________________
છે. ૨] ભાષા અને અર્થવિચાર
૭૧. છે? એચાસણ, બિયાસણ, અને એકઠાણાને લગતાં સમાં પાંચ આગારો (આકારો) તે સાધુને માટે છે. છતાં શ્રાવકના પ્રત્યાખ્યાનમાં પણ એ બોલાય છે અને તેનું કારણ પાઠને ભંગ ન કરવો એમ દર્શાવાય છે. પચ્ચકખાણનાં સૂત્રોમાં “અશ્વત્થ” પછી તૃતીયામાંના શબ્દોને અર્થ કરતી વેળા એ શબ્દ પંચમ વિભક્તિનાં સમજવાના છે.
ચાર પ્રત્યાખ્યાનોને પ્રારમ્ભ “ઉગ્ગએ સૂરેથી અને ત્રણ સૂરે ઉગ્ગએથી કરાય છે. આમ આ ફેરફારનું કારણ મેં પૂ. ૩૦માં નોંધ્યું છે, આ સંબંધમાં “ભાષ્યત્રયમ” (પૃ. ૨૪)માં નિમ્નલિખિત ઉલેખ છે, જો કે એ અંગે પણ કોઈ પ્રાચીન આધાર જણાવાયે નથી :–
જે બે ઉચ્ચારવિધિમાં ઉગ્ગએ સૂરે ' પાઠ આવે છે તે પચ્ચખાણ સુર્યોદય પહેલાં ધારવાથી - કરવાથી જ શુદ્ધ ગણાય. અને જેમાં “સૂરે ઉગ્ગએ ” પાઠ આવે છે તે પચ્ચક્ખાણે સૂર્યોદય થયા બાદ પણ ધારી – કરી શકાય છેએ પ્રમાણે “ઉગ્ગએ સૂરે અને “સૂરે ઉગ્ગએ ” એ બંને પાઠમાં “ સૂર્યોદયથી પ્રારંભીને એ અર્થ છે કે સરખે છે તે પણ ક્રિયાવિધિને તકાવત હેવાથી એ બંને પાઠ ભેદ સાર્થક (કારણવાળો) છે.”
(૪૮) સ્નાતસ્યા– આ સ્તુનિ સંસ્કૃતમાં છે.
(૪૯) ભુ ભોવનદેવતા-સ્તુતિ – આની ઉત્થાનિક પાયમાં છે બાકી સ્તુતિ તે સંસ્કૃતમાં છે.
(૫૦) ક્ષેત્રદેવતાસ્તુતિ–આ સ્તુતિ સંસ્કૃતમાં છે. જ્યારે એની ઉથાનિક પાઈયમાં છે.
(૫૧) સલાહત– આ ચૈત્યવદન સંરકૃતમાં છે. પ્રક્ષિપ્ત ગણાતું એનું ૩૦મું પદ્ય દ્વિતીયાથે ષષ્ઠીના પ્રવેગનું ઉદાહરણ પૂરું પડે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
