMtano rAziabhyAsa karatAM (3) jaghanya anaMtAnaMta Ave. ane jaghanya anaMtAnaMtathI adhika saMkhyA e madhyama anaMtAnaMta Ave, ahIM utkRSTa anaMtAnaMta saMkhyA ja nathI. * rAziabhyAsa te rAzimAM je saMkhyA hoya te saMkhyAne teTalI vAra sthApIne paraspara guNavI te dA.ta. 5 che. to 5 5 5 5 5 Ama pAMca vAra sthApI paraspara guNavA=7125. karmagranthAnusAre H : jadhanyaparittaasaMkhyAtano rAziabhyAsa karatAM jaghanyayuktaasaMkhyAta Ave. ane jaghanyayuktaasaMkhyAtano varga karatAM jaghanyaasaMkhyAtaasaMkhyAta Ave. ane jaghanyaasaMkhyAtaasaMkhyAtano 3 vAra varga karI asaMkhya 10 vastu umeravI. teno pharI 3 vAra varga karavAthI jaghanyaparittaanaMta Ave. 10 vastu umeravAnI nIce mujaba che H- 75 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMkhya 10 vastunA nAma :- (1) dharmAstikAyanA pradezo (2) adharmAstikAyanA pradezo (3) lokAkAzanA pradezo (4) AtmAnA pradezo (pa) sthitibaMdhanA adhyavasAyo () rasabaMdhanA adhyavasAyo (7) yoganA avibhAjaya aMzo (8) eka kAlacakanA samayo 9) pratyekazarIrI jIvo (10) nigodanA zarIro.: jaghanyaparianaMtano rAzi abhyAsa karatAM jaghanyayukataanaMta Ave, jaghanya yukataanaMtano varga karatAM jaghanyaanaMtAnaMta Ave, jaghanya anaMtAnaMtano 3vAra varga karI anaMta saMkhyAvAlI 6 vastu umerI pharI 3 vAra varga karI emAM kevalajJAna ane kevaladarzananA paryAyo umeratAM UkAnaMtAnaMta Ave che- umeravAnI anaMtasaMkhyAvALI 6 vastunA nAma A pramANe che-(1) siddhanA jIvo (2) nigodanA jIvo (3) vanaspatikAyanA jIvo (4) traNeya kALanA samayo (5) sarvapugalaparamANu (6) sarvaalokAkAzanA pradezo. upara kahela traNa asaMkhyAta ane traNa anaMtanA pratyekanA jaghanya madhyama ane utkRSTa ema traNa traNa bheda paDe che. tethI asaMkhyAtanA kula 9 bheda tathA anaMtanA paNa 9 bheda thAya che. uddhaSTa anaMtAnaMta bheda na svIkAranAranA mate 8 bheda thAya che. ) uttara sthAnamAM rahelA jaghanya asaMkhyAta ke jaghanya anaMtanI saMkhyAmAMthI eka ocho karatAM pUrva sthAnamAM rahela asaMkhyAta ke anaMtanI saMkhyAnuM te utkRSTapada bane che. ane te sthAnanA jaghanyapada ane A utkRSTapada vaccenI saMkhyA che, te sthAnanI madhyamasaMkhyA kahevAya che. dA.ta. jaghanyayukata asaMkhyAtamAMthI eka ocho karIe eTale pUrvasthAnamAM rahela parita asaMkhyAtanuM utkRSTapada Ave. ane te utkRSTapariasaMkhyAta kahevAya che. jaghanyapariasaMkhyAta ane uskRSTapariasaMkhyAtavaccenI saMkhyA madhyamaparita asaMkhyAta kahevAya che. A rIte sarvatra samajavuM. AvalikAnA samayo cothA jaghanyayukataasaMkhyAta che. tathA abhavyajIvonI saMkhyA cothA jaghanyayukataanaMte che. tathA siddho ane samyakatvathI paDelA jIvonI saMkhyA pAMcamA madhyama yukata anaMte che. bhavyo-nigodanA jIvo tathA sarva jIvonI saMkhyA AThamA madhyama anaMtAnaMta che. palyopama - 6 prakAre (1) bAdara UdvAra palyo. (4) sUkSma addhA palyo. (2) sUkSma uddhAra , (5) bAdara kSetra ,, (3) bAdara- addhA ,, (6) sUkSma kSetra ,, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsedhAMgulathI 1 yojana lAMbo-pahoLo ane UMDo goLa pyAlo kalpavo. ane temAM, 1 thI 7 divasanI vayanA yugalikanA ugelA vALanA darekanA 7 vAra ATha ATha TUkaDA karelA jenI saMkhyA 2097152 thAya, tevA TUkaDAthI A kUvo barAbara ThAMsI ThAMsIne bharavo. bAdara kevI rIte ? te dareka TUkaDAne samaye samaye kADhatA je kALa lAge te bAdara uddhAra palyo te dareka TUkaDAne so so varSo kADhatA je kALa lAge te bAdara addhA palyo ane vALane sparzelA AkAzapradezane samaye samaye kADhatA je kALa lAge te bAdara kSetra pahyo. sUkSma kevI rIte ? dareka TUkaDAnA asaMkhyAta TUkaDA, paryApta bAdara pRthvIkAyanA zarIranI avagAhanA jevaDA karavA. evA TUkaDAthI kUvo bharavo. tevA dareka TukaDAne samaye samaye kADhatAM je kALa lAge te sUkSmauddhArapatyo ane te dareka TukaDAne so so varSe kADhatAM je kALa lAge te sUkSmaaddhApatyo ane te dareka TukaDAne sparzelA ane nahi sparzelA AkAza-pradezane prati samaye kADhatA je kALa lAge te sUkSmakSetrapaTyo kahevAya. palyono upayoga :- bAdara pahyo. to phakata samajavAmATe che. sUkSma uddhAra palyoH- dvIpasamudronI saMkhyA mApavA mATe:(25 uddhAra sAgaro pramANa dvIpasamudro che.) sUkSma addhA palyo. 