________________
સુખ દર્પણ-ભાવિ. ભાષા સેકન્ડ લેંગ્વજ (બીજી સામાન્ય ભાષા) તરીકે શીખવે. વળી હું એ મત ધરાવું છું કે નાનાં બાળકને શીક્ષણ સ્ત્રી શીક્ષકો દ્વારાજ મળવું જોઈએ. કારણકે બાળકેનાં મનોગતવિચાર સ્ત્રીઓ વધારે સારી રીતે સમજી શકે છે. સ્ત્રી એજ બાલકનું સુંદર ચારીત્ર્ય ઘડી શકે છે, પુરૂષે તેમ કરી શકતા નથી. હું અમેરીકાથી આવ્યું ત્યારથી બાલકને સ્ત્રીઓ દ્વારા શીક્ષણ મળવું જોઈએ એવો ઉપદેશ આપતો રહ્યો છું. પુરૂષોએ નાનાં બાળકોને ભણાવવા ન જોઈએ. સ્ત્રીઓનાં કમળ હૃદય હોવાથી તેઓ પ્રેમ અને સહાનુભૂતીથી બાળકોને શિક્ષણ આપી શકે છે. જ્યારે પુરૂષે શું કરશે? તેઓ તે થપડજ લગાવશે. માટે રાષ્ટ્રમાં જ્યાં સુધી શીક્ષણ સુધરે નહી ત્યાં સુધી રાષ્ટ્રની ઉન્નતી થશે નહી. માટે આપણે દેશમાં સારી અધ્યાપીકાએ તૈયાર કરવાની જરૂર છે. શીક્ષણમાં આદત બાંધવી, ચારીત્ર્ય ઘડવું એ મુખ્ય કામ છે. ચારીત્ર્યહીન બાળકો ભવિષ્યમાં સારાં નીવડી શકતાં નથી. સ્ત્રીઓની ઉપર રાષ્ટ્રને નીર્માણ કરવાને ભાર રહેલો છે. સ્ત્રીઓ આદર્શ છે. રામાયણમાંથી સીતાને કાઢી નાંખશે તો શું રહેશે ? મુખ્ય આદર્શ સીતાને છે. મહાભારતમાંથી દ્રોપદીને કાઢી નાંખશે તો શું રહેશે? પ્રત્યેક સાહીત્યમાં સ્ત્રીઓને આદર્શ બનાવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યું છે.
- હવે એક બીજી બાબત પ્રત્યે હું તમારું ધ્યાન ખેંચીશ. અને તે સાદાઈ છે. તમારે સાદાઈ ગ્રહણ કરવાની છે. તમારે ગ્રામ્ય જીવન ગાળવાનું છે. શહેરી જીવન સારૂં નથી, ગ્રામ્ય જીવન સાદું હોય છે. આ યંત્રોને જમાને છે, તેમાં સાદાપણું રહેતું નથી. ગ્રામ્ય જીવનમાં આવશ્યકતાઓ થોડી હોય છે, તમારે જરૂરીઆતે થોડી રાખવી અને આદર્શ ઉંચા રાખવે. સ્ત્રીઓમાં પુરૂની જે સ્વાર્થ કદી પણ આવો ન જોઈએ. હીંદમાં સ્ત્રીઓની ઉન્નતીને માટે થોડા સમયથીજ પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. હવે ઘણી સ્ત્રીઓને કdવ્યા કર્તવ્યનું ભાન થયું છે. રાષ્ટ્રના નીર્માણમાં માતાઓએ હીસ્સો આપવો જોઈએ. સ્ત્રીઓમાં આગ્રહ છે, તેઓ જે વાત પકડે તેને છોડતી નથી. સ્ત્રીઓ જે મદદ નહી કરશે તે રાષ્ટ્રને ઉદ્ધાર શી રીતે થશે ? હીંદનું પ્રારબ્ધ બનાવનાર સ્ત્રી છે, પરંતુ સ્ત્રીને તેની પ્રતીતિ થવી જોઈએ. જ્યાં સુધી સ્ત્રીઓના દિલમાં મજબુતી ન આવે, ત્યાં સુધી રાષ્ટ્રને ઉદ્ધાર થઈ શકનાર નથી. પુરૂષ હામ મુકી દે ત્યારે સ્ત્રી તેને હીંમત આપી તેના જીવનને ઉત્તેજીત કરી નાંખે છે. તુલસીદાસનું જ ઉદાહરણ લો. તેમની પત્નીએ તેમને સ્ત્રીને મેહ છોડી પરમાત્માનું ધ્યાન ધરવાને બોધ આપે હતું અને તેથી જ તેઓ મહાન ભક્ત બન્યા હતા. ભગવાન બુદ્ધના માર્ગમાં તેમની પત્ની યશોધરાએ જે વીક્ટ નાંખ્યું હોત તો તેઓ જગદુદ્ધારક ન બની શક્યા હોત. હીંદની સ્વતંત્રતા માટે જ્યારે સ્ત્રીઓ બહાર પડશે, ત્યારે તેઓ પુરૂષોને પણ હઠાવી દેશે. કોઈ પણ દેશે સ્ત્રીઓની સહાય વિના ઉન્નતિ કરી નથી.
મુંબઇની રાષ્ટ્રીય સ્ત્રી સભાના આશરા હેઠળ મારવાડી વિદ્યાલયમાં અપાએલું ભાષણ.
