Book Title: Jain Darshan Vichar Kimva Bhagwan Mahavir ane Tyar Pachino Itihas
Author(s): Harshchandra Maharaj
Publisher: Dulichand Amrutlal Desai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032627/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che jenA darzana vicAra" " bha, mahAvIra ane tyArapachInA itihAsa ? | (riyANI hajhala) ahamAM pIema sAta Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzana vicAra kiMvA bha. mahAvIra ane tyArapachIne itihAsa lekhaka : 5. munizrI harSacaMdrajI mahArAja (dariyApurI saMpradAya). prakAzaka dalIcaMdabhAI amRtalAla desAI sUya rUpIe savA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka dalIcaMdabhAI amRtalAla desAI chIpApeALAmAvAda. vIra saMvata 2476 prathama AvRtti I. sa. 1950 vikrama saMvata 200+ mudraka maganabhAI :TAbhAI desAI zrI vIravijaya prinTIMga presa salApasa sirADaamadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puru upakAratA ane adake te teTaluM "ammA piyare vaMde" ema kahI jagatanA sarva vala puruSamAM mAtA, pitAne bhagavAne paNa agrasthAne sthApyA che. emane upakAra kema bhUlAya? emanI puNya smRtimAM A pustaka sva. pU. pitAzrIne arpaNa karI huM kRtakRtya thAu chuM. emanA upakArane saMpUrNa badale te keNu vALI zake ema che? chatAM, mArAthI jeTale vALI zakAya teTale vALI huM dhanyatA bharI rAhatanI lAgaNI anubhavuM chuM. pitA mULa te gAmaDAmAM janmelA ane grAmya vAtAvaraNamAM ucharelA chatAM mArAmAM emaNe je saMskArasiMcana karyuM hatuM tenAthI huM atyAre paNa sukhI chuM ema huM khasusa mAnuM chuM. bahuja vidvAna netA chatAM mAre mana te e haMmezAM vidvAna jeTalA ja pUjya sthAne rahyA che ane raheze. eka subhASitamAM kahevAmAM AvyuM che ke jagatamAM pitA, dharmaguru, vidyAguru, annadAtA, ane bhayatrAtAe pAMceya pitA jeTalA ja vaMdanIya ane sanmAnanIya che. paraMtu mArA pitAmAM bAkInA cAra mahApuruSone paNa sAre evo aMza hato. eTale mArA hisAbe te e sau karatA vadhAre saMmAnya sthAne che. emanuM pavitra maraNa mArA hRdayamAM aMkita hatuM ja. e smaraNane sthULa rUpa ApavAnA mArA keDa hatA, emAM acAnaka AtmaniSTha karmaTha muni mahArAja zrI harSacaMdrajI mahArAjanuM A pustaka mArA jevAmAM AvyuM.paM. munizrI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA vidvAna lekhakanI kasAyelI kalamathI lakhAyeluM A pustaka ane mArA pU. pitAnA smaraNane sthUla AkAra ApavAnI mArI utkaTa icchA Ama bannene meLa maLI gayo ane e pavitra nimitta maLI jatAM e hastalikhita pustakane mAre kharce prasiddha karavAnI mArI bhAvanA meM paM. munizrI pAse vyakta karI. temaNe saharSa vadhAvI lIdhI ane e rIte huM A pustaka prakAzita karavAmAM kAraNabhUta banyo jene mane khUba AnaMda che. jana samAjanA gaNyA gAMThayA saMzodhake ane vidvAne paikInA eka ane mArA khAsa sanehI Do. e. esa. gUpANIe upodaghAta lakhI ApavAnuM svIkAryuM tethI temane AbhAra mAnavAnI atre khAsa taka lauM chuM. pustakanI upayogitA saMbaMdhe kazuM ja kahete nathI. e te pustaka svayaM vAMcavAthI temaja pustaka saMbadhane upoddaghAta lekhaka mahAzayane abhiprAya jANavAthI ApaApa ja pratIta thaze. jana jagata A pustaka barAbara vAMce, vicAre ane enA vaktavyane AcAramAM utAre evI mArI umeda hovAthI A pustakane AmajanatA sudhI pahoMcatuM karavAnA IrAdAthI enI kiMmata kevaLa paDatara ja rAkhavAmAM AvI che, jenI janatA kadara karaze evI AzA sAthe chIpApoLa, amadAvAda li. guNAnurAgI vijayAdazI. vi. saM. 2006 i dalIcaMda amRtalAla desAI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAghAta 5. munizro 'caMdrajI likhita A pustakanA pAThyAta lakhI ApavAnuM mane jyAre enA lekhaka tathA prakAzaka taraphathI kahevAmAM Avyu. tyAre ene upeAkSAta lakhI ApavAnI mArI tadviSayaka ceAgyatA viSetA aneka khyAla AvavA lAgyA. ane aMte mane eka evu spaSTa darzana paNu thayuM ke mAre pAdghAta na lakhavA. paraMtu pa munizrInA mAgrahathI ane prakAzaka ke je mArA eka khAsa snehI che temanA ati AgrahathI mAre chevaTa lakhavAnA vicAra ja karavA paDayA ane phalarUpa A nAnakaDA upAdghAta lakhI rahyo chu. lekhaka 5. munizrI sthAnakavAsI jaina paraMparAmAM UcharelA eka kriyAniSTha sAdhu che. e paraMparAmAM emane avicala zraddhA che. temanA sAdhu jIvananA dareka tANAvANAmAM e samyak zraddA temaNe vaDDI dIdhI che. eTale te sthAnakavAsI jaina saMpradAyanA eka samAnya Adarza sAdhu che. - sthAnakavAsI jaina samAjanA ghaNAkharA sAdhuonuM vAMcana sthA. jaina. saMpradAya saMmata AgamA ane AgamAnusArI sAhitya pUranuM maryAdita hoya che. Agametara sAhityanuM avagAhana amAre mATe nirarthaka che ema mAnI AAtmAthI munitrA enA abhyAsa ane avagAhananI lezamAtra darakAra karatA nathI. adhakacarA munie Agamatara sAhitya tarapha vaLe che tyAre teo aMte ekapakSI khanI jAya che. samAjanA sarvAMgISu utthAna mATe upayukata ane vA aniSTakara che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna paristhiti taraphanI ThaMDI udAsInatA sthAnakavAsI jaina samAjanA sAdhuoe IvI paDaze. Agama ane AgamAnusArI sAhityanA vatala bahAra temaNe javuM ja joIze. vizALa mAnasa vata mAna yugane nAda che. vartamAnamAM jIvavuM ane rUDhinI beTI jaMjIromAM jakaDAI rahevuM e banne eka sAthe nahi bane. arthAta bIjA khAtara nahi te chevaTe jene saMskRti ane jaina dharmanA sAcA rahasyanA pratipAdana mATe paNa jaina sAdhuoe jenetara sahityane talasparzI abhyAsa karavo paDaze ane e abhyAsane svataMtra vicAraNanI kasoTIe caDAva paDaze. mojudA kALa buddhipradhAna che. zraddhA ane buddhi vacce atyAre gajagrAha cAle che. zraddhAgrAhya vastune buddhimAnya banAvavAne atyAre vAyare vAya che. eTale vyAkaraNa, keza, taka, nyAya, darzana, vijJAna, ane mane vijJAna, ItyAdi ityAdi sAhityane UDe abhyAsa Avazyaka che. ethI paripuSTa ane saMmAjita thayelI vicArazakita jaina saMskRtinI ane jainadharmanI sAcI sevA karI zakaze; ane evI sevAmAM AtmapakAra ke AtmasevAne sAkSAtkAra karavAnuM raheze. eTale, jyAre jyAre jaina sAdhu saMzodhaka vRttithI vastu pratipAdana karatA hoya che tyAre tyAre emanA mATe mArAmAM svAbhAvika rIte ja AdarabhAva janme che. prastuta pustakanA lekhaka paM. munizrI saMzodhaka tti dharAve che ema emanuM A pustaka vAMcavAthI mane lAgyuM tyAre emanA pratye ruci ane mAna-ane-prakaTayAM. A eka kAraNe ja huM A ujavAta lakhavA prerAyo chuM. ame banne eka bIjAne pratyakSa maLyA nathI, emanA A pustakamAM emaNe raju karelI mAnyatAo upara rUbarU ke lakhANa dvArA meM kaI carcA karI nathI. mAM amuka bAbato jarUra evI che ke jenI sAthe ekadama saMmata thatAM mAre vicAra karavAne rahe. paraMtu enI carcA upAddaghAtamAM te mArAthI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ja thAya. AnA atha vAcakre ema tA na ja karave joIe ke lekhaka khATA che ane huM sAcA huM. evuM mAnI lenAra vAcaka mane bannene anyAya karI besaze. A vastunA nirdeza karavAmAM mA eka ja bhAzaya che ane te e ke sthAnakvAsI jaina dhamanI amuka rUDhio, vyavahAro, ane paraMparAonu jeTalu sacATa ane sapUrNa jJAna prastuta pustakanA lekhaka 5. munizrImAM hoya eTalu ane e svarUpe mArAmAM e na hoya. bhale pachI mAruM vAcana, adhyApananA ane sa MzodhananA mArA jIvana vyavasAyane age kaika aze vadhAre hAya, AthI eka bIjAnAM dRSTibiMdu samajavAmAM nAnA nAnA aMtarAya jarUra ubhA thAya ja. paraMtu ene mATu svarUpa ApI devAnA kAI vAcAne adhikAra nathI. tulanAtmaka dRSTie AvuM AvuM sAhitya vizeSa pramANamAM lakhAya e jovAnI mArI nema che. sAcI sAhityApAsanAnu e ja eka pratIka che. lekhaka 5. munizrIe AvA stutya prayAsa A pustakramAM karyAM che e bAbatanI jANa vAcakane e pustaka vAMcatAM veMta ja thaze evI mane khAtarI che. pustakanA nAma uparathI e spaSTa thAya che ke 5. munizrIe emAM bhagavAna mahAvIranA samayane ane tyArapachIne itihAsa amuka azamAM carcyA che. samagra pustakane emaNe ATheka prakaraNamAM vibhakata yu che. jemAMnA amukane emaNe avAMtara vibhAgamAM paNa vibhakata karyAM che. bhagavAna mahAvIranA samakAlIna, gbhara tathA zvetAMbara paraparAnA itihAsa, keTalIka jaina aitihAsika truTio, ane seAnagaDhI saMpradAyanA siddhAMtA-vagere, vagere khAkhatAnu nirUpaNu ane carcA karatI vakhate jainetara sAhityanI, khAsa karIne baudha sAhityanI tathA digaMbarAnA ane seAnagaDhI nA lakhAzeAnI noMdha lIdhI eTaluM ja niha paraMtu emaNe e sAhityane zakya hatu. teTaluM vAMcI, tr 91 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArIne, pitAnA anumAna ane nirNayo raju karyA che. rUDhicusta sthAnakavAsI jaina samAjanA sAdhunI jainetara sAhityanI AlamamAM DokiyuM karavAnI tatparatA ane tenI pAchaLa rahelI nibhIkatA prazaMsanIya che. lekhaka paM. munizrInI dalIla karavAnI jhINavaTa dhyAna kheMce evI che, jana Agamone emane abhyAsa sAro kahI zakAya evuM che. emanI mAnyatAo mATenI emanI zraddhAnA sUtrathI dareka prakaraNa baddha che. "samayasAra"nI tayA digaMbara saMmata anya graMthanI ane mUrtipUjAnA siddhAMtanI cakAsaNI karatI vakhate emaNe batAvelI tIkSaNa khaMDanA zaktithI vAMcaka e prakaraNanA vAMcanathI tarata ja paricita thaI zakaze. emanAM maMtavyane niceDa emaNe " vItarAga puruSone dhama" e nAmanA aMtima prakaraNamAM Ape che. emanI AkhI daSTinI cAvI vAMcakane e prakaraNamAMthI jaDaze. "bhagavAna mahAvIrane dharma" ema kahevAne badale emaNe "vItarAga puruSone dharma" ema kahevAmAM vizALatA ane vicakSaNatA paNa banAvI che. jaina dharma anAdi, anaMta che ane ene sthaLanAM ke kALanAM koI baMdhana na hoI zake e emane Azaya ema kahevAmAM hoya ema mane jaNAya che. A pustakamAM pIrasavAmAM Avela sAmagrI, raju karavAmAM Avela vidhAna ane lekhake dorela anumAne tathA badheilA nirNae mATe je je jena tathA jainetara sAhityane upaga pa. munizrIe karela che te A pramANe che- "AcArAMga." "sUyaga DAMga," "bhagavatI," "jJAtAdharmakathA," "uttarAdhyayana," "naMdI, " aMtakata" "prajJApanA" " rAyapAseNuiyA" "jabuddIpa prApti," kalpasara," "vIrasaMvata ane jaina kAlagaNanA," "zramaNa bhamavAna mahAvIra,' "prabaMdha ciMtAmaNi" "prabhAvaka caritra." "jita kalpa," "jene tavAda," " kalyANa maMdira steva TIkA," "lavita vistarA" "tatvArtha satra" "samarAISya kahA." "mahAvIra jaina Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khn .. vidyAlaya smAraka aMka, jaina saMskRti sAdhana mALa patrikA," jaina hatI.' anekAMta," " jaina 99 6: . purAtatva," " " jaina siddhAMta, sAhitya saMzodhaka," " bhAratIya vidyA," kakSAma prAbhUta," "zrutAvatAra," trileka prApti," * "" "" ' SaT khaMDAgama," " meAkSamAga prakAzaka," " gAmmaTa sAra," v ct samayasAra, niyamasAra," " vastuvijJAnasAra, ' 99 " darzana pAduka, aMguttara nikAya," "dIdha nikAya," " majhima nikAya," " sa MyuttanikAya " ane " mahAparinikkhANu sutta,"--pacAseka jeTalA graMtha, saMzodhana viSayaka sAmayikA tathA anya anveSaNu - tmaka lakhANAnuM 5. munizrIe AzyakatAnusAra dAhana karyuM che ane pachI peAtAnA svataMtra abhiprAya pustakamAM sthaLe sthaLe asadugdha. bhASAmAM vyakata karyA che. emanA vAMcananI tathA abhyAsanI vistItAnA tathA jJAnagAmlIya nA kAMika khyAla AthI vAMcaka gaNune AvI zakaze. 97 jaina sAdhuone ane khAsa karIne sthAnakavAsI jaina sAdhuone pustakA meLavavAmAM, ene vAMcavAmAM ane niraMtara pAse rAkhavAmAM. amuka prakAranI agavaDa hoya che. vaLI vihAra te emane cAlu ja hAya. evI paristhitimAM pustakamAMthI temane TAMcaNI karI levAnA hoya. e TAMcaNA paNu utAvaLamAM ja karAyuM hoya. eTale AdhAraxthAnA pRthvAMka neAMdhavA karavAnuM khAsa karIne emane mATe vizeSa kaparU' kArya banI jAya che. kayA pustakanI kaI AvRtti ane kayAMthI prakAzita thayelI AvRtti vAparI che temaja nirdiSTa khAkhata kayA . pRSTha upara Ave che e lakhyuM haiAta tA vidhAna paratvenI cAsAI prastuta pustakamAM AbAda rIte AvI zakI hota e nirvivAda che. saMzodhanAtmaka graMthAmAM e vastu ati Avazyaka manANI che. paraMtu prastuta pustakanuM pradhAna dhyeya Ama janatAne, annabatta banI zake teTalA pramANamAM pramANabhUta rIte--pa -- vAnA hAya ema lAge che ane ethI upayukata truTI e khAsa chuTI. nathI ema mAnI zakAya. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka zraddhALu Ama vargane khAsa upayAgI thaI paDaze ane saMzAdhanamAM yatkiMcita rasa hAya evA vidvAna vargane cAgya vicArasAmagrI pUrI pADaze ema huM mAnu chuM. lekhaka 5. munizrInA prayatnanu sAkya emAM raheluM che. prastuta pustakane prakaTa karavAmAM prakAzaka zrI. lIcaMda bhAI amRtalAla desAIe Arthika bhAra uThAvI je utsAha pradarzita karyAM che tene mATe te abhinaMdanane prAtra che eTalu kahI A nAnakaDA pAzcAta pUrA karUM chuM. --surendra nivAsa, pele mALe, dAdAbhAi rADa, -pe. vilepAye (pazcima) ( muMbai 24) 20~10-50 DaoN. a. sa. cApANI. ema.e., pIeca. DI. adha mAgadhInA prAdhyApaka-- bhavansa kaoNleja. aMdherI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pUjya pitAzrIne temanI puNya smRtimAM samarpaNa li. dalIcaMda amRtalAla desAI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1 zrI mahAvIra ane temanA samakAlInA pR. 1-41 pR. 1-2 1 zrI mahAvIra ane temanA samakAlInA 2ma khalI putra gozAlaka ane tenA siddhAMta pR. 2-10 sapa pR. 10-11 pR. 11-12 pR. 12-13 pR. 13-14 pR. 14-18 3. 18-21 pR. 21-22 pR. 23-41 3 puraNa Ayana 4 palluM 5 ajita kresaka bali 6 saMjaya khelaThTho putta cha gautama buddha 8 tathAgatanA siddhAMtA 9 gautama buddhanA mAMsAhAra 10 gautama buddhanuM nigraMtha maMDaLamAM sthAna 2 zrI mahAvIra 3 zrI mahAvIr pachInI digaMbara tathA zvetAMbara 1 vAlabhI yuga pradhAna paTTAvalI 2 mAdhurI yugapradhAna paTTAvalI 3 digaMbarIya zruta graMthA 4 zvetAMbara paTTAvalI ane graMthA 5 zvetAMbara zrutasAhityanuM saMrakSaNu 6 mAthurI vAcanA 7 vAlalI vAcanA paraMparAonA ItihAsa pR. 14-76 pR. 42-53 8 zvetAMbara saMmata Agama graMthA 9 AgameAnA kartA kANu ? 10 AgamA uparanI TIkAdinA kartA pR. 5 5. 5-}3 pR. 62-65 pR. 65-67 pR. }7-62 pR. 8 pR. 8-70 pR. 7071 pR. 71-73 tathA samaya pR. 73-6 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 4 kalIka jaina aitihAsika truTio pR. 7bha86 5 "SakhaMDAgama"mAM sI mukti ane kevalI bhukti pR. 87-95 6 "samayasAra" viSe kAMIka pR. 6-134 1 sArAMza pR. 123-126 2 vartamAna kAla pR. 123-126 3 upasaMhAra pR. 173-174 7 senagaDhI ane sonagaDhInA siddhAMta pR. 134-16ra 1 "vastu vijJAnasAra" pR. 150-155 2 jineMdradevanI pUjAmAM vItarAgatAnuM projana kevI rIte? pR. 155-16ra 8 vItarAga puruSAne dhama - mR. 160-170 9 pustakamAM AvatA Avazyaka zarvenI "a"kArAdi krame sUci pR. 170-187 10 graMthamAM upayogamAM lIdhela pustakonI tathA sAmayikenI akArAdi kama sUcI pR. 188 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzana vicAra kiMvA. bha. mahAvIra ane tyArapachI ItihAsa zrI. mahAvIra ane temanA samakAlIno ' i. sa. pUrve pAMcase ane navvANuM varSa zrI. vardhamAnane janma thayo hato. te vakhate caitra mAsanA zukala pakSanI teraza hatI. mAtA, pitAnA snehamAM tathA strI sAthenA sukhamAM temaNe keTalAka vakhata gA. mAtA, pitAnA mRtyu pachI temaNe saMsAratyAgane vicAra karela paraMtu moTAbhAIne tethI duHkha thavA lAgyuM tethI temanA Agrahane vaza thaI teo be varSa vadhAre saMsAramAM rahyA. chevaTe trIzeka varSane aMte temaNe saMsAratyAga karI anagAra dharma ravIkAryo. ekAkIpaNe grAma, nagara, ane puramAMthI AhArAdika lAvI game tyAM rAtri, divasa teo gALatA. kevaLa AtmalakSI temanuM jIvana banI gayuM hatuM. vasati bahAra, nirjana ane ekAMta rathaLe saMkaTa, parisaha, ane upasargo sahI araNyamAM akhinnabhAve teo rahetA. dIkSAnA terame varSe juvAlikA nAmanI nadIne kinAre eka kheDutanA khetara pAse teo dhyAnastha hatA e vakhate divasano chello prahara pravartate hato.. AtmajAgRti ane anaMta AtmavIryanuM spaMdana pratilita cAlI rahyuM hatuM. teo Atmamaya banI gayA hatA. prazastana, prazasta Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlu hatI. karmanA puMja dRzyamAna thaI anata, avyAbAdha baMdhana tUTI gayAM. AtmA AtmAne dharmanAyakA vidyamAna prazasta adhyavasAyanI avirata dhArA ! satata kharI rahyA hatA. AtmaprabhAnA rahyA hatA. emanA AtmAne kevaLa prApta thayuM. sukhanI laherI uchaLI. duHkha, paravazatA ane jene mATe avizrAMta zrama cAlu hatA te sahaja prApta thaI gaI. zrI, mahAvIranA samaye aneka hatA. paraMtu te badhA zrI. mahAvIra AgaLa nisteja bhAsatA. cauda rAjlAkane zrI. mahAvIre hastAmalakavat kaivalajJAnanA prakAza dvArA dekhyA. dekhyA. eTaluMja nahi paraMtu nAraka, tiryaMca, manuSya ane devAnA aMtargata vicArAne paNa jANyA. azeSa sacarAcara vizvane, TUMkamAM, teoe joyuM ane jANyuM. kAMIja AkI na rahyuM. a'khalIputra gAlaka ane tenA siddhAMtA bhinna bhinna mArgo, pathA, saMpradAyA, vADAo, matA, AmnAyA anekAneka dharma dhurINAe calAvyA hatA. dharmajijJAsA mATe lAke udyata hatA. e jijJAsA emanAmAM eTalI badhI tIvra banatI jatI hatI ke teo AmathI tema satra mArga darzana mATe bhamatA. paraMtu tenI dolAyamAna dazAne aMta AvyA te teA. manane phAve ane bhAve tema matanyAnA svIkAra kastA ane vatA. zrI. mahAvIre dharmopadeza devA AraMbhyo te pahelAM geAcAlakanA ane muddadevanA upadezastotA vahetA thaI gayA hatA. gozAlakanA vaktavyane nirdeza bauddha sAhityamAM te sTeja para tu jinAgame!mAM paNa che. gozAlakanA mata viSe gautama buddhanA zuM abhiprAya che te ApaNe prayatna tapAsIe. gautama buddha kahe che " hai bhikSuo ! A pRthvInA paDa upara mithyAdaSTi jema ahitakArI ane pApI bIjo kAI nathI; kAraNa ke Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saharmathI vimukha rAkhavAmAM e kAraNabhUta hoya che. te bhikSuo! AvA mithyAdaSTi che aneka che paraMtu te badhAmAM meghapuruSa gaNAlaka je anyanuM ahita karanAra bIjo koI nathI. samudramAM pAtharelI jALa mAchalIone jema apAyakArI, duHkhadAyI, ghAtakArI nivaDe che barAbara temaja A saMsArarUpI sAgaranI mATe megha (niSphaLa, nakAme, Te) puruSa gozAlaka bhrAmaka, duHkhadAyaka ane nukasAna karanAra che." 1 "he bhikSuo! vaLI kAmaLAmAM vALane banAvele kAmaLo taddana halakI koTine gaNAya che; kAraNa ke te garamImAM garama ane ThaMDImAM thaI jAya che. vaLI raMge paNa te kALe che ane saraLatAthI te hAthamAM rAkhI zakAto nathI. barAbara A kAmaLA jevaja adhama prakArane makakhali ge zAlakane vAda dareka prakAranA zramaNavAmAM che." sUtrakRtAMgamAM gAlakanA je vAdanuM Alekhana karavAmAM AvyuM che tene bauddha sAhityanuM paNa samarthana che. temAM kahevAmAM AvyuM che ke zuddhi, azuddhinuM kAMI kAraNa ja nathI. prANa nihetukarIne pavitra bane che ane nihetukarIte apavitra paNa bane che. sva-paranA puruSArthane jarA jeTaluM paNa avakAza nathI. temAM balane paNa sthAna nathI. eTale koI kahe ke emAM bala, vIrya, pauruSa ke parAkramanI apekSA che to te khoTuM che. sarva bhUto, prANa, che, ane sara bala, vIrya ane pauSarahita che. teonuM parivartana prArabdha, jAtivilakSaNatA, ane svabhAvane adhIna che. chamAMthI koIpaNa jAtimAM rahIne teo sarva duHkhane upabhoga kare che. jinAgamabhASita cha lesthAnA svarUpane maLatuM gozAlaka pratipAdita cha jAtinuM varNana che. e abhitinuM nirUpaNa gepAlaka matAnuara A pramANe che. khATakI, pAradhI vage aMguttara nikAya, makakhali varga. 2 ena. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rene kRSNabhijAtimAM, bhikSuAdi karmavAdI lokone nIlAbhijAtimAM, eka vastra rAkhanAra nigraMthane lehitAbhijatimAM, vetavastranuM paridhApana karanArA ane acaleka AjIvika zrAvakone haridrAbhijAtimAM, AjIvika sAdhuone zukalAbhijAtimAM ane naMda vaccha, kisa saMkicca ane makaali gozAlaka jevA Avika saMpradAyanA mukhya mukhya AcAmeMne parama zukalAbhijAtimAM gozAlake samAviSTa karyA che. A uparathI joI zakAzemake gozAlaka kRta jAtibheda guNa-karma upara pratiSThApita che. have gozAlakanI dRSTinuM jinAgamacitraNa joIe. e to spaSTaja che ke gozAlakanA vAnuM jevuM kALuM nirUpaNa bauddhasAhityamAM ApaNane jovA maLe che tevuM kALuM nirUpaNa jaina sAhityamAM nathI maLatuM. ema chatAM eTaluM to svIkAryoja chUTake che ke jinAgamAnusAra paNa te dhaNeja adhama prakArane hato. emAM paNa enI hevAnIyata ane nAdAnIyata prasaMga maLe tyAM niHsaMdeha rIte nirdiSTa karavAmAM AvI che. bhagavAna mahAvIra sAthe gozAlaka cha varSa rahyo hato. bhagavAne dIkSA lIdhI tene bIje varSe cAturmAsamAM te gozALAmAM bheTI gaye hato. bhagavAne tene potAnA ziSya tarIke svIkAryo ke nahi svIkAryo che paNa te temanA aMtevAsI tarIke temanI sAthe cha varSa paryata rahyo hate. ekadA mahAvIra sAthe gozAlaka eka gAmaDethI bIje gAmaDe jaI rahyo hate.. vacce talano eka choDa AvyuM. te vakhate mahAvIrane teNe pUchyuM ke A talanA choDanA tala marIne kyAM upajaze? bhagavAne javAba Ape. ke he gozAlaka ! e tala marIne emAMja upajaze. bhagavAnanA A kathanane jUThuM pADavA teNe pAchaLa rahI, choDane ukheDI pheMkI dIdho ane cAlavAmAM pAcho mahAvIra sAthe thaI gayo. barAbara A kSaNeja AkAzamAM vAdaLuM caDI AvyuM, gajaryuM, ane jharamara jharamara varasAda varSo jethI karI e ukheDI ne pheMkI dIdhela choDa. jamInamAM ceTI gaye ane vadhavA lAgyo. A banAva banyA pachI keTalAka samayanA aMtare teo bane te ja raste thaIne jaI rahyA hatA. gazAlake Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnane talanA choDanI bAbata pharI pUchI. bhagavAne te talanA choDanI hakIkta pahelAnI mAphakaja kahI ane vAta paNa emaja nIkaLI. gazAlake bhagavAnane jUThA pADavA prayatna karyo chatAM je nirmANa thayuM hatuM teja banyuM. eTale eNe A choDanA banAvane dhyAnamAM laI je thavAnuM hoya che teja thAya che evA niyativAdanI sthApanA karI ane bhagavAnathI judo paDe. gozAlaka prarUpita niyativAdanI carcA anya jinAgomAM paNa Ave che. gozAlaka emAM kahe che ke tamAma cha sukha, du:khane je anubhava kare che athavA teo je potAnA sthAnathI bhraSTa thAya che e badhuM kAMI jIvanuM pitAnuM karyuM thatuM nathI. jIva poteja e badhAne kartA nathI te pachI bIjAnI to vAtaja kayAM rahI? pratyeka jIvanI anubhUti "sAMgatika" che athavA kahe ke niyatikRta che. vaLI, jIvanI zuddhi, azuddhi paNa jIvanI svakRta nathI. e to banavAnuM ja bane che ane nathI banavAnuM te nathIja banavAnuM. A uparathI kahevAnuM tAtparya e che ke gopAlaka pitAnI kapila karipata mAnyatAo ane gapagoLAo pitAne manabhAvatI rIte pheMkaye ja. vaLI eka sthaLe gozAlakanA saMbaMdhamAM A pramANe nirdeza karAcele che. eka jalAzaya hatuM jenI madhyamAM kamaLa ugyuM hatuM. ene levA javA cAra puruSe gayA ane DUbI gayA jemAM eka gozAlaka - paNa hatuM. gozAlake kahyuM ke mukha hoya te kahe ke te duHkhI thAya che, ziSyasta thAya che, saMtapta thAya che. je mukha hoya te ja kahe ke badhuM dukha teNe karelAM karmanuM phaLa che. buddhimAna puruSa hoya te te ulaTuM emaja kahe ke enuM duHkha, ene zeka, ene paritApa enA karmanuM 1 phaLa nathI. te te thavAnuM hatuM te thayuM. niyata hatuM te banyuM ema 1 "bhagavatI sUtra," zataka paMdara. 2 "sUraktAMga," 1ra-3. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. buddhimAna she. zarIra saMbaMdha, khAsAdi avasthAo-tamAma niyaMti vAdane adhIna che. manuSya kahe che ke te badhuM karI rahyo che| tevuM kahenAra khaDa khAya che.1 gozAlaka vicitra ane svacchaMdI hatA. I vicAraka puruSa te tenI pAse jatA ja nahi chatAM enA bhakato ane anuyAyIonI saMkhyA vizALa hatI, bhagavAna pAsethI tejolezyAnI prAptinuM jJAna teNe meLavI lIdhuM hatuM. te uparAMta, teNe dizAcara ke jee pAstha svavirA hatA temanI pAsethI aSTAMganimittanuM jJAna paNa meLavyuM hatuM. AthI sukha-du:kha, lAla-akSAbha, ane jita-maraNanA saMbaMdhamAM gezAlaka SiSyavANI karI zakto. leAkA A hiMsAe enI pAchaLa kaMIka aMze gAMDA-dhelA thaI gayA hatA ane enAmAM anurAga dharAvanArAnI saMkhyA lAkhAnI hatI. kAIpaNanI jhATakaNI kADhatAM, kAInA apavAda karatAM ane koInI niMdA-garvaNA karatAM ane neksI zarama ke ne'tI rUkAvaTa. mA kumAr dIkSita thaI bhagavAna pAse jAya che e vakhate gAzASaka temane maLe che ane A kumArane evI matalakhanu kahe che ke ane eTale ke ArdrakumArane bhagavAna mATe je eTaluM badhuM mAna che te khoTuM che. kAraNake mahAvIra have teA rahyo nathI. mahAvIrane kevalajJAna na hatuM tyAre te ekAkIpaNe viharatA ane tapardhAmAM tallIna rahete paraMtu kevalajJAna prApta karyA pachI teA vAta vaNasI gaI che kAraNake te atyAre leAkeAnA meDhAM meTAM saLAMmAM, DhALAM vacce hare phare che ane dhRNA ayazArAma bhAgave che. gozAlane A kumAre ene jaDabAtADa javAba Apyo. teNe kahyuM ke he geAzAlaka ! mahAvIra saMpUrNa puruSa che, nirdoSa che, ane pavitra che. saMsAranA svarUpane teo jANe che. ekAkI hatA tyAre paNa hitanA saMrakSaka hatA; ane atyAre teALAmAM vicarI rahyA che te paNa te lokahitarata che. tee zAMta, dAMta, teya, ane vANInA guNu doSane jANanArA che. 1. sUtrakRtAMga, 2, 1. 2. " sUtrakRtAMga," A kumAranA adhyAya. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekanuM hita temane haiye vasyuM che. bIjAmAM mAyA, asatya, ane svaccheda jema che tema temanAmAM te bilakula nathI. zAlaka ThaMDogAra banI javAne badale utsAhathI te pitAnA siddhAte AdrakumArane samajAve che. te. kahe che ke tenA eTale ke gozAlakanA siddhAMta pramANe ThaMDu pANI pIvAthI, bIja ke dhAnya ityAdi khAvAthI, pitAnA mATe taiyAra karela AhAra vAparavAthI tathA zrI sahavAsathI ekalA vicaranAra tapasvIne jarAya pApa lAgatuM nathI. je baddha, mukta; ane na baddha ke na mUkta ema traNa prakAranA che ema tenuM kahevuM hatuM. tene hisAbe saMsArI jIvo baddhAbaddha sthitimAM che. mahAvIra je puruSa je gRhatyAgI che te na baddha ne na mukta vibhAgamAM Ave che. gozAlake vaLI AgaLa calAvyuM ane kahyuM ke te pote te kAyamane mATe mukta che, kAraNake te pitAne karmabaMdhabhaya mAnata nahi. A siddhAMta vedAMta darzanamAM che. ane AnI kAMIka chAyA "samayasAra"mAM paNa che. A gozAlakane saddAlaputta nAmane eka kuMbhAra ziSya hatA jene adhikAra "upAsaka dazA sUtra"mAM cAle che. te mahAvIra sAthe carcAmAM utaryo haze ane je thavAnuM hoya che te ja thAya che e siddhAMtanI teNe mahAvIra pAse udhapaNa karI hatI. manuSyanuM dhAryuM kAMI thatuM nathI. AnA javAbamAM bhagavAne tene kahyuM ke tamArA vAsaNe tamArI dukAnamAMthI koI corI jAya agara phADI nAkhe tathA tamArI priya patnI sAthe ADe vyavahAra darzAve to tamAre tenI sAthe bAjhavuM nahi kAraNake tamAre te je thavAnuM hatuM te thayuM ema mAnI saMtoSa pakaDo. bhagavAnanI A javAbathI e kuMbhAra-saddAlapura-nirUttara banI gayo hato. gazAlakanA matanuM pracalita nAma AjIvikema evuM paNa hatuM. e AjIvikA magna rahetA ane tapazcaryA karatA. sarva vastumAM-jaDamAM paNa-teo jIva mAnatA ane bane tyAM sudhI teo tene dAna karatA. 1. keAI "Achaka" zabda paNa vApare che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSA levA jatI vakhate vacame kUtara maLe ke mAkhIo baNabaNe te pAchA jatA rahetA. anyanA hukamanuM pAlana karavAmAM ke Adezane tAbe thavAmAM teo svamAnahAni samajatA. pitAne mATe banAvela ' AhAra teo vAparatA nahi. leke jamavA beThA hoya te temAMthI - tathA duSkALane mATe saMgharelA anAjanuM bhojana karavAmAM AvyuM hoya te temAMthI teo bhikSA letA nahi. mAchalI, mAMsa, ke mAdaka padArtha letA nahi. A uparAMta "aupapAtika sUtra"mAM kahevAmAM AvyuM che ke teo sIdhA hArabaMdha gharamAMthI bhikSA letA nahi. babe ke traNa, traNa ke sAta, sAte ghara choDI teo bhikSA letA. bhikSAmAM keTalAka kamaladaDaja letA hatA. cAre, cAra upavAsa karatA. ghora tapasyAnA karanAra hatI. dhRta, tailAdi vikRtikAraka, snigdha padArtho teo na letA ane AvA uparano temane kAbU prazaMsanIya hato. AjIvika gRhastha amAsuka bhajananA khAnArA hatA, paraMtu uduMbara, vaDa, bora, satara ane pIMpaLAnA phaLanuM bhakSaNa karatA.1 lasaNa, DuMgaLI jevI tAmasika vastuonI samIpamAM 'jetA nahi. trasaprANInI hiMsA jemAM thatI hoya te vyApAra te gRhastha karatA nahi. bhagavAna mahAvIra te emanuM diSTAMta pitAnA zramaNopAsakane ApI kahetA ke teo arthAta AjIvika gRhastha AvA hunnara-udyogane karatA nathI to pachI tame to paMdara karmAdAnavALA vyApAro kema ja karI zake ? bhagavAnanA aMtevAsI tarIke gozAlaka cha varasa rahyo ane pachI bhagavAnathI chUTA paDI gaye. bhagavAna sAthenA potAnA vihAra daramyAna A gozAlaka ekadA bAla tapasvI vaizyAyana sAthe jhaghaDI paDyo hato. vaizyAyana sakhata garamImAM tapa karI rahyo hato ane enA mAthAmAMthI ja paDI rahI hatI. e tapasvI e jUone pAchI potAnA zarIra upara-mAthA upara mUkI rahyo hato. e joI gAzAlaka ke je mULe ja 1. "bhagavatI sUtra, AThamuM zataka. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ halakaTavRttine mANasa hato teNe ene parihAsa karatAM kahyuM "ha tapasvI ! tame muni che ke jUnA zayyAtara (arthAt jagyA Apa-nAra) che ?" A pramANe traNeka vakhata kahyuM jethI vaizyAyana mahIDAI gayo ane pote meLavelI tejolezyA tene bALI mAravAnA IrAdAthI tenA upara choDI. bhagavAne A joyuM ane e tejolesthAne pitAnI zItalesyAthI nahivata banAvI gozAlakane bacAvI lIdhuM. gozAlake tejalezyAnI prAptinuM rahasya bhagavAnane pUchayuM je uparathI bhagavAne ene prApta karavAnI vidhi yathAvata kahI saMbhaLAvI. gozAlake e pramANe vidhivata AcaraNa karI e labdhi hastagata karI ? bhagavAna janatAne upadezavA bahAra paDyA te pahelAM ja gozAlake pitAne aDe barAbara jamAvI dIdho hato. lokomAM potAnI jAtane e jina kahevaDAvI rahyo hato. mokSa mArganI prarUpaNuM ane rAzI lAkha mahAkalpanA aTapaTIyA siddhAMtane pracAra te lekamAM jorazorathI karI rahyo hate. gaMgAnadI, mahAnadI, lehita gaMgA, sAdina gaMgA vagerenuM koSThaka ApI eka prakAranuM viziSTa kAlamAna teNe bhejAmAMthI utpanna karyuM hatuM ane te kahe ke e kAlanI avadhi pUrI thayA pahelA koIpaNa mANasa game teTale prayAsa kare te paNa mokSane adhikArI thaI zakato nathI. sAta prakAranA "pauTTaparihAra (pravRtta parihAra)nI uTapaTAMga vAto karI lekone chetarI rahyo hato. bhagavAna mahAvIranA samasAmayika cha dharmadhurI thayA jemAM gautama buddha paNa zAmila che. A dharmanAyake e vakhate ghaNuM prasiddha hatuM. temanA nAma nIce pramANe che - ' 1. "bhagavatI sUtra, " paMdaramuM zataka. 2. vizeSa vistAra mATe juo "bhagavatI sUtra, zataka paMdaramuM. 3. "sUtrakRtAMga,"uddaghAta (gopALadAsa jIvAbhAI saMpAdita). Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mammali sAlaka, (2) pUraNa kamsa5, (3) kula kayyAyana, (4) ajita kesakaMbali, (5) saMjayaelIputa, ane (6) gautama buddha AmAM makhali gelanI hakIkta ApaNe upara joI gayA. have bIjAonA saMbaMdhamAM je kAMI hakIkate tatkAlIna jaina, jenetara sAhityamAMthI je maLe che je TUMkamAM tapAsI jaIe. . (2) pUraNa 5 AnA siddhAMta zuM hatA te vigatavAra jovA maLI zakatuM jI; paraMtu paddha sAhityamAM enA viSe je varNana saMgrahAyeluM che te uparathI nIcenI bAbate spaSTa tArI zakAya che. koIe karyuM heya, bIjA pAse karAvyuM hoya, koIe kApyuM hoya ke anya dvArA kapAvyuM hoya, kee kadane trAsa Apyo hoya ke apAvyo hoya; koIe prANI vadha karyo hoya ke karAvya heya corI karI hoya ke karAvI heya; dhADa pADI hoya ke paDAvI heya; lUMTaphATa karI hoya ke karAvI hoya; vyabhicAra sevyo hoya ke sevaDAvyo hoya; jUThuM belyo hoya ke belAvaDAvyuM heya-A rIte, TUMkamAM, game te pApa karyuM he - karAvyuM hoya te paNa te karanAra ke karAvanArane kAMI pApa lAgatuM ja nathI. sutIkSNa a, zastrathI game teTalI katala calAvI hoya ke lehInI nadIo vahevAvI heya to paNa tene kAMI pApa lAgatuM nathI. gaMgA jevI pavitra nadInA dakSiNa kinAre kApAkApI kare ke mArAmArI kare ane uttara kinAre yajJa kare athavA dAna kare te tene kApAkApInuM nathI lAgatuM pApa ke dAnanuM nathI maLatuM puNya. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna, dharma, saMyama, tapa, satya bhASaNa vagerethI popArjana thAya che evuM mAnanArA jakha mAre che. A pUraNa kaksapa gautama buddhane samasAmayika hate. kahevAya che ke tenuM I. sa. pU. pAMcaso betaramAM mRtyu thayuM hatuM. tene bauddhoe akriyAvAdImAM gaNAvyo che. "sUtrakRtAMga" vaNita akArakavAda AnA vAdane maLate che AmA svabhAve apriya che ane puNya tathA pApa. tenAthI para che e enA vAdanuM kendriya tatva che. A pUraNa karasapa. nagna phare hate. tenI AsapAsa meTuM ziSyavRMda viMTaLAyeluM rahetuM. te vakhatane e jambara dharmaniyatA gaNAta-eTale badhe meTe ke leke tene tIrthakara paNa kahetA ke mAnatA. * A paNa kAyamane mata nIce pramANe hato. A jagata sapta. padArthamaya che. e padArtho prakathI vinAza pAmatA nathI. temaja e padArtho keIe banAvyA hoya tema paNa nathI. e padArtho sthira; & ane staMbhanI jema avicalita che. e nathI hAlatA, nathI cAlatA ke nathI pharatA. e sAteya A pramANe che- (1) pRthvI, (2) jala, (3) agni, (4) vAyu, (5) sukha, (6) du:kha, ane (7) jIva. e sAtane mAranAra, marAvanAra, sAMdhalanAra, jAnAra ane vaNavanAra, duniyAmAM koI nathI. tIkSNa zastrathI mastaka koI kApe to tethI kAMI tenuM jIvita te harI zakato nathI. e sAta padArthomAM e za praveza. karyo eTaluM ja kahI zakAya. A paphadha kaccAyananA jIvananA koI paNa amuka samaye gautama buddha hatA. arthAta teo banne samasAmayika hatA ema itihAsa kahe 1. "dha nikAya." 2. "sUtra kRtAMga." Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12 che. buddhoSanA kathanAnusAra te kadi ThaMDu pANI pIte nahi; mAtra garama jala ja aMgIkAra karo. tenA anuyAyIo tapasvInuM jIvana jIvatAM. A pakudha uccAyananA vAdane zAzvatavAda ke anaikyavAda kahyo che. ene nize "sUtrakRtAMga" mAM paNa maLe che. ' che . (4) ajita kesabili A ajita kesakaMbali pitAnA sidhdhAMta ke vAda ke mata pUrate nAstika cArvAka ke kAyatikane maLata-jUla che. bhUtakAla tarapha najara karatAM jaNAze ke AvA vicAra manuSyamAM sarvakALe vidyamAna hatA, heya che ane haze. paralakano pUrA manuSya mAge che kAraNa ke evI tenI sahaja vRtti ja hoya che paraMtu e pUrA keNuM pUre pADI zakaze ? mANasa ethI nAstika bane che ane svAbhAvika rIte ja e indriya sukha tarapha DhaLe che. viSaya bhogavavAnI abhilASA ke prANu nathI seva .A vAdanI utpattinuM manuSya svabhAvinuM uparyukata valaNa ja mukhyatayA kAraNa che. cArvAka vAda ke mata bhUtavAda che. ene bhautikavAda paNa leko kahe che. A jagata pAMca mahAbhUtane khela che. e sivAya e bIjuM kAMI nathI. arthazAstrano kartA kauTilya ene laoNkAyatika kahe che ane eka svataMtra dArzanika tarIke ene svIkAra kare che. ajita kahete hatuM ke dAna, hema, yajJa, tapa, japa karavAne artha nathI. kAraNake je kAMI karIe tenuM phala te hevuM ja joIe. paraMtu vastu ja nathI tyAM phalanI vAta ja zI ? leke kahe che ke A loka che, paraka che, nArake che ane deve che. paraMtu e lekane upadeza ApanArA zramaNa, brAhmaNa, sarva ke tIrthakare ja satyapatha gAmI te te mithyA che. jIva nAmanuM dravya je paralekamAM mRtyu 1. "sUtrakRtAMga." Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 OM bAda jAya che te upajAvI kADhela gappa che. manuSya maraNa pAme che tyAre paMcamahAbhUtanuM enuM je zarIra baneluM hAya che te pAMceya mahAbhUtA pAta peAtAnA bhUtamAM maLI jAya che. ene ApaNe mRtyu kahIe chIe. maraNu khIjuM kAMI ja nathI. pRthvI pRthvImAM, jaLu jaLamAM, agni agnimAM, vAyu vAyumAM, ane kriyA AkAzamAM malI jAya che. mRtakane cAra purUSA upADI jAya che ane zmazAnamAM paheAcADI de che. teNe potAnA jIvanakALa daramyAna karela yajJa, hAma, japa, tapa vagere rAkhADImAM, bhasmamAM maLI jAya che. momRtattva vaiddasya punarAgamana vukta ? " e deha pA AvatA nathI. dAna, dharma, sayama, tapa vagere karavAnI himAyata karanArAo avaLe mArge jaI rahyA che. Astika vAdanuM sthApana narI mUrkhatA ja che. DAhyA hoya ke gAMDA, mRtyu pachI eneA bannenA vinAza thaI jAya che. pAchaLa kAM rahetuM nathI ane sAthe kAMI jatuM nathI. A leAka ja sAcA che. tA pachI jyAM sudhI jIvavAnuM hoya tyAMsudhI AnaMdathI, mastIthI jIvavuM. A siddhAMta ajita kasaka balinA che ane te cArvAka matanuM pratibiMba mAtra ja che. (5) saMjaya elaTTIputta sajaya khelaThThIputta gautama buddhanA samakAlIna hatA; parivrAjaka hatA; ane pAtAnI jAtane tI kara tarIke dhoSita karatA. sArIyutta ane meggalAyana-muddanA be mukhya ziSyA-A sajaya khelaTTIputtanA pahelA anuyAyIo hatA evI aitihAsika zruti che. A sajaya vikSepavAdI ane ajJAnavAdI ema banne hatA. leAkeA jyAre ene pUche ke "zuM paraleAka che? tyAre enA javAbamAM kAMI kahevAne badale e ja sAmuM pUche zuM paraleAka che?" vaLI lAga joI ema paNa kahetA ke paraleAka che ema paNa nathI ane paraleAka nathI ema paNa nathI. arthAt dUdha ane dahIM bannemAM paga rAkhatA ane evI rIte e chaTakI jatA. eTalA mATe 66 ke "" Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta enA pratyuttare vikSepa janya ane ajJAna janya hatA tethI e vikSepavAdI ane ajJAnavAda-bane-prasaMga pramANe kahevAte. uparAMta, paralekamAM je jAya che ke nahi ane tyAM sAruM, narasuM phaLa bhogave che ke nahi A javAbe paNa te sadehAtmaka ja Apato ane sULInI zuddha vAta te vadhAre jaTila banAvI dete. AvA uttare ApavAmAM tene hetu e hasAvavAne hatuM ke loke AvA ajJAnI che ane ajJAnane Azaro laIne ja javAba ApI rahyA che. joke ane dharma nAyake AvI rIte ulaTA eka bIjAne muMjhave che ane pitAnI DaMphAzamAMthI hAtha bahAra kADhatA nathI evuM ADakatarI rIte phasAvavAne IrAde e pite ADA javAba ApatA emAM hate. (6) gautama buddha upara jaNAvyA te pAMca dharmAtraNa vidyamAna hatA e vakhate gautama buddha paNa kSetramAM bahAra AvyA. A gautama buddha bhagavAnanA eka khAsa ane nedhapAtra samakAlIna hatA. zrI kalyANavijayajI kahe che ke buddha mahAvIra karatAM vRddha hatA. buddhadevanuM AyuSya eMzI varSanuM hatuM. mahAvIranuM tera varSanuM hatuM. buddhane janma mahAvIra pahelAM thaye ha; ane temaNe pitAne paMtha pravartAvyo hato. teo mahAvIra pahelAM nirvANa pAmyA hatA. A. dharmAnaMda kosAMbInA mate buddha badhA samakAlIna tIrthakaramAM taruNa hatA. emane Ama kahevA Azaya e che ke "prAcInatAnI ane saMkhyAnI draSTie anya tatkAlIna pathe bauddha paMtha karatAM zreSTha hatA eTaluM ja nahi paNa A badhA tIrthakaramAM gautama buddha taruNa hatA."ke have A bemAM tathya zuM ? aitihAsika satyane zodhavAmAM keTalI kSati? keTalI agavaDa . 1. "bhAratIya vidyA " tRtIya graMtha; "vIra saMvata kAlagaNanA." 2. "purAtattva," trIjuM varSa, pRSTha 9 3. ejana. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra banne samakAlIna hatA e bAbata paratve lagabhaga badhA ja saMzodhau ekamata che. paraMtu bannenA janma ane nirvANu saMbaMdhe pUrato matabheda pravarte che. teo bannene ghaNI vakhata eka ja nagaramAM, eka ja nagarImAM, eka ja gADAmAM, eka ja satrivizamAM (parAmAM) ane eka ja zerImAM paNuM rahyA haze samAja te bannenI tarapha pakSapAta sahita ke pakSapAta rahita daSTi e jete haze. maMDaLa ghaNAbhAge bane pAse jatA. lekenI dRSTi ane vRtti eka sarakhI hatI nahi ane heI paNa na zake. bauddha sAhitya uparathI e spaSTa rIte samajAya che ke gautama buddha aneka vyaktio pAse jatA ane temanI pAse paNa aneka parivrAjako AvatA. buddha temanI sAthe carcAmAM, vAdamAM ane parAmarzamAM utaratA. pratrajita thayA pachI, saMbhava che ke buddha pArzvanAthanA ziSyamaMDaLamAM paNa gayA heya. paraMtu bhagavAna mahAvIra pAse e gayA hoya e bAbatanuM pramANa maLatuM nathI, paraMtu nigraMtha zramaNanA vicAranI asara temanA upara spaSTa rIte paDI hatI ema te bauddha sAhitya uparathI lAge che. pravajyA pachInA cha varSa jeTalA kALamAM temaNe aneka bhinna bhinna paMtha, saMpradAyo, ane AmnAyune abhyAsanI dRSTie paricaya sAthe hatA ane temane jyAM jyAM satya jaNAyuM tyAM tyAM tene vaLagI rahyA hoya agara te satyane pote potAnA paMtha pravartanamAM apanAvyuM paNa hoya. nigraMtha zramaNonA vicArane saMparka sAdhyA chatAM teo temanI sAthe rahI zakayA hoya ema lAgatuM nathI. pote bahAra paDayA tyArathI pitAne alaga mArga emaNe calAvyuM hatuM. * jinAgamamAM gautama buddha viSe khAsa noMdhane pAtra banI zake evI bAbato daggocara thatI nathI. eka mAtra " sUtrakRtAMga "mAM be gAthAo temanA siddhAMtanA viSayamAM Ave che. eka AdrakumAranA 1. "sUtrakRtAMga." Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 adhyayanamAM A kumArane bauddha bhikSue maLe che tyAre temanA vicArAnA sabaMdhamAM hakIkata Ave che. A sivAya anya kAMI haphIkata jinAgameAmAM maLatI nathI. gautama buddhanA siddhAMta tarapha jinAgamAnu valaNa kAMIka audAsInya yukta che. jyAre nidha jJAtaputra ane ni tha zramaNAnA sabaMdhamAM bauddha sAhityane jhoka TIkA tarapha vaLelA che. tathAgatanI ni thadhanI samAlAcanAnI pIDikA upara uttarakAlIna bauddha AcAryae pramANamAM kAMka vadhAre TIkA karI che. gautama khudda bhagavAna mahAvIra karatAM vayamAM nAnA hatA ke meTA. e vAtane ApaNe paDatI mukI daIe teA paNa e teA kahyA vinA cAle tema nathI ja ke gautama buddhe nathadhama sAme vadhAre paDatA bakavATa karyo che. prathama to gautama buddhu meTA tapasvI hatA paraMtu tapazcaraNamAM kANu jANe kema emane sA kaya ke zreya na bhAsyuM eTale tapazcaraNamAM dRDhapaNe mAnanAra ane tapazcaraNanI praNAlikAne AMdyata custapaNe vaLagI rahenAra nigraMtha dharma tarapha emaNe emaneA rASa ThAlavyo hoya ema lAge che. geAzAlaka jema bhagavAnanA aMtevAsI thaI ne bhagavAna sAthe cha varSI rahyo hato tema gautama buddhe paNa pArzvanAthanI para parAnA ziSya maMDaLAmAM sahavAsa sevyeA hoya ema lAge che ane pAchaLathI emanA vicAra| pRthak thaI gayA hoya tethI pote sahavAsa cheADI cAlI nikaLyA hAya e asa Mbhavita nathI. gautama buddha satya khAtara anyadarzInIone sayeAga ke saMparka sAdhatA paraMtu puraskaraNa karatA haMmezAM potAnA vicArAtuM ja, potAnA siddhAMtAnu ja. anyanI vicArasaraNie jANuvAnI iMtejArI karatAM peAtAnI mAnyatAe jagata samakSa pracAravAnI ane prasAravAnI mahattvAkAMkSA temanAmAM vizeSapaNe hatI ema baud sAhityanA vAcana ane abhyAsa pachI lAgyA vinA nathI rahetuM. kahevAte Azaya e che ke anya dharmanA peAtAnA vicArAne poSaka nivaDe evA siddhAMtAne yathApramANa ane yathAsaMkhyA apanAvI emaNe eka navA pdha cAlu karyAM hatA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmaLa: jANyAkyA te cha manAya kI gautamabuddhane paMtha siddhAMta, prasAra, saMkhyA ane sAhityanI daSTie vadhAre paDatuM vaiziSTaya dharAve che. eTale ene ahiMyA jarA vistArapUrvaka kabAle Apyo che. '" "bhikSusaMdhamAM zista kaDakamAM kaDaka rIte rahe e AzayathI gautama buddha aneka duSkara niyamonI jALa gUMthI hatI. chatAM bhikSusaMdha niyamapAlanamAM avAranavAra zaithilya batAve che. zramaNIsaMghanI racanA mATe gautamabuddha utsAhI jaNAtA nathI. te paNa gautamI nAmanI pitAnI mAsIne gautamabuddha zramaNIsaMdhanI adhiSThAtrI banAvI hatI. pote Ama karavA nAkhuza hatA paraMtu ziSyamaMDaLanA anurodhathI temaNe tema karyuM hatuM. gautamabuddhane pitAne ja saMdhasthaya mATe jhAjhI AzA no'tI ane tethI ja e saMdha mAMDa pAMcaso varSa sudhI jIvita rahI zakaze ema AgaLathI ja temaNe bhaviSya bhAkhyuM hatuM. strIpratrajyAmAM gautamabuddhane zraddhA hatI nahi. chatAM tatsaMbadhe ATha ugra niyamonI temaNe racanA karI hatI. A zramaNasaMghamAM kSamA ane utpalavaNu nAmanI be bhikSuNIo hatI. aitihAsika paraMparAnusAra ema mAnavAne kAraNa che ke rAjA biMbisAranI rANI paNa rAjAnI anujJApUrvaka bauddha bhikSuNI thaI hatI. utpalavaNuM eka dhanADhaya vyApArInI putrI hatI ane te kumArikAvasthAmAM ja pravAjikA banI hatI. dharmapracAranA kAryamAM bauddha bhikSusaMghe je karI batAvyuM che tevuM bhikSuNIdhe nathI karI batAvyuM. chatAM bhikSuNasaMdhane phALo upekSaNAya to na ja gaNAya. moha jaya bhikSaNI vargane sAdhya che ke nahi te viSayamAM eka AkhyAyikA A pramANe che. zrAvastI nAmanI nagarInI samIpamAM Avela aMdhavanamAM samA nAmanI bhikSuNI bAnAvasthAmAM beThI na hatI te vakhate tene mAre AvIne A pramANe kahyuM - 1. "bauddha saMdhaparicaya" nAmane A. kausAMne lekha. 2. liMkSaNasaMyutta." Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ yaM ta isihi yatazcaM ThAna durabhisaMbhavaM / na taM dvaMgula paJjAya sakkA pappo tu isthiyaa|| A gAthAne artha e che ke je sthAna (nirvANa) RSione paNa durlabha che te sthAna mATe strI prayatna kare te zuM te zakya che? je strI bhAta raMdhAI rahyo hoya e vakhate te kAcuM che ke pAke che te jANavA mATe be AMgaLIo ekaThI kare che (te strI mATe zuM te zakya che?). samAe javAba Ape : isthibhAvo ki kAyarA cittamhi susamAhite, jhAmhi kttamAnamhi sammA dhammaM vipssto| yassa nUnaM siyA evaM itthI haM puriso ti vA, kiMci yA pana asmIti taM mAro vatta marai tti / / artha :-citta uttama prakAre samAhita thayuM hoya ane jJAna lAbha thaye heya tathA samyapha dharma jANe heya te nirvANa mArgamAM strItva zuM kAma ADuM Ave ? jenA manamAM huM strI chuM athavA puruSa chuM athavA huM kAMIka chuM evI asmitA banI rahI hoya tene huM mAra! tuM khuzIthI evuM kaheje. A sAMbhaLI mAra samajI gayA kesamAM pitAnuM svarUpa pAmI gaI che ane tethI hRdayamAM duHkhI thate tyAMthI te cAlyo gayo. tathAgatanA siddhAMta upara je vAta karI te buddhanA saMdha viSenI thaI. gautamabuddhanA -jJAna ane vicAro ghaNI vakhata ajJAnavAdInA jJAna ane vicArane maLatA-julatA hoya ema lAge che. kaI paNa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 manuSyanA praznane uttara hA ke nAmAM nizcayAtmaka rIte ApI zakatA no'tA. jagatane teo kahetA ke tamane duHkha dekhAtuM hoya te mArI pAse Ave. tene upAya batAvuM. paraMtu e duHkha zAthI thayuM ene uttara mArI pAse nathI ema teo kahetA. A bAbatane teo bANanA daSTAMtathI samajAvatA. koIne bANa vAgyuM hoya e vakhate e bANuM kevuM hatuM agara e bANamAM konAM pIMchAM hatA evA prazno jema e puche ane e anucita lAge tema duHkhanA kAraNanI pRcchA karanAranA saMbaMdhamAM samajavuM. mukhya vAta te e che ke bANa kADhI nAkhavuM. manuSyae AvI nAhakanI mAthAkuTamAM na utaravuM joIe. AvA prakAranI vicArasaraNI gautamabuddhanI hatI. "majhima nikAya"mAM eka evI hakIkata che ke ekadA gautamabuddha jetavanamAM anAthapiMDika udyAnamAM vicarI rahyA hatA te vakhate temanI pAse vatsagotra paratrAjaka Avyo ane prazna karyo "he gautama! A leka zAzvata che ke azAzvata ? 1autamabuddha ane pratyuttara vALe "he vatsa! mArI evI daSTi nathI." varse karI prazna pUchyuM "he gautama ! A leka aMtavALo che e satya che ke anya che e satya che?" gautamabuddha javAba Apyo he vatsa! ema nathI ane ema che ema paNa nathI." AvI rIte AvA AvA aneka prazno varlse gautamabuddhane pUchyA. vaLI pAchuM vastra parivrAjaka pUchyuM "he gautama ! jIva te zarIra che te barAbara che ke anya zarIra ane anya jIva che? AmAM tamAre zuM mata che?" gautamabuddha kahyuM "pahele mata mAre nathI tema ja bIje paNa mAro nathI." vase vaLI pUchyuM "he gautama ! tathAgata atyAre che te mRtyu bAda che ke nathI ?" gautamabuddhe uttara Ape "gautama maraNa pachI che ema nathI ane maraNa pachI nathI ema paNa nathI." Ama vatsa parivrAjake aneka prazno pUchyA paraMtu gautamabuddhaenA uttare "hA" agara "nA" nA nizcayAtmakarUpamAM na ApyA. alabatta, e uttare mATe tathAgate 1. "betaramAM aMkamAM agni vaccha satta." . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kidhunio ane prayuktio sucavI che. koI bAbatane zaSTa rUpe maNe kahI nathI. ene emanI vidvatA kahe ke game te kahe paraMtu je che te tema che. gautamabudde vatsane kahyuM "he zreTsa! AvI dRSTi rAkhavI athavA siddhAne samajAvavA te saravALe dukha rUpa che eTaluM ja nahi paraMtu e prazno dha mATe nathI tema nirvANa mATe paNa methI; arthAta evA prazno karavA agara enA uttare ApavA te nirarthaka che." - gautama buddha praznane sIdho uttara ApavAne badale ulaTuM pUche che he vatsa! tArI AgaLa agni baLe che te tuM jue che?" vase kahyuM "huM jouM chuM ". gautamabudde pharI pUchyuM "agni, he vatsa! tArI pAchaLa baLe che tene tuM jue che ?" valse kahyuM "he gautama e huM jouM chuM." tyArabAda gautamabuddha pUchyuM "he vatsa! pUrvane. agni helavAI gaye te tuM jANe che ?" valsa kahe che "hA, huM e jANuM chuM." gautamabudde vaLI pAchuM kahyuM "he vatsa! pazcimane. agni helavAI gaye te tuM jANe che ?" varse kahyuM "hA, huM te paNa jANuM chuM." tyAre gautamabudde kahyuM "he vatsa ! agni helavAIne kaI dizAmAM gayo ?" vase javAba vALe "te huM kevI rIte kahI zakuM ?" A badhA prazno ane pratiprazno dvArA gautamabuddha vatsa parivrAjakane e hakIkata ThasAvavA mAgatA hatA ke evA prazno artha vinAnA che ane evA prazno pUchavA tene kaI sAra ja nathI. gautamabuddha pite kAMIpaNa spaSTa vidhAna karavAnI sthitimAM netA e uparanI AkhI ghaTanAne sArAMza che. pratiprazno pUchI mULa vAtane teo uDADI detA. budde game te vyaktione paricaya sALe heya. paraMtu eTaluM cokkasa che ke teo kAMIpaNa nirNayAtmaka vidhAna karI zakavAnI sthitimAM no'tA. sAmAnya buddhinA mANasane paNa satiSa ApI zakyA hoya tema paNa lAgatuM nathI. "mekjhimanikAya" ane "lIdhanikAya" ne tapAsatAM gautamabuddha kaI prakRtinA ke Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevA vicAranA hatA te paNa bhApUrvaka kahI zaphAtuM nathI. A ne. graMze uparathI ema vidita thAya che ke gautamabuddha aneka vyaktio, pAse gayA hatA ane aneka vyaktio temanI pAse paNa AvI hatI. pArasparika vicAra vinimaya paNa tharyo hauM. chevA kAryo karavAthI jIve narakagatine pAme che? svarga ane narakanuM zuM svarUpa che? svarga ane naraka kayAM Ave che ? tathA cha zA sArU tyAM jAya che? vagere vagere bAbatane asaMdigdha khulAse teo jarA paNa karI zakayA nathI. jagatamAM pRthvI, jala, agni, vAyu, ane vanaspati che paraMtu temAM jIva che ke nahi e bAbatanuM kaI ja spaSTIkaraNuM temaNe karyuM nathI. gAtamabuddhano masAdhAraNa kahevAya che ke gautama buddha ghaNA dayALu ane karuNA para hatA. temaNe jIvahiMsA viddha merI eza uThAvI hatI. te vakhatanA samAjamAM vaidika AjJAnusAra yajJayAgAdimAM aja, ge, ane atyAdinA hemA thatA hatA. hiMsA viruddhanA AvA prakAranA upadezathI cAyAgAdi kRta jIvahiMsAnuM pramANa ghaNuM ja ghaTI gayuM hatuM. te vakhate mANase mAMsAhAra karatA. gautamabuddha ane temanA zramaNane janatA bhajana mATe netaratI; ane teo jatA paNa kharA. bhajanamAM ApavAmAM AvatA, mAMsane teo svIkAra karatA. kahevAya. che " skUla ane ati puru gheTe mArI temanI pAse lAvI, telamAM taLI, mIThuM-pIpara, bhabharAvI taiyAra karI ApatA te te, mAMsane bauddha. zramaNe khUba ThAMsIne khAtA ane kahetA ke ethI amane kAMI pApa lAgatuM nathI." atyAre paNa tibbata, brAhmadezAdi sthaLoe jeo ahiMsaka bauddho hovAne dAna kare che teo - bajAramAMthI mAMsa vecAtuM lovI vApare che ane kahe che ke e bakarUM 1. "dIpanikAya" prakaraNa seLayuM tathA "mahAparibhAsatta." Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi prANu ame amAre hAthe mAryuM nathI tethI amane ene de lAgatuM nathI. A ' gautamabuddhe mAMsAhAra karyo hato e bauddhapiTaka vALI bAbata Aja sudhI carcAne viSaya banI rahI che. yunda nAmanI eka vyaktie te sUkara suddhAnuM mAMsa gautamabuddhane AhAra mATe herAvyuM hatuM. e bhejana bAda gautama buddha phUla regane bhoga banI mRtyune zaraNa thayA. kahevAnI matalaba ekaja che ke gautamabuddhe mAMsAhAra karyo hato ane temane zramaNa saMgha paNa mAMsAhAranI tarapheNamAM hato. yundanI koIe apamAnapUrvakanI nirbharsanA paNa no'tI karI. ulaTuM, gautama buddha ene bacAva karyo hate. A yunda sivAya paNa eka ugra gRhapatie sUkaranA mAMsanI bhikSA gautamabuddhane ApI hatI. gautamabuddhane ApavAmAM Avela A mAMsabhikSA tathA temaNe karela mAMsAhArane, buddhanirvANa pazcAt Azare eka hajAra varSa pachI thaI gayelA manAtA. buddhaghoSa nAmanA AcArya piTaka uparanI pitAnI vivecanAmAM bacAva karavAnI ceSTA karI che. arthAt sUkara zabdanA zakaya eTalA badhA artho karI mAMsanA arthamAM parivartana karI nAkhyuM che. saMgIna hakIkata to e che ke gautamabuddha tathA temanA zremaNe jIva hiMsA aTakAvavA game te upadeza ApatA hatA chatAM mAMsAhAramAMthI teo koI bacI zakyA nathI. mAMsAhAranI viruddhamAM Adilana zarU thayuM ane janatAmAM emanI avahilanA thavI zarU thaI eTale amuka bauddha zramaNee mAMsAhAra karavAnI viruddhamAM sUra uThAvele paraMtu e virodhane gautama buddha na gaNakAryo eTaluM ja nahi paraMtu ulaTuM enI sIdhI tarapheNa karI.3 1. "aMguttaranikAya', pAMcamuM nipAta. 2. "maminikAya." 3 "majhima nikAya." Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23) gatamaNanuM nijhanya maMDaLamAM sthAna guraththAnane zobhAvanAra vargane prAcIna kALamAM zramaNa, yati,. bhikSu, anaMgAra, tapasvI, parivrAjaka ane sAdhu kahI saMbodhavAmAM Avato hate. arthAt gurusthAnanA sUcaka uparyukata zabdo sAmAnya, paNe koIpaNa saMpradAya mATe vaparAtA hatA. paraMtu jyAre emAM amuka khAsa saMpradAyano nirdeza karavAnuM jarUrI jaNAtuM tyAre e zabda AgaLa te te saMpradAyane zabda mukavAmAM AvatuM. dA. ta. jaina sAdhu, bauddha sAdhu, ityAdi ityAdi. jaina sAdhuone mATe nigraMtha, zramaNa zabda paNa khAsa tera para vAparavAmAM AvatA. zrI. vardhamAnane bauddha sAhityamAM nigaMTha nAyapuTa kahevAmAM Avela che. gautama buddha parivrAjaka banyA bAda, pitAnA sAdhanA kALa daramyAna, ghaNA ane bhinnabhinna zramaNanA saMparkamAM AvyA hatA; ghaNuo sAthe vicAra vinimaya karyo hata; ane sAthe temaNe tatvacarcA paNa karI hatI. teo pArthApatyayIonA khAsa samAgamamAM AvyA hoya ema lAge che. bhagavAnane aMtevAsI banI gozAlake jema emanI pAsethI amuka vicArenI preraNuM meLavI hatI tema gautama buddha paNa pArdhApatyayIo pAsethI kAMIka preraNuM meLavI hoya e asaMbhavita lAgatuM nathI. svataMtra AjIvika sAhitya atyAre upalabdha nathI; to paNa e te vinA jokhama kahI zakAya tema che ke gozAlake jina, ahaMta, tIrthakara, vagere vagere upanAmo jaina dharmamAMthI khasakAvyA hatA. tevI ja rIte jina, ahaMta, tathAgatAdi buddhadevanA upanAme paNa gautama buddha jainadharmamAMthI ja taphaDAvyA hoya ema jaNAya che. jene sAhityaprayukta zrI. vardhamAna saMbaMdhaka upanAme paikInA amuka 1. "manijhama nikAya." 2. "jainasaMskRti saMzodhana maMDaLa, patrikA", naM. 15. 3. "bhagavatI." . . Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlakanA saMpradAya 4 gautamapuranA saMpradAya sivaNa anya koi saMprAye vAparyAM jANyA, vAMcyA nathI. gAzAlaka bhagavAna mahAvIra sAthe che varSa jeTalo samaya rahyo hato paraMtu gautamabuddha rA hatA ke nahiM ane rahyA hatA te keTalA keTalA vakhata rahyA hatA te spaSTa jaNAtuM nathI chatAM temanA samagra sAhityamAM jaina dharmanuM surekha pratibiMe a Mkita thayuM' jaNAya che. jaina sAhitya prayukta prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, prANAtipAta viramaNu, mRSAvAda viramaNuM, Asava, kSINAva, ArAdhaka, ane virAdhAra za zabdo je arthamAM vaparAyA che te ja arthamAM bauddha sAhityamAM aneka sthaLe vaparAyela che. je vatsagAtrI paritrAjaka gautamabuddha pAse AvI prazna kare che " hai gautama ! akuzala zuM che ane kuzala zuM che ?" gautamabuddha pratyuttaramAM kahe che huM vatsa ! prAAMtipAta, akuzala che ane prANAtipAta viramaNu, adattAdAna viramaNa, samyagdi ityAdi ityAdi dasa kuzala che."2 upara dorela anumAnanI A sAkSI che. Ce gati mRSAvAda, mithyAdaSTi vagere vagere. jaina sAhitya ane bauddha sAhitya vaccenu uparyuM kata zabda sAdazya ane vicAramAdazya kevaLa Akasmika, te na ja kahI zakAya. bauddha sAhityamAM " sUtrapiTaka "mAM pAMca nikAyA che. temAMnA kSudrapiTakamAM paMdara graMtha che ane e paikInA eka dhammapada paNa' che. A 68 dhammapada "mAM keTalIka gAthA akSarazaH jaina sAhityanI che. leke evI dalIla paNa karI zake ke e gAthAo " dhammapada"mAMthI jaina sAhitye kAM na corI lIdhI hoya? ApaNe e viSe vizeSa carcA nahi karIe bhASA bheda ane racanA bheda je kAMI cATe ghaNA che te dhyAnamAM na laIe te dharmapada"nI gAthAo tema ja uttarAdhyayana"nI gAthAo vacce meTiAbhAganu sAmya che. 1. maeNnijhama mikIza." 2. "manijhama nikAya," tAMteramuM prakaraNu. "" "" Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ApaNe bIjI bAkta tarapha vaLIe. " pase." nAmanA nirImamAM pasI ane kejikumArane adhika cAlyo che. bannenI mulAkAta citta nAmaka eka sArI dvArA gavAya che, A cita pae sajAne bIjI mAtAthI ulmanna thayela paratuM vayamAM mATe bhAI che. rAja pasI ghaNe pApAcaraNI hatuM. paraMtu, kephrikumAra tene janadharmAbhimukha banAve che. A ghaTanA "dIdhanikAyara nAmanA auddhagraMthanA chellA prakaraNamAM che ke ahiMyA nAsabheda mAluma paDe che. arthAta , jinAlamavyavahata esI, citta, ane kesIne sthAne, bauddhagraMthamAM pAyAsika kSatra, ane kumArakazyapa nAmanI cejanA karavAmAM Avela che. je prazna pasI pUche che teja praka pAyAsi paNa pUche che "jIva ane zarIra eka che ke bhijA? jIvana, paralodimAM unna thAya che ke nahi ? A banne prone eka ja uttara-eTale ke jIvabhinna che ane paralekasa utpanna thAya cheanemAM che. kesalie Apela daSTAMtamAM banne graMthomAM jarUra taphAvata che. paDita. becaradAsajI bannemAM daSTAMte akSarazaH sarakhAM che ema lagabhaga kahe che ? je ke mAruM mAnavuM ema che ke uttare eka hovA chatAM dAMtabheda jarUra che A sAdasya uparathI paM. becaradAsajI evuM anumAna sthira kare che ke, bane sAhi pikinA. ame te eke bIjAmAMthI A vastu lIdhI hoya game tema che paraMtu vastu svarUpa eka che, abhija che, ahiyAM mAre e vicAra karavAne rahe che ke banne vacce sArUpya che ke vaiSya ? ane te che, te keTalA pramANamAM che ? mAruM spaSTa. maMtazya e che ke sukRta ane dukRtanA kSe viSe ane AtmA ja "rAthapeseNaI. " 2. "dhaniko " 3. "rAyapAseNuya." 4. ejana. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 "" paraleAkamAM jAya che e uttara pUratu' bannemAM susaMgata vAtAvaraNu che. paraMtu saMvAdanA prAraMbha ane upasa'hAranA viSayamAM visa Mgati cokakhe . cokakhI che. " dIdha nikAya " mAM evI hakIkata che ke pAMcamA bhikSuAthI parivRtta thayelA kumAra kazyapanuM AvAgamana sAMbhaLI pAyAsi rAjA kSetra dvArA nagarajatAne kumAra kazyapa pAse javAnuM AmaMtraNa meAkale che. uttara pUrNa thayA pachI pAyAsi ghera pAchA Ave che ane pote pahere che tevA vastra ane khAya che tevuM bhAjana garIba leAkAne Ape che. marIne pAte jyAM tAvatirA devA rahe che tevA devalAkamAM jAya che. viSayabhAga ke tyAga ke tapasyA ke vratAniA pAlana tathA temane paDela du:khanA saMbaMdhamAM kAMI paNa nirdeza bauddha sAhityamAM nathI maLatA. 1 jyAre " rAyapaseyi' mAM jaNAvavAmAM AvyuM che. ke paesI rAjA vairAgya pAme che ane zIkumAra zramaNane kahe che ApanA gayA pachI huM aramaNIya ane zuSka nahi banuM. paraMtu rAjyamAM utpanna thatAM dravyamAMthI ceAthe hissA leAkahita mATe kADhIza. ATaluM karyA pachI rAjA paesI rAjyamAM udAsIna bane che ane tethI karI tenI sUkAMtA nAmanI strI tenA upara kApAviSTa bane che. Ama chatAM rAjA enA upara mAhabhAva pAmateA nathI. strI ene snAnanA vastrAmAM ane bhojanamAM jhera Ape che. rAjA jANe che tathApi enA upara kApayukata banatA nathI. jheranI du:saha pIDA veDhe che ane marIne sUryAbha vimAnamAM zrAvaka dharmanA pAlanathI, temaja kSamA, ane titIkSA ne kAraNe sUryAbha deva tarIke upaje che. tyAM deva, devIonA niravidha mAna, pAna, ane sukhathI yukata paesI (sUryAbha) rahe che. ** A ghaTanAnA nirUpaNu pUratA banne sAhityAmAM keTalA bheda che e A uparathI samajAze. eTaluM ja nahi paraMtu kANe kAnAmAMthI vastu lIdhI che e paNa A uparathI pratIta thaze. ahiMyA eka 1. 2. tr cr dIdha nikAya.". rAya paseyi." Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 bIjI vAta paNa dhyAnamAM rAkhavAnI AvazyakatA che. AgaLa ApaNe joI gayA 4 vatsagotrI paztriAjaka, jIva ane zarIranA bhinnAbhinnatva,. lAkanI zAzvatatA ane azAzvatatA, ane gautama buddhanI peAtAnA mRtyu bAdanI bhAvi sthiti viSe khuda gautama buddhane praznA pUche che ! tyAre gautamabuddha kAMI nathI kahetA ema nahi paraMtu bIjo ja uttara Ape che. jyAre dIdhanikAya"mAM kumAra kazyapa rAyapase" mAM Ave che te pratyuttarane maLatA pratyuttara Ape che. Ama hakIkata che te paNa bannemAM kAnamAM jJAna ane anubhava vadhAre gaNavAM ? gautamabuddhanA ke kumArakazyapanA ? "majijhama nikAya" mAM gautamabuddhe Apela uttarA sukhAdha nathI ane ulaTuM upAlaMbhapUrvaka vatsane ema kahe che ke evI mAthAphoDamAM paDavA jarUra nathI. tyAre sukRta tathA duSkRtanA leAnI bAbatamAM ane jIva palAka gAmI che evuM spaSTa kathana kumAra kazyapa dIdhanikAya"mAM kare che. have jo kumAra kazyapa khuda gautamabuddhanA ziSya hoya eTale ke gautamabuddha enA guru hAya tA e potAnA guru -gautamabuddha-nA maMtavyane anurUpa uttara Ape ke jinAgama (eTale ke ahiM rAyapaseNuchyuM" samajavuM) saMmata ane samarthita uttara Ape ? kumAra kazyapanA uttarathI pAyAsI samaje che ane sumAge cAle che ema dIdhanikAya" pustakathI siddha thatuM hAya tA prazna e thAya che ke pAyAsI rAjA dhaNA ja durAcArI hovA chatAM eNe ucca parlAka prApta karavA evuM zuM dharmAcaraNa karyu. e vAta tA e pustaka jarApaNu samajAvatuM nathI. dIneikAya" tA mAtra eTalu ja kahI aTakI jAya che ke pAyAsIe peAte paheratA tevAM vastra, ane khAtA. tevuM bhAjana garIba-gurabAne ApyAM. paraMtu zuM ATalAthI svarga maLI jAya ? arthAt kA-kAraNanA abhAvanu ahi spaSTa darzana ApaNane malI rahe che. svarga prAptinA majabUta kAraNA che tyAga, tapazcaryAM, tAdinuM pAlana, ane kaSTa sahana ityAdi ityAdi. jinAgama rAyapaseNuya" majhima nikAya ". se Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe te pasIe dharma prApti pachI tyAgAdi AcaryA, rAjya tarapha dAsinya, sevyuM, strI taraphanI Asakita chAMDI. viSane samabhAve jIravyuM ane Akhare kSamA, ane titIkSA pALI. jenA phalasvarUpe ene mekSa prApta thaI. . vastusthiti e che ke eka ja bAbata bannemAM che ke bhinna paNa sukRta ane duSkatanA phaLanI "dIghanikAya" gata bAbata svIkAravAmAM Ave te paNa "rAyapaNu"vaNita hakIkata jeTalI e saMbaddha, aucityayukta, ane pratyakArI lAgatI nathI. 5.yAsI rAja ghaNI ja adhArmika ane pApAcArI hatI ane paralokamAM e mAnate noka kumArakazyapanA upadezathI enAmAM je AvakAradAyaka parivartana thayuM tenuM ucita Alekhana "dIghanikAya'mAM jovA maLatuM nathI. sukRta ane duSkatanA phaLanI vAta karI che paraMtu svarga ane narakane samagra khyAla ApavAmAM e pustaka sadaMtara niSphaLa nivaDayuM che. hiMsAnuM phaLa duHkha che ane paraMparAe naraka paNa che ema jinAga sthaLe sthaLe asaMdhipaNe kahe che jyAre paralekanI vicAraNAnA saMbaMdhamAM gautamabuddha atyaMta saMzayAtmaka rahe che. A uparathI ema spaSTa lAge che ke "dIghanikA" "rAyapaNa" mAMthI A hakIkata upADI heya. AvI ja eka bIjI bAbatanuM banne sAhitya vaccenuM sAdastha vicAraNIya che. "jabUdI prApti" nAmanA jinAgama pramANe bharata rAjA jyAre deza sAdhavA nikaLe che tyAre tene cakra, ratnAdi cauda ratnanI prApti Ayudha zALAmAM thAya che. AvI ja hakIkata bauddha sAhitya graMtha "dIpanikAya"mAM paNa Ave che. A graMtha pramANe kuzAvatI nAmanI rAjadhAnImAM mahAsudarzane nAmane rAjA rAjya karate hate. te nagarInI AsapAsa sAta kilA hatA. AvA sAta killA keI nagarInI AsapAsa 1. "japa prA"i 2. "dI nikAya." Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA evuM varNana kAI sAhityamAM maLatuM nathI. cakra, azva, strI, Adi ranAnI vAta banne sAhityanA uparyukta graMthAmAM che. phera eNTale che ke je bUdIpa prati " mAM cauda ratnAnI jyAre dAMnikAya mAM sAta ratnAnI bAbata Ave che. 7 Ave che hakIkatanA vistAra "jaMbudrIpa prakRpti "mAM jevA maLI tevA " dInikAya "mAM nathI. chAyA bauddha sAhitya upara paDI che e nArane paNa vidita thayA vinA naMhi rahe. chatAM jaina sAhityanI spaSTa te uparamblI rIte vAMca pAzcimAtya vidvAneA bauddha dharmAMmAMthI jainadharmanA prAdurbhAva thayA evuM vidhAna karatA hatA. TanAe pUratuM vana sAmya, ahiMsAdi vratAnI kalpanAnuM sAdRzya, upadeza saMbadhaka sArUpya, ane sadha ceAjanA viSayaka vicArasaraNIonA abheda--tyAdi tyAdi bAbate eka bIjAe eka bIjA uparathI lIdhI hAya. gautamamudde tatkAlIna aneka saMsthAo sAthe avAra navAra potAnA saMparka sAdhyeA hateA e vastu aitihAsika che. chatAM emaNe peAtAnA dharmane vilakSaNa Apa ApyA hatA. gautamabuddha racita sAhityane vyavasthita svarUpa ApavAnuM kArya temanA ziSyAe bhale karyu hoya. tathApi emanA. vicArAnA avatArane emAM te rAkI te na ja zakayA hoya. samasAyika dhanAyakAnI sAthenA peAtAnA vicAra vinimayamAM je je sArI, nasArI vastu temane levA jevI lAgI te badhI temaNe apanAvI hatI ema temanA sAhityanA avalAkanathI spaSTa thAya che. 66 - gautamamudde ugra tapazcaraNa karyuM hatuM ane peTa teA puNI jevuM pAcu banAvI dIdhuM hatuM. paraMtu uttarAvasthAmAM temaNe tapazcaryA viruddhanuM valaNa batAvyuM hatuM. majhima nikAya' A anumAnanuM samarthana kare che. "majhima nikAya "nA kadaraka zruta anusAra, . purAtattva " Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMpA nagarImAM gaMgArAma puSkariNInA kinAre, jyAM gautama buddha pitAnA zramaNa ziSyo sAthe vicArI rahyA hatA tyAM prazya hatyAroha putra ane kaMdaraka parivrAjaka Ave che ? ane keTalAka prazno pUche che jene pratyuttara gautamabuddha. A pramANe Ape che . "he kaMdaraka! cAra prakAranA muddagale (AtmAo) A jagatamAM che. eka AtmA Atmatapa ane AtmaparitApanA anuyAga yukta che. bIje AtmA anyapa ane anya paritApanA anuyeLa yukta che. trIje AtmA e bannethI mizra che; ane AtmA Atma tapa paNa nahi ane paratapa (parane damana karavuM te) paNa nahi emAM mAnanAra che." gautamabuddha kayAM ane kevI bhikSA lIdhI hatI enA spaSTa ullekha -nathI maLatA. Atmatapa karanAra, bhikSA mAgI lAvanAra, tapasvI, abhigraha dhArI, gozAlakanA ke jainamatanA ke anya koIpaNa saMpradAyanA bAvA, jegIDA, saMnyAsI, keza luMcana karanAra ane mastaka muMDana karanArane AtmAnI uparyukata cAra zreNIo paikInI prathama zreNImAM mukyA che. paraMtu damana karanAra, pazu hiMsaka, mAchalAne mAranAra, Dukakarane mAranAra ane corane mAranAra vagere vagere parajIvanA ghAtakone temaNe bIjA prakAramAM mukyA che. trIjA prakAranuM rasika varNana nIce pramANe che. koI kSatriya rAjA mastaka upara rAjyAbhiSeka karAyeluM hoya tevo athavA kaI mATe prasiddha brAhmaNa lyo. te gardabha carma lapeTI, dADhI-mUcha muMDAvI, nagara bahAra rahevAne mATe sthAna karAvI, zarIra upara ghItelanuM siMcana karAvI, mRganA ziMgaDAthI pIThabhAgane khaNute, keTalAka mahaSio sAthe te santhAgAramAM rahevA jAya. vaLI te eka vAcharaDA sAthe gAyane pAse rAkhI devuM. tenA eka AMcaLamAMthI je dUdha nikaLe te rAjAne Ape; bIjAmAMthI nikaLe te maharSine; trIjAmAMthI nikaLe te brAhmaNa-purohitane ane cothAmAMthI 1. "manijhama nikAya," kaMdaraka mRta. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikaLe te agnidevane arpaNa kare. AMcaLamAM bAkI rahela dUdha pachI vAcharaDAne pIvA Ape. tyArabAda te rAjA ke brAhmaNa ema kahe ke ATalA baLado yajJa mATe haNuo! tema vAcharaDAo haNuo ! vAcharaDIo haNuo! gheTAo haNuo ! vRkSane kApa-yajJanA staMbha mATe. ghAsamAM besavA mATe ATaluM darbha kApe. A hukama ApavAthI je dAsa, nekara ke prakhya heya che teo tema kare che. paraMtu jeo AvI pravRtti kare che teo AtmAnuM damana karanAra che ane paraMtapa eTale ke anyanuM paNa damana karanAra che. A trojA prakAranI vAta thaI, have cothA prakAranI vAta gautamabuddha kare che. Atmatapa nathI ane paraMtapa paNa nathI ema kahenAra ke mAnanAra manuSyaja dharma joye che. te sudhArahita che, zitalIbhUta che, ane sukhane samaye che. tene AtmA brahma samAna che. te koNa tenA javAbamAM kahe che ke te ja tathAgata A lekamAM utpanna thayo che. te ja ardhana : sammA saMbuddha che. te ja vidyA ane cAritryathI saMpanna che. te sugata che. te lokavidda che. te manuSyane ane devane zAsaka che. te mAra, brAhmaNa, zramaNa, brahmathI yukta deva ane manuSya lekane oLakhI : prarUpaNa kare che. te dharmane upadeze che. Adi, madhya, ane aMte : kalyANa che evA kevala paripUrNa brahmacarya ane zAstrane prakAze che. "majhima nikAya"nA kaMdaraka zrutamAM gautamabuddha Atmatapa : ane paraMpanA upayukata cAra bheda pADe che. pahelA prakAramAM potAnA - tathA potAnA maMDaLa sivAyanA je bhikSuo, zramaNe, tapasvIo, ane - abhigrahadhArIo vagere vagere che temane samAveza karyo che. bIjAmAM para jIvana ghAtakone sameTI lIdhA che. ahiM sudhI to badhuM barAbara che; paraMtu trIjA prakAranI je vyavasthA temaNe karI che te jarUra vicitra lAge che je ke te samaye tevA prakAranI koI pravRtti cAlatI hovI - joIe ane eTalA mATe gautamabuddhe tema karyuM hoya e eka spa- STIkaraNa che kharuM. cethA bhedamAM mAtra pitAne ja gaNe che. arthAta Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo metAnA AtmAne mA nathI tema paranA uchavane paNa dama... methI. teo pote pUrNa sukhI, brahmavidda ane lokavidda che ema jaNAve che. ' ' . have ahiMyA e prakAre upara ApaNe vicAra karIe te jaNAze ke bIjA ane trIjA krame pUratI kAMI harakata nathI. paraMtu temaNe prathama vikalpamAM AtmA tapa che evuM mAnanAra zramaNo; ane saMnyAsIone gaNAvyA che. emAM gautamabuddhanA zramaNo sivAyanA bAvAo, jogIDAo vagerene samAvyA che. jemAM aneka prakAre potAnA zarIrane ane AtmAne tapathI, vegathI, kaSTathI, abhigraha vizeSathI, pAse pAsenA gharethI vA trIjA, trIjA gharanA aMtarathI vA ekasAthe eka vakhate paDe teTalA AhArathI, eka dattithI, be dattithI zarIra nirvAha karatA hoya che, jeo zIta ane uSNatA sahatA hoya che, jeo paMcAgni tapa tapatA hoya che, jeo leDhAnA khIlAnI zayyA upara sUtA hoya che tevA tevA aneka zramaNo te vakhate vidyamAna hatA. tevA zramaNa kuTuMba, kabIle, pacana-pAcanane tyAga karI bahAra nikaLI paDelA hatA. temaja gautamabuddha ane temanA maMDaLanA zramaNo paNa ghara, kuTuMba, strI, ane putra vagerene mukIne nikaLI gayA hatA. te teo prathama vikalpamAM kAM na Ave ? gautamabuddha pitAne zA kAraNe bAkAyata rAkhe che ? teo pote zramaNa che. upara jaNAvyA tevA zrama nI mAphaka temaNe zarIra tathA jIvane kaSTa ApyuM che. te pachI teo paNa zA mATe prathama prakAramAM na AvI zake ? evI dalIla kadAca karavAmAM Ave ke temane pitAne prathama samajaNa ke jJAna na hoya paraMtu temane bedhi prApta thayuM eTale temAMthI arthAta prathama prakAramAMthI temaNe potAnI jAtane mukata rAkhI hoya e barAbara che ane e kAraNasara temaNe potAnI jAtane cethA vikalpamAM mukI heya. paraMtu vicAra e Ave che ke je Atma tapa karanAra zramaNe aThIka che te pachI temaNe maNavuM zA mATe pasaMda karyuM ? ane zA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 hetuthI amuka vakhata tapa karyo ? zramaNa thatAMnI sAthe zA kAraNe, badhi na meLavyuM ane zAMti na meLavI ? sAdhya eTale ke zAMti je Avazyaka vastu hatI te sAdhana vinA prApta thAya kharI? sAdhya prApta thayA pachI sAdhanane vakhoDavA athavA mukI devA te sAdhya prApti thaI che ema kahI zakAya kharUM ? vidyA prApti kAje manuSya keTaleka vakhata pustaka saMgraha karI temAM vakhata pasAra kare ane pachI eTale ke vidyA prApta thayA pachI kahe che ke e pustake khoTAM che te zuM e kathana pAThakane ucita lAgaze ? - je sAdhana dvArA manuSyane sAdhyanI siddhi thaI e sAdhano khoTAM che ema jyAre kahe tyAre sAdhya je maLyuM che te sAdhya sAcuM che ema kema mAnI zakAya ? game te hoya, paraMtu eTaluM te spaSTa dekhAya che ke te vakhatanI AtmAnuM damana karanArI maMDalagata vyakitao potAnA tapanA kAryakrama pUratI barAbara hatI ema kahevA gautama buddha taiyAra nathI. bIjA zabdomAM kahIe te temane hisAbe AtmAne tapAvanAra zramaNo, tapasvIo, ane saMnyAsIo jJAna vihIna hatA. teo ema mAnatA lAge che ke teo AtmAne phegaTa du:kha daI rahyA hatA. je vastusthiti Ama na hota to temaNe potAnI jAtane prathama vikalpamAM jarUra mukI hatI ja. paraMtu teo potAne badhAthI rahita, mukata, ane adoSayukata mAnatA hatA tethI temaNe potAne mATe cothA . vikalpanI kalpanA karI ane emAM pitAne gaNAvyA. temane mate AtmazAMti mATe tapazcaryA, kaSTa, abhigraha vagere vagere sAdhane yogya jaNAyA hoya ema lAgatuM nathI. athavA samajaNapUrvakane tapazcaryAdi kriyAkAMDa temane abhipreta jaNAtI nathI. sArAMza e che ke temaNe je je tyAga karyA temAM temane Atmahita bhAsyuM lAgatuM nathI. A vastu emaNe pADela uparyuMkata cAra vikalpothI dIvA jevI spaSTa thaI* jAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have temaNe pitAne cothA prakAramAM kema gaNyA che te bAbata tapAsIe. tathAgata, sugata, vidyAcaraNa saMpanna, lokavidda, sammAnaMbuddha, purisAdamma, sArathi ItyAdi, ItyAdi temanA pitAne mATe vAparela vizeSaNa che. temanA A vizeSaNonuM aucitya ane sArthakaya tapAsIe. game teTalI sAdhanA ke tapazcaraNathI temane vastu prApti na thaI hoya paraMtu zAMtithI ke koI apUrva samajaNathI temane vastuprApti thaI hoya ema emanA pitAnA kathana uparathI spaSTa thAya che. teo potAne vidyAcaraNa saMpanna ane lokavidda kahe che te AvI yogyatA temanAmAM che zuM? lekavidda eTale samasta lokone jANanAra ane vidyAcaraNa saMpanna eTale jJAna, ane tyAganA dhAraka. A yogyatA temanAmAM che ke nahi te have joIe. leka duHkhI che; sukhI nathI. jokavidda eTale leke sukhI nathI paraMtu duHkhI che ema jANanAra. athavA leke potAnA ja ajJAnathI-aNasamajathI duHkhI thAya che evuM jANanAra te lekavid. ATalI ja hakIkatanA jJAnathI gautama buddha pitAne lekavidda kahetA hoya to te ayathArtha che. kAraNa ke lekamAM ghaNI bIjI bAbatane samAveza thAya che. lekanI vizALatA, lokamAM AvatA padArtho, lekAMtargata che ane temanA svabhAva ane pravRtti, chone karma bhogavavAno prakAra, cho zuM karma kare te svarga prApti thAya ane kayA karmothI narakamAM jAya, svarga ane naraka zuM che, kayAM che ?-ityAdi, ItyAdi bAbato lakamAM aMtargata che ane potAne kharekharI rIte lekavidda kahevaDAvanAre A tamAma hakIkate yathArtha svarUpe jANavI rahe che. paraMtu teo A bAbate viSe kAMI jANatA nathI e spaSTa che ulaTa; teo pote nIcenI gAthA dvArA lekanI ayatA viSe spaSTa vidhAna kare che-- anamatagoyaM bhikkhave ! saMsAro puvAkoTi na paJjAyati / avijjAntavaraNAnaM sattAnaM taSNa saMjojanAnaM sazvAvataM saMsarata 1. "saMyukta nikAya." Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 artha:-he bhikSuo ! A saMsAra anAdi che. avidyAthI DhaMkAyelA ane tRSNAthI vRddhi pAmelA saMsAra cakramAM sapaDAyelA prANuonI pUrva sthiti zuM hatI te samajI zakAtuM nathI. he sAdhuo ! A jIvanI gati zuM che ane maraNa pachI teo kayAM javAnA che te huM samajI zakatA nathI. abhyAsIone AthI spaSTa thaze ke gautama buddha pitAne lokavidda kahe che te keTaluM sArthaka che? temanI viruddha kahenArA anya darzanIyenA graMthanI vAta mukI dyo. paraMtu temanA pitAnA ja graMthothI e vAta niHsaMdeha puravAra thAya che ke teo lekavidda no'tA vaLI temanA bIjA kathane paNa tapAsIe. savvaM athIti mo kaccAna ! ayameko aNto| savvaM nathIti ayaM dutiyo aMto / ete te ubho aMte anupagamma majjhe na tathAgato dhamma deseti avijA pachayA saMkhArA / artha - kAtyAyana! sava (AtmAdi) nitya che e eka cheDo che ane te sarva nathI e eka bIje cheDe che. A be bAbatamAM gautama zramaNa nathI jatAM paraMtu vacalA mArgamAM te upadeza Ape che. tathAgatamAM keTaluM jJAna hatuM te temanA ja pustake kahI Ape che. uppAdA vA tathAgatAna anuppAdA vA tathAgatAna ThitA ya sA dhAtu dhammAdvitatA dhammaniyAmatA idappaccayatAta tathAgato abhisaMbujhati abhisameti abhikhaMbujhottA abhisametyA Acikhati deseti / 1. "saMyuttanikAya." 2. "saMyuttanikAya." Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 tathAgata pitAne viSe kahe che ke gautama (tathAgata) ne janma thaye te zuM thayuM ane te na jame te paNa zuM thayuM? A zakita, dharma sthiti, dharma niyAmaktA, kArya-kAraNa paraMparA che te Aja che. tathAgata tene jANe che, tene sAkSAtkAra kare che. lekIne kahe che ane tene upadeza kare che. uparAMta, gautama kahe che ke tame tamArI buddhithI samaje. tAtparya e nikaLyuM ke tathAgatane janma thayo tethI kena thaye hota te tethI paNa jagatanI sthiti te je che te ja rahI che-rahI hata. leke tame tamArI potAnI buddhithI ja samajI jAo. ahi kahevAno Azaya e che ke gautama zramaNe potAne eka vakhata lokavinuM birUda Ape che ane vidyA saMpanna kahevaDAve che jyAre bIjI vakhata pote ja kahe che ke jIve kayAM, kevI rIte utpanna thAya che ane marIne kyAM jAya che te kaI gautama buddha jANatA nathI. A banne paraspara virodhI maMtavyo che. eTale temaNe potAne mATe prayukata kareluM lokavidda ane vidyAsaMpana vizeSaNa pokaLa lAge che. "manijhama nikAya" anusAra pitAne cothA prakAramAM gaNavI lekavidda ane vidyAsaMpanna manAvaDAve che ane "saMyukta nikAya" mAM pote kAMI jANatA nathI evuM pite ja vyakta kare che. vicArake AthI vastu sthiti spaSTa samajI jaI zakaze. anya lekee tathAgatane lekavidda nathI ke vidyAsaMpanna nathI ema kahyuM hata te temanA anuyAyIone jarUra duHkha thAta. paraMtu A te pote ja kahe che eTale ApaNane paNa kahevAmAM harakata nathI ke gautama bumAM jJAna cekasa no'tuM. gautama pote kyAre ane kaI gatimAM jaze e paNa kahI zakyA. nathI. anyanI mAphaka temane paNa te viSe kAMI khyAla nathI. nigraMtha zramaNa sAthe gautama buddhane saMparka hatA ane temanA amuka vicAronI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 tathA upadezanI chAyA gautama buddhanA lakhANamAM spaSTa tarI AvelI che ema jovAmAM Ave che. paraMtu gupta rahasya temaja adazya bAbatonA saMbaMdhamAM teo sadA zaMkAgrasta rahelA che. amuka prakAranA tarka, vitarko karI Atma zAMti potAne maLI che evI udyoSaNa je ke emaNe karyA karI che tathApi jIvanI mRtyu pachInI sthiti viSe teo kaMIja kahI zakyA nathI. AgaLa jaNAvI gayA tema "dIdha nikAya" anusAra kumAra kazyapa pAyAsi rAjAne parabhavanI pratIti karAve che ane sukRta tathA duSkatanA phaLanI samajaNa karAve che paraMtu gautama buddhane e viSe thoDI paNa zraddhA hoya ema lAgatuM nathI. kumAra kazyapa karatAM gautama buddha te vadhAre jJAnanA dhaNI hatA eTale e viSe teoe daDhatA pUrvaka vidhAna karavA joitA hatA. paraMtu tema karavAne badale teo to mane kAMI samajaNa paDatI nathI evuM kahe che. vizvanA dharma nAyakamAM saMpUrNa nirdoSatA, abAdhita siddhAMtanI prarUpaNuM ane alaukika jJAna-ochAmAM ochA A traNa guNe te avazya hovA joIe. A traNa guNanA dhArakane duniyAe jarUra mahAna dharma nAyaka mAna joIe. A traNa guNa gautama buddhamAM ha ke nahi te joIe. temanA deze carcavAnI ke temanI kALI bAju tapAsavAnI amArI ahiM jarA jeTalI paNa IcchA nathI. paraMtu teo pote ja potAne pitAnA sAhityamAM kevA cItare che te jovAnI IcchA che. temanA viSe anya sAhityamAM zuM varNana Ave che te carcavAthI kadAca amArI adhama mane dazA che ema vAcake anumAne tethI ahiM te paDatuM mukIe chIe. uparyuMkata traNa guNe paikI prathama trIjA guNanI huM ahiM carcA karavA mAguM chuM. jagatanA loko karatAM temanAmAM eTale ke gautama buddhamAM jJAnanI mAtrA vadhAre kharI ke nahi ? enA uttaramAM gautama buddhanuM potAnuM ja ema kahevuM thAya che ke temanAmAM jJAnanI kAMI vizeSatA nathI. jyAre jyAre pRchA mATe gautama buddhanI pAse AnaMda Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ": Ave che tyAre tyAre tenA manamAM vadhArela praznanA uddela rajI karI devAne badale krama Anada ! zuM thayuM? kema thayu' ? ' evA prazna, ulaTuM, gautama buddha puche che. gautama bud AnaMda puche te pahelAM kAMIja kahI zakatA nathI. bauddha dharmAMnAyakathI taddana virUddha ja vAta jaina dhamanAyakanA sabaMdhenI eTale ke zrI mahAvIra bhagavAnanA sabaMdhenI che. gautama gaNadhara bhagavAna mahAvIrane kAMi prazna pUche te pahelAM ja te prazna jJAnadaSTithI joi tene sacoTa uttara bhagavAna mahAvIra Ape che. e uparAMta svatIthikA ke anyatIthikA jyAre jyAre bhagavAna mahAvIra pAse zaMkA samAdhAna mATe Ave che tyAre tyAre temanI zaMkAonA nivAraNA bhagavAna te kai khele te pahelAM ja karI nAkhe che.. nAtaputranuM A alaukika jJAna, tenA jarA jeTalA aMzamAM paNu, gautama yuddhamAM duggAcara thatuM nathI. gautama buddha pote viziSTa jJAna dharAve che ema mAnatA haze. paraMtu jagatanA jIveAnA prakAra, karmAnusAra temanI gati-mAgati vagerenA * sabaMdhamAM temaNe ja kahyuM nathI tyAre sAtaputra mahAvIrU, vA samA, rathUla, paryApta--aparyApta paNe cAra gati ane cAvIza kaDakamAM karmAnusAra paribhramaNu kare che; nAraka, tiryaMca, manuSya ane devapaNe janma-maraNu karI gatyAgati kare che; teo tyAM mukti prApta karI zaktA nathI; siddhi gati pAMcamI che jyAM je Aya che tene pharI avataravA paNuM rahetuM nathI; A jIvA te te gatimAM kevuM sukha ane du:kha bhogave che; te te gatimAM jIvezane kevuM zarIra, keTaluM AyuSya, kevI lezyA ane kevI STi maLe che...vagere vagere khAkhatA viSe jhINAmAM jhINI mAhitI ApI che jemAMnI alpAMza paNa bauddha sAhityamAM maLatI nathI. mULa vAta ema che ke gautama buddhane atIdriya jJAna nahi hoya ema lAge che. pratyakSa je che tenI vAta gautama buddha kare che. nitha jJAtaputrane vicAre A vizva dhaNu` vizALa che. bhale ApaNA cama cakSuneM! pahoMcI na zake paraMtu asaMkhya yAjana Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 vistINu A vizva emane mate che. nIce sAta pAtAla (narakeTa), madhyamAM manuSya ane pazu, prANIo tathA upara AkAzamAM svarga che. vaLI nitha jJAtaputra kahe che ke pAtAlanA nAraka jIvAne tathA svarganA deva devIone bhale tame na rRkhI zake! paraMtu azubha kamanA phaLa bhAgavavA narakamAM ane zubha kamanA phaLa bhogavavA svama'mAM jIvane javuM paDe che. gautama buddhe jaina siddhAMtanI mAphaka, svargAdinA bhe, ane devAnI jAtie viSe kAMI khAsa kazuM nathI jo ke pAyAsi rAjAnA adhikAre, caMdra-suya--tArAma'Dala-trAyatriMza devAnI vAta kumAra kazyapanA mukhathI jaDDAvI che, paraMtu e vAta upara Tapake jaNAvI che ema ApaNane tarataja jDAI Ave che. nitra tha jJAtaputra kahe che ke zrA vizvamAM jIvA anaMta anaMta, sUkSma ane sthUla paNe bharyAM che. paraMtu gautama buddha te vAta karI zakyA nathI. nigraMtha jJAtaputra atIdriya vAtA karI zakayA che; gautama buddha AvI vAtA karI zakayA nathI. e vAtanuM rahasya daSTiprAptimAM raheluM che. jJAtaputra mahAvIranA mate jIvAne e prakAranI dRSTi hoya che. eka dRSTi te cacakSunI dRSTi ane bIjI STi te AMtara jJAnanI dRSTi athavA kahA ke divya jJAnanI dRSTa. manuSya atyaMta jJAnadazAmAM Ave, atyaMta zAMti anubhave ane atyaMta taRRNuthI pavitra thAya tyAre tenAM AMtaracakSu udhaDe che. e jJAnacakSunI sahAyathI samasta sacarAcara vizvamAM uMce ane nIce, aMdara ane bahAra ema satra e jo dekhI zake che. sUrya peAtAnA kiraNeA game tyAM mAkalI zake che para`tu vacce aMtarAya AvatAM e ja kiraNAnI gatinI rUkAvaTa thAya che. jyAre aa divya jJAnanA sabaMdhamAM ema nathI. A krizya jJAnane kASTha dhara, paDe, ke aMtarAya naDI zakatuM nathI. te badhA pravAye bhedI peAtAnI gatinA prasAra kare che. A divya cakSu jJAtaputra mahAvIrane prApta thayA hatA paraMtu gautama buddhane e prApta thayA tai'tA. A satya ane dharmanA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sAhityanA avalokanathI ane abhyAsathI jJAta thAya che. jIva eTale zuM? jIva keTalA? jIvanI mRtyu bAda gati zuM? ane jIva Ave che kyAMthI ? A ane AvA prakAranA phaTa, dArzanika ane tAvika praznonA uttara ApavAnI gautama buddhanI azakti "saMyukta nikAya"nA emanA ja graMthanA AdhAre ApaNuM jANuM ane joI. potAnAmAM jJAna hevAne dA gautama buddha jarUra kare che paraMtu jagatanA jIvonI rakhaDapaTTInuM kharuM kAraNa teo darzAvI zakatA nathI. jyAre nigraMtha jJAtaputra zramaSNu bhagavAna mahAvIra bedhaDaka kahe che ke A jIvo saMsAramAM pitAnA karma pramANe rajhaLe che. teo kahe che ke jIvone rakhaDavuM-rajhaLavuM jarAya gamatuM nathI; paraMtu temanI pravRtti ja evI che ke je temane AmathI tema bhaTakAve che. ajJAna, moha, ane kaSAyane vaza thaI hiMsA, corI, viSayAdi duguNene seve che-punaH punaH seve che. hiMsA, viSaya, ane svachaMnne seva thake jIva mohanIyAdi aSTa karmone upAje che ane AtmA upara tenA thara uparAuparI jamAvato jAya che. e gharethI chava vadhAre ane vadhAre bhAre thatuM jAya che. e karmothI jIvane mULa svabhAva dabAI jAya che ane jIva pitAnA mULa svabhAva pramANe dIpaka samAna pUrNa jAjavalayamAna hovA chatAM ghaDAnI aMdara mUkelA dIvAnI jema potAne prakAza bahAra phelAvI zakato nathI. te karmo A prakAranA che. chavanA saMpUrNa jJAnanA guNane Avare-rodhe te jJAnAvaraNIya; chavanI satata ujAgaruka sthitine je che te darzanAvaraNIya; jIvane zarIranI aMdara jakaDI sukha-du:kha je karma verAve te vedanIya; jIvane ajJAna-kavAya--ane viSayAdinA vividha AsvAdo apAve te mohanIya. A mohathI chava pitAno mULa svabhAva yathAtathya paNe jANI zako nathI. naLa rAjA jema bAhuka jevA thaI gayA hatA tema mohanA prabhAvathI jIvavikRta thaI gayA che; zarIrane vaza thaI gayA che ane parataMtra thaI gayA che. jenAthI A jIva jIve che te che AyuSyakarmanuM nAmakarmanI asarathI zarIranI vividha prakRti ane aMge pagane adhIna thayo che; Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca ane nIca jAti, kula, ane kuTuMba gAtra karmathI pAme che; ane chelluM tathA AThamuM karma che aMtarAya jenA vaDe jIva dAna, lAbha, bhega, upabhoga, ane vIryAdi sarva saMpattiothI apahata thaI gaye che. artha e che ke jIva saMpUrNa nirdoSa, zuddha, buddha, parabrahma rUpa chatAM A ATha karmothI evI rIte AvRtta thaI gaye hevAne sababe pitAnuM mULa svarUpa gumAvI beThe che e parama satya A jagatanA koI dharmanAyaka jJAtaputra mahAvIranI jema pratyayakAraka rIte samajAvI zakyA nathI. gautama buddha vyavahAra dakSa che ane temaNe aneka vyAvahArika vAto karI che, paraMtu jJAtaputra mahAvIre AtmAnA anerA uMDANamAMthI vAtanuM che rahasya prakaTa karyuM che tathA jIva ane karmanA saMyoganuM pRthakkaraNa pUrvaka je varNana karyuM che tevuM gautama buddha karI zakyA nathI. jJAtaputra mahAvIra sAthe gautama buddhe spardhA jarUra karI che ane temane mahAta karavAnA aneka upAye temaNe jyA hatA topaNa gautama buddhamAM jJAtaputra mahAvIranA jevI anaMta zakti hevAnuM koI pramANu temanA khudanA sAhityamAMthI maLatuM nathI. ulaTuM, gautama buddha jaLane vAvyA jevuM karI pitAnA upahAsanuM ja kAraNa abhyAsIone ApyuM che. Ilama Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM prakaraNa zrI. mahAvIra have zrI mahAvIra viSe ahiMyA vicAraNA karavAmAM Ave che, temanA samakAlIna cha vyaktithI zrI. mahAvIra taddana bhinna che. pUraNa kazyapa ane kakuda kAtyAyana, gazAlaka tathA gautama buddha karatAM paNa judA prakAranI zraddhA tathA vicArasaraNi dharAvanArI vyaktio hatI. zubha ke azubha game tevA karma kare chatAM tenAthI puNya ke pApa lAgatuM nathI ema teonuM mAnavuM che. gozAlaka e vyaktiothI judI paDe che. te game teTale ane game tevo vakra ane halakA vicAra dharAvanAra hato chatAM teNe prANuo tarapha adhama vatana batAvyAnA etihAsika ullekhe jANavAmAM nathI. tyAga ane kaNanI bhAvanA tenA saMdhamAM dRSTigocara thAya che. amuka bAbatamAM ge zAlara karatAM gautama buddha caDiyAtAM che. buhamAM karuNa vizeSa hatI ane teonuM saMsAra taraphanuM valaNa dAsinyayukta hatuM. A kAraNene laI temaNe meTA cho prAta ahiMsaka vRtti dAkhavavAnI ane yajJayAgAdimAM prANune vadha nahi karavAnI uSaNA karI hatI. vahANa leke yajJamAM gAyAdine je vadha karatA hatA te sAme emaNe "brAhmaNa patmiyasutta" mAM virodhane sura uThAvyA che. paraMtu temaNe sUkSma jIvonI hiMsA saMbaMdhamAM kaI kahyuM nathI. pRthvI, pANI, agni, vAya, vanaspatinA cho taraphanI temaja kSudra trasa jI tarakkI saMpUrNa ahiMsaka vRttinuM pratipAdana karyuM hoya ema jANamAM nathI. Ihaleka, paraleka, svarga, naraka vagerenA saMbaMdhamAM temaNe kazuM ja spaSTa vidhAna karyuM nathI. A uparathI, temane atIndriya jJAna ne tuM ema mAnavA mana lalacAya che. bIjA zabdomAM kahIe te nItinuM-puNyanuM phaLa svarga ane anItinuM-pApanuM phaLa naraka evA asaMdigdha pratipAdane temaNe kayAMya nathI karyA e vAta spaSTa che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 jyAre mahAvIra nAmaka vyakti jagatanA aMdhArAne vidArI nAkhe evI rozanI phelAve che. ahiMsaka vRttinuM sarvAga saMpUrNa nirUpaNa karI cAritryazithithI jakaDAyela mAnavajAtine navo pegAma Ape che. upalabdha jaina AgamomAM temanuM je citra doravAmAM AvyuM che te jotAM ema nirvivAda lAge che ke teo eka gauravazAlI, pratibhAsaMpanna vyakti hatA. teone buddhithI para evuM asAdhAraNa, divya jJAna hatuM. kAma ane kaSAyathI alipta dazAmAM teo virAjatA hatA. sabhbhAtisUkSma jIvothI mAMDI bAdara, trasa jI sudhI temanI ahiMsakatti prasArita hatI. temaNe e AcarI batAvI hatI ane e AcaravAne caturvidha saMghane Adeza paNa Apyo hato AmiSAdine AhAra levAne temaNe saMkalpa suddhAM paNa kadi karyo ne'to tathA AhArAdi grahaNa karatI vakhate keAI chane pIDA, liAmanA, ane AzA- - tanA na thAya enI saMpUrNa takedArI rAkhI hatI. yajJa-yAgAdimAM je pazuhiMsA e vakhate thaI rahI hatI e sAme mahAvIre jeTalA bulaMda svare pukAra uThAvyo hato teTalo tatkAlina koI dharma nAyake uThAvyuM ne te e vastu ItihAsasiddha che. e uparAMta, jIvananA nAnA moTA je je kSetramAM hiMsAe paga pasAra karyo hato. te te kSetre tarapha temaNe lAlabattI dharI hatI. gozAlake ane gautama buddha ahiMsAne enA AkhA bhAga svarUpamAM grahI hatI ane prarUpI hatI mahAvIre ahiMsAne aMtima ane sarvAMgasaMpUrNa rUpamAM vicArI hatI ane vatI batAvI hatI. sUkSmAtisUkSma jInA hiMyAjanita ArtanAdane emaNe sAMbhaLyA hatA ane eTale ja temaNe AvI matalabanuM kahyuM, hatuM ke he pAThake ane zrotAo tame barAbara sAMbhaLo ane noMdha karI lo ke A pRthvIgata ane jalagata jIvo kakaLI uThI kahe che, ke teo pRthvImAM ane jalamAM ja che pRthvI ane jala temanuM ghara che ane Azaro che. AgaLa vadhI e jI kahe che ke leke temane nirarthaka upayoga kare che, temane khede che, vApare che ane pIve che Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paraMtu tema karavA jatAM temane e vAtanuM dhyAna nathI rahetuM ke ethI temanA (pRthvI-jelanA) te prANa jAya che. ahiMsAne ATale jhINo upadeza lekene na rUce e svAbhAvika che. paraMtu ahiMyA ruci ke arucine prazna ja nathI. satya game kena game paraMtu satya te satya ja rahevA sarjAyuM che. mahAvIranI lIla te taddana sAdI, sIdhI, ane saraLa hatI. teo te ema ja kahetA ke ApaNane jema ApaNe jIva hAle che tema sau koIne pitAne jIva vahAlo ja hoya-pachI e nAnuM hoya ke moTe. prANAtipAta eTale ke jIvahiMsA moTAmAM moTo adharma che e mahAna siddhAMta kendramAM rAkhI mahAvIre ninya dharma ne saMskAra Ape. gautama buddhanA saMdhamAM hajAre pramANe hatA. paraMtu sUkSma jIvonI rakSA karavAnI ulleSaNa teo karI zakyA no'tA. mahAvIranA zramaNa saMghe ane zramaNa saMghe navakoTi vizuddha ahiMsAnA pAlana mATe spaSTa vidhAna karyuM hatuM. ahiMsAnA saMbaMdhamAM "bAhmaNa dhambiyasura" nAmanA bauddhagraMthamAM nimnokta gAthA maLI Ave che je nadhi pAtra che - sabve tasanti daNDassa savve bhayanti mccuto| . attAnaM upamaM katvA na hanecca na ghAtaye // artha-parva jIvo daMDathI trAsa pAme che ane sarva jIvo mRtyuthI Dare che. pitAnI jAtane dAkhale laIne koIe jIvane haNave na joIe tathA keIe jIvane vAta na karavuM joIe. paraMtu A gAthAnA anusaMdhAnamAM eka khAsa bAbata dhyAnamAM levAnI che ane te e che ke emAM jIvahiMsA niSedha tarapha je aMgulinirdeza karavAmAM AvyuM che te che meTA nI hiMsA nahi ke nAnA javAnI. je nAnA venI ahiMsA temane abhipreta heta te teo kadi koI - jIvane bhArata ja nahi paraMtu vyavahAramAM ema jaNAtuM nathI. vartamAna Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALe gAMdhIjIe koI paNa jIvane mArazo nahi evuM sUtra uccAryuM hatuM paraMtu emane nirdeza raghula prANa pUrato ja hato e emanA vartanathI spaSTa jaNAI Ave che. zvAna, vAnara ane sarpAdi praye manuSyoe jyAre hiMsAtmaka valaNa akhatyAra karyuM hatuM tyAre gAMdhIjIe mauna dhAraNa karyuM hatuM ema nathI temaja temanA kAne vAta gaI no'tI ema paNa nathI. ulaTAnuM, e chonA saMrakSaNa virUddha emaNe potAne abhiprAya vyakta karyo hato. AthI e cekanuM spaSTa che ke gAMdhIjInI ahiMsA paNa kevaLa moTAsthUla cha sudhI sImita hatI emanI ahiMsA viSayaka vyAkhyAnA vartuLamAM kSudra che samAviSTa thatA netA. vaLI, eka rIte joIe te gautama buddhanI ahiMsA gAMdhIjInI ahiMsA karatAM vizeSa vistRta hatI. gautama buddhanI ahiMsAmAM pazu, pakSI vagerene samAveza thato hato. temanA upadezathI A vidhA. nane puSTi maLe che. paraMtu pazu ane pakSInuM mAMsa temaNe svIkAryuM* ane tethI temaNe ja prarUpelA pazu, pakSonA ahiMsAnA siddhAMtanuM khUna temaNe pe te ja karyuM. gAMdhIjI janma ane dharme hiMdu hoI saMyoga ane saMskAranA baLe hiMsAnA upadezamAMthI bacI gayA che paraMtu dayAne siddhAMta vegapUrvaka AgaLa dharanAra gautama buddha ane temane saMdha mAMsAhArathI mukta na rahI zakayA. gautama buddhanA saMdhamAM amuka evA jarUra hatA ke jemaNe virAdhane sUra kADhele paraMtu khUda gautama buddha ja masa hAranI leyatAmAM phasAI paDayA hatA tyAM bIjuM zuM bane? Aje paNa tibbata, AsAma, ane laMkA jevAM bauddha dharmanA mukhya keMdromAM mAMsAhAre mAjhA mukI che. vastusthiti AvI guMcavaNuM bharelI hevA chatAM ane virodhathI bharapUra hovA chatAM yAta-yAgAdimAM gemahiSInI hiMsA sAme gautama buddha jabara adilina saryuM hatuM e paNa ItihAsa prasiddha che. tatkAlIna vAtAvaraNanI A pUrvabhUmikAmAM mahAvIrane Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "janma thAya che. vicArabhinnatAnI jaMjIramAM janatA jakaDAelI hatI AcAra ane vyavahAranA vaiSamya samasta vAyumaMDaLane kaluSita karI dIdhuM hatuM. vicAramAM amuka, vANImAM bIjuM to vaLI vatanamAM kAMIka trIjuM ja . AvA prakAranI paristhiti pravartatI hatI. A samayane itihAsa sAkSI pUre che ke A A vakhatanA mANase taddana hRdaya vihoNuM banI gayA hatA. teo bilakula mohagrasta avasthAmAM hatA, paisA kamAvA, e mATe game tevuM pApAcaraNa karavuM paDe te paNa karavuM, Atma rakSA mATe ane nijI - sukha mATe game teTalAne bhoga levA paDe te paNa harakata nahi, paralokane asvIkAra, AtmatattvamAM avizvAsa, vitaMDA, kalaha ane - , yuddha ane khunAmarakI, dAvaprapaMca ane kapaTa -TUMkAmAM sarvatra sarva prakAre bhautikavAda sAmrAjaya sthApyuM hatuM. paralekatA ane AtmAnA astitvamAM nahi mAnanAra A samayanI AkhI mAnava jAta ahika ayazArAmamAM racI pacI rahetI. sadAcaraNa, nIti, dharma ityAdine abherAIe caDAvI dIdhA hatA. svachaMda ane svecchAcAre vartAvelA A kALA ane kAramAM keramAMthI janatAne mukta karavA mahAvIra AgaLa AvyA ane bhAna bhUlela mAnane AvA tAtparyanuM udabodhana karyuM "leke ! tamAre vyavahAra ayathArtha che. tamAre vairavihAra tamane avanatinI uMDI khINamAM laI jaze. jema tamane sukha ISTa che ane du;kha anicchanIya che tema saune paNa emaja che ema bhalI bhAMti samaje vagere vagere. leDhAnI kaDAIne suMdara dAkhalo ApI mahAvIre A parama satyane AbAda rIte ThasAvyuM. temaNe kahyuM " loDhAnI kaDAImAM agni bharI, he le ke ! ene sparzavAnuM ane tamArA pitAnA khoLAmAM mukavAnuM tamane kaI kaheze te tape tema karaze ? mane khAtrI che ke tame tema nahi ja karo. kAraNake agnithI bharelI DhAnI kaDAIne aDakavAmAM dukha ane yAtanA rahelA che e tame sArI rIte jANe che-sama ne cho. dukhathI dUra bhAgavAnI IcchA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 jema tamArAmAM mokhare che tema anyamAM paNa che ema samyak prakAre avadhArI bIjAne duHkha AApatAM paDelAM pUrA vicAra kareA ityAdi, ItyAdi. vastu sthiti Ama che. pAtAne paDatu. du;kha manuSyA samaje che jyAre anyanA du.kha tarapha teo bedarakAra che. teo ema leza paNa nathI samajatA ke temanA upara tUTI paDeluM du:kha temaNe anyatra anyane Apela duHkhatuM ja eka mAtra kAya che. bIjAne du:kha ApyuM che mATe ApaNune paNa duHkha prApti thavIja joIe mA eka sAmAnya siddhAMta che. ane e eTale amodha siddhAMta che ke enI svIkRti kayeja chUTakA che. mahAvIre thru De leke ! ApaNane je anubhava thAya che te anubhava anyane paNu sadA rIteja thAya che eja dRSTi nyAya yukta che. huM bhaLye ! jema tamane tamArUM hita haiye vastu' che tema khIjAnA sabaMdhamAM paNa samajo. . RRAtmahita tarapha tame jema abhimukha che! tema parahita tarapha paNu abhimukha aneA. tamArA svAtha jeTalAja khIjAnA svArthane vhAlA gaNe. anya taraphathI tamane karavAmAM Avela anyAya jema tamane kaSTadAyaka che tema tamArA taraphathI karavAmAM Avela anyAya khIjAne paNa kaSTakArI ja nivaDavAnA e mAbatanuM rakhe vismaraNa karatA kahevAnA sArAMza e che ke je dRSTithI tame tamArI tarapha jue che e ja dRSTithI tame khIjA tarapha juo. pAtAnI ane paranI vacce je bheda dRSTi che tene tyAgA ane saMpUrNa abhedane sthApe." gautama yuddha praNIta jIvadhyA ane mahAvIra praNIta jIvadayA vacce anata guNA taphAvata che. mAgaLa kahevAI gayuM che. tema gauta* buddhanI chatrayA viSayaka prarUpaNAmAM kevaLa sthUla ane meATA jIvAja samAviSTa che jyAre mahAvIra prapita chatrayA viSayaka bhAvanAmAM samasta sacarAcara vizva 'tagata che. cAlu samayamAM paNa mahAvIranI ge ahiMsaka vRttinuM mAcaraNa enA zAsanamAM praznatI rahyuM che Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke e kRtti tarapha Adhunika yuga upahAsanI najarathI joI rahyo che. pote AcArI zake nahi evI ahisAnuM kAryarUpamAM pariNama thaI rahI rahyuM hoya tyAre bIjAo e bAbatane hAsImAM uDAvI ene halakI pADavA kuceSTA kare e mAnavI mAnasamAM mULathI ja bhareluM che. mahAvIra paMcayAmanA dhAraka hatA ane abhUtapUrva tathA amRtapUrva tyAgI puruSa hatA. bhUtakAlIna kei vyakitamAM e tyAga jo ke vAMco jAye nathI. gautama buddha tapazcaraNa karyuM hatuM paraMtu pAchaLathe enI nirarthakatA lAgavAthI ke pachI game te bIjA koI kAraNe ene choDI dIdhI hatI, tyAre mahAvIre devone paNa duSkara evA anazane-upavAsa mAsamAsanA ane chevaTe te cha cha mAsanA, khUbaja jJAnapUrvaka ane ane yatanApUrvaka karyA hatA. zarIra zuzraSAne temaNe tilAMjali ApI hatI ane pazuone tathA manuSyae ApelA, sAMbhaLatAM rUMvATI ubhI thAya tevA bhayaMkara kaSTo ane upasargo aDola paNe, samabhAve, ane dhairyapUrvaka sahyA hatA. AvuM ekadhAruM, ara dukha temaNe lagabhaga sADAbAra varSa jeTalA dIrdhakALa sudhI sahana karyuM hatuM. samakAlIna keI paNa vyakitamAM je jJAnano eka aMza paNa na hato evuM divya ane apUrvajJAna arthAta kevaLa jJAna mahAvIramAM hatuM. A jJAnanA prabhAvathI Azcarya mugdha thaI manuSya karatAM deva emanI pUjA vadhAre karatA. jenAgomAM varNita che ke devo mahAvIrane pravacana karatAM sAMbhaLavA vyAkhyAna sabhAmAM AvatA hatA. mRtyulokamAM AvavAnuM mana devone ekadama na thAya paraMtu vyAkhyAnakAra mahAvIranI vyAkhyAna mohinImAM mugdha thaI . teo ApoApa ja tyAM AvI caDatA ane vyAkhyAna sAMbhaLI pAvana ' thatA. ATalA moTA pramANamAM deva AkRSTa thaI tyAM AvatA hatA e ghaTanA paM. sukhalAlajInA gaLe utaratI nathI. paMDitajIe mahAvIranA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhamAM bahAra pADelI pustikAmAM joyuM che "mahAvIrane be mAtA ane be pitA te eka vAta ane mahAvIrane bALapaNamAM Idro meru upara janmAbhiSeka karavA laI gayA tyAM AkhA meru parvatane DolAvyA te bIjI vAta ane devavaMda samavasaraNamAM Ave che e trIjI vAta hRdayane sparza karatI nathI. game tema che 5zuM A traNa hakIkato vadhAre paDatI lAge che." ahi paMDitajInA A anumAna upara e vicAra karavAnuM kAma thAya che ke temaNe karela vAgye temanuM pitAnuM ja sajana che ke jenAmonuM sthAna che? paMDitajI potAnI buditulAmAM toLIne gAma kahetA hoya te to ApaNe kAMI kahevAnuM rahetuM ja nathI. anyathA be hakIkata mATe te khuda jibAgamamAM ja radIye ApavAmAM AvyuM che. have jo e jinAgane ja ApaNe avizvasanIya gaNazuM te badhAja jinAgamo avizvasanIya mAnavA paDaze kAraNake amuka jinagamo vizvasanIya ane amuka avizvasanIya evo bheda koI paNa hisAbe pADI zakAya nahi. mAne te badhAne mAne; na mAne to ekeyane na mAne. A nyA che. have je jinAgamane samULamAja uDAvI devA heya te te savAla ja raheluM nathI. jene jema phAve tema lakhI zake che. paraMtu purAvA tarIke amuka graMthane AdhArabhUta te gaNavA ja paDaze ane je jinAmane-badhAja jinAgamana-AdhAre bhUta gaNazuM to paMDitajInI uparyukta uktio haju punarvicAraNane pAtra che. - eka vyakti mATe eka mAtA ane be pitA hovA e ghaTanA niMdAne viSaya banI jAya che. paraMtu A ghaTanA e rUpe nathI banI. mahAvIranA jIve abhimAna karyuM hatuM sUtrabhASita che. e karmane mahAvIre bhogavavuM ja rahyuM. eTalA mATe prANuta devalokathI AvI mahAvIranA jIve bhadata brAhaNane tyAM devAnaMdA brAhmaNInI kukhe sthAna lIdhuM. zAkendrane A vAtanI jANuM thatAM barAbara trAsImI . rAtrie harizaigameSI pAse e garbhanuM AharaNa karAvyuM ane trizAlAnA udaramAM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. sthApana karyo. jinAga A ghaTanAne eka aherA tarIke oLakhAve che ane enA anusaMdhAnamAM kahe che ke evA acharA anaMtakALe thAya che. Ama kema banI zake evI lekrenI kuzaMkAnuM nirasana karatAM jinAgama bhAkhe che ke deva garbhane harI zake che ane dhAre te anya sthaLe ene sthApI zake che. AnA samarthanamAM devakInA cha putrane deve laI gayA ane sulasAne tyAM mukyA e hakIkatane dhyAnamAM levI joIe. bhadatta ane devAnaMda mahAvIranA darzane Ave che ane ekamITathI joI rahe che tyAre khuda mahAvIra ja be le che ke devAnaMda emanI mAtA che. 2 paMDitajI zA AdhAre Ama nathI mAnatA e samajAtuM nathI. e sUtrane nahi mAnavA jatAM anyane paNa nahi mAnavAnI Aphata utarI paDaze e na bhulAvuM joIe. - deve mahAvIrane sAMbhaLavA AvatA hatA e vAtane mAnavAnI paMDitajI AnAkAnI kare che. paMDitajIe AnA anusaMdhAnamAM e yAda rAkhavuM joItuM hatuM, ke jinAgamAnusAra tIrthakaranA paMca kalyANakaavana, janma, dIkSA, kevala, ane nivAsu-vakhate asaMkhya deve Ave che ane e paMca kalyANakane khUbaja dabadabAthI ujave che. e uparAMta, tIrthakara bhagavAnanI dezanA vakhate paNa thoka baMdha devo Ave che. ATaluM ja nahi paraMtu pitAnA hita mATe, svArtha mATe, ane saMzaya nivAraNa mATe khulAso meLavavA paNa devo Ave che. tIrtha karo samayecita spaSTIkaraNa paNa kare che. dee AvI pitAnI addhi, vaibhava, zakita ane saMpatinuM pradarzana paNa karyuM che. mahAzaka devalekanA be devo AvI mahAvIrana, leko na sAMbhaLe tevI rIte, pache che "he bhagavana! ApanA keTalA ziSya ane ziSyAo A bhave mese 1. " aMtakRzAMga." 2. "bhagavatI, navamuM zataka.", 3. "bhagavatI." Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze ?" e praznano uttara mahAvIre paNa leke na sAMbhaLI zake tevI rIte Ape che , - janmAbhiSeka vakhate mahAvIre merU DolAve e bIjI ghaTanAnA taththAtathyanA saMbaMdhamAM e jaNAvavuM joIe ke e bAbata mULa jinAgamamAM nathI, paraMtu pAchaLathI e hakIkata AcAryoe ghusADI hoya ema lAge che. A ghaTanAne jatI kare paraMtu jinAmamavarNita prathamanI be bAbatonuM zuM? mULa jinAmone ApaNe je asatya TharAvazuM to mAnazuM kone? A savAla mahatvanuM che ane ene saMtoSakAraka javAba Apa e kaI sahelI vAta nathI. * jinAgamAM tIrthakaronI mahattA alaukika ane avarNanIya che ema asaMdigdhapaNe kahevAmAM AvyuM che. tIrthakara nAma karmanuM upArjana atyaMta tyAga ane atyaMta prazasta vicAranuM pariNAma che. tIrthakaro thanAra chene cAra atizayo hoya che, puNyamAM teo devone paNa caDI jAya che. jinAgamAnusAra tIrthaMkara pada badhA padamAM sarvotkRSTa che. tIrthakara A jagatano uddhAra kare che. tIrtha karanA ati. zaya A pramANe che: (1) anaMta vijJAna (2) saMpUrva vItarAgatA; (3) vANugata vicAra keIthI truTI zake nahi; ane (4) sarva devonI pUjanIyatA. tIrthakaranI pUjA-arcA lagabhaga manuSyane mATe bhAga, jANato nahi hovAthI, yathAvata nathI karI. paraMtu deve buddhimaMta hevAthI prabhunI prabhutA yogya svarUpe jANe che ane tethI temanI sarakAra vidhi barAbara rIte kare che. jinAga A satyanI sAkSI pUre che. atyAranA yugamAM mahApuruSane janmotsava devo karatA nathI e kahe. vAnI bhAgye ja jarUra che. gautama buddhanA janma samaye deva AvyA hatA ene purA bauddha sAhityamAMthI maLI rahe che. je dharmAnaMda kAsa 1. bhagavatI." - 2. "lalita vistarA." Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI A vAtane atizayokitabharI gaNu avagaNe che. devo dvArA manuSyapUna thavI e ghaTanAne asaMbhavita gaNavA tarapha atyAranA yuganuM valaNa che ane paMDitajI eTalA mATe de mAphata thayela mahAvIranI pUjAne buddhima mAnatA nahi heya e eka ja kAraNa najare paDe che. A sthaLe te amArA kahevAno hetu eka ja che ane te e ke tIrthakarenuM bahumAna Agamokata che ane e kAraNe jinAgomAM jene zraddhA che tene te e ya bAbata svIkAryuM ja chUTake che. mULa jinAgamo jene tenA arvAcIna svarUpamAM digabare mAnatA nathI teo paNa tIrthakarenA devata bhakita kAryane yathArtha rIte jarUra svIkAre che. bauddha sAhitya abhivAcita ane vaNita gautama buddhanuM ucca sthAna eziyAkhaMDavAsI bauddhomAM je che te sAme amAre kaze khAsa virodha nathI. paraMtu AvI bAbatonA nirNayamAM eka pakSI vRtti dAkhavavI khataranAka che. DhAlanI baMne bAju tapAsavI joIe ane e lekanyAyAnusAra badhA sAhitya pravAhana-jaina, bauddha, ane vaidika-dulanAtmaka gaSaNA pachI e nirvivAda paNe mukarara karI zakAya. tema che ke mahAvIranA jJAna ane tyAga ajoDa hatA. gautama buddhanA jIvana saMbaMdhI sAhityanA abhyAsa pachI eTaluM mAluma paDe che ke temaNe aneka guo karyA hatA. te guo pAsethI temane Isitasiddhi thaI jatI. chevaTe vaizAkhI pUrNimAe koI bhojana karyA pachI teo zAMti meLave che ema emanuM jIvanacaritra kahe che. sAcA sukhanI ke alaukika jJAnanI jhaLahaLatI mata emaNe jeI no'tI. apUrva jJAnane temane AbhAsa sarakhe paNa thaye na to - ema emanuM jIvanacaritra nideze che. AthI ulaTuM, mahAvIranA jJAna ane tyAganA addabhuta ane ghAtaka pramANe kathita jinAgamAM Dagale ne pagale maLI rahe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 * * che. uttarakAlIna AcAryoe vyakita pUjAnA atirekathI prerAI cheDI ghaNuM atizayokitao jarUra dAkhala karI dIdhI che te paNa kaivalya mana thatAM sudhImAM mahAvIre batAvela asAdhAraNuM tyAga, bhAcarela apUrva tapazcaryA ane sahana karela seMkaDe upasargonuM surekha khAna mULa jinAmAmAM jarUra maLI rahe che. eTale e viSe be matane sthAna na ja levuM joIe. devenuM Agamana paNa uttarottara vadhatuM jatuM hatuM ane mahAvIranI vyAkhyAna sabhA devethI bharAI jatI e vAtano ullekha jinAgamamAM zodha paDe tema nathI. devonA A satkAramAM tIrthakare jarA paNa taNAtA nathI. teo te te kSaNe paNa niliptaja hoya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM prakaraNa zrI mahAvIra pachInI digaMbara tathA zvetAMbara : parAone ItihAsa zrI. mahAvIra nirvANa bAda indrabhUti gaNadharane kevala prApta thayuM. temanI pachI sudharmAne ane temanI pachI jaMbusvAmIne. vetAMbara. paraMparAnusAra 12, 8, ane 44 varSe kevaLa paryAyamAM rahI mekSa prApti karI. digaMbara paraMparA jenuM atre prathama nirUpaNa karavAmAM Ave che te ahiM judI paDe che ane kahe che ke jaMbusvAmIne ADatrIsa varSa kevaLa jJAna rahyuM hatuM. tathA tyAra bAda sakaLa siddhAntanA jANakAra viSNu nAmanA AcArya thayA. ane temanI pachI nandimitra AcArya thayA. aparAjita, gavardhana, ane bhadrabAhu e traNa mRtakevalI uttarottara kramazaH thayA. viSNu, mandimitra, aparAjita, govardhana, ane bhadrabAhunI vacce se varSa vyatita thayA hovAnuM digabara paraMparA jANAve che. samasta mRta jJAna viccheda thayAnuM digaMbaro kahe che. vizAkhAcArya AcArAMgAdi agiyAra aMganA ane daza pUrvanA dhAraka hatA. pratyAkhyAna, prANAvAya. kriyAvizAla ane lekabiMdusAra nAmanA cAra pUrvanA eka dezanA mAtra dhAraka hatA. pachI je AcAryo thayA tenA nAmo A pramANe che- projhila, kSatriya, jayasena, nAgasena, siddhArtha, dhRtisena, vijaya, buddhi, gaMgadeva, ane ghamasena A daza AcAryo dA pUrva dhArI hatA. A AcAryonI vaccene gALo ekaso vyAzI varSa jeTaluM hatuM. e AcAryonA svarehaNa bAda bhAratavarSamAM ja pUrvane lepa thayA. vizeSatA eTalI che ke nakSatrAcAya, jasapAla, pIMDa, dhruvasena ane kaMsAcArya e pAMca munirAje agiyAra aMga ane cauda pUrvanA eka dezanA dhAraka hatA. AmAM base ane vIsa varSanA samaya gayuM hatuM. e kaMsAcAryanA svargagamana pachI koI agiyAra aMgadhArI na thayA. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 digaMbara paraMparA pramANe subhadra, yazobhadra, yazebAhu, ane lehAcArya--e cAra AcAryo pUrNa AcArAMganA dhAraka hatA tathA roSa aMgenA dezadhAraka tathA pUrvanA eka dAna dhAraka hatA. A AcAryone kALa ekaso ane aDhAra varSane thAya che. lehAcArya pache. AcArAMganuM jJAna lupta thayuM. A badhA AcAryo vacce kulle 683 varSo pasAra thayA hovAnuM digaMbara paraMparA jaNAve che. emanA pachI aMga tathA pUrvanA dezadhArI guNadharane kAryakALa Ave che. e guNadhara bhaTTArake pravacana taraphanA AdarabhAvatha prerAI jJAnapravAda nAmanA pAMcamA pUrvanI dazamI vastumAMthI adhikAra uddadhRta kare "kaSAyakhAbhUta" nAma ApyuM. A pUrvane paNa lepa thaze evA DarathI temaNe enA soLahajAra padane ekaso ane eMzI gAthAmAM saMkSepathI samAvI dIdhA. A gAthAone Arya maMgu ane nAgahastI nAmaka AcAryoe abhyAsa karyo ane temanI pAsethI pravacanabhakata yativRSabhe e gAthAo sAMbhaLI cUrNi racI. " zrI virasena svAmI pachI thaI gayelA "zrutAvatAra'nA racayitA indrabhUti nAmaka AcAryuM paNa "kaSAya prAbhUta " nA prAdurbhAva saMbaMdhe e ja pramANe jaNAve che. A rIte "SakhaMDAgama" ane "kaSayaprAbhRta 'ne racanA samaya 683 varSane Ave che. puSpadaMta ane bhUtabalie malI "SakhaMDAgama" nI ane gugudhare " kaSAyamAmRta" nI racanA karI hatI. A banne pustakamAM prathama karyuM e nirNaya haju thaI zaka nathI. guNadhara ane dharasenanA guruvaMzanA pUrvApara kramanA jJAnanI anizcitatA AmAM kAraNa bhUta che. . 1. "kaSAya prAbhRta", prastAvanA, pRSTha. 4-42. 2. guNadharadharasenAnvayagurvoH purvAparakramo'smAbhirna jJAyate tdnvykcAra maninAmAvatA IndranaMdikRta "mRtAvatAra." Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . upara je badhI hakIkata jaNelI che teno AdhAra "kaSAyaprAbhRta" nI prastAvanA che. vIra pachI 683 varSa sudhI aMgenuM jJAna astitvamAM hatuM. jJAnanA koIka aMzane lepa thayo heya e vAta judI paraMtu sAmAnya rIte to e jJAna sacavAI rahyuM hatuM. pUrvonuM paNa thoDuM thoDuM jJAna hatuM ja. "SakhaMDAgama enI prastAvanA paNa A ja vAtane puSTa kare che. ahiMyA eka visaMgati khAsa noMdhavA jevI che ane te e che ke je pUrvagata vastu "SaTakhaMDAgama" ane kaSAya prAbhUta" mAM che te vastune tenA racanAra AcAryoe svIkArI paraMtu je aMgenuM jJAna temane hatuM nahi te aMgene na svIkAryA. aMgenuM astitva te hatuM ja to pachI amuka aMgene apanAvyA ane amukane na apanAvyA enuM zuM kAraNa? uparanI samucita zaMkAne asamucita pratyuttara amuka digaMbara bhAIo tamAma aMge viccheda thaI gayuM hatuM ema kahIne vALe che. paraMtu uparyukata be pustakanA saMpAdake prastAvanAmAM khullo ikarAra kare che ke aMgenuM jJAna 683 varSa sudhI te cAlu rahyuM hatuM ja. je vastu sthiti Ama hatI te pachI e aMgene saMgha samakSa emaNe kema na mukyA? atyArane vetAMbara jaina samAja to ene prakAzita karI rahyo che. digaMbara jene A praznano uttara e che ke atyAre upalabdha thatA jina gamo prAcIna jinAgamo nathI e te che nUtana saMskaraNa. A bAbatane uttara e rIte vaLI pAcho daI zakAya ke je prAcIna aMge digaMbara AcAryonA kaThe hatA tene temaNe zA mATe te pachI lipibaddha na karyA ? 683 varSa sudhI te aMgajJAna pravartamAna rahyuM hatuM. dharasena, guNadhara, puSpadaMta, ane bhUtabali nAmanA samartha vidhAnee emanI pAse hatA teTalA aMgatAnane paNa je lipibaddha karyuM hatuM te atyAranA disaMbara samAja upara mahAna upakAra thAta. AcArya varasene "khaMDagamanI racanA yuddhata ane tabaline Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 ApI hatI. e vAcanAnA mULa "agrAyaNI pUrvamAM che. kaSAya prAlatanA mULa pAMcamAM parvanI dasamI vastumAM che. pUrvanI vAMcanAM A rIte emaNe ADakatarI rIte te ApI ja. te pachI aMge ke jenuM jJAna temane hatuM ja tenI vAcanA zA mATe bhalA na ApI ? zvetAMbara jenee jinAgane navA lebAsamAM raju karyo che e digaMbara jainene AkSepa AthI nirAdhAra ddhi thAya che. emaNe e aMgene hetupUrvaka ja jatA karyA che evuM anumAna ja emAMthI phalita thaI zake che. pUrvanuM ane aMgenuM jJAna amuka AcAryo sudhI cAlyuM AveluM; pUrvagata jJAnane uddhata paNa karyuM; ane aMge naSTa thaI gayA hatA ema kahyuM. digaMbara jainonI A AkhI vicArasaraNi bhUlabharelI) nathI lAgatI zuM ? A darzIla pikaLa che ema lAgyA vinA nathI rahetuM. A bhrAmaka vicAraNanA mULamAM abhiniveza sivAya bIjuM kAMI najare paDatuM nathI. digaMbara jene bhale game te dAva peza kare paraMtu khaMDAgama" ane "kaSAyaprAbhRta'nI prastAvanAmAM karavAmAM Avela vidhAne ja emane khullA pADe che. astu. ' have, khaMDAgama" ane "kaSAyaprAbhRta" e bannemAM prathama kenI racanA thaI haze e samasyAne ulIe. "mRtAvatAra "nA kartA dinaMdi ane adhavalA" tathA "jayadhavalA" TIkAnA lakhanAra vidvAna A saMbaMdhamAM mauna seve che. vastusthiti evI che ke digaMbaro ane zvetAMbara amuka gauravazala AcAryone tathA temanI kRtione pitapotAnI paraMparAnA cokaThAmAM pitAne kharI khAtrI nahi hovA chatAM tathA purAvAne abhAva hovA chatAM goThavavAnI ceSTA ane tANuM kheMcI kare che. dAkhalA tarIke Arya maMgu ane nAgahasti e be nAme bane paraMparAmAM che. A maMguM pahelA thayA ane pachI thayA nAgahasti ema digaMbare kahe che. 1 e baMne vacce kazuM aMtara nathI. . . . I " . " ' , 1. "kaSAyAbhUta", prastAvaMnA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vetAMbare Arya maMdirane e banne AcAryo vacce muke che. arthAta pahelA Arya maMgu, pachI Arya naMdila, ane tyArabAda nAgahasti. bIjI rIte kahIe te Arya maMgunA nAgahasti praziSya thAya.' tAtparya e nikaLe che ke zvetAMbara paraMparA saMmata Arya maMgu, ane nAgahasti tathA dimaMbara paraMparA kathita dhavAhAkAra mahAvAcaka Aya maMju ane jayadhavalAkAra mahAvAcaka nAgahasti eka ja che. bane paraMparAo vidvAna AcAryone A rIte kabaje le che. e paNa joI zakAze ke bane paraMparAmAM lagabhaga ekavAkyatA che. paraMtu zrI kalyANa vijayajI judIja vAta raju kare che. je emaNe ghaNuM paTTAvalIo bhegI karI eka aitihAsika noMdha taiyAra karI che jemAM teo bhArapUrvaka puravAra kare che ke mAthurI paTTAvalI anusAra paMdaramI pATe Arya samudra, soLamI pATe Arya maMgu, ane bAvIsamI pATe nAgahasti Ave che. jyAre vAlI paTTAvalI pramANe paMdaramI pATe. Arya maMgu, ane bAvIsamI pATe Arya nAgasti Ave che. TUMkamAM, bane paTTAvalI mujaba kramazaH pAMca ane cha pATane gALo Aya maMgu ane Arya nAgati vacce Ave che. A rIte Arya maMgu ane AryanA hasti, digaMbara paripATI anusAra, nathI samakAlIna ke nathI samI pavatI. digaMbaro ane naMbara pATa-pATa vaccenA aMtarane TuMkAvavA game teTale tanatoDa prayatna kare to paNa zrI. kalyANa vijaya jInA upayuMkata graMtha uparathI eTaluM te ApAtaH spaSTa thAya che ke pATa-paTa vaccenuM aMtara ghaNe sthaLe ghaNuM che ane koI sthaLe keipaNa amuka pATa puratI susaMgati kayAMya nathI ane che te taddana najIvI che. have ApaNe devaddhigaNi kSamAzramaNanA saMbaMdhamAM vicAra karI laIe. sAmAnya mAnyatAnusAra daraddhi sattAvIsamI pATa thayA. paraMtu 1. zvetAMbara saMmata "naMdI sUtra." 2. "vIrasaMvata ane jena kAla gaNanA." Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 zrI. ka9yANa vijayajI dazAzrutaskaMdhAkata devaddhine cetrIsamI pATe muke che. juo emaNe taiyAra karelI guru paraMparAnI nita tAlikA - vAlajI gugapradhAna pAvalI 1. Arya sudharmA 14. , sAMDilya . 29. ,, rakSa 2. ,, jaMbu 15. ,, samudra 28. ,, nAga 3. ,, prabhAva 16. Arya susthita- 29. , johila supratibuha ,, zayyabhava 17. ,, Inadina 30. , viSNu ,, yazabhadra 18. ,, siMhagiri 31. Arya kAlaka , Arya saMsUtavijaya 19 ,, Arya vaja 32. ,, saMpalita-bhadra , bhabAdu 20. ,, ratha 33. ,, vRddha 2. ,, sthUlabhadra 21. Arya puSagiri 34. Arya saMghapAlita , mahAgiri 22. ,, phalyumitra 35. ,, hasti 10. ,, suhasti 23. ,, dhanagiri 36. ,, dharma 11. ,, dinna 24. , zivabhUti 37. Arya siMha 12. ,, svAti 25. ,, bhadra 38. ,, dharma 13. , zyAmAcArya 6. arya nakSatra 39. , devagiNi uparyukta krama devaddhigaNinI gurnAvali pramANe che jyAre mathurI yuga pradhAna paTTA valI je nIce udana karavAmAM AvI che te vaLI koIka juduM ja batAve che. mAthurI yuga pradhAna paTTAvalI 1. Arya sudharmA 6. Arya svAti 11.Arya revatI nakSatra 2. , jaMbu . , zyAmAcArya 12. ,brahmadIpakasiMha 3. , pramava 8. ,, sAMDilya : 13. ,, skaMdilAcArya. 4. ,, zayaMbhava 9. ,, samudra 14. himavaMta , yazobhadra " 10. , maMgu . 15. , nAgArjuna Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. AryabhUta vijaya ra2. Arya dharma 28. Arya goviMda 17. , bhadrabAhu 23. bhadragupta 29. , bhUtadina 18. ), dhUla bhadra 24. , vaja 10. ,, lauhitya 19. , mahAgiri 25. ,, rakSita 31. ,, dUSyagaNi ,, suhasti 26. , naMdila 32. ,, devagiNi 21. ,, balissaha ra7 ,, nAgahasti A bheda zA mATe utpanna thato haze e prazna se je udmave. paraMtu vastu sthiti dhyAnamAM letAM enuM spaSTIkaraNa ApaNane maLI rahe che. jude jude sthaLe judI judI ne karavAmAM AvI hoya. koImAM kaI vastu rahI jAya, koImAM koI vadhArAnI vastu ghusI jAya, te vaLI kaImAM koI bAbata viparIta svarUpe paNa lakhAI jAya. AmAM kALabaLa, sthAna baLa, vyaktibaLa, sthiti baLa-badhuM dhyAnamAM levuM joIe. Ama lipibaddha kayAre thayA e ekaja ghaTanAne dhyAnamAM leze te paNa A vastu samajAI jaze. amuka mAnyatA pramANe jinAga 900 varSa pachI pustakArUDha thayA jyAre bIjI mAnyatAnusAra 993 varSa vyatIta thayA pachI graMthastha banyA. zrI devaddhi sattAvIsamI pATe thayA ema kahevAmAM AvyuM hoya tyAM vacagALAnI amuka pATone mukI devAmAM AvI hoya, atha che keTalAka AcAyone mukI paNa devAmAM AvyA hoya. zrI. kalyANa vijayajI e uparyukta graMthamAM aneka vicArasaraNio, paddhatio, saMdhanAtmaka vicAro vagere raju karyA che. A tamAma dalIlenI tulanA karyA pachI eka satya spaSTa samajAya che ke keTalAka AcA ne paricaya, temanA viSenI nadhei, temanI paraMparA keI ThekANe nadhivI rahI gaI hoya ane keTalAkanI kheMdhAI heya. A ekaja -sArAMza amane svIkArya lAge che. siMbara ane bhavetAMbara saMpradAyanA vidvAna kAkAe saMzodhana karavAmAM bAkI rAkhI nathI ane haju paNa gaSaNa cAlu ja che Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM koI paNa bAbatamAM nirNayAtmaka anumAna tAravavAmAM te joIe tevA saphaLa thayA nathI. mArA A vidhAnane samajAvavA huM ahiM "samayasAra" tathA "pravacanasAra"nA sthaMla daSTAMta ApuM chuM. "samayasAra" tathA " pravacanasAra "nA vAcana tathA abhyAsa hamaNAM ThIka ThIka thaI rahyA che. paraMtu khedane viSaya e che ke enA kartA viSe koI paNa nizcayAtmaka mAhitI prakAzamAM AvI zakI nathI. A baMne pustakanA aMdha anuyAyIolA mate te temanA kartA kuMdakuMdAcArya vikramanI pahelI zatAbdimAM thaI gayA che. paraMtu itihAsavidoe ane digaMbara saMpradAyanA dhuraMdhara vidvAnoe e samaya upara aMtimatAnI mahera mArI nathI. enI viziSTa nedha "kaSAyaprAbhUta"nI prastAvanAmAM tenA saMpAdakoe lIdhI che ne ke kazo ja nirNaya te. paNa karI zakyA nathI. aneka bAbatonuM saMkalana purAvAo mATe temaNe kareluM che paraMtu aMtima anumAna upara teo paNa AvI. zakayA nathI. yativRSabhanA samaya mATe paNa teo sadehAtmaka che. "kaSAyamAbhata" para cUNi ane "uccAraNa" vRttinI racakhA thayA pachI kuMdakuMdapuramAM padmanaMdi munine tenI prApti thaI ema mRtAvatArane kartA IMdranaMdi lakhe che. tyArabAda zyAmakuMDAcArya ane tummasUrAcArya ane samaMtabhadrane tenI prApti thaI ema jaNAya che. have je yativRSabhane vikramIya chaThThI. zatAbdimAM mUkavAmAM Ave to e badhA AcAryo emanA uttarakAlIna che eTale e samaya pachI thayA ema gaNAvuM joIe je mAnya thatuM nathI. IdranaMdie nirdiSTa karele kAlakrama yathArtha che e jovAnuM rahe che. sauthI pahelAM kaMDakuMdapuranA AcArya padmana dine levA e upayukta che? ? - . praratAvanAmAM teo kahe che "kuMdakuMdAcArya ane "zrAvatAra "mAM yativRSabhanI pAchaLa levAmAM Ave che evo purA amane te pustaka 1. "mRtAvatAra" pRSTha paLa , .. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivAya bIje karyAMya maLatA nathI. caMdrana'dinI AvI mAnyatA hovAmAM zu AdhAra che te paNa amane samajAtuM nathI.' abhyAsakAe ahiyAM smaraNamAM rAkhavA jevu' je che te e che ke " zrutAvatAra ''tu prAmANya aneka sthaLeAe sa MpAdakAe svIkAyu che paraMtu kuMdakuMdAcAryanI khAkhatamAM enuM AdhArabhUta phagAvI devAmAM AvyuM che. iMdrana'nA vaktavyamAM sa Mdehanu Ara paNa kare che. Ama sagavaDI dhama akhatyAra karavAmAM AvyA che. sa'SAdkAnA pradhAna hava kuMdakuMdAcAya ne vi. kramIya saMvatanI AdimAM jeTalA lAvI zakAya teTalA lAvavAnA che. keMdranaMdi emAM sahAyaka nathI thatA. eTale emane eTalA pUratA bahiSkRta karavAmAM AvyA che. zrI. kANu vijayajIne abhiprAya e sa'pAdakA potAnA samarthanamAM TAMka che.4 zrI. kalyANa vijayajIne mate ku kuda - cAyanA samaya chaThThI zatAbdi che. paTTAvalI ApatI vakhate te nIce pramANe jaNAve cheH-- 1. kuMdakuMdAcArya 515-519 4 2. ahimaTyAcArya para0-565 5. 3. mAdhavaMdyAcAya 566-53 6. 