________________
પ્રકરણ ૪
ચૈત્યવંદનો ચ વન્દન” માં બે શબ્દો છે (૧) ચૈત્ય અને (૨) વન્દન, ચિત્ય એ નેનો પારિભાષિક શબ્દ છે, સામાન્ય રીતે એને અર્થ જિનની-તીર્થકરની પ્રતિમા–મૂર્તિ કરાય છે. એને કરાયેલ પ્રણામ-નમસ્કારને રજૂ કરતી કૃતિને “ચેત્યવદન” કહે છે. ચૈત્યને અર્થ જિનાલય પણ કરાય છે પણ તે પ્રસ્તુત નથી
ચિત્યવન્દન સંસ્કૃત, પાઈયમાં તેમજ આપણું દેશની કેટલીક પ્રાદેશિક ભાષામાં દા ત ગુજરાતી અને હિન્દીમાં રચાયાં છે. સકલાર્વત” ને બૃહત ચિત્યવન્દન” પણ કહે છે એ સંસ્કૃતમાં છે. તપાગચ્છીયો એને ઉપયોગ પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરતી વેળા કરે છે, જયારે જગચિન્તામણિ એ પાઈયમાં રચાયેલ ચૈત્યવન્દનને ઉપયોગ બાવક શ્રાવિકા રાત્રિક પ્રતિક્રમણમાં કરે છે.
- ગુજરાતી ચૈત્યવન્દને અત્યાર સુધીમાં અનેક ચૈત્યવન્દને રચાયાં છે બધાં ઉપલબ્ધ નથી. જે મળે છે તે બધાને પરિચય તે આ પુસ્તકમાં આપી શકાય તેમ નથી. કેમ કે આ પુસ્તક કેવળ મોટે ભાગે ચૈત્યવન્દનને રજ કરનારું પુસ્તક નથી.'
સજજન સન્મિત્ર' યાને એકાદશ મહાનિધિમાં ૩૦૪૫ ૨૬૮ માં ૪૫ ચૈત્યવન્દને અપાયાં છે. કેટલાક સંસ્કૃતમાં છે. અહીં થોડાંક
૧. આ દળદાર પુસ્તક પિપટલાલ કેશવજી દેશીએ મુંબઈથી વિ. સં. ૨૦૨૧ માં પ્રસિદ્ધ કર્યું છે.
૨, આનો પ્રારમ્ભ વિમલ-કેવળ-જ્ઞાન-કમલા' થી કરાયો છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
