________________
સુખ જાવ. . સમયના પ્રવાહમાં.
પુરૂષની જગા સ્ત્રીઓએ પુરી–અમદાવાદમાં ગયા માસની આખેરીએ એક સભા શ્રીયુત બળવંતરાય પ્રમોદરાય ઠાકરના પ્રમુખપણું નીચે સાબરમતીની રેતમાં મૌ. મહમદઅલીનાં પત્ની બેગમ સાહેબા અને મૌ. શૌકતઅલીના પુત્ર મિ. ઝાહેદઅલીનાં ભાષણ સાંભળવા મળી હતી. શરૂઆતમાં પ્રો. સ્વામીનારાયણે જણાવ્યું કે હાલની સરકારને મુદ્દા અસહકારની ચળવળને દબાવી નાંખવાનો હોય એમ દેખાય છે. પણ પ્રભુનો ઉપકાર માનવાને છે કે જેમ જેમ પ્રજા લાગણીને દબાવવામાં આવે છે તેમ તેમ તે બેવડા બળથી ઉછળે છે. પુરૂષ નેતાઓને કબજે કરવામાં આવ્યા, ત્યારે તેમની જગા સન્નારીઓ સાચવી રહી છે. સરકારના મનમાં એમ હશે કે મૌલાના વગેરેને કબજે કરીશું એટલે હીલચાલ દબાઈ જશે અને જે કાંઈ જાગૃતિ મુસલમાનમાં થઈ છે, તે મંદ પડી જશે; ૫ણ તે ગણતરી બેટી પડી છે. મૌલાના કરતાં હજારગણા જુસ્સાથી તેમનાં માતા અને પત્ની વગેરે ચળવળ ચલાવી રહ્યા છે. બંગાળામાં દાસબાબુને બંદીખાને નાંખ્યા, ત્યારે તેમનાં પત્ની શ્રી વાસંતીદેવી દાસબાબુની જગા દીપાવી રહ્યાં છે. પં. મોતીલાલ નેહરૂને કબજે કરવામાં આવ્યા, ત્યારે તેમનાં પત્નીએ સ્વદેશસેવા માટે બીડું ઝડપ્યું છે. હિન્દને સર્ય પાછા ઉપડશે એવું આ દાખલાઓથી આપણને ભાસી રહ્યું છે. હવે તે લડતનું રહસ્ય બહેનેએ સમજી જવું જોઈએ. જે બહેને બરાબર સમજી જાય, તો સલ્તનત ઘડીભર ન ટકી શકે. આપણી લડતનું સબળ શસ્ત્ર સ્વદેશીનું છે.
પ્રમુખે જણાવ્યું કે–જે મૌલાનાઓ દેશને ખૂણે ખૂણે ઘૂમીને કામ કરી રહ્યા હતા, તેમને સરકારે અટકાવમાં રાખ્યા છે, તેથી તેમનું કામ હવે બેગમ સાહેબા કરી રહ્યાં છે. હિન્દના ઇતિહાસમાં સ્ત્રીસેવાનાં દૃષ્ટાંત જોઈએ તેટલાં છે. તેમણે પૂર્વની રાજપૂત વીરાંગનાઓ જેવું કામ કરવા માંડયું છે. ગઈ કાલની જાહેર સભામાં તેમણે ઉપદેશ આપે છે કે ખિલાફતપરનું સંકટ જોતાં મુસલમાનેથી એશ-આરામ ન ભોગવી શકાય. ખિલાફતને ખાતર દરેકે બની શકે તેટલે ભોગ આપવો જોઈએ. બેગમ સાહેબાની તબીઅત નરમ છે, છતાં તેઓ સતત કામ કરી રહ્યાં છે. તેમની શી સ્તુતિ કરવી? પોતે ઘરની બહાર પણ ન નીકળી શક્તાં, તે પરદનશીન બાનુ પિતાની પવિત્ર ફરજની ખાતર, મૌલાના તુંરગનિવાસી થતાં મર્યાદાને બાજુ પર મૂકીને સ્થળે સ્થળે કરીને કર્તવ્ય બજાવી રહ્યાં છે ને બીજાઓને કર્તવ્યદક્ષ બનાવી રહ્યાં છે. આપ તેમને શાંતિથી સાંભળશે.
બેગમ સાહેબાએ તે પછી ભાષણ કરતાં જણાવ્યું કે–આજકાલ ધર્મપર ભારે આફત આવી પડી છે, મામલો બારીક થઈ પડયો છે. જાન, માલ ને ઇજ્જત-આબરૂની રક્ષા માટે હવે ભારે હિંમત ને કૌવત હેવાં જોઈએ. હિંમત નહિ હોય તો કામ કંઈજ નહિ થઈ શકે. પુરૂષ માત્ર તૈયાર થાઓ ને ઘરમાં સ્ત્રીઓને પણ તૈયાર કરો. મને એવો અનુભવ થયો છે કે ગુજરાતમાં હજુ બહેને જોઇએ તેવી તૈયાર નથી. બહુ અફસોસની વાત છે. ઇસ્લામ ૫ર કેવો સિતમ ગુજરે છે, તે હજુ હેનોને બરાબર સમજાવવામાં આવતું હોય તેમ નથી લાગતું. આપ એમ સમજતા હશે કે એરત