7. dharasenAcAya 594-614 puSpadaMtAcAya 615-63 bhRta malyAcAya 634-663 lAhAcAya 664-687 "kaSAyaprAbhUta"nI prastAvanAmAM tenA sapAdkAe upara pramANe zrI. kalyANa vijayajInA "zramaNa bhagavAna mahAvIra"mAM raju thayelA mata TAMkayA che. paraMtu A varSe vIra saMvatanA samajavA ke vikrama saMvatanA ema sapAkkA pAteja zaMkA uThAvI, e zaMkAnuM samAdhAna karatAM kahe che ke zrI. kkSANu vijayajI e varSoM vIra saMvatanA kadAca mAnatA hoya evA vizeSa sabhava che. paraMtu vastusthiti Akrama nathI. e varSoM vikrama saMvatanA che kAraNake vikramIya bAramI zatAbdi sudhI "6 19 1. * zramaNu bhagavAna mahAvIra, ' Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 prAyaH zaka ane vikramIya saMvata lakhavAnI digaMbarAmAM rUDhi hatI. prAcIna digaMbarAcAryanA tathA hakIkatonA viSayamAM vIra saMvata yojavAmAM AvyuM hoya ema amArA jANavAmAM nathI evuM zrI. kalyANa vijayajI pote ja AgaLa e pustakamAM kahe che. te pachI e kema hRdayamAM utare ke A hakIkata pUrato vIra nirvANa saMvatane upayoga karyo haze? A uparathI e svAbhAvika rIte ja spaSTa thaze ke digaMbaranA prakADa vidvAna AcArya kuMdakuMnA saMbaMdhamAM ja vicAra vaividhya ane matabheda pravarte che. "kaSAyaprANaMta'nA saMpAdaka prastAvanAmAM pramANe upara pramANo khALe jAya che paraMtu e badhAM koIpaNa rIte svIkArya thaI zakatA nathI. vastusthiti evI che ke itihAsavido puSkaLa AviSkAra kare che paraMtu keIpaNa ghaTanA tenA yathAsthita svarUpamAM maLI ja na zakatI hoya tyAM bIjo upAya paNa zuM? pustakamAM varNita sAmagrI ane mAhitImAM paNa ghaNI ghaNI vakhata dharamULane jambara taphAvata daSTigocara thAya che. dAkhalA tarIke zrutAvatAra," " trika prApti "prabaMdha ciMtAmaNi," tathA "prabhAvaka caritra vagere vagere aitihAsika graMthamAM paNa sAmya karatAM vaSama ja vadhAre jJAta thAya che. joke purAtatvavida pAse atyAre sAmagrI vipula pramANamAM che paraMtu je vastu lupta thaI gaI athavA naSTa thaI gaI tene sAco nirNaya kayAMthI lAvI zakAya ? digaMbarIya muta vIranirvANune 683 varSa thaI gayA pachI maMgadhara ane pUrvadhara AcAryo I thayA nahi ema digaMbare mAne che. koI aMgapara hatA te kaI pUrvadhara hatA. puSpadaMta ane bhUtabali AcAryonuM banAveluM "khaMDAgamaM" bIjA "agrAyaNuM" pUrvaupara prasthApita hatuM. jJAna pravAda" nAmanA pAMcamA pUrvane AdhAra laI guNadhare "kaSAya 1. "zramaNa bhagavAna mahAvIra" pR. 344-346. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAta" racyuM. A banne graMthe digaMbaremAM jinAgamane sthAne che. Agano tathA ne lepa thayuM che e digaMbaranI dalIla che. chatAM "SakhaMDAgama" ane "kaSAyAbhUta"ne uharI levAmAM AvyA. aMgane aMza rahevA chatAM koI jagyAe aMganuM astitva jaNAtuM nathI-e bInA Azcarya janaka nathI zuM? gautama, sudharmA, ane jaMbu Adi traNa kevalibe bAsaTha varSa rahyA; AgaLa jaNAvavAmAM AvyA che te viSNu Adi pAMca zrutakevalio. se varSa rahyA; pUrvokta vizAkhAcAryAdi agiyAra dalapUvAo ekasovyAzI varSa rahyA, pUrvokta nakSatrAdi pAMca ekAdaza aMgadhArIe. basa ne vIsa varSa rahyA; ane cAra AcArAMgadhArIo ekase aDhAra varSa rahyA. A pramANe kula aThThAvIsa purUSo sudhI aMgajJAna astitvamAM rahyuM.arthAta chaso ane vAzI varSa sudhI aMgajJAna jaLavAI rahyuM. A aMgagata graMthanI vAta thaI aMgabAhya graMthonI (digaMbarIya) hakIkata A pramANe che vIra kata aMgabAhya graMthonI saMkhyA caudanI che. (1) sAmAyika, (2) caturvizatistava, (3) vadanA, (4) pratikramaNa, (5) vaiyika, (6) kRtikarma, (7) dazavaikAlika, (8) uttarAdhyayana, (9) kalpa vyavahAra, (10) kapAkadipaka, (11) mahAkalpika, (12) puMDarika, (13) mahApuMDarika, ane (14) nizIthikA. A cauda aMbAva graMtho Aje nathI; lupta thayA che : digabara aMgagraMtha ane aMgabAhya graMtha lupta thaI gayA. tAMbara aMgagraMtho ane aMgabAhya graMtho jaLavAI rahyA. A ghaTanA ja Azcarya janaka che. digaMbarAcAryoe pitAnI hayAtImAM ja zA mATe aMgagraMthe ne lepa thavA dIdhe? taba karatAM tene zArIrika ane bAddhika daSTie zuM kama hatA jyAM jyAM prasaMga ke anukULatA maLe che tyAM tyAM digaMbare pitAnI jAtane vetAMbaro karatAM rahaDIyAtI mAne che--manAve che. te pachI evuM zuM thayuM ke jethI aMgagraMtha sAcavavAmAM temane muzkelI paDI ? vitAmAM, abhyAsamAM, dhANAmAM teo jevA tevA te nathI ja. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnamAM teonA kayA kyA pustaka che te TuMkamAM jaI jaI e. Agamone to teo lepa mAne che e AgaLa ghaNI vakhata kahevAI gayuM che. atyAre temanI pAse je graMthe che tenA upara teo jinAga jeTaluM ja mahatva sthApe che. teonI pAse atyAre je graMtharAzi che tene cAra anugamAM nIce pramANe vibhakata kare che - (1) prathamanuyoga:- "padmapurANa" (raviSeNa kRta), "harivaMza purANa" (jinasene kRta), ane "uttara purANa"(guNabhadra kRta) (2) karaNAnuyoga - "sUryaprApti," "caMdraprajJApta', ane "jayadhavalA ''; (3) dravyAnuM ga:- "pravacanasAra", "samayasAra." "niyamasAra ", "paMcAstikAya"(kuMdakuMdakRta) ane "tatvArthIvigamasatra" (umAsvAmI kRta). A chelle graMtha tabarone che chatAM digaMbare e graMthane pitAne gaNe che. enI upara samaMtabhadra, pUjayapAda, alaMka, ane vidyAnaMdIe TIkAo lakhI che. samaMtabha "AtamImAMsA " lakhI che ane enA upara akalaMka tathA vidyAmaMdie TIkAo lakhI che; (4) caraNanugaH- "malAcAra "(vaTTakera kRta), "trivarNAcAra", ane "ratnakaraMDA bAvakAcAra ". A tamAma graMtha dasamI zatAbdinI aMdaranA che. sonagaDhathI bahAra paDela "samayasAra" graMthanA upoddaghAtamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke prathama zrataskadha ane dvitIya zrataskaMdha pahelA utpanna thayA. temAM prathama zrutaskaMdhamAM "khaMDAgama", "dhavala", "mahA dhavala", " jayadhavala", "gomaTasAra", "labdhisAra", "kSapaNuM sAra" vagere zAstrone samAveza thAya che, jyAre dvitIya zrutaskaMdhamAM guNadharAcArye pAMcamA pUrvamAMthI je uddata karyuM te. tathA tenI pachInA AcAryoe uddata karI rahyA te "paMcAstikAya" ane "pravacanasAra" iyAdine samAveza karavAmAM Ave che. zvetAMbara paTTAvalI ane graMtho - mahAvIra nirvANa pachInA paTTadhara mahApuruSenI hakIkata A. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 pramANe che. mahAvIra nirvANu pachI sudharmAM vIsa ane jaM cummAlIsa varSa sudhI arthAt kevaLa jJAna ceAsaDa varSa rahyuM hatu; tyArabAda prabhava agiyAra, zayyabhava trevIza, yazeAbhadra pacAsa, sabh tivijaya ATha, bhadrabhAhu, cauda ane sthUlabhadra pIstAlIza varSa sudhI yugapradhAnapade hatA. ahiM sudhI khaseA ane paMdara varSa thayA. pachI Aya mahAgirinA trIza, Aya suhastinA cheMtAlIsa, ane guNasuMdaranA cummAlIsa varSI gaNatAM mahAvIra nirvANu bAda traNase ane pAMtrIza varSa thayA, emanI pachI nigedanI vyAkhyA karanAra kAlaka jeo ekatAlIsa varSa sudhI ane tyAra pachI zAMDilya Ave che je ADatrIza varSa sudhI yugapradhAnasthAne rahyA. bAmacArasA ane cauda varSa eka dare thayA. A kAlaka' te ja prajJApanA sUtra"nA raciyatA zyAmAcAya samajavA, paraMtu kAlakAcAryA cAra thai gayA je nimnAkata gAthAothI spaSTa thAya cheH-- 66 sirivIrAo gaesu paNatI sahiesa tisayavariseSu / paDhamo kAlagasUrI jAo sAmajjanAmatti // 55 // causayatipazvarise kAlagaguruNA sarassAI gadiA / causayasa tarivarise vorAo vikkabho jAo // 56 // paMcaiva ya varisasaye siddhesiNo divAyaro jAo / sakkasaMthuNio // 57 // vaddhamANAo / / ThaviA // 58 // uparyukata e cAra gAthAo pramANe ? cAra kAlakAcAryo thayA. temAMnA prathama je traNaseA ane pAMtrIzamA varSamAM thayA te "prajJApanA sattasaMyarvisa ahie navasayateNa uhi pajjosayaNaca utthI "" 1. ratna saMcaya. "" kAligaguru samaikkatehi kAlikasUrIhito Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra"nA racanAra zyAmAcAryuM che. bIjA kAlakAcaye vIranirvANuta cArase ane grepana varSa thayA je pitAnI saMsAra pakSanI bena sarasvatI nAmanI sAthvI upara gardabhile karela AkramaNane badale vALavA pArasa dezamAM gayA hatA ane tyAMnA rAjAne samajAvI gadaSilanA uccheda nimitte tene ujajayinImAM lAvyA hatA. temaNe catuthIne divase payuMSaNa (saMvatsarI) karyA. vadhArAmAM ema paNa kahevAya che ke vinIta ziSyane temaNe parihAra karyo hato. pahelA kAlakAcArya ane zAMDilya pachI arthAta cAraso ane cauda varSa pachI revatI mitra, Arya maMgu, Arya dharma, bhadragupta, zrI gupta, vaja, Arya rakSita ane puSyamitra anukrame chatrIsa, vIsa, covIsa, ogaNacAlIsa, paMdara, chatrIza, tera, ane vIsa varSo sudhI pATe rahyA. ahiM sudhImAM vIra nirvANuta cho ane pAMca varSo thayA.1 A pachI zaka saMvatsaranI utpatti thaI. A pramANe gaNutAM zrI. kalyANa vijayajInA mate "sthaviragaNunA"anusAra tathA " tigAlI. paInnA"anusAra sthavira bhadrabAhune sargavAsa zrI. vIranirvANA ekase ane sittera varSe thaye te barAbara maLI rahe che. A be paddhati anusAra nirvANa saMvata ane zaka saMvatsarane meLa paNa sadhAya che. kavetAMbara zruta sAhityanuM saMrakSaNa zrata jJAnano hAsa Arya rakSitanA samayathI zarU thayAnA cinho najare paDe che. AyurakSitanA ziSya samudAyamAM zrutasAhityano abhyAsa dhIme paDa hato. durbalikA puSpamitra mAtra nava pUrve ja bhaNI zakayA hatA. niyamita paThana-pAThananI asamarthatAne kAraNe navamuM pUrva teo paNa bhUlI gayA ane uttaretara A hAsa vadhato cAle. 1. ahiMyA saravALo cho ane sattarane thAya che. bAra varSane taphAvata nikaLe che. (2) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 te eTalI hada sudhI vadhI gyA ke enI jANakAra keAI vyakti rahIja niha. pariNAma e Avyu ke vIra nirvANAt eka hajAra varSanA gAMLAmAM tamAma pUrvAMnuM jJAna naSTa thai gayuM. digaMbara mAnyatA mujaba vIra nirvANuAt seA ane tryAzI varSoMnI aMdara pUrve abhAva thaI cUkyA hatA. mAthurI vAcanA Aya skalinA samayamAM bAra varSo dukALa paDayA. dukALa pachI mathurAmAM zramaNusadha ekatrita thayA. vizALa jJAna ane anuyAgatA dhAraka puruSA kAI rahyA nA'tA. eka anuyoganA dhAraka paikI mAtra Aya kaliAcAya ekaja hatA. temanI adhyakSatAmAM zramaNAno pariSad maLI ane je kAlika zrutajJAna smRtimAM rahyuM hatuM tenI saMkalanA karI. A kaMThastha jJAna pArasparika vinimaya pachI vyavasthita thaI gayuM. Aya skalinA kALa zrI. kalyANa vijayajIne mate AsA sattAvIzo 5 AsA cAlIzanA che. zrutajJAnanI A vAcanAne dilI vAcanA kahevAya che. vAlaNI vAcanA mathurAmAM A skrIlanA sabhApatitvamAM jyAre vAcanA thaI tyAre valabhImAM paNa eka vAcanA nAgArjunanI adhyakSatAmAM thaI hatI. judI judI vyaktinA kaMThamAM sacavAyaluM zrutajJAna bahAra AAvyu ane avyavasthita jJAne AkAra dhAraNa karyAM jo ke lipibaddha avasthA hajI paNa zrutajJAnane prApta thai na hatI. banne vAcanAmAM pADabheda rahyA. e svabhAvika che ke pAThabheDA raheja. Aya skadila ane Aya nAgArjuna vAcanAmA pachI maLyA nathI; ema lAge che. mukhopamukha vAcanA thai eTale ahiM taha' bheda jarUra dekhAya che. A ghaTanAne Azare doDhasA varSo thayA haze e khAda daihi~gaNinA pramukhasthAne vaLI pAchA meATA zramaNusaMdha ekaThA maLyeA. A samaye aMga, upAMga, mULa, IMda, prakIrNAMka vagere vagere zrutajJAnanA aMzo Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone kaThe temaja smRtimAM hatA te badhAne patrAkAra ApavAmAM AvyuM. je kAMI pAThabheda hatA te badhAne vidhipUrvaka noMdhavAmAM AvyA jo ke RdilIvAcanAne dRSTi samakSa pradhAnapaNe rAkhavAmAM AvI hatI. mukhya mukhya hakIkata ke jemAM ejya hatuM te badhIne mULamAM levAmAM AvI ane saMdigya bAbatone cUrNa avacUri ane TIkAmAM sthAna ApI AgamanA samagra svarUpane ubhuM karavAmAM AvyuM. zrI. kalyANa vijayajInuM evuM kathana che ke jyAM jyAM banne AcAryo saMmata hatA te badhI hakIkatane prakIrNakamAM goThavI ekavAkyatA sAcavI. jyAM pAThAMtare hatAM tyAM "nA ITnI pUrva paThati" ema kahI te badhAne TIkAmAM nadhivAmAM AvyA. AvA pAThAMtare khAsa karIne "AcArAMga" ane sUtrakRtAMga"nI TIkAomAM tathA "kathAvalI"mAM vizeSa maLI Ave che. devaddhigaNie kAMdilI vAcanAne mukhyapaNe AdhArabhUta gaNI hatI ane sUtrajJAnane lipibaddha karatI vakhate ene pradhAnatathA anusaryA hatA. A vidhAnane anumodatI eka gAthA "naMdIsUtra"nI sthavirAvalImAM che.' enuM tAtparya e che ke Aje paNa ardhabhAratamAM jene anuga prasarI rahyo che ane jemane yaza aneka zaheromAM vyApta che evA Arya skaMdilAcAryane vaMdu chuM. vAlamI vAcanAnuM keMdra nAgArjunI vAcanA heta to kaMdilAcAryanI vAcanA adyApi adhabharatamAM phelAI rahI che evuM spaSTapaNe kahI ene kUla na caDAvyA hatA. vaLI valabhI vAcanAnA mUlAdhAra koI bIjA sthavire heta te sthavirAvalImAM skaMdilAcAryanuM nAma pravezI zakata ja nahi. e uparAMta, nAgArjunanA sthAne dilAcAryane mukavAmAM AvyA che e niHsaMdeha batAve che ke vAlo vAcanA anuyoga Arya skaMdilane che. vALAMtare?" ema kahI kaMdilAcAryanA ane nAgAjunanA abhiprAya nirdiSTa karavAmAM Ave che. "kalpasUtra"mAM mahAvIra nirvANa 1. jesiM imo aNuogo patharai ajavi addddbhrhmi| bahunagaraniggayajase taM vaMde skaMdilAyariyaM // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co varSa saMbaMdhamAM vAcanAMtara che. mahAvIra nirvANunA dasamA saikAna eMzI vaSa vyatIta thayA pachI jitAgamA devadmimaNinI adhyakSatAmAM lipibadgha thayA e kathananA vAcanAMtara tarIke kalpasUtra"mAM mahAvIranA nirvANa samaya pachI dasamA zatakanA tryANu varSe gayA bAda evu kathana paNa mukavAmAM Avela che. A cekakhu' vAcanAMtara che. zrI. kalyANu vijayajI e matabhedane samajAvI zakayA nathI. vicAra karatAM ema jaNuAya che ke je e sthavirAvalI A samaya pachIthI maLe che tenA mULa A matabhedamAM hAya. pahelI sthavirAvalI nadIsUtra" gata deviddhaaNIe mAthurI vAcanAne anusAre ApI che te ane khIjI che vAlabhI yugapradhAna paTTAvalI. Asurita sudhI banne thivarAvathI maLatI Ave che ane tyAra pachI taphAvata paDe che. zvetAMbara samata AgamagraMthA aMgA khAra hatA jemAM chellA aMganA arthAt dRSTivAdane lepa thayA. hAla agiyAra aMgeA che. tenA nAmeA A pramANe cheH--(1)AcArIMga, (2) trakRtiMga, (3) sthAnaMga, (4) samavAyIMga, (5) vyAkhyAprApti, (6) jJAtAdhama thIMga, (cha) upAsakadazAMga, (8) atakRta, (9) anutta vaiSapAtika, (10) praznaSyAkaraNa, ane (11) vipAka. aMgabAhyamAM khAra upAMga che jenA nAmeA A pramANe che:- (1) AApapAtika, (2) rAjapraznIya, (3) jIvAjIvAbhigama, (4) prajJApanA, (5) jakhUddIpaprajJapti, (6) caMdraprApti, (7) sUrya*pravrupti, (8) nirayAvaliyA, (9) kapAtratasikA, (10) puSpikA, (11) puSpacUlikA, ane (12) vRSNuidazA. dazavaikAlika, uttarAdhyayana, naMdI, ane anuyAgaOAra A cAra mULa sUtreA che ane dazAzrutaraka dha, bRhatkalpa, nizItha ane vyavahAra A cAra cheH sUtro che. upara eka Avazyaka. A pramANenI mAnyatA zveta'bara amUrtti pUjake: nI che. jyAre zvetAMbara mUtti pUrNAMka emAM daza prakANuM kAne umerI te badhAne AgamanI samakSa muke che joke na MdisUtramAM ene samarthana nathI maLatu. je dasa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 prakI ke upara gaNAvyA che tenA nAme o pramANe che - (1) catuHzaraNa, (2) Atura pratyAkhyAna, (3) bhaktaparijJA, (4) saMstAraka, (5) taMdu vaicArika, (6)caMdradhya, (7) deveMdrastava, (8) gaNividyA, (9) mahApratyAkhyAna, ane (10) vIrastA. cAra cheda sUtro je upara gaNAvyA che temAM zvetAMbara mUrtipUjako jitakapa ane mahAnizItha nAmanA be cheda sUtrone umere kare che. evI paraMparA che ke paMcaka9pa hatuM te lupta thaI gayuM tethI tenuM sthAna jitakalpa lIdhuM. ene kata jinabhadrANi che je ke te jitakalpa aMgapraviSTa nathI. mahAnizIthane haribhadrAdi keTalAka AcAryoe taiyAra karyuM hatuM. zvetAMbara mUrtipUjaka cAra mULa tarIke dazavaikAlika, utarAdhyayana, Avazyaka ane piMDaniyukti ne gaNe che ane naMdisUtrane tathA anuyogadvArane cUlikAsUtra tarIke gaNe che, AganA kartA keNu ? . agiyAra aMge gaNudharakana che e bAbata have niHsaMdeha paNe svIkAravAmAM Ave che. paraMtu e badhAmAM prathama aMga sUtra eTale ke : AcArAMga stranA prathama zrutaskaMdhanI racanA sarva prathama thaI hoya ema lAge che. sAmAnya rIte te badhAja aMgasUtro dharamukhaniHsRta che chatAM AgaLa pAchaLa thayA hoya ema bhASAmedanI dRSTie lAge che. prazna vyAkaraNanA saMbaMdhamAM naMdisavamAM je varNana maLe che te anusAra e aMgasUtra nathI eTale e kyAre badalAyuM haze ene koI khulAse. vidrane maLI zakato nathI. aMgabAhya sUtro paikInuM prajJApanA sUtra ekalA kSAmAcAryo athavA kAlakAcA je nigodanA khAsa vyAkhyAtA hatA ane jenuM varNana AgaLa upara AvI gayuM che temaNe banAvyuM hatuM. bIjA upAMga sUtronA kartA koNa koNa hatA te kahI zakAya tema nathI jaMbuDIpa prApti, caMdraprajJApta, ane sUrya prajJapti-e traNeya prAptio zvetAMbaro ane digaMbare ema banemAM che paraMtu temane vinAza thayo hoya ema teo bane mAne che. caMdra prajJapti ane sUrya prAptiane tapAsavAthI mAluma paDe che ke Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7i2 bannemAM varNita viSaya, cheDe taphAvata bAda karIe te, eka sarakho che. e uparathI ema anumAna che ke te be paikInuM eka sUtra kadAca naSTa thayuM hoya. prakIrNakAnI racanA kyAre thaI haze te kahevAnA kAI aitihAsika sAdhane upalabdha nathI. nizIya sutra AcArAMga sUtranI cUlikA athavA eka bhAga hevAne kAraNe AcArAMga satra jeTaluM ja prAcIna gaNavAmAM harakata nathI. dazAzrutaskaMdha,bahatkalpa ane vyavahArane vIranirvANa saMvata eka che ane siteramAM thaI gayela manAtA bhadrabAhu prathame pratyAkhyAna pUrvamAMthI uddhata karI banAvyA che. AtmapravAda, karmapravAda ane satyapravIda nAmanA pUrvomAMthI uddhata karI zayyabhavAcA daza vaikAlika racyuM hatuM. e dazeya adhyayana upara je cUlikAo che te game tyAre rANI heya. te mULa sAthe nathI e te cokakasa che. uttarAdhyayana sUtranA chatrIza adhyayane hAla upalabdha che tenA saMbaMdhamAM vividha katvanI kalpanA karavAmAM Ave che ane te vikrama pUrva bIjI ke trIjI zatAbdimAM racAyA hoya evI saMbhAvanAne AgaLa dharavAmAM Ave che. Avazyaka sUtranI gaNanA aMga bAhya mAM karavAmAM Avela che te uparathI kadAca ema manAya ke e gaNadhara kRta na hoya. paraMtu dareka yatie prAtaHkALe ane saMdhyAkALe e avazya karavAnuM hoya che e hakIkata uparathI niSpanna thatI enI AvazyaktA enuM nirmANa aMga sUtranI sAthesAtha ja thayuM hoya ema mAnavA prere che. piMDaniryuktimAM ane dazavaikAlikamAM AvatI hakIkatanA sAmya uparathI ema lAge che ke e dazavaikAlika pachI kaI paNa kALe rANI hovI joIe. koIne mate e bhadrabAhukaka gaNAya che. te paNa enA anusaMdhAnamAM e noMdhavuM Avazyaka che ke A bhadrabAhu te bhabAhu prathama nahi paraMtu bhadrabAhu bIjA samajavA jene jIvana kALa vikIya pAMcamI ke chaThThI zatAbdine saMzodhakoe sthira karyo che. naMdisUtra 1. sarakhA-"rAmarAzi pravAsana aMjali rU! Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [73 khUda devaddhigaNinuM banAveluM che. je Agama lipibaddha thayA che te badhA devarkiMgaNinI samakSa ekatrita thayelA sAdhuonI saMmati pachI lakhAyA hatA evuM anumAna have niyata thaI cUkyuM che. have batrIza AgamamAM je tera umerIne pistAlIsane saravALo karavAmAM Ave che te tera paikInA dasa prakIrNa naMdi sUtramAM nirdiSTa nathI tethI ane "jitaka 5" jinabhadragaNi kRta hevAthI. tathA "mahAnizItha" haribhadrakRta hevAne kAraNe temaja "piMDaniyukti" bhadrabAhu dvitiya racita havAne sababe vivekI AcAryo AgamamAM enI gaNanA karavA taiyAra nathI. AgAmo uparanI TIkAdinA kartAo tathA samaya, mULa jinAgama upara je kAMI kIkA, TippaNIo rUpe lakhavAmAM AvyuM che te sAhityanA prAkRta ane saMskRta evA be prakAre che. prAkRta bhASAmAM je sAhitya maLI Ave che te niryukti, bhASya, ane cUrinA rUpamAM che. niyaMtio ane bhAgye padyamaya che jyAre cuNie gadyamaya che. bhadrabAhu dvitIya, ane nahi ke bhadrabAhu prathama, e niyuktionA kartA che. "jaina tattvAdaza" nA kartA zrI AtmArAmajInuM je mAnavuM che ke e niyukitao bhadrabAhu prathame racI hatI te have sacoTa pUrAvAne laI nirAdhAra sAbita thayuM che. te bhadrabAhu dvitIyane samaya vikramIya pAMcamI ke chaThThI zatAbdine nirdhArita karavAmAM Avyo che. 2 saMghadAsa gaNie ane jinabhadra gaNi kSamAzramaNa bhASyo lakhyA. e bhASya racanAne kALa vikramIya sAtamI zatAbdi che. jinabhadramaNi kSamAzramaNe "vizeSAvazyaka bhASya lakhyuM che. jinadAsa gaNi mahattare vikramIya sAtamI ane AThamI sadImAM 1. juo mahAvIra jaina vidyAlayane smAraka aMka, zrI puNya vijyajIne lekha. 2. ejana Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 cUrNi banAvI. have Agama uparanA saskRta lakhAze| paikI TIkAma mukhya che jemAMnI prAcIna TIkAe lakhavAnuM hirabhadrasUti phALe jAya che. emanA samaya vikramIya ADamI, navamI zatAbdinA nizcita thayela che. emanI pachI zIzaMka Ave che jemaNe AcArAMga ane sUtrakRtAMga upara TIkAo lakhI che. te vikramIya dasamI sadImAM thai gayA hovAnuM manAya che. pachI Ave che zAMtyAcAya jemaNe uttarAdhyayana sUtra upara buTTIkA racI. tyArabAda thaI gayA prasiddha navAMgI TIkAkAra abhayadevasUrI jemaNe prathamanA e aMgenA sivAya bAkInA nave ya aMge! upara TIkAo racI. emanA janma vi. saM. 1072 mAM ane svargavAsa vi. sa. 1135 mAM thaye| manAya che. evAja prakAMDa vidvAna ane TIkAkAra bAramI zatAbdimAM thai gayela maladhArI hemacaMdra che. AgamAnI saraLa, sumedha, ane sarasa TIkAo lakhanAra teA che malagiri jeo hemacaMdranA samakAlIna vidvAna hatA. upayukata tamAma AcAryoe AgamA upara prAkRtamAM ane saskRtamAM eTaluM teA uMDANu pUrNAMka ane agAdha pAMDityathI bharela zailIthI lakhyuM che ke jemAM ca'supraveza karavuM! azakya nahi tA paNu duSkaratA che ja. jinAgamA maLe ja gahana che ane dhaNuM sthaLe samajyA, samajAvyA samajAya ke samajAvI zakAya tevA nathI. chatAM prAcIna AzAe tanateDa keAziSa karI viSayane sukhAdha banAvavA lakSya ApyuM hatuM : chatAM e TIkAe vistRta banI gai, vibhogya banI gai. maMda buddhivALA jinAgamanA jJAnI vaMcita na rahI jAya e pare pakAramaya hetuthI keTalAka uttarakAlIna AcAryae samayane dhyAnamAM lai mULa upara gujarAtImAM stakhakA bharyuM-lakhyA. ene lAbha anya ghaNA laI rahyA che. A tabake-okabhASAmAM jene "} TebbA kahevAmAM Ave che tenA-upara ghaNA loke gerasamajathI ane aNasamajathI AkSepa kare che ke e " TakhkhAe ''mAM artha kharAkhara karavAmAM nathI ApyA. AvA TIkAkArAne kamane amane kahevAnu prApta thAya che ke "" Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 prAcIna TIkAkAroe je kAMI lakhyuM che te pramANabhUta ja che e mAnavA-manAvavAnuM emanI pAse zuM sAdhana che ? teo A " TAo " lakhanAra karatAM buddhimattA mAM caDIyAtA hatA evuM siddha karanArA kayA pramANe temanI pAse che ? bhASA uparanA prabhutvano savAla ja nathI. bhASAnA uttama adhikArIo aneka samaye aneka dezamAM A TIkA lakhanAra AcAryo karatAM caDIyAtA kyAM nathI thayA ? ahiyAM je gaMbhIra nirabata che te AgamanA arthanI che. ane A " TakhAo * jinAgamenA rahasyanA ukelamAM TIkAo karatAM utaratI paMktinA che evuM vidhAna kyA niSpakSa gaSaka karI zake tema che ? vaLI e prAcIna TIkAkAromAM paNa keTale matabheda hato ? Azayane pAmyA hota, paramArthane samajyA hota, satyane sparza karI zakyA hota to pachI eka bIjAnI vacce matabhedane jarA jeTaluM paNa avakAza noto. prabhu mahAvIranA ekanA eka spaSTa kathanane keTalI vividha artha praNAlIo ! e zuM banAve che? jinAgamanI bAbatamAM Arya skaMdila ane nAgAjunanA vakhatathI ja theDo thoDo pheraphAra dAkhala thaI gayA. tyArabAda e pheraphAra TIkAkAranA samayamAM vizALa ane spaSTa svarUpa dhAraNa karyuM. niyuMtikAra, bhASyakAra, cUkAra, ane TIkAkAre vacce matabheda prakaTa. ane pachI to eka TIkAkAra ane bIjA TIkAkAra vacce paNa e matabhede ugra svarUpa dhAraNa karyuM. haribhadra, zIlaka, zAMtyAcArya, abhayadeva ane malayagirinI TIkAomAM ekanI eka bAbata para kevuM ane keTaluM jUduM lakhANa najare caDe che? jinAmo upara thayela A anucita AkramaNane TALavA eka ja rasto dharmasiMha munie aMgIkAra karyo. jinAgamanA rahasyane ja mAtra dhyAnamAM rAkhI TIkAkArenA arthone emaNe phamAvI dIdhA. TIkAkAronuM pikaLa emaNe joI lIdhuM. eTale emaNe to kevaLa jinAgamanI ja dIvAdAMDI lakSyamAM rAkhI. eTalA mATe ja dharmasiMha muni racita bAlavabodhamAM nizcitatAnI sugaMdha bharI paDI che. kAkArAnA sama kA mA loka saMsAra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 AgamakALanI buddhi tIvra hatI. uttarAttara enA hAsa thatA gayA e tA ApaNe AgaLa joyu. eTale e vakhatanI leAkabhASAmAM- prAkRtamAM-niyukitao, bhASyA, ane yuNi lakhAI. tyArabAda saMskRtanu gaurava vizeSa thatu haze eTale e bhASAmAM * AcAryaMma peAtAnI zakita ajamAvI. ane chevaTe gujarAtInA jamAnA AvyA eTale dharmasiddha munie e bhASAnu avalaMbana lIdhuM. ethI karI prAkRta bhASAmAM, saMskRta bhASAmAM ke gujarAtImAM lakhanAraja vidvAna evu ekAMtika kathana karavu kAI rIte nyAyya nathI. AgamanA rahasyanu prakaTIkaraNa karanAra lakhANaja--pachI te prAkRtamAM hAya, saMskRtamAM hoya ke gujarAtImAM--saM zreSTha manAvu joie. A seATI upara caDAvatAM dharmasiMha muninA stabakeA uttarakAlIna TIkAkAronA lakhANA karatAM kayAMya caDI jAya tevA che. astu. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM prakaraNa * keTalIka jena etihAsika vRSTie vartamAna kALe, jaina samAjamAM aneka pustaka ane kRtio vidyamAna che. paraMtu sUtra sivAya, je kAMI graMtha che jevA ke niyuMtio, bhALe, cUrSio ane evA acAnya graMtho, temanA kartA saMbaMdhe, temanA lekhana samayanA viSayamAM gaveSaka tareha tarehanI ze. calAvI rahyA che paraMtu kAMI paNa nirNayAtmaka anveSaNa jeTalAM joIe teTalAM tatsaMbaMdhe karI zakyA nathI. vetAMbara ane digambare potapotAnA AcAryo taraphanuM pakSapAtayukta mamatva prasaMgopAta vyakta karI rahyA hoya che paraMtu e to mamatvayukta anaveSaNa kahevAya. e kAMI niSpakSa AviSkAranuM sthAna na laI zake. pitAnA AcAryone prAcIna siddha karavAnI ceSTA bannemAM dekhAya che. paraMtu e ceSTAmAM satya pakSane prAyaH bhAga devA hoya che. (1) Agama upara je niyuktio che te bhadraba hukaka che. ema vetAMbaro sAmAnyatayA kahe che. e bhadrabAhu zrImAna vardhamAna, pachI pAMcamI ke chaThThI peDhIe Ave che te che ema AtmArAmajI (vijayAnaMdasUrI) kahe che. amuka vidvAne A maMtavyane svIkAraH karatA nathI ane kahe che ke niyukitakAra bhadrabAhu varAhamihiranA bhAI je bhadrabAhu thaI gayA te che ane temane kAryakALa cothI ke pAMcamI zatAbdIne che. (2) siddhasena divAkaranI paNa samaya viSayaka anizcitatAne aMta Avyo nathI. temanI manAtI kRti, " kalyANa maMdira stotra" nI 1. jenatajvAdarza." 2. juo satIzacandra vidyAbhUSaNa ane gopALadAsa jIvAbhAInI nadhi. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 . TIkAmAM tene TIkAkAra siddhasena divAkare pitAnA prabhAvathI vikrama rAjAne jenadharmanuyAyI karyo hato ema kahe che. e TIkAmAM ema paNa kahevAmAM AvyuM che ke divAkara rAjasattAmAM jaIne vikramarAjAnI avarNanIya stuti karI hatI ane te rAjAe tethI prasanna thaI pitAnuM sarvasva ApI dIdhuM hatuM. jyAre prabhAvaka caritrakAra tathA anya vidvAne paNa e ja divAkarane vikramIya ethI ke pAMcamI zatAbdimAM mUke che; chevaTe cothI, pAMcamI sadI pachI te nahi ja 2 AvI rIte A bAbatamAM paNa saMdigdhatA che paraMtu e te spaSTa ja thayuM ke vikramanA vakhatamAM zivaliMgamAMthI pArzvanAthanI mUrtine uddabhava karyo che te asatya vastu che. jene mUrtinA puraskartAo mATe A ghaTanA aniprada nivaDaze kAraNa ke mUrti utpanna karyAnI hakIkata galata siddha thAya che.... (3) cAkinIsanuM haribhadrasUrinA samaya saMbaMdhe paNa evI ja arAjakatA pravarte che. yAkinI nAmanI eka mahatarA (sAdhI) hatI. haribhadrasUri janmathI brAhmaNa hatA. paraMtu temane pitAnA jJAnanuM eTaluM badhuM abhimAna hatuM ke temaNe jAhera karyuM hatuM ke teo jenanuM beleluM nahi samajI zake temanA teo ziSya thaze. eka evuM banyuM ke te yAkinI mahattA "vikrama rA" vALI gAthA bolI rahyA hatA. jyAre ukata haribhadra rastA uparathI pasAra thaI rahyA hatA tyAre temaNe te gAthA sAMbhaLI ane e gAthA prAka. tamAM hovAthI temaja paribhASika arthathI gaMbhIra hovAthI te te gAthAnA rahasyane pAmI na zakyA. pachI teo te mahattarA 5 se gayA je temane eka sAdhu pAse laI gaI ane aMte haribhadra jaina dharmanI dIkSA aMgIkAra karyo. tyArathI pitAnI cheSaNA mujaba teo pitAne yAkinI mahattA sUnu tarIke oLakhAvavA lAgyA.ke temaNe 1. " kalyANa maMdira stotra TIkA "2. "prabhAvacaritra." 3. "prabaMdha ciMtAmaNi," haribhadra prabaMdha. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S9 samarAIkahA" Adi aneka graMtho lakhyA che. temanA samaya viSe harmAta yAkebI ane anya saMzodhake vacce matabheda hatA. paraMtu AcArya jinavijayanA lekhe e matabheda sadaMtara TALe che ane haribhadrasarane samaya niyata karyo che. je harmAta yAkobI jevAe paNa emane abhiprAya maMjUra rAkhe che. kahevAno Azaya ema che ke Ama emanA samaya saMbaMdhe paNa aneka mato pracalita hatA. (4) paMcAstikAya," "pravacanasAra," "niyamasAra" "samayasAra.vagere prAthanA kartA kuMdakuMdAcArya digaMbara saMpradAyamAM ane "tatvArthasUtra"nA kartA umAsvAti (umAsvAmI paNa kaeNTalAka kahe che) vetAMbara saMpradAyamAM prasiddha che. te bannenA sAcA samaya saMbaMdhe aneka mata-matAMtare cAlI rahyA che. saMzodhako phAve tyAM temane muke che. satya zuM che te nizcayAtmaka rIte kaI kahI zakAyuM nathI. kuMdakuMdAcArya digaMbara hatA e saMbaMdhe have matabhedane avakAza rahyo nathI. "umAsvAtinA digaMbarapaNA ke AvetAMbarapaNe viSe vivAda cAlu che, "samayasAra"nA prakAzane AcArya kuMdakuMdane vikramanA 49 varSamAM mukyA che. satIzacaMdra vidyAbhUSaNa pachInA samayamAM arthAta vikramanI keTalIka zatAbdi pachI muke che. SakhaMDAgarma' nI prastAvanAmAM che. hirAlAla jaina temanA samayanA saMbaMdhamAM aneka abhiprAyo Take che ane vikramanI bIjI zatAbdithI mAMDI chaThThI zatAbdi sudhInA gALAmAM muke che. ATaluM moTo samaya gALe zuM batAve che? keTalAka anveSake emane samartha vidvAna mAne che jyAre keTalAkane 1. "samarAdaccakahA", harmAna yAkobI saMpAdita, prastAvanA. 2. AcArya jinavijayajIne "haribhadrasUrikA samaya nirNa zIrSaka lekha. 3. juo sonagaDhathI prakAzita "samayakSAra." * 4. "SakhaMDAgama", prastAvanA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAye teo khAsa gaNatarImAM AvI zake tevA vidvAna no tA.7 emane samaya viSe ghaNe matabheda pravarte che ane koI sthira anumAna haju dorI zakyA nathI. umAsvAtine bhavetAMbaro umA. svAti kahe che ane digaMbare umAsvAmI ane umAsvAti bane kahe che zvetAMbara temane potAnA sa pradAyanA ane digaMbaro temane pitAnA saMpradAyanA mAne che. banne bAjue ghaNA purAvAo che. kAraNa ke emanA "tatvArthasUtra" upara vetAMbaree tathA digaMbaroe-banee-TIkAo lakhI che. paM. sukhalAlajIe "tatvArthasUtra" uparanA pitAnA vivecanamAM temane paricaya Apyo hovAnI sAthe sAthe temane zvetAMbara dalanA, ane nahi ke digaMbara dalanA, puravAra karyA che. "tatvArthasUtra"no pAchaLa graMthakAranI prazasti che jemAM pitAnA mAtA-pitA, gotra dIkSAguru, ane zikSA guru, ItyAdi, ityAdi bAbate viSe graMthakAre spaSTa khulAso karyo che paraMtu pustaka nirmANa samaya viSe graMthakAre taddana mauna sevyuM che. digaMbare emane kuMdakuMdAnayaja tarIke gaNAve che paraMtu kuMdakuMdAcArya te dakSiNamAM thayelA che ane umAsvAti bihAramAM thayelA che e dalIlane AdhAre paM. sukhalAlajI digaMbaranI e mAnyatAne vajUda vinAnI siddha kare che. 4 umAsvAtinuM "tattvArtha" ubhayamAnya che ane bane emane pitAnA saMpradAyanA mAne che. pro. hirAlAla jaina emanA saMbaMdhamAM alikhita nadhi Ape che -5 1. paMDita nAthurAma premIne patra. 2. o "anekAMta" mAsikamAM jugala kizora mukhtAranA ane "jainahitaiSImAM nAthurAma premInA lakhANe. 3. "tatvArtha sUtra" 5. sukhalAlajI saMpAdita, prastAvanA. 4. ejana. 5. "SaTrakhaMDAgama" bIjuM pustaka, prastAvanA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alAka piccha ( unakI para parAme') samata bhadra (unake pazcAta ) devanaddhi jinedrabuddhi pUjyapAda ( unake pazcAt ) akalaka unake pazcAt mUlasa Mdha na digaNu ke dezIgaNume gAllAcAya * para gautamAdi ( unakI satAname" ) 1 bhadrabAhu prA. hIrAlA jaina kahe che ke A badhI noMdhA zravaNu engeAlanA aneka zilAlekhAmAM kAtarelI malI Ave che. A noMdha uparathI samajAze ke zi'ba. umAsvAtine kuMdanA vaMzaja mAne che jyAre 5. sukhalAlajI emane zvetAMbara saMpradAyanA siddha kare che. eTaluMja nahi paraMtu temanuM geAtra paNa kalpasUtra' ane nadI sUtra uparathI siddha karI batAve che. uccaoNMgara zAkhA zAMti zreNika AyathI nikalI che ane " kapasUtra " pramANe temAM Aya suhasti, susthita, ane supratibaddha ema ziSa-praziSyAnI para'parA cAle che. 1 eTale e nAma ane evI zAkhA digaMbara paraMparAmAM che << "" 1. " tattvArtha : caMdragupta ( unake annayame' ) padmata diku dauM da (unake ayame umAsvAti gRdhrapiccha " 5. sukhalAlajI saMpAdita, paricaya, pR. 8. ? Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi. dIkSAguru, zikSAguru, mAtA-pitA vagerenA saMbaMdhamAM pAchaLanA prazastigata zleke pramANe temanuM maMtavya che. paraMtu "tatvArtha jyAre lakhAyuM te vastu prazastimAM jaNAvI nathI. paraMtu temanA samaya nirmANa viSe paM. sukhalAlajIe sAro zrama lIdhe che ane "tatvArtha sUtra" upara upalabdha prAcInamAM prAcIna TIkA digaMbarIya "sarvArtha siddhi" che ane sarvArthasiddhikAra pUjayapAda (devanaMdi) vidhAnA kathanAnusAra vikramIya pAyamI-chaThThI zatAbdimAM thaI gayA che e dalIlane Azraya laI sUtrakAra umAsvAti meDAmAM meDA vikramIya pAMcamI-chaThThI zatAbdi pahelA thayA hoya evuM puravAra karyuM che. A badhI vicAraNAnuM tAtparya e che ke te te vyaktinI kRti ane vastu upara vidvAne phIdA thAya che. tenA samayane zedhavA prayatna kare che paraMtu cokakasa kahI zakatA nathI. ema ja digaMbaramAM kuMdakuMdAcArya thayA che temanA viSe paNa vine uhApoha kare che, paraMtu nirNaya lAvI zakatA nathI. keI vidvAna temane vikramanI prathama zatAbdimAM muke che te koI vaLI tethI AgaLa eTale ke pachInI sadImAM muke che. pro. hIrAlAla jene aneka vetAMbara tathA digaMbara paTTAvalIone AdhAra laI kuMdakuMdAcArya aMge neMdha ApI che. tatsaMbaMdhe khUba ja vicAra vimarza karyo che paraMtu samayane nizcaya teo karI zakayA nathI. muni kalyANa vijaya ane Itara keTalAka vidvAne kuMdakuMdAcAryane vikramanI chaThThI zatAbdimAM muke che. 2 tyAre ukta phesara jena eTale badhe dUra laI javAne inakAra kare che. prephesara jena "niyamasAranI sattaramI gAthAne loka vibhAga" nAmanA graMthane ulekha ApI temane vikramanI AraMbhanI sadImAM mukavA prayatna kare che. arthAta kuMdakuMdane chaThThI 1. "pakhaMDAgama"nI prastAvanA tathA "kaSAyaprabhuta"nI prastAvanA. 2. "zramaNa bhagavAna mahAvIra." 3. "niyamasAra." Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAbdimAM thaI gayelA yativRSabhanI pahelA muke che, . A kuMdakuMdAcAye"pravacanasAra", "niyamasAra", ane paMcAstikAya" vagere graMtha banAvyA che. uparAMta, "samayasAra" pustaka paNa temaNe racyuM che. A pustaka uparathI keTalAka temane eka samartha puruSa ane maharSi tarIke gaNavA lalacAya che, te vaLI keTalAka "samayasAra" pustaka uparathI evA anumAna upara Ave che ke temanA vicAramAM parivartana thayuM che. e pustakamAM keTaleka sthaLe pote potAnI gAthAmAM saMkSobha anubhave che ane tethI teo spaSTapaNe ema kahe che ke rakhe tame evuM mAnatA ke A sAMkhya darzananA vicAre che. je A "samayasAra"mAM nava to upara carcA che. nizcaya - pravahAra, zuddha-azuddha naya, jJAnI ane ajJAnI-evI evI bAbatone anulakSo pitAnA maMtavyo te upara darzAvyA che. Agama upara zraddhA rAkhanArAo e maMtavyo svIkAraze ke nahi e bAbatane dhyAnamAM rAkhyA vinA teo pitAnA vicAre svataMtrapaNe temAM raju kare che. e "samayasAra"nA keTalAka prakAzake, evA vicAra game teTalA ucca hoya chatAM samAjane pacAvavA sarala thaze ke kema te viSe, zaMkA seve che ane teo zraddhApUrvaka mAne che ke AgamavAcanathI pAThakane je rasa Avaze te rasa "samayasAra"nA vAcanathI nahi Ave. A saMbaMdhe paM. sukhalAlajI uparanA potAnA patramAM tathA "jena hitaiSI" mAsikamAM digaMbara paMDita nAthurAma premI jaNAve che "merI samajameM kuMdakuMda eka khAsa AmnAya yA saMpradAya ke pravartaka thA. i-hene jainadharma ke vedAMtake DhAMcameM DhAlA thA. jAna paDatA hai ki jinasena Adike samaya taka unakA mata sarvamAnya nahi huA aura isI lie unake prati koI AdarabhAva na thA." uparanA peregrAthI e spaSTa thAya che ke paM. nAthurAma premInI mAnyatAnusAra "samaya sAra"nA vicAro sAMkhya ane vedAMta tarapha DhaLa1. juo "samayasAranI khAsa karIne 17mI tayA 122mI gAthAo. * Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 nArA che. munipAnuM pAlana, "samayasArane mate vyavahAra che ane aNaha naya che. Aje ghaNuM leke "samayasAra" tarapha Adara bhAvathI jue che ane enuM vAcana khUbaja bhaktibhAvathI kare che. paraMtu e vAcana bAda teo vyavahAra mArgathI athavA sAmAnya tyAga ane cAritryanA paMthathI dUra haDaselAtA jAya che. teonuM ema kahevuM thAya che ke A badhI pravRtti azuddha nayane hetu che ane puNyabaMdhanuM kAraNa che. Agama graMthonA vAcanathI leke UrdhvagAmI bane che jyAre A ane AnA jevA graMthonA vAcanathI teo aAgAmI banI rahyA che. paramamRta prabhAvaka maMDaLa taraphathI prasiddha thayela "samayasAra"nA hiMdI bhASAkAra prastAvanAmAM jaNAve che ke A "samayasAranI vacanikA svAbhAvika upara zreNImAM laI javA mATe che paraMtu nIce javA mATe nathI. tathApi loko jyAre vAMcaze tyAre A cAritrya vyavahArarUpa mAnaze ane niprayojana jeze. eTale A "samayasAra"thI samAjane lAbha karatAM hAni vadhAre thaze ema lAge che. pra. jena umAsvAtine kuMdakuMdanA vaMzamAM thayela mAne che paraMtu bane kayAre thayA e nirNayAtmaka rIte kahI zakatA nathI. bannee lakhela grAnA saMbaMdhamAM matabheda nathI. kuMdakuMda mUla saMghanA agraNI hatA. umAsvAti ucca nAgara zAkhAnA haze. kuMdakuMda dakSiNa vihArI hatA. umAsvAti bihAramAM caMkramaNa karatA hatA. A rIte umAsvAti koIpaNa hisAbe kuMdakuMdanA vaMzaja netA. padAvalIo uparathI pro. jene ghaNI nedha karI che paraMtu nAma maLe che te samaya maLato Avato nathI. samayane meLa maLe che tyAre nAme jUdA paDe che. A saMbaMdhamAM muni kalyANa vijaye aneka truTio banAvI che. digaMbaro bAreya aMge lepa mAne che. je kAMI bacyuM te temanA AdarapAtra "khaMDAgama", "kasAye pAhuDa", ane "mahAbaMdha" 1. "vIra saMvata ane kAla gaNanA." Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere pustakamAM samAviSTa che ema teo mAne che. A pustake temane mATe AgamanA samakakSa che. I. sa. nA navamA saikAmAM vIrasena nAmanA AcAryo "SakhaMDAgama" ane "kasAya pAhuDa" upara "dhavalA" ane "jya dhavalA" nAmanI TIkAo lakhI che, "khaMDagama" puSpadaMta ane bhutabali nAmanA AcAryoe racyuM che ane "kasAya pAhuDa" Agama guNadhara AcArye lakhyuM che. yativRSabha nAmaka AcAryo kasAya pAhuDa" upara, AcArya vIrasene "jayadhavalA" TIkA lakhI te pahelAM, cUrNa lakhI hatI. "kasAya pAhuDa"nA pUrNa abhyAsI Arya maMgu ane nAga hastI AcAryanA paga pAse Azraya karI e cUrNa emaNe lakhI hatI. vIrasenAcAryanA kathanAnusAra AcArya guNadharakRta "kasAya pAhuDa" ne racanA samaya vIranirvANa pachI chase ane tyAsIne che. paraMtu naMdIsaMghanI prAkRta paTTAvalI tathA vetAMbara vaMzAvalInI AcArya anukramaNikA tapAsatAM emAM ghaNI aspaSTatA mAluma paDe che. I. sa. nI bIjI ke trIjI zatAbidamAM "kasAya pAhuDa" lakhAyuM hoya. yativRSabha chaThThA saikAmAM vidyamAna hatA ema prAyaH lAge che. "jayazavalA" vRttinA aMtima zleka pramANe enI racanA AThaso ane cerANamAM nizcita che. arthAta te vakhate zaka saMvata sAtaso ane ogaNasATha cAlate hate. kasAyapAhA" uparanI pitAnI "jyadhavalA" TokAne tRtIya bhAga lakhI rahyA hatA e daramyAna ja vIrasena AcArya dehatyAga kare che. ane be bhAga jeTalI te avaziSTa TIkA temanA jinasena nAmanA ziSya pUrNa kare che. A jinasena ghaNuM samartha vidvAna hatA. te vakhatane rASTrakUTa vaMzIya amoghava rAjA paNa temane ziSya hatA. kahevAne Azaya ahiMyA e prastuta che ke Agamika traNa pustako ane tenA TIkAkArane samaya uparyukata neMdha uparathI spaSTa rIte avagata thAya che jyAre kuMdakuMdAcAryanI kaI tArIkha haju sudhI samyak nirNata thatI nathI. game te samaya gaSake emane sthira kare Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te paNa e aMtima nirNaya tarIke svIkAravAnI bhUmikAe pahecI zakato nathI. A Agamika "khaMDAgama"ne samaya vikramIya tRtIya zatAbdine nizcita che. te pachI kuMdakuMdAcAryane vi. sa. ogaNapacAsane samaya svIkArya kevI rIte thaI zake che. hIrAlAla jene ane anya vivecakenuM ema mAnavuM ane kahevuM che ke "khaMDAgama" upara AcArya kuMdakuMde jarUra kAMIka lakhyuM hatuM paraMtu te prApya nathI. ane emaNe kAMI na lakhyuM hoya e zuM zakya che? arthAta AcArya kuMdakuMda vi. saM. ogaNapacAsa pachI ane temAMya paNa ghaNuM meDA. thayA hoya eja ghaDa vadhAre baMdhabesatI lAge che. muni kalyANa vijaya. emane jIvanakALa vikramIya pAMcamI ke chaThThI zatAbdine mAne che. anya vidvAne paNa lagabhaga AvAja abhiprAyanA che. game tema ho. paNa emane samaya haju paNa vicArAdhIna che. "kasAya pAhuDa"nI. praratAvanAmAM nimnakata kASThaka Apela che - 1 kuMdakuMdAcArya 515-519 2 ahibatyAcArya 520-565 3 mAghanaMdAcArya 566-593 4 dharasenAcArya 594-614 5 puSpadaMtAcArya 615-633 6 bhUtabalyAcArya 634-663 7 lehAcArya 664-687 paraMtu A varSe vIra nirvANanA che ke vikrama saMvatanA ke zaka saMvatanA te viSe aneka tarka, vitarko te sthaLe karavAmAM AvyA che. A badhA vivecana uparathI vAMcakone e spaSTa thayuM haze ke bhadrabAhu, siddhasena divAkara, yAkinI mahattA sUnu haribha, vAcaka umAravAti ane kuMdakuMdanA samaya viSe ochevatte aMze anizcitatAnuM vAtAvaraNa pravarte che. 1. "vIra saMvata ane kAlagaNanA." 