________________
રની સુખદર્પણ-શ્રાવિકા. | ‘,તેનું નામ સનકુમાર છે?વૃદ્ધ દંપતીએ એક સાથે પૂછયું. . . સરલા અને નિરૂપમા આથી આશ્ચર્ય પામ્યાં. સરલાએ પૂછ્યું “તમે શાથી જાણ્યું તમે તેનાં સબંધી થાઓ છો ?”, . . . વૃદ્ધાની આંખમાં આંસુએ ભરાઈ આવ્યાં. આંસુ લૂછતાં તેણે કહ્યું “ સમારે એકનો એક પુત્ર છે, અને આ દેવી મારી કુળવધુ ગૃહલક્ષ્મી છે. અરેરે ! અમે આ દેવી સમાન પુત્રવધુને કળાભિમાનમાં ફબી જw ઘોર અપરાધ કર્યો. તેનું અમને આ ફળ મળ્યું. અમારા એકના એક પુત્રને ગુમાવી બેઠાં ! અમે અમારે હાથેજ અમારા પગમાં કુહાડો માર્યો છે ! અમે તેને ત્યાગ કર્યો તે પણ દરમાસે તે અમારા ઉપર સો રૂપિઆ મોકલતા હતા. અત્યારે હવે તે ક્યાં હશે ?”
સ્નેહનાં ઝરણુ આગળ આડી પાળ બાંધી, નથી સુખી થતાં માત પિતા,
કે નથી સુખી કરતાં સંતાનોને.” એ કવિ ન્હાનાલાલનું કથન સત્ય નીવડયું.
એ પ્રમાણે અહીં પૂર્વકથાને ફેટ થવાથી સર્વે રૂદન કરવા લાગ્યાં. એટલામાં ત્યાં રમણલાલ સહકુટુંબ આવી પહોંચ્યો અને તેણે પરિચય થતાં બધાંને શાન્ત કર્યો. નિરૂપમા અને સરલાની સજનતા તથા તેમનું વર્તન જોઈ વૃદ્ધની ખાત્રી થઈ કે કુળ ગમે તેવું ઉચું હોય અને સંસ્કાર સારા ન હોય તે તે કાંઇપણ કામમાં આવતું નથી; અને જે કુળ ઉંચું ન હોય અને તેમાં જે સજજનતા અને સદ્વ્યવહાર હોય તો તે ઉચ્ચ કુળ કરતાં વધારે માનને પાત્ર છે. કુળવાન સગાં શોધવાં તેના કરતાં ગુણવાન એ વધુ હિતકારક છે. નિરૂપમાના સસરા માધવલાલ હવે ધીરે ધીરે સારા થતા હતા. પરંતુ નિરૂપમાં સારી થતી નહોતી. માધવલાલને હજુ પણ દર માસે સે રૂપીઆ મળે જતા હતા. એ ઉપરથી રમણલાલ સમજ્યો કે એ રૂપિયા સનત કુમાર મોકલે છે. એ ઉપરથી તેને માલુમ પડ્યું કે સનત્કુમાર જ્યાં હશે ત્યાં સારી સ્થિતિમાં હશે. દુઃખ માત્ર સ્નેહીઓના વિયોગનું જ છે.
- સ્ત્રી જાતિનો સ્વભાવ જ એવો છે કે પોતાની પીડા છપાવી તે કામ કર્યા કરે છે. પ્રસંગે તે પિતાનાં પણ શરીરની ચિંતા રાખતી નથી. તેમાં જે સ્ત્રીઓ મૃત્યુ એજ શાન્તિ મેળવવાનું સાધન સમજે છે, તે તે પિતાની સર્વ પીડાઓ છૂપાવી મૃત્યુ આવતાં સુધી તે સહન કરે છે. નિરૂપમાને હવે જીવનની લાલસા રહી નથી. સનત કુમાર જીવે છે એ વાત જાણી તેના હૃદયમાં આશાની એક ક્ષીણ જ્યોતિ પ્રકાશી રહી છે. મોટાભાઈની ચિંતામાં વધારે થશે, એ ભયે પિતાને રોગ વધ્યાની વાત તેણે કરી નહીં. ભારતવર્ષની ભાગ્યહીન લલનાઓ ! ગૃહજીવનના આનંદમાં ક્ષણિક શોક પ્રસરે તે અટકાવવાને પોતાની વેદના છૂપાવી આ સુવર્ણમય સંસારને તમે કથીરમય બનાવી દ્યો છે. દેશની આશા, માતા પિતાના ભરોંસા, સહાયદાતા સગાં, કર્તવ્યપરાયણ પતિ તમારા વિયોગવિરહથી દગ્ધ હૃદયથી સંસારમાં સમાજસેવાથી વૈરાગી થાય છે. કેટલાં અનાથ બાળકે નબાપા થતાં અસહ્ય કષ્ટોને બેમ થઈ પડી અકાળે વિક્રાળ કાળના જડબામાં જ પડે છે જલાયે વૃદ્ધ માતાપિતા પોતાની છેલ્લી ઘડીએ કારી જખમ લાગવાથી મૃત્યુને આમંત્રણ કરે