3- utsarpiNI, avasarpiNIkALa, jIvonA AyuSya kAyasthiti vagere mApavA mATe. sUkSma kSetra palyoH- jIvonuM pramANa, yoganI vRddhi ane dRSTivAdanA padArtho mApavA mATe. koSTaka H 10 koDAkoDI palyopama= 1 sAgaropama. 10 koDAkoDI adbAsAgaro-1 avasarpiNI ke utsarpiNI. 1 sa+1avasa= 1 kALacakra= 20 koDAkoDI sAgaro. (77) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala parAvarta dravya, kSetra, kALa ane bhAva ema cAra prakAre, ane tenA sUkSma bAdara ema babbe bheda thatAM ATha bheda thAya che. bAdara dravya pu parAvarta saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIva jeTalA kALamAM cauda rAjalokanA samasta pudgalone AhAraka-vargaNA sivAya audArikAdi sAte vargaNA rUpe pariNamAvIne choDe teTalo kALa bAdara dravya pudgala parAvarta. sUkSma dravya pu parAvarta dareka pudgalone audArikAdi 7 mAMthI eka vivakSita vargaNArUpe pariNamAvIne choDatAM je kALa lAge te sUkSma dravya pudgala parAvarta. bAdara, kSetra pu. parAvarta anaMtara keparaMpara prakAre samasta cauda rAjalokanA AkAzapradezone mRtyudvArA sparzatAM eka jIvane jeTalo kALa lAge te bA kSetra puparA sUkSma kSetra pu parAvarta kramapUrvaka sparzatA je kALa lAge te sUkSma kSetra pudgala parAvarta. bAdara kAla pu. parAvarta anaMtara ke paraMpara prakAre sarpiNi ke avasarpiNinA badhA samayone mRtyuvaDe sparzatA je kALa lAge te bA kA pu parA sUkSma kAla pud . parAvata anaMtara rIte sparzatA je kALa lAge te sUkSma kI pu. parA bAdara bhAva purdU parAvarta anaMtara ke paraMpara rIte asaMkhyAta lokakAza pradezapramANa rasabaMdhanA adhyavasAyone mRtyudvArA sparzatA jeTalo kALa lAge te bAdara bhAvapudgalaparAvarta. anaMtara prakAre sparze te sUga bhAva pudgala parAvarta. sUkSma bhAva pu. parAvarta sama ke bAdara bhAva-pudgala parAvarta koI paNa jIvane maraNadvArA pUrNa thato ja nathI, kAraNa ke kSaNinA je adhyavasAyo che, e maraNArA sparzatAM ja nathI vaLI maraNa vinA paNa eka jIva sAmAnyarIte badhAne sparzato ja nathI. kemake eka sthitisthAnamAM asaMkhya lokAkAzapradezapramANaadhyavasAyo che, ane upara caDyA pachI te sthAnapara punaH mApaka jIva AvavAno ya nathI. mATe badhA adhyavasAyasthAnono pa 52 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che na hovAthI bhAva pudgala parAvarta pUrNa thato nathI ema kahyuM. (A lekhamAM matimaMdatAe ke ajANe jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukakaDa - lekhaka) praznAvali. 1. karma mAnavAnI jarUra zI ? svarUpa zuM ? bheda keTalA ? 2. karmanuM dravya-kSetra-kala-bhAvathI svarUpa zuM ? AtmA ane karmano saMbaMdha anAdi mAnavAnI jarUra zI ? kArmaNavargaNA, karma, kArmaNazarIranAmakarmano bheda zuM ? karmayopazama ane karmodayamAM dravyAdi nimitonI asara dAnathI samajAvo. AhAraka zarIra koNa banAvI zake ? anaMtAnubaMdhI kaSAyano ane acakSudarzanAvaraNano thayopazama kevI rIte ? 8. yogasthAna-rasasthAnano taphAvata-svarUpa zuM ? 9. sAsvAdana guNasthAnaka kayA samyakatvathI paDIne Ave ? 10. 12 mAM guNasthAnakathI jIva kema paDato nathI ? 11.. upazamayopazama-sAyika samyakatvano taphAvata zuM ? anAdithI satata karmabaMdha cAlu che to teno aMta kevI rIte ? 13. puNya-pApakarmanI prakRtio kaI kaI ? 14. jJAnAvaraNa-mithyAtva apAvedanIya-narakAyuSya-nIcagotrakarmabaMdhanA hetu jaNAvo? 15. zAtA-zubhanAma-uccagotranA baMdha hetu kayA ? * ha ba da ja 12. kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham // dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH // 79 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA karma siddhALaCInuM vijJAna jai0A dharmanA karma privhAdegC[] viMDoLa. jaina dharmanA karma siddha[c[nuM vijJAna, jai[ dhanA kaa[ siMddhALaC[nuM vijJaIG. jai[ dharmaLA ka85 siddhALa010 viMDALa, je dharmaLA ka siMhAMdvuM viIIM. je ghaNA kaa[ siddhA6G[S vizALa, jaina dharmanA karma siddhAdluM vizALa je dharmA karma siddhAdLuM vijJAna jaina dALa] karma siddhAClo] vijJAna Designed & Printed By Multy Graphies. B'bay 2665747/3880208