________________
જાણે છે, મુનિ પર સંબંધો તોડવા વ્રતો, આતાપના કરે છે, તે દુઃખી નથી. તેમને નિજસ્વરૂપનું સુખ છે. તેમના વ્રતાદિ પછી આહાર આપવામાં વિવેક રાખવો. તેઓ દુઃખી છે માનીને આહાર-ગોચરીનો વિવેક ચૂકી ન જવો. જો મુનિ દુઃખી હોય તો આપણને સુખનો માર્ગ કેવી રીતે આપશે? મુનિ પ્રત્યે સદ્ભાવ શ્રદ્ધા હોવા જોઈએ. શ્રાવકોની રાગાદિ બુદ્ધિ અને મુનિજનોમાં શિથિલતા આવી તેથી અન્યોન્ય ધર્મનો શુદ્ધ સંબંધ ટકયો નહીં.
એક પથ્થર પહાડથી છૂટો પડી અફળાઈ-અથડાઈ ઘસારો વેઠી ગોળાકારે આકાર પામે છે તેમ સંસાર ભાવથી છૂટવાનો કામી આત્મા અજ્ઞાનથી છૂટો પડી વળી જ્ઞાન અજ્ઞાનમાં અથડાઈ રઝળી ભવી તરીકે છૂટો પડે છે તે પછી શુદ્ધ શ્રદ્ધા વડે સમકિતનો આકાર પામે છે. તે પછી ધર્મમાર્ગનો સાચો અધિકારી થાય છે. અને ભવચક્રની ગણતરીમાં આવી જાય છે. આત્માની કેવળ નિંદા ના કરવી તેના દોષોની નિંદા કરી તે દોષોથી મુક્ત થવું. તે પછી આત્માની અનંત શક્તિનો ઉપયોગ કરી જે સિદ્ધિ થાય તેનો આનંદ અનુભવવો. તે સિદ્ધિ એટલે પ્રારંભમાં સંતોષ સમતા જેવા ગુણોનું પ્રગટ થવું.
કર્મની પ્રકૃતિઓ શુભાશુભ છે. એટલે શુભને અશુભમાં અને અશુભનું શુભમાં પરિવર્તન થતાં વાર લાગતી નથી. ક્રોધ, માયા, લોભની પ્રકૃતિમાં અશુભ તત્ત્વ છે. માનમાં શુભાશુભ છે. માન થવું તે અશુભ છે. માન મળવું તે શુભ યોગ છે. જયાં જયાં જીવ શુભમાં લોભાયો કે અશુભ તત્ત્વ તેમાં પ્રવેશી જાય છે. શુભભાવ દોષથી મૂકાવે તેવો ભાવ છે. તેથી સત્ પ્રગટ થાય છે. આત્મા સક્રિય ચૈતન્ય છે. તેથી જ્ઞાનક્રિયા દ્વારા મુક્તિ તરફ જઈ શકે છે. બાહ્ય ક્રિયા કરવાના અને ભોગવવાના બહાને સંસારમાં રખડે છે. પહેલે ગુણસ્થાનકે અસત્ પ્રવૃત્તિની બાહ્ય ધમાધમ છે. સાતમે અને આઠમેથી અનંત નિર્જરાની તીવ્રપણે ક્રિયા થાય છે, અને સમશ્રેણિએ એક અંતર્મુહૂર્તમાં તો તેરમે પહોંચી સર્વજ્ઞાતા દ્રષ્ટાપણું પામે છે.
ધનસંપત્તિ, સિદ્ધિ, રિદ્ધિ હોવી તે દોષ કે ગર્વ નથી. તેમાં પોતાપણું, તે વડે પોતે મોટો તેવું અભિમાન, ગર્વ છે તે દોષ છે. તે પ્રમાણે ધર્મસ્થાનમાં કે ક્રિયામાં મોટો ગણાય ત્યારે અભિમાન સેવે તે અવિવેક છે. સંસારમાં વિષય સુખનાં સાધનો-સંપત્તિ હોવાથી વ્યવહારમાં ઉન્મત્તતા આવે છે.
સ્વરૂપ અવલોકન Jain Education International
૨૩૫ www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