2. pRSTha. 60. te Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM prakaraNa - "SakhaMDAgama" mAM sI mukita ane kevalIbhukita. digaMbare kahe che ke agiyAra aMge lupta thaI gayA che, to emane saune e prazna puchavAnuM mana thaI Ave che ke e aMge temaNe sAcavI kema na rAkhyA 1 zruta bhakti, buddhi, ane apramAdamAM teo vetAMbara karatAM kaI rIte utare tevA to nathI ja. pUrvane je. eka bhAga che te "SakhaMDAgama"ne teo sAcavI rAkhI zakayA; to pachI agiyAra aMgane kema na sAcavI rAkhI zakyA ? AvetAMbara- saMmata agiyAra aMge mAM sthaLe sthaLe strIo mekSe strIne bhaveja jaI zake che tathA kevalajJAnIo AhAra kare che ema jaNAvyuM che. ethI ja e aMge digaMbarone mAnya thaI zakatA nathI. vaLI e aMgamAM vastrane svIkAra che paraMtu virodha nathI. A kAraNone laI digaMbare e agiyAra aMgene svIkAratA nathI. temane A virodha kRtrima ane arvAcIna che. samAjamAM e vidhe taDa utpanna karyo che. zvetAMbaronA siddhati banAvaTI che e je AkSepa digaMbaro taraphathI karavAmAM AvyA che te "pakhaMDAgama" nA prakAzanathI nirAdhAra siddha thAya che. acelakatva, zrI muktiniSedha, ane kevalI abhukita saMbaMdhene radIye digaMbaronAja sitata dvArA ame nIce pramANe ApIe chIe. "pakhaMDAgama" nA saMpAdaka che. hIrAlAla jene amuka bAbate jyAre prakAzamAM mukI tyAre amuka digaMbarIya vidvAna vaga" emanI sAme tUTI paDe hate. te vidvAnoe evI dalIla karI ke vastra paridhAna, strI mukti, ane kevalI bhaktinA siddhatine svIkAra karavAM jatAM digaMbara vetAMbara vaccenA abhedane paNa sAthe sAthe svIkAra thaI jaze. A uparathI e to spaSTa thaI jAya che ke 1 "jenasiddhAMta", prathama aMza. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banne vaccenA bhedane digaMbaree upayuM kata merI, moTI traNa mAnyatA dvArA janmAve che ane atyAre paNa e rIte ja teo tene pivI rahyA che. pre. hIrAlAla jeno hetu bane phirakA vaccenuM aMtara kaIka aMze e rIte TuMkAvavAne haze. uparyukata " jaina siddhAMta" nA eka aMzamAM muni kaMthasAgarajIne paNa meLa vagarane eka lekha hato. - "SaTakhaMDAgama" mAM jIva sthAnakane AzrI aneka kAre carcA che, jevA ke gati, Idriya, lesyA, veda, vega, kaSAya, darzana, daSTi, paryApti ane AhAra vagere vagere. prastuta viSaya saMbaMdha veda ane AhAra sAthe che tethI ahiM tenI vicAraNA karIe chIe. "SaTakhaMDAgama" nA pahelA pustakamAM vastu spaSTa nathI; paraMtu bIjA, trIjA, ane cethA, tathA pAMcamA bhAgamAM kAMIka vistAra che. je sthaLethI ApaNe mAhItI ekaThI karI che te sthaLe pustaka bIjAnA pR. 681, 682, 683 upara AvelA che. strI pAMcame jIvasthAnake hoya che, paraMtu cha chavasthAnake nathI. sarakhA- "strIvedI pramattasaMyata chavo ke AlApa karane para eka pramata guNasthAnaka ekasaMsI paryApta avasamAsa...do paryAsiyA" vagere vagere. juo nakaze naM. 307. temaja "strIvedI apramatta saMyata che ke AlApa karane para eka apramatta saMyata guNasthAnaka' vagere vagere. juo nakaze (koIka) naM. 308. eja pramANe "zrIvedI apUrva karaNa anivRtti karaName jAya che." te mATe juo naM 309 ane 320 nakazA. pustaka bIjuM-AhAra viSe kSINa karAyI che AhAra kare che paraMtu digaMbare kahe che ke kevala jJAna thayA pachI teo AhAra karatA nathI. juo pR. 850. AhAraka saMyArI kevalI jInake AlApa karane para eka saMyogI kevalI guNasthAnaka...vagere vagere." Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka trIjuM, pRSTha 415. "sAsAdana samyagdaSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAnaka pratyeka guNasthAnameM strIvedI jIva ogha prarUpaNuM ke samAna palyopama ke asAtameM bhAga hai " 125 (sUtra). " pramatta saMvata guNasthAnase lekara anivRtti bAdara saMparAya praviSTa upazAmaka aura kSepaka guNasthAnaka taka jIva dravya pramANukI apekSA kitane heM ? saMkhyAta hai ''126 (sUtra). "pramata saMyata Adi guNasthAnaka saMbaMdha dharAzi saMkhyAtase khaMDita karane para eka khaMDa pramANa strIvedI pramattasaMyata Adi guNasthAnaka vatI jIva hete hai. strIvedI upazAmaka dasa aura kSepaka vIsa hai." AhAra mAgaNa, pustaka teja, pR. 483-484. "AhAra mAgaNI ke anuvAdase AhArakemeM mithyAdaSTi guNasthAnase lekara sagI kevalI guNasthAnaka taka pratyeka guNasthAnameM jIva oghaprarUpaNuMke samAna hai." pustaka cothuM, pRSTha. 43. A jagyAe hakIkata e che ke strIvedI jIva te te guNasthAnamAM keTale samaya rahe che to tene khulAso karatAM mithyadaSTi guNasthAnaka (jIvasthAnaka) mAM kAla kahyo che te kahetAM strIvedI sAtamA, AThamA vageremAM keTale rahe e prazna kare che te uttara nIce Ape che. saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAnaka strIvedI kA kAla edha ke samAna hai." AhAra viSe, purataka teja, pR. 487. "sAsAdana samyagda STase lekara sagI kevali guNasthAnaka take AhArakA kAla ogha ke samAna hai." pustaka pAMcamuM, pR 99-100. strIvedI chava saMyamane prApta karI tyAMthI mohakarmanA udaye karI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khasI jAya che ane pAche tyAM Ave che. te te jIvane aMtara paDe te keTalA kALanuM aMtara paDe e saMbaMdhI A jagyAe hakIkata che. kAI ema kahe ke strIvedI jIva chaThThA, sAtamA, AThamA vagere avasthAnake ja nathI te A "SakhaDAgama" pustakakAra kahe che "jese mohakarmakI aDhAIsa prakRti kI sattAvAlA koI eka anyavedI jIva strIvedI manuSyomeM utmana huA aura ATha varSaka hekara samyakuva aura saMyamake eka sAtha prApta huA (1) pazcata anaMtAnubaMdhI kaSAyakA visaMjana kara, (2) darzana mohanIyakA upazama kara, (3) apramatta saMyata, (4) pramatta saMyata, (5) apramatta saMyata, (6) apUvakaraNa, (7) anivRtti karaNa, (8) sUkSma saMparAya, (9) aura upazAMta kaSAya hekara punaH pratinivRtta he sUkSma parAya, anivRtti karaNa aura apUrvakaraNa te nIce girakara aMtarake prApta huA aura strIvedakI sthiti pramANu paribhramaNa kara aMtameM saMyamake prApta he takRtya vedaka hekara apUrvakaraNa upazAmaka huA. Isa prakAra aMtara labdha huvA." "strIvedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa Ina done sapakekA aMtara ktine kAla hatA hai? nAnA choMkI apekSA jaghanyase eka samaya aMtara hai (100). strIvedI apUrvakaraNa aura anivRtti karaNa kSapakA ukRSTa aMtara varSa pRthakRtva he (191). pustaka pAMcamu, pR. 346-34che. AhAra bAbatamAM jema uparanA pustakamAM hakIkata che tema A pustakamAM AhAra karavA viSe kahe che. "AhAra mArgaNA ke anuvAdase AhArake meM apUrvakaraNa Adi tIna guNa sthAne meM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura a5 hai". (pR. 358). "AhArakemeiM upazAMta kaSAya vItarAga chadmastha jIva pUrveta pramANa hai." (pR. 359). "upazAMta kaSAya vItarAga ThAse kSapaka jIva saMkhyAta guNita hai." (pR. 360). "koMki unakA pramANu eka so ATha hai." AhArameM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayogI kevalI jina pravezakI apekSA pUrvokata pramANu hI hai. (5, 362. sogI kevalI jina saMyama kAlakI apekSA saMkhyAta guNita hai". strIvedanA chavasthAnaka viSe ane kevali AhAra kare che e viSenA puratakanA pramANo ApaNe joI gayA. chaThThA chavasthAnake strI upajatI nathI ema digaMbarane eka pakSa kahe che jyAre khAsa prAcIna ane saiddhAMtika gaNatuM evuM digaMbaranuM "SaTrakhaMDAgama" nAmaka pustaka ane bAbato 5 vAra kare che. A uparathI ApaNe zuM samajavuM ? kevalI bhagavAna AhAra kare che ema kahetAMbara kahe che; kevalI bhagavAne aMtarAya karma toDI nAkhyuM hoI sudhAro parisaha sahana karavAne heto nathI tethI teone AhAranI jarUra nathI. che. hIrAlAla jene te digaMbara jagatane spaSTa saMbhaLAvI dIdhuM che ke terame jIvasthAnake rahelA kevalIo AhAra kare che. hA; caudame chavasthAnake rahelA ame gI kevalIo AhAra karatA nathI. pustaka ekadama jene labhya na hoya teo mATe dareka pustakanA purAvA AgaLa ApI dIdhA che. sujJa lake e pustakanA batAvelA pRSTha upara mUla ane artha joI jaze to temane khulAse maLI raheze. paraMtu jeo abhinivezathI yukata haze teo emAMthI pitAnA abhiprAyane samarthaka artha tAravI vADAbaMdhI ubhI karaze. dravya ane bhAvanI nUtanadaSTithI strIveda viSayaka vidhAna teo kare che tathA kevalI AhAranI jAtinI navIna kalpanAthI kevalI bhukti saMbaMdhe teo kathana kare che. temane A prapaMca uparyukta pustakamAM temaNe jyAM uttaro ApavA koziSa karI che tyAM daSTigocara thAya che. paraMtu khaMDAgama"mAM evuM kAMI jovAmAM AvatuM nathI. AthI eka vastu phalita thAya che ke je yukti, prayuktionuM avalaMbana temaNe eTale ke digaMbarAe lIdhuM che te "SaTrakhaMDAgama" pachInuM che. strI uparanA jIvasthAnake jatI nathI te ane kevalIbhuktine niSedha, anyathA puSpadaMta ane bhUtabalie "SaTrakhaMDAgamamAM svIkAryo Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heta. "bhagavatI ArAdhanA" ke "mUlArAdhanAmAM zivAye vastrano niSedha nirdiSTa karyo che barAbara temaja puSpada ane bhUtabalie "pakhaMDagama"mAM strI uparane jIvasthAnake jatI nathI tene tathA kevalIbhuktine niSedha nirdiSTa karyo ja hato paraMtu strI ma Te uparanA jIvarathAnake jatAM, upazama ane paka-bane mArgo-batAvyA che. strI veda nIce utare che e vAta karI che ane strI veda kSepaka bhAvamAM jAya che te vAta paNa karI che. hakIkata Ama hovA chatAM digyAsIo ATale badhe virodha zA kAraNe batAvI rahyA che te samajamAM utaratuM nathI. manuSya jIvanamAM asUyA ane veravRtti svAbhAvika rIte ja jaDAyelA che enuM A pratIka nahi te bIjuM zuM ? manuSyanI abhinivezayukta prakRtinuM A daSTAMta che. sAcI vAta hoya paraMtu ene meLa potAnI abhiruci sAthe na thatuM hoya te te sAcI vAtane paNa manuSya phagAvI de che; temaja deSayukta bAbata hoya paraMtu pitAne rucikara hoya to manuSya ene apanAvI le che. manuSyasvabhAvanI A vilakSaNatA che ane ene ja pUrAvo ApaNane ahiM maLI rahe che. strI, puruSa, ane napuMsaka-e traNeya veda nava vasthAnaka sudhI hoya che. pachI veda game te hoya chatAM kSaya ke upazama thAya che. upazamAM thAya te jIva patita thAya che ane kSaya thAya te jIva uparane sthAnake jAya che-jIva pachI game te vedamAM heya-ane Akhare ene mela thAya che. vyavahAra tathA kalyANa pUrato puruSa jeTalo ja samAna adhikAra strIne paNa che. AdhyAtmika vikAsamAM pachI strItva ADe AvI zakatuM nathI. - puruSatva rUpe je zakti ke tattva puruSamAM prakaTIbhUta thaI rahyuM che teja strItva rUpe strImAM paNa vilasatuM hoya che. taratama bhAve e tattvamAM vRddhi, hasa bhale dekhAya. bIjI vAta paNa saMbhavita che ke Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalA TakA puruSonA mekSamAM jAya teTalA TakA strInA na jAya paraMtu ethI samAna tane strImAM AvirbhAva ja nathI ema kadApI na kahI. zakAya. zrI. dharasena, puSpadaMta ane bhUtabalie strInI puruSa karatAM nikRSTatA che e viSe mauna sevyuM che paraMtu utarakAlIna kuMdakuMdAcAryathI strInI nikRSTatA viSenA uddagAnuM spaSTa darzana ApaNane thAya che. AcArya kuMdakuMda strAne keTalI utArI pADe che te saMbaMdhe vAMce temanI alikhita gAthA - liMgani ya itthINaM, thaNaMtare NAhikAkhadesaMmi / mariyo sumo vAgo, tAsa jada ho [] vasjhA | artha - strInI nimAM, stananA aMtaramAM, nAbhimAM ane kAMkhamAM sUkSma jI rahelA che. ene prabaMnyA kevI rIte he I zake ? eTale kuMdakuMdAcArya kahe che ke tene dIkSA na hoya. strI jAtinA deSa kuMdakuMdAcAryane jovAmAM AvyA hoya ane e hetuthI emaNe strIne ayogya TharAvI hoya ke game tema che. vaidika brAhmaNe paNa "svIrA nApIthIyAtA kahI strIne tathA brAhmaNane bhaNavAno adhikAra ApatA nathI. paraMtu pakhaMDAgama"mAM strI taraphanI A. dhRNAnA vicAronuM aMzataH paNa nidarzana maLatuM nathI. strI chaThThA jIvasthAnakane lAyaka nathI to pachI saMyatAsaMyata rasthAnaka ane cothA samyagdarzanane yogya te kevI rIte thaI zake che evI zaMkA vAMcake uThAve che. sUkSmakAya che tenA zarIramAM niraMtara bharyA paDyA hoya te te zrAvikA vratanuM paNa pAlana na karI zake. chaThThA jIvasthAnake javAmAM je agyatA strInA mArgamAM aMtarAya ubho kare che teja ayogyatA tene pAMcamA guNasthAnake jatAM paNa rokaze tenA hAthanI gocarI paNa kema laI zakAya ? strI azuddhine, azucine AgAra che. - 1. "pAhuDa", sutra pAhuDa. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 divAse kahe che ke brahmacaryarakSaNa mATe guhya bhAga DhAMkavA strIne vastranI apekSA rahe che. to ahiM e kahevAnuM prApta thAya che ke e ja kAraNa mATe puruSa vastranI apekSA nathI zuM ? kAraNa ke strIne guhya bhAga ke rastanAdi puruSo mATe mehanuM kAraNa je rIte bane che te rIte ja puruSanuM liMga paNa strIo mATe mohAMdhatAnuM kAraNa banI zake che. ulaTuM, strImAM te, zAstrakAronA kathanAnusAra, aSTaguNa adhika kAma hoya che. eka bIjAnA guptAMgadarzanathI eka bIjA mehAbhibhUta bane che. e krama ravAbhAvika che. strI ja bane che ane puruSa nathI banato athavA puruSa bane che ane strI nathI banatI e badhAM ekAMte che. strIthI nagna na rahevAya; puruSathI nagna rahI zakAya arthAt strI mekSa na meLavI zake ane puruSa meLavI zake ane puruSa meLavI zake e matane pracAra puruSe ja zarU karyo che. emAM kAMI tathya nathI. puruSanuM e valaNa kevaLa anyAyayukata che, bannemAM moha che ane mohanIya karmaja banne eka bIjA tarapha AkarSe che. strInuM naisagika AkarSaNa puruSane rahe che ane puruSanuM naisargika AkarSaNa strIne rahe che. ethI guptAMga DhAMkavA mATe strIne vastranI jarUra che ane vastra pahere te mekSe na jaI zake e kevI vAhIyAta vAta che ? vetAMbare, aMgopAMga sUtrane AdhAre, strI mekSa svIkAre che ane evA keTalAya varNane dharmakathAomAM Ave che ke jemAM strIe dIkSita thaI mekSa sAthe hoya. ATalA khAtara digaMbarae jinAgamane lepa mA. paraMtu kuMdakuMdAcAryanA anuyAyIoe mAnavuM joIe ke khuda temanuM prAcIna pustaka "khaMDAgama" paNa strI mukti niSedhamAM mAnatuM nathI tenuM zuM? A vicArasaraNI uttarakAlIna AcAryo arthAta kuMdakuMdAcArya prabhUtie upajAvI kADhelI dekhAya che. vItarAga bhASita dharmathI virUddha jaI, strIne mokSa mATe adhikAriNI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha karavAmAM, A digyAsoe samAjanuM mahAna alyANa karyuM che. zvetAMbara sUtromAM vastrane vidhi ke rAga dekhAtuM nathI. "AcArAMga sUtra" je aMgasUtramAMnuM prathama che temAM nyUnamAM nyUna ane jIrNa vastra dhAraNa karavAnuM kahyuM che. je cAlI zake tema hoya te tathA lajajA pariSaha sahana thaI zake te te jIrNa vastra paNa choDI devAnuM kahyuM che paraMtu vastra rAkhavAnuM ke nahi rAkhavAnuM kahyuM nathI. "bhagavatI" vagere aMgasUtromAM kahyuM che ke sAdhuo jyAre tapazcaryA karatA hatA tyAre rAtrie acelaka thatA hatA ane banI zake tyAM sudhI vastrano tyAga karatA hatA ? artha e che ke sacelaka daLanI daSTie vastra rAkhavA ke na rAkhavAne Agraha nathI arthAta bane bAjuo che, tyAre acelaka (digaMbara) leke vastrane nirodha karavAmAM ane te taraphanI dalIla karavAmAM kAMI paNa kacAza rAkhatA nathI. strInA guptAMgane vastrathI AcchAdita karavAnI AvazyakatA che evI mULamAMja khoTI dalIlane Azare laI vastra pahere tene mokSa na maLe evuM pratipAdana karavA jatAM prathamanI eka bhUlamAMthI bIjI bhUla kare che ane chevaTa bane bhUlene bhoga bane che. kevalI bhakitanA saMbaMdhamAM kahevAnuM ke sudhAnuM duHkha sahana karavuM e vedanIyakarmane viSaya che ane jyAM sudhI zarIra che tyAM sudhI kevalIene AhAra vinA cAlI zake nahi. bhagavAna mahAvIrane mATe revatI nAmanI gRhasthinIne tyAMthI siMha nAmanA aNagAra bhajana lAvyA che. e Agamokata kathana che paraMtu digaMbaro to Amane mAratAja nathI tenuM zuM? zuM A ane AvA kAraNone laIne digaMbaree Agama lepa gayAnI vAta kalpI kADhI te nahi heya ne ? 1. "AcArAMga". 2. "bhagavatI. 3. "bhagavatI", zataka paMdaramuM, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha prakaraNa "samayasAra" viSe kAMIka. 5. nAthurAma premInA likhita maMtavyAnusAra AcArya kuMdakuMda - sAmAnya abhiprAya prasarI rahyo che teTalA mazahUra ne'tA. temane samayasAra" nAmano graMtha paNa AgaLanA vakhatamAM eTale badhA prasiddha no'te eTale te atyAre thaI rahyo che. AcAryanuM jIvana tatsamaye kevuM hatuM e jaNavAnA kazA sAdhane apaNI pAse nathI. paraMtu graMtha jemAM atyAre e vidita thAya che ke emaNe Agamastha vicAronuM hArda palaTAvI nAkhyuM che ane na upara vadhAre bhAra mukI kaI alaga rastAnuM ja avalaMbana karyuM che. AgamAnusAra paTuM dravyo paikInuM jIva draya kartA ane bhaktA ema bane che. anya dravyo. akartA ane abhaktA che. "samayasAra" mAM AcArya kahe che ke karmane kartA karma che ane jIva jIvane eTale ke jIva svabhAvane kartA che. arthAta mithyAtva, avirati, kaSAya, ane ajJAnAdithI karmabaMdha thAya che paraMtu jIvathI nahi kAraNa jIva te pitAnA svabhAvanuM maMthana ane manana kare che. emanA A abhiprAyanI gaMjaka gAthA nIce pramANe che - Na vi pariNamadi Na giGgadi uppajjadi Na paradavvajAe / NANI jANato vi hu puggalakammaphalamaNataM // (8) artha -nAnI anaMta pudagala karmanA phalane jANo cho padravya paryAyamAM pariNamatuM nathI tema tene grahaNa karatuM nathI ane temAM upajato nathI. arthAta te karma kartAbhAva tene (jIvana) - nathI. bhAvArtha e che ke jIva dravya aMtarthApaka chatAM eTale ke grahaNa, vyApti, ane pariNamana karavA chatAM bahAra bhAve te rahe che. temAM te pariNamata nathI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vivaraNa-A jIva je karmane kartA nathI te aSTa karmanuM yUya karyuM keNe? jIva akartA che te vedanA kene thAya che? sukha, duHkhanI anubhUti chava karatA nathI to pachI harSa ane bAni e vyakata zuM kAma kare che? e kamane jIva vinA anya koNa karI zake? "samayasAra" kahe che ke jIvane je jJAna thAya ke tene kaI levA, devA karma sAthe nathI te pachI tene karmane baMdha ja na paDe. vAMce - jaiyA imeNa jIveNa apaNo AsavANa thev| jAvaM doDha varase taruM tu tarUca na vaMgho (1) artha-jyAre jIvane pitAnA ane AnA svabhAvanI vizeSapaNe jANa thAya che tyAre tene baMdha thatuM nathI. arthAt AtmA ane karmabaMdha thanAra je Ave che tenI vizeSe karI samajaNuM thAya che tyAre anAdi kAlanI thayelI ajJAna pravRtti (huM karuM chuM evI kartakarmapravRtti) svayaM adazya thAya che.' vivaraNa:-zAstrakAre kahe che ke jIva cothe jIvasthAnake Ave che tyAre tene jIva ane karma, baMdha ane mokSa ema nava padArthonuM yathAtathya bhAna thAya che. paraMtu te jagyAe karmabaMdhane abhAva hoya che ema jarAya samajAtuM nathI. je cothe jIvasthAnake evI dazA pravartatI heya te pAMcamA ane chaTTA chavasthAnake gayelA jIva bhaTake che ane tenuM cAritrya azuddha che athavA vyavahAra nayanuM che e artha ja kayAM rahyo ? samajaNa eTale ke bheda jJAna jIvane cothe jIvasthAnake Ave che. AvuM spaSTa ane ujajavala bheda jJAna athavA samyaktva zreNika rAjA ane kRSNa vAsudevane no'tuM AvyuM zuM? zuM temane narakamAM javAnuM aTakI paDayuM hatuM? AgamakAra karatAM pote pitAnuM tattvajJAna koI jUdIja Dhabe prasArI rahyA hoya ema lAge che. eka tarapha ema kahe che ke Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda jJAna thA pachI kartA-karmanI buddhi rahetI nathI; jayAre bIjI tarapha ema kahe che ke azuddha (vyavahAra) nAya che tyAM sudhI jIvane saMsAra ghaTatuM nathI. tAtparya e che ke vAcakoe kuMdakuMdAcAryanA kayA kathana upara vizvAsa rAkhe ane kayA kathanane tyAga kare ? kuMdakuMdAcArya AgaLa ema kahe che ke jIva, jIvanamAM pariNamana bhAvamAM ane pudgala pudgalanA pariNamana bhAvamAM varte che. banne paraspara nimitta-naimittika bhAvamAM che paraMtu kartA-karma bhAvamAM vate che tema nathI. arthAta jIva kartA che ane pudgala karyuM che ema keI . vastu nathI. juo - jIbapariNAmahehU~ kammattaM puggalA pariNamaMti / pummiLimitta tava bIvo vi rAma . (80) Na vi kuvvaI kammaguNe jIvo kammaM taheva jIvaguNe / aNNoNanimitteNa du pariNAma jANa doNhaM pi|| (81) eeNa kAraNeNa du kaktA AdA saeNa bhAveNa / puggalakammakayANaM Na hu kattA savvabhAvANaM // (82) artha:-jIvanA pariNAma hetu je karma te rUpe pudgale pariName che. te prakAre jIva pote paNa pudgala rUpa je karma tenuM kAraNuM eTale nimita te rUpe pariName che (80). jIva karato nathI karmanA guNone tema karma karatA nathI jIvanA guNene. mAtra ane paraspara eka bIjAnA nimitto che. (81). e kAraNathI AtmA, kharekhara, potAnA bhAvane kartA che, paNa pugalarUpa je karma tene ane sarvabhAvane kartA AtmA nathI. (82) - vivaraNa -hakIkata e che ke kuMdakuMdAcAryanA abhiprAya chava karmane kartA nathI; paNa pitAnA bhAvane kartA che tyAre A je aSTa karma yutha jIva upara ladAyeluM paDayuM che te keNe karyuM ? kAraNa ke e aSTakarma prakRti te jaDa che te jIva sAthe kevI rIte maLI ? karma te acetana ke kahe jaDa che te chava upara zA mATe AkramaNadi kare che java Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kamane kartA nathI ja te A vizva je nAraka, pazu mAnavuM, ane devarUpe pravartI rahyuM che te zA AdhAre Ama cAle che ema zuM vAcake prazna nahi kare ? hakIkata e che ke kuMdakuMdAcArya potAnI icchAnusAra sarva vastunI vyAkhyA kare che. kuMdakuMdAcArya vaLI karmane kartA jIva nathI eTaluM ja nahi paraMtu jJAnIne kAme lAgatA nathI ema kahevAne paNa taiyAra che. teo Agala kahe che ke jJAnIne dravya Asavane abhAva hoya che. vAMce - puDhavIpiMDasamANA puvvaNibadA hu paccayA tassa / kammasarIreNa hu te baddhA savve pi NANissa // (13) artha -te jJAnI janene pUrva badheilA je karmo che je pRthvInA piMDa samAna che te sarva kAmaNa zarIrathI baMdhAyA che nahi ke jIve pote bAMdhyA che. vivaraNa-kuMdakuMdAcArya pote ke jemAM jJAnI havAne dAvo karI rahyA che temane mana jIve karmo bAMdhyA nathI paraMtu kAzmaNa zarIre bAMdhyA che. eTale temanA abhiprAye jJAnI sadA jJAnabhAvamAM ja varte che eTale ke nirAstrava bhAvamAM ne jJAyaka dazAmAM varte che. temanA hisAbe rAga, dveSa, ane moha jJAnI janene hotA nathI. e abhiprAye AgaLa vadhIne teo kahe che - rAgo doso moho ya AsavA Nasthi sammadihissa / tamhA AsavamAveNa viNA hedu Na paccayA hoti // (177) artha -rAga, dveSa, ane meharUpI A samyagdaSTi jIvane hotA nathI. tene laI AmravanA bhAva vinA karmanA kAraNe hetuo) paNa nathI. kuMdakuMdAcAryane ahiM kahevAne Azaya e che ke samyagdaSTi jIvone rAga, dveSa, ane mohAdi thatA nathI. je rAga, dveSa, ane meha thatA na hoya to karmane AvavAne rasto ja kyAM rahyo 2 arthAt karma AvavAne temane raste nathI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaraNa -kama avasthAnake samyagdaSTi dazA prApta thatI haze e ja ahiMyA prazna che. rAga, dveSa, ane moharUpa karmabaMdhane sarvathA abhAva te terame jIvasthAnake thAya che, ane samyagdaSTi te vartamAnakALe ghaNA jIvane heya che. zAstrakAre kahe che ke samyagdaSTi cothA jIvasthAnake zarU thAya che. te pAMcame, cha, ane sAtama chavasthAnake paNa hoya che. to tyAM rahelA chane rAga, dveSa ane meha haze ke nahi ? rAga, dveSa, ane meha nathI ema je mAnIe to vartamAna kALe jIvomAM e vastu dekhAya che. AcArya tarka karaze ke A jemAM samyagdaSTi che ja kyAM? te pachI ApaNe vicArIe ke kRSNane tathA zreNikAdine samyagdaSTi hatI ke nahi? temane cothuM jIvasthAnaka hatuM. temaNe te jIvasthAnake AvI tIrthakara nAma gotra bAMdhyuM hatuM. have ApaNe samajIe ke temane rAga, dveSa, ane moharUpI Asa hatAM ke nahi ? je nahi hatA te teo zA mATe narakagatimAM gayA ? artha e che ke te jene samyagdaSTi hatI ane rAga, dveSa, ane moharUpI A paNa hatA. eTale kuMdakuMdAcAryanuM A kathana zA hetune anulakSI haze te samajamAM utaratuM nathI. teramA vasthAnake rAga, dveSa, ane meharUpI A thatA nathI. te che te AtmAnI pUrNa dazAe pahocI gayA che. teo te samyagdaSTi uparAMta cAritrya mohane nAza karI uparanI bhUmikAmAM rahetA hoya che. . A sthaLe kuMdakuMdAcAryane abhiprAya ema jaNAve che ke samyagdaSTi je jJAnanI dazA che ane e jJAnI purUSone rAga, dveSa, ane mehane abhAva hoya che. dhAro ke temane abhAva na hoya to paNa samyagdaSTi ja mukhya viSaya che eTale temane karmane, Asavane abhAva thAya che. A uparathI koI manuSya ema zaMkA lAve ke te pote jJAnI che ema dhAratA hoya ane temanA jevAne evA rAga, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ane mehapI Asrava AvatA nathI. nahi te AvI ghaTanA kema kahe ? kuMdakuMdAcArya samyagdaSTi thavAthI pitAne jJAnI mAne che ekaluM ja nahi paraMtu jJAnI je bhego bhegave che te temanA karmanI nirjarAnuM kAraNa che ema te jaNAve che. te aMge juo - uvabhogamidiyehiM davvANaM cedaNANamidarAgaM / jaM kuNadi sammadiTThI taM savvaM NijjaraNimittaM // (12) artha -cetana ke acetana kAne upabhoga je IdriyethI samyagdaSTi cha kare che te sarva nijerAne hetu che. vivaraNa-mithyAdaSTi jIvo je pudgalone bhagave che tene ajJAna che eTale karma baMdha paDe che paraMtu samyagdaSTi te jJAnI che eTale te game tevA pudgalene (cetanasahita pumalAne ane acetana, jaDa pudgalene ) bhagave che te tene pApa thatuM nathI paNa kharekhara nijA thAya che eTale te bhegavavuM nijarane hetu che. AgarAvALA banArasIdAsa kahe che ke "jJAnIke bhoga nijerA hetu he" kuMdakuMdAcAryanA AzayanuM spaSTa bhAna have AthI abhyArasIone thayuM ja haze. lekejita che "bhuo dhUNe te paNa nAlIera te pitAnA ghara bhaNI ja nAkhe che." pite mAne che ke pitAne samyagdaSTi thaI che eTale pitAne pApa lAgatuM nathI. nigamo sAthe temanI svairavihAriNu vRttine meLa nathI. jinAga kahe che ke samyagdaSTi heya paNa AsavanI pravRtti hoya tene karmabaMdha paDe ja che ane e karmabaMdhuja saMsAranuM kharuM kAraNa che. paraMtu AcArya AtmajJAnIne dAva lAvI karmabaMdha paDe ke nahi tevA vicAramAM utarI gayA che. AkhuM "samayasAra" pustaka temanA pitAnA manabhAvatA vicAronuM pratIka che. leke kadAca emane pakSa laI ema kahevA sukAM taiyAra thaI jAya ke kuMdakuMdAcArya zuM evA mUrkha hatA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra ke Agamavizrva bakavAda kare ? paraMtu javAbamAM kahevAnu` ke lekeda bhale emanAmAM jJAna ke vidvatA jotA hoya paraMtu e nirvivAda che ke AcAya' AgamathI viparIta dizAmAM paLI rahyA che. A vAta temanA peAtAnA vicArAthIja spaSTa thAya che. emAM kAine kAMi kahevAnI jarUraja rahetI nathI. te vedAMta ane sAMkhya taraphaja DhaLI rahayA che e kahevAnI bhAgyeja jarUra heAya. vAMce ;- davve uvabhujaMte Niyama / jAyadi suhaM ca dukhkhaM vA / taM sudukkhamudiNaM vedadi aha NijjaraM jAdi // (114) artha:- dravya --padArtha -tA upabhoga karatAM avazya sukha, duHkha utpanna thAya che. paNa te udaya AvelA sukha-du:khane vede te tene nirjarA thAya che. vivaraNa - kAI manuSya zaMkA lAve ke tame kaheA che te kharAkhara che paNa te kama karava thI jIvane sukha ke du;khanA udya thAya te jIvane bhegavavA paDe ne ? kuMdAcAyatA e praznaneA uttara e che ke alabatta, chatra jo uyamAM AvelA (hathI) anubhave che ke veDhe che teA tene kanI ni`rA thAya che. arthAt AtmajJAnabhAve vedI levuM paNa kheda karavA nahi. viSaya sukha bhogavatAM pApanA badha paDe che paNa ajJAnI (mithyA daSTi) hoya te tebhAgavatAM anirA kare che ane samyagdaSTi jIva tA nirjarA kare che. samyagdazAnuM sAmarthya e che ke virAga hAvAthI ke,I paNa da kamate bhegavatA thakA te bAMdhatA nathI. jJAnanu sAmarthya' zu che te have batAve cheH jaha bisamutrarbhujato vejjo puriso Na maraNamuzyAdi / poMgalakammarasuMdayaM taha bhuMjadi Neva bajjhae NANI // (111) artha : vaidya viSane bhAgavatAM jema maraNane pAmatA nathI tema -- jJAnI pudgala karmAMnA udyane bhAgave che paNa kama baMdhane karatA nathI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 103 vivaraNAH-hakIkata e che ke vaidya pAtAnI vidyAnA prabhAve jema jheranA vegane roke che tema jJAnI puruSa potAnI zaktithI ka aMdhane zekI zake che tapa e che ke jJAnI jIva game teTalA sukhA bhAgamAM masta rahe athavA game te pramANe varte teA paNa tene saMsAra vadhatA nathI. kAM AgamakArA deza ane mAM samayasAra" ne svacchaMda vihAra ! kayAMya banne vacce sAdazyanI jarA jeTalI paNa chAyA dekhAya che? game tevI samyagdaSTi hoya athavA game tevIjJAna dazA vata'tI hAya para`tu Asrava sevanArane kabaMdha paDe ja. A ekanu eka pharamAna AgamAnuM che. jJAnI thaye! eTale ka`baMdha gayeA evu kAi sthaLe Agame!mAM kahyuM nathI. vaidya game teTale nipuNa heAya paraMtu viSasevana tenA prANane harazeja. jJAnIne pApa lAgatu nathI e siddhAMtanuM samana brAhmaNa graMthAmAMthI game teTaluM maLI rahetuM hoya paraMtu jinAgamA e svIkArI zake tema nathI ja. brAhmaNa graMthAmAM janaka videhIne dRSTAMta ApavAmAM Avela che. e eTalA dheA anAsakata hatA ke agnimAM rAkhela hAtha tene du:kha ApI zakatA nahi; temaja strInA stana upara rAkhela hAya tene sukha ApI zakatA nahi. paraMtu A siddhAMta jaina STine badha besatA nathI. brAhmaNa lekeAne A kevaLa bacAvaja che. jo temaja hAyatA viSamAM amRta keAIe joyu che ? zu viSa keIpaNu vakhate amRtarUpe pariSumI zake che ? viSa khAnAra manuSaM game teTalA upAya kare teA pazu e enAthI bacI zakayA che ? zuM viSane evA khyAla che ke amukane huM na mArUM ? ane amukane huM mArUM ? si ane viSayanA pariNAmeA A rIte tapAsatAM sarakhAM ja che. jJAnI hai| ke ajJAnIanete--samAna phaLaja Ape che. AcAya janaka rAjAnI jema e abhiprAyane vaNa ve che: jaha majjaM pibamANo aradibhAveNa majjadi Na puriso davvabhoge arado NANI viNa bajjhadi taheva // (16) Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104. ardha-madyapAna karanAra puruSa arati bhAvathI pAna karato thako tophAna karatuM nathI tema avirata bhAve dravyane upabhoga karatA thake jJAnI manuSya karmabaMdha karatA nathI. bhAvArtha e che ke anAsakatapaNe (aratibhAve) madyapAna karanAra manuSya tophAne caDato nathI tema kadAca aratipaNe bhegane upabhoga kare te pApane baMdha karate nathI. vivaraNa ahiM sarva prathama te eja zaMkA thAya che ke maghamAM je rasa ke miThAza ja na hoya te zA sAru te madyapAna kare che? lekamAM anAsakta bhAva batAva tenA karatAM madyapAna ja baMdha karavuM anucita che? madyapAna karavuM ane virAga batAvavo e dhUrtatA nahi to bIjuM zuM? jJAnI hovAne DoLa kare ane viSaya sevana karyo javuM e naryo daMbha ja ke bIjuM kAMI? nAnI hoya te viSaya seveja nahi ane viSa seve te jJAnI nahi. jagatamAM koI jJAnI thaI viSayane sevato hoya ane chatAM te jJAnI kahevAtuM hoya evuM koI sthaLe sAMbhaLyuM che? kuMdakuMdAcArya te viSaya sevanAranI nirdoSatA batAve che ane nahi sevanArane pApImAM jaNAve che. vAce - sevaMto vi Na sevai asevamANo vi sevago hoi| pagaraNaceTThA kassa vi Na ya pAyaraNo tti so hoi // (17) artha- I pustra viSayone sevatA chatAM nathI seva ema kahI zakAya che. jayAre keTalAka manuSyo nathI sevatA chatAM seve che ema samajAya che. kAraNa koI puruSanI badhI pravRtti chatAM jANe ke koI tene tema karavA kahete heya tema kare che. arthAta pitAnI IcchA virUddha bIjAnI preraNAthI kare che. vivaraNa:-kuMdakuMdAcAryane mate viSayone bhogavatAM chatAM te manuSya nathI bhagavate ane nahi bhegavAM chatAM te manuSya viSayane bhogave che. Ane artha bhalA zuM haze? temanI A gheSaNa kevA prakAranI gaNavI? dhAro ke viSaya nathI sevA chatAM tenA aMtaramAM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 kalpanA vRtti rahyA karatI hoya te te pApI che athavA viSayAbhilASI che. paraMtu jeo viSayane seve che te IcchA vinA sevatA hoya ema koIe joyuM che zuM? zuM tIrthakara gRhasthAvAsamAM rahyA hatA tyAre temaNe IcchA vinA viSayasevana karyuM hatuM ema koI kahI zakaze ? pitAnI gRhasthAvasthA daramyAna bhagavelA bhegene temaNe kadi nirjarAnuM kAraNe kahyuM hatuM ? bhoga bhogavavA ane samadaSTiyukata kahevaDAvavA jeTalA teo daMbhI netA. kuMdakuMdAcAryanI pahelA A naitika saDe haze ke nahi te jJAnI jANe paraMtu emanA vakhatathI ja e zarU karyo che ema to spaSTa kahI zakAya tema che. temanuM potAnuM jIvana game tevuM hoya paraMtu temanA lakhANe te pATha upara bahuja kharAba asara karI che. bhoga bhogavavA che, bhoga cheDavA nathI ane chatAM sujJa kahevaDAvavuM che e kaI rIte banI zakaze ? eTale jJAna ane jJAnI jana viSe bhAra ApavA temaNe mAga dhI kADhe che. paraMtu temaNe jANavuM joItuM hatuM ke jJAna ane samyagdaSTinI dolata game teTalI hoya paraMtu jo tyAga na hoya te e banne zuM karavAnA ? alabatta, sabhyajJAnanI AvazyakatA saMbaMdhe be meta hoI zake ja nahi paraMtu enI sAthe tyAga na bhaLe te e mAnavI ucca kakSAe jaI na zake. bhoganA phaLane karmodayabhAva Ave tyAre kuMdakuMdAcArya tene AtmAmAM kevI rIte samajAvavuM te kahe che - udayavivAgo viviho kammANaM vaNNio jinnvrehi| Na hu te majjhasahAvA jANagabhAvo hu ahamikko // (16) artha - karmane udayabhAva jinavoe aneka prakAre varNavyA che paraMtu A AtmajJAnI puruSe jANavuM joIe ke e mArA svabhAve nathI eTale e to karmanA phaLa che. huM to eka mAtra jJAyaka svabhAvarUpa chuM. bhale game te thAya paraMtu mane kAMI thatuM nathI. huM to mArA svabhAvamAM chuM. evuM samyagdaSTi samaje; paNa bIje vicAra na kare. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 barAbara vivaraNuH--abhyAsIoe A sthaLe jANavu' joie ke samyagdabriyukata jIva Ama peAtAnA AtmAne samajAve e vAta che paraMtu jene krama' udaya AvyA che teNeja kramamAM karyAM haze ke bIjAe ? jo teNe peteja karyA karyAM che teA tene viSe kema AvatA ke A mArA karmanuM phaLa che? udaya AvatAM A mA svabhAva nathI teA pachI karma karatI vakhate teNe ema kahevuM joIe ke nahi ke viSaya bhAgavavA e mArA svabhAva nathI? e viSayA mArA nathI ane huM tene nathI. AvA vicAra karI nAnI puruSA viSaye| bhAgavatAM dUra rahe che. sarakhAveA AgamakAranuM vacanaH- sallaM kAmA visaM kAmA kAmA AsIvisovamA / kAme bhoe pamANA akAmA jati dugaI // 1 artha :--(brAhmaNunA vaiSamAM rahelA iMdra sAthe vAta karatAM nima rAjarSi kahe che ke ) he brAhmaNa ! viSaye! zalya (samAna) che; viye viSa che; ane viSaye AzIviSa sanI upamAne lAyaka che. kAmabhoganI mAtra IcchA karanAra kAmabhoga bhegavanArAja hi durgAtine pAme che. te pachI bhoga bhogavanAranuM tApUchyuM ja zu ? eTale AgamakAra kahe che ke bhAga begavavAthI pariNAma sArUM AvatuM nathI. jyAre kuMdakuMda.cArya' samyagdaSTimAna jIva bhAga bhAgave te kAMi aDayaNu nathI ema kaheche. TukAmAM, kuMdakuMdAcAyanI dRSTimAM samULagA viparyAsa che; jo ke " samayasAra nA rasIyA enI tarapha kAi apUrva bhi ta bhAvathI jue che. aphImacI aphImacInI prazaMsA kareja. peAtAne je priya che tenuM AcaraNa jyAre bIjo karatA heya tyAre tene jeI te AtmA praphullita bane che. eTaluja nahi paraMtu peAtAnI jamAtamAM enA vadhArA thayA e joi enA harSanI sImA nathI rahetI. manuSya peAtAnI prakRtimAM viSamatA jovA TevAyeleAja nathI. Agamaka rane che.DI .. - .. 1. uttarAdhyayana", navamuM adhyayana. byUla nathI jIva kahe ke Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra" kArane pakaDe che tyAre emane mate "samayasAra" prAmANika pustaka ja thayuM ne? Agame pasaMda na paDavA kAraNa ke sakhata paraheja pALavAne hukama karanAra vaidya jevA e che jayAre "samayasAra " gaLyuM madha jevuM lAgyuM kAraNa ke badhuM khAvAnI chUTa ApanAra vaidya jevuM e che. "samayasAra " ne vani basa ekaja che. AtmAnI oLakhANa kare; samyagdaSTi bane; pachI tamane koI vAMdho ja nathI;puNya Acare ke pApa; tamAruM AtmasvAthya bagaDaze ja nahi; kAraNa ke mArI ApelI jaDIbuTTI tamArI pAse che; pachI zuM vAMdhe ?? have kuMdakuMdAcArya kahe che ke vyavahAra nathI ema kahevuM te ISTa nathI. vyavahAra nayathI abhavya paNa samiti, gupti vagere rAkhe che paraMtu tethI zuM? vadasamidiguttIo sIlatavaM jiNavarehiM paNNattaM / kuvvaMto vi abhavvo aNANI micchadiTThI du|| (22) artha -trata, samiti, gupta, zIla ane tapa vagere jinavaree kahyA che. tene abhavya Acare che ne amalamAM muke che to paNa tene kAMI artha nathI. kAraNa ke teo pUrNa ajJAnI che ane mithyA dRSTi che. vaLI zraddhAzUnya che. temane ekAdaza aMganuM jJAna hoya che paNa vyartha che. kevI rIte? mokkhaM asaddahato abhaviya satto du jo adhiiejj| pATho Na karedi guNaM asaddahaMtassa gANaM tu // (274) artha-azahAla jIva mokSane nahi zraddhatA thake kadika abhyAsa. kare (ane agiyAra ane bhaNI jAya) te tethI zu? azraddhAne e (aMgane ) pATha ke e jJAna koIja guNa karatA nathI, vivaraNa - hakIkata ema che ke mokSa thavAmAM ke karmakSaya karavAmAM abhavya chavAnI pravRtti artha sUcaka che ja nahi. arthAt teo game teTalI utkRSTa pravRtti karatA hoya te paNa vyartha che Ane artha avagata thaI zakato nathI. abhavya dIkSA le ane agiyAra Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 aMge bhaNe to zuM anya dIkSita na thavuM ane agIyAra aMgane abhyAsa na karavo zuM? vrata, samiti, guddhi, zIla, ane tapa ItyAdi bhavya che je svIkAre te mokSa jAya ke nahi? jeo mukti pAmyA teo zuM samiti, gupti, saMyama, ane tapa vinA pAmyA? ekalA samyajJAnathI teo zuM mukti padane pAmyA? mokSa javAmAM cAritryane ane tapanI AvazyaktA thoDI paNa nathI zuM ? ane mokSa nathI e suvidita che. paraMtu bhaLe to tratAdinA pAlanathI ja mokSe gayA che e vAta hakArAtmaka karatAM nakArAtmaka svarUpamAM temaNe zA mATe kahI ? e95 vicAra pachI paNa e samajAze ke kuMdakuMdAcAryane vrata, niyama, cAritrya, tapa ityAdi pratye rUcija nathI. anyathA temane AvI viparIta prarUpaNAnuM koI prayojanaja nathI. aneka bhavya che mekSanI zraddhA karatAM, agiyAra aMga bhagutA ane samiti, guptanuM pAlana karatAM ja mekSe gayA che, paraMtu temane hetu cAritrya pAlanamAM rasa gharAvanArane anirUtsAhI banAvavAnuM che A temane eka prakArane prapaMcaja che. moha ane ajJAnanA aMdhakAramAM sabaDatAM mANasane A prarUpaNa sacikara nivaDe che ane teoja kuMdakuMdAcAryanI jALamAM phasAya che. ghaNu ghaNA digaMbarIya viddha ne kuMdakuMdAcAryanA "samayasAra" gata A vicArene saharSa vadhArI rahyA che tyAre sura paM, nAthurAmajI A "samayasAra" vyakata vicArone vItarAganA vicArothI bhinna che ema sahetuka jAhera karI rahyA che ane emAM jarA jeTale paNa vizva sa nahi muvAnI ghoSaNA paNa karI rahyA che. "samayasAra" mAM te AcArya jaNAve che ke rAga-dveSathI -pariNata AtmA karmane bAMdhe che - rAyamhi ya dosamhi ya kAyakammesu ceva je bhaavaa| tehiM du pariNamaMto rAyAI baMdhade cedA // (282) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 aH-- rAga, dveSa, ane kaSAya karmonI aMdara je bhAve vate che te bhAvAmAM piraNamatA cetA (AtmA)rAgAdi karmane bAMdhe che. Azaya e che ke ajJAnI jIvA ajJAna, karmo vagere nimittayA kra adhi che paraMtu nAnI janAkramane bAMdhatA nathI. vivaraNa:~~~ hakIkata e che ke nAnI game te Acare paraMtu tene kama madhanuM vaLagaNu che ja nahi. jaina darzana vrata, pratyAkhyAna ane pratikramaNa karavA kahe che ane AdhA karmAdi doSane doDavA kahe che tyAre A kuMdakuMdAcAya jJAnabhAvane AgaLa karI te vAtane jatI kare che. pratikramaNa, pratyAkhyAna:dine sapUcA tyAgI devAnuM kahevAne bhale nimitta-naimittikabhavaneA khATA khyAla UbhuM karI AkhI bAbata je saraLa che tene jiTala banAvI de che. AgamAnI aMdara e vastune je rIte samajAvI che te karatAM kAika judI ja rIte samajAvI che. vAMce. apavikamaNa dubihaM apaccakkhANaM taheva viSeyaM / mari ya akArakA vaNNio cedA // 283 // apaDikkamaNa duviha davveM bhAve tahA apaccakkhANaM / eva seNa ya akArao vaNNio cedA // 284 // jAvaM apaDikkamaNaM apaccakkhANaM ya davvabhAvANa / kubai AdA tAva kattA so hoi NAyavva // 285 // ayaH--apratikramaN tathA apratyAkhyAna be prakAre che ema samajavuM. e upadeze karI cetA (AtmA) akAraka che ema kahevuM. (283), apratikramaNa tathA apratyAkhyAna dravya ane bhAva ema e prakAre che e upadeze karI cetA akAraka vajye che. (284). jyAM sudhI dravpa (vastu) ane bhAva (rAgAdi)nA apratikramaNa ane pratyAkhyAna che tyAM sudhI AtmA kartA che ema samajavu'.