________________ - સુદપણ આવિયા. . આઝાતમાં વિશેષમાં મે.ટગેમરીની વેશ્યાઓએ પણ શુદ્ધ ખાદીમાં પોતાનું સરઘસ કાઢયું હતું કે તે પછી સેંકડો લેકે ખાદી સજતા થઈ ગયા છે. સ્પષ્ટતા–પી. બાવિશીના એક લેખમાં મમ ગોપાળકૃષ્ણ ગોખલેની ધર્મપત્નીના પતિભક્તિનું જે વર્ણન છે તે સામે એક અનુભવી લખે છે કે- “શ્રીયુત ગોખલેનાં પત્ની તેમના અવસાન પહેલા ગુજરી ગયાં હતાં. તેમની પાછળ બે દીકરીઓ જ હતી. મારે ગોખલે સાથે થયેલ વાતમાં પણ તેમજ સમજાતું.” વળી આ લેખમાં બહેન સરલાદેવી તજ બહેન ચૌધરાણીના જુદા જુદા નામે આપેલ છે. જ્યારે તેઓ બન્ને એકજ છે તો આ ભુલેથી સમજફેર ન થાય તેની સ્પષ્ટતાને ખાતર આટલે ખુલાસે પ્રકટ કરવા દુરસ્ત ધાર્યું છે. . શ્રીમતિ કસ્તુરબા ગાંધીનું કાર્યક્ષેત્ર અને સન્દશા–મહાત્મા ગાંધીને સજા થતાં તેમનાં પત્ની શ્રીમતિ કસ્તુરબા ગાંધી બારડોલી ગયાં છે અને ત્યાં ગાંધીજીનું અધુરું કાર્ય ઉપાડી લેવામાં આગેવાની લીધી છે. પૂજ્ય ગંગાબહેન મજમુદાર તેમની સાથે છે. તેઓ પુરૂષો અને સ્ત્રીઓને મહાસભાના સભાસદ બનાવી રહ્યાં છે અને રેંટીયા તથા ખાદીનો પ્રચાર વધાર્યો જાય છે. મુસાફરીમાં ક્યાંક રોટલા તે ક્યાંક ખીચડી ખાઈને પોતાના કાર્યમાં આગળ ધયેજ જાય છે. શ્રીમતી કસ્તુર બહેન નથી જાજુ ભણેલાં કે નથી મોટા ભાષણે કરનારા, તેઓ તે કામ કરવું અને સહેવું તેજ શીખ્યાં છે. પતિની આજ્ઞા અને કાર્યને અનુસરવું તેજ તેમણે ધમ માન્યો છે. આદીકામાં પણ મહાત્માજીની સેવાને ટેકો આપતાં ત્રણ મહીનાની સખત જેલને સ્વાદ ચાખી આવેલ છે. આ જેલના દહાડામાંએ તેમણે ઉપવાસ કર્યા દુઃખા સહ્યાં છતાં નિશ્ચય નહેતો છોડ્યો. અત્યારે પણ મહાત્માશ્રી જેલમાં જતાં પિતે તેમનું કાર્ય સંભાળવા બહાર આવ્યાં છે ને દેશને કહેવરાવ્યું છે કે-“મારા દુઃખ વિષે જેમને લાગી આવતું હોય અને જેમના મનમાં ગાંધીજીને વિષે માન હોય તેઓ તેમને શાન્તિને ને ખાદીને સંદેશે અમલમાં મુકે. બહેનને હું ખાસ વિનંતિ કરું છું કે તેઓ પરદેશી કાપડનો ત્યાગ કરે, ખાદીજ પહેરે અને રેંટી ચલાવે. આરડોલીમાં અને દોહીમાં જે પેજના ઘડાઈ છે તે પ્રમાણે બધા કામ કરતાં થઈ જશે એવી હું ઉમેદ રાખું છું. તે કામ પણ સત્યાગ્રહ જેટલું અસરકારક છે, આખરે તેમાંજ દેશનું ભલું છે ગાંધીજીને અને દેશને છોડાવવાનો ઉપાય એકજ છે અને તે આપણું હાથમાં જ છે. કોર્ટમાં છેલ્લા ઘડી સુધી ગાંધીજીએ ખાદીનાજ ઉપદેશ કર્યો છે, ખાદીથી જ સ્ત્રીઓના અને દેશના શિયળનું રક્ષણ થશે, ખિલાફતને ફડચે, પંજાબનો ઈન્સાફ, અને ખાદીથી જ સ્વરાજપ્રાપ્તિ થઈ શકશે.
