________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સાંપ્રત સસ્કૃત સાહિત્યમાં આધુનિકતાવાદી વલણેા
૪
આમ સાંપ્રત સ`સ્કૃત સાહિત્યમાં આધુનિકતાવાદી વલણૈા કયાંક જ અપવાદરૂપે જોવા મળે છે. પરંતુ જ્યાં જોવા મળે છે ત્યાં એનાં ધણાંખરાં લક્ષણો પ્રબળપણે અભિવ્યક્ત થાય છે. પશ્ચિમમાં તેા આધુનિકતાનું આંદોલન લગભગ પૂરું થવા આવ્યું છે. હવે ત્યાં Post-Modernismને સચાર થવા લાગ્યા છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ સંદર્ભે સંસ્કૃત જેવી જ પુરાતન ભાષા હિબ્રૂમાં આધુનિક ચેતનાને કાવ્યબદ્ધ કરવાના જે પુરુષાર્થ થયા છે, તે સ્મરણીય છે. સ`સ્કૃત અને હિબ્રૂ માનવન્તતિનાં પ્રાચીનતમ ધર્મ, અધ્યાત્મ, સ`સ્કૃતિ, કળા અને સમાજને અભિવ્યક્ત કરે છે. એનાથી બંને ભાષાનું ભવ્ય, ઉદાત્ત, પુરાતન અને રહસ્યગર્ભ પાત રચાયું છે. આવા પુરાતન સ`સ્કારભરી ભાષામાં આધુનિક સંવેદનને કાવ્યરૂપ આપવાને પુરૂષાર્થ સર્જક સામે માટે પડકાર ઊભો કરે છે. કેમકે આ ભાષાએ સાથે વળગેલા પ્રાચીન સંદર્ભો એને આધુનિક સવેદના વ્યક્ત કરવામાં બાધા ઊભી કરે છે. આવા પ્રસ`ગે કવિએ પેાતાની સ`વેદનાને વ્યક્ત કરવા ભાષાના રૂઢ માળખામાં ઘણીમાટી ઊથલપાથલ કરવી પડતી હોય છે. આધુનિક હિબ્રૂ કવિએ એ પાતાની પુરાતન ભાષાને આધુનિક ચેતનાની અભિવ્યક્તિ માટે સક્ષમ બનાવવા સંપ્રજ્ઞ પુરુષાર્થ કર્યો છે.
Blinded, it lurches from mouth to mouth
The language which described God and the miracles,
Says :
૧૦૯
હિબ્રૂ ભાષાના આધુનિક કવિ ચેહૂદા એમીચા ‘ National Thaught' કાવ્યમાં પુરાતન હિબ્રૂ ભાષાની અધુનાતન વિરૂપ, કલાંત છવિ અ`કિત કરતાં કહે છે કે—
To speak, now, in this tired language Torn from its sleep in the Bible
હવે ભાયખલમાંની એની નિદ્રામાંથી કાડી નંખાયેલી
આ કલાંત ભાષામાં મેલવું—
અંધ કરાયેલી એ એક મુખથી ખીન્ન મુખ લગી લથડે
ઈશ્વર અને દૈવીચમત્કારી વર્ણવતી આ ભાષા વદેઃ મોટરકાર, ખેમ્બ, ઈશ્વર.
Motor car, bomb, God,
( P. 64. Yehuda Amichai selected Poems, Panguin Books Ltd., 1971)
For Private and Personal Use Only
આધુનિક હિબ્રૂ સર્જકોની જેમ આધુનિક સ ́સ્કૃત સર્જકો પોતાની વૈયક્તિક ચેતનાને પ્રમાણી, એના દ્વારા આપણી યુગચેતનાને ઓળખે, અભિવ્યક્ત કરે એવી આશા રાખીયે.