(285).. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vivaraNa:-AcAryanA uparyukata gAthAmAM niSTi bhAva samaja -zakAya tema nathI. 283-284 mI gAthAmAM jIvane akAraka kahIne temaja tarata ja tyAra bAdanI 285 nI gAthAmAM cetA (mAtmA) te rtA kahIne eka prakAranuM abhedya, viAdhI vAtAvaraNa ubhuM karyu` che. rAga ane vastune samajI jIva tyAga kare teA ane pratikramaNa kare te se'je baMdha padArthathI mukta thaI zake. paraMtu AcAya te e vAtane azi paNa sparzatA nathI; paraMtu apratikramaNa ane apratyAkhyAna kahI vAtane aspaSTa banAvI dIdhI che. ema AgaLa pazu gu McavaNa vALI ja vAta raju kare che. sarasa, virasa AhAra tathA mAnApamAnAdi ciMtA rUpa kAraNu hAya tA paNa nAnI janene baMdha che ja niha. vItarAga puruSoe kahyuM cheke zrAdhAmaMdi doSayukta AhAra levA e jJAnInA viSaya nathI tyAre A kuMdakuMdAcAya, e puddagalabhAva che eTale nAnI jane emAM rAcatA nathI teA pachI aMdha hoya ja kyAMthI ema kahe che. vAH - AdhA kammAIyA puggaladavvassa je ime dosA / kaha te kuvva NANI paradaNvaguNAu je NiccaM // 286 // AdhAkammaM uddekhiyaM ya puggalamayaM imaM davvaM kaha taM mama hoi kayaM jaM NiccamaceyaNaM uttaM // 287 // artha:--ASAkarmAdi dveSA pudgala dravyanA che. te paradravyanA guNAne jJAnI pe'tAnA kevI rIte kahe ? AdhAkama ane uddezika e pudgalamaya dravya che. e mArA che ema kevI rIte mAnI zakAya ? kAraNa e nitya ane acetanamaya che. bhAvA` e che ke AdhAkadi AhAra ane uddezikAdi AhAra puddagala dravyathI utpanna thayelA che. temAM nAnIne zuM levA devA? nAnI te| e vastu mArI che ema kahrI mAnatA nathI. nAnI che te te cetanamaya che ane AhAra te ace tanamaya che. eTale e bannene eka bIjA sAthe sabaMdha na haiI zake. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 vivaraNa:-Aje apratikramaNa ane apratyAkhyAna vidhi ane AdhAkadi AhAra na letrA viSetI pravrutta vItarAga puSoe je vihita tathA niSiddha che ema batAvyu che te kuMdakuMdAcArya'nI dRSTie ISTa nathI. emanI dRSTi vItarAgadharma'thI parAtsukhI che. peAtAnu` chatrana emaNe game te rIte vItAvyu` heya paraMtu temanA vicAre| Agamaviruddha che, temanu munipaNuM paNu, A uparathI anumAna thAya che ke, AgamathI viruddhaja hovu joie, navatatvanI carcAnA ahAnA taLe temaNe pe!tAnA svacchaMdI vicArA samayasAra dvArA vahetA mukayA che ema ja lAge che. jJAnIne tathA samyagdaSTine baMdha nathI e sthaLe sthaLe temaNe kahyuM che. jeTalA bhAr A vastu upara mukayA che teTalA bhAra temaNe sayama tathA tyAga upara nathI mukA. dravya ane bhAva, vyavahAra ane nizcayanuM peAtAnI mana phAvatI Dhabe pRthakkaraNa karI AkhI vastune guMcavADA bharI banAvI mukI che. temanA " pravacanasAra ", " niyamasAra ", ane " paMcAstikAya " vItarAgabhASita AgamAnI najIka che paraMtu "samayasAra "nI AkhI prarUpaNA anAgamika che. 33 '' (6 .. baMdhatattvanI carcA bAda temaNe meAkSatattvanI vivecanA karI che paraMtu e mokSaprAptimAM tyAga ane pauruSanI jarUrata che e bAbata temaNe jaNAvoSa nathI. svabhAva ane parabhAvanI jALamAM pete phasAI paDayA che ane bIjAne paNa phasAvavAnI kuceSTA karI che. samyagdaSTi game tevI heAya ane AtmA sivAyanA badhA bhAva parabhAva che ema kahevAthI zu mekSa thaI javAnA? agni zabda jenA upara lakhavAmAM AvyA heAya evI kAgaLanI cabarakhI rUnI gAMsaDImAM nAkhA tA tethI zu' nI gAMsaDI saLagI jaze kharI? dhaNA mithyAdRSTi leAkA evA prema prabhu sAthe khatAve che. ane kahe che ke AmAMnuM mArUM kAMi nathI--A badhu prabhunu che. te! tema kahevAthI zuM tenA mekSa thai jaze? jIva, ajIva, puNya, pApAdi tattvA jANyA tethI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 zuM mukita maLI jaze? cothe avasthAnake satya jJAna ghaNAne hoya che chatAM emane mokSa thato nathI kAraNake samajaNa sAthe e samajaNa upara pratiSThApita tyAgayukata cAritrya hovuM joIe cAritraya vinAnI lAMbI, pahoLI vAta nakAmI che. - mekSa mATenA temanA vicAra mATe vAce - jayA vimucae ceyA kammaphalamaNatayaM / tayA vimuttI havai jANao pAsao mugI // 315 // artha-jyAre cetA (AtmA) anaMta karmaphalane choDI de che tyAre te mukta thAya che ane tyAre te jJAtA ane dRSTA hoya che. vaLI vace - aNANI kammakalaM payaDisahAvaDio du cedei / . . NANI puNa kammakalaM ANai udithaM Na vedei // 316 // ' artha:-ajJAnI chava prakRti-svabhAvamAM rahelA karmaphalane vede (bhoga) che paraMtu jJAnI pu te udayamAM AvelA karmane jANe che paNa bhogavatA nathI. emane kahevAno Azaya e che ke ajJAnIne zuddha AtmAnuM bhAna nathI eTale e kamane pitAnA mAne che ane eTale vede che. jJAnI janene zuddhAtmAne anubhava che eTale temane ahaMtA nathI ane ethI vedatA paNa nathI. mAtra e jANe ja che. vivaraNa -ahiM e zaMkA svAbhAvikapaNe thAya che ke jJAnI ane ajJAnImAM phera che e vAta spaSTa che paNa ajJAnIne duHkha thAya che te jJAnIne zuM duHkha thatuM nahi hoya ? jJAnI kavAya ane ahaMbhAvane seve nahi paraMtu tenA zarIramAM vyathA thAya ke nahi? . je pIDA na thAya te tenAmAM cetana nathI ema puravAra thAya che. ' duHkhane anubhava cetanane te ja joIe; jaDa hoya te judI vAta AgaLa vAMcoH- .. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : niveyasamAvaNe NANI kammaphalaM biyANei / maduraRtu duvidhavaiyo neLa mera 5 (2187 atha: niveda (vairAgya) ne pAmelA jJAnI jIva kamalane jANe che e kama phaLa madhura, kaDavA ane aneka prakAranA che ema samaje che tethI te vedaka (abheAkatA) che. bhAvArtha e che ke jJAnI potAnA adhInapaNe karmanA kartA nathI tema bhAkatA paNa nathI; kevala mAtA TA che. vivaraNa:kuda'dAcAya jJAnInI sthiti jaNAve che e vAta barAbara che. paraMtu vicAra karavA joie ke sAtA, asAMtArUpa sukha, du:kha jJAnInA zarIramAM zuM jAtA nathI? zuM Ama kalpanA karavAthI jJAnIjanA sukha, du:khanA anubhavathI mukata thaI jai zake che? e kama' mArA nathI teA zarIra kAtu che? jIva jayAM sudhI zarIra sAthe che tyAM sudhI sukha, duHkhanA prasaMga jIva sAthe zarIrane paNa Ave ja che. game teTalI nA pADe| paraMtu chatra, jJAnI hAya tApaNu vyathAthI pIDAya ja che. e vyathArUpa kAMtu kAraNu jIve pAte ja game tyAre paNa karyu che. jJAnI thaI bhale kaleza na kare paraMtu asaMkhyAta pradezamAM jIva avazya veThe che. jo vedanA nathI teA kama nathI. jo krama nathI tA zarIra nathI. paraMtu jyAM zarIra che tyAM kama che ane jyAM kama che tyAM uyabhAva che. manuSya pUrNajJAnI (kevalajJAnI ) na thAya tyAMsudhI tenA jIvanamAM rAga-dveSanI pariNati che ane mAddha tathA zAkanI spaMdanAe kSaNe, kSaNe upasthita thAya ja che. bhale samyagdaSTi yukata thai vairAgyamAM AvI jai rAga, dveSa virahita thavAnA cALA kare paNa rAga, dveSa samULagA gayA vinA kayAreya e evI sthiti meLavI zakatA nathI. mAtra ekalI vAte karavAthI rAga, dveSa chUTI zakatA nathI. rAga, dveSa cheDavA mATe teNe sauthI pahelAM ka thavAnA kAraNeA ghaTADavA joie. bhale vyavahAra naya he athavA azuddha naya kahe paraMtu kramavAra jIvasthAnaka upara AvyA vinA e ucca sthiti-rAMga, dveSa rahita 8 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazA-prApta karI zakAtI nathI. cothAthI bAramA chavasthAnaka sudhI jIvane upara caDavAne sAdhaka dazAnA pagathIyAM che. e pagathIyAM upara kramavAra AvavAne krame, krame ajJAna, kaSAya, ane viSayanI pUla ane sUkSma prakRtione kSayapazama je joIe. pazama thavA mATe e kamika jIvasthAnake upakAraka che. azuddha naya AvyA vinA rAga, dveSano vinAza thAya tevuM teramuM chavasthAnaka Ave zI rIte ? rAga, dveSa na karo paraMtu tema thavAmAM je kramavAra chavasthAnaka joIe te viSe kAM vAta thAya che? cAritryAvaraNa prakRtine ane tene madada karanAra avrata, pramAdane tyAga karavA chate prathama prayatna karavuM joIe. arthAta, mukita meLavavAmAM saMpUrNa avrata, pramAda, ane kaSAya cheDatAM choDatAM rAga, dveSa chUTe che. paraMtu jIva jyAMsudhI avrata ane prasAdanA kAraNe choDe nahi ane kahe ke rAga, dveSa na kare to te kArya banaze kharuM? vItarAga dazane te AvI yutivAlI vAta karI nathI. eTale hiMsA, asatya vagere sevatAM chatAM huM nathI seva athavA e parabhAva che ema jANuM rAga, dveSa nathI karato evuM A jaina darzana kahetuM nathI. jaina darzana te kahe che ke je je kare che te chava kare che, ane bhagave che te paNa chavaja bhagave che. athavA karmo kartA ane bhoktA ekale chava che, nahi ke karma. " samayasAra" kahe che ke jIva, jIvanA paryAyane kattAM che ane karma, karmanA paryAyane kartA che eka bIjA eka bIjAnA kartA hoI zake nahi. jaina darzana kahe che ke dharmA stikAyAdi SaTa dravya che temAM badhAmAM eka mAtra chava kartA ane kriyAkAraka che arthAta jIvaja kamane kAraka che. je jIva nathI te kamane kya keNe? jIva nathI te rAga, dveSane utpAdaka keNu? jIva nathI te A saMsAra je catutirUpa che temAM paribhramaNa koNa kare che? jIva nathI te puNya, pApa athavA zubha, azubha pravRtti keNa kare che. vAcakee samajavuM joIe ke " samayasAra " pustaka kahe che te je Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15, barAbara hoya che athavA karmane kartA chava na hoya te A saMsArane pravartaka ke saMcAlaka zuM jaDa che ema mAnI zakAya che? jIva vinA A badhI pravRtti zuM hevI saMbhave ke ? jaDamAM kyiA che; jaDamAM halana, calana che paNa katva temAM nathI ema jaina darzana kahe che ane ApaNI AMkhe dekhAya che. pudgala ke jemAM zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza.' vagere gaNe che te potAnI jAte jIvane zuM spazI zake che. kharekhara nahi ja. je jIva pitAnI ikriyAthI e guNene grahe nahi to e guNo jIvanA bhegamAM AvatA nathI. athavA je jIva e viSayone grAhaka na thAya te rAga ane dveSarUpa karma tene (jIvana) spaze paNa nahi. chava pitAnA svarUpamAM rahe to karmane kartA nathI. paNuM atyAra sudhI jIva e karmanA kAraNe meLavavAmAM ane e kAraNathI utpanna thayela kAryarUpa karma meLavavAmAM rokAI rahyo che tathApi ApaNe kahIe ke jIva karmane kartA nathI e vAta vicArakenA hRdayamAM kayAMthI utaraze? diye, viSaye ane karmo-e badhI paugalika vastuo che. AvA e badhAthI jUda che to paNa e viSayamAM rasa levA lolupatA sevI rahyo che. vastu sthiti AvI che te pachI kameM enA phala svarUpe AtmA pAse kema na Ave? arthAta karmo AtmA najIka jarUra Avazeja. e karmo chata che eTale ene sukha, duHkhane anubhava karAvavA e enI pAse AvavAnA ja. karmo jo ke pauddagalika che te paNa jIve pitAnI prakRtithI puNya, pApa rUpa zuma, azubha kriyAo karI che tenA phaLarUpe e karmo jIva upara AvI bAjhayA che. dAkhalA tarIke, auSadha jaDa che paraMtu temAM kAMIka guNa ane kAMIka avaguNa rahelA che. have je e auSadhane zarIramAM nAkhavAmAM Ave to ja e guNa, avaguNa rUpa pitAnuM kArya batAve paraMtu ene zarIramAM nAkhavAmAM ja na Ave te e guNa, avaguNa kyAMthI prakaTAvI zakavAnuM hatuM? tAtparya e che ke auSadhane bhakatA chava auSadhane na vApare, te auSadha els pitAne guNa dharma prakAzI zakatuM nathI. jIva letAnA dravyo jema Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IF kartA ane bheAkatA che tema vizvanA tamAma dravyAne paNa kartA ane bhakatA che. AnI matalaba e paNa che ke jIva sivAyanA badhA dravyA Arno ane abhAkatA che. kartRtva ane bhAtRtvanA guNAnuM ArepaNu paNa ekalA jIva nAmanA drazyamAM ja thai zake tema che. e sivAyanA dharmAstikAyAdi anya dravyo peAtAnA svabhAvamAM sthira che ane raheze; temanAmAM caitanya, jJAna, katRtva ke bhAtRvAdi kASTa guNa nathI. have ApaNe khIjI rIte A AkhI vastune tapAsIe, cetana eTale ke jIva jo karmInA kartA nathI ema mAnIe tA e karmAMnA bhekatA paNa nathI ema mAnavuMja paDaze. have ApaNe jo ema mAnIzuM te A kaivala prakRti (kama') badhI pravRtti ane saMsAra paribhramaNa kare che ema Ape!Apa mAnavuM paDaze. dharamAM strI kAryAM karatI hoya che; puruSa mAtra dRSTA hoya che. Ama jo ApaNe mAnazu' tA sAMkhya darzananu anusaraNa karyu kahevAze je iSTa nathI. A badhuM prakRti (kama) kare che; jIva tA taTastha che e sAMkhya darzanane mukhya siddhAMta che. paraMtu e jaina daztanathI tadna viparIta che. AcAya kuMdakuMda A sakhyi siddhAMsatA svIkAra kare che. paraMtu e svIkAra karavAmAM temane Apatti naDatI hAI pAAtanI managamatI rIteja eneA e svIkAra kare che arthAt sAMkhya darzananI jema jIva tathA puddagalAne apariNAmo nahi mAnatAM te jaina darzanAnusAra e bannene pariNAmI kahe che kAraNake ema na kahetA saMsArastha jIva kadhi paNa meAkSa na meLavI zake e ADakhIlI emane naDe che, sAMkhya darzanane bleka A pramANe che;te kriyamANAni guNai: ahaMkAraNimUDhAtmA ka-tIhamiti maste // . karmANi sarvaza: / " athaH--prakRtinA cuNAne laine satra kriyA thaI rahI che. aha kArathI gherAyelA AtmA nakAmA peAtAnI jAtane kartA gaNe che, bAkI enuM kAI nathI. eTale ke kharI rIte e kartA nathI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 A badhI carcAthI eTaluM spaSTa thayuM haze ke kuMdakuMdAcArya sAMbenA upayukta siddhAMta sAthe saMmata che. chevane kamene kartA kahe e emanA hisAbe mithA daSTi che. arthAta tema nahi kahenAra samyagdaSTi che. ahiMyA je vicAravAnuM che te e che ke jIvane karmone kartA kahe te mithyAdaSTi che ke samyagdaSTi ? jaina darzana te jera, zerathI asaMdigdhapaNe pikArI pikArIne kahe che ke jIva karmone ane karma rahita je mokSadazA tene paNa kartA che. " samayasAra " e vAtane InakAra kare che. ahi ApaNane jarUra ema lAgyA vinA nahi rahe ke kuMdakuMdAcArya bhramanI jALamAM ahiMyA phasAI gayA che. eka bAju teo jIvane tathA pudgalane pariNamI kahe che ane bIjI bAju sAMkhyadarzananA akriyAvAdanA athavA jJAnavAdanA siddhAMtane svIkAre che. emanA mate jJAnavAda vadhAre suMdara che. kriyAvAdanuM AkarSaNa temane nathI. "samayasAra" mAM Dagale ne pagale temaNe jJAnavAdanA siddhAM. tane AgaLa karyo che. jJAnIne kAMI kahevAnuM ke kaI davAnuM nathI ema teo kahe che. juo:- Na vi kuvvai Na vi vebai NANI kammAiM bahupayArAI / kALajuM puga mAruM ghaMuM punuM ja vaM ja che (16) ("samayasAra ", gAthA 319) artha-teo kahe che ke jJAnAvaraNuyAdi bahu prakAranA karmone jJAnI karato nathI temaja tene vedata paNa nathI. jo ke puNya, pApa rUpa baMdha je karmanuM phaLa che tene te kevaLa) jANe che. Azaya e nikaLe che ke kuMdakuMdAcAryanA abhiprAya mujaba jIva karmano kartA ke bhokatA paNa nathI. te che kevaLa jJAtA agara daSTA. have ene daSTA kevI rIte mAne che te joIe. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 18 vi8 heva a ' kAraNe ca vi nANAi 5 vaMdhouM yajammurya binnara va l * ("samayasAra, gAthA 320) artha -daSTi (neTa) jema padArthothI bhinna athavA aka raka ane avedakahevA chatAM badhA padArthone dekhe che tema jJAna paNa AkAra ane avedaka hovA chatAM baMdha, mekSa, karmodaya, ane nija rAne jANe che. matalaba ke AMkha sarva vastune dekhe che paraMtu vastuthI bhinna che tema jJAna jANavA chatAM kartA nathI temaja bhokatA. paNa nathI. vivaraNa -hakIkata ema che ke "samayasAra " jJAnanI ane zAnInI vakIlAta kare che. paraMtu ahiMyA eka zaMkA e ubhI thAya. che ke e jJAna ane e jJAnI kayAM che ? evA jJAnI teramA ke caudamA chavasthAnakamAM samajavA ke tenAthI nIcA jIvasthAnakamAM samajavAze jJAnanI aMdara zratajJAna ane kevaLajJAnano paNa samAveza thAya che e vAta kuMdakuMdAcAryanI dhamAna bahAra rahI gayela che. jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNIya ane aMtarAyAdi karmone sarvathA kSaya thayA pachI kevaLajJAna uddabhave che. mATe kevaLa jJAna ke kevaLajJAnI viSe to zaMkAne sthAna ja nathI. paraMtu zrutajJAna dharAvanAra zratajJAnI dazamA jIvasthAnaka sudhImAM heya tyAMsudhI karma karatA nathI ane bhAgavatA paNa nathI ema koNa kahI zakaze? zrutajJAnI samyagdazAmAM heya paraMtu karmabaMdha emane paDatuM nathI e vAta koNe kahI che? teramA ane caudamA chavasthAnakamAM gayelA cha karmone na de e vAta to jANe ke ThIka che paraMtu zrutajJAnI te kSaNe kSaNe kamane vede che je ke midaSTinI ane emanI vedanAmAM bheda jarUra che eTale ke prathamanAnI vedanA tIvra heya che jyAre bIjAnI zithila hoya che. kuMdakuMdAcArya ema mAnatA heya tema lAge che ke mithyAdaSTine lepa thaze eTale saMsAra alpa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 119 rahe-sAgaramAM bindu jeTale. paraMtu sAthe sAthe emaNe e paNa jANavuM joItuM hatuM ke samyagdaSTi jIva cAritrya mohane kSayapazama ke kSaya na kare to emane paNa saMsAra jamaNu ghaNu kALa sudhI karavAnuM hoya che. e samyagdaSTi che jJAnI havAne DALa bhale kare to paNa jJAnAvaraNIya ane vedanIyAdi karmothI aMdaramAM teo pIDAtA hoya che. teo pitAne jJAtA ke chA kahe tethI teo jJAtA ke daSTa banI jaI zaktA nathI. koI manuSya jJAnapUrvaka viSabhakSaNa kare ane e viSa zarIramAM pariNamI rahyuM hoya te paNa te kahe ke te te mAtra daSTA jJAtA-che e enI vAta kaI mAnI zakaze kharuM? zuM e viSa midaSTine viSa samAna ane samyagdaSTine agata samAna lAgatuM haze ? jJAna ane kamane udayabhAva e banne vastuo judI judI che. jemane kevaLa jJAna che temane viSa ke du:khanuM jJAna che paraMtu teo sahana karI le che jyAre zrata jJAnIne evuM jJAna hovA chatAM sahana karI zakatA nathI. banne vaccene A ja maulika taphAvata che. apacyabhajana bhojI jIva apathya bhojanathI kharekhara duHkha pAmI rahyo che, chatAM upahAsanA DarathI e duHkha ene nathI thaI rahyuM evuM batAvavAne La karI rahyo hoya che. to zuM ApaNe ema mAnavuM ke tene jJAtA hovAne, daSTA hovAno dAvo sAce che? AvI jJAna dazA kevaLa ucca zreNInI puruSomAM ja hevAno saMbhava che. sahana karavAnuM che tene paNa hoya che paraMtu nIcI keTinA cha samabhAve vedI zaktA nathI jyAre ucca koTinA samabhAve vedI zake che. A ja ane ATale ja taphAvata che. paraMtu tethI karI viSa viSa rUpe pariNamatuM nathI ema koI rIte kahI zakAya tema nathI. ApaNe ahi zreNika rAjAne dAkhalo laIe. zreNikamAM samyajJAna ane samyagdaSTi bane che. teo atyAre sAtamI narakamAM che, narakanI anekAneka bhISaNa yAtanAo temAM atyAre sahI rahyA che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 paraMtu teo zuM ema kaheze ke temane narakanI yAtanAothI kAMIja duHkha nathI thatuM? asAtA vedanIya janya aneka duHkhe temane sahana karavA paDatA haze. paraMtu teo zuM ema kaheze ke e duHkhe emane duHkha lAgatA ja nathI ? temanA AtmAne eka paLa mATe paNa sukhane AsvAda Avato haze zuM? kharekhara nahi. alabatta, emanA vedavAmAM ane mithAdaSTi jIvanA davAmAM ghaNuM ja phera che. samyagdaSTi jIva samabhAve vede mithAdaSTi AdhyAne ane raudradhyAne veda. vedavAnuM bannene paraMtu e davAnI bannenI paddhatimAM AsamAna jamInane pharaka che e viAta cokkasa 1. vastusthiti Ama havA chatAM kuMdakuMdAcArya vItarAga bhASita jinAgaramothI viruddha jaI potAnI mana phAvatI rIte pitAnA vicAranuM, mananuM cakra calAvI rahyA che. pitAnA vakatavyane lekenA gaLe teo kevI rIte utarI rahyA che te have joIe. teo kahe che ke che karmathI jJAnI ane karmathI attanI bane che, karmathI jAge che ane karmathI sue che; karmathI sukhI ane karmathI dukhI thAya che; karmathI zubha ane karmathI azubha pAme che ane karmathIja uMce, nIce, ane tirya dizAmAM sthAna prApta kare che. teo AgaLa vadhI kahe che ke AvA maMtavya ApaNe paraMparAkRtithI meLavyA che paraMtu teo zaMkA uThAvI kahe che ke je Amaja heya te chava kartutvathI kayAre mukta thaze? alabatta, kadi nahi thAya evuM kahevAne temane vani che.' purusicchiyAhilAsI icchIkamma ca pugisamahilasai / e AyariyaparaMparAgayA erisI dusui // 1. "samayasAra", gAthA. 333, 334, 375. 2. "samayasAra" gA, 336 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 artha-puruSa puruSa zarIra (veda) thI strIne abhilASe che ane strI zarIra (vedakarma) thI puruSa zarIrane cAhe che. AvI AcArya paraparAgata vANI saMbhaLAya. che. tamhA Na ko vi jIvo abaMbhacArI u amha * uvaese / jamhA kammaM ceva hi kamma ahilasai idi bhaNiyaM // artha -te mATe amArA upadezamAM kaI paNa jIva abrahmAcArI nathI (eTale ke badhA ja brahmacArI che. eTalA mATe ja karma ja kamane cAhe che ema (ame) kahyuM che. zrI. kuMdakuMdAcArya kahe che ke temane hisAbe koI paNa abrahAcArI nathI arthAt badhA brahmacArI che ene artha zuM samaje? jIvanuM pariNamana karmAdhIna che evuM vItarAga darzananuM kathana zrI. kuMdakuMdAcAryane mAnya nathI. karma ja karmane irache che evuM kahI zrI kuMdakuMdAcArya AkhA viSayamAM guMcavADe ubho kare che. strI puruSane I che ane puruSa strIne Icche e brahmacarya kahevAya? e nAmakarmanI prakRtine udaya bhAva na kahI zakAya? A badhI carcAne nicoDa eka ja nikaLe che ane te e ke vItarAgakathita Agamo temane mAnya nathI tema ja kevaLa aktatva piSaka sAMkhya darzana paNa temane maMjUra nathI. jIva upara karmanuM Adhipatya na hota to athavA karmanI pariNatie jIvanuM paNa pariNamana na thatuM hota to te svAbhAvika, zuddha, ane niSkriya hatA e sahaja che paraMtu jIva ja jayAre mana, vacana, ane kAyAnA vegathI karmanI pravRtti karatAM zikhe tyAre e karmane kartA thayo ema kahevuM emAM zuM khoTuM che ? puruSa strIne icche che ane strI puruSa zarIrane icche che e AcArya paraMparA gata vANI che. ema zrI. kuMdakuMdAcArya kahe che te kahevAnuM ke zuM e Agama kathita vANI nathI? puruSa strIne Icche che 1. "samayasAra," gA. 337. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1rara ane strI puruSane mehathI cAhe che e vAta zuM kalpanA janya che ke jethI te vAtane zrI. kuMdakuMdacArya hasI kADhe che? prakRti prakRtinuM kAma karyuM jASa che, temAM jIvane kAMI levA devA nathI evuM temanuM kahevuM, thAya che. sAMkhya danano virodha karavA chatAM Akhare rasto to teo te ja pakaDe che. jamhA ghAei paraM pareNa ghAijjae sA pyddii| eeNatyeNa kara bhaNNai paraghAyaNAmiti // tamhA Na ko vi nIvo vaghAyao atthi amha uvaese / jamhA kammaM ceva hi kammaM ghAedi idi bhaNiyaM // artha - je prakRtithI jIva bIjAne mAre che athavA jIva jethI'. marI jAya che te paravAta prakRti che. paNa amArA matamAM athavA upadezamAM jo tame pUchatA hai to, jIva kAMI upaghAtaka (nAza karanAra) nathI; kAraNa karma karmane haNe che. uparanI gAthAthI spaSTa thAya che ke AtmAnuM kartava zrI. kuMdakuMdAcArya sapUruM niSiddha kare che. sAMkhyadarzanAnusAra prakRti kare che. kAraNa ke AtmA akAraka che. vaLI zrI. kuMdakuMdAcArya kahe che ke mAre AtmA AtmAne kare che ema kahevuM te miththA svabhAva che (gA. 340-341). bhaSpA NiccA asaMkhijjapadesI desio u samayamhi / Na vi se sakkai tatto hINo ahio ya kAuM je // athara-siddhAMtamAM asaMkhyAta pradezI AtmA nitya kahyuM che tethI te AtmA eAchuM ke vadhAre kAMI paNa karavAne samartha nathI. 1. "samayasAra", gA. 338. 2. "samayasAra', gA. 339. 3. "samayasAra", gA. 342. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaraNa-vacakene have barAbara vidita thayuM haze ke sAMkhyA darzanAnusAra prakRti badhuM kare che te vAta paNa zrI. kuMdakuMdAcAryane maMjUra nathI. uparAMta, vItarAgadarzana mujaba agara koI anya darzana mujaba jIvanuM kartutva paNa temane ISTa nathI. eTale temaNe trIja mArga zodhI kADhaye. temaNe kahyuM ke AtmA asaMkhyAta pradeza che; nitya che; ane tethI te kAMI paNa nyUna ke adhika karavA zakitazALI nathI. paraMtu ahiMyA emaNe A jIva kare che ke karma e bemAMthI kAMI kahyuM nathI. AvI rIte temaNe pitAne mATe chaTakabArI zodhI kADhI che. sArAMza nava tattvanI vicAraNAne The zro. kuMdakuMdAcArya potAne abhi prAya mata vaDe sthApe che, kuMdakuMdAcArya game tyAre thayA heya, emanA tarapha lenI abhiruci game te pramANamAM hoya paraMtu eTaluM te cokkasa che ke temanA vicArene Agama sAthe jarA paNa meLa nathI. arthAta jinAgama praNIta tyAga ane saMyamadharma sAthe temanA vakta vyanI jarA jeTalI paNa saMgati nathI. strI vedathI puruSa zarIra upara moha thAya che ane puruSa vedavI strI upara ene AcArya paraMparA, karNa prati kahI AgamanI avahilanA kare che A jagatamAM koI abrahmacArI nathI evI gheSaNa karanAra mATe ke abhiprAya bAMdhe e vAMcakeja svayaM vicArI le. Aje vItarAgabhASita Agamo vAMcI, sAMbhaLI ghaNA tyAgI bane che. vakhatanA vaheNa sAthe teo zithilAcArI bane che. emAM "samayasAra" jevA pustako temanA hAthamAM Ave che. temanA vicAranuM temAM sarmathana thatuM maLI rahe che. teo tethI thanaganI uThe che ane A "samayasAra" pustaka eka ajoDa pustaka che ema sAbIta karavA tathA pracAra karavA maMDI paDe che. A paMcama Ara. che. emAM manuSya sahaje ja bahulakama hoya che; cAritrAvaraNa moha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 nIya kane lai cAritramAM madatA AvI ja gama hoya che evAmAM A ane AnA jevA pustaka maLI rahetAM te khuzakhuzAla thai jAya che. A tA bhAvatuM hatuM ane vaidya batAvyuM enA jevA dhATa thayA paraMtu rAgathI dardI rIbAi rahyo hAya ane paraheja jarA jeTalI paNu pALavA asamartha hoya tyAre vaidya tene kaDaka ane sakhata paraheja pALavAnuM kahe tA te rAgIne gamaze kharU? e vaidyane paDatA mukI rAgI evA vaidya pAse jaro je ene AchI kaDaka paraheja batAve. rAgIne rAma mukata thavAnA tA bhAva che ja paraMtu ochA kharce' ane nahi jevI paraheja pALIte. AvA vaidya tarapha dhaNA dardIo AkarSAya e svAbhAvika che. dha ', samayasAra AchI kaDaka paraheja batAvanAra vaidya jevA graMtha che. kuMdakuMdAcAryane samaya ja zithinnAcAranA vAtAvaraNuthI vyApta hatA. e vakhate A graMthanA lekAe satkAra karyAM; teA pachI atyAranA lokeAnI tA vAta ja zuM pUthvI? samAjane sAce tyAga khapatA nathI kAraNa ke e pALaveA duSkara che. chatAM kAI kAi saMyamanA anurAgI paNa nikaLI Ave che paraMtu tee paNa mAMDamAMDa e saMyama pALI rahyA hoya evA dekhAva kare che. dhaNA kharA tA saMyama aMcaLA pheMkI daI bhAgatA nAsatA phare che ane kAi yukti, prayukitathI peAtAnA parivartanane sAcuM TharAvavA keAziSa karatA hoya che. H samayasAra " nuM sthAna AvA prakAranA zithitrAcArIonA vartuLamAM che. nava tattva paikInA savar ane nirA nAmanA tattve upara carcA karatI vakhate pAMca iMdriyanA jAyane zakavAnI tathA khAra prakAranI tapazcaryAnI vAta te karatA nathI. ulaTuM, bheda vijJAnanI vAta karI rAga, dveSa ane ajJAnane rokavAnI vAta kare che ane kahe che ke AtmA nAyaka che ane e mATe jJAna prAptinA upAyA samajAve che. hakIkata e che ke sAdhakane mUla je sAdhanAnI AvazyakatA che te batAvavA e samayasAra pustakakAra bIjo mAga grahaNa kare che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 jaina darzananA bahAnA nIce "samayasAra"pustaka akriyA (jJAna) vAdane piSI rahyuM che. tyAga ane vairAgyamAM rahevA mATe jyAM jyAM pAMca samiti, traNa gupti, nava brahmacarya, daza sAmAcArI ItyAdinA banelA kriyAkAMDanI AvazyakatA che tyAM tyAM e bAbato upara bhAra devAne badale teo mauna seve che athavA vicAra kare che te te jJAnavAdane Azare laine kare che eTaluM te cakakasa pratIta thAya che ke A samayasAra pustakakAra tyAgamAthI taddana pAchA vaLyA che. pote ja pAchA vaLyA che emaja nathI paraMtu potAnA pustaka dvArA samAjane kriyAkAMDa taraphathI pAchA vALI rahyA che. eno anuyAyI samAja pitAne jene dazanAnuyAyI kahevaDAve che paraMtu kharI rIte te te jenadarzanane khADAmAM nAkhI rahyo che. e ja kAraNe AjanA jaina samAjanA amuka bhAge enA asalI ghATa ane varNa gumAvyA che. jaina dharmanA ahiMsA, saMyama, ane tapa rUpI traNa staMbhe mULamAMthI eja kAraNe khaLabhaLI uThayA che. "samayakAra" nA kartA hiMsA ne hiMsA kahetA nathI. teo to ema kahe che ke koI keInI hiMsA karatuM ja nathI, karI. zakatuM ja nathI. arthAta hiMsAthI jIvane karma baMdha thAya che e vAta sAthe teo saMmata nathI. "kasAyapAhuDa" mAM teo AthI vaLI judI. rIte kahe che ke hisA pramAdathI thAya che ane apramAdIne hiMsA thatI ja nathI. juo:-- attA ceva ahiMsA attA hiMsati Nicchayo samaye / . jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iyaro // . arthata AtmA je pramAdI hoya te hiMsaka ane apramAdI hoya te ahiMsaka ema jinAgama kahe che. 1. "kasAya pAhuDa', pR. 103 uparanI gAthA. . Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 * hakIkata ema che ke ''kasAya pAchuDa' thI A "samayasAra' nA kartAe vicAranA pATA lIdhA che. hiMsAne pramAnu` kArya kahI pramAdathI hiMsA ka lAge che. tyAre 'samayasAra" nA kartAne e vAtane dhAkhA nathI. zrI. vaImAna svAmIne thai gayAne keTalIka sadI jatAM jatAM AvaDA moTA palaTA thai gayA che tA have Aje A kAle keTalA badhA palaTA thayA haze? kudakuMdAcAya teA temanA AgamakAla pachI tarataja thayA che teTalAmAMja AvaDuM moTu vicAra parivartana karyuM" e kai thADA AzrayanI vAta nathI. vartamAna kAla bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI ceADI zatAbdimAM jaina samAjamAM avyavasthAnuM vAtAvaraNa prasarI gayuM hatuM. atyAre tA bezumAra avyavasthA phelAI gaI che. kaLe kALe mahApuruSa pAkatA ane avyavasthAne sthAne, dhamanA hvAsane sthAne, vyavasthA tathA dhama vRddhine sthApatA para'tu e mahApuruSa rUpI sitArA asta thayA, na thayA teTalAmAMja punaH avanatinA khADAmAM samAja dhakelAi jatA. dhaNI dhaNI vakhata tA pahelAnA karatAM paNa pachInI sthiti vizeSa glAnijanaka thaI jatI. gemAM hAlanI paristhiti teA eTalI badhI bagaDI gayelI dekhAya che ke ene keTalAka agraNIe huDAvasarpiNInu' je nAma ApyuM che te barAbara sArthaka lAge che. pAMcamA Are kheDAne hajI pacIsa sadIme mAMDa gai che. paraMtu eTalAmAM cotarapha hAhAkAra vattI rahyo che. munijaneAnA vatana sabaMdhe jaina AgamAmAM je Adarzo bharyo paDayA che te mujaba kANu munirAja vatI rahyA che? zrAvaka AgaLa e AgamA munirAjo dhare che paraMtu e pramANe pAteja vatA na hoya tyAM vAtaja zI ? AgamAnA artha te pAtAnI mana phAvatI rIte kare che. nava kADhi vizuddha ahiMsAnuM pAlana kASTha munirAja hAlamAM karatA nathI. derAsaramAM karavAmAM AvatI jinabiMba pratiSThAne mhAta tathA udyApana, upadhAna, ane eLIne khAne SaTkAyanA jIvAnI hi`sA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17, karavAmAM te pAchI pAnI nathI karatA eTaluMja nahi paraMtu ema karavA zrAvakavargane paN te prerI rahyA che. e eThA nIce karavAmAM AvatI hiMsAne dhama' tarIke jaNAve che tyAM teA hada thAya che. janma, maraNathI chUTavA mATe vaMdana, pUjArdika dvArA SaTkAya jIvane nAza karavAmAM Ave e niSiddha che.' evI hiMsA karanAranA ulaTA saMsAra vadhe che ane narakamAM rakhaDavAnuM prApta thAya che. kAM "AcArAMga sUtra"nuM AvuM kathana ane kayAM AjanA munirAzenA upadezA ! AjatA A pUjya varga A upadeza ApatAM DaratA nathI. sevaka varga zAstrathI ajJAta che; aneka rIte A senya vargane adhIna che, dabAyelA che; enI sAme e mAthuM uMcu' karI zake tema nathI. pUjya varga eTale ke sAdhu vaga have jyAre A zrAvaka vane peAtAnI hA jI hA kahevaDAvavA khAtara viparIta mArge vALI rahyo hAya tA enu` pariNAma ene kevuM zASavuM paDaze ene khyAla karaze. je varga anyavaga upara AvI johukamI calAvI rahyo hoya tenAmAM keTalI buddhi ane kevI dRSTi haze tenA vicAra karo. zrAvaka varga mATe hiMsAnA dvAra khullA mukanAra A varga pApathI khI haze ema lAge che ? e vargamAM karUNA ke anukaMpAnAM aMkura nathI te| pachI e vyaktimAM satya ane acauryanA vicAro haze kharA ? je samAjanI madAra ahiMsA ane satya upara che anAcaraNa karatA hoya teA parApadeza pAMDityama" AkhA jaina va ke je jagatanI hiMsA rahyo che te ja jyAre peAtAnI manasvI hiMsA AcarI rahyo hAya ane e hiMsAne rahyo hoya tA te jaina samAjanA prabhAva duniyA upara zuM pAthI mAMhenA rIMgaNA jevI sthitithI duniyA have jarA paNa 1. AcArAMga sUtra." te samAja Avu jevuM nahi thAya ? sAme prakAra uThAvI rIte dharmane AThe ahiMsAmAM khapAvI paDaze ! ThaMgAya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e divase gayA. vedomAM kahelI hiMsA dharmanuM kAraNa nathI. ema kahI jaina samAjane A sevya, pUjya varga e lekene nIcA pADe che paraMtu potAnI dharma kriyAmAM thaI jatI hiMsAne dhamanuM rUpa ApanAra A sevya varga itara jananI niMdA, avahilanA, ke hAMsImAMthI kyAM sudhI bacI zakaze? kharI rIte te temaNe IkarAra karavo joIe ke temanI kriyA pAchaLa thatI hiMsA paNa dhamanuM kAraNa nathI ja nathI, loke aNugala pANI vApare, vanaspatinA pAMdaDAM, phUla, phalAdi teDe ke khAya to temAM hiMsA che, evuM asaMdigdha paNe jenazAstrAnusAra jaina samAja Itara lekene kahe paraMtu e ja jena varga tIrtha karenI pratimAnI nIce aDhaLaka saceta pANI vahetuM jue, temAM trasAdi chavonI hiMsA cAlu hoya e jue ane e pratimA upara haMmezAM DhagalAbaMdha phUle ane phUlanI mAlAo caDAvavAmAM AvatI hoya che. e paNa jue chatAM ThaMDe karo je e badhuM sAMkhI rahe eTaluM ja nahi paraMtu ene dharmanuM kAraNuM mAne-manAve e kayAMne nyAya? A badhuM zuM tIrthakarone gamatuM haze? jaina darzanIo ane mithyAdarzanI kahI rahyA che. paraMtu e jene ja zuM mithyAdarzanamAM ALoTI nathI rahyA? mithyadarzanIone te bahAnuM paNa che ke teo ahiMsA vA davAnA siddhAMtane samajaYI nathI ke samajatA nathI. paraMtu jene ke jeone ahiMsAnuiM sUkSmAtisUkSma jJAna che temane hiMsAmaya vartana kayAMthI poSAya? temane te kAMI chaTakavA bArI che ja nahi. teone jJAna che ane chatAM khADAmAM paDI rahyA che. e narI mUrkhatA nahi to bIjuM zuM? ahe ke duni vAra mAha! kaI taTastha, nirapekSa kaSTa jenazAne jue ane tenA anuyAyIonA vartanane nIrakhe te keTalo maTe pharaka temane jaNAze ? amuka sAcA maga upara cAlavAnI azakti hevI e judI vAta 1. na dharmahetovihItA'pi hiNsaa| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu peTe bhAga pAse nathI ke kAca che ema kahI enA upara amada pUnama cAye rAkhavuM e eka prakArano daMbha che, zika payaranI zAtA che. hiMsAne sata zrakAra mAya jinekoe bhAkhyA che. pachI e deva mATe thatI hoya ke gurune mATe. e niyama kAryatrika che, vikALAbAdhita che, nirapata che. athava deva, gurune nAme thatI I paNa hiMsA (5chI che game teTalI sakSama hoya) hiMsA ja che. ene prarUpI zakAya ja nahi. dharmanA niti ke enI upapaNa karavI e paNa eka jAtanuM aAmi vatana ja che sudarzana zreSThI ane zuka paribajo mAtra aNugAranI pAse pitAne zaucasUla dharma kahyo tyAre temanI samIpe thAvasthA patra aNagAre kahyuM "he sudarzana che ane huM mArA parivAjathI koI vyakti bhahIthI kharaDAyelA kapaDAne zuddha karavA lehInA kuMDamAM nAkhe te e kapa svaca7 thAya kharAM ke?" teoe kahyuM "e kema bane ? zuddha na ja thAya." temaNe pharI kahyuM " he zuka! hiMsAdi adhamathI AtmA saMsArabhramaNa karI rahyo che. enAthI AtmA baraDAyela che. have tene zuddha karavA hiMsAne upAya tame je te te zuddha thaze ke azuddha?sAMsArika sAdhate hiMsAdi doSathI dUSita che ane svargamAM laI janArA sAdhane paNa deSamaya che. tAtparya ke hiMsAdi de. AtmA pAsethI mukAvavA joIe. A siddhatinI prarUpaNuM jinAcamemara karavAmAM AvI che chatAM vartamAna jaina vI e kema nahi samajato hoya? tIkaranI AgaLa karavAmAM AvatI hiMsA lohI che tathA saMsArane aMge thatI hiMsA paNa lehI ja che. tAtvika daSTie e bannemAM jarA paNa taphAvata nathI. AjanA jaina sevya vage tathA jena sevaka vage barAbara noMdha karI levI joIe ke game tene 1. jJAtA dharma kathAga sUtra, pAMcamuM adhyayana. 2. "jJAtA, bhagavatI, nirayAvalikA" vagere. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mATe karavAmAM AvatI hisAbI zipRthvIno, jelanI ke aninI ke game tenI hAya to paNa e hisA saMsAra vadhAranArI che ane janma, maraNanA pherA: laMbAvanArI che. kadAca teo ema enI AzvAsana letA hoya ke deva, guru adine mATe karavAmAM AvelI hiMsAthI temane karmabaMdha nahi thAya to e vAtamAM ane e AzvAsanamAM kAMi mAla nathI. atyAranA jenenI mUDha dazAbato juo! agnine eka taNakho joI teo dhrujI jAya che paraMtu tIrthaMkaranI mUtio AgaLa pragaTAvavAmAM AvatI rozanI ke agaNita dIpamALa joI teo harSa thI gAMDa tUra banI nAcI uThe che ! e dIpamALamAM thate trasa jIvone bezumAre hAra temanA rUMvADAne paNa ubho karI zakatA nathI. A vanavAInI vAta!laka samUha te bicArA ajJAna timiramAM sabaDate heya che. ene evI sUkSma bAbatonI kace jANa paNa na hoya ema ghaDIbhara mAnI rahyo. paraMtu jene seva varga A satya zuM nathI jANatA ke tIrthakaranI pratimAne rezanInI, phaLa-phUlanI ke pANInI kaMI jarUra nathI ? A niSkAraNa adharma karavA mATe jenone preravA, uttejavA e zuM A sevya" varga mATe sarAhanIya che? vaLI khUbI te e che ke e jene pitAne samyagnanI mAnatA hoya che te kahevAnuM eTaluM ja ke A te samyajJAna ke mithyAjJAna ? jaina Agame te bedhaDaka kahe che ke A bhavamAM teo bhale game tevI dhAMdhala macAve paraMtu AgAmI bhavamAM teo vItarAga dharmane pAmavAnA nathI e vAta nirvivAda che. jaina sAdhuo, pachI bhale te mUrtipUjaka, digaMbara ke sthAnakavAsI maMDaLanA hoya, A dIpamALa mATe utsAha dharAvanArA hoya to teoe khasusa yAda rAkhavuM ghaTe ke teo pitAnuM ahita ja karI rahyA che. pATa upara besI zrAvakone game tema aMDa-baMDa samajAve, yukita-prayukitathI 1. "AcArAMga.. