________________
પાઠ - ૭
भ्याम्
ऐस्
भ्याम्
તૃતીયા વિભક્તિ કારાંત તથા ડું કારાંત નામ
પ્રત્યયો એકવચન દ્વિવચન
બહુવચન પુલિંગ
એ કારાંત - ફન રૂ કારાંત - ના भ्याम्
भिस् કારાંત दण्डेन
दण्डाभ्याम् તપ: રૂ કારાંત मणिना मणिभ्याम्
मणिभिः નપુંસકલિંગ રૂ કારાંત- માં
भिस् वारिणा
वारिभ्याम् वारिभिः
ભૂમિકા ૧. કારાંત નપુંસગલિંગ નામોના રૂપ પહેલી બે વિભક્તિ સિવાયની બાકીની બધી વિભક્તિઓમાં એ કારાંત પુલિંગ નામ જેવા જ થાય છે.
નિયમો ૧. વિશેષણ અને વિશેષ્યના જાતિ, વચન અને વિભક્તિ એકસરખા હોય છે.
દા.ત. નના: અમૂર્તરપિ સૈને પ્રાન્તિા ૨. જે નામને સદ અવ્યય જોડવામાં આવે તે નામ તૃતીયા વિભક્તિમાં મૂકવું. (સંદ
અધ્યાહાર્ય હોય તો પણ તૃતીયા આવે.)
દા.ત. પુત્રે: સદ્દચ્છતિ ા. ૩. , છે, મો અને આ સિવાયના સ્વર પછી હસ્વ ત્રણ આવે તો સંધિ કરવી અથવા
તો સંધિ ન કરતાં માત્ર પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ હોય તો હસ્વ કરવો. દા.ત. પિતા + : = પિત્તર્ષિક / પિત ત્રષિ: .
ધાતુઓ પહેલો ગણ
પ્ર+રં-પ્રહાર કરવો, મારવું, મારમારવો વન્ - ખણવું, ખોદવું
સવ + નમ્ - નમવું, નમી જવું, સર્વ + પામ્ - જાણવું
વિ + રી- શોભવું, પ્રકાશવું, સુંદર ર - ચાલવું, ખસવું
- | દેખાવું હહ સુબોધ સંસ્કૃતમાર્ગોપદેશિકા દશ ૨૯ ટૅ છે . ૪૦ પાઠ - ૭ છે