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke : - * * * 11 pitAne kakake khare karAve athavA pitAnI buddhinuM pradarzana karAve paraMtu ekendriya jIvonI thatI hiMsAM paNa temanA bhavamaNane vadhArI mukaze ema tenA pitAne hRdayanI pATI upara lakhI rAkhavuM joIe temAM vaLI agnikAyanI hiMsAnI utkaTatAnA saMbaMdhamAM lakhAyelI nIcenI gAthAo khAsa vAMcavA jevI che , gAya ne doti pAvA na tivamala sabyo vi surakSA sara , pAiNa paDoNa vA vi uDDe " aNuMdisAmavi / ahe zAhiNao vA vi drahe uttarao viya // 34 // bhUyANaM esa vAghAo havyavAhI na saMsao / te vipakSavA saMgamA dira sAme, - 25 mora artha-anizastra eTaluM badhuM prabaLa che ke eka zaru jalAvavA, saLagAvavA munijane kayAreya IcchatA nathI. koI paNa zastra karatAM e agnizastra tI che ane sarva prakAre AkarUM che. pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara, upara ane nIce vyApI rahelA . sarva chone e agnizastra nAza kare che. kharekhara ! e havyavAhI (agni) prANuM mAtrane ghAta karanAra che. mATe agni. (dovA vagere) saLagAvavAne AraMbha munijane kadi paNa na kare. A uparathI sArAMza e nikaLe che ke badhA zastromAM agni zastra kAtIla che. bIjA zastronA upayogamAM te chone bacavAne kAMIkeya avakAza che paraMtu agnizastra AgaLa dareka jIva lAcAra che. hakIkata Ama che eTale keI kaI gRhastha te cAle tyAMsudhI agni (davA) zastranA vaparAzamAM yathAzakaya zithilatA, lAcArI batAve che tyAre Ajane ApaNe tyAgI varga je zrAvaka karatA jJAnamAM ane zraddhomAM cahaDIyAta hovAne dA kare che te upAzrayamAM ke bahAra be tarapha Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisana mATe-eka di munI mApaNo halikA sAkAra nathI. AthI ja mAhi AIka AdhAre Are thI gaLuM karI mATe tene dUra rAvavA tathA zrAvavarSamA mA milALA - AnaMda meLavavA upAzrayamAM vijaLIka bIe zALAmAM potAnI saMmati ApI rahyo che tema kahIne bA lAge che ema ami te paNa temAM jarAya evuM nathI. khaMkhI evi upAzrayamAM battI rAkhavA, rakhAvavAnI temane belAba thaI AvI che. have jarA vicAra ke jyAM temanuM zAstronuM jJAna ane jyAM temanuM AvuM azAstrIya vartana "chAyanA piyara," "chIyanA rakSaka" Ava AvAM uvala vizeSaNe temane mATe vaparAvavAnI takedArI rAkhe che. paratu teo rakSaka che ke bhakSaka e temaNe ja vidhAravAnuM hatuM. ulaTuM, teo eka behudI dalIla kare che ke aMdhArAmAM sAdhu ke zrAvaka kAI che tethI je ya lAge tevA mAratAM agnikAyanuM mApa kAMI bahu bhAre nathI. apha sAthe kahevuM paDe che ke nigrAe nirava, nirapava ane bipAyika sthaLee rahevuM joIe e jinAganA Adezane teo Adatara bhUlI ja gayA che. ami (dIva, banIche AgaLa keTalA patIthAone, kUdAone tathA anya jIvone keTale kaccaraghANa nIkaLI jaya che e nakkara hakIkta A munivaryame zuM rAzana nahi hoya? munijane zuM A paMca mahAvrata paikInA sarva prathama mahAvatanA pAlanamAMthI potAne mukta mAnI rahyA haze? kAMI samajaNa paDatI nathI. jaina darzananA tatvane jANutA, prIchatA chatAM vartanamAM AvuM jovA maLe che tyAre eka ja anumAna thaI zake che ke sarpa gayA ane lIsoTA rahyA. sAdhujanee lekane hRdaya palaTo kare to ghare gayA paraMtu pitAnA hRdayane ja palaTa karI dIdho. nAnA ke moTA sau che. sAdhune mana te sarakhA ja hovA joIe. joke bhale tema mAne paraMtu sAdhue te na ja mAnavuM joIe che ema mAne che Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAti rAzi che e che ke ArAma thI cAra bebIyI eka jALI vAparavI e rAjAne AjakAma nathI, zAMti pramANa mA Ave che ke je sunino AnAvyA che. muni ta kAyanA jAnI rakSA karavAmAM masAha ne khana jene avirata gayA ke bhalA thatA che tene TALavA upasaMhAra he vija anAja kAne vAcA zAsanamAM hAra pravatI e che ke cAre 2 vI suNata ritiSa zAstrI A e Ava, zrAvikA spI nAnI nI zuM kare? moTA tIkha saha sAme vera viddhAnuM ane zaki rAzimAM ya jAma che. sAdhu, sAdhvI thatI vakhate kadAca te vastunI kimata heya paraMtu thayA pachI Aje che te vikAsa thatA jaNAya che. darzana, jJAna, ane cAritranI ArAdhanA karavAmAM teo niSphaLa gayA hoya ema spaSTa lAge chepAMca mAtAnA pAtra ravi , ane traNa sunitI alI darakAra rAkhe che te bhUlI gayA che cAritrasAlI para havana vItAvavuM ke macAritramAlI pAse kAvavuM te viSe hama - 1 * sara kRzAMga bhASA gamana Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 134 uhApoha thate maTI gayo che. keIka raDyA khaDaryA apavAdane bAda kirIe to lagabhaga badhAja kaluSita jIvana jIvI rahyA che. sevaka varganI ALa paMpALamAM sevya varganA kALane meTa - bhAga vyatIta thaI rahyo hoya tema lAge che. pote gharabAra choDI anagAra thayA che paraMtu ahiMnI keTalIka upAdhi temaNe ubhI karI che. keTalAka te prabhunI mUrti, biMba, pratiSThA, udyApana, upadhAna, rAtrijAgaraNAda karAvavA gAmogAma khuMdI vaLI rahyA che. teo kone kahe che ke zuM tamAre paise kevaLa tamArA mATe che zuM ? prabhu, dharma, ane lekenA upakAra mATe tame te kema kharcatA nathI tyAre vaLI keTalAka * upAzrarma, jJAnazALA, pAThazALA pustakAlaya ane vAMcanAlaye sthApavAnI. kezIka karI rahyA che. sAdhutAnuM je laya che te halI javAmAM temane vadhe nathI Avata para tu A pravRttione bhUlI javAmAM vidhi Ave che. he vItarAga deva! tamane yAda karatAM karatAM teo te makAna para pitAnA gurudevanuM smaraNapaTa paNa cItarAvatA he ya che. gurunA upakAranA bhArathI teo dabAI gayA che.. . . . ' eTale e bhAra ocho karavA jANe ke teo A rIte AkAza pAtALa eka karI rahyA che. he sarvajJa! o duSama kAlamAM e moTA nAnA jaMgama tIrthanI zuM sthiti che te tame jANe che mATe tame ja bacAve ane tamArI ura bhUmikAmAM laI jAo e ja prArthanA !!! Ityama : sAtamuM prakaraNa senagadI ane sonagaDhInA siddhAMte A jagatamAM aneka dezane (dharma vicAra) pravartamAna che. timAM je darzana paNa eka darzana che. eka darzana upara anya darzanane AkramaNa karavAne dharma thaI paDe che. badhA darzanemAM eka jaina Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 135 { danaja evu`. che je bIjAthI jUduM paDe che. jaina darzane yAMga ane jJAna upara je bhAra mUkayA che te bhIndra davAmAM jovA maLatA nathI. anya date jaina darzana sAthe harIphAimAM utare che paraMtu tenI AgaLa saphaLatApUrvaka TakI zakatA nathI. mana prarUpita jJAna ane tyAga evA anekhA prakAranA che ke enI AgaLa anya darzanA jhAMkhA paDI jAya che. mAptinA sAdhanA jevA jaina darzanamAM prarUpita ane varNita che tevA anya dazAmAM nathI. jaita. danamAM trikaraNa ane triyAga zuddha ahiMsA, satya, acauya, kSaya, ane aparigraha A jevu nirUpaNa che tevu anya danAmAM nathI ane A ekaja vilakSaNatA jaina danane anya danAthI bhinna pADe che. ' * .... jaina darzanamAM atIndraya jJAna athavA divya jJAna athavA kahe ke kevaLa jJAnane anya danA samajI zakayA mathI jaina sUtre pratipAti zrutajJAna paNa anya danIkheAnI samanalgunI maryAdA bahAranI vastu che. saMpUrNa tyAga vinA A adrazya jJAnanI prApti asaMbhavita che. e parama rahasya anya kAI ddarzanakAre samajI zakyA nathI. , .. hiMsAdi anratAthI nivA mATe jIvane tyAganI ucca bhUmikI upara (sthata thavuM paDe che. A sthiti prApta karavAmAM jIvane mAha; viSaya, bhAgatApabhAga vagerenA saphaLa sAmanA karavA paDe che. jIva AM mukAbalA jevA joie tevA karI zakatA nathI. " kAraNa ke mehana prAbalya eTaluM vadhI gayu. hAya che ke jI mAhamAM phasAI jAya che. mAhatI A uDI ane gabhIra khAinA beTA thatAM jIva hi Mmata hArI jAya che ane e vakhate ''taDajoDane kAi mArga zodhI'kADhe che. eTalA mATeja vanamAM paNadUrI bAMdhI rahevAnI ane strI-parivArAti sAthe rAkhavAnI anumati anya dArzanikAe ApI che. peAtAnA tyAMgatI . pAla trAkatA enA bhakta anuSa yIenA manamAM ThasI vA na pAme e azubha IrAdAthI te peAtAnA anugAmI varSAMte Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAya jine na je ati sakhI zake che te kArDa have vAta che. chAla ati che tene yathAra sAme oLakhe ane vizvAsa te paNa basa chepaNa kahetA. - jyAre vastusthiti A prakAranI che. jIva mehanA aMdhakArathI, AvaraNathI sAvRtta che. tene khaseDavuM e jevI tevI vAta nathI emAM nirAdhe puruSArthanI apekSA che. A puruSArtha LavavAnI zakti ne varI hotI nathI. eTale anya danikAe vacalI mAga zALe. teo ucI ucI ane moTI moTI tatvajJAnanI vAto karavA maMDI paDayA. tatvajJAnanA paramocca jJAnamAM pRthvI Adi paca malabhatene samAveza karyo. A rIte sAMkhya, velAtAki ane matapAMtaranI ukti thakI jevAkAlIna badhA, nokarI patha levA chatAM emanA anya zahera zAtAra thaze. A chAza notI libAlatA kA AvavA pAmI che. kalpasUtra" kahe che ke bhagavAna RSabhadeva tyAgI thayA ane ane saksa simbe hAthe rahyA che. vikhya paLa caritrI prabhunuM sAtakaraNe karavAnuM zasasI ane asala nivaDaze. ethI eNe jUna khI patha pravartAvyA. alabata, evI rIte jUThA chavAmAM enA rAjyanI vAta kAraNabhUtAne tI ulaTuM, eNe te ema khulle khaluM zuM hatuM ke ane kAma karyuM hatuM ke jANavA ane tenuM zciAja satyA mArgAnArI che. teNe e paNa karyuM hatu ke te e vAsanuM anusaraNa karAvyAM asamaya hate. sukhano Icchuka ho, ane hANe te ha. nyAyamArgano e pathika netA ema te poteja kahete. arthata te saraLa svabhAva hatA ane pRthaka catanI panAmAM bhagavAna jasSabhAva prati kI tyAnamArga upara - t5suga": Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zALAnI mI nirbaLatA nimitabhUta hatA. paraMtu AvI jAya paMcama bhAgamAM vAjabAnA maLI kula rasa je hAla sisa mahAranA kAraNe karavAmAM sanI gayA hatA paraMtu kALanA eka himArI che tA ja nathI paraMtu mUDhatA, aravala, vatA pravAsa rahI che ane karavuM nathiI kai ane chatAM potAnuM sthAna sAthe javuM che. bhagavAna rASabhadevanA samayanI maricInI A kAyaratA mATe te kALA * sAkSI che. temanA ane bhagavAna mahAvIranA sAya vara zuM sthiti te mAnI jaze paraMtu bhagavAna mahAvIra pachI ItihAsa te upalabdha che. e uparathI ema anumAna jAvI zakAya che ke bhagavAna mahAvIranA viNa bAda ghaNA ghaNA pAro thayA. temAM eka camathI kudakuMdAcAra thayA te paNa che. teo caNAcAryanA keTiva hatA ke sAmAnya mATinA- te game tema che. paraMtu vimAnane mAsa bhAga tene eka samartha vyakita taka svIkAre che. AthI viparIta, eTale ke te vakhatanI sAthe vyakitae temanI khAsa gaNanAnI 'tI ema . nAthurAma ramI rahe che te paNa eTaluM te cokkasa che ke temaNe racelA cANayasAramAM nAmaka pusatakamAM temane je cIlo pADI che te bhagavAna mahAvIranA darzanathI jUda che. bhagavAna mahAvIra tyAga para atyaMta bhAra mukAyo che. jyAre kuMdakuMda samayasAra" mAM evuM kahe che ke jJAna jJAnadazAmAM hoya e vakhate e game te prati kare te paNa tene A pravRtine kAMI asara- sArI ke narasI thatI zitI nathI, te ja samayaNAvokata " A kathana tarapha te vakhatanA ranuM mApa kADhavAnuM kaI sAtha ApaNI pAse upalA thI, paraMtu hAlAka jamAnAmAM A "yavasArI" uktinuM puraskAra 1. jana hitevI ". 2. samayasAra". Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sAnagaDhI vyakti peAtAnI navI Dhabe karI rahyA che. A sAnagaDhI vyakitane zvetAMbara mAnya jaina graMthA upara abhiruci nathI e tA have: utrADI vAta che paraMtu digaMbara * likhita ane digaMbara saMmata tyAgapradhAna pustake je amuka kAi che tenA tarapha paNa temanu vaNu nathI. A ghaTanAthI se'je zuM prattIta thaI zake te `tA sAmAnya mAsa. paNu, samajI zake tema che. * bhagavAna mahAvIrano paMtha svIkAryo. e pALavA duSkara che ema adhavaca bhAna thayuM. have javu' kayAM ? eTale eka navAja patha pravartA-A. jo ema na kare te! potAne sthAnabhraSTa thavAnA prasaMga Ave che. jo Ama na hoya te sAnagaDhI peAtAne zvetAMbara sAdhu OM digaMbara kSullaka zA mATe kahevaDAvatA nathI ? arthAt Ate peAtAne mATe ucca sthAnanI nA pADe che. brahmacArI ke evu kAMI " bhaLatuM, bhaLatu peAtAne mATe nAma vApare che. ahiMyA temanI aMgata TIkA karavAne amArA jarA jeTalA paNa Azaya nathI. " samayasAre " temanA upara zu' asara karI ?, " samayasAra leke vAMcatA haze paraMtu ene 37 c "" sAccA uddeza zuM che? tyAdi, ityAdi prazno ubhA karI samayasAra " viSayaka peAtAnA maMtavyenu prakaTIkaraNa karI, te dvArA peAtAnI tUtana praNAlikAnI abhivyati karI rahyA che. '', e seAnagaDhI vyakita " "" samayasAra tathA tene lagatAM anya lakhANAne madhyamAM rAkhI veyana kare che. te vavecanamAM te seAnagaDhI vyakita janatAne zuM samajAvavA-hasAvavA mAge che te temanA ja lakhANA dvArA batAvI ApaNe ahi e sakhIta karavAnu cheke te kaI valaNa dharAve che. manuSyane svabhAva aneka yukitao, prayuktio racI tenInaLamAM mammune phasAvavAnA hoya che. amuka zrotAe rAgAMdha hoya che mane tethI karI... sArI, naraso vastune te spaSTapaNe joi zaMkatA nathI. mAhAviSTa manuSya pe.tAnI vANIne avanavA Apa ane raMga caDAve che ane tene te dvArA judI judI rIte samajAve che tathA * Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keyakitao laDAve che. manuSyo A ramatane joI zakatA hotA nathI. chatAM ahiMyA temanA puSpo dvArA prakAzita thayela. temanI vANIne vicAra tathA pRthakkaraNa karavA IrAdo che. pu avIsamA tarIke prasiddha thayela "mekSamArga prakAza" nAmanA temanA pustakamAM temaNe AgaLa pAchaLa evA vicAro prakaTa karyA che ke jene loko saraLatAthI samajI zake tema nathI. chatAM temane tyAM kahevAne je Azaya che te ame ahiM raju karIe chIe. "kaI jJAnIo hajAre strIne bhogavatA dekhAya paraMtu jaDa chuM ane e pratyene rAga e bannene kharekhara teo bhagavatA nathI. paNa potAnA asparzI jJAnabhAvane ja bhagavatA hoya che. je rAga che tene doSa tarIke jANuM : le che. A khAlI bhAvanA nathI paNa pote bhAvamAM aMze pariNamIne pUrNanI bhAvanA kare che. ajJAnI chava sparzane ane te pratyenA rAgane bhegavavAnuM mAne che. jene eka paNa spa ne bhogavavAnI bhAvanA che tene traNeya kALanA sparzane bhogavavAnI bhAvanA che, kemake tenI. dRSTija aspazI AtmAne bhUaone sparza upara gaI che.. . . . * * have ApaNe A sthaLe vicAra karIe ke A vAkya zuM saraLa bhAve lakhAyA che ke mAyA prapaMcathI lakhAyA che? : : kharekharI rIte tapAsatAM, vItarAga dharmane anusaranAra AvA ugAre naja kADhe uparanA vAkya vAMcatAM ja e suspaSTa thAya che ke e vAkaye uccaranAra koI mahAkrAMta vyakti che ane uparyukata mehakitao kADhavAnI kaLAmAM pravINuM che, kAraNake je puruSe sparza ane tajajanya sukhane anubhavatA nathI te puruSe hajAre strInA saMyogane bhogavatA heya e mAnI ja kema zakAya? jo sparza upara cija na hoya te pachI nA sahavAsa sukhanI ene abhilASA. heyaja kyAMthI je puruSa strI saMga saMkhane bhegavavA talasI - "mekSamArga prakAza, puSpa 28 muM, pR. 71 3, 3 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bo batAvyo che ke jo ApanI IcchA na hoya chatAM mAthA paNane para rAkhI muko o esilinI cemaja gaNAya vira Ama para vAna te e che ke koI rAnIne rInA ganI sarakhI na hatAM teo Ane garaNa thA A kathana kevaLa mAtAnuM nidAne che A vastu vadata vyApAta, jevI nathI lAgatI? zAnI hoya che jema bhogave para bheja mokale te cAnI hoI zake kharA? to pachI jJAnI AzAne nAce naphAvAya rahe jJAna che tyAM bhoga nathI ane jema che tyAM jJAna nathI jakha jainatva che. bAkInuM badhuM ana che. zAnI che ane chatAM bhAra bhagavate heya evuM paraspara vidhI kapAta karanAra jainatatva- jJAnane sAco jANakAra nI ema kahevuM joIe. pitAnA jAta Ata ane samaya game te koI game tema eDamaMDa calAvI zake che enI koI nA pANI na zake. paraMtu thI e jaina darzanane jJAna che ema nitAMta na kahI zakAya. evuM bolAra jema darzanathI analina che athavA meharaNI prasta che e ja kahevuM joIe. ane jayAM moha che tyAM vItarArane dharma nathI, valI. te kahe che "mA khAlI bhAvanA nathI" kAraNake "te jJAnI asparzI jJAnabhAvane ja bhogave che." have kahe ke je strInA sahavAsamAM rahyo hoya te ne sahavAsa zuM sparzarahita che strI zarIra zuM jJAnamaya che? bAhmagussAmAM AvI kaIka vAta cAlI che ane A jainadarzana nAmadhArImAM emAMthI AvI che ema lAge che. brAhmaNagra upadeza che ke janA vidahI rAjA eka hAtha strInA stana upara rAkho ane bIje agninI sADImAM rAkhatA chatAM pahelA hAtha dvArA ene sukhAnubhava te nahi tathA bIjA hAtha dvArA duHkhanubhava thato nahi AvI vAta temAM calAvavAmAM AvI che ane ajJAna zrotA ene zraddhAthI svIkAre che. te ja pramANe ahi nidhamAMnA amuka phIrakAmAM paNa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM deza ane zvetamAjI dhArA bIjI thAvA maMDiya mAM sAzanI mAlA jAkhavI bhara dhvani "huM samaya pAmI rahyuM hAyarAmAM lAM hAjI paNa zuM zake odha prakhAvI kepIne ame daSTA khAze olAne nyAya krane tALavA e AdraSTi taiya vimA sAgaranohoya hAma ane ane sopArI bizekAI jA. " tamane hajI, samyaktva prApti thaI nathI ema ArI kAkI upradeSTA tathI ane emanA anurAgI, zrotAo taraphathI ene "1 esAhI vAmAM Ave. khAlI mAthAkuTa na karavA ame na karAvo " er ane " rasto pakaDa! " evA evA nibhatsanAnA vAkyathI zakA kADhanArane DAgAra banAvI devAmAM Ave. pAta dhilA mALamaMja samyakRta hoya che bIje ketuM nathI. eTale bahAranAne tA emanA tarathI joDAja maLene? A dazA kevaLa mAvalasita che. mAhAya mANasane madha banAve che. pAtAne ja jJAnI ane bIjAne e ajJAnI mAne che. pAgala AkhA jagatane pAgala mAnaze paraMtu potAne e kadi pAgala nahI maLe. kramalAne rAgI jamatane pILuM mAnaze paraMtu potAne maLeA thayo che ema nahi kahe. AvI dazA AvA. mAhamugdha manuSyonI che. thI rahyuM navuM gAmaja 97 A vyAkhyAnakAra sAnagaDhI vyakti kahe che ajJAnI jIva sparzane ane te pratyenA rAgane bhAgavavAnuM mAne che. jene eka paNu sparzIne bhAgavavAnI bhAvanA che tene traNeya kALanA spazane bhAgavavAnI bhAvanA che. artha e thayo ke nikaLyo ke je spate ke te pratyenA rAgane bhAgavavAnuM mAne che te ajJAnI che. A vyAkhyAkAra peAtAnA ma'DaLamAM kevA nyAya dhaTAve che te A sthaLe khAsa noMdhavA jevuM che. ajJAnIne rAga che; jJAnIne nathI. paraMtu bhAI ! jJAnI kANu? ane ajJAnI kANu ? e khate vaccenA bheda tA. jarA samajAve. "" Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA te banenI ekaja che. judo nathI. bhegI viSayamAM ra, pao rahe che. ane abhAgI jJAnI paNa viSayamagna rahe che. te pachI ekane jJAnI ane bIjAne AvAno kahevA-te zA-AdhAre ? zuM ema samajavuM vyAkhyAnakArane mate viSaya bhegave che te jJAnI ane -bIjA badhA ajJAnI che? vastusthiti ema che ke vyAkhyAnakAra pitAnI IcchA pramANe vyAkhyAna calAve che ane maMDaLa badhuM hAe - hA pADe che. ' . . : . jeo hajAre strIonA sahavAsasukhane bhogavI rahyA hoya ane te chatAM te jJAnI hoya ema zA AdhAre mAnavuM? je jJAnI kharekharA jJAnI heya te strIthI, hajAra DagalA dUra ja rahe che. jJAno hoya tene paNa nava vAMDa vizuddha brahmacarya pAlananI AjJA che. te pachI kevI rIte strI sAthe rahI zake che je jJAnI strI bhoga bhegavavA khuzI che ane ethI karmabaMdhana thato hoya te pachI ajJAnIe bhegathI dUra zA mATe rahevuM? jJAnIne strI meganI IcchA rahe ane ene bhegathI ene pApa na lAge te ajJAnIne bhogecchA kema na rahe ? ane ene pApa zuM kAma lAge ? jJAnanI ane zAstranI sArI vyAkhyA kare te zuM jJAnI ? ane je tema na karI zake te zuM ajJAnI ? jJAnI ane ajJAnInuM lakSaNa bAMdhavAmAM AvA vyAkhyAnakAra lakoe kevaLa UMdhuM ja mAryuM che. A vastusthiti kAMI atyAranA samayanI ja viziSTatA nathI paraMtu khuda bhagavAnanA vakhatamAM paNa hatI. ane tyArapachI paNa AgamakArane paDakhe ubhA rahI mohanI praNa likAmAM ghasaDI jAya tevA graMtho aneka lokee lakhyA che. kuMdakuMdAcAryo jema pitAnA siddhAMte siddha karavA prayatna karyo che tema anya lekee paNa karyo che. AvA graMthonA vAMcanathI samiti, guptinA pAlanane tathA paMca mahAvratAnA ArAdhanane choDI daI anya bAbatamAM e leko kaMTAi gayA che. viSa sevana mokSa prAptinuM kAraNa banI * * * Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatuM hoya te viSaya rahita thavAnuM kAMI kAraNa nathI. AvI rIte ? kumAge preranAra graMthakAro ghaNuM cAlAka hoya che. tene paNa evA che kumArge javAnI svAbhAvikI IcchA hoya che. .. - { " ? parama, rahasya e che ke vItarAgabhASita paNe pAlavuM ati duSkara che lekomAM kahevata che ke - . . . " * bhaNanA, gaNanA, cAturI traNe batAM sahela, (paNa) kAmadahana, manavIkaraNa, gagana caDhana. muzkela. - jaina darzananA abhyAsIoe jaina darzananA gUDha tane samajI zakyA nathI ema nathI. paraMtu pite enuM pAlana karI zaktA nathI tethI teoe pitAnA nibhAva mATe A badhA rastAo zodhI kADhayA che.! lekene mana bhAvatuM maLI javAthI tyAM dorAya che ane pachI rAgadha banI emanI jALamAM vizeSa vegapUrvaka phasAya che. vitarAnuM mAgathI viruddha upadeza ke prarUpaNa karavI hitAvaha nathI. sau sArA vicAro A vastu samajatA hoya che paraMtu saMyama nibhAvavAnI azakattatAne kAraNe arthAta svArthavazAt e vAtane pherave che. ApaNe pratyakSa joIe chIe ke jeo vItarAganI AjJAnuM nirvahaNa karavA zaktizALI che teo meLuM bolatA nathI ke khoTo upadeza ApatA nathI. paraMtu jeo meLA paDe che ane ghara bhaNuM javA ke Azrama bAMdhavA karavAnI vRtti rAkhatA hoya che tyAre teo ja moLuM bele che ane viparIta upadeza ApavAne AraMbha kare che. "pakhaMDAgama" nA kartA zrIdharasenAcArya ane puSpadaMta tathA bhUtabali jevA puruSone mukI kuMdakuMdAcAryane Azraya lIdhe ane temanA "samayasAra " ne mahimA gAvA mAMDe. manuSya mAtra mohane vaza che. khuda bhagavAnanA samayamAM paNuM Ama banyuM hatuM te atyAre bane emAM zuM Azcarya ? vItarAgadharmathI viparIta prarUpaNa karavI te pitAne tathA anyane duHkharUpa Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che AsamakArI judA pI kaMdAmAryo pravatajo ne pAmayasAra graMtha racyuM. "pravasatAra" ane niyama mAra" pramANamAM "samaya sAra" heta te ka yA bhAdA ke hava? "zvamaya sAra" pramANe senagaDhI vyakti Aje pitAne Azaya jAhera karI rahyA che. raMtu kadAcAryane sihAsa jotAM, kadakuMdAcArya te vakhate munipazumAM haze ke kema tenI abhyAsIone paNa saMya che. samaya sAra" mAM jJAnIne pApa lAgatuM nathI ema aneka sthaLe kuMdakuMdAcArya yukitapUrvaka kahyuM che. ane barAbara teja pramANe A senagaDhI vyakti paNa kahI rahela che. pApa lAgatuM nathI jo vyartha duHkha mA mATe A vicAracAraNieja sevADhIne " spAya sAra" ne e zraya levA 2 he tema lAge che. strIne eNane adhikAra nathI e kuMdakuvA mAsA sthaLe A vADhI paNa haze asure che. mahiSA e zodha levI ke ja zivatane vIra samasta bira saMprAya nI ka. nIcenI zAzA vAkAra aDayAlA (veSA ityaveyA heti cAlIsA / vIsa madhusakaveyA samageNa sijjhanti / / artha -eka samaye puruSa aDatAlIsa, strI cAlIsa ane napuMsaka vIsa siddha thAya che. "gammaTa sara' jemAMthI uparanI gAthA avatAravAmAM AvI che te digaMbara graMtha che e vAcakee bhUlavuM nahi. AmAM zuM samajavuM ? kAne anusaravuM? kuMdakuMdAcAryane ke gommaTa sAra " racayitA nemicaMdra cakravatine? kuMdakuMdAcAryanA puregAmI zrI dharasenAcArya taphathI puSpadaMta ane bhUtabalI nAmanA munioe "pakhaMDAgama" banAvyuM che jemAM strImuktine virodha karavAmAM nathI AvyuM. te pustaka kahe che ke strIveda navamA 1. "gammaTa sAra". Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ya "" jIvasthAnakamAM hoya che jyAM upazama ane kSAyika-ane-zreNI che. daMdAcAya nA anugAmI " gAmmaTa sAra nA racayitA paNu. upara kahI gayA tema, cAlIsa strI mekSe javAnu kahe che. tAM pachI vacalA gALA vALA kuMdakuMda kaheche te sAcu` kevI rIte mAnavu? mULa vAta ema che ke digaMbareAmAM game teTalA maDaLa-AmnAyA hoya paraMtu te badhAmAM ekavAkayatA nathI. arthAt zikhara sAhityamAM paraspara virodhI banne bAbate kathita thayelI jhAjhe bhAge evAmAM Ave che. * digabaro je kahe che ke kevalI AhAra karatA nathI teA te vAta paNa TakatI nathI. digaMbaronA prAcInamAM prAcIna pustaka "EDAgama"mAM ja kahevAmAM AvyuM che ke kevalIe ke je teramA jIsthAnake che te AhAra kare che. AvI hakIkatane pAchaLanA AcA maraDe te kevuM kahevAya ? temanA mananI asthiratA ane pALatA AthI se'je samajAze "" strI munipaNuM svIkArI dne jIvasthAnake AvI na zake kAraNake tene vastra vinA cAle nahi ane jo vastra pahere te te muti nahi evuM digabA kahe che. AvI mAnyatA kukuMdanA samayathI gatimAna thai hoya ema lAge che. paraMtu temanA purogAmI E DAMgama nA kartAe zAmATe strIjana navamA sthAnake che tema kahI nAkhyuM ? purogAmInuM jJAna vadhAre ke anugAmInu` ? prA. hIrAlAle strImukti, kevalIbhukti ane acelakatvanA saMbadhamAM khUba carcA karI che ane te traNeya khAatene yathAzakya vizada karI batAvI che. paraMtu arvAcIna ane temAM paNa arvAcIna digaMbarone e vAta cI nathI. zvetAMbaro sAme temaNe dhULa uDADI che te ThIka che paraMtu tema karavA jatAM ' temaNe digaMbaro tarapha paNa e dhULa uDADI che kAraNake temaNe siddha karelA maMtavyo zvetAMbarapakSasamaka che ane nahi ke temanI IcchAnusAra 10 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMbarapakSapoSaka maMtavya siha karatI vakhate teo abhinivezayukta banI gayA che ane satya tathA nyAyathI prAcIna ke arvAcIna viSe thaDe paNa vicAra karavA teo acakAtA nathI. jyAM samUhabala vadhAre tyAM e manuSya zuM karI zake che. hIrAlAle bane bAjune samanvaya karIne ekane bIjI bAjunA sAmAsAmI saMbadha meLavI jema bane tema eka karavA prayatna karyo che tyAre A loke kahe che ke ema hoya te ApaNe digaMbare jUdA zAthI? e traNa bAbatone laIne te ApaNe judA chIe. eTale pro hIrAlAla sAmethI kahe che ke ApaNe judA te judA. ApaNe eka thavuM nathI ane eka chIe nahi. digaMbara paMtha bhaNI vaLelA sonagaDhIne paNa Aja kada graha che. paNa chatAM teo Atma jJAnamAM ane samyapha darzanamAM praveza kare che ane kahe che tyAM savastra mukita thavAnI vAta nathI. cAritryadazAnuM svarUpaja evuM che ke tyAM vastra sAthe nimitta - naimittika saMbaMdha hoya ja nahi. tethI cAritrya dizAmAM vastrano tyAga sahajapaNe hoya che. vastrane tyAga te paramANunI avasthAnI lAyakAta che tene kartA AtmA nathI." prazna puchanArane ke yutipUrvaka javAba emaNe ahiM AvyA che e jovAnuM che. eka bAju nimitta - naimittika saMbaMdha nathI ema kahe che eTale cAritrya AvatAM vastrane tyAga seje thAya che. bIjI bAju ema kahe che ke e avasthA paramANunI lAyakAta che paNa chatAM tene kartA AtmA nathI. eTale vAcaka AmAM zuM samaje ? paramANunI lAyakAta nathI to zuM paramANu cetana che ? te zuM samaje che ke have mAre A zarIra upara rahI zakAya nahi ? eka bAju AtmA kartA nathI ema kahe che. to AvI gALamaToLa vANIthI vAcakane zu samajavuM? Ane ajJAnayukta vANI kahevI ke pAkhaMDa yukata? 1. "vastu vijJAnasAra" puSya 2pa, patra ha. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra paheravA e AtmAne viSaya nathI ema kahyuM. te pachI kuMdakuMdAcArye ATalI badhI kaDAkuTa karI digaMbara mata zA mATe ume karyoeka bAju kahevAmAM Ave che ke zarIra zarIranuM kArya kare che ane bIjI bAju kahevAmAM Ave che ke AmAM AtmAnuM kArya kare che. A draSTie jotAM cAritrya dazA ane vastrane kaI saMbaMdha raheto ja nathI-e vAta taddana spaSTa thaI jAya che. cAritrya Ave eTale vastra pitAnI meLe utarI jAya che ema kahevuM eno artha zuM? eka bAju AtmA akriya che ema kahevuM ane bIjI bAju vastra ApaApa utarI jAya che evuM pratipAdana karyuM-e mAyAyukta nathI lAgatuM zuM? AtmA je akartA che to pachI paramANu je jaDa che ane attva viziSTa che ke zuM tenI meLe utarI jAya kharuM! cetana hoya to samaje ke huM jAuM ke khasI jAuM paNa paramANu kevI rIte samaje ke huM khasI jAuM? vaLI paramANunI lAyakAta kahe che te paramANunI lAyakAta to tenAmAM rU5. gadha, rasa ne eza je che te che. te sivAya bIjI lAyakAta tenAmAM zI che? jIva heya to kahI zakAya ke tenAmAM regyatA che ke nahi? paNa jaDamAM yogyatA kevI heya munijana upara koI vastra nAkhI jAya te te munirAjanuM cAritrya rahe ke jatu rahe ?-e prazna kaI puche to tenA javAbamAM cAritramAM kAMI bAdhA AvatI nathI ema sonagaDhI taraphathI kahevAmAM Ave che-jo ke tyAM nimitta naimittika-saMbaMdha nathI eTaluM umeravAmAM Ave che. Ama dareka vAta teo UMDA jJAna sAthe kare che. cAritrya AtmAno guNa che ane vastra paridhAna zarIrane viSaya che e vAta kuMdakuMda kema nahi samajI zakyA hoya eja kUTa prazna che. mana, vacana ane zarIranI kriyA te te jaDa kriyA che, tyAM AtmAnI kriyA nathI; AtmAnI kriyA te AtmabhAvamAM, cAritryamAM hoya che ema senagaDha kahe che. arthAt jyAM jaDa kriyA che tyAM AtmAnI kriyA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 nathI ane AtmAnI kriyA jyAM che tyAM jaDa kriyA nathI AmathiI te eja eka anumAna nIkaLI zake ke zarIra mekSa jatuM nathI ane mekSa mATe tene kAMI levA devA nathI. have je mekSa jAya che te AtmA che te zarIra kapaDAM pahere ke na pahere temAM AtmAne zuM harakata che? je AtmAne e bAbatamAM vAMdho hoya te pachI jaDanI kriyA AtmAnA kAryamAM sukharUpa ke duHkharUpa thAya che e vAta spaSTa thAya che. hakIkata ema che ke vastrane dhAraNa karavAthI AtmAne ka guNa ke cAritraya khovAI jAya che ? uttaramAM jaNAya che ke keIpaNa cAritrya jatuM nathI. te pachI strI cAritraya laI zake che ane vastra paNa rAkhI zake che. "SaTuM khaMDAgama" nA kartAo strI cAritra le che evuM jyAre kahe che te pachI strI jana vastra paNa paherI zake ema eja pustakathI spaSTa thAya che. arvAcIna digaMbaro je mamatva A bAbatamAM rAkhe che te potAnA mArgane nuksAnakAraka che. pitAnAja paga upara kuhADo mAravA barAbara che. manuSya mukhethI jJAnanI ane jJAnanA mArga tarapha javAnI vAte kare che paraMtu ahamadamikA choDavA taiyAra nathI. zvetAMbara ane digaMbarathI mAMDI Aja sudhI je vicAra karazuM to mAluma paDaze ke A badhA phAMTAo, phirakAo, vADAo vagere rAga-dveSanI pariNatine AbhArI che. maulika vastumAM koI prakArane bheda nathI. AcAra, vicAramAM ane mutajJAnamAM badhA phAMTAo dRSTigocara thAya che. ajJAnathI ke jhanUnathI ke avicArathI A badhA pheraphAra thayA che. AraMbha, parigrahane tyAga ane sadAcAra, dazavidha yati dharmanuM pAlana vagere vagere maulika bAbatomAM koI sthaLe phera nathI. chatAM ATalA badhA phoTA ane bheda jaNAya che te temanA bacAvanuM ke yuktipUrvaka nikaLI javAnuM kAraNa che. phAMTA pADanArAnA hRdayamAMja ahamahamikA ane svacchaMda na hota to A badhA phirakAonuM astitva Aje heta ja nahi. vItarAganI AjJAnA oThA nIce potAnI abhilASA pramANe vartavuM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 ane khInnaAne parAsta karavAnI vRtti rAkhavI e kramanI balihArI che. RSabhadeva pautra mirathI jema kahetA hatA tema sau kASTa peAtAnI caraNu zreNI alaga rAkhI satya mAga bhaNI vaLavAne lekA upara Agraha rAkhatA hota te A badhA phAMTAo je Aje vidyamAna che te :di na hota. paraMtu jo temaNe tema karyuM hota temanu sthAna A pRthvI upara hAta nahi. kAraNa ke temane lekene AdhAre jIvavAnuM hatuM. eTale temaNe svakIya nibalatAne nimi-te A mA lIdhe che ema spaSTa jaNAya che. jo ke temAnuM kahevu' emaja che ke votarAgatA satya mAga je che tevuja pratipAdana teo karI rahyA che para`tu kharA mA` leAkeAne batAvavA jatAM tathA saSTi ane mithyA dRSTi saMbadhI vivecana karavA jatAM poteja mithyA dRSTimAM ke samyaktva mAhanIyamAM mujhAyA che tene khyAla temane kayAM Ave che? jo tema samajyA hoya ke mujhayA heya te| AvA suMdara vItarAga jaita darzanane spardhA thavA chatAM aMdara-aMduranA ma`DaLa sAme IrSyAgni zA sArU varasAve che? e IrSyAgni temA varasAvI rahyA che e joI temanA hRdayamAM samyaktva che evI pratIti thatI nathI ulaTu, temanAmAM samyaktva mAhanIyanu rAjya vyApI rahyuM che emaja mAnavuM paDe che. jiteMdra deva upara ananya zraddA haiAya ane AtmAnI oLakhANa thai hoya te paN samyaktva mAhanIyanI prakRti te bhAgavatA hoya che. kAraNa, vartamAnakALamAM jIvane e dana meAhanI prakRti chUTatI hoya tema jaNAtuM nathI. vItarAganI AjJAnA pAlananI rUci hoya; vItarAga dha upara prema hAya; deva, guru ane * dha tathA AtmAnI e LakhANa thaI hoya eTale sa temane kahevAya paraMtu temanAmAM sAthe sAthe asmitA ane svecchAcAra hovAthI temane dana meha hAya che. AvA lokA vItarAga mAnA upadeza detA hoya ane vautarAma praNIta vastune bhi-na bhinna rIte samajAvatA hoya chatAM peAtAnI kalpanAne vaza thai teo Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 upadeza ApatA hoya che. te jyAM jyAM samajAvavA jAya che tyAM teo mULa vastune game te rIte pheravI potAnI hRdayagata yukrata lagADI te te hakIkatane maraDatA hoya che. che.tAo kahe che ke tame mAma kaheA che. te pelAe A vAtane bIjI rIte kahe che tenu kema ? eTale sArA AkhyAnakAre teteA uttara ApavA kAi zodhatAja hoya che. paNa rastA ' * vastu vijJAna sAra 31 tr ', <: samajAvavAnI kevI yuti kartAe akhatyAra karI che e samajavA AmAMthI A pramANe eka dAkhaleA ame ApyA che. upAdAna--nimittanI svataMtratA.ra upAdAna ane nimitta-banne kAraNAne-sArI rIte samAvavA jatAM pote kayAM yukti vApare che e jaNAvavAne A prasaMga che. kahe che gurunA nimittathI jJAna ag den "....... AtmAnA paryAyanI lAyakAtathI jJAna thAya che nimittathI jJAna thatuM nathI. je vakhate AtmAnA payamAM puruSAtha samyajJAna prakaTa karavAnI lAyakAta hoya ane AtmA samyagdAna prakaTa kare te vakhate gurune nimitta kahevAya che. paNa gurunA nimittathI jJAna thatuM nathI."3 dhArA ke A vAtamAM kAMika aMze satya hoya paraMtu vAta kevI maraDavAmAM Ave che teja samajAvavAnA A rathaLe irAdo che. kahe che ke jJAna gurunAM nimittathI thatuM nathI. para Mtu AtmAnI paryAyamAMja puruSArtha rahela che. have jo A vAta barAbara hAya tA manuSyane kAi paNa gurunI AvazyakatA nathI kAraNu ke te peAtAnI meLe AtmAnI aMdara puruSA karI jJAnanI prApti karI leze. paraMtu AvI udghASaNA karanAra senagaDhIe e vicAvuM joie ke e leke ne je samajAve che te artha vinAnuM che. kAraNa ke jJAnanI prApti seAnagaDhauthI meLavo apAvAnI nathI, leAkeA pAteja peAtAnA 1. puSpa, 25 muM. 2. ejana, pR. 57. 3. ejana, pR. 54. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra : AtmAnA paryAyathI jJAna meLavI zake tema che. paraMtu teo tema nahi karatAM potAnI upadezadhArA vahevaDAvavI satata cAluja rAkhe che. have, AtmA svayaM saMbuddha thaI zake che te gurunA upadezathI be dhita cho, gurUpadethI samajanArA cha mekSe jAya che ema je zAstrakAroe kahyuM che te zA mATe ? svayaMbhuddha, pratyeka buddha ane buddhabodhita ema traNa prakAranA jIvo mekSamAM jAya che ema te pachI zAstrakAroe zA mATe kahyuM? kadAca teo evI dalIla karaze ke guru. game teTaluM kahe paraMtu jIvanI yogyatA nahi hoya to guru ekalA zuM karavAnA? brahmadattane game teTale upadeza Ape te paNa te phekaTa no te gaye zuM ? A dalIla khoTI nathI. kAraNa ke jIvamAMja lAyakAta na hoya to gurUpadeza vyartha javA sarjAya che. paraMtu taranArane jema tArAnI jarUra che tema mekSa javA IchanAra umedavArane paNa gurunI AvazyakatA che ja. ziSyamAM yogyatA hoya chatAM enuM guru dvArA yathA yogya mArga darzana na thAya to koI jIva mokSa javAnI IcchA sarakhI paNa nahi kare. manuSyane AMkhe te che rasto kApavA samartha paNa che. paraMtu kayAre ? sUryane prakAza haze te. aMdhArAmAM nahi. arthAta nimittanI apekSA rahe ja che. e nimitta nakAmuM nathI. chevaTe to senagaDhI paNa kabula kare che. paraMtu kabula karatAM pahelAM e vAtane yathAzaya maraDe che. pitAne kakko khare karavAmAM ane lIdhelI lata nahi melavAmAM ghaNAja prayAsa kare che. e nimitta koNa cheTuM che te samajAvavA eka pachI eka dAkhalA Ape ja jAya che. juo. (5) gurune lIdhe zradhdhA nathI. (6) zAstrathI jJAna thatuM nathI. kuMbhArane lIdhe ghaDe thayA nathI.' A vAka moTe akSare temaNe mukelA che. AmAM teo beTA che ke teo jemane badhAne khoTA kahe che te kheSTA che? samajavuM zuM? A vAka vAMcanArAo pote samajatA nathI ema nathI. samaje che. barAbara 1. ejana, pR. 57. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaje che. samajaNa zakita paNa sArI che. paraMtu pitAnI viparIta samajaNa, vikRta svabhAva, ane virodhI valaNa temanI ADe Ave che. bIjA koI kahe tenAM karatAM judI rIte kahevuM athavA kaIka macaDavuM ane pachIja kahevuM evo emanA manamAM pheke che athavA kahe ke evuM bhUsu emanA magajamAM bharAI gayuM che. jinA game pukArI pukArI kahe che ke saddagurunA upadeza zravaNathI jJAna-samaja manuSya pAme che. svayaM buddha che te A jagatamAM gaNyA-gAMThayA ja hoya che. zravaNathI sajanArA chAnI saMkhyA mArI che. vartamAna kALe, atIta kALe upadezathI ja ghaNA dharmAbhimukha thayA che. guruja temAM nimitta ! kAraNa che. je na hoya to teo dharmAbhimukha thaI zakayA ja na hota. samAjamAM zALAo ke zikSako na hota to ATalA badhA bhaNelAo kyAMthI pAkata ? je pradezamAM nizALo ane zikSake nathI te pradezamAM leke keTalA badhA abhaNa che te juo. vaLI teo kahe che ke zAstrathI jJAna thatuM nathI to temanuM te vAkya keTaluM khoTuM che ? e vAkyamAM ghamaMDa bhayo paDyo che ane pUrvagrahayukata che. je emaja hoya te teo A je kahI rahyA che temaja pratipAdita karI rahyA che te zenA AdhAre? zAstrane ja AdhAre ke nahi? zAstro, pustako vAMcI, manana karI, pitAne apekSita artha kADhavA te pachI zAmATe tanatoDa mahenata kare che? vyaktine ke samAjane vikAsa graMthonA abhyAsane lIdhe che-nahi ke ekalA pitAnA mananane lIdhe. paraMtu jene anyathA ja bolavuM che tene zuM kahevuM? ghaDe kuMbhAre banAvyo che e to sau koI joI dekhI zake chekuMbhAra vinA (arthAt banAvanAra vinA) ghaDAnuM astitva na ja heta. mATIne piMDa paDayo che; cakra tathA banAvavAnA sAdhane tayAra paDayA che paraMtu buddhipUrvaka tene banAvanAra eTale ke kuMbhAra na hota te zuM e mATIpiMDa pitAnI meLe ghaDe banavAne hato? je gAmamAM ene banAvanAra eTale ke kuMbhAra na hatI te tyAM zuM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 ghaDa maLavAnI zakyatA hatI ? Ama, AMkhe spaSTa samajAya tevI A hakIkta che chatAM jene anyathA belivuM che tene kahevuM paNa zuM ? leke ne tene samajAve che " ghaDe thavAne hato mATe kuMbhArane AvavuM paDyuM ema paNa nathI. mATImAM svataMtra te samayanI paryAyanI lAyakAtathI ghaDo thayo che ane te vakhate kuMbhAra pitAnI paryAyanI svataMtra lAyakAtathI hAjara che, paNa kuMbhAre ghaDe kayo ja nathI temaja kuMbhAranA nimittathI ghaDo thayo nathI. ".1 ahe buddhine ke viSaya che ane buddhine kevI rIte le ko a gaLa senagaDhI pradarzita kare che? A vAkayomAM zuM satya che? kaI paNane e nahi samajAya virodha ane vAchaLathI bhareluM e vAkya che. ekaja vAkyamAM kuMbhAra potAnI svataMtra gyatAthI hAjara che ane chanAM kuMbhAre ghaDe pedA nathI karyo evA paraspara virodhI kathana samAveza karavAmAM AvyA che. AnuM nAma avicAra ane ajJAna yukata kALa kSepa. je kuMbhAre ghaDe karyo nathI ane ghaDAne kuMbhAranA nimittanI apekSA nathI to pachI tyAM kuMbhArane rahevAnI jarUrata zI ? zuM kuMbhAranA mAtra dekhAvathI e ghaDe taiyAra thaI gaye zuM ?kuMbhAranI upasthitinI apekSA che. chatAM ghAnA nirmANamAM ene kAMI hisso nathI ema kahevAno kAMI artha kharo ? koI vidvAna A sAMbhaLe to kahenArane e vidrAna kaI paMktimAM mukaze bhalA ? leke kaheze ke vAtA te bhUkhe paraMtu zrotAya mUkha ? kharekhara ema nahi, to bIjuM zuM? te sonagaDhI zuM kahevA mAge che. zuM ThasAvavA mAge che te AvA AvA enA vAkya vAMcavAthI, vicAravAthI samajAze.' upara kahevAmAM AvyuM che " mATImAM svataMtra te samayanI lAyakAtathI ghaDo thayo che." to kahevAnuM ke mATImAM te samayanI je paryAya che to te mATI paryAya ghaDA sAthe jAya che ane ghaDA sAthe jAya te upAdAna kAraNa che paNa te nimitta kAraNa nathI. nimitta 1. ejana, pR. 57. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 maraNa to je vastu thavAnI hoya tethI bahAra rahe che. paraMtu mULa vastu sAthe rahetI nathI. mULa vastu sAthe ja rahe che te upAdAna kAraNa che. upAdAna kAraNa mATImAM hoya che ane nimitta kAraNa bahAra hoya che. e ghaDe utpanna karavAmAM je hasta kriyAdinI apekSA. che te je kuMbhAra na kare te e ghaDo bane ja kevI rIte? kuMbhAra paDakhe kevaLa ume rahe tethI zuM mATImAM rahelI kriyAthI e mATI ghaDAmAM rUpAMtarita thaI jaze zuM? manuSyanA magajamAM amuka vakhate evI rAI bharAI jAya che ke eNe je nADuM pakaDayuM hoya tene sAcuM siddha karavA AkAza-pAtALa eka kare che. paraMtu ethI zuM asatya satya thaI jaze? keIpaNa kAryanI utpattimAM jainadarzanAnusAra be kAraNonI apekSA rahe che. eka kAraNa vastunI sAthe rahe che jene upAdAna kAraNa kahevAmAM Ave che. jenA vaDe je vastu bane tene nimitta kAraNa kahe. che je bIjuM kAraNa che. ghaDAmAM A dRSTie jotAM mATI upAdAna kAraNa che. mATI vinA ghaDo na bane ane te mATI ghaDAmAM hoya che. mATIno ja ghaDe che. paraMtu ghaDAne je banAvanAra che te te kuMbhAra ke kaIpaNa vyakti ke koIpaNa manuSya hoya che. have je banAvanAra che tenI anupasthiti hoya to te vastukArya arthAta ghaDo bane ja kevI rIte kuMbhAranI kevaLa hAjarI mAtrathI athavA tenI maMtrazakitathI mATIne aDayA vinA zuM ghaDo banI gayo? ghaDo thaI rahyo hato te vakhatanI mATInI lAyakAtathIja ghaDe nimIta thaI gayo ? mATInI gyatAM te ghaDo thayo temAM gaI paraMtu ghaDo karyo keNe ? A prazna karanAra mArIne kAraNa kaheze ke kuMbhArane ? mATImAM game tevI apUrva yogyatA hoya tethI zuM ? mATIne ghaDo banAvanAra te joIene? saMtati utpanna karavAnI gyatA strImAM game teTalI hoya to paNa bIja ApanAra pati vinA saMtati thaze zuM? kadAca ema kahevAmAM Ave che ke patine ga game tyAMthI AvI maLavAne ja ane saMtati utpanna thavAnI. e game tema Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM Ave paraMtu pati na heta te putra na thAta e vAta siddha ja che ne ? kSetra vizuddhi karI kheDuta bIja vAvI game teTalI taiyArI kare paraMtu jyAM sudhI varasAda na Ave tyAM sudhI e vAvela bIje zuM dhAnyarUpe ugaze? AgaLa vadhIne senagaDhI kahe che "nimitte na maLe te kArya na thAya e mAnyatA khoTI che ". " koIne putra thavAne hato paraMtu viSayarUpa nimitta na maLyuM mATe na thaye e vAta mithyA che". senagaDhI kahe che ke thavAnuM hoya te viSayarUpa nimitta maLe che ane te kSetre tevA rajakaNe game te bhegA thaIne thAya che. A vAtane game teTalI lAMbI karI vastuviparyaya karavA bhale te game teTale prayatna kare. vicArake e je vastu vicAra karI aMtimarUpe nakkI karI che te sAcI ke sonagaDhI kahe che te sAcI? kevaLa vitaMDAmAM rAMcanAramAM sAcA jJAnane abhAva ane RjutAnI uNapa hoya che. haThAgrahIne atya pratIti kyAMthI hoI zake? buddhimAne te nita kaDI ja sAcI mAne : " kAraNa jege ho kAraNa nipaje emAM koI na vAda, paNa kAraNa viNa kAraja sAdhIe e nija mata unmAda". A kaDI AnaMdaghananI che. AnaMdadhananI jema so vicAraka saMmata thaze ke kAraNunA vegathI ja kAryotpatti thaze. A siddhAMta para koine kAMi ja matabheda na hoI zake. kAraNa vinA kAryasidhdhi karavA icchanAra upAdayukata che. arthAt sonagaDhI unmAda dazAmAM sabaDI rahyA che ema kahevuM na hoya chatA kahevuM paDe che. pitAnI abhirUci anusAra senagaDhI arthaniSpatti kare che. jiteMdradevanI pUjAmAM vItarAgatAnuM prayojana kevI rIte thAya che? prathama prazrakAranA mukhathI senagaDhI nIcenA tAtparyane prazna 1. ejana, pR. 59. 2. pu 28, pR.14. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 puchAve che ane tene teo uttara Ape che. prazna-jaina zAstromAM te rAga, dveSa, ane meha e che karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. te pachI chidra deva pAse aSTa prakAranI pUjA kare ane temAM phala-puSpAdi muke evuM zA mATe levuM joIe? emAM te narI hisA che. uttara- (sonagaDhIe Apela uttara ghaNo lakhe che. mATe ahiM ene TuMkAvIne mukavAmAM AvyuM che. tyAM paNa rAga ghaTADavAne ja hetu che. bAhya padArthonI kriyA AtmA karato nathI. paraMtu vItarAgakatAnI bhAvanAthI te otape ta tha che mATe te pitAne rAga ghaTADe che. he prame ! jinendra deva! Apa vItarAga che. ApanI sAkSIe huM A phila vagere vastuo pratye mAro rAga ghaTADuM chuM ane mekSaphala prAptinI bhAvanA karuM chuM.....jenadharmamAM bhagavAnane prasanna karavAnA hetuthI phila, phUla vagere mUkavAmAM AvatA nathI...... vItarAga thavAnI bhAvanAthI bhagavAnanI pUjA karavAmAM Ave che. AtmAnI oLakha thayA pahelAM paNa jina pUjA vagerene zubha rAga karI azubha rAga TALe tene kAMI niSedha nathI.....: pratimAjImAM vItarAga devanI sthApanA karIne ane tenI pUjA karIne vartamAnamAM pitAne azubha rAga TALe che. vagere vagere. sonagaDhI kahe che ke pUjA rAga ghaTADavAno hetu che. vaLI kahe che ke bAhya padArthonI kriyA AtmA karI zakato nathI. A be vAkyo pAse pAse che. ekamAM rAga ghaTADavAne heva che ema kahe che; bIjAmAM bAhya padArthonI kriyA AtmA karI zakatA nathI ema kahe che. to pachI e pUjA karanAra che koNa? e samajI zakAtuM nathI. jIva pUjA kare che ke jaDa pUjA kare che? je jaDa pUjA karatu. heya te e pUjA thAya ja zI rIte ? jaDa manuSya prabhune oLakhavAnI tAkAta dharAvatA nathI. eka bAju kahe che ke he jidra deva! A phala, phUla Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 mUkuM chuM te he prabho ! ApanI sAkSIe mUkuM chuM. te e mUkavAnI kriyA keNe karI ? jIve ke jaDa padAthe ? eka bAjI kahe che ke azubha rAga TALavA mATe : che ane khIjI bAju e kahe che. ke meAkSaphaLanI bhAvanA karuM chuM . phala, phUla mukavAmAM Ave che te taddana jaDa kriyA che ema teo kahe che tA pachI meAkSanu kula jaDane kevI rIte maLe ? meAkSaphala teA AtmAne jIvane maLe che ane pUjA. karanAranA bhAva che te te jaDa bhAva che. jaDa bhAvamAMthI caitanyabhAva vA meAkSaphala kevI rIte AvI zake ? vaLI teo kahe che ke AtmAnI pichAna thayA pahelAM jitendradevanI pUjA thAya che. teA kahevAnuM ke jo AtmAne svanuM jJAna thayuM nathI teA jinendradevanI eLakha thai kevI. rIte ? jyAM AtmAne ja huM DDANa chuM--kAMthI AvyA chuM--kayAM javAnA chuM-- enuM jJAna thayuM nathI tyAM ene jine dra devanI eALakha kayAMthI thaI gai? prathama AtmAne peAtAnA astitvAdinuMja jJAna nathI thayuM teA ejiteMdranI pUjA karezA sArU ? pahelAM AtmA che ema siddha thAya pacho kramanI siddhi thAya ane pachI ja ka`mukitanA savAla Ave. jo mukitamA siddha thAya te pachI vItarAga deva, dharma, guru vagere uparanA premabhAva tathA parAbhakitanuM sAtha kaya siddha thaI zake. seAnagaDhI kahe che ke jitezvaranI pUjA thayA pachI AtmAnI oLakhANu thAya~ tyAMja guMcavaNa che. artha e che. ke AtmAnI oLakhANu nathI athavA AtmAnuM svarUpa samajAyuM nathI tA pachI jine dradevanI bhakti ke pUjA kANa karaze ? kharekhara, pUjA karanAra kAI ja na thAya. bhagavAnane prasanna karavA mATe phUla, phUla mukavAmAM nathI AvatA ema sAnagaDho kahe che. jo Ama na hoya teA pachI phUla, phala, naivedya, vagere bhagavAnane zuM kAma dharAvavAmAM Ave che? zuM teo ramata ramI rahyA che? ke samayane durvyaya karI rahyA che? prabhune rAjI rAkhava bhakti, pUjA na karatA hoyatA zA mATe paisAne khATA kharcI ane hiMsA karatA haze? prabhutA kevala vitarAgI E, niSkiArI che; emanI AgaLa mukavAthI zuM hetu sadhAze? kAraNa vinAnI kAi Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ the pravRtti manuSya na kare. je phUla, phala mukAvI mekSa prApti thatI heta te pachI vitarAga thavAnI koI agatya nathI. je AvI rIte sahelAIthI - kUla, phala vagere mukavAthIja - mokSa maLatuM hoya to pachI tyAga, kaSTa, damana vagere duHkharUpa saMyamanI AvazyaktAja kyAM phala, phUla mukavAnuM kAraNa zuM eTaluM paNa bAkhyAnakAro ke vivecanakAro nathI samajyA ? phala, phUla mukavAthI mukti prApta thAya che athavA puNyapArjana thAya che ke vitarAga deva khuza thAya che evuM ke maulika jinAgamamAM pratipAdita karavAmAM AvyuM che? AvI kaI vAta maulika graMthamAMthI na nikaLatI hoya te enI javAbadArI konA zire jaze ? te phala, phUlamAM jIva nathI ane ene prabhujI AgaLa mukavAthI hiMsA thatI nathI ema zuM kahI zakAze ? zuM prabhujI, vItarAganA-digaMbaranA ke zvetAMbaranA-mUla pustakamAM koI sthaLe pRthvI, jala, agni, vAyu, ane vanaspatimAM jIve nathI ema kahevAmAM AvyuM che? pRthvI, vanaspati vigeremAM jIve che te pachI phala, phUlamAM che heya temAM zuM Azcarya ? matine A daMbha emanuM manuSyatva gumAvaDAvavAmAM kAraNa bane che. mAnanA kAMTAo emane cUMbhI rahyA che eTale emanA hRdayamAM e jIvanI dayA ke anukaMpA kayAMthI saMbhave? pitAnuM ja bUruM karavA jyAre e beThA che tyAre paranuM bhaluM e zuM karI zakavAnA hatA ? jyAM pitAnuM zuM thaze e bhaya ke gabharAmaNa nikalI gaI che tyAM bIjA mATe te zA sArU gabharAya che teo ke bIjA koI paNa vAcako ema kaheze ke A lakhanArAje bhUlyA che. te temane kahevAnuM ke leke bhale paraspara viruddha bele paraMtu jANavuM joIe ke jena sAhityamAM pRthyAdimAM javAnuM astitva che ke nahi ? tenI anukaMpA rAkhavI te barAbara che ke na rAkhavI te barAbara che ? jainadarzananI sarvoccatAne AdhAra ahiMsA ke anya prANI mAtra tarapha anukaMpA upara pratiSThApita che. e phala, phUlathI vItarAgadevane khuza Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 thavApaNuM che ja kyAM ? temane emAM rasa hoya kharo ? je deve rAga, deSayukta che temane e puSpa game; temane enI sugaMdha AnaMda ApI zake; temanI AgaLa bhakatajane puSpAnA DhagalA kare AvA varNane sthale sthale jevA, vAMcavA maLe che paraMtu te che devonA saMbaMdhamAM jeo rAga, dveSa yukta che. paraMtu vItarAganI zAzvatI pratimA AgaLa AvuM thayuM hovAnuM jANamAM nathI. chatAM daMbhI loka pitAnI ajJAna buddhithI ema karI rahyA che. kahevuM joIe ke teo vItarAga devanA yathArtha svarUpane samajI zakayA nathI. jainadarzana ane tenA anuyAyIo jIvahiMsAne prabala virodha ja kare, pRthvI, jala, Adi prati anukaMpA batAvavAno Adeza kare. jyAre e ja anuyAyIo pratimA pUjA nimitte jIvanI ghAta karavAmAM zarIka bane. A keTalI vicitratA? koI evI dalIla kare che ke prabhu pUjA nimitte hiMsA karavI te hiMsA nathI. te vaLI koI kahe che ke Ayukarmane koi toDI zakanAra nathI, tema vadhArI zakanAra nathI to pachI hiMsA ke pApa jevuM rahyuM ja kyAM ? teo mahAbhibhUta che ane mAnanA AvartamAM Amatema ghUmIrahyA che. game tema kahe paraMtu teo game teTalA vidvAna hoya tathA tarka zakti dharAvatA hoya chatAM aMte teo pote pitAnuM ahita ja kare che. phala-phUla mukavAthI azubharAganuM nivAraNa thAya che. ane jina"pUjAnuM puNya hAMsala thAya che ema teo kahe che. paraMtu jinapUjA mana, vANI ane karmathI thaI zake ke phala, phUlAdi dharavAthI ? prabhujI te nirAhArI, azarIrI che. phala, phUlAdi mukavAthI jineMdraprabhunI hAMsI ke AzAtanI teo karI rahyA che e sAdI vAta paNa teo samajI zakatA nathI? jeoe je vastune sarvathA tyAga karyo che e vastu temane dharavAmAM Ave che temAM nitAMta pApa che. keAI tathArUpanA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 sacamadhArI munirAjane temanA bhakata phala, phUla Ape te tethI te pApanA bhAgI thAya. akalpanIya cIja, vastu munirAjane ApavAthI leAkA tene mATe zu dhAraze? e tathArUpanA munirAja e vastu ArogatAM uddemanI lAgaNI anubhavaze. AvI vastu anA lAka dhare te te munirAja samajI zake ke ema eNe ajJAnavaae thai karyuM che paraMtu bhakatajana taraphathI jyAre ema thAya tyAre e munirAjane duHkha thayA vinA raheja nahi. ahiM ApaNe sAdhAraNuM, munirajanA dAkhalA lIdhA paraMtu have ene sthAne vItarAga prabhunu dRSTAMta lyo. vItarAga prabhu te rAga, dveSatho para che. tathA kAryanuM ahita karanAra nathI. evA vItarAga prabhune phala, phUlAdi dharavAthI vItarAga taraphanI bhakitane badale phala, phUlAdinA dharanArA temanI AzAtanA, aviveka karI rahyA che e khAkhatamAM zuM samajAvavApaNuM che? vItarAga prabhu tA dareka icchAthI rahIta che. teA pachI phala, phUlAdi dharavAno artha zuM? la, phUlAdi dharavAM e bhaktinA eka prakAra ja hAya tA memolika jinAgamA tatsa'badhe. cupakIdI seveja nahi. jagatanA anya devA sAmAnya keATinA che ane te rAga, dveSathI para nathI. vItarAga prabhu te dareke dareka vAsanAthI. para che. emane phala, phUlAdi dharavA e taddana viveka rahitatA che. sAnagaDhI kahe che ke vItarAga deva sAkSat upasthita nathI mATe temanI pratimAmAM prathama vItarAgatAnuM sthApana karI temanI pUjA, anA karavI te zubha rAga TALavAnuM nimitta banI zake che ahiMyA prazna e urdUbhave che ke pratimAmAM vItarAga devanuM AropaNa karavu te buddhi ke samyagdaSTinA viSaya hoI zake-banI zake khare ? satya vastumAM satya pratIti karavI etA samajI zakAya che. paraMtu je vastu, maza jemAM nathI tenI kalpanA karavI e samyagdaSTi na kahevAya. eka bAju ema asaMdigdhapaNe pratipAdita karavAmAM Ave che ke vastumAM vastutvanuM darzIna te jJAna ane vastumAM vastutAnI pratIti te ajJAna. te Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emane kahevAnuM prApta thAya che ke pratimA ja vastu che ke nahi? je jaDa che te temAM cetanyanuM, ahiMyA vItarAgatAnuM, bhAna karavuM e. jJAna kahevAze zuM ? vrata, niyama, paMca mahAvratanuM ArAdhana, upavAsa, anazanAdine bAhya ke jaDa kriyA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che ane bIjI bAju pratimAmAM vItarAgabhAvanuM AropaNa karavAnI salAha, zikSA ApavAmAM Ave che ane ene AtmakriyA tarIke bodhita karavAmAM Ave che. phala, phUlAdi dharavA ane pratimAmAM vItarAgatAnuM sthApana karavuM e kaI prakAranI AkriyA thai ? A te AtmakriyA ke jaDakriyA ? pattharanI ke dhAtunI pratimAmAM prabhunuM darzana karavuM e buddhigamya nathI ja. - sata zAstrono mULa hetu ne mokSAbhimukha banAvavAne che ane emAM pratimAjI AlaMbanabhUta banI zake che- AvI temanI vicArasaraNi che. ahiMyA zaMkA e thAya che ke jIvane mokSaprAptimAM vItarAga zAstra AlaMbana banI zake ke pratimAjI ! mAne ke zAstrAnuM astitva nathI. te pachI kevaLa pratimAjI dvArA ApaNe zuM mokSa meLavI zakata ? tIrthakara bhagavAna thaI gayA e vAta ApaNane lipibaddha AgamethI avagata thAya che. utsarpiNa, avasarpiNa, Adi kALacara, chanI cAra gati, covIsa daMDakamAM jIvonuM paribhramaNa, mekSa maLyA bAda chavane parama zAMtinI prApti thAya che, ityAdi, ityAdi satya ghaTanAonuM jJAna ApaNane e lipibaddha AgamethI, nahi ke mUrtithI, thAya che. hakIkata je Ama che te mUrtine AlaMbanarUpa kevI rIte mAnI zakAya ? samayasArAdi pustake na hota te alakatva, strInirvANa niSedha, kevalI abhukita vagere kaleSetpAdaka ane kalahavardhaka bAbatonuM jJAna e lekene zuM mUrti dvArA thayuM heta ? tAtparya e. che ke jinAgamAM AlaMbanabhUta banI zake; mUrti na banI zake. mUrtithI avadhu thAya che e vAta bhrAmaka che. digaMbara ane tA 11 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ are mUrtinuM prakaraNa bahu ja AgaLa dhapAvI rahyA che. paraMtu mAnanA jJAnane amedha upAya ane saceTa tathA sAce mArga pustake che, tenuM zravaNa che, tenuM paThana, pAThana che. e sivAya bIjo ke I mArga hAI ja na zake. vastusthiti Ama havA chatAM vicivanA te e che ke AvI asatya bAbatone pracAra manuSya AvezapUrvaka karI rahyo che. enuM mULa rAga, dveSa, moha, kaSAya ItyAdimAM maLI rahe che. manuSya A dethI bharyo paDe che. e dene laI tenAmAM dRSTinI vikRti thaI che. ane e vikRta dRSTi dvArA lAdhela darzana tene avaLe mArge caDAvI de che. ene satyAsatyanuM bhAna rahetuM nathI. e viveka gumAvI de che. pachI to pitAnI tarapha buddhino durUpayoga karavA mAMDe che. pote to kumArge paLe ja che paraMtu bIjA bicArA bhalA bheLA heya che tene paNa saraLatAthI viparIta mAge caDAvI de che. vANIne damAma temane veryo hoya che. eTale melIyana ke hITalara jema potAnI vANInA baLathI lAkhe sainikone vazavatI rAkhI zakatA hatA tema teo paNa mugdha tAjanone potAnA niyaMtraNamAM rAkhI dhAre tyAM phagAvI zake che. paraMtu AvA vANI vilAsane paNa amuka kALe aMta hoya ja che. e vakhate mugvajane pitAnI ajJa prakRti mATe pazcAttApa kare che ane karmamAM lakhyuM hoya te savA rate paNa paDe che. astu. AThamuM prakaraNa vItarAga puruSane dharma * kiriyAsu apamAo so dhammo sivsuhovaao|| Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmaka artha :- jyAM viSaya virati che, kaSAne tyAga che, guNemAM prema che, ane kriyA (zAstrokta)mAM apramAda-upayukatatA che tyAM dharma che je zivasukhane upAya che. uparyuMkata gAthAnuM jaina samAjamAM jera zerathI puraskaraNa thaI rahyuM che chatAM kaSAyanuM sAmrAjya che. jenA darzananA badhA anuyAyIo pitAnA vicAronuM maMDana ane anyanuM khaMDana karI rahyA che. zrAva ke sAdhuo mumukSunA svAMgamAM daMbhanuM nATaka bhajavI rahyA che. pote lIdhelI vAtane kakko kharo karAvavA : AkAza, pAtALa eka kare che. arthAta uparyukta gAthAnuM mAtra akSareccAraNa karI saMtoSa pakaDanArA digaMbarI bhAIo nagnatA, ane mUrtipUjAnI tarapheNamAM ane mUrtinA utthApakAnI viruddhamAM jema Ave tema bolI rahyA che ane karI rahyA che. mUrti pUjAe ane mUrti utthApakoe eka bIjAne bhAMDavAmAM kazI kacAza nathI rAkhI. hakIkata Ama che te kaSAya-tyAga, vItarAga vihita kriyAne apramAda kayAM gayA ? zuM e kevaLa kahevAmAM ja che ? saMsAra tyAga zAne ? mUttinA utthApaka mUrtine na mAne eTale temane bhAMDana karavA temaNe zuM dIkSA lIdhI che ? zvetAMbare vastro dhAraNa kare eTale temane narakanA adhikArI banAvavA digaMbaroe zuM nagnatAno aMgIkAra karyo che ? : ekaja bhagavAnanA anuyAyIo hovA chatAM eka bIjA upara AvA -prahAre karavAmAM zuM hetu rahyo haze e to kevaLa jJAnIja jANe. - AmAM kayAM viSayatyAga rahyo,yAM kaSAyajanya rahyo, ane kyAM rahyo guNAta rAga ? vetAba ane digaMbara vacce barAbara teja kalahabhAva vidyamAna che je samAjamAM hiMdu ane musalamAna vacce che. mULe te manuSya jAti chatAM hiMdumusalamAna vacce kevuM kAtila asthivaira che ? barAbara tevuM ja vaira havetAMbare ane siMbara vacce Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ja bhagavAnanA anuyAyIo vacce che. je bhAvanAthI saMsAra tyAga banee karyo hato tene bhUlI jaI kumArge vaLI gayA che. vItarAgane zuM A dharma ? zvetAMbare digaMbarone nihmava kahe; digaMbaro zvetAMbarane mithyAtvI kahe. teo banne maLI amUrtipUjakone mUrtinA utthApake kahI navAje che. amUrtipUjake AMkhamAM kaNAnI jema khUMce che eTale temane devAya teTalI gALa e banne de che. koNa bhAna bhUlyuM che? mUrtipUjake ke amUrtipUjake? bemAMthI keNu kenuM ahita karI rahyA che? zvetAMbarenA pustakamAM yazovijaye ane devacaMdrAdi AcAryoe sthAnakavAsIonA viSayamAM ghaNuM lakhyuM cheeka mAtra mUrti nahi mAnavAne laIne. paraMtu digaMbarAcAryo paNa kama utare tevA nathI. temaNe paNa thAya teTalA prahAra karyA che. thaDAka namUnA nIce ApyA che. zrutasAgarajI viSe "pakhaMDAgama" nI prastAvanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke teo kadara ane asahiSNu hatA. temanA sthAnakavAsI mata aMgenA vicAro nIce pramANe che:dNsnnmuulo dhammo uvaiTTho jiNavarehiM sissANaM / taM soUNa sakaNNe daMsaNahINo Na vaMdivvo // 2 (mUlagAthA) TIkAH ko'sau darzanahIna iti cet| tIrthaMkaraparamadevapratimAM na mAnayaMti na puSpAdinA pUjayaMti......yadi jinasUtramullaMghate tadA ss stikairyuktivacanena niSedhanIyA : // tathA'pi yadA kadAgrahaM na muMcati tadA samarthairAstikairupAnadbhipAliptAbhirmukhe tADanIyAH / tatra pApaM nAsti / . artha :- darzana hIna keNa che ? je tIrthakaranI pratimAne mAnatA nathI ane puSpAdithI pUjA karatA nathI te. teo jina 1. * Tu khaMDAgama", prastAvanA. : - 2. "darzane pAduDa" nI maMgalAcaraNa pachInI gAthA pahelI: Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtronuM ullaMdhana kare te temane Astikoe ' yukitayukta vacanathI samajAvavA ane tema chatAM je teo pitAno kadAgraha na choDe te samartha Astika lekee temanA mukha upara viSTAthI liMpAyelA neDA mAravA joIe. ema karavAmAM jarAya pApa nathI. koI paNa manuSya uparanuM vAMcI samajI jaI zakaze ke jene pratimAne mAnanArA e pratimAne nahI mAnanArAo upara keTale tIvra TheSa dharAve che ? tIrthaMkaranI pratimA pUje ane ene puSpo vagere caDAve; temAMja kalyANa che, anyathA nuksAna che, AvI vicArasaraNi dharAvanArA jenatane keTaluM suMdara rIte samajyA che e joI zakAze. viSTAyukta jeDA mAravAnuM paNa teo pharamAna kare che; ane kahe che ke ema karavAmAM jarAya pApa nathI. AvA kathana karanArane koI samyaktvI mAnavA lalacAze kharo ? zuM AvA lekethI jaina dharma TakI rahyo che ? sUkSmAtisUkSma jIvanI hiMsAmAM adharma samajanAra jaina dharma che. te pachI ene bhakata jeDA mAravAnuM kahe ane emAM pApa nathI evuM kahevAnI hade jAya ? A jIvane samyaktvI kahe ke sanmutvAbhAsI ? - eka sthaLe kahevAmAM AvyuM che - ki tae paDhiyAe payakoDie palAlabhUyAe / jatthi ttiyaM Na nAyaM parassa pIDA na kAyavvA // artha :- ghAsa (pAla) tulya kareDA pada bhaNavAmAM Ave to tethI zuM ? bIjA koIne paNa pIDA karavI joIe nahi eTaluM je samajI zakAyuM nathI te pachI zuM ? A sUtra vicAra jaina darzanane dareka abhyAsI samajate heya chatAM tenA hRdayamAM keTalI dayA che te A uparanI-jeDa mAravAnI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hItathI samajI javAyu haze. peAtAnA upAsya deva upara bhakatAne ananya bhakti hoya e iSTa che, paraMtu emAM anya taraphanA pa aMtargata nathI. tItha karadeva upara prema karavA e temanA bhaktane mATe IcchanIya che. paraMtu puSpa jevA vezamAM jIvata samajAyu nahi athavA pUjA karavA jatAM puSpanA jIvAnA vadha thai jaze e emanA hRdayamAM utare nahi eveA adha prema tItha kara deva upara hAvA nyAyayukta che ? pratimAnI pUjA karavA jatAM pRthvI, jala, vanaspati vagerenA vAnI hiMsA nathI thatI zuM ? zuM prabhunI bhakita khAtara AvI hi'sA karavAnA AzmAmAM kayAMya Adeza ApavAmAM Avye che zuM ? e vinaya ane bhaktikAraka vivecana karana2 zrutasAgarajI jarA paNu pApa nathI" evA vicAra nirapaNe batAvyA tyAre ApoApa e phalita thAya che ke temane tema karatAM pApa lAgatuM nahija hoya. anyathA AvuM lakhe nahi. jagatamAM niSNAta ane vidvAnonI kheTa nathI. paraMtu e badhAmAM A zrutasAgarajI kAi aneAkhA prakAranA vidvAna hoya ema lAge che. viSTAthI lipAyelAkharaDAyelA joDA mAravAnuM kahevAnI hiMmata 'emanAmAM che. eTale e tA TharyA ajoDa, ananya, advitIya vidvAna. A jagatamAM evA asaMkhya lAkA che je tIrthaMkara devane pIchANutA paNa na hoya ane kadAca vyakita ke mUtti sAme khaDI hoya te tenI sAthe laDavAne paNa taiyAra che; te te badhA leAkeA sAthe A zrutasAgarajI zuM laDI levA taiyAra-kaTibaddha thaze ke ? AvI rIte jagata sAme ke amUrtipUjakA sAme laDavuM emAMja emanA samyaktvanA samAveza thatA hoya ema lAge che. game tema hA, paraMtu preA. hIrAlAla jaita ja temane kaTTara ane asahiSNu jayAre jaNAve che tyAre temane viSe vadhAre kahevu Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa zuM ? jenenA aneka vidvAna ane dhuraMdhara paMDita tathA prakhara niSNAta pitAnA racela pustakamAM viparIta vicArasaraNi dharAvanAra lako sAme vAprahAranI jema lekhinInA prahAre paNa karI gayA che. e uparathI seje samajI zakAze ke temanAmAM keTalI sahiSNutA ane nipuNatA hatI ? jeo laDAyaka vRttimAM pAvardhA che ane kaSAyanI vRddhi * karavAmAM nimittabhUta che teo jaina darzananA rasIyA che ane bhAvabharU. che ema kayAMthI kahI zakAya vArU ? amitagati AcArya kahe che :sattveSu maitrI guNiSu pramoda kliSTeSu jIveSu kRpAparatvam / mAdhyasthabhAvaM viparItavRtau sadA mamAtmA vidadhAtu deva // artha :- he deva ! mAre AtmA samAna chomAM maitrI, adhika guNavAna chomAM prema, harSa; duHkhI chamAM dayAbhAva ane viparIta svabhAvavALA chomAM madhyasthabhAva - taTasthabhAva kare ema Apa kare ! (evuM huM icchuM chuM). viparIta vicAravALA manuSya jenadarzanamAM ane anyatra paNa anekAneka che. e hisAbe mRtasAgarajImAM viparIta vRtti jAgI ane madhyasthabhAva paravArI nikaLyo. jena jagatamAM vADAbaMdhI, phirakAo, ane sAMpradAyikatA...chamAM svAbhAvika IrSyA che tene kAraNe che. saMsAratyAganuM kAraNa saMsArane baMdhana ke duHkhanuM nimitta mAnyuM che te che. paraMtu saMsAratyAga pachI paNa ghamaMDa, dha, mAna, mAyA, ane meha jIvane kanaDe che e karmanI balihArI che. vidyAyukatamAM ane buddhisamarthamAM, ulaTuM, A kaSAya ugra svarUpamAM dekhAya che. gavane chAM e bhagIratha kAma che. saMsArI dazA karatAM asaMsArI dazAmAM ghamaMDanuM tAMDava vadhAre pramANamAM jovAmAM Ave che. A satya hakIkata khuda bhagavAnanA samayamAMja thaI gayelA gozAlaka ane jamAlInA daSTAMtathI AbAda Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 puravAra thAya che. emanI pachI thaelA nihmomAM tathA AcAryomAM A garvanuM tophAna tIvratApUrvaka vilasI raheluM dazyamAna thAya che. manuSyazarIramAM paNuM pazutvanuM AcaraNa karI rahelAonA daSTAMta itihAsamAM ochA nathI. jaina darzananA bhakata banyA hovA chatAM ane tene ghoLIne pI gayA hovA chatAM jaina darzananuM sahaja ane sAcuM pariNAma je saujanya che tenAthI virahita teo hoya che. te vyakitaonA aMbAramAM samAja aMjAI jAya che ane kSaNika vijayathI e buddhimAM vilasanArAo phUlAya che paraMtu emanI sthiti maNi dharAvatA ane viSane paNa dharAvatA sarpa jevI che. aMte maNidhara sarSa te viSadhArIja sapa ane e kAraNe manuSya mATe e bhajanIya nathI. jenadarzananA jJAnarUpI maNinA teo dhAraka che paraMtu sAthe sAthe kaSAyarUpI viSathI paNa teo paristuta che. jenA darzanane sAcA arthamAM e ja bhakta che jeNe saujanyaprApta karI hoya. e vinAne kevaLa vANI vilAsa kumArge laI janAra che-pitAne ane ane parane. saMsAranA uddhAramAM nahi ke tene vadhAravAmAM potAnA sarvasvane upaga tyAgI puruSe kara rahe. vartamAnamAM, tAMbara, digaMbara, ane amUrtipUjaka vargo jene samAjamAM che ane temAM paNa aneka peTA vargo che. temanI kRtio ApaNane jyAre jovAnuM jANavA maLe che tyAre ja temanA susAdhu- paNAnI ke kusAdhupaNAnI ApaNane jANa thAya che. kahyuM che - amRtaM kirati himAMzuviSameva phaNI smugirti| guNameva vakti sAdhuSimasAdhuH prakAzayati // artha - caMdra amRta varasAve che; sarpa viSa vame che. ema sAdhu puruSo guNanuM prAkaTaya kare che ane asAdhu jano lekenA doSone udhADA pADe che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakatvaM kamalAnAM satpuruSANAM paropakAritvam / asatAM ca nirdayatvaM svabhAvasiddhaM triSu tritayam // . ....... - artha :- kamalanI raktatA, satpaSonI upavAra karavAnI vRtti ane asAdhujanonuM niyapaNuM A jagatamAM svabhAvika che. - a.vI vicitratAnA darzanathI manuSya harSa ke glAnine dhAravI na joIe. kAraNa e che ke dareka jIva potAnA karmane anusAra vatI rahyA che. vicAraka lokone jaina darzananI AvI kaphoDI ane bhedalakSI sthiti joI ghaNI vakhata ghaNo aphasa thAya che. vItarAga mArga AghaMta ju ane pavitra che chatAM enI AvI adhama dazA? AnuM kAraNa zuM? zaMkA vItarAganA mArgamAM, Aje che bahu bheda vastu svarUpa vicAratAM, sajjana pAme kheda. mUla vastunA tatvamAM, saune Ave meLa; nAnI nAnI vAtamAM, kema paDe che phera ? sAdhya sauneya mokSa che, sAdhana kriyA, jJAna; sarve mAne che chatAM, kAM jUdA nirmANa? vastu viSe zuM deSa che? ke grAhakamAM doSa ? samaja paDe nahi urane, buddhi na pAme teSa. uttara zAsaka, zAsana, pustake, che nirmala, nirdoSa; anuyAyInA bhedathI, thaI che vastu sadaSa. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamadharanA hAthamAM, zAsanano A dora; TakI rahyo che tyAMsudhI, thaye na zera, bakera. (athavA) rAga, dveSanA pakSamAM, paDayA na vIra saputra; tyAM sudhI zAsanatayuM, cAlyuM suMdara sUtra. vakhata jatAM vahI gaye, Agamane adhikAra; duSama paMcama Arano, thaye pavana saMcAra. badalAyA saMcAlako, badalAyA saMga; janatAne samajAvavA, prasaryA bhinna pravega. saMcAlako judA paDayA, bhinna thayo upadeza; lekaci temaja thaI, khIlyo raMga vizeSa. saMcAlakanA bhedathI, maMDalanA paNa bheda, ekaja zAsanamAM thayA, tethI jyAM tyAM kheda. samAsa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pustakamAM AvatAM Avazyaka zabdonI "akArAdi krame sUcI (neMdha - aMka pUrNAka sUcave che; bleka karela aMka te pRSThanI phUTaneTane aMka sUcave che.) a" anAtha piDika 19. aktatva 121 banAsakita 103, 104 alaMka 65, 81 anIti 42 akAraka 19, 110, 118 anekAMta 80, 1 akArakavAda 11 anaikayavAda akriyA (jJAna) 125 anyatIthika 38, akilAvAda 117 aparAjita 54 akriyAvAdI 11 aparigraha 135 agnizastra 11 apratikramaNa 109 110, 111 agrAyaNI 57, 63 abrahmacArI 1 1 acetana 101 abhavya 17. acaurya 135 abhijAti AcherA 50 abhiniveza 57. ajita kesa kaMbali 10, 12, 13 abhegI 142 achava amRta 103: ajJAna 40, 108, 114 avastutA 106 ajJAnavAdI 13, 14, 18 evedaka 113, 118 ajJAnI 12, 13, 107, 112, atrata 114, 135 120, 140 azuddha (naya) 113 aSTaganamitta atizaya 51 asAtA vedanIya adazya manArAne 48: ahatA 112 120. 37. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 64 Ane dUdha 43 172 ahibalpAcArya 62, 86 Atmahita 47 ahiMsA 44, 45, 48, 125, AtmA ha8, 108, 19, 112, 126, 135 122, 125, 19, - aMga 54,56, 57 156, 157 aMgata AdhAkama 110, 111 aMga graMtha AnaMdadhana 155 agadhara 63 Apta mImAMsA aMgadhArI 54, 64 AmiSa aMgabAhya bAyukarma 158 aMgasUtro AyuSya 38, 40 aMguttara nikAya 3, 1, 22, 1 Are (pAMca) 107 aMtakRdazAMga 50, 1 a dhyAna 1ra0 - aMtarAya AdrakumAra 1; 6, 2; 7, - 15, 16 "A" AI nAgArjuna Agama para, 60, 73, 107, Aya dharma 123, 130 Arya mahAgiri Agama (nI TIkA) 73 Arya maMgu 55, 67 Agame (nI TIkAnA kartA) 73 Arya rakSita Agama (nI TIkAnA kartAne samaya Arya suhasti 73. Arya Rdila AcArAMga 54, 55, 69, 95; AsAma 95, 1; 127, 130,1 AharaNa (garbhanuM) AcArAMgadhArI 64 AhAra AjIvika 7; 7, 1H 8, 22 AhAra mAgaNI AtmakriyA 148 AtmajJAna 146 IMdradina 41 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 61 42. 17 173 IdranaMdi 57,61, 62 Iti . 54, 55, papAtika - bau . 22 kakuda kAtyAyana . uccAraNa (kRtti) kathAvali uttara purANa . . kapaTa uttarAdhyayana . 24, 64, karuNa u5lavaNuM kartA (AganA) udayabhAva (karma) 15,106, kartA 113, 119, 121 40, 98 uddezika 110 karma (nA prakAro 40, 41 udyApana 134 karma (pudagala) 102 upadhAna - 134. kama phala 110, 113, 117 upazama 145 karma baMdha 96, 7, 100, 101, upAdAna 150, 153, 154 109, 130 upAzraya 131, 12, 134 upAsakAzAstra - . . karmAdAna upagasUtra 70 karmodaya umAsvAti 70, 8 kalaha - 84, 86 kalpa (vyavahAra) - 64 ki9pa satra 69, 70, 81, 136, 137 sajuvAlikA 1 kalpAkalpika . 4 sSabhadata 49, 50 kalyANa maMdira - - jhaSabhadeva 136, 149 kalyANa vijaya 58,59, 60, - - 62, 3, 67, 68, eziyA : 52 - 69, 7084, 86 118 46 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. pa 1 99 kaSAya 40, 9, 112, 114 107, 108, 110, kaSAya prAkRta 55; 55, 1; 56, 111, 113, 116, 57, 61, 2, 3, 64 117, 18, 120, 121, kaSTa 48, 158 122, 23, 124, 125, kasAya pAhuDa 84, 85, 86, 126, 137, 143, 143, 125, 126 144, 145, 147 kuMbhAra 152, 153, 154 kaMsAcArya kuTastha 136 kAtyAyana kitikarma - 64 kAya (cha) 133 kRSNa 97, 100 kAraNa 155 kevala 50 kAzmaNa kevalajJAna 118, 135 kArya-kAraNa paraMparA kesalajJAnI . 113 kAlaka 59, 66 kevali kAlakAcArya (bIjA) 67, 71 kevalI AhAra 145 kisana lAITa 132 kevalI bhukti 87, 91, 2, 85 kumAra kazyapa 25, 26, 27, keza kumAra 25, 26 28, 37, 39 kevalya 53 kula kasabI (dharmAnaMda) 14 kazAvatI 28 kauTilya 61 kriyAkAMDa 125 kuMthusAgarajI 117 dakuMdAcArya 61, 2, 3, kriyAvizAla 7, 82, 80, 84, kalaza 85, 86, 93, 6, kSatra : 98, 9, 100, 101, kSatriya 104, 105, 106, aNasAra - 64 24 12 kriyAvAda Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyika 24 40 54 a Y, 22 kSamA 17 gautama (gaNadhara) 8. 145 gautama (buddha) 2, 10, 11, zuddha piTaka 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, khunAmarakI 23, 23, 27, 28, 29 kheDuta 155 30, 75, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, gabhila 17 40, 41, 42,43, 44, garbha 45, 48, 51, 52, gaMgadeva 64, 81 gaMgArAma -nuM nircantha maMDaLa 23 115, 147 -ne mAMsAhAra 21, 22 gAMdhIjI 45 guNadhara 55, 26, 63, 85 ghaDe 152, 153, 154 guNasuMdara citra gupti 107, 108, 125, 133, caturvizatistava 142 caMdragupta gurvAvali caMdraprApti caMpA ge-mahiSI 45. cAritrya 108, 112, 133 gammasAra 65, 144, 145 cAritrya dazA 146, 147 golalAcArya cArimeha 119 govardhana 54. cArvAka 12, 13 gevi * 60 citta - 25 gazAlaka 2, 3, 4, 5, 6, 7, vikAsUtra 8, 9, 11, 23, 24, cetana , 101, 112 20, 42, 43 cetA 19, 110, 112 81 gotra 81. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janaka LY7 avanI 50 jidra 129, 155, 15, 157, 150 chAjya 90 jinendra buddhi 81 dasUtra chava 40, 6, 102, 109, chaTha talana) 4, 5 110, 111, 11, 123, "ja" 135, 136, 147, 157 jIva (akartA) jaDa 147, 156, 157 jIva (kartA) 114 jaDa kriyA 148 chavakatva 13, 140 jIvadayA janma jIvapariNamana 96, 8, 121 janmAbhiSeka - 51 jIva ( tA) jAdhavalA 57, 5, 85 jIva bhetRtva 116 116 jadhavalAkAra chava (SakAya) 127 jayasena chavasthAnaka 97, 100, 113, 114, 118, 145 javAzaya jIvahiMsA jasapAla 159 jabU 54, 5, 64 jugalakizora (mukhtAra) 80, 2 jabUdvIpa prajJapti 28, 29 jetavana jitakalpa 71 jina pUjA 159 * jaina tattvAdarza jinabhadragaNi jaina darzana 172, 134. 135, jina vijaya 79 . 143, 136, 148, nigama 4, 50, 51, para, 154, 158, 159 jena dharma - 57, 56, 57, 10, 64, jaina zAstra 128, 156 -- 125, 12, 132,173, jaina saMskRti saMzodhana maMDaLa - 158 160 23, 2 jaina 52 . 29 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. jana siddhAMta 7, 2. tistagAlIya pannA kara * hitaiSI 80, 2, 137. 1 tibbata johila tIthI 13: jJAtaputra 16, 38, 39,40, 41 tIrthakara 50, 51, para, 53,. jJAtA 112 113, 119 A. 15, 130 jJAtAdhama kathAga 12, tIrthakara (nAma, gotra) 100jJAna 37, pUra, 118, 133 tumbalurAcArya ut. jJAna (atIndriya) 4. 42 teje lezyA a (apUrva) tyAga 52, 53, 111, 175, jJAnapravAda 158 jJAnavAda. 117 tyAgamAga 125, 136, jJAnazALA 1 44 trikaraNa 135 jJAnAvaraNIya triyoga 135 jJAnI 101, 103, 109, 110, kleiprApti 112, 114, 117, trivarNAcAra 120, 140 65. trizalA 49 48 103 103 2 thAucAputra 18 74, 75 ra - 15 3i 148 taTastha 136 tatva (nava) tera tatvArthAdhigama sUtra 65, 80; 81, 1; 82 tathAgata 18, 19, 23, 31, 34 tapa 107, 108, 125 taparaNa taparyA darzana darzana meha, darzanAvaraNIya dazamUvI dazavaikalika Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1% 114 dveSa 99, 100, 108, 19, 113, 156, 150 dhanagiri dhammapada dharasena 56, 62, 8, 93. ( 143 dhama 59 60 9. 6 38 38 130 dAvaprapaMca digaMbara para, 54, 6, 7, 60, 61, 64, 138, 144, 145, 146, 146, 147, 148, 158 divAsa 95 dina dizAcara dIkSA dIpanikAla 11, 1; 2; 25, 2; 26, 1; 2728, 12, 37 dIpamALa dukALa (bAravaNI) durbalikA puSyamitra durguNa 37. du:kha 102, 211 dUSyagaNi dRSTA 112, 113, 11, 119 daSTi 38, 30 devagiNuM 18, 50, 60,68, 69, 70, 73 devakI devanaMdI devAnaMdA 49, 50 drivya 109, 111 75, 76 67. 40 51 114 dharmanAyaka dharmanAyaka (jana) dharmanAyaka (bauddha) dharmaniyAmaktA dharmasiMha dharmasena dharma sthiti dharmAnaMda kosAMbI dharmAstikAya dhavalA - dhavalAkAra ghatisena dhruvasena "na) nakSatra nakSatrAcArya nami naMdimitra 57, 85 54 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - 54 - 58 17 naMdila 58, 60 nizIthikA - naMdIsUtra 58, 19 69, 70, 81 nizcaya 111 nAga nIti nAgasena nemicaMdra - 14 nAgahastI 55. 57, 58, 60 naivedya 157 nAgArjuna 59, 75 nAraka pauTa parihAra nAthurAma premI 80, 1H 83, 96, paesI 25, 26, 28 108, 137 pakudha kAyana 10, 11, 12 nAma 40 paTTAvalI nAmakarma 121 -mAthurI 58, 59 nAyapuTa (nirgaTha) 23. -vAlabhI 58, 59 nimitta 98, 150, 151, 153, pataMgIyA 132 155 padArtha (bAhya) 15nimitta-naimittika 109, 146, pAnaMdi pavanadi (kuMdakuMda) 147. padmapurANa - niyativAda paramANu 146, 147 niyama parabhAva 111 niyamasAra 65, 82, 83, 111, parahita 47. 144 paraMparA 54 nirayAvalikA 129, 2 paraMparA (digaMbara) 55, 58, nigraMtha zramaNa (vetAMbara) 58 nirjarA 101, 102, 118 parAbhakti - 157 nirdoSatA pariNati (rAgadveSanI) 148 niryukti pariNAma 117. nirvANa papaze pAMDitya 120 L81 108 37. f' ' ' Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke je 6 ke da 132 prakRti 23 ka da paMca kaha5 paMcAgni tapa paMcAsti kAya 65, 83, 111 pAThazALA 134 pA5 111 pAyAsI 25, 26, 27, 28, 37, 38 pArzvanAtha 15, 16 pApatyayIya pAMDa 54 piyara (chakAyanA) 132 puNya puNaya vijaya pugala 11.5 pudgala (pariNamana) yugalabhAva 110 purAtattva 14, 2, 28, 1 parisAdammA pustakAlaya puSpagiri puSpadaMta 15, 26, 2, 3, 85, 8, 91, 93, 143 puSyamitra kuMDarika pUna 127, 15, 159, We pUjayayAda 65, 8 paNa karU5 : 10, 11, 42 pUrNimA (vaizAkhI) para pUrva pa4, 57, 64 pUrva dhara pemekasa paugalika (vastuo) 115 prakIrNaka 70, 71, sTa 116, 123 prajJApanA 66, 71 pratikramaNa 64, 109, 110 pratimA 128, 15, 15, 160 pratiSThA 134 pratyAkhyAna 54, 109 prabaMdha ciMtAmaNi 63; 78, 3 59, 66 prabhAvaka caritra 3 pramAda 114, 125, 126 prarUpaNa vavacana sAru 61, 65, 83, 111, 144 prANata prANavAya pro hatyAre putra proSThila prava ke phala 157, 158, 159, 10 phamitra Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA 132 kula 128, 157, 158, 159, 160 battI (vijaLIka) banArasI dAsa alAka piccha alissaha adha adha tattva khANu (tuM dRSTAMta) AlAvakheAdha biMdusAra bikha bibisAra khIja mudda jIdda veASa ma' yudda deva buddhi khecaradAsa edhi baud baudhama auhapiTaka 132 101 81 } 102 111 19 15 54 134 17 155 15 12, 22 3, 23 54 25 32 pura 29 22 136 yakSa brahmacarya 121, 125, 135, 151 bAdaza brahma dvIpakasi'hu Navid brAhmaNa (tra'thA) brAhmaNu dhayisutta "CH" bhakata bhagavatI sUtra 5, 1; 103, 140 43, 44 1, 2: 23, 1, 3 51, 1; 129, 2 157, 160 8, 1; 9, 3: 50, 95; 92 bhagavatI ArAdhanA bhagavAna (mahAvIra) 5, 6, 9, 14, 16, 23, 24, 38 15 pa 60, 67 }}, bharata bhArata va bhAratIya vidyA bhakAraka bhadra bhadra gupta bhadrabAhu 54, 5, 6, 77, 81, 86 85, 91, 143 bhUtabalyAcArya 28 14 14, 1 bhAva 98, 109, 111 bhikSuNI saMyutta bhUtani 17, 2 60 bhUtabali 55, 56, 62, 63, 92, 93, e Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 42 -bhoktA bhogI bhogapabhega bhautikavA 118 142 175 * 12, 46 28 17 makhazi gosAlaka 10 marijhama nikAya 19, 20, 22, 2, 3, 23, 1; 24, 1, 2; 27, 1; 29; 30, 1; 31, 36 madyapAna 104 maricI 136, 149 malayagiri 74 mahAkadipaka mahAgiri 59, 60 mahAdhavala mahAnizIthI 71 mahAparinikhANa sutta 21, 1 mahApuMDarika 64 mahAbaMdha 84 mahAbhUta (pAMca) 13, 136 mahAvAcaka majJAvIra 2, 4, 6, 7, 8, 14, 15, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, para, 53, 54, 126, 137, 138 mahAvrata 132, 133, mahAzukra mahAsudarzana maMgu 57, 58 mAdhanaMdAcArya 62, 68 mAthurI vAcanA 68 mAra mAMsa, 21, 45 -sUkaranuM mAMsAhAra 45 mithyAjJAna 130 mithyA darzanI 128 mithA daSTi 101, 102, 107, 111, 117, 118, 120, 149 mukitamArga 157 mukti (savastra) muni paNa 143, 145 mUrti 130, 34 mUlAcAra mUlArAdhanA mULasUtra meru 49, 51 mekSa 97, 107, 117, 118, 105, 142, 158 mekSa tattva 111 mokSa phaLa 157 58 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115, 147 mokSa mAma prakAzaka 139 mogyalAyana 13 meha 40, 99 100, 108, 128, 135, 136, 156 mohanIya 40, 124 mahodayA rUpa revatI nakSatra revatI mitra raudradhyAna paTa 67 120 la 141 45 lezyA yajJa yativRSabha yazebhadra yAkinI sUnu muMda 42. 55, 61, 85 55, 54, 66 labdhisAra lalitavistarA 51, 2 laMkA 3, 38 loka vi6 31, 32, 4, 35, loka vibhAga kAtika 12 lehAcArya 55, 62, 86 78 yoga rara 121 lauhitya 59 13ra rakSa rakSaka (cha kAyanA) rakSita ratna (cauda) rana karaMDa zrAvakAcAra 28 pa vajI 59, 10, 67 vatsa (parivrAjaka) 19, 20, 24, 27 varAhamihira 7 vardhamAna valabhI vastu vastutva vastuvijJAnasAra 146, 150 vaMdana 127 vaMdanA 115, 147 rAga 99, 100, 108, 109, 113, 156, 159 rAtri jAgaraNa 134 rAya paNaIya 25, 26, 2 27, 28 pa7 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayika vaizyAyana 8, 9 vyakita pUjA vyavahAra 98, 111 vyavahAra (naya) 113 vyAkhyAna sabhA 48 vrata 107, 108, 109 77 zakita 59, 66 28 valabhI vAcanA dara vAMcanAlaya (134 vikama vikSepavAdI . 10, *14 vijaya 54 vijayAnaMda mUri vijJAna - 51 vitaMDa 46 vidyAtharaNusaMpanna 34; 36 vidyAmaMdi virAga 102, 104 vizAkhAcArya 54, 64 vizeSAvazyaka bhASya 73 102 viSaya 114, 135 54, 59 vItarAgatA pa1, 155 vItarAga (puruSa) 110, 111 vItarAgamArga 143, 149 virasaMvata ane jaiva kAla gaNunA 58, 2, 84 vIrasena 55, 85 paka vidanIya 40 vedAMta 102, 136 viSa zayyabhava zarIra zAzvatavAda zAMti zreNika zigilAcAra zivabhUti zivArya zItalezyA 124 viSNu zIla 107, 108 12 22 59, 6, 67 zuka zilarAma kAmakuMDAcArya zyAmAcArya zAMDiyA zatyiAcArya zIlAMka zyAmAcArya 4 vaidika 74 - 102, 103, 124 71 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa bhamattAna mahAvIra 40, raka 62, 1; 63, 182, 3 81 132 17 67 4 }3 zravaNa megela AvA zrAvatI zrI gupta zrutadevali zrutatraMtha (digaMbarIya) tajJAna 14, 118, 135 zrutAvatAra 55, 57, 61; 61, 1; 62, 63 100, 119 54, zreNika 7, zvetAMbara 54, 56, 57, 58, 60, 64, 145, 146, 148, 158 "y" TrakhaMDAgama 55, 56, 57, 63, 64, 65; 80, 5; 82, 1; 84, 25, 26, 27, 88, 90, 92; 93; 1; 94, 143, 145, 148 sa' satya sAlaputta samadaSTi 135 105 samayasAra 7, 61, 65, 23, 24 96, 97, 106, 107, 108, 111, 14, 117, 118, 122, 123, 124, 125, 12, 137, 143, 144 138, se; 79, 1 49 108, 125, samarAindhyakahA samavasaraNa samiti 107, 133, 142 samudra (A) 58, 19 samatabhadra 31, 65, 81 sammA saMtruha 31, 34 samyaphtva 141 samyakrUtva mAhanIya 149 samyAna 105, 108, 13, 150 sambagdaza na samyagdaSTi 99, 100, 146 101, 102, 105, 106, 107, 111, 113, 117, 119, 120, 118, 160 sarasvatI sarvotha siddhi sadha sadhasagaNi sadha pAlata saMjaya elaTrIputta 67 82 43 193 19 10, 13 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAlata bhaddha - 59 saMbhUta vijya 5, 6, 66 saMyama 108, 111, 125 saMyukta nikAya 34, 1; 75, 1, * 2, 36, 40 saMvata (vikrama) 63 saMvata (vIra) 62, 63 saMvata (zaka) 63 saMsAra 103 sAmAcArI 125 sAmAyika sArathi sArIpura sAMkhya 10, 116, 117, 121, 122, 123, 34 13 24 sugata 31, 34, 35, 36 sudarzana 129 sudharmA 54, 5, 64 supratibaddha 59, 81 subhadra 55 sulAsA susthita 59, 81 suhasti 59, 60 sUtrakRtI 3; 5, 2, 6, 1; 6, 3; 11; 11, 2, 12, 1; 15, 1; 69; 133, 1; sUtrapiTaka sUryakAMtA sUrya prApti sUryAbha sevaka 127, 128 sevaka varga 129, 134 sevya 127, 128, 134 sembavagara 129 sonagaDhI 138, 141, 144, 146, 147, 150, 151, 153, 155, 156, 157, 160 samA 17, 18 skaMdila 59, 75 skAdilI vAcanA 68, 69 te 6 cAtaka 14 sAMgatika 5 sAMDilya 59 siddhasena divAkara) 77, 78, 86 siddhArtha siddhi siMha siMhAgari 59 sukRta sukha sukhalAlajI 48, 49, 50, para, 80, 81, 82, 83 paha - 37 102 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stabaka sthavira (pAzva) 6 sthavira gaNanA 67. sthUlabhadra 59, 60, 66 79 sparza 134 87, 144 144, 145 smaraNa paTa strI mukti strI mokSa svabhAva svayaMsaMbuddha svachaMda svatIthika harizaigameNI ' haribhadra 71, , 78, harivaMzapurANa harmAne yAkebI hasti himavaMta hirAlAla jaina 79, 8, 81, 82, 84, 86, 87, 88, 145, 146 hiMsA 45, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 157 hiMsA (agnikAyanI) 131 huMDAva sapiNuM 126 hemacaMdra 1 11 151, 15ra 38 svAti svecchAcAra * * 74 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanA graMthamAM upayogamAM lIdhela pustakonI tathA sAmayikanI "a"ArAdikame sUyI anekAMta (mAsika) aMguttara nikAya prabaMdha ciMtAmaNi aMtakRdhazAMga prabhAvaka caritra AcArAMga bauddha saMdha paricaya (lekha) *uttarAdhyAyana bhagavatI sUtra kalpasUtra bhAratIya vidyA (mAsika) kalyANa maMdira staMtra TIkA bhikakhuNI saMyukta kaSAya prAkRta majhima nikAya gammaTa sAra mahApari nimbANa sutta jabUdIpa prajJApta mahAvIra jaina vidyAlaya smAraka aMka jita kalpa mekSa mArga prakAza ratna saMcaya jaina tattvAda rAja praznIya jaina saMskRti saMzodhana maMDaLa patrikA lalita vistarA jena siddhAMta (sAmayika) jena hitaiSI (sAmayika) vastu vijJAnasAra jJAtAdharmakathAga vIrasaMvata ane jena kAlagaNanA zramaNa bhagavAna mahAvIra tavArtha sUtra triloka prApti mRtAvatAra darzana pAhuDa 1 khaMDAgama var pAhuDa dIdha nikAya samayasAra naMdI sUtra samarAIzcakahA niyama sAra saMyukta nikAya nirayAvalikA sUtra kRtAMga purAtattva trimAsika) haribhadra surikA samaya nirmANa lekha) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- _